Bruhad Gujarat kosha Part 2

Author(s): Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board

Page 1264

હળ
Re
જાળવી રાખવા. (ભૂ.કૃ. માં કર્તરિ પ્રયેાગ.) હળાવું એ હળવું’માં.
હળવે, *, ૦૪-થી, થી ક્ર,વિ. [જ
હળવું
હળ ન. [સં. ફૂØ] જમીન ખેડવાનું નીચે કાશવાળું સાધન સાંતીડું, સાંતી. [-ળે તવું (રૂ.પ્ર.) કામે લાગવું. મળે જોડવું (રૂ.પ્ર.) કામે.ધંધે લગાડવું. -ળથી છૂટવું (૩.૫ ) શારે કામગીરીમાંથી છૂટા થવું] હળવું સ. ક્રિ. ઝલવું. (૨) હાલનું [ક્રિયા, ખેતી હળ-ખેત (ડા) સી. [+ ૪ ‘ખેડ.’] હળથી ખેડવાની હળ-ખેડુપું [+જુએ ‘ખેડવું' + ગુ. ‘ઉ' રૃ.પ્ર.] હળથી ખેડી ગુજરાન કરનાર માણસ, ખેડુ, ખેડૂત, (૨) વિ. (લા.) આછી સમઝનું. (૩) અ-સંસ્કારી
+ ગુ. એ' ત્રી. વિ., પ્ર. + ગુ. ‘' સ્વાર્થે ત.પ્ર. + થી’ પા. વિ. ના અર્થના અનુગ] આસ્તે, ધીમે, ધીરે, (૨) નરમાશથી, વિવેકની મર્યાદામાં રહીને હળાયા પુ. [જએ ‘હળ' દ્વારા.] ઘેાડા ભાગમાં ગાળ આકારથી હળ હાંકવું એ, [-યા જેવું (રૂ.પ્ર.) ચીકટ] હળાહળ ન. [સં. ફાફ] જએ ‘હલાહલ.'
હળ-ઝીલી ફ્રી. [જુએ ‘ઝીલનું’ + ગુ. ઉ‘* રૃ.પ્ર. + ‘ઈ 'હળિયું ન. [જએ ‘હળ' + ગુ. ‘યું' સ્વાર્થે ત.પ્ર.] નાનું
Åપ્રત્યય,] હળ સીધું ઝલાઈ રહે એ માટે હંગામાં બેસાડેલી લાકડાની આડી ખીલી
હળ. (૨) જુએ ‘હૂંડી.' ચા હિસાબ (રૂ.પ્ર.) અલા લાકાના દીવાલ ઉપર એંધાણ કરી કરાતા અટકળિયે હિસાબ
હળદર શ્રી. [સં. દરિદ્રા > પ્રા. વહિવા, પર્િરĪ] ભાજનમાં પીળાશ લાવવા વપરાતાં એક પ્રકારનાં નાનાં કેંદ્ર અને એના સૂ। શકા [છેડ હળ૪(૧)રવા હું. [સં. દ્દિદ્વારા] એ નામના એક હળદરિયું વિ. [જએ ‘હળદર' = ગુ. ‘ઇયું’ ત...], હળદિયું, હળદી વિ, સંદ્રિા > પ્રા. હા + ગુ. ‘શું’-‘ઈ’ ત.પ્ર.] હળદરના રંગનું હળધર જ હલધર.' હળધરવા જએ ‘હળદરવે.’
નાખવાની કાસ
હળ-પતિ પું. [જુએ ‘હળ’ + સં ] જુએ ‘હળ-ખેડુ (1).’ હળ-પૂણી સી. [જઆ ‘હળ' + પૂણી.'] હળના ચવડામાં [હળાવવું કે,, સં ક્રિ. હળવેલું જુએ ‘હુલાલનું.' હળધાયું ભાવે, કિં. હળ-મળ (હર્ચ-મધ્ય) શ્રી. [જ આ ‘હળવું' + ‘મળવું.'] પ્રેમપૂર્વક મળી એક-રૂપ થવું એ, એસ-ઊઠ, સારે। પરિચય હળ-મળ ક્રિ.વિ. [જુએ ‘હલ-મલ,'] ખળભળી ઊઠયું
1
હાય એમ
હેળ-મેખળ સ્ત્રી. [જુએ ‘હળ’’+ સં. મેલા] હળ ફેરવ
વાથી એને સાંકળે બાંધવાથી થતી સ્થિતિ જેવી સ્થિતિ. (ર) (લા.) કાડા-દોડ. (૨) બાલ-મેલ, (૪) ક્રિ.વિ. ઊંચે નીચે, ખળ-ગગળ
હળવટ (-૮૫) સ્ત્રી. [+ સં. વૃત્તિ > પ્રા. ટ્ટિ) ખેતી, ખેડ [હળવાપણું હળવાશ (-શ્ય) . સી, જિએ ‘હળવું' + ગુ. ‘આરા’ ત.પ્ર.] હળવું॰ આ.ક્રિ. [સં. ફ્રિઝ-પ્રેમની લાગણી થવી] જીવ મળી જવા. ગાઢવું, હળી જવું, હળાવું ભાવે, .િ હેળવવું પ્રે., સ.કિ.
હળવુંરે વિ. [સં. જીજી- - > પ્રા. હુમન્ત્ર-, દત્તુક્ષ્મ-અ-] વજનમાં હલકું, ઓછા વજનનું, કારું. (ર) માનસિક ભાર-એજ વિનાનું, મુક્ત-ચિત્ત. (૩) યાંત્રિક સરળતાવાળું (૪) શ્રીસું, ધીરું. (૫) સહેલાઈથી પચી જાય તેવું. (૬) એછું. (૭) નબળું, [॰ કરવું (રૂ.પ્ર.) માર મારવે, ૦ થયું (રૂ.પ્ર.) અપમાનિત થયું. ફૂલ (૩.પ્ર.) તદ્ન વજન વિનાનું] હળવું-મળવું સક્રિ. [જુએ હળવું' + મળવું;' ક્રિયાના સમાસ] પ્રેમથી અનુરક્ત થઈ મિલાપ કરવે, નાતે
Jain Education International_2010_04
હારવટ
હળિયા પું. [જ. હળિયું'] ખેડુ, ખેડૂત [આસ્તે હળુ હળુ ક્રિ.નિ. [જએ હળવે.'] હળવે હળવે, આને હળાતરું ન. [જ ‘હળ' દ્વારા.] વરસાદ આવ્યા પછી પહેલી વાર જમીન હળથી ખેડવી એ
હું કે. પ્ર. [રવા.] સાંભળું છું કે સ્વીકારું છુ' એ ભાવ બતાવનારા ચાર. (ર) આશ્ચર્ય તુચ્છકાર ધમકી વગેરે બતાવતા ઉદગાર
હું આ કે. પ્ર. [રવા] ‘હા' સૂચવતા દૂંગાર હુંકરાવવું, હૂંકાવું જઆ ‘હંકારવું”માં
હુંકાઈ હી. [જુએ ‘હાંકવું' + ગુ. ‘આઈ' રૃ. પ્ર.], “મણુ ન., -મણી સ્રી. [+ ગુ. ‘આમણ’ ‘આમથી' કૃ.પ્ર.] હાંકવા-હંકારવાનું કામ કે ઢબ, (૨) ઢાંકવા-હંકારવાનું મહેનતાણુ
હૂંકાર (વૐાર) પું. [સં. મ ં]િ અહંકાર, અભિમાન હુંકારવું સ. ક્રિ. [જએ હાંકલું.] (ખાસ કરી વહાણ મઢવા સ્ટીમર વગેરેને) ચલાવવું. (ર) જએ હાંકવું. હુંકરાવું કર્મણિ, . હુંકરાવવું છે., સ. ક્રિ હુંકારી (હડ્ડી) વિ. [સં. મારી, પું. અહંકારી, અભિમાની હુંકાવવું, હૂંકાવું જુએ ‘હાંકવું' માં. હું કે કે.પ્ર. [રવા. + જ કે' (મ્િ)] ધ્યાનમાં લે । કે ?’ એવા ભાવના ઉદ્દગાર, હાન્સે હુંખારવું સ. ક્રિસ્વ કરવું, (૨) ગાળવું. હુંખારાવું કર્મણિ,ક્રિ, હુંખારાવવું કે., સ.ક્રિ. હુંખારાવતું, હુંખારાવું જએ. હુંખારવું’ માં.
હુંખારી હું. [જએ ‘હુંખારવું' + ગુ. ‘એ’ રૃ.પ્ર.] ગાળતાં ખેંચેલા કચરા [ઋતુ, મેસમ હંગામ (હકામ) પું. [żા.] અવસર, પ્રસંગ, મેā, (ર) હંગામી (હામી) વિ. [.] કામચલાઉ, ટૂંકી મુદ્દત માટેનું હંગામા (હામે) પું. [કા. હંગામહ્] સમય-પ્રાપ્ત ધમાલ. (૨) ધમાચકડી, ધાંધલ. (૩) દંગા, તફાન, ફિત્ર, હુલ્લડ હંગેરિયન (હંગેરિયન) વિ. [અં.] યુરેાપના ‘હંગેરી’ દેશને લગતું. (ર) સ્ત્રી. હંગેરીની ભારત-યુરોપીય કુલની એક ભાષા. (સંજ્ઞા,) [શિકારી
ઉંટર (હલ્સ્ટર) પું. [સં.] ચાબુક, ચાબકા, કારડા. (ર) કેંડરવેટ (હણ્ડર વેટ) પું. [અં. હન્ડ્રેડ વેટ] ટનના વજન