Bruhad Gujarat kosha Part 2

Author(s): Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board

Page 1169

સંજ્ઞા
સંજ્ઞાવાળું. (જેમ કે સર્વનામ-સંજ્ઞક') સંજ્ઞા (સન્ના) સ્રી. [સં.] જ્ઞાન, સમઝ. (૨) ચેતના, ભાન. (૩) સાન, સંસ્ક્રુત, ઇશારા, નિશાની. (૪) એળખ, પિછાણુ. (૫) આળખ માટેનું નામ. (ન્યા.) (૬) આઁજગણિતમાંના તે તે વર્ણ-સંકેત, ‘સિક્ખાલ’ સં-જ્ઞાપક (સ-જ્ઞાપક) વિ. [ર્સ,] જણાવનારું, ખ્યાલ આપનારું, સંકેત આપનારું
સંજ્ઞા-વાચક (સજ્ઞા.) વિ. સં.] જે શબ્દથી કે પદાર્થથી અમુક કે અનેક સજીવ-નિર્જીવને ખ્યાલ આવે તેવું. (નામના એક પ્રકાર, વિશેષ નામ, પ્રેાપર નાઉન') (ન્યા.) સંજ્ઞિત (-સન્નિત) વિ. [સં.] જુએ ‘સંજ્ઞ’(‘સમાસના ઉત્તરપદમાં ‘નામથી' ‘એળખે' એ અર્થ આપે છે.) સંઝા (સ–ઝા) શ્રી. [સં. સુંઘ્ધા > પ્રા. સંજ્ઞા પ્રા. તત્સમ] જ ‘સાંઝ.’ [‘થંડામર્ક.' સંઢામક (સડામ) પું.,ખ.વ. [સં.] પ્રહલાદના ગુરુ, જુએ સંઢાક્ષ (સણ્ડાસ) ન. ર્જાજરૂ, સંડાસ, પાયખાનું સંડાવઢા(-રા)વવું (સાવર (ડા)વવું) જુએ. સંડોવનું’માં. મંડાત્રણ (સšાવણ) ન., -ણી સ્ત્રી. [જએ ‘સંડાવવું' + ગુ. ‘અણુ’ - ‘અણી' કૃ.પ્ર.] સંડોવવાની ક્રિયા, સંડાવાઈ જવું એ, સપડાઈ જવું એ મંડાવર(-ઢા)વવું (સડૅાવા(-ડા)વનું) જએ ‘સડાવવું’માં. સંડાળવું (સડાવવું) .ક્રિ. [સં. સૌ -> પ્રા. સંજોમહાજર રાખવું] અળજારીથી ભાગ લેતા કરવું. (ર) સકંજામાં લેવું. સંડાવાવું (સÎોવાવું) કર્મણિ,,ક્રિસ-તાન (સતાન) ન. સંડાવાવવું (સšાવવું) પ્રે,સ.ક્રિ. સંડાવડા(ર)વવું (સšાવડા(-૨)વવું) પુન:પ્રે,,સ,ક્રિ
સંડાવાળવું, સંડાવાવું (સÎ-) જએ સડાવવું'માં. સંત (સત) છું. સંસ ્ > પ્રા. [ā, પ્રા. તત્સમ] ૦ જન પું, [+સં.] સત્પુરુષ, સાધુપુરુષ. (ર) ભલે માણસ, એલિયેા. (૩) પવિત્ર માણસ સં-તત (સતત) ક્રિ.વિ. [સં.] જઆ ‘સતત.’ સં-તતિ (સતતિ) શ્રી. [સ.] અવિચ્છિન્ન પરંપરા. (૨) જએ ‘સંતાન.' સંતતિ-નિયહ (સતતિ-) કું., સંતતિ-નિયમન (સપ્તતિ-) ન., સંતતિ-નિરાધ (સતતિ-) પું. [સં.] બાળકો ન થાય એવું કૃત્રિમ અંધન, ‘ફૅમિલી-પ્લૅનિંગ’ સંતતિ-શાસ્ત્ર (સતતિ-) ન. [સં.] સારાં સંતાન ઊપજે એ વિશેની વિદ્યા, સુપ્રજનન-શાસ્ત્ર, ‘યુજેનિક્સ' સંત-પુરુષ (સત-) પું. [જુએ ‘સ’ત' + સં.] જુએ ‘સંત.’ સં-તખ્ત (સન્તપ્ત) વિ. [સં.] સખત તપી ઊઠેલું. (૨) (લા.) ખૂબ દુઃખ પામેલું, સંતાપ પામેલું. (૩) સખત ગુસ્સે થયેલું
સંતમસ (સન્તમસ્) ન. [સં. (તમસ્] વિશ્વવ્યાપી અંધારું સંત-મહિમા (સ. ત-) પું[જુએ ‘સંત' + સં.] સત્પુરુષાની મહત્તા તેમ ગૌરવ, સંત પુરુષના પ્રભાવ સંત-મંડલ(-ળ) (સ-ત-મણ્ડલ,-ળ) ન., "લી(-ળી) સ્ત્રી. [સં.] સત્પુરુષને સમૂહ. (૨) સાધુબાવાનેા સહ સંત-રામ (સન્ત-) પું. [‘સંત’+ સં.] એ નામના
Jain Education International_2010_04
સં-તૃતિ
ભૂતપૂર્વ એક સાધુપુરુષ (નડિયાદના). (સંજ્ઞા.) (૨) ન નડિયાદનું એમનું સ્થાપેલું મંદિર, સ`તરામનું મંદિર. (સંજ્ઞા.) અંતરું ન. [પેર્યું. સિન્હા] નારંગીના પ્રકારનું ખડબચડી પાંચી છાલનું ઢીલી પેશીઓવાળું ખટ-મધુરું એક ફળ સંતર્પક (સન્તર્પક) વિ. [સં.] તૃપ્ત કરનારું. (ર) પ્રસન્ન કરનારું. [કરવું એ સંતર્પણ (સતર્પણ) ન. [સં.] તૃપ્ત કરવું એ. (ર) પ્રસન સંતપેલું (સતપૅવું)સ.ક્રિ. [સં, ક્ષમ્રૃષ-સદ્ . તત્સમ] તૃપ્ત કરવું. (૨) પ્રસન્ન કરવું. સંતર્પાવું (સતાઁવું) કર્મણિ,ક્રિ. સંતર્પાવવું (સન્તવવું) કે.,સ,ક્રિ અંતર્પાવવું, સંતર્પાવું (સન્તપ્ત-) જુએ સતપવું’માં. સં-તપિત (સતર્પિત) વિ. [સં.] સંતૃપ્ત કરવામાં આવેલું. (૨) પ્રસન્ન કરવામાં આવેલું
સંતલસ (-ચ) સ્ત્રી. ખાનગી મસલત. (૨) છૂપી ગેાઢવણ સંત-વાણી (સન્ત-) શ્રી. [જુએ સ ંત' + સં.] સત્પુરુષાના
બેલ, સંત જનનું વચન. (૨) સંત કવિઓની કવિતા સંતાકૂકડી (સતા-) શ્રી., સંતાવે (સન્તાવે) પું. જિએ ‘સ’તાવું' દ્વારા.] છુપાયેલાંને શેાધવા જવાની એક બાળ
૨૨૦૪
રમત
સંતાડવું (સતાડવું) જુએ ‘સંતાવું’માં. સંતાડાવું (સન્તાડાવું) કર્મણિ, ક્ર. સંતાઢાવવું (સન્તાડાવવું) પુનઃપ્રે., સક્રિ
સંતાઢાવવું, સંતાડાવું જએ સંતાડવું’માં.
[સં.] બાળ-અચ્ચાં, હૈયાં-કરાં,
સંતતિ [તરફથી માબાપને મળતા સંતાષ સંતાન-સુખ (સન્તાન-) ન. [સં.] સ`તાન કે સત્તામા સંતાનોત્પત્તિ (સન્તાનેાત્પત્તિ) સી. [ + સં. રવત્તિ] બાળ- બચ્ચાંના જન્મ, પ્રોત્પત્તિ
સંતાપ (સન્તાપ) પું. [સં.] માનસિક દુઃખ, મનનેા કલેશ, પરિતાપ, કાચવણી, પજવણી
સંતાપ-જનક (સ-તાપ-), સંતાપ-દાયક વિ. [ä ], સંતાપદાયી (સત્તાપ-) વિ. [સં.,પું ] સ ંતાપ કરનારું સંતાપવું (સત્તાપવું) સં.ક્રિ. સં સમ્-સ ્નું છે. સતાવ્ય, પ્રે. તત્સમ] પરિતાપ કરાવે, ક્લેશ આપવા, કાચવવું, પજવવું સં.તાપિત (સતાપિત) વિ. [સં.] જેને પરિતાપ આપવામાં આવ્યા હાય તેનું, ક્લેશ પમાડેલું, કાચવેલું, પજવેલું સં-તાપિયું (સન્તાપિયું) વિ. [સં. 8-afe + ગુ. ‘ઇયું' ત. પ્ર.] જુએ ‘સંતાપ-જનક.' (ર) સંતાપ કરનારું સંતાવાવું (સતાવાનું) જુએ ‘સંતાવું’માં.
સંતાવું (સન્તાનું) અક્રિ. છુપાયું, ગુપ્ત થઈ જવું, સંતાવાળું (સન્તાવાનું) ભાવે,ક્રિ. સંતારવું (સતાઢવું) કે.,સ,ક્રિ.
સં-તુલન (સતુલન) ન. [સં.] સમતાલપણું સં-તુષ્ટ (સન્તુષ્ટ) વિ. [સં.], માન વિ. સં. °માર્, પું.] સંતાષ પામેલું, સંતૃપ્ત થયેલું. (૨) પ્રસન્ન થયેલું, રાજી થયેલું [(ર) જએ ‘સંતુષ્ટ(૧).' સં-તૃપ્ત (સતૃપ્ત) વિ. [સં.] સારી રીતે ધરાઈ ગયેલું, સં-તૃપ્તિ (સતુર્તિત) સ્ત્રી. [સં] ધરાઈ જવું એ, ધરવ.