Bruhad Gujarat kosha Part 2

Author(s): Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board

Page 1232

સાળુ
વાડડિયાના વધારાના દિવસ
સાળું (સાબુ) વિ. ઈને નવેંઢમાં રાખેલું. (૨) અએટિયું, શણિયું, મુગટા [-ળામાં હોવું (રૂ.પ્ર.) નવેંઢમાં કેવું, અપરસમાં હેવું] ટિ લાંબા વળે સાળીયા (સળયા) છું, જિએ‘સેળ દ્વારા,] સેાળ સાં (સાં) શ્રી. [જએ ‘સાંયા.' [૰ વળવી (રૂ પ્ર.) નિરાંત થવી] [‘સ્વાંગ.’ સેગ (સાંગ) પું. [સં. સ્વા≠>પ્રા. સોંના, પ્રા. તત્સમ] જએ સાંઘ (સાંધ્ય). [જ ‘સેાંધું.'], વારી, સાંધાઈ સ્ત્રી. [+ગુ, આઈ 'ત.પ્ર.], સાંઘારત (સાંધારત્ય) ન., (-૫,-ચ) સ્ક્રી. મેાંધી નહિ તેવી કિંમતે ચીજ-વસ્તુઓ વી એ, સાંધાપણું, સસ્તાઈ
સાંથું (સાધુ)વિ. [સં.ન-> પ્રા.સમરૂમ-> અપÄëÜä'] માં નહિ તેવું, સસ્તી કિંમતે મળતું, સસ્તું, [॰ માંથા માટે (-માંધા-) (રૂ.પ્ર.) ખૂબ ખપી જતાં અછત થયે માંઘું થયું. ૰ માંઘું થવું (-મોંધુ'-) (.પ્ર.) આગ્રહની જરૂર રાખવી, માન માગતું. • સરું (રૂ.પ્ર.) ઘણું સાંધું] સેાંજ (સાંજ્ય) સ્ત્રી, વડ, પુગાણ, (૨) તૈયારી, (૩)
સગવડ. (૪) પુરસદ
સાંઢવું (સાંઢનું) અક્રિ. [સં. સુંવૃદ્ધ>પ્રા. સંવ્રુદ્ધ, વૃદ્ધિ પામનું-માંગલિક શબ્દ] શુભ કામ માટે ઘેરથી તૈયારી સાથે નીકળવું, વિદાય લેવી, સૂંઢવું. સેાંઢાલું (સાંઢાનું) ભાવે.,પ. સેાંઢાડવું (સાંડાડવું) કે.,સ,,ક્રિ. સાંઢાલું, સાંઢાનું (સાંઢા-) જુએ ‘સેાંઢવું”માં, સાંધા (સાધે) પું. [ä, સુરાજ્ય-> પ્રા. સુ-અંધ-અ] સુગંધ, સૌરભ, સારી સેાડમ. (૨) એક સુગંધીદાર પદાર્થ (-ચૂર્વા જે)
સેાંપણ (સોંપણ્ય), -ણી શ્રી. [જએ ‘સેાંપનું’+ ગુ. ‘અણ' -‘અણી' કૃ.પ્ર.], રત (-ત્ય) . [‘સે ંપવું’ દ્વારા.] સેાંપડ્યું એ, ભાળવણી, સુપરત, હવાલે.
સેાંપવું (સાંપણું) સ.૪, [સં. સમવ્> પ્રા. સમq > અપ. સર્વૈq-] ભાળવણી કરવી, હવ લેા આપવેા, સુપરત કરવી. સાંપાવું (સોંપાનું), કર્મણિ, હિંસેપાવવું (સાંપાવવું) કે.,સ.ક્રિ
સાંપાવવું, સૌંપાવું (સોપા-) જુએ ‘સેપવું’માં. સેફ (સાં) સ્ત્રી. [હિં. સૈŕz—સં. રાપુq1) વિળયારી સાંયા (સોંયા) સી, શુદ્ધ, ભાન. (૨) સ્ફૂર્તિ, જાગૃતિ, તેજી, (૩) સમઝણ, અલ
સેાંસરવું (સૅાંસરવું), સાંસરું (સાંસરું) વિ. એક છેડેથી બીર્જા છેડા સુધી પેાલાણવાળું. (૨) એમાંથી પસાર થનારું. (૩) પાધ રું, પાંસરું
સૌ પું. [સં. સર્વે>પ્રા. સ્વ>અપ. સf>જગુ. સહુ] સર્વ, બધાં, સહુ (નોંધ: જીવંત માનવ માટે જ મર્યોદિત, ‘સૌ ઘેાડા’‘સૌ ઉંદર’ સૌ જીવાત’ સૌ બાંકડા’ન કહેવાય.) (૨) ક્રિ.વિ. સુધ્ધાં
સૌર્ય ન. [સ.] કરવાની સરળતા [મળતા, ના”કાઈ સૌકુમાર્ય ન. [સં.] સુકુમાર હોવાપણું, સુકુમારતા, કા સૌખ્ય ન. [સં.] સુખ, સુખ-શાતા, (૨) સ્વાસ્થ્ય,
Jain Education International_2010_04
૨૨૭
સૌરભ
આરાગ્ય, તંદુરસ્તી સૌખ્ય-પ્રદ વિ. [સં.] સૌષ્ય આપનારું સૌગત, -તિકવિ. [સં.] ખોદ્ધ ધર્મનું અનુયાયી, બૌદ્ધધર્મી સૌજન્ય ન. [સં.] સુજન-તા, સજ્જન-તા, ભલાઈ, માણસાઈ સૌત્રામણ -ણુિં છું. [સં. સૌત્રા]િ એ નામનેા
એક ચન્ન
સૌત્રાંતિક (સૌત્રાન્તિક) વિ.,પું. [સં.] જેમાં આત્માને સ્વીકાર નથી - અસ્તિત્વ સ્વીકાર્યું નથી તેવા હીનચાન સંપ્રદાયના એક ફિરકે. (બૌદ્ધ.) સૌદામની, સૌદામિની, સૌદાની ી. [સં] આકાશીય [કરિયાવર સૌંદાય વિ, સ] દાયામાં અપાયેલું. (ર) ન. દાયો, સૌષ પું. [ä,] રાજ-મહેલ. (૨) મેઢું મકાન, હવેલી સૌનંદ (સૌતન્હ) ન. [સં] શ્રીકૃષ્ણના ભાઈ બળદેવનું મુસળ. (સંજ્ઞા.)
વીજળી
સૌનંદી (સૌનન્દી) પું. [સં.] ખળદેવ, બલરામ. (સંજ્ઞા) સૌપ્તિકવિ,ન. [સં.] સૂતેલાઓને લગતું યુદ્ધ. (૨) મહાભારતનું એ નામનું એક પર્વ (સંજ્ઞા.) સૌભ પું. સં.] શ્રીકૃષ્ણને એક શત્રુ-માર્તિકાવત નગરના રાજા સાવ. (સંજ્ઞા.) (ર) ન. એનું કહેવાતું વિમાન સૌભદ્ર, દ્રેય પું. [સં.] શ્રીકૃષ્ણની બહેન સુભદ્રામાં અર્જુનથી થયેલા પુત્ર-અભિમન્યું. (સંજ્ઞા.) સૌભાગ્ય ન. [સં.] જુએ સેાભાગ(૧).' (૨) યાણ, (૩) સધવાવસ્થા, એવાતણ સૌભાગ્ય-ચિદન ન. [સં.] સધવા - સુવાસણીના માથા ઉપર વેણી .અંખેડા - કપાળમાં ચાંદલે-નાકમાં ચૂંકહાથમાં ડ્ડી અને માંગલિક વસ્ત્રો એ પ્રત્યેક સૌભાગ્ય-દ્રષ્ય ન. [સં.] હળદર કંકુ ચેાખા ચૂડી કંઢ-માળા વગેરે તે તે પદાર્થ [પાંચમની તિથિ. (સંજ્ઞા.) સૌભાગ્ય-પંચમી (-૫૦-૨મી) શ્રી. [સં.] *ાર્તિક સુદિ સૌભાગ્યવતી વિ.,. [સં.] જેના પતિ હયાત હોય તેવી સ્ત્રી, સુવાસણી, સધવા સૌભાગ્ય-વંતાં (-વતાં) ન.,બ.વ. [સં. સૌમાશ્વત > પ્રા. ૐતા + ગુ. ‘ઉં' ત.પ્ર.] (માનાર્થે) સૌભાગ્યવતી આ સૌભાગ્ય-સૂંઠ (-ઢય), ડી સ્રી. [સં. + જ ‘સૂંઠ' + ગુ.
'ઈ' (૮ સં. ૦ા > પ્રા. આ) ત-પ્ર.] શિયાળામાં તેના નાખીને બનાવાતા અને ઠાકોરજીને ધરવામાં આવતા એક પૌષ્ટિક પાક. (પુષ્ટિ.)
સૌભ્રાત્ર ન. [સં.] ભાઈ ભાઈ ના સારા સંબંધ. (૨) સગાઈ કે પ્રેમને નાતા
સૌમનસ્ય ન. [સં.] ચિત્તની પ્રસન્નતા
સૌમિત્ર, -ત્રિ હું. [સં.] દશરથની રાણી સુમિત્રાના પુત્રલક્ષ્મણ અને શત્રુઘ્ન. (સંજ્ઞા.)
સૌમ્ય વિ. [સં] શીતળ, મુઠ્ઠ. (૨) શાંત સ્વભાવનું, સાલસ, (૩) (લા.) નિરુપદ્રવી. (૪) પું. (સેામના પુત્ર) બુધ ગ્રહ. (સંજ્ઞા.) (૫) બુધ-વાર. (સંજ્ઞા.) સૌર વિ. [સં.] સૂર્યને લગતું, સૂર્ય-સંબંધી સૌરભ પું., [સં,ન.] સુગંધ, સેાહમ, ખુરાખે, સુવાસ