Book Title: Sachitra Jain Tattvadarshan Part 02
Author(s): Vanitabai Mahasati
Publisher: Jain Darshan Prakashan
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005345/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ unA varNana ka vAga- - viva darzana 2ja. rAjaloka CIISIP , cAlo cetana caTTI soyAna. ziko, ... to - 14 guNasthAna nizrAva 2 sITo === S4E ja avirata paNi riverI jIvaka & Add saMvata 8 cInanI thatI & RvRtti naER. RcInanA loTarI upaEld MIR HNI naka R rIcogI va7 ti. athANI varNI - elIka karasananal 06bUdvIpa che lavaNa salAH | meru parvata - kuratuM jyotaiiyacakra jaMbukIya levage saTTa 2lAkha codata. 2 lAkha codata dAna para strInA - Re det of caka da90 cIkkata thI Coo ghoMjana tArI sArI mAtA rAma nI ra jIha karI ne nathI , A Tala corI trIja.kAMka mArA ja 2500 zake che afa vaLI mArA janArA patI janatA che. pahelI kAMDa kaMda darabAga, ke kSisthAne 2000 thILAM vistAra, . mahAkSetra kurlAIira. leMbakaH yuvApraoNtA pU. zrI dhIrajamunai ma.sA.nA AjJAnuvartI | = zrI vanitAbAI mahAsatI jaina darzana thrakAzana ... rAjakoTa-muMbaI Etus Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja A prakAzakanA be bola....45 "phUlothI jema zobhI rahe camana, jJAnathI zobhe che Atma gagana jJAna che jIvananuM amUlya dhana, jIvanane banAve che naMdanavana" (A)jano mAnavI dino-ba-dina sukhanI jhaMkhanA karavA chatAM du:khane ja prApta kare che. ajJAnatAnA kAraNe jIva nimittAdhIna banIne mAnavajIvananA lakSyane bhUlI jAya che. "lAkha rada mai '' jJAnathI ja lakSyanI prApti thAya che. AjanA vikasIta ane tarkavAdI yugamAM lekhana karatAM citra sahitanI sAmagrI tarapha vizeSa karIne bALapeDhI, yuvApeDhI vadhu AkarSita banI che. tevuM amArA sacitra jaina tavadarzana bhAga-1 nA prakAzanathI anubhavAyuM che. goMDala saMpradAyanA yuvA praNetA bA.bra. pUjya zrI dhIrajamuni mahArAja sAheba nA AjJAnuvartI sva. adhyAtmayoginI pU. raMbhAbAI mahAsatIjInA ziSyaratnA tathA viduSI pU. narmadAbAI mahAsatIjInA putrIratnA tattvavetA bA.bra. zrI vanitAbAi mahAsatIjI dvArA taiyAra karAyela (1) guNasthAna svarUpa (2) lokasvarUpa (3) jaMbUdvIpa (4) aDhIdviIpa (5) madhya loka vagerenA praznottarano sacitra jaina tattvadarzana bhAga-2' mAM samAveza karAyela che. -- - - SECRETHREYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYyy prastuta pustakanI paDatara kiMmata Rs. 50/- hovA chatAM zrutajJAna premIonAM sahakArathI ardhamUlyathI paNa ochI kiMmata Rs. 20/- jJAna prasArArthe rAkhela che. pustaka prakAzanamAM je je dAtAo taraphathI sahakAra maLela che temaja pustakamAM ApavAmAM Avela phora kalara citronuM suMdara chApakAma "TuDIyo bahAra-muMbaI' e karI Apela che te badala AbhArI chIe. prathamavRtti - 5000 maka jainadarzana prakAzana dinAMka : 3-11-96 rAjakoTa Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 000000000000000000000000 zrI mahAvIrAya nama: OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO (c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c) OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HA MANTRA TAIN MAHAN nAvaDara ( mAtra 88) namo arihaMtANa nI tikSANa. namo AyaNyiANa namo uvajajhAyANa nama laya sava sAhUNe ITY / / 'eso paMca namukkAro, sava pAvappaNAsaNo maMgalANaM ca sarvesiM, paDhamaM havaI maMgalam che ja Jain Educationa International For Personal and Private use only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ || namo nApAsa , - sacitra jena tatva darzana C (bhAga - 2) SACHITRA JAIN TATTVA DARSHAN. PART -2 : lekhaka : goMDala saMpradAyanA yuvApraNetA bA.bra. pUjya zrI dhIrajamuni mahArAja sAhebanA AjJAnuvartI sva. adhyAtmayoginI pU. raMbhAbAI ma.sa.nA ziSyaratnA tathA viduSI pU. narmadAbAI ma.sa.nA putrI ratnA bA.bra. zrI vanitAbAi mahAsatIjI 0 prakAzaka 0 re janAdanA prAkANanA rAjakoTa - mAI cunAvAlA cembarsa, bIjA mALe, ' zrejhara kemI Dragsa-ghATakopara zopa naM. 8, goMDala roDa, B-22, bIjA mALe, kAThiyAvADa bAlAzrama pAse, satyam zopIMga senTara, ema.jI.roDa, melaDI mAtAnA maMdira sAme, ghATakopara (E), muMbaI - 400 077 rAjakoTa - 360002. O : o. 5116072 OH 227477 A resI. 5127218 | paDatara kiMmata Rs. 50/- jJAna pracArArthe kiMmata - Rs. 20/ che Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Just a Moment...! Our Tirthankars have given us the great heritage of divine knowledge. knowledge enlightens our soul. Without knowledge how can we get endless happiness and peace of soul ? In this era, we can get knowledge through our saints, Agam and Religious Books. Through Our Various Publications, we have found that an interest and curiosity regarding Jainism will be fulfilled by books, and it has become necessity to keep up our invaluable treasure of knowledge. s a matter of satisfaction that "SACHITRA JAIN TATTVA DARSHAN Part-I" has been well accepted by the readers, students, religious teachers and our respected saints too ! It has been inspired and enabled us to Publish "SACHITRA JAIN TATTVA DARSHAN Part-II" during short period. In this book also, the system adopted is Question-Answer form, because it increases our curiosity. It will be found that the step-by-step answers to questions will provide an in-depth knowledge of the subject. Every attempt has made to present the different topics in the Simplest and most lucid language, with special care in ensuring accuracy of statistical data, colourful maps and pictures etc., wherever necessary. Brevity and clarity are the unique features of this book. We accept the obligation of Gurudev of Gondal Sampraday, Yuva Praneta Rev. Shri Dhiraj Muni Maharaj Saheb's Agyanuvarti Tattvaveta Shri Vanitabai Mahasatiji, who has prepared Questions-Answers for this book. Our Sincere thanks to donors and many known and unknown persons for showing keen interest in the timely publication of this book. Jay Jinendra - Jain Darshan Prakashan Dt. 3-11-1996 RAJKOT - MUMBAI SE Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mimAMsA... mahA mahimAvaMta che jayavaMtu jina zAsana ApyaMtara avanIne prakAzita kare che jinavANI advitIya ane anupama che jinadharma... ! navInuM hRdaya badalavAmAM bhale vijJAna (Science) saphaLa bane paNa hRdayanA bhAva badalavAnI tAkAta che jJAnI bhagavaMtonI jJAna samRddha vANImAM... ! adhyAtma rasa pIvAnI jene tarasa che ane AtmAnI samAdhimAM ja jene rasa che evA adhyAtma jJAnapipAsu mATe A pustaka... AMtara jagatanI cetanAne khIlavI, samyagdarzananI bhUmikAthI zarU karI AtmajJAnanI pUrNatA sudhI lai javAno navo rAha sAdhakanI sAme dharanAruM bhavya ane navya sarjana che ! kiMmata konI vadhAre ? puSpanI ke parimalanI ? samajI zako cho...... Apa puSpa vinA parimalano janma kyAM ? parimala vinA puSpanuM sthAna kyAM ? jijJAsA.. rasanI kaTorI rasikajanane mAtra lubdha ja na banAve paNa rasa mANanArane mugdha paNa banAve ! A navya sarjana zrutajJAnarUpa puSpanI parimala che, jemAM guNasthAnaka, lokasvarUpa te lokamAM paNa tinloka ane te mAMheno prathama dvIpa 'jaMbUTTIpa' ane aDhIdvIpa vagere viSayo (Subject) je samajavA gahana che tene praznottara je zailImAM sugama sarala banAvIne jijJAsu, mumukSu jIvonI jJAna vRddhi arthe stutya - prazasya prayatna tattvavetA bA.bra.zrI vanitAbAi ma.sa. e karela che. agAu jeonuM 'sacitra jaina tattvadarzana bhAga-1'pragaTa thai gayela che. A che 'sacitra jaina tattvadarzana bhAga-2' samIkSA... zuM bharyuM che A pustakamAM ? zenuM vivecana thayela che ? to lo vAMco... vicAro...... prathama prAraMbha thAya che guNasthAnaka. garavI che guNasthAnakanI garimA ! sAdhya che sahunuM guNasthAnakanA sopAno caDhI ane guNasthAnaka choDIne siddha thavAnuM ! anAdikAlIna mithyAvRSTi AtmA (satya dharma zraddhA vihina) paNa guNono vikAsa karIne vAdaLI kALI paNa kora rUpALI' e nyAye kaSAyanA bhAvone mAyanasa karato kema samyagdarzana rUpa ratnanA mahelamAM praveza karIne saMsArane paritta-alpa kare che, je karmanI prakRtio AtmAne samyagdarzana pAmavA detI nathI tenI sAme AtmapuruSArtha jagAvIne pUrNa banavAnI pAtratA A cothA guNasthAnakathI kema zarU kare che tathA A bIjarUpa guNasthAnakamAM rahIne pariNAmone pavitra karato AgaLa vadhIne zrAvakanA vrata, sAdhunA paMca mahAvrata temaja zreNInA guNasthAnono sparza karIne kevI rIte kayAM, kema ghAtIkarmano kSaya karI AtmA pUrNimA jevo vItarAga sarvajJa bhagavAna bane che. tenuM kuzala prajJAvaDe praznAtmaka vizleSaNa (Analysis) vizad vivecana karIne zAstra saMmata bhAvone gurukRpAthI lekhake rajU karavAno bhagIratha prayAsa karela che. jyAre pustaka ApanA hAthamAM Ave che tyAre......... sAthe sAthe ApaNe jyAM rahIe chIe te che 'loka' 14 2Aju pramANa. jenA traNa vibhAga (1) urdhvaloka (2) titiloka (3) adho loka temAM tiphLalokane 'madhyaloka' tarIke paNa oLakhI zakAya che. je eka rAju pramANa che. je goLAkAre asaMkhyAtA dvIpa-samudrothI vIMTaLAyelo che. mAtra AMkhathI dekhAya teTalI ja duniyA nathI athavA kolaMbase amerIkA batAvyuM paNa tyAM sudhI duniyA pUrNa thatI nathI. A to kevalajJAnInA pUrNajJAnamAM dekhAyela jagata keTaluM vizALa che. te jANe to Azcarya thayA vinA na rahe ? sacitra jaina tattva darzana bhAga - 2 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only 3 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A tithyalokamAM sauthI prathama dviIpa che jenuM nAma jaMbudvIpa. eka lAkha yojanano, jemAM karmabhUminA kSetro, akarmabhUminA kSetro, vizAlakAya parvato, agAdha jalarAzithI chalakatI gaMgA - siMdhu Adi mahI nadIo tathA zAzvatA dUho A badhuM to che jenA uttare airAvata kSetra, dakSiNe bharata kSetra tathA vacce pUrva - paricama 3ra vijaya dharAvatuM tIrthakarono sadAye lAbha jagatane ApanAra mahAvideha kSetra che. A badhuM varNana mApa sahita tathA nakazA (Map) vaDe praznottararUpe svarNita che. A rIte jaMbudvIpa pachI Ave che "aDhIdviIpanuM varNana" je kSetrathI AgaLa manuSyano janma ke mRtyu nathI. A kSetra 45 lAkha yojanAnuM che. ardha dvIpa eTalA mATe lIdho che ke puSkaradvIpano ardho bhAga pasAra thatAM mAnuSottara parvata cAre bAjue pharato Ubho che. basa tyAM sudhI ja manuSyonI vasati A vizvamAM che. A rIte vizeSa praznottara dvArA jagata darzana karAvIne jJAnamAM vRddhi thAya evI lekhakanI bhAvanA achatI rahetI nathI. Agama to ratnAkara che tamAro jyAM hAtha paDe tyAM ratno ja jaDe. "tIrthakaranA pagale pagale jagatu badale tIrthakaranA jJAnanA Dhagale AtmadazA badale" "jJAna dIpaka che... ajavALavAnuM che aMtara gharane... jJAna darpaNa che .... jovAnI che svayaMnI jAtane.. jJAna mITara che. tapAsavAnuM che nija mApa... jJAna jharaNa che.. jhaboLavAnA che azuddha yogane".. ajJAnanA aMdhakAramAM bhIMsa anubhavI rahelA jJAnavihoNA jIvone tattvanuM dAna denAra A pustaka tattva dvArA sattvane khIlavIne "khuzabudAra khajAno - moja Apaze majAno Atma samAdhinI mastI bharI paLo mANavAnI sonerI taka Ape che. rakhe cAlI na jAya e sonerI taka..! "praznonI karavAnI che tamAre pahacAna, na rahezo tame anajAna pratyuttaro meLavIne pAmo samyaga jJAna, jo Apa hazo sabhAna" je je viSayo ahIMyA viSayarUpe lIdhA che tenA bhAvane samajIne Atmastha karavA Apa vAcakavarganI jijJAsA, sthIratA ane kuzAgratinI ati jarUra che. kAraNa ke je kAMI zrutajJAnanA sahAre pAmavAnuM te ApanA hAthamAM ja che. prAnta. mama jIvananA ghaDavaiyA, saMyama zikSA dAtA, zrutajJAnanI upAsanAmAM sadaiva tatpara tattvavetA bA.ba. zrI vanitAbAi mahAsatIjI jeo goMDala saMpradAyanA yuvApraNetA bA.bra. pUjya gurudeva zrI dhIrajamani ma.sA.nA AjJAnuvartI pArasamaiyA adhyAtmayoginI sva. zrI raMbhAbAi mahAsatIjInA kRpApAtrI ziSyaratnA che ane zAsanaratnA, tapasvInI, viduSI zrI narmadAbAi mahAsatIjInA putrIratnA che. ApanuM jJAna vizeSa sUkamatama bhAvo sahune samajAvI zake tevuM vardhamAna bane, ApanI prajJAno prakAza sUcavatuM prastuta pustaka jenuM saMkalana anekanA jIvanamAM bhItarano aMdhakAra bhedIne zrutajJAnano sahastrarahima sUrya udita kare ane e prakAzanI sonerI sukhamaya kSaNono AsvAda sahune arpe evo A pustaka prakAzanano Apano abhigama saphaLa bane e ja manobhAvanA. - vinIta kRpAkAMkSI bA.bra.zrI haMsAbAI mahAsatIjI jijJAsA...mimAMsAsamIkSA... che jo . Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 samarpaNam zrI II DuMgara-jaza-prema-dhIra gurubhyo namaH / / Jain Educationa International anaMta anaMta upakArI adhyAtmayoginI, guruNIdevA sva. pU. raMbhAbAi mahAsatIjInA zItala sAnidhye saMvata 2008nI sAle 27 varSanI vaye sarvavirati dharma svIkAra karanAra, janmadAtrI mAta, mamajIvana uddhAraka, saMyamapreraNAdAtrI, jeoe mujane saMvata 2015nI sAle 17 varSanI laghuvaye mujane saMyamapaMthe sthApita karI, evA AtmarakSaka gurumAta, zAsanaratnA, svAdhyAyaratA, tapasvInI, viduSI pU. narmadAbAi mahAsatIjInA kamanIya karakamalomAM bhavya bhAvollAsa saha za...ma...pa..Na...m... - vanitAbAi mahAsatIjI For Personal and Private Use Only yuujr Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ana krama Ni kA. pAnA. 0 je citra che che 4 kai je che D ke ja che ) je che. 37 * * citra ra je je 4 i I Da Da ? ? ? ? ? ? ? ? re 25 - sariAmAM jaina tAddarzanA jAmA - 2 0 viSaya | | prazna saMkhyA / citra | jijJAsA.. mimAMsA samIkSA samarpaNam zrutajJAna zubhecchaka 14 guNasthAna devonA avadhijJAnanA prakAro citra cAlo, cetana...! caDhIe sopAna ! 100 guNasthAna - kAronuM vizleSaNa 100 vizvadarzana - 14 rAjaloka citra caMdravimAna - pAkSikI hAni-vRddhi vizvadarzananI vizALatA..! jaMbUDhIpa ane lavaNa samudra citra pAtALa kaLaza - parvatanI dADhA citra jaMbUdvIpanI jAhojalAlI... 84 aDhIdvIpa -45 lAkha pramANa citra aDhIdvIpanA zAzvata padArthonuM koSTaka aDhIdvIpanI aizvaryatA! meruparvata ane pharatuM jayotiSa cakra citra bhadrazAlavana Adi 4 vana citra madhyalokano mahimA...! 47 | 28 nakSatro citra LET'S PRAY zrI vardhamAna vaiyAvacca kendra pravRtti 23. jainadarzana prakAzananA pustakonI yAdI 24. | pApano baMdha karAvanArA - 18 pApa 76-A 76-B 77 80-A 80-B 81 > 98 99 ke che 110-A 110-B 111 114 121 122 123 TAiTala-4 ke Lche che citra " " - - - - y y - : Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutajJAna sadbhAgI. jAmanagara nivAsI hAla muMbaI, AjIvana zubhecchaka sva. pitAzrI bacubhAi gulAbacaMda dozI sva. mAtuzrI zivakuMvarabena bacubhAi dozI Ress SH ja sva. tA. 29-9-93 sva. tA. 1-9-90 zrutapreraka asau. jazavaMtIbena zAMtilAla dozI, a.sau. kuMdanabena navinacaMdra dozI-muMbaI secords zrutajJAna anurAgI dhorAjI nivAsI, dharmaparAyaNa, AjIvana zubhecchaka sva. pitAzrI prabhulAla mulajI mahetA sva. mAtuzrI samaratabena prabhulAla mahetA | sva. tA. 17-11-79 sva. tA. 22-5-79 zrutapreraka a.sau. reNukAbena jagadIzabhAI mahetA, ha. satya ane ku. zIla mahetA U.S.A. sacitra jaina tattva darzana bhAga - 2 th OC Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutajJAna sahayogI cccccc Ssssssss jhAbuAnivAsI ba2mecA rAjakumAra sAgaramala sva. tA. 18-7-95 zrI vIrajIbhAI chaganalAla paTela jAmanagara ha. bharatabhAI paTela muMbaI nivAsI sva. a.sau. raMjanagaurI nAnAlAla khetANI ha. praphulabhAI - rAjakoTa zrutaprerakaH zrImatI guNavaMtIbena ramaNikalAla paTela - U.K. T . . . . . . . . 5888 sva. jayendrabALA nemidAsa dhulIyA jAmanagara janmatA. 15-8-32 sva. tA. 20-11-91 sva. jayAbena motIlAla zeTha jAmanagara ha. caMdrakAMtabhAI tathA a.sau. nIlamabena zeTha kAlAvaDa nivAsI sva. dayAbena ratilAla mahetA ha. putra jayasukhabhAI (BUJUMBURA) del zazikAMtabhAi - jAmanagara sacitra jaina tattva darzana bhAga - 2 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutajJAna zubhecchaka - css 5555555BER scat coccCOLECC Bche amadAvAda nivAsI dharmavatsalA dharmaparAyaNa a.sau. IndirAbena navanItabhAI paTela "zraddhA saralatA satkAryothI surabhita jIvana kayArA dharmadhyAnathI prazasta banI che pariNAmanI dhArA indu sama ujjavala yazogAthA saMta sevA guNa nyArA Agama navanIta ApI saune karatA jJAna prasArA" zrutapreraka ha. zAsana sevAbhAvI zrI jayaMtibhAI saMghavI (nAraNapurA) amadAvAda DhasA nivAsI, dharmAnurAgI sva. pitAzrI jeThAlAla ratanazI bagaDIyA sva. mAtuzrI caMpAbena jeThAlAla bagaDIyA zrutapreraka zrI narabherAmabhAI jeThAlAla bagaDIyA - muMbaI sacitra jaina tattva darzana bhAga - 2 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutajJAna saubhAgI dve che ke kare che tene bola Essesses seases 12eeeeee Pap che, zrI nautamabhAI vI. mahetA ha.Do. maniSa, kuMtala, dIpti tathA a.sau. caMdrikAbena ena. mahetA jAmanagara kAlAvaDa nivAsI khIlosanivAsI sva. phUlacaMda devakaraNa dezI sva.narottamadAsa motIcaMda zAha ha, dharmapatnI kaMcanabena, ha. zazibhAi zAha putro - pareza, rAkeza, saMjaya rAjakoTa i CALLAOLOLOLO r . rAjakoTanivAsI sva.maNilAla jesIMga punAtara - sva. tA. 3-4-1973 hi. sva. harakIzanadAsa, dolatarAya, vinodarAya, harSadarAya punAtara dhorAjI nivAsI kAlAvaDa nivAsI sva.dalIcaMda bhagavAnajI paTela sva.dhIrajalAla ela. saMghavI sva. tA. 19-12-86 sva. tA. 27-12-94 ha, pravINabhAI, bhupendrabhAi, ha. lalitAbena saMghavI azokabhAI paTela rAjendra saMghavI . tA che zrutapreraka : sva. kusumabena zazikAMta pArekha - jAmanagara sacitra jaina tattva darzana bhAga - Abuse Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jie zrI subhASabhAi prabhulAla paTela paDadharI zrutajJAna anurAgI zrImatI suganabena phojamala duggaDa ha. jayaMtilAla, mahendra, azoka, kamaleza, pautra-AziSa, zubhama AziSa roDa lAinsa - lImaDI Jain Educationa International zrI jayasukhabhAi mANekacaMdabhAi paTela dAresalAma zrutapreraka : zrImatI caMdrikAbena ramaNikalAla mahetA-amadAvAda ha. jayakumAra - pAlaDI lImaDI nivAsI sva. kaMcanabena jhabbAlAladuggaDa ha. mUlacaMdabhAI sacitra jaina tattva darzana bhAga - 2 zrImatI raMjanabena jayasukhalAla paTela dAresalAma For Personal and Private Use Only lImaDI nivAsI sva. suganabena vIracaMda karNAvaTa sva. tA. 23-11-93 9 Wan Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutajJAna saubhAgI SERB 5 53 eeeeeeeeee eeeeeeee www jAmanagaranivAsI jAmanagaranivAsI sva. ramezabhAI ela.mahetA sva. sonu dinezabhAI zAha sva. tA. 25-3-95 sva. tA. 25-3-95 (ha. zrI dinezabhAI zAha - jAmanagara) rAjakoTanivAsI (remanDavALA) sva.lalitarAya lAbhazaMkara udANI sva. tA. 27-6-96 rrr E w S G. ALT oche. goMDalanivAsI sva.mANekacaMdabhAI DAhyAbhAI zeTha sva. tA. 29-11-78 tapasvInI,mAtuzrI vijayAlakSmIbena mANekacaMda zeTha ha.caMdrakAMtabhAI-rAjakoTa sevAniSTha zrI zAMtilAla dharamazI vipANI goMDala zrutapreraka: zrI ramezabhAi gIradharalAla mahetA - rAjakoTa sacitra jaina tattva darzana bhAga - 2 Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlo cetana caDhIai saupAna , | 11 18 21NAsthAna 9. siMdhyAtva 2. sAsvAdanA 3. mizra 4. vaMtUsabhyagRSTi 5. darzAvatuM zrAvaka ka. pramata saMyata 9. apramata saMyata 8. nivRtti bAda2. 9. nivRtti lAdara 20. sUkSma saMparIyA 21. upazAMta zAha 22. krUANa mIra 43. sayogI kevalI 24. ayogI kevalI . pI ja. 8-A Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devInA arvAdhadAtatA viviMdha AkAratA - citro ke nATTInuM trApAkAra bAra devalokatuM. mRdaMgAkAra bhavanapatinuM pAlAkAra nava grathikatAM, - puSpa caMgerI, IFE to che vyAranuM pahAkAra attaranuM 64vanAliMkAkAra (be prakAra batAvela che) * cha saMghathaNanA citro * uvajaRSabhanArAca, saMthathaNa 2 jyotiSa (r) @ A2168 ra4prala jharAya. nArAca relalle 36 phiJI. ( le prakAra). 8-B Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1 cAlo, cetana..! caDhIe sopAna..! (14 guNasthAnanuM vizad svarUpa) STAGES OF SPIRITUAL DEVELOPMENT A tmAno svabhAva sat-cit-AnaMdamaya che, tenA samagra svarUpane pragaTa karavAmAM jJAnAvaraNIya Adi ATha karmo avarodhaka che. te ATha karmamAM mohanIya karma sauthI vizeSa baLavAna che. jyAM sudhI mohanIya karmanuM AvaraNa saghana che, tyAM sudhI AtmAnA utkarSa tarapha gati thatI nathI. jema jema AvaraNa haTatuM jAya che, tema tema jIvanI gati zuddhi tarapha vadhatI jAya che ane moha sarvathA kSINa thaI jAya tyAre AtmA pUrNa zuddha dazAne pAmI jAya che. saMsArI jIvonI bhinna bhinna prakAranI avasthA vartamAnamAM rahelI che. azuddha zuddha, pUrNavizuddha vagere. te avasthAono samyakbodha A guNasthAna dvArA thAya che. A guNasthAna saMsArI jIvomAM ja hoya che. siddha dazAmAM A guNasthAna hotA nathI. chatAM jIvanI keTalI azuddhi TaLI, keTalI zuddhi thaI ? AtmAnA keTalA guNa ughaDayA ? vartamAnamAM jIvanI kaI dazA che ? te guNasthAnathI darzAvavAmAM Avela che. jemake mithyAtva nAmanuM guNasthAna darzAve che ke, AtmAmAM 'sabhyazraddhA' nAmano guNa haju pragaTayo nathI. tethI ajJAna aMdhakAramAM haju bhaTakayA kare che. jyAre cothuM guNasthAna e batAve che ke, have AtmAmAM sabhyadRSTi pragaTI che, satyanuM darzana thaI gayuM che, paNa haju te satyane AcaraNa (cAritra) mAM mUkI zakato nathI. A rIte guNasthAna e muktirUpI mahela upara pahoMcavA mATenI sopAna zreNI che. jIvanA kramika vikAsanI avasthA che. kramazaH zuddha thato thato jIvAtmA e saMpUrNa karmathI mukta banIne paramAtmA banI jAya che. guNasthAna samajavAno uddeza - guNasthAnanA svarUpane samajI vicArI mumukSu AtmAe anAdikALathI jIvanI sAthe lAgela mithyAtvanA bhAvono tyAga karI, rAgadveSanI nibiDa graMthIne bhedI, AtmasvarUpanI zraddhA pratIti, anubhUtirUpa samyagdarzananI prApti karIne dezavirati - sarva viratinA guNamAM AgaLa vadhI apramattabhAvane pAmI ArAdhaka banavAnuM che. AtmAmAM rahelAM anaMtAnubaMdhI Adi kaSAyone sApha karI upazama bhAvanI ArAdhanA karI ujjavalatAne prApta karI ane bhavakaTI karI aMte bhagavaMta banavAno puruSArtha karavAno che... e ja mAtra uddeza che, A jJAna prAptino !!! - prazna 1 - guNasthAna eTale zuM ? - uttara - (1) jJAnAdi guNonuM sthAna te guNasthAna. (2) guNo = jJAna, darzana, cAritra Adi. AtmAnA guNonI tAratamyatAthI thatI zuddha-azuddha avasthA te guNasthAna'. (3) moha ane yoganA nimittathI samyajJAna-darzana vagere. AtmAnA guNonI zuddhi-azuddhi AdinI nyUnAdhika avasthA.. tene guNasthAna kahevAya che. sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only 9 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanA bhAvonI zuddhi-azuddhino AdhAra nimitta-upAdAna bane che. azuddhinuM upAdAna kaSAyanI tIvratA che, ane tenA nimitta kRSNa, nIla, kApota lezyAnA azubha pudgalo che. zuddhinuM upAdhana kaSAyanI maMdatA che. ane tenA nimitta tejo, padma, zukla legyAnA zubha pudagalo che. jema jema kaSAyanI maMdatA thatI jAya che, tema tema bhAvonI zuddhi thatI jAya che. saMvara-nirjarAmAM paNa vRddhi thatI jAya che. nIce nIcenA guNasthAnomAM azuddhino prakarSa hoya che zuddhino apakarSa hoya che. ane jema jema uparanA guNasthAnomAM jaIe tema tema azuddhino apakarSa thato jAya che ane zuddhi (jJAnAdi guNo) no prakarSa thato jAya che. ane pUrNa kaSAyono kSaya-abhAva thaI jAya che tyAre pUrNa zuddha avasthA - vItarAgatA pragaTa thAya che. tAtparya - jIvanI zuddhinA utkarSamAM kAraNa che, saMvara ane nirjarA. jIvanI azuddhinA utkarSamAM kAraNa che, pApa-Azrava-baMdha upara uparanA guNasthAnamAM zuddhinI vRddhi thatAM saMvara-nirjarA paNa vizeSa vadhatAM jAya che. prazna 2 - guNasthAna keTalA che? tenA nAma jaNAvo. uttara - guNasthAna cauda che tenAM nAma A pramANe che. 1. mithyAtva guNasthAna 8. nivRtti bAdara (apUrvakaraNa) guNasthAna 2. sAsvAdana guNasthAna 9. anivRtti bAdara guNasthAna 3 mizra guNasthAna 10. sUkSma saMparAya guNasthAna 4. avirati samyagudaiSTi guNasthAna 11. upazAMta moha guNasthAna 5. dezavirati guNasthAna 12. kSINa moha guNasthAna 6. pramata saMyata guNasthAna 13 sayogI kevaLI guNasthAna 7. apramata saMyata guNasthAna 14. ayogI kevaLI guNasthAna | 1. mithyAtva guNasthAna prazna 3 - mithyAtva guNasthAna kone kahe che? uttara - mithyAtva mohanIya karmanAM udayathI kudevamAM deva, kugumAM guru kudharmamAM dharmazraddhArUpa AtmAnA pariNAmane mithyAtva guNasthAna kahe che. athavA vItarAga/sarvajJapraNita vANIthI ochuM, adhika ke viparIta-zraddhA, prarUpaNA ane sparzanA kare tene paNa mithyAtva guNasthAna kahevAya che. ochI prarUpaNA - jIva zarIra vyApI hovA chatAM taMdula mAtra jevaDo mAnavo. adhika prarUpaNA - eka jIvane sarva loka vyApI mAnavo. viparIta prarUpaNA - pAMca bhUta (pRthvI, jala, agni, vAyu, AkAza)thI AtmAnI utpatti ane tenA nAzathI AtmAno nAza thAya tema mAnavuM. A rIte jIva-ajIva Adi tattvomAM ochuM-adhika-viparItapaNuM samajavuM. prazna 4 - mithyAtvanA prakAra keTalA che? ane te kayA kayA? uttara - mithyAtvanA mukhya pAMca prakAra che. (1) Abhigrahika mithyAtva. (2) anAbhigrahika mithyAtva. (3) Abhinivezika mithyAtva. (4) sAMzayika cAlo, cetana ! caDhIe sopAna.! guNasthAna svarUpa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mithyAtva. (5) anAbhoga mithyAtva prazna pa - Abhigrahika mithyAtva eTale zuM ? uttara satya zuM ? asatya zuM ? tattvanI parIkSA karyA vinA pakSapAta pUrvaka potAnI mAnyatArUpa khoTAne ja pakaDI ane anyapakSanuM khaMDana karavuM. rAkhavuM prazna 6 - anAbhigrahika mithyAtva eTale zuM ? uttara - sarvadharmane sarakhA mAnavA. guNadoSanI parIkSA karyA vinA badhA ja deva-gurudharmane samAna mAnavA. jema hIrA ane kAcanA TakAne samAna mAnavA. = prazna 7 - Abhinivezika mithyAtva eTale zuM ? uttara potAnA pakSane asatya khoTo samaje htAMye durAgraha pUrvaka potAnI vAtane ja pakaDI rAkhe. A mithyAtvano prakA2 saMjJI paMcendriya jIvane ja hoya che. jemake, jamAlI ane goAmAhila vagere prazna 8 - sAMzayika mithyAtva eTale zuM ? uttara - jinezvara bhagavaMtanA vacanamAM zaMkA rAkhavI te. jemake, bhagavAne batAvelA dharmAstikAya Adi cha dravya haze ke kema ? = prazna 9 - anAbhoga mithyAtva eTale zuM ? uttara - anAbhoga eTale vicAra zUnyatA, mohamUDhatA ane ajJAnatA.. tene laIne je mithyAtva lAge che te ekendriyAdi vone hoya che. noMdha : A sivAya mithyAtvanA bIjA 10 bheda ane 25 bheda paNa batAvyA che. prazna 10 - mithyAtvane guNasthAna zA mATe kahevAmAM Ave che? uttara - jo ke A guNasthAnamAM mithyAtva mohanIyano udaya hovAthI jinapraNita tattvane vize viparIta dRSTa hoya che, paraMtu A pazu che, manuSya che ItyAdi kSayopazamabhAvarUpa AtmAno alpa jJAnAMzaguNa vidyamAna hoya che tethI tene guNasthAna kahevAya che. prazna 11 - A guNasthAnamAM keTalA prakAranA jIvo hoya che ? uttara - A guNasthAnamAM (1) abhavya (2) bhavya (3) paDivAI samyagdaSTa ema traNa prakAranAM khvo hoya che. (1) abhavya - jenuM mithyAtva anAdi anaMta che. (Adi nathI, aMta paNa nathI.) (2) bhavya - jenuM mithyAtva anAdi sAMta che (Adi nathI, paNa aMta che.) (3) piMDavAi samyagdaSTa - jenuM mithyAtva sAdi sAMta che. (Adi che ane aMta paNa che) ekvAra samati pAmIne je pharI mithyAtvamAM Avela che. sArAMza - mithyAtva = viparIta mAnyatA, khoTI zraddhA, jyAM je nathI tyAM te mAnavuM. * je padArtha je rUpe hoya te rUpe na mAnavA te mithyAtva. * je padArtha je rUpe na hoya te rUpe mAnavA te mithyAtva. kudeva, kuguru, kudharmane deva, guru, dharma tarIke mAnavA te mithyAtva. * * sudeva, suguru, sudharmane deva,guru, dharma tarIke na mAnavA te mithyAtva. A mithyAtvamAMthI jIva nIkaLe nahi tyAM sudhI mokSamArgamAM praveza thato nathI mATe mithyAtva tyAjya che. sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 11 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. sAsvAdana guNasthAnaprazna 12 - sAsvAdana guNasthAna kone kahe che. uttara - upazama samakitamAM rahelAM jIvane anaMtAnubaMdhI kaSAyano udaya thatAM ja samyagradarzanathI patana pAme paraMtu haju mithyAtvanA pariNAmane prApta thayo nathI tene sAsvAdana guNasthAna kahe che. dA.ta. (1) koI puruSe khIrakhAMDanuM bhojana karyuM, pachI vamana karyuM tyAre svAda mAtra rahyo te samAna sAsvAdana. (2) samyagadarzanarUpI parvatanA zikhara parathI anaMtAnubaMdhI kaSAyanA udayathI te jIva patita thayo paraMtu mithyAtvarUpa bhUmino sparza thayo nathI, vaccenA kALamAM jIvanA je pariNAma hoya che tene sAsvAdana samakita kahevAya che. prazna 13 - A guNasthAnamAM kayA jIvo Ave che? uttara - A guNasthAnamAM abhavI jIva hotA nathI. mAtra bhavya jIva ja Ave che ane te paNa jeNe aMtarmuhUrta mAtra upazama samakitano sparza karyo hoya ane jeno saMsArakAla utkRSTathI paNa ardhapudgala parAvartanakALa bAkI hoya tevA bhavya jIvo Ave che. sArAMza - A patananuM guNasthAna che ahIMthI koI upara jatuM nathI. 3. mizra guNasthAnaprazna 14 - mizra guNasthAna kone kahe che? uttara - mizra mohanIya karmanA udayathI samakitamithyAtvanA mizra pariNAma hoya tene mizra guNasthAna kahe che. jema dahIMne sAkara meLavI zrIkhaMDa banAvatAM temAM ekalA dahIMno svAda paNa nathI ane ekalI sAkarano svAda paNa nathI tema sarvajJa praNita dharma ane asarvajJapraNita dharma baMnemAM sarakhA pariNAma hoya tathA jema nAlikera dvIpanA manuSyane anAja pratye rUci ke arUci thatI nathI kAraNa ke, temaNe annAdine kadI joyuM ke sAMbhaLyuM nathI, tevI rIte jinavacana pratye rUci ke arUcino bhAva jene nathI tene samyagumithyA deSTi guNasthAna kahevAya che. prazna 15 - A guNasthAnamAM AyuSyano baMdha thAya che? uttara - A guNasthAnamAM AyuSyano baMdha thAya tevA pariNAma thatAM nathI tethI ahIM AyuSyano baMdha thato nathI ane koI jIvanuM mRtyu paNa thatuM nathI. sArAMza - pahelAM guNasthAnathI cothA guNasthAnamAM jato jIva tathA cothA guNasthAnathI pahelA guNasthAnamAM Avato jIva A guNasthAnane sparzI zake che. paraMtu sparzavuM ja joIe tevo niyama nathI. 4. avirati samyagadRSTi guNasthAnaprazna 16 - avirati samyaguSTi guNasthAna kone kahe che? uttara - anaMtAnubaMdhI krodha, mAna, mAyA, lobha ane mithyAtva mohanIya, mizramohanIya tathA samakita mohanIya A sAta prakRtinA kSaya, upazama tathA kSayopazamathI thavAvALA tattva zraddhArUpa jIvanA pariNAma te samyagradarzana che. tene avirati samyaguSTi guNasthAna kahevAya che. (12) . cAlo, cetana ! caDhIe sopAna.! guNasthAna svarUpa Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) jIvAdi navapadArthone jema che tema ja jANe ane zraddhA kare. (2) sudeva, suguru sudharma tathA salphAstrone paNa yathArtha paNe jANe ane zraddha. (3) samasta para pArthothI potAnA AtmAne bhinna mAne ane jJAna-darzana sukha Adi guNothI potAne abhinna mAne AtmAnuM svarUpa akhaMDa, abheda, jJAnAnaMda svabhAvI che. AtmA dhruvanitya-zAzvata tattva che, tevI zraddhA tenAmAM hoya che. A guNasthAnamAM vratAdi na hovAM chatAM paNa deva-gudharma-saMghabhakti zAsana sevAnI bhAvanA daDha hoya che. ahIMyA jIva tIrthakara nAmakarmano baMdha paNa karI zake che. prazna 17 - A guNasthAnane avirati samyagudRSTi zA mATe kahe che? uttara - A guNasthAnamAM vartato jIva sampaSTa hovAM chatAM te hiMsAdi pApa vyApArathI aTakayo nahIM hovAthI te avirati che. jinezvaranA vacana para zraddhA kare che paraMtu koI prakAranA vrata dhAraNa karI zakato nathI. sAMsArika viSaya bhogone heya (choDavA jevA) samaje che. paraMtu choDI zakato nathI, tethI tene avirati samyagRSTi kahevAmAM Ave che. prazna 18 - samyagudarzana kaI rIte thAya che? uttara - samyagadarzana be rIte thAya che. (1) nisargaja samyagadarzana (ra) adhigamaja samyagadarzana (1) je samyagadarzana bIjAnA upadezanI apekSA vinA jIvanA svayaMnA pariNAmathI utpanna thAya che te nisargaja samyagradarzana che. - (2) je samyagadarzana saMta, zAstra zravaNa Adi nimittane pAmIne utpanna thAya che, te adhigamaja samyagadarzana A baMne samyagadarzanamAM darzanasaptaka' no kSaya-kSayopazama athavA upazamarUpa aMtaraMga kAraNa to samAna hoya che. paraMtu nisargajamAM bAhya nimittanI jarUra nathI ane adhigamajamAM bAhya nimitta hoya che. udAharaNa - (1) be pathika pravAse nIkaLyA. baMne mArgathI ajANa che ekane Ama-tema pharatAM mArga hAthamAM AvI gayo. A naisargika mArga lAbha che. bIjA pathikane mArga batAve tevI mArgadarzaka maLyo ane tene pUchIne mArge AvI gayo A adhigama mArga lAbha che. (2) be vyaktine roga thayo. eka vyaktie davA na lIdhI, roganI sthiti paripakava thaIne roga dUra thayo ane Arogya prApta thayuM. A naisargika Arogya lAbha che. bIjI vyakti roga sahana na thavAthI teNe vaidya pAse jaI davA lIdhI, roga dUra thayo. te prAyogika Arogya lAbha che. (3) eka vyakti zikSaka AdinI madadathI zilpa Adi kaLAo zIkhe che ane bIjI vyakti koInI madada vinA potAnI jAte ja zIkhI le. uparokta udAharaNa uparathI upanaya - anAdikALathI saMsAramAM bhramaNa karato jIva, jema ghasAtA ghasAtA paththara goLa banI jAya che, tema dukhone sahana karatAM karmanA AvaraNa zithila thatAM pariNAmanI zuddhithI upadeza AdinA nimitta vinA ja samyagradarzana pAmI jAya che. tene naisargika samyagradarzana kahevAya che. ane koI vyaktine sadguru Adino upadeza sAMbhaLIne sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 (13) | 90ssessages Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariNAma ujjavaLa banavAthI darzanamohano kSayopazama thAya che. ane samyagadarzana pAmI jAya che tene adhigamaja samyagadarzana kahevAya che. prazna 19 - A samyagadarzananA prakAra keTalA che? ane te kayA kayA? uttara A samyagradarzananA mukhya pAMca prakAra che. (1) kSAyika samakita (2) upazama samati (3) kSayopazama samakita (4) vedaka samakti (5) sAsvAdana samakita. prazna 20 - kSAyika samakita kone kahe che? uttara - 'darzana saptaka' (anaMtAnubaMdhI coka (-krodha-mAna-mAyA-lobha) samakita mohanIya, mithyAtva mohanIya ane mizramohanIya) nA saMpUrNa kSayathI thatAM jIvanA pariNAma vizeSane kSAyika samakti kahevAya che. te eka vAra prApta thayA pachI nAza pAmatuM nathI ane traNa ke cAra bhavamAM avazya te jIvano mokSa thAya che. kSAyika samakitanI sthiti sAdi anaMta che. prazna 21 - upazama samakita kone kahe che? uttara - 'darzana saptaka nA upazamathI thatAM jIvanA pariNAmane upazama samakita kahevAya che. upazama = zAMta thavuM dabAI javuM jema DahoLA pANImAM sTakaDI pheravavAthI mATI vagere nIce besI jAya che ane pANI upara svaccha banI jAya che tema mithyAtva Adino udaya zAMta thavAthI jIvanA pariNAma vizuddha banI jAya che. paraMtu jema pANI halavAthI pAchuM DahoLAI jAya che tema mithyAtva ane anaMtAnubaMdhInA udayathI jIvana pariNAma azuddha banI jatAM samyaktva nAza pAme che. upazama samatinI sthiti jadhanya utkRSTa aMtarmuhUrtanI che. te sthiti pUrI thatAM tyAMthI te jIva kSayopazama samakita prApta kare athavA trIjA mizra guNasthAne jAya athavA to mithyAtvamAM cAlyo jAya che. prazna rara - kSayopazama samakita kone kahe che? upazama samakita ane kSayopazama samakita vacce zuM taphAvata che? uttara - mithyAtva mohanIya ane anaMtAnubaMdhI kaSAyanA udaya prApta karma dalikonA kSaya ane anuditanA upazamathI ane samakti mohanIyanA udayathI AtmAmAM thavAvALA pariNAma vizeSane kSayopazama samakti kahevAya che. kSayopazama samaktinI sthiti jadhanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa sAgaropama jhAjherI che. upazama samakita ane kSayopazama samakita vacceno taphAvata - upazama samakitamAM anaMtAnubaMdhI coka ane mithyAtva mohanIya, samakita mohanIya, mizramohanIya (=darzana saptaka) no e 7 prakRtino upazama hoya che eTale ke vipAkodaya ke pradezodaya baMne hotAM nathI. jyAre kSayopazama samitimAM mithyAtva mohanIyano pradezodaya ane samakti mohanIyano vipAkodaya cAlu hoya che. ane bAkInI prakRti je udayamAM AvelI hoya teno kSaya ane sattAmAM hoya teno upazama hoya che. prazna 23 - vedaka samakita kone kahe che? uttara - kSayopazama samaktimAMthI kSAyika samakita prApta karato jIva samakita mohanIyanA chellA belikonuM jyAre vedana kare che tyAre tene vedaka samakita kahevAya che. tenI sthiti 1 samayanI che. prazna 24 - sAsvAdana samakita kone kahe che? uttara - jIva jyAre upazama samakitathI patana pAmIne mithyAtva tarapha jato hoya che. tyAre aMtarAlamAM je samyattvanuM AsvAdana rahe che, haju mithyAtvano udaya thayo nathI tene sAsvAdana samakti kahevAya che. tenI sthiti jaghanya 1 samaya utkRSTa 6 AvalikAnI che. cAlo, cetana ! caDhIe sopAna! guNasthAna svarUpe Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna 25 - samakitane samajavAnA bhAMgA keTalA che? uttara - samakitane samajavAnA nava bhAMgA che. (1) anaMtAnubaMdhI cokano kSaya ane mithyAtva mohanIya Adi traNano upazama kare. () anaMtAnubaMdhI coka, mithyAtvamohanIyano kSaya kare ane mizra mohanIya tathA samakitamohanIyano upazama (3) anaMtAnubaMdhI coka, mithyAtva mohanIya mizramohanIyano kSaya kare ane samaktimohanIyano upazama kare (A traNa bhAMgA kSayopazama samatinA che) () anaMtAnubaMdhI cokano kSaya kare, mithyAtvamohanIya, mizra mohanIyano upazama kare ane samatimohanIyanuM vedana kare. (5) anaMtAnubaMdhI coka ane mithyAtvamohanIyano kSaya kare, mizramohanIyano upazama kare ane samakti mohanIyanuM vedana kare. (A baMne bhAMgAne kSayopazama vedaka samakita kahe che) 6) anaMtAnubaMdhI coka, mithyAtva mohanIya ane mizra mohanIyano kSaya kare ane samakti mohanIyanuM vedana kare (A bhaMgane kSAyika vedaka samakita kahe che) (7) anaMtAnubaMdhI coka, mithyAtva mohanIya, mizramohanIyano upazama kare ane samakti mohanIyanuM vedana kare. (A bhaMgane upazama vedaka samakita kahe che.) (8) uparokata sAta prakRtiono upazama kare tene upazama samakita kahe che. (A bhaMgane upazama samakita he che) (9) uparokta sAta prakRtiono kSaya kare tene kSAyika samakita kahe che. (A bhaMgane kSAyika samakita kahe che.) A sivAya vyavahAra samyagadarzana, nizcaya samyagadarzana, kAraka, rocaka, dIpaka samyagradarzana vagere samyagudarzananA peTA vibhAgo che. prazna ra6 - vyavahAra samyagudarzana kone kahe che? uttara - jIvAdi navatattvanI zraddhA tathA sudeva, suguru, sudharma para deDha zraddha tene vyavahAra samyagadarzana kahe che. prazna 27 - nizcaya (samakita) samyagadarzana kone kahe che? uttara - deva-AtmA, gurUjJAna, dharma-caitanya temAM niHzaMka zraddhA arthAta zuddhAtma tattvarUcine nizcayasamati nizcaya samyagadarzana kahe che. ane te darzana saptakanA kSaya-upazama-kSayopazamathI pragaTa thAya che. prazna 28 - kAraka samyagudarzana kone kahe che? uttara - A samyagadarzananA prabhAvathI svayaM daDha zraddhAvAna banIne sammacAritranuM pAlana kare che. ane bIjAne paNa preraNA ApIne sAcAramAM pravRtti karAve che. te pAMcamAM, chaThThA, sAtamAM guNasthAnavALAne hoya che. prazna ra9 - rocaka samyagudarzana kone kahe che? uttara - A samyagadarzananA prabhAvathI svayaM mAtra zraddhAn kare che paraMtu tene anukULa AcaraNa- (samyaphacAritranuM pAlana) karI zakatA nathI. te cothA guNasthAnavALAne hoya che. | sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 ] (15) | Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna 30 - dIpaka samyagudarzana kone kahe che? uttara - A samyagadarzanavALo jIva dIpaka samAna hoya che. jema dIpakanI nIce aMdhAruM hoya che. te rIte tene tattvanI zraddhA hotI nathI paraMtu tenI pAse tattvanuM jJAna ghaNuM hoya che. te tattvanuM vivecana karIne bIjAne samakitI banAvI de che, paraMtu svayaM koro rahI jAya che. noMdha : samyagadarzananA game teTalA bheda hoya paraMtu tenAM mUlamAM to 'darzanasaptakano kSaya, upazama ke kSayopazama ja hoya che. prazna 31 - samyagadarzanane pAmavAnI rUci keTalI che? uttara - uttarAdhyayana sUtranA 28 mAM adhyayanamAM samyagadarzanane pAmavAnI daza prakAranI rUci batAvI che. (1) nisargarUci (2) upadezaruci (3) AjJArUci (4) sUtrarUci (5) bIjarUci (6) abhigamarUci (7) vistArarUci (8) kyiArUci (9) saMkSeparUci (10) dharmarUci. prazna 3ra - nisargarUci kone kahe che? uttara - paropadeza vinA ja samyatvane AvaraNa karanArA karmanI nirjarA thavAthI utpanna thatI tattvanI rUci. prazna 33 - upadeza rUci kone kahe che? uttara - guru AdinA upadezathI thatI tattvaci. prazna 34 - AjJArUci kone kahe che? uttara - arihaMtadeva tathA gurunI AjJAnI ArAdhanAthI thatI tattvarUci. prazna 35 - sUtrarUci kone kahe che? uttara - zAstrono tanmayatA pUrvaka abhyAsa karavAthI thatI tattvarUci. prazna 36 - bIjarUci kone kahe che? uttara - je rIte pANImAM telanuM biMdu prasarI jAya te rIte tattvanA bodharUpa eka padathI aneka padomAM jenI rUci thAya che te bIjarUci che. prazna 37 - abhigama rUci kone kahe che? uttara - 11 aMga, 1ra upAMga Adine artha sahita jANavAthI ane anyane jJAnAbhyAsa karAvavAthI thatI tattvarUci. prazna 38 - vistAra rUci kone kahe che. uttara - cha dravya, navatattva, dravya, guNa, paryAya, pramANa, naya, nikSepa Adino vistAra pUrvaka abhyAsa karavAthI thatI tattvaci. prazna 39 - kriyArUci kone kahe che? uttara - jJAna, darzana, cAritra, tapa, vinaya, satya, samiti, gupti Adi kriyAone bhAvapUrvaka karavAthI thatI tattvarUci. prazna 40 - saMkSepa rUci kone kahe che? uttara - jene koIpaNa prakArano TharAha ke kadAgraha nathI ane vizeSa jJAna paNa nathI chatAM paNa saMkSepathI thatI tattvaci. prazna 41 - dharmarUci kone kahe che? [ (1e) | cAlo, cetana ! caDhIe sopAna. guNasthAna svarUpa cAlo. cetana ! caDhIe sopAna! guNasthAna svarUpe Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttara - vItarAga bhagavAna dvArA prarUpita astikAya gharma, tathA zratadharma ane cAritradharmamAM zraddhA karavA rUpa tattvarUci. prazna 42 - samyagudarzananA aMga keTalA che? ane te kayA kayA? uttara - uttarAdhyayana sUtra adhyayana 28mAM gAthAnI aMdara batAvela che ke samyagadarzananA ATha aMga che. nissaMkiya-nikkaMkhiya-nivvitigicchA amUDhadiTThIya / uvavUha-thirIkaraNe, vacchalla-pabhAvaNe aTTha // (1) niHzaMkatA - nisaMkiya) tIrthaMkaranA vacanamAM parama AsthA, temAM koIpaNa prakAre zaMkA na karavI. (ra) niSkAMkSatA - (nikhiya) anyadarzanInA ADaMbara dekhI tenI icchA na karavI. tathA dharmakaraNI dvArA Aloka ane paralokanA bhautika sukhanI icchA na karavI. (3) nirvicikitsA (nizvitigiccha) karelAM satya AcaraNanAM phalamAM saMdeha na karavo. (4) amUDhaSTi - (amUiiThaanya devAdikamAM tathA tattvamAM amUDhatA. (mUDhatA aneka prakAranI che, jema ke 1. devamUDhatA - rAgadveSayukta devonI upAsanA karavI, tenA nimitte hiMsAdi pApa karavA. 2. gurumUDhatA - patita AcAravALA sAdhuone guru mAnavA. 3 lokamUDhatA - loka pracalita kuprathAo, kurUDhionA pAlanamAM dharma samajavo. 4. zAstramUDhatA - hiMsAdino upadeza denArAM dharmazAstronuM mAnavAM. 5. dharmamUDhatA - ADaMbara, prapaMcayukta dharmane sAco mokSadAyI dharma mAnavo. AvI mUDhatAthI rahita deSTi te amUDha STi (5) upabRhaNa - (qbUNa) AtmaguNanI vRddhi ane anyanA jJAnAdi guNo dekhI tenI prazaMsA karavI. (6) sthirIkaraNa - thirIkaraNa) zraddhA ane cAritrathI DagatAM jIvone dharmamAM punaH sthira karavA. tathA potAnA AtmAne paNa AtmabhAvamAM sthira karavo. (7) vAtsalya - ( vaklatA) caturvidha saMgha tathA sAdharmikonI sAthe vAtsalyatA rAkhavI. jIvamAtra pratye karuNAbhAva ane prema rAkhavo. (8) prabhAvanA - (pabhAvaNA) bahuzruta Adi ATha bolathI jinazAsananI prabhAvanA kare. prazna 43 - samyagudarzananI prAptino krama zuM che? uttara - samyagadarzananI prApti mATe pAMca labdhio hovI Avazyaka che. te pAMca labdhi A pramANe che. (1). kSayopazama labdhi (2) vizuddhi labdhi (3) dezanA labdhi (4) prAyogya labdhi (5) karaNa labdhi. prazna 44 - kSayopazama labdhi eTale zuM? uttara - jyAre AyuSya karma sivAya zeSa 7 karmanI sthiti ochI thatAM thatAM eka aMtaHkoTAkoTI sAgaropama pramANa rahe che, tyAre te karmonA kSayopazamathI AtmAmAM samyaktva dhAraNa karavAnI yogyatA utpanna thAya che tene kSayopazama labdhi kahevAya che. prazna 45 - vizuddhi labdhi eTale zuM? sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttara - kSayopazama labdhi uparAMta AtmAnA pariNAmo vizeSa bhadra, eTale sarala ane tene vizuddhi labdhi kahevAya che. prazna 46 - dezanA labdhi eTale zuM? uttara - guru upadeza, zAstra zravaNa Adi sAMbhaLavA ane samajavAnI kSamatAne dezanA labdhi kahe che. prazna 47 - prAyogya labdhi eTale zuM? uttara - saMjJIpaNuM, paryAptapaNuM Adi karmanA kSayopazamathI utpanna thatI jIvanI yogyatAne prAyogyalabdhi kahe che. prazna 48 - karaNalabdhi eTale zuM? uttara - AtmAnA pariNAmane karaNa kahevAmAM Ave che. te pariNAma traNa prakAranA che. (1) yathApravRttikaraNa (2) apUrvakaraNa (3) anivRttikaraNa. prazna 49 - yathApravRtti karaNa eTale zuM? uttara - anAdi mithyAdeSTi jIva A saMsAramAM vividha prakAranA dukhono anubhava karatAM, akAma nirjarA karatAM karatAM "nadI gholana pASANa nyAyathI" (jema ghasAtA ghasAtA paththara goLa banI jAya che, tema dukhone sahana karatAM karmanA AvaraNa zithila thatAM-pariNAmanI vizuddhi thatAM) yathApravRttikaraNamAM Ave che. tyAM AyuSya karma sivAya zeSa sAta karmonI sthiti eka krokroDI sAgaropamamAM palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna jeTalI karI de che. eTale ke aMto kroDAkoDI sAgaropamanI sthiti rahe che. tevA prakAranA samaktine anukULa AtmAnA pariNAma vizeSane yathApravRttikaraNa kahe che. A karaNamAM jIva rAgadveSanI. durbhedya graMthInI samIpa pahoMcI jAya che paNa graMthI bheda karato nathI. A prazna 50 - apUrvakaraNa eTale zuM? uttara - kramazapariNAmanI vizuddhi thatAM thatAM jIva yathApravRttikaraNamAMthI apUrvakaraNamAM Ave che. apUrva = AvA pariNAma pUrve jIvane kyAreya paNa thayA na hatA. AthI A karaNane apUrvakaraNa kahevAya che. A karaNane prApta thayelo jIva vizuddha pariNAma rUpa prabaLa puruSArtha dvArA rAga-dveSanI (nibiDatama) durbhedya graMthIno bheda kare che. A karaNamAM apUrva cAra kAryano ekI sAthe prAraMbha thAya che. (1) apUrva sthitighAta - karmanI sthiti samaye samaye ochI thavI (2) apUrva rasaghAta - sattAmAM rahelAM azubha karma prakRtiono rasa (anubhAga) samaye samaye ocho thavo. (3) guNazreNi - samaye samaye asaMkhyAta guNa karmaliko bhogavAya te rIte karmalikone goThavavA. (4) apUrva sthitibaMdha - samaye samaye navA baMdhAtA karmanI sthiti ochI ochI baMdhAvI. prazna 51 - anivRttikaraNa eTale zuM? uttara - apUrvakaraNathI AgaLa vadhelo jIva adhyavasAyanI pratisamaya anaMtaguNa vizuddhi karato anivRttikaraNamAM praveza kare che. A karaNamAM praveza karanAra dareka AtmAnAM adhyavasAya eka sarakhA hoya che. tethI anivRtti = abhinnatA artha samajavo. tathA anivRtti = samakti lIdhA vinA pAcho pharato nathI. e paNa artha thAya che. apUrvakaraNanI mAphaka ahIM paNa sthitighAta vagere cAreya kArya samaye samaye thayA kare che. A karaNanA asaMkhyAta bhAga gayA bAda jyAre eka asaMkhyAtamo bhAga bAkI rahe tyAre aMtarakaraNa kare che. (aMtarakaraNano artha - mithyAtvanI sthitinA be bhAga karI aMtara pADavuM ema thAya che. A anivRttikaraNano cAlo, cetana ! caDhIe sopAna.! guNasthAna svarUpa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja eka vibhAga che. paNa cothuM karaNa nathI.) anivRttikaraNanAM kAlamAM mithyAtvanA karmalikonAM be bhAga thaI jAya che. prathama bhAganA daliko udIraNA dvArA zIghra udayamAM AvIne naSTa thAya che ane bIjA vibhAganA Ilako (je sattAmAM che, te aMtarmuhUrta sudhI udayamAM na AvI zake te rIte upazAMta thaI jAya che. A mithyAtvanA likonA udaya vinAno khAlI bhAga te aMtarakaraNa ane tenA pahelA ja samaye upazama samyagadarzana pragaTa thAya che. prazna para - upazama samakitanA anubhava vakhate sattAmAM rahela mithyAtvanA dalikomAM zuM pheraphAra thAya che? uttara - upazama samakitanA anubhavakALamAM sattAmAM rahela mithyAtvamohanIyanA helikonAM traNa puMja thAya che. (1) zuddhapuMja - samakita mohanIya. (2) ardha zuddhapuMja - mizra mohanIya. (3) azuddha puMja - mithyAtva mohanIyA upazama samaktinI aMtarmuhUrtanI sthiti pUrNa thatAM je pejano udaya thAya te pramANe jIva avasthAne pAme che. zuddhapuMja - samakti mohanIyano udaya thAya to upazama samakitamAMthI kSayopazama samakita pAmI cothA guNasthAnamAM ja rahe che. ardhazuddha puMjano udaya thAya to trIje guNasthAne jAya che. azuddha puMjano udaya thAya to prathama guNasthAne cAlyo jAya che. prazna pa3 - traNa puMjane saceSTAMta samajAvo. uttara - (1) azuddha puMja (te pUrNa AvaraNa) meluM kapaDuM malinapANI, mAdaka dravya (2) ardhazuddha puMja (te ardha AvaraNa) mAtra pANIthI dhoyela kapaDuM thoDuM ochuM malina thayela pANI, ardhazuddha mAdaka dravya. (3) zuddha puMja - (te pAradarzaka padArthanuM AvaraNa) - sAbuthI dhoela vastra, svaccha pANI, pUrNa zodhita mAdaka dravya. prazna 54 - sAsvAdana samakitane jIva kayAre pAme ? uttara - (1) upazama samakitanA aMtarmuhUrtanI chellI cha AvalikA athavA jaghanya eka samaya bAkI rahetA koI samyagradarzananA maMda pariNAmI jIvane anaMtAnubaMdhI kaSAyano udaya thatAM sAsvAdana guNasthAnane pAmIne mithyAtva guNasthAnamAM cAlyo jAya tyAre sAsvAdana samakitane jIva pAme. athavA.... (2) upazama zreNithI paDatA upazama samakitavaMta upazama samaktine aMte sAsvAdana guNasthAnamAM thaIne mithyAtvamAM jAya tyAre. sAsvAdana samakita pAme. prazna papa - mithyAtva mohanIya kone kahevAya? uttara - je karmano udaya thatAM samyagadarzana guNanuM viparIta pariNamana thAya eTale ke mithyAdarzana thAya. jIva ajIva Adi tattvono viveka thaI zake nahIM. tattvamAM arUci ane atattvamAM rUci thavI tene mithyAtva mohanIya kahe che. prazna pa6 - mizra mohanIya kone kahevAya? uttara - jenA udayathI samyagadarzana ane mithyAdarzananA mizra pariNAma thAya na pUrI tattvanI rUci ke tattvanI arUci hoya. prazna pa7 - samakita mohanIya kone kahevAya? uttara - je karmanA udayathI samyagudarzana to rahe paNa koI doSa, aticAra lAge. eTale ke zuddha kSAyika samakita sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 (19) | Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thavA na de. zuddha upazama samakita thavA na de tevA mithyAtva mohanIyanA zuddha dalikone samakita mohanIya kahe che. prazna pa8 - anAdi mithyASTi jIvane sauthI prathama kayu samakita prApta thAya che? uttara - prathama samati prApti mATe be mAnyatA che. (1) karmagraMthika mAnyatA (2) siddhAMta mAnyatA. (1) karmagraMthanA mate - anAdi mithyASTi jIvane prathama upazama samyagradarzana thAya che. aMtarakaraNamAM mithyAtva mohanIyanA dhalakonAM traNa puMja thAya pachI jo temAMthI zuddha pujano udaya thAya to upazama samakitamAMthI kSayopazama samakti paNa thaI zake che. (2) siddhAMta mate - prathama kSayopazama samakti thAya che. ane te kSayopazama samakti pAmavAvALo jIva apUrvakaraNamAM ja graMthabheda karIne mithyAtva mohanIyanA dalikonAM traNa puMja kare che. temAMthI zuddha pujano udaya thatAM kSayopazama samakti pAme che. prazna pa9 - pAMca samakita keTalI vAra Ave? uttara - upazama samakita - saMpUrNa virAzimAM pAMca vAra Ave. sAsvAdana samakita - saMpUrNa bhavarAzimAM pAMca vAra Ave. kSayopazama samakita - saMpUrNa bhavarAzimAM asaMkhyAta vAra Ave. sAyika samakita - saMpUrNa bhavarAzimAM eka vAra Ave. vedaka samakita - saMpUrNa bhavarAzimAM eka vAra Ave. prazna 60 - samyagudarzana koNa prApta karI zake? uttara - (1) bhavyajIva (2) bhavasthitinI paripakavatA = saMsAra paribhramaNanI kAla maryAdAvALo (3) cAra gatino paryApta saMjJI paMcendriya (4) traNa prazasta vezyAvALo. (5) sAkAra upayogavaMta (6) jAgRta (nidrAmAM nahIM) (7) anityAdi bAra ane maitrI Adi cAra bhAvanAthI vizuddha pariNAma vALo (8) kaSAyanI atyaMta maMdatAvALo (9) zama-saMvega-nirveda-anukaMpA-AsthA Adi samaktinA lakSaNamAM upayogavALo. prazna 61 - samyagadarzananuM phaLa zuM che? uttara - samyagadarzananI prAptinAM AdhyAtmika temaja vyAvahArika phaLa A pramANe che. (1) bhavanA kAraNa rUpa mithyAtvano nAza thAyache. (2) te jIva parittasaMsArI (saMsArakALa maryAdita) bane che. (3) te jIva te ja bhavamAM jaghanya aMtarmuhUrtamAM utkRSTa ardhapudagala parAvartana kALamAM avazya mokSane pAme (4) tenA uttarottara jJAna, darzana, cAritranI vRddhi thAya che. A adhyAtma phaLa che. ane samyagudRSTi manuSya, tiryaMca te vaimAnika deva sivAya anya gatinuM AyuSya bAMdhatA nathI. samyagudRSTi nArakI-deva te manuSya gatinuM ja AyuSya bAMdhe che A tenuM vyAvahArika phaLa che. prazna 6ra - samyagudRSTi keTalA bola na bAMdhe ? uttara - samyagRSTi nIcenA sAta bola na bAMdhe. cAlo, cetana ! caDhIe sopAna.! guNasthAna svarUpa 20 Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) narakanuM AyuSya (2) tiryaMcanuM AyuSya (3) bhavanapatinuM AyuSya (4) vANavyaMtaranuM AyuSya (5) jyotiSInuM AyuSya (9) strIveda (7) napuMsaka veda. prazna 63 - samyagdarzana prApta thatAM jIvane zuM anubhava thAya che ? uttara - samyagdarzanano sparza thatAM vane anirvacanIya Atmika AnaMdanI anubhUti thAya che. tenA AtmAnA pratyeka pradeza sahaja sukharasathI vibhora banI jAya che. jIva ane zarI2 judA che e bheda vijJAnanI anubhUti thAya che. saMsAranA dhana, vaibhava, parivAra, zarIra Adi parabhAvomAM kSaNabhaMguratA ane nazvaratAno bodha thAya che. tethI tenA mamatvanA baMdhana DhIlA thAya che. prazna 64 - samyagdRSTi jIvanI vRtti pravRtti kevI hoya che ? uttara - 'samyagdaSTi jIvaDo, kare kuTuMba pratipAla aMtarathI nyAro rahe, jema dhAva khilAve bALa' samyagdaSTa potAnuM kartavya samajIne kuTuMbanuM pAlana-poSaNa kare che paraMtu temAM kartA buddhi ke mAlikI rAkhato nathI. emanI pravRttimAM pApabhIrUtA hoya che. prazna 65 - samyagdaSTinI vRttine dRSTAMtathI samajAvo. uttara koI eka kumArikA jema tenA mAtApitAnI sAthe potAnA gharamAM rahe che. tenuM sagapaNa thayuM, haju lagna thayA nathI. paraMtu sagapaNa thatAM ja tenI vRtti-bhAvanA badalAya jAya che. je gharamAM te janmI che, varasothI rahe che, te ghara have tene mATe parAyuM banI jAya che tenuM mamatva ochuM thaI jAya che. ane patinA gharanuM mamatva ne mahattva vadhI jAya che. basa te ja rIte samyagdarzana thatAM jIvanI aMtararUica badalAya jAya che. tene vrata-niyama-sAdhanA rUcikara lAge che paraMtu koI bAdhaka kAraNothI te vrata Adi laI zakto nathI. saMsAramAM rahe che, kartavya nibhAve che paNa tenI bhAvanA cAritra aMgIkAra karI jaldIthI mokSarUpa svadhare pahoMcI javAnI hoya che. prazna H - samyagdarzananuM mAhAtmya zuM che ? uttara mokSamArganI prAptinA cAra sAdhano batAvyA che. (1) samyagdarzana (2) samyajJAna (3) samyakUcAritra (4) samyaktapa. temAM samyagdarzananuM sthAna sauthI prathama che. kAraNa ke samyagdarzana vinAnA jJAna, cAritra ane tapa mokSamArganA sAdhana banI zakatA nathI. uttarAdhyayana sUtra 28 mAM adhyayanamAM kahyuM che ke, nAdaMsaNissa nANaM, nANeNa viNA na hunti caraNaguNA / aguNissa nattha mokkho, natthi amokkhassa nivvANaM // arthAt darzana vinA jJAna nahi, jJAna vinA cAritra nahi, cAritraguNa vinA karmanA kSayarUpa mokSa nahi ane mokSa vinA paramazAMti nahi. sammattaM / aMtomuhuttaM mittaMpi phAsiyaM hujja jehiM tesiM avaDDhapuggala-pariyaTTo ceva saMsAro // (mokSatattva gAthA-53) je vone aMtarmuhUrta mAtra paNa eka vakhata samyagdarzana sparzI gayuM hoya te jIvane vadhAremAM vadhAre dezegA ardha pudgala parAvartana jeTalo ja saMsA2kALa rahe che. tethI eka vakhata paNa samyagdarzana jIvane jo sparzI jAya sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 21 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to teno beDo pAra thaI jAya, avazya parama padane pAme. samyagadarzanano ArAdhaka jIva jadhanya te ja bhave, madhyama trIje bhave utkRSTa 15 bhavamAM avazya mokSe jAya che. prazna 67 - vyavahAra samyagadarzanane svIkAravAnI vidhi kaI? uttara - rihaMto madadevo, bAvaLIvaM musadupo jiNa paNNattaM tattaM, iya sammattaM mae gahiaM // arihaMta deva-susAdhu ane jinezvara prarUpita tattva (dharma) nI zraddhArUpa samyakatvano yAvajIvana mATe svIkAra lokamAM mArA mATe cAra maMgala, cAra uttama ane cAra ja zaraNa che tene huM svIkAruM chuM. A vyavahAra samyagadarzanane svIkAravAnI vidhi che. samyagudarzananI zuddhi mATe 67 bola. ! (1) zraddhA-4 10 sAdharmika vinaya 1 paramArtha saMstava (4) zuddhatA-3 22 paramArtha sevanA 1 mana zuddhatA 3 sabhyatva bhraSTa parivAra 2. vacana zuddhatA 4. mithyAdarzanI parivAra 3 kAyA zuddhatA (2) liMga- lakSaNa-5 1. paramAgama suzruSA 1. sama 2 dharma sAdhanAmAM utkRSTa anurAga 2. saMvega 3 guru vaiyAvRtya niyama 3 nirveda (3) vinaya-10 4. anukaMpA 1 arihaMta vinaya 5. AsthA 2. siddha vinaya 9) bhUSaNa-5 3 AcArya vinaya 1. jinazAsana kuzalatA 4. upAdhyAya vinaya 2. prabhAvano 5 sthavira vinaya 3 tIrtha sevanA 6. kula vinaya 4. sthiratA 7 gaNa vinaya 5 bhakti 8. saMgha vinaya (7) dUSaNa-5 9. dhArmika kriyA vinaya 1 zaMkA (2) cAlo, cetana ! caDhIe sopAna.! guNasthAna svarUpa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. kAMkSA (10) yatanA-6 3 vicikitsA 1. vaMdanA 4. mithyASTi prazaMsA 2. namaskAra pa mithyASTi saMstava 3 ghana (8) prabhAvanA-8 4. anupradAna 1 pravacana dvArA 5 AlApa 2 dharmakathA dvArA 6. saMlApa 3 vAda zakti dvArA (11) sthAnaka-1 4. nimitta jJAna dvArA samyagradarzana - 1. dharmarUpI vRkSanuM mULa che. 5. tapasyA dvArA 2 dharmarUpI nagaranuM dvAra che. 6 vidyAbaLa dvArA 3 dharmarUpI mahelano pAyo che. 7. siddhi dvArA 4. dhArmika jagatano AdhAra che. 8 kavitva zakti dvArA pa dharmarUpI vastune dhAraNa karavAnuM pAtra che. (9) AgAra 6. gharma rUpI guNaratnone rAkhavAnI nidhi che. 1. rAjAbhiyoga (12) bhAvanA-6 2 gaNAbhiyoga 1. AtmA che. 3 balAbhiyoga 2 AtmA nitya che. 4. devAbhiyoga 3 AtmA karmano kartA che. 5 guru nigraha 4. AtmA karmano bhoktA che. 6. vRtti kAntAra 5 mokSa che. 6. mokSano upAya paNa che. prazna 68 - pratidina samyagudarzananI ArAdhanA kaI rIte karavI? uttara - sauthI prathama savAre uThatAM ja paMca parameSThInuM smaraNa karavuM, cAra zaraNano svIkAra karavo, covIza tIrthaMkara bhagavaMtonI stuti, mahAvidehakSetramAM birAjita 20 viharamAna tIrthakaronuM nAma smaraNa karavuM navakAramaMtrano japa karavo, caturvidha saMghanAM upakArane yAda karavo. jIvAdi navatattvano abhyAsa ane tenI zraddhA puSTa karavI. yathAsamaya sAdhu sAdhvInA darzana karavA mAMgalika sAMbhaLavuM ane jinAgamonuM vAMcana zravaNa karavuM. mAtA-pitA Adi pUjyone praNAma karavA. ane sAdharmika paraspara maLe tyAre jayajinendra kahevuM. te dhannA sukayatthA te, surA te vi paMDiyA mnnuaa| sammattaM siddhiyara, siviNo vi na mailiyaM jehiN|| sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 (23) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ artha : te ja dhanya che, te ja kRtArtha che, te ja zUravIra che, te ja paMDita che ke jeNe svapnamAM paNa siddhine devAvALA samyagradarzanane malina karyuM nathI. niraticAra samyagadarzananuM pAlana karI AtmAnaMda anubhavyo che. - sArAMza - je padArtha je rUpe che, te rUpe mAnavA tenuM nAma samyagadarzana jinezvara bhagavaMte jevuM vastunuM svarUpa batAvyuM che temAM koIpaNa prakAranI zaMkA na karavI tenuM nAma samyagadarzana che. tameva saccaM nissaMkiya jaM jiNehiM paveiyaM / 5. deza virati guNasthAnaprazna 69 - pAMcamuM dezavirati guNasthAna kone kahe che? uttara - deza (aMza) thI viratine svIkAravI te dezavirati. te guNasthAnamAM AvanAra jIvAtmA darzanasaptaka (mithyAtva mohanIya, mizramohanIya tathA samyatva mohanIya temaja anaMtAnubaMdhI coka) no kSaya, upazama athavA kSayopazama kare ane apratyAkhyAna kaSAya (krodha, mAna, mAyA, lobha) no kSayopazama kare che. pratyAkhyAnAvaraNIya kaSAyanA udayathI sarva viratine svIkArI zakto nathI, paraMtu sarva viratipaNAnI bhAvanA bhAvato hoya che. jIvAdi padArthone jANe, zraddhA ane zakti mujaba zrAvakanA eka vratathI zarU karI bAra vrata svIkAre. zrAvakanI agiyAra paDimAne ArAdhe aMtima samaye saMlekhanA sahita anazana (saMthAro) karI samAdhi mRtyune pAme. te dezavirati guNasthAna kahevAya che. prazna 70 - dezavirati guNasthAnamAM kALa kare to kayAM utpanna thAya? uttara - dezavirati guNasthAnamAM kALa kare to te jIva jaghanya prathama devalokamAM jAya utkRSTa bAramAM devalokamAM utpanna thAya tathA ekAvatArI paNa thaI zake. prazna 71 - zrAvakapaNuM eka bhavamAM pariNAma AzrI keTalIvAra Ave ? uttara - zrAvakapaNuM eka bhavamAM pariNAma AzrI vadhAremAM vadhAre pratyeka hajAravAra Ave (arthAta be hajArathI navajAra vAra Ave.) prazna 7ra - zrAvaka eTale zuM? uttara - zrAvaka- "zra = zraddhAvaMta 'va' = vivekavaMta ka = kiyAvaMta zraddhAyukta viveka pUrNa kyiA kare te zrAvaka. zrAvaka eTale zrI jinezvara bhagavaMtanAM vacanamAM saMpUrNa zraddhA vinaya viveka yukta hoya tathA sAmAyika-pratikramaNa-pauSadha kare ane deva-gudharmanI bhakti kare tenuM nAma zrAvaka prazna 73 - vrata eTale zuM? zrAvakanA vrato keTalAM che? uttara - icchAone rokI pApathI viramavuM tene vrata kahevAya. sAdhunAM pAMca mahAvratanI apekSAe zrAvakanAM pAMca vrata nAnA hovAthI 'aNuvrata' kahevAya che. pAMca aNuvrata + traNa guNavrata + cAra zikSAvrata A rIte zrAvakanA kula bAra vrata che. te nIce mujaba che (1) prANAtipAta viramaNa - (ahiMsA aNuvrata) jemAM trasa jIvone vinA aparAdhe mAravAnI buddhie mAravAnA paccakakhANa karI skUla hiMsAthI viramavuM. (2) mRSAvAda viramaNa - (satya aNuvrata) je jUTha bolavAthI rAjya taraphathI zikSA thAya-je anyane ThagavA ke vizvAsaghAta mATe uccArAya tevA vacana na kahevA. paNa thoDAM, priya, ane hitakArI yogya vacana kahevAM ane skUla mRSA vacanathI viramavuM. cAlo, cetana ! caDhIe sopAna.! guNasthAna svarUpa vavavava cases a 00000000000000 www wwww 000000000000000 24 Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) adattAdAna viramaNa - (acaurya aNuvrata) koInI paDI gayelI ke bhUlathI rahI gayelI vastune levI nahIM vizvAsaghAta karIne, dhAka dhamakI ApIne vadha karIne anyanI saMpatti paDAvavI nahIM. sthUla adattAdAnathI viramavuM (4) parastrI gamana viramaNa - (brahmacarya aNuvrata) parastrI mAtA-bena samAna mAne tathA potAnI paraNelI strImAM saMtoSa rAkhe ne saMyama maryAdA rAkhI varte ema sthUla maithunathI viramavuM. (5) parigraha parimANa viramaNa - (aparigraha aNuvrata) janmaparyaMta bAhya nava prakAranA parigrahanuM potAnI icchA, AvazyaktA pramANe parimANa karI levuM tethI adhika mamatvano tyAga karavo. (A pAMca aNuvrata che.) (6) dizA parimANa vrata- janmaparyaMta je laukika prayojana mATe daze dizAomAM AvavA-javAno ane vyApArAdi karavAno niyama karavo. dizAnI maryAdA rAkhavI. (7) bhoga-upabhoga parimANa vrata - je vastu eka ja vAra bhogavavAmAM Ave te bhojana Adi bhoga che. je vastu vAraMvAra bhogavavAmAM Ave te upabhoga che. evA pAMce indriyonA bhogavavA yogya padArtho jevA ke vastra, makAna, zaiyA Adi badhI vastuonI AvazyaktA anusAra maryAdA nakkI karI levI. (8) anartha daMDa-parityAga vrata- niyamita kSetramAM paNa prayojana bhUta kArya sivAya vyartha AraMbha-samAraMbha karavAno tyAga. (A traNa guNavrata che.) (9) sAmAyika vrata - be ghaDI sudhI athavA niyama karyo hoya tyAM sudhI sAvadha yogano tyAga karI samabhAvamAM rahI AtmajJAna-dhyAnano abhyAsa karavo. kAyAne sthira rAkhavI. (10) dizAvagAsika vrata - RR vratamAM grahaNa karelI dizAonI maryAdAne tathA anya badhAM vratomAM lIdhelI maryAdAone vadhAre saMkSipta karavI. tathA dayA pALavI, deza pauSadha (saMvara) karavo. ane cauda niyamo dhAraNa karavA. * A cauda niyama nIce mujaba - che. - gAthA - sacita savva virU, 35Ada tAmbutjha vattha sumesu vAhaNa sayaNa vilevaNa, baMbha disi nhANa bhatte // Jain Educationa International (1) saceta - pRthvIkAya Adi sacetanI maryAdA. (2) dravya - khAna-pAna saMbaMdhI dravyonI maryAdA. (3) vigaya - pAMca vigayamAMthI vigayanI maryAdA. (4) patnI - pagarakhAM, caMpala, joDA AdinI maryAdA. (5) tAMbula - mukhavAsanI maryAdA. (6) vastra - paheravAM temaja oDhavAnAM vastronI maryAdA. (7) kusuma - phUla, puSpa, attara AdinI maryAdA. (8) vAhana - moTara, skUTara, sAyakala, vimAna Adi vAhananI maryAdA. (9) zayana - suvA mATenI pathArI, palaMga zetaraMjI AdinI maryAdA. (10) vilepana - kesara, caMdana, tela, sAbu, AMjaNa AdinI maryAdA. (11) baMbha - brahmacarya - cothA aNuvratane saMkucita karavuM, kuzIlanI maryAdA. (12) dizA - pUrvAdi cha dizAmAM gamanAgamananI maryAdA. sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 For Personal and Private Use Only 25 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (13) snAna - snAnanI saMkhyA ane pANInI maryAda. (14) bhaoNsu - khAvA pIvAnI badhI vastunI maryAdA. cauda bolamAMthI agiyAramAM bolathI cothA vratano, bAramAM bolathI chaThThA vratano, bAkInA bolathI sAtamA vratano saMkSepa che. (11) pauSadhopavAsa vrata - AhAra, vyApAra Adi badhA kAryono tyAga karI eka divasa rAta sudhI upAzraya Adi zAMta-ekAMta-nirvadyasthAnamAM rahIne dharma ciMtana karavuM te pauSadhopavAsa vrata che. tenA cAra prakAra che. (1) AhAra pauSadha - AhArano tyAga karI pauSadha karavo. (2) zarIra pauSadha - zarIra paranuM mamatva ane zRMgAra choDavA. (3) brahmacarya pauSadha - brahmacaryanuM pAlana karavuM. (4) avyApAra pauSadha - vyApAra AdithI nivRta thaI dharmArAdhanA karavI. (1ra) atithi saMvibhAga vrata - supAtra pU sAdhu-sAdhvIjIne bhaktipUrvaka Ahara pANI vahorAvavA (chellA cAra zikSAvrata che) prazna 74 - zrAvakanA guNa keTalA? kayA kayA? uttara - zrAvakanA guNa ekvIsa che. (1) akSudra - udAralkaya hoya. (11) mAdhyastha draSTi hoya. (2) yazavaMta hoya, rUpavaMta hoya. (12) gaMbhIra ane sahiSNu hoya. (3) saumya prakRtivALo hoya. (13) guNAnurAgI hoya. (4) lokapriya hoya. (14) dharmopadeza karanAra hoya. (5) akrUra svabhAva hoya (15) nyAya pakSI hoya. (6) pApabhIrU hoya. (16) zuddha vicAraka hoya. (7) dharma zraddhAvAna hoya (17) maryAdA yukta vyavahAra karanAra hoya. (8) caturAI yukta hoya. (18) vinayazIla hoya. (9) lajjAvAna hoya. (19) kRtajJa hoya. (10) dayAvaMta hoya. (20) paropakArI hoya. (21) satkAryamAM sadA sAvadhAna hoya... sArAMza - A guNasthAnamAM AtmA aneka guNothI zobhAyamAna banI jAya che. deva-gurdharmanI bhakti, zraddhA, jIvo para anukaMpA, supAtradAna, satazAstranuM zravaNa, bAra vratanuM pAlana, pratimA dhAraNa vagere bAhya- AtyaMtara dharma ArAdhanAthI temanuM jIvana zobhAyamAna hoya che. 6. pramatta saMyata guNasthAnaprazna 75 - chaThuM pramatta saMyati guNasthAna kone kahe che? uttara - sarva sAvadyayogathI virAma pAme te saMyati pUrvokata darzanasaptaka no kSaya- upazama ane kSayopazama kare ane apratyAkhyAnI temaja pratyAkhyAnAvaraNIya kaSAya e ATha prakRtino kSayopazama kare : (7+ 8 = 15) ema 15 prakRti no kSayopazama kare. cAlo, cetana ! caDhIe sopAna.! guNasthAna svarUpa sws Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyati hovAM chatAM saMjvalana kaSAyanA tathA nidrAdi pramAdanA udayathI saMyamanA yogomAM pramAda rahe che. 17 bhede saMyama pALe, bAra bhede tapa kare to paNa yoga capaLa, kaSAya capaLa, vacana capaLa ane STimAM capaLatAno aMza rahe che ane pramAdapaNe karIne kRSNAdi azubha lezyA ane azubhayoga koIvAra pariName che tene pramatta saMyati guNasthAna kahIe. prazna 76 - pramattasaMyati guNasthAnamAM kALa kare to kayAM utpanna thAya ? uttara - A guNasthAnamAM kALa karavAvALo jIva jaghanya vaimAnikanA pahelA devalokamAM ane utkRSTa anuttara vimAnamAM utpanna thAya. jadhanya 2 palyopama utkRSTa 33 sAgaropamanI sthiti pAme prazna 77 - * sAdhupaNuM eka bhavamAM keTalIvAra Ave ? uttara - sAdhupaNuM eka bhavamAM pariNAma AzrI pratyeka so vAra (basothI navaso vA2) Ave. prazna 78 - sAdhunA maNavrata keTalA ? ane kayA kayA ? uttara - sAdhunA mAvrata pAMca che. (1) sarva prANAtipAta veramaNa (2) sarva mRSAvAda veramaNa (3) sarva adattAdAna veramaNa (4) sarva maithuna veramaNa (5) sarva parigraha veramaNa sAdhu ane zrAvakanI sAdhanAmAM mULa bheda e che ke sAdhu to ahiMsA Adi pAMca mahAvratanuM (mULa guNonuM) saMpUrNa pAlana kare che paraMtu zrAvaka A mULaguNonuM pAlana potAnI zakti anusAra aMzataH kare che. prazna 79 - sAdhunA 10 prakAranA yatidharma kahyA che te kayA? uttara - (1) khaMtI (2) muttI (3) ave (4) maddave (pa) lAdhave (6) sacce (7) saMjame (8) tave (9) ciyAe (10) khaMbhacera vAse. gAthA - daMtI maLva annava, muttI tava maMname A vodhave / saccaM soaM AkiMcaNaM ca baMbhaM ca jai dhammo // (1) khaMtI - kSamA. krodhano nigraha, krodhanA kAraNa upasthita thavAM chatAM paNa titikSA kare. hRdaya zAMta rahe, krodhane viveka ane vinayathI nillR karI de tenuM nAma kSamA. (ra) muttI - nirlobhatA. Asaktino tyAga (3) ajjave - (Arjava) kuTilatAno nigraha. mana, vacana, kAyAnI saralatA. (4) mArdava - (mRdutA) mAnano nigraha. manamAM mRdutA tathA vinamratA rAkhe. jAti, rUpa, kula, jJAna, tapa, baLa, aizvarya ane lAbhanI prApti thavA para garvita na bane. (5) lAghave - sacitta, acitta parigrahothI virakta, dravyabhAvathI haLavA banavuM. (6) sacce - (satya) hita, mita ane priya vacana bolavuM. (7) saMyama - mana, vacana, kAyAnuM niyamana karavuM. (8) tava - (tapa) bAhya-AtyaMtara tapanI ArAdhanA karavI. (9) ciyAe - (tyAga) akiMcanatA, mamatvano abhAva. (10) khaMbhaceravAse - (pavitratA) kAmabhoga viraktatA ane AtmaramaNatA. prazna 80 - sAdhunA guNa keTalA ? kayA kayA ? Jain Educationa International sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 For Personal and Private Use Only 27 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttara - sAdhunA ra7 guNa che. pa mAvata + 1 rAtri bhojana tyAga + 6 chakAyavanI rakSA + 5, Indriyano nigraha + 3 satya (bhAvasatya, karaNasatya, jogasatya) + 3 gupti (mana, vacana, kAyA) + 1 kSamA + 1 vairAgya + 1 kaSTa sahiSNutA + 1 maraNa sahiSNutA = kula 27 guNa. sArAMza - A guNasthAna AtmaguNonA vikAsanI eka ucca bhUmikA che. ahIM sAdhaka sarva pAponA tyAgarUpa pavitra jIvana jIve che. koIpaNa jIvane te dukha Apato nathI. viSaya kaSAyane vazamAM rAkhe che. 7. apramatta saMyata guNasthAnaprazna 81 - sAtamuM apramatta saMyati guNasthAna kone kahe che? uttara - nidA-vikathAdi pramAda vinAnA muninuM guNasthAna te apramatta saMyati guNasthAna. ahIMyA pUrvokta 15 prakRtino kSayopazama ane mada, viSaya, kaSAya, nidrA, vikathA A pAMca pramAdano tyAga kare. gati prAya: karI kalpAtItanI thAya. A guNasthAnamAM saMyamanI vizuddhi adhika hovAthI mana:paryavajJAna Adi aneka prakAranI labdhio prApta thAya che. jene zreNi mAMDavAnI hoya te ahIM yathApravRttikaraNa kare. sArAMza - ahIM pramAdano nAza thavAthI AtmA vrata- zIla Adi guNothI ane jJAnadhyAnanI saMpattithI alaMkRta bane che. chaa - sAtamAM guNasthAnamAM eTaluM ja aMtara che ke sAtamAM guNasthAnamAM jarApaNa pramAda hoto nathI. tethI vratomAM aticAra Adino saMbhava nathI. chaThThA guNasthAnamAM pramAda hovAthI aticAra lAgavAnI saMbhAvanA che. A baMne guNasthAnamAM jIva ghaDiyALanA lolakanI mAphaka tathA klAnI mAphaka pharyA kare che. kayAreka chaThThAmAMthI sAtamAmAM, ne sAtamAmAMthI channamAM Ave che. A rIte aMtarmuhUrtathI zarU karI deze uNA koDa pUrva sudhI vicare che. 8. nivRtti bAdara (apUrvakaraNa) guNasthAna - prazna 8ra - AThamuM nivRtti bAdara guNasthAna kone kahe che? uttara - nivRttinA ahIM be artha thAya che. (1) nivRtti eTale. darzana moharUpa bAdara kaSAyathI nivaryo che arthAta mithyAtvano ahIM pradezodaya paNa hoto nathI. kAraNa ke, A guNasthAnamAM upazama ane kSAyika samakita A be ja hoya che. kSayopazama samakti hotuM nathI. (ra) nivRtti eTale. pariNAmonI bhinnatA... tAratamyatA. ekasAthe A guNasthAne AvelA jIvonA adhyavasAya sarakhA hotA nathI. A guNasthAnanuM bIjuM nAma "apUrvakaraNa" che. sthitighAta, vasaghAta-guNazreNi-guNasaMkramaNa sthitibaMdha A pAMca apUrva vastu ahIM thAya che tethI apUrvakaraNa guNasthAna kahevAya che. cothA guNasthAnane prApta karatAM sthitighAta vagere cAra apUrva kAryo thayA hatA. ahIM eka guNasaMkramaNa vizeSa thAya che. soo cAlo, cetana ! caDhIe sopAna...! guNasthAna svarUpa Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNa saMkramaNa = baMdhAtI zubha-azubha karma prakRtimAM sattAmAM rahela abadhyamAna (vartamAnamAM nahi baMdhAtA) zubhAzubha karmadalikone pratikSaNe asaMkhya guNa-vRddhithI saMkramAvavA te rUpe karavA. sArAMza - A guNasthAnamAM Avelo jIva ahIMthI be zreNi kare che. (1) upazama zreNi (2) kSepaka zreNi A guNasthAnanA aMte hAsyAdi cha prakRtino kSaya ke upazama thAya che. upazama zreNi yaMtra upazama saMjvalana lobha-28 apratyAkhyAna lobha-26 pratyAkhyAna lobha-27 saMjvalana mAyA-25 apratyAkhyAna mAyA-23 pratyAkhyAna mAyA-24 saMjvalana mAna-rara apratyAkhyAna mAna-20 pratyAkhyAna mAna-21 saMjvalana krodha-19 apratyAkhyAna krodha-17 | pratyAkhyAna krodha-18 puruSaveda-16 hAsyAdi Saka-15 strIveda-9 napuMsaka veda-8 mithyAtva moha-5 mizramoha-6 | samakita moha-7 anaMtAnubaMdhI-krodha-1, mAna-2, mAyA-3, lobha-4 upazama zreNinuM svarUpa : upazama zreNimAM mohanIya karmanI 28 uttara pravRttiono upazama karavAmAM Ave che. tethI tene upazama zreNi kahe che. prathakAroe teno krama nIce pramANe batAvyo cheH upazama zreNi karanAra sauthI prathama anaMtAnubaMdhI kaSAyano upazama kare che. tyAra pachI mithyAtva mohanIya, mizra mohanIya ane samati mohanIya A darzana trikane eka sAthe samakALe upazamAve tyArapachI kramazaH napuMsaka veda, strI veda, hAsyAdi SaTraka ane puruSa vedane upazamAve (je veda vALo upazama karato hoya te veda sivAyanA be vedane pahelA upazamAve pachI vartamAnamAM je veda hoya tene upazamAve.) tyAra pachI apratyAkhyAna-pratyAkhyAnAvaraNIya krodha sAthe upazamAve ane tyAra pachI saMjvalana krodha upazamAve eja rIte mAna, mAyA, lobhane paNa sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 (29) | Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kramazaH upazamAvatA chelle saMjvalana lobhane upazamAvI saMpUrNa 28 mohanIyanI prakRtino upazama karI 11 mAM guNasthAnamAM praveze tyAM aMtarmuhUrta rahe. tyAM jo AyuSya pUruM thAya to anuttara vimAnamAM jAya tyAM cothuM guNasthAna pAme. paraMtu 11 me jo kALa na kare to tyAMthI aMtarmuhUrtanI sthiti pUrI thatAM nizcayathI paDe to koI apramatta saMyata guNasthAne, koI pramatta saMyatamAM, koI dezavaratimAM to koI cothA avirata samyagdaSTamAM ane koI prathama guNasthAnamAM paNa cAlyA jAya. jo ke upazama zreNi karanAra sAdhakane traNa saMghayaNa (uparanA) kahyA che. paNa je upazama zreNimAM kALa kare te to vajaRSabhanArAca saMghayaNa vALA ja hoya. 30 Jain Educationa International kSapaka zreNi yaMtra tataH siddhyati kSapati-148 12 prakRti 73 prakRti jJAnAvaraNIya-pa, darzanAvaraNIya-4, aMtarAya-5=14 (12me guNa.) 14 me guNasthAne. 13 me guNasthAne. nidrA dvayaM-2 saMjvalana lobha-1 12 me guNasthAne. 10 me guNasthAne. saMjvalana mAyA-1 saMjvalana mAna-1 saMjvalana krodha-1 puruSaveda-1 hAsyAdi SaTka-6 strI veda-1 napuMsaka veda-1 navame guNasthAne. ekendriyAdi-16 apratyAkhyAnI krodha, mAna, mAyA, lobha-4 pratyAkhyAnavaraNIya krodha, mAna, mAyA, lobha-4 deva, nAraka, tiryaMca-AyuSya-3 samakita mohanIya-1 mizra mohanIya-1 mithyAtva mohanIya-1 anaMtAnubaMdhI krodha, catuSka-4 cAlo, cetana ! caDhIe sopAna ! guNasthAna svarUpa For Personal and Private Use Only 9me guNasthAne 4 thI 7 guNasthAna. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSapaka zreNinuM svarUpa kSapaka zreNimAM mohanIya karmanI prakRtino mULathI ja kSaya thAya che. tethI teno punaH udaya kyAreya thato nathI. jadhanya ATha varSathI adhika AyuSya vALA, tathA vajaRSabha nArA saMghayaNavALA A zreNino prAraMbha kare che. teno krama A pramANe che. sauthI prathama anaMtAnubaMdhI kaSAyano eka sAthe kSaya kare tyAra pachI kramazaH mithyAtva, mizra ane samakita mohanIyano kSaya kare che. tyArapachI apratyAkhyAna-pratyAkhyAnAvaraNIya kaSAyono sAthe kSaya kare che. tyArapachI ekendriyAdi 16 prakRti (cAra jAti, sthAvare, AtApa, udyota, sUkSma, sAdhAraNa, thINadhdhi-trika, naraka gati, narakAnupUrvI, tiryaMca gati, tiryaMcAnupUrvI)no kSaya kare che. A rIte krama koSTakamAM batAvyA pramANe 148 prakRtino kSaya karIne siddha thAya che. 9. anivRtti bAdara (saMparAya) guNasthAna- ] prazna 83 - navamuM anivRtti bAdara guNasthAna kone kahe che? uttara - anivRtti eTale... cAritra moharUpa bAdara kaSAyathI nivaryo nathI arthAt saMjavalana rUpa bAdara kaSAyano - udaya che. traNeyakALamAM anaMtAjIvo A guNasthAnane sparze che. te badhA jIvonA prathamAdi vivakSita samayamAM eka sarakhI vizuddhi hoya che. arthAt A guNasthAnanA prathama samayamAM je jIvo bhUtakALamAM hatA, vartamAnamAM hoya ane bhaviSyamAM haze te badhA jIvonAM prathama samaye ekasarakhAM ja pariNAma hoya che. A rIte sarva samayamAM samajavuM. ahIMyA upazama zreNivALo jIva saMjavalananA lobha sivAya agiyAra kaSAya tathA nava nokaSAyane upazAMta kare che, tyAre kSapaka zreNivALo jIva kSaya kare che. (anaMtAnubaMdhI -4, darzanamoha - 3 nI upazamanA ke kSapaNA 4 thI 7 guNasthAna sudhImAM thaI gayela che.) A guNasthAnanA aMte lobha paNa atyaMta kRza banI gayo hoya che. sArAMza - A guNasthAne prathama samayathI AraMbhI pratisamaya anaMtaguNa vizuddha adhyavasAya sthAno hoya che. eka aMtarmuhUrtamAM jeTalA samayo hoya teTalAM vizuddha adhyavasAya sthAno A guNasthAna prApta jIvonAM hoya che. 10. sUkSma saMparAya guNasthAnaprazna 84 - dazamuM sUkSma saMparAya guNasthAna kone kahe che? uttara - A guNasthAnamAM sUkSma lobha kaSAyano udaya varte che. tethI tene sUkSma saMparAya guNasthAna kahe che. te lobhane khapAvatAM khapAvatAM chelle samaye paka zreNivALo jIva sUkSma lobhano sarvathA kSaya kare che ane upazama zreNivALo jIva sUkSma lobhano sarvathA upazama kare che. A rIte mohanIya karmanI 28 prakRtino upazama ane kSaya thatAM jIva agiyAramAM athavA bAramAM guNasthAnamAM jAya che. sArAMza - upazama zreNi prApta jIva agiyArame guNasthAne jAya che. ane kSapaka zreNivALo jIva sIdho dazamAM guNasthAnathI bAramAM guNasthAne jAya che. sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 11. upazAMta kaSAya (vItarAga chadmastha) guNasthAna-| prazna 85 - agiyAramuM upazAMta kaSAya vItarAga chadmastha guNasthAna kone kahe che? uttara - cAritra mohanIya karma sarvathA upazAMta thayuM che, tethI prApta karyuM che vItarAgapaNuM eTale ke upazAMta kaSAya vItarAga. paraMtu jJAnAvaraNIyAdi karmanA udayathI haju masthapaNuM che. chama = DhAMkyuM. kevaLajJAna temaja kevaLa darzanane DhAMkanAra, jJAnAvaraNIyAdi ghAtI karma che. te vAtikarmanA udayavALo jIva chadmastha kahevAya che. upazama zreNimAM mohanIya karma sarvathA upazAMta thaI jatAM A guNasthAnanI prApti thAya che. A guNasthAnathI be rIte patana thAya che. (1) bhavakSayathI - eTale ke A guNasthAne mRtyu pAme to te 4thA guNasthAnane prApta kare che ane anuttara vimAnamAM utpanna thAya che. (2) kALakSayathI - A guNasthAnanI sthiti pUrI thatAM je rIte caDhayo hato te ja rIte utaratAM utaratAM chaa guNasthAna sudhI jAya che tyAM koI sthira thAya che ane koI tethI paNa nIce pAMcame, cothe jaI sthira thAya che ane koI pahelAM guNasthAne paNa pahoMce che. prazna 86 - upazama zreNi eka bhavamAM ane bhavarAzimAM jIva keTalI vAra kare ? uttara - upazama zreNi eka bhavamAM jIva utkRSTathI be vAra kare ane bhavarAzimAM pAMcavAra kare. noMdha - siddhAMtanA mate je bhavamAM upazama zreNi mAMDe te bhavamAM kSapaka zreNi na mAMDe kemake eka bhavamAM be mAMthI eka ja zreNi thaI zake che. 12. kSINa kaSAya (vItarAga cha0) guNasthAnaprazna 87 - bAramuM kSINa kaSAya (vItarAga chadmastha) guNasthAna kone kahe che? uttara - cAritra mohanIya karmanA sarvathA kSayathI prApta thayuM che vItarAgapaNuM paraMtu traNa ghAtakarmanA (jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, aMtarAyanA) udayathI haju chaktamasthapaNuM che. tethI kSINa kaSAya vItarAga chadrama0 guNasthAna kahevAya che. dazamAM guNasthAnanA aMtima samaye sUkSmalobhano kSaya thaI jAya che. tenA pachInA samaye tarata ja A bAramAM guNasthAnane jIva prApta kare che ane ahIM moharAjA upara pUrNa vijaya meLavI aMtarmuhUrta vizrAMti le che. have ahIMthI kadI nIce paDavAnuM nathI. A guNasthAnanA aMte jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, aMtarAya karmano sarvathA kSaya karI pachInA samaye kevaLajJAna, kevaLadarzana pragaTa karato sayogI kevalI (teramAM) guNasthAnane prApta kare che. 13. sayogI kevalI guNasthAnaprazna 88 - teramuM sayogI kevaLI guNasthAna kone kahe che? uttara - mana, vacana, kAyAnA yoga jemane varte che tathA kevaLajJAna, kevaLadarzana jeone che te sayogI kevalI guNasthAna A teramAM guNasthAnamAM tIrthakara (arihaMta) ane kevalI baMne hoya che. te jIve pUrvabhavamAM vizeSa ArAdhanAthI arthAt arihaMtanI bhakti vagere 20 sthAnanI ArAdhanA temaja 'jagatanA sarvajIvo sukhI thaI jAo tevI utkRSTa bhAvanAnA prabhAvathI tIrthaMkara-nAyagotra bAMdhyuM che tene A bhavamAM cAlo, cetana ! caDhIe sopAna.! guNasthAna svarUpa * Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthakara nAmakarmano udaya thavAthI jinezvara-tIrthakara kahevAya che. te tIrthakara nAmakarma bAMdhavAnA 20 bolanI gAthA. arihaMta-siddhapavayaU--thera-dusuI-varasIyuM | vacchalayA ya tesiM, abhikkha NANovaoge ya // 1 // daMsaNa-viNae Avassae ya sIlavvae niraiyAraM / khaNalava-tava cciyAe, vaiyAvacce samAhI ya // 2 // apuvvanANagahaNe suyabhattI pavayaNe pabhAvaNayA / eehiM kAraNehiM, titthayarattaM lahai jIvo // 3 // artha - (1) arihaMta (2) siddha (3) pravacana (4) guru (5) WvIra (6) bahuzruta (7) tapasvI- A sAtanI bhakti-vAtsalya kare (8) vAraMvAra jJAnanuM ArAdhana kare (9) samyagudarzana (10) jJAnAdino vinaya (11) Avazyaka kriyA (1ra-13) zIlavrata = vrata - mULaguNa, zIla- uttaraguNa (14) kSaNavatapa - amuka samaya tapa-dhyAna vagere karavuM. (15) tyAga - dravyamAM AhAra Adino tyAga. bhAvamAM kaSAyAdino tyAga (16) vaiyAvacca (17) samAdhi (18) apUrvajJAnagrahaNa (19) zrutabhakti (20) pravacana prabhAvanA. A ra0 sthAnanI ArAdhanAmAM koI eka-be yAvat koI ra0 bolanI ArAdhanA kare che. prathama RSabhadeva ane covIsamAM mahAvIra svAmIe A 20 sthAnanI ArAdhanA pUrvanA trIjA bhave karI hatI. madhyanA rara tIrthakaroe koIe eka - be yAvat koIe badhA sthAnonI ArAdhanA karI hatI. aglAnabhAve, khedarahita, dharmadezanA ApIne tIrthakaro A jinanAma karmane vipAkodayathI vedIne kSaya kare che. prazna 89 - sayogI kevaLI bhagavaMtanA yoganuM pravartana zemAM thAya che? uttara - kevalI bhagavaMtane vihAra, gamanAgamana AdimAM kAyayoga pravarte che. dezanA AdimAM vacanayoga pravarte che. ane mana:paryavajJAnI tathA anuttara vimAnavAsI Adi devo dvArA manathI pUchAyelA praznonA manathI uttara ApavAmAM manoyoga pravarte che. sArAMza - A guNasthAnane aMte chellA aMtarmuhUrtamAM AyojikAkaraNa, samuddhAta ane yoganirodha thAya che. AyojikAkaraNa - eTale kevaLI bhagavaMtono atyaMta prazasta mana, vacana, kAyAno vyApAra joke kevaLInA yoga prazasta ja che chatAM ahIM evI viziSTa yoga pravRtti thAya che ke jenAM pachI kevaLa samudyAta athavA yoganirodha rUpa kriyA thAya che. samughAta - eTale. vedanIyAdi karmonI sthiti AyuSya karmathI adhika hoya che. tene samAna karavA mATe samuddhAta karAya che. te kevaLa samuddhAta kahevAya che. yoga nirodha - vezyAnA nirodha mATe tathA yoganA nimitte thatAM karmanA baMdhane aTakAvavA yoga nirodha kare che. yoga nirodhano krama A pramANe che. - sarva prathama sthUlakAyayoganA sahAre skUlamanoyogane sUkSma banAve che pharI sUkSma manoyogano Azraya laIne sthUla kAyane sUkSma kAyayogarUpe pherave che ane te sUkSma kAyayoganA sahAre mana- vacanano nirodha kare che. tathA aMtamAM sUma kAyayogano nirodha kare che ane ayogI banI jAya che. yoganirodha karyA pachI sUkSma kriyA apratipAti nAmanuM trIjuM zukala dhyAna dhyAvatAM zaileSImAM eTale ke caudamAM guNasthAnamAM praveza kare che. sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 (33) | Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 14. ayogI kevalI guNasthAna- | prazna 90 - caudamuM ayogI kevaLI guNasthAna kone kahe che? uttara - mana, vacana, kAyAnA sUkSma ke sthUla koIpaNa prakAranA yoganA abhAvathI AtmAnI meru jevI niSkapa avasthA jyAM hoya che, tevA kevaLajJAnI bhagavaMtanuM guNasthAna ayogI kevalI guNasthAna che. Ane zaileSIkaraNa paNa kahevAya che. A guNasthAnamAM karma baMdhanA cAramAMthI koIpaNa hetu hotA nathI. tethI navA karma baMdhAtA nathI ane jUnA karmanA lika je guNa zreNi rUpe goThavAyelA che te udaya dvArA bhogavAtAM bhogavAtAM carama samaye sarva karma (vedanIya, AyuSya, nAma, gotra) kSaya thaI jAya che. zarIra audArika, taijasa, kArpaNa saMpUrNa paNe tyAgI samazreNi, Rjugati, urdhvagati, avigraha gatie eka samaya mAtramAM tyAM lokanAM aAbhAge siddhakSetre jaI siddha thAya che. A rIte "eraMDabIja baMdhana muktavatu, nirlepa tuMbIvatu, kodaMDamukta bANavatu, IMdhana vahina mukta dhUmravatuM, siddha bhagavaMto tyAM siddha kSetre jaI sAkAropayoga siddha thAya che. prazna 91 - mukta jIvanI urdhvagatinA kAraNa kayA kayA che? uttara - mukta jIvanI urdhvagatinA kAraNe cAra che. (1) pUrva prayoga - jevI rIte kuMbhakAra cakrane daMthI ghumAvIne mUkI de che tyArapachI paNa thoDo samaya sudhI te cakra svayaM ryA kare che. te rIte mukta jIva paNa pUrvabadhdha karmothI chUTI javA pachI paNa tenA nimittathI prApta vega dvArA gati kare che. (2) saMgarahitatA - jevI rIte tuMbaDA upara rahela mATIno leparUpa saMga chUTI javAthI te tuMbaDuM pANInI upara AvI jAya che. tevI rIte karmano saMga chUTI javAthI karma mukta jIvanI paNa urdhvagati kahelI che. (3) baMdhana nAza - jevI rIte baMdhanano cheda thavAthI eraMDAnuM bIja UMce uDe che. tevI rIte karma baMdhanA vicchedathI jIvanI urdhvagati thAya che. (4) tathAgati pariNAma - jIvanI svAbhAvika gati ja urdhvagAmI che. jevI rIte vAyunI tirdhogati, mATInA DhephAnI adhogati ane agnijvAlAnI urdhvagati svabhAvathI ja thAya che tema AtmAnI paNa urdhvagati svabhAvathI ja thAya che. prazna 92 - siddha bhagavAna siddhakSetrathI upara kema jatAM nathI ? uttara - siddha kSetrathI upara aloka che. ane alokamAM dharmAstikAyano abhAva che. temaja cAra kAraNothI jIva ane pudgala lokanI bahAra jatAM nathI. (1) AgaLa gatino abhAva hovAthI (2) upagraha (dharmAstikAya) no abhAva hovAthI (3) lokanA aMtabhAganAM paramANuo rUkSa hovAthI (4) anAdi kAlano svabhAva hovAthI. A rIte cAra kAraNe mukta jIva siddhakSetra (lokAMta) thI upara jatAM nathI. prazna 93 - keTalI sthitinA AyuSyavALA manuSya siddha thaI zake? uttara - jaghanya nava varSanA AyuSyavALA ane utkRSTa koDa pUrvanA AyuSyavALA siddha thAya tenAthI ochA ke adhika AyuSyavALA siddha thAya nahi prazna 94 - siddha bhagavAnanI avagAhanA keTalA pramANanI hoya che? uttara - siddha bhagavAnanI avagAhanA pUrvabhavanA zarIranI avagAhanA karatAM trIje bhAge nyUna hoya che. arthAt | (4) cAlo, cetana ! caDhIe sopAna..! guNasthAna svarUpa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvabhavanI ra/3 bhAga avagAhanAmAM temanA pradezono ghana thAya che. siddhanI - jaghanya avagAhanA madhyama avagAhanA utkRSTa avagAhanA 1 hAtha, 8 AMgUla 4 hAtha 16 AMgUla 333 dhanuSya 3ra gUla prazna 95 - siddha bhagavAnanuM saMsthAna kevA prakAranuM che? uttara - siddha bhagavAnanuM saMsthAna (AkRti) nitthastha eTale pUrvabhavamAM je zarIranI AkRti che teno polANavALo bhAga pUrAya javAthI te pUrvano AkAra badalAI bhinna prakAranuM aniyata AkRtivALuM saMsthAna thAya che. A saMsthAna koI alaukika prakAre sthita che vANI vaDe teno AkAra kahI zakAto nathI. prazna 96 - eka samaye keTalA siddha thAya? uttara - eka samaye jaghanya eka utkRSTa 18 siddha thAya prazna 97 - siddha thavAnuM aMtara keTaluM? uttara - siddha thavAnuM aMtara jaghanya eka samaya - utkRSTa cha mAsa. cha mAsa pachI avazya koI siddha thAya ja. prazna 98 - siddhazilA ane siddhakSetranuM svarUpa zuM che? uttara - tirthyalokamAM aDhIdIpa pramANa manuSya kSetra che. te 45 lAkha yojananuM che tenAthI barAbara upara sAta rAju jatAM sarvArthasiddha vimAnathI 1ra yojana upara siddhazilA Ave che te paNa 45 lAkha yojananI lAMbI pahoLI che. madhyamAM 8 yojana jADI che. ane ghaTatAM ghaTatAM baMne kinArA para mAkhInI pAMkhathI paNa adhika pAtaLI che. te siddhazilA zvetavarNI svabhAvathI ja nirmaLa ane ulTA chatranAM AkAravALI che. siddhazilAnI eka yojanA upara lokanAM agrabhAgamAM 45 lAkha yojana lAMbA-pahoLA ane 333 dhanuSya 3ra gula pramANa UMcA kSetramAM anaMtasiddha bhagavaMto birAje che. tene siddha kSetra kahevAya che te yojanano chello eka gAu tenA chaThThA bhAga pramANa prazna 99 - te siddhakSetramAM siddha bhagavaMto kevI rIte rahelAM che? uttara - jyAM eka siddha rahela che, teTalI jagyAmAM) tyAM anaMta siddho rahelAM che. te sarvalokanA agrabhAgane sparzIne rahelAM che te arUpI Atma pradezono ghana che. tethI eka kSetramAM svataMtra nirAbAdhapaNe teo sva sukhamAM lIna banIne rahe che. prazna 100 - siddhanuM svarUpa ane tenuM sukha kevuM che? uttara - zarIra nIvathanA jJAna na nika, sAire nirAkAreoopayoni RkSita ! jJAnena kevalenaite kalayanti jagatrayIm, darzanena ca pazyanti kevale naiva kevalAH // - lokaprakAza arthAt - A siddhanA jIvo azarIrI che phakta jIvasvarUpa che. jJAna darzanathI yukta che. sAkAra-nirAkAra upayoga vaDe lakSita che. teo traNa jagatane kevaLajJAnanA upayogamAM jANe che ane kevaLadarzananA upayogamAM dekhe che. jema arIsAmAM sAme rahela vastunuM pratibiMba paDe tema kevaLajJAna kevaLadarzananA arIsAmAM sarva lokAlokanAM tamAma bhAvo samaye samaye pratibiMbIta thAya che. A siddhanA jIvone je sukha hoya che. te jagatamAM koIpaNa cakvartI jevA manuSyane ke devo - devendrone paNa nathI hotuM. cheka anuttara vimAna sudhInA traNekALanA sarva devonuM bhogaveluM, bhogavAtuM ane bhaviSyamAM sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 | (35) | Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhogavavAnuM je saikAlika anaMta sukha che tene ekatra karI tenA anaMta varga karIe to paNa mokSanA sukhanI tole AvI zake nahi. A siddhanA sukhanI mIThAza sarvajJa prabhu svayaM jANe, anubhave paNa ghI nA svAdanI jema tenuM varNana bIjA pAse karI zakAya nahi. - siddhanA sukhane koI upamA lAgu paDatI nathI. chatAM jJAnI puruSo tene daSTAMta ApI samajAve che ke, jema eka jaMgalamAM raheto vanavAsI mANasa jeNe kadI nagara joyuM na hatuM. ekadA koI rAjA bhUlo paDI javAthI tenI pAse Avyo. te vanavAsI ane teno ucitta satkAra karyo. ane tene tenA nagaramAM pAchA pahoMcADayA. rAjAe tene upakArI mAnI tene uttama bhojana, vastra, alaMkAra ApI sanmAna karyuM. ane eka suMdara mahelamAM nivAsa Apyo. sukhamAM divaso pasAra thatAM eka divasa tene potAnuM jaMgala, rahevAsa, kuTuMba vagere yAda AvatAM rAjAnI rajA laIne vanamAM gayo. tyAM tenA svajano maLyA tene pUchyuM nagara kevuM hatuM ? paNa araNyamAM te nagaranI vastuonI koI upamA na dekhAtA te nagaranuM varNana karI zakayo nahi. basa, e ja rIte siddhanA sukhane koI upamA lAgu paDatI nathI. Dava vattha na viphA AvuM anupama, anaMta, Atmika sukha siddhanA jIvo samaye samaye mANI rahyA che. ane anaMta-zAzvata bhaviSyakALamAM sadA e sukha-svarUpamAM ja nimagna raheze. upasaMhAra siddha bhagavAna tyAM siddhakSetramAM kevaLajJAna Adi anaMtaguNomAM ramaNatAM karatAM anaMta sukha Atmika sukha mANatAM thakAM tyAM sAdi anaMtakALa sudhI rahe che. te siddha bhagavaMtone saMsAramAM pAchuM AvavAnuM nathI. kAraNa, saMsAranA mULarUpa rAgadveSa ane sakala karmano kSaya thaI gayo che. tethI zarIra vinAno mAtra zuddha jIva- Pure and perfect siddha kSetramAM jaI anaMtakALa sudhI tyAM ja sthira rahe che. A karma mukta dazA azarIrI avasthAnI prApti e ja sarva sAdhakanuM sAdhya yAne carama lakSya che. cAlo. cetana ! caDhIe sopAna.! guNasthAna svarUpa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | guNasthAna - dhAronuM vizleSaNa ...8. prazna 1 - 14 guNasthAnanI sthiti keTalI hoya ? uttara - (1) sthitiH guNasthAna krama jaghanya sthiti utkRSTa sthiti 1 luM traNa prakAranI sthiti abhavI AzrI (1) anAdi aparyavasita bhavya AzrI (ra) anAdi paryavasita paDivAI samyagdaSTi AzrI (3) sAdi saparyavasita aMtarmuhUrta deza uNA ardha pugala parAvartana 2 juM 1 samaya 6 AvalikA 3 juM ane 13 muM aMtarmuhUrta aMtarmuhUrta 4 thuM aMtarmuhUrta 33 sAgara jhajheruM 5 muM ane 13 muM aMtarmuhUrta deze kyA pUrva koDa (pariNAma AzrI) 1 samaya deze uNA pUrvakroDa 7 thI 11 1 samaya aMtarmuhUrta 14 muM aMtarmuhUrta aMtarmuhUrta prazna 2 - kriyA eTale zuM ane tenA keTalA prakAra che? uttara - je pariNAma dvArA karmanA pudgalono Azrava jIvamAM Ave tenuM nAma kyiA. tenA ra5 prakAra che. je nIce mujaba che. (1) kAyikI kriyA :- zarIra Adi yogonA vyApArathI thavAvALI halana-calana Adi kriyA. tenA be prakAra che. (1) anuparata kAyikI - viratinA abhAvamAM asaMyamI jIvanA zarIrAdithI thavA vALI kriyA. (2) duSpayukta kAyikI - ayatanAthI zArIrika Adi pravRttithI thatI kriyA. (2) adhikaraNikI kriyA - cAkU charI, talavAra AdithI thavAvALI kriyA. tenA be bheda che. (1) saMyojanAdhikaraNikI - tUTelA athavA vikharAyelA sAdhanone ThIka tathA ekatrita karIne kAmamAM yogya banAvavA. (2) nirvatainAdhikaraNikI - navA sAdhana banAvIne upayoga karavo. (3) prASikI kriyA - IrSA, dveSa, matsaratA Adi azubha pariNAmarUpa kriyA tenA be bheda che. (1) jIva prASika - manuSya pazu Adi koIpaNa jIva para dveSa karavo. (2) ajIva prASikI - vastra, pAtra, makAna Adi arUcikara ajIva vastu para dveSa karavo. (4) pAritApanikI kriyA - koI jIvane mArIne athavA kahera vacana kahIne kaleza pahoMcADavo, dukhI karavA, kaSTa devA. tenA be bheda che. (1) svahasta pAritApanikI - potAnA hAthathI athavA vacanathI kaSTa pahoMcADavuM. sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 (37) vara rararara000 Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) parahasya pAritApanikI - bIjA dvArA dukha pahoMcADavuM athavA tenA traNa bheda che. (1) svayaM kalezita - dukhI thavuM. (2) bIjAne duHkhI karavA. (3) potAne athavA bIjAne duHkha devuM. (5) prANAtipAtikI kriyA :- prANono nAza karavArUpa kriyA. tenA be bheda che. (1) svahasta prANAtipAtikI kriyA (2) para hasta prANAtipAtikI kriyA. athavA tenA traNa bheda che. (1) svAtmaghAta (2) anya jIvonI hiMsA (3) potAnI tathA bIjAnI hiMsA karavI. (9) AraMbhikI kriyA - tenA be bheda che. (1) jIva AraMbhikI - cha kAya jIvono AraMbha karavAthI. (2) ajIva AraMbhikI - kapaDA, kAgaLa, mRta phlevara Adi ajIva vastuone naSTa karavAthI lAgatI kriyA. (7) parigrahika kriyA:- tenA be bheda che. (1) jIva pariNikI - kuTuMba, parivAra, dAsa, isI, gAya, bheMsAdi catuSpada, popaTa Adi pakSIo, dhAnya, la Adi sthAvara jIvone mamatva bhAvathI potAnA karavA. (2) ajIva parigrahika - sonA, cAMdI, makAna, vastra, AbhUSaNa, zayana Adi ajIva vastuo upara mamatva bhAva rAkhavo. (8) mAyA pratyayA kriyA :- 1, kapaTathI tathA kaSAyanA saMbhavamAM lAgavAvALI kriyA. tenA be bheda che. (1) AtmabhAva vaktA - dayanI kuTilatA - aMdaramAM kAMIka ane bahAramAM kAMIka athavA e prakAre AtmAmAM ThagAIno bhAva thavo. (2) parabhAva vatA - khoTA tolA-mApa AdithI bIjAne hAni pahoMcADavI, vizvAsa utpanna karAvIne ThagI levuM vagere... (9) apratyAkhyAna pratyayA kiyA - viratinA abhAvamAM A kriyA hoya che. (10) mithyAdarzanapratyayA kriyA - samyatvanA abhAvamAM athavA tattva saMbaMdhI azraddhA athavA kuzraddhAthI lAgavAvALI kriyA. (11) daSTanA kriyA - jIva athavA ajIvapadArthane dekhavAthI thavAvALA rAga-dveSamaya pariNAma (12) sparzanA kriyA :- jIva athavA ajIvanA sparzathI thavAvALI rAga-dveSanI pariNati. (13) prAtItyikI kriyA - jIva ane ajIvapa bAhya vastunA AzrayathI utpanna rAga-dveSathI thavAvALI kriyA. (14) sAmanopanipAtikI kriyA - jIva ane ajIva vastuo mATe karelAM saMgrahane dekhI loko prazaMsA kare ane te prazaMsAne sAMbhaLIne harSita thavAthI lAgatI kiyA. (15) svastikI kriyA potAnA hAthamAM lIdhela jIvane mAravA-pITavA rUpa athavA potAnA hAthamAM rAhaNa karelA jIvathI bIjA jIvane mAravA-pITavA rUpa kriyA. (16) nivRSTikI kriyA:- koI vastune pheMkavAthI thatI kyiA tenA be bheda che. (1) jIva naisRSTikI - makoDa, jU Adine pheMkavAthI athavA phUvArAthI pANI choDavA AdithI thavAvALI kiyA. (2) ajIva naisRSTikI - bANapheMkavAthI, vastra Adi pheMkavAthI thavAvALI kiyA. T (38) | cAlo, cetana ! caDhIe sopAna.! guNasthAna svarUpa | Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (17) AjJApanikA kriyA :- bIjAne AjJA daIne karAvAtI kriyA athavA bIjA dvArA lAgavAvALI kriyA. (18) vaidAriNI kriyA - vastunuM vidAraNa karavAthI thavAvALI kriyA. arthAt vastra-kAgaLa vagere phADavAthI thatI kriyA. (19) anAbhoga pratyayA kriyA - ajANatAM, upayoga zUnyatAthI thavAvALI kriyA. tenA be bheda che. (1) anAyukta dAnatA - vastra-pAtrAdine joyA vinA le tathA mUke. () anAyukta pramArjanatA - upayoga vinA pratilekhana - pramArjana karavAthI lAgavAvALI kriyA. (20) anavakAMkSA pratyayA kriyA - hitAhitanI upekSAthI lAgavAvALI kriyA. (21) prema pratyayA kriyA - rAgathI lAgavAvALI kriyA. tenA 2 bheda che. (1) mAyAthI ane (ra) lobhathI (rara) dveSa pratyayA kriyA :- tenA paNa be bheda che. (1) krodhathI ane (2) mAnathI. (ra3) prAyogikI - tenA traNa bheda che. (1) manano duSpayoga (2) vacanano duSpayoga (3) kAyAno duSpayoga (24) sAmudAnikI kriyA - ghaNAM loko sAthe maLI AraMbhajanya kAryone kare. tenA traNa bheda che. (1) sAntara sAmudAnikI (2) nirantara sAmudAnikI (3) tadubhA sAmudAnikI. (25) ipathikI kriyA - kaSAya rahita jIvonA yogamAtrathI thavAvALI kriyA. tenA traNa bheda che. (1) upazAMta moha vItarAga (2) kSINa moha vItarAga (3) sayogI kevalIne lAgavAvALI kriyA. A ra5 kriyAmAMthI ra4 kriyA sAMparAyikI eTale kaSAyayukta jIvone hoya che. ane IryAvahiyA kriyA kaSAyamukta vItarAgI guNasthAnavALA jIvone hoya che. prazna 3 - 14 guNasthAnamAM rapa kriyAmAMthI keTalI kriyA hoya? uttara - (2) kriyAdvAra : guNasthAna keTalI kriyA? kaI kiyAvarjI? 1 le, 3je 24 kriyA lAbha (iriyAvahI kriyA varjIne) ra je, 4 the 23 kriyA lAbha (iriyAvahI ane mithyAtva varjIne 5 me 22 kriyA lAbha (iriyAvahI, mithyAtva ane avirati varjI) 21 kriyA lAbhe (uparanI traNa ane pariNikI varjI) 7 thI 10 mAM 15 kriyA lAbha (te ra1mAMthI kAyiyA, ahiMgaraNiyA, pAusIyA, pAritAvaNiyA, pANAIvAIyA, AraMbhIyA varjIne) 11, 12, 13 mAM 1 kriyA lAbha (iriyAvahI kriyA lAbhe) 14 me 0 kriyA lAbha (koI kriyA nathI, akriyA) prazna 4 - sattA eTale zuM? ATha karmamAMthI keTalA karmonI sattA jIvo pAse hoya che? uttara - jyAre kArmaNavargaNAnA pudagalo AtmAnI sAthe jovAya tyAre tene karma kahevAya che. ane te karmarUpe AtmAnI sAthe kyAM sudhI TakI rahe tene sattA kahevAya che. sattA ATha karmonI hoya che. te ATha karmanA nAma nIce mujaba che. sacitra jana tattvadarzana bhAga - 2 rAja For Personal and Private Use Only Jain Educationa International Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) jJAnAvaraNIya karma, (2) darzanAvaraNIya karma (3) vedanIya karma (4) mohanIya karma (5) AyuSya karma () nAma karma (7) gotra karma (8) aMtarAya karma prazna 5 - 14 guNasthAnamAM 8 karmamAMthI keTalAM karmanI sattA hoya? uttara - guNasthAna keTalA karmanI sattA? kayA ? 1 thI 11 mAM 8 karmanI sattA 12 me 7 karmanI sattA (mohanIya varjIne) 13 me 14 me 4 karmanI sattA (vedanIya, AyuSya, nAma, gotra) prazna 6 - baMdha kone kahevAya? ane tenA keTalA prakAra che? uttara - je AkAza pradeza upara AtmAnA pradezo rahelAM che. te ja AkAza pradeza upara rahelAM kArmaNavargaNAnA pudgalo yoga (mana, vacana, kAyA) ane kaSAyanA nimittathI kheMcAIne Atmapradezo sAthe sAkara ane dUdha, khIra-nIranI mAphaka ekameka thaI jAya tene baMdha phlevAya che. te baMdhanA cAra prakAra che. (1) prakRti baMdha (2) sthiti baMdha (3) anubhAga baMdha (4) pradeza baMdha. prazna 7 - 14 guNasthAnamAM 8 karmamAMthI keTalA karma bAMdhe ? uttara - guNasthAna krama keTalA karma bAMdhe? kayA varjIne? 1 thI 7 (trIjuM varjI) 8 karma bAMdhe 7 bAMdhe to (AyuSya varjIne) 3, 8, 9 me 7 karma bAMdhe to (AyuSya varjIne) 10 me 6 karma bAMdhe to (AyuSya, mohanIya varjIne) 11, 12, 13 me 1 karma bAMdhe to (zAtA vedanIya bAMdhe) 14 me (koI karma bAMdhe nahi) prazna 8 - vedana kone kahevAya? udaya eTale zuM? tenA keTalA prakAra che? tathA nirjarA kone kahevAya? uttara - vedana - baMdhAyelA karmono abAdhAkALa pUro thatAM udayamAM AvIne zubhAzubha karmo anubhavAya - bhogavAya tene vedana kahevAya che. udaya H je karmo sattAmAM rahelAM che te udayAvalikAmAM praveza karIne zubhAzubharUpe udayamAM Ave tenA be prakAra (1) vipAkodaya = je karmanA phlano ApaNane anubhava thAya. (2) pradezodaya = te karmano maMda udaya hoya jethI tenuM phala anubhavamAM na Ave nirjarAH je karma udayamAM AvyA che. (udIraNA dvArA athavA sthiti pUrI thatAM) tene anubhavIne AtmAnA pradezathI chUTA pADI devA, khaMkherI nAkhavA. tene nirjarA kahevAya che te paNa be prakAre che. (1) sakAma nirjarA (ra) akAma nirjarA. (1) sakAma nirjarA = samajaNa pUrvaka tapa Adi karavAthI thatI nirjarA. (2) akAma nirjarA = mana vinA sahana karavAthI ane karmano udaya AvavAthI thatI nirjarA. prazna 9 - 14 guNasthAnamAM 8 karmamAMthI keTalA karmanuM vedana, udaya ane nirjarA hoya? (40) [ cAlo, cetana ! caDhIe sopAna...! guNasthAna svarUpa ] vaka Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kayA ? 11 me 13 me uttara - guNasthAna karmavede karmaudaya karmanirjarA kayA? 1 thI 10 mA 11, 1ra me mohanIya varjIne 13 14 aghAtI karma prazna 10 - udIraNA eTale zuM? uttara - je karmo haju udayamAM AvyA nathI paNa udayamAM AvavAne yogya banI gayA hoya tevA karmone tapa, tyAga, prazastabhAva Adi dvArA udayakALa pahelAM ja udayamAM lAvIne bhogavavA tene udIraNA hevAya che. prazna 11 - 14 guNasthAnamAM 8 karmamAMthI keTalA karmanI udIraNA thAya? uttara - guNasthAna keTalA karmanI udIraNA? 1 thI 6 (trIjuM varjI) - 8 athavA 7 karmanI (sAtanIkare AyuSya varjIne) 3 je 8 karmanI 7, 8, 9 me 6 karmanI (AyuSya, vedanIya varjIne) 10 me 6 athavA 5 karmanI (uparanA mAMthI mohanIya varjIne) pa karmanI 1ra me 5 athavA 2 karmanI (nAma-gotranI) 2 karmanI athavA anudIraka. 14 me anudIraka. (ekapaNa karmanI udIraNA na kare) prazna 12 - bhAva eTale zuM? tenA keTalA prakAra che? uttara - bhAva eTale AtmAnI avasthA. athavA aMtaHkaraNanI pariNati. AtmAnuM karma sApekSa tathA karma nirapekSa pariNamana. tenA cha prakAra che. (1) audayika bhAva : dravya, kSetra, kALa, bhAva ane bhavanA nimittathI thatuM jIvane karmanA phalanuM vedana yAne anubhava tenuM nAma udaya. ane te karmanA udayathI thavAvALA jIvanA bhAva tene audayika bhAva kahevAya da udaya ATheya karmano hoya che. (2) aupathamika bhAva : upazama eTale karmanA udayano abhAva. mohanIya karmanA upazamathI thavAvALA jIvanA vizuddha pariNAma tene aupazamika bhAva kahevAya che. temAM rAkhathI DhaMkAyelA agninI jema mohakarmanI sarvathA anudaya avasthA eTale pradezodaya tathA vipAkodaya baMneno abhAva hoya che. upazama eka mAtra mohanIya karmano ja thAya che. | darzana mohanIyanA upazamathI upazama samakti ane cAritra mohanIyanA upazamathI upazama cAritra prApta thAya che. (3) kSAvikabhAva: karmanA kSayathI thato jIvano atyaMta vizuddha bhAva tene kSAyikabhAva kahevAya che. te pragaTa thayA pachI jIvanI sAthe sadAkALa rahe che. kSaya ATheya karmano thAya che. (4) kSAyopathamikabhAva : kSaya ane upazama A baMnenI saMdhithI kSayopazama zabda banyo che. karmonA eka dezano kSaya tathA eka dezano upazama thAya che tene kSayopazama kahe che joke ahIMyA kaMIka aMze karmano udaya cAlu sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahe che. paraMtu tenI zakti kSINa thaI javAthI te guNano sarvathA ghAta karavA samartha nathI. eTale vartamAna kAle udayamAM rahelAM sarvaghAtI karmanA likono (dayAbhAvI) kSaya ane bhaviSyamAM udayamAM AvanArAM (je vartamAnamAM udayamAM nathI) sarvaghAtI karma likono upazama yAne sattAmAM rahevApaNuM. A kSayopazama bhAvamAM vonA pariNAmonI zuddhAzuddha avasthA hoya che. adhikAMzamAM zuddha ane kaMIka malina pariNAma hoya che. kSayopazama cAra ghAtI karmano thAya che. (5) pAriNAmika bhAva : mULa svarUpane choDayA vinA pUrva avasthAnA tyAga pUrvaka uttara avasthAne prApta karavI tene pAriNAmika bhAva kahevAya che. pAriNAmika bhAvamAM karmanI bilakula apekSA hotI nathI jIvanI svataH pariNati ja hoya che. A bhAva sadAya jIvanI sAthe rahe che. (6) sannipAtika bhAva : aneka bhAvonuM maLavuM te. koIpaNa jIvamAM eka bhAva hoto ja nathI be traNa ke cAra - pAMca bhAva hoya che. A sannipAtika bhAvanA 26 bhaMga thAya che temAMthI cha bhaMganA svAmI A vizvamAM maLe che. bAkInA 20 bhaMga zUnya che. = bhAva (1) kSAyika - pAriNAmika (2) udaya - kSAyika - pAriNAmika (3) udaya - kSayopazama - pAriNAmika (4) udaya - upazama - kSayopazama - pAriNAmika (5) udaya - kSAyika - kSayopazama-pAriNAmika (6) udaya - upazama - kSAyika - kSayopazamapAriNAmika 42 prazna 13 - 14 guNasthAnamAM 6 bhAvamAMthI keTalA bhAva hoya ? uttara - guNasthAna keTalA bhAva ? 1, 2, 3 4 thI 7 mAM 4 thI 7 mAM 8 thI 11 mAM (upazama zreNivALAne) (kSAyika samakita upazama zreNivALAne 8 thI 12 mAM (kSapaka zreNIvALAne) 13 14 mAM siddhamAM Jain Educationa International 3 bhAva 4 bhAva 4 bhAva 4 bhAva 55 bhAva bhaMga dvika saMyogI bhaMga trika saMyogI bhaMga trika saMyogIbhaMga catu. saMyogI bhaMga 4 bhAva catu. saMyogI bhaMga paMca saMyogI bhaMga tenA svAmI siddhamAM teramAM caudamAM guNasthAne cAreya gatimAM kayA ? (udaya, kSayopazama, pAriNAmika) (udaya, upazama, kSayopazama, pAriNAmika) (udaya, kSAyika kSayopazama, pAriNAmika) (udaya, upazama, kSayopazama, pAriNAmika) (udaya, upazama, kSAyika, kSayopazama, pAriNAmika) (udaya, kSAyika, kSayopazama pAriNAmika) 3 bhAva 2 bhAva cAlo, cetana ! caDhIe sopAna..! guNasthAna svarUpa cAra gatimAM tathA 4 thI 11 guNasthAne 4 thI 12 guNasthAnamAM kSAyika samakitI temaja upazama zreNI caDatA jIvane. (udaya, kSAyika, pAriNAmika) (kSAyika, pAriNAmika) For Personal and Private Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna 14 - karmabaMdhanA kAraNe keTalA? uttara - karmabaMdhanA kAraNe mukhya cAra che vistArathI pa7 che. (pramAdane kaSAyamAM aMtargata karI devAmAM Avyo che.) (1) mithyAtva: (pa prakAra) (3) kaSAya : (upa prakAra) (2) aviratiH (12 prakAra) (4) yoga (15 prakAra) (1) mithyAtva - viparIta mAnyatA. (2) avirati - pratijJApUrvaka pApano tyAga te virati, teno abhAva te avirati (3) kaSAya - kam = saMsAra, Aya = lAbha jenAthI saMsArano lAbha-vRddhi thAya te kaSAya. (4) yoga - mana - vacana-kAyAnI pravRti te yoga. (pramAda - AtmajAgRtino abhAva. AtmAnI vismRti) prazna 15 - 14 guNasthAnamAM karmabaMdhanA 5 kAraNamAMthI keTalA kAraNa hoya? uttara - guNasthAna keTalA kAraNa? kayA ? 5 kAraNa (mithyAtva, avrata, pramAda, kaSAya, yoga) 2, 4 the 4 kAraNa (mithyAtva varjIne) 5, 6 ke 3 kAraNa (mithyAtva, avrata varjIne) 7 thI 10 mAM 2 kAraNa (mithyAtva avrata, pramAda varjIne). 11 thI 13 mAM 1 kAraNa (mithyAtva, avrata, pramAda, kaSAya varjIne) 14 me. 0 kAraNa (eka paNa kAraNa nahi.) prazna 16 - parisaha eTale zuM? tenA keTalA prakAra che? uttara - parisaha - saMyama mArgathI calita na thavA, mokSamArgamAM sthira thavA ane karma nirjarA mATe samyapha prakAre sahana karavuM tene parisaha kahevAya. A parisahamAM koI deva, manuSya, tiryaMcanA anukULa-pratikULa humalA nathI hotA. paraMtu jIvananI svAbhAvika paristhitiomAMthI udbhavatA kaSTo hoya che. te parisaha rara che. je A pramANe che : (1) kSudhA - bhUkha lAgavI, paNa sAdhu jIvananI maryAdA pramANe AhAra na maLe tyAM sudhI e bhUkhanuM dukha samatAthI sahevuM. (2) pipAsA - tarasa lAge tyAre acetapANI na maLe tyAM sudhI tarasa sahana karavI. (3) zIta - ThaMDI lAge chatAM maryAdita vastrothI calAvavuM. (4) uSNa - garamI lAge chatAM paMkho, chatrI Adino upayoga na karavo. (5) daMzamazaka - DAMsa-macchara vagerenI pIDA sahana karavI. (9) acala - maryAdita vastro rAkhavA. (7) arati - saMyama pratye kayAreka arati - aNagamo thAya to samajIne sahana karavA. (8) strI - strI Adine dekhIne vikAra thavA na devo. (9) caryA - UMcI nIcI jagyA, vihAramAM paDatI taklInne sahana karavI. sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) niSaghA - smazAna, guphA vagere ekAMta sthAnamAM rahevuM. (11) zaiyA - sama - viSama sthAnamAM rahevAnI jagyA maLe, chatAM sahana karavuM (12) Akroza - bIjAo taraphathI thato tiraskAra, apazabda, gusso Adi sahana karavA. (13) vadha - koI adharmI duSTa vyakti mAre-pITe tyAre samabhAvamAM rahevuM. (14) yAcanA - bhikSA levA jatAM apamAna ke apazabda sahana karavA paDe (15) alAbha - gocarImAM joItI vastu na maLe to paNa tapa samajIne sahana karavuM. (16) roga - rogAdimAM thatI vedanA samabhAve sahana karavI. (17) tRNa sparza - kyAreka tRNanI pathArImAM suvuM paDe tyAre paNa samabhAve rahevuM (18) mala - zarIra tathA vastro parasevA-dhULathI malina thAya tene sahana karavuM. (19) satkAra-puraskAra - mAna sanmAna maLe temAM abhimAna na kare A anukULa parisaha che. (20) prajJA - buddhino garva na kare tathA te jJAnI hovAthI koI vAraMvAra prazno pUkvA Ave to kaMTALo na lAve ke AnA karatAM na AvaDatuM hota to sAruM hatuM. athavA bahu mahenata karavA chatAM na AvaDe to kheda na kare. (21) ajJAna - huM saMsArathI virakta thayo. keTalA saMyamanA kaSTo sahana karuM chuM chatAM viziSTa jJAna prApta na thayuM evA vicAro karI khinna na bane. (rara) darzana - cinokta tattvamAM saMdeha na kare. bIjA matomAM camatkAra, ADaMbara joIne darzanathI-zraddhAthI calita na thAya A pariso AvavAnuM kAraNa karmono udaya che. A bAvIsa parisaho cAra karmanA udayathI Ave che. (1) jJAnAvaraNIya (2) mohanIya (3) aMtarAya (4) vedanIya. jJAnAvaraNIya karmanA udayathI be parisaha hoya che. (1) prajJA parisaha (2) ajJAna parisaha. darzana mohanIya karmanA udayathI eka parisaha hoya che. (1) darzana parisaha. cAritra mohanIya karmanA udayathI sAta parisaha hoya che. (1) acala (2) arati (3)strI (4) niSaghA = besavAno. (5) Akroza (6) yAcanA (7) satkAra puraskAra aMtarAya karmanA udayathI eka parisaha hoya che. (1) alAbha vedanIya karmanA udayathI agiyAra parisaha hoya che. (1) kSudhA (2) tRSA (3) zIta (4) uSNa (5) daMzamazaka (6) caryA (7) zaiyA (8) vadha (9) roga (10) tRNa sparza (11) mala. cAlo, cetana ! caDhIe sopAna.! guNasthAna svarUpa (A) Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna 17 - 14 guNasthAnamAM 22 parisahamAMthI keTalA risaha lAbhe ? uttara - guNasthAna keTalA parisaha ? 1 thI 4 mAM 5 thI 7 mAM 8 me 9 me 10, 11, 12 me guNasthAna 1 le 2 je 3 je 4 the 5 me (prajJA, ajJAna, alAbha varjIne) (vede 9) 13 14 me 11 parisaha prazna 18 - mArgaNA eTale zuM ? kayA guNasthAnake keTalI mArgaNA hoya ? uttara - AtmAnA judA judA bhAvothI judI judI avasthAmAM vartatA vonuM te te guNasthAne caDhavA-utaravAnuM kArya, jIva kayA guNasthAnethI kyA guNasthAne caDhaze ane kayAM utaraze tenuM nAma mArgaNA. keTalI mArgaNA 7 me 8 me 9 me 10 me 11 me 12 me 13 me 14 me 22 parisaha 22 parisaha 21 parisaha 18 parisaha 14 parisaha Jain Educationa International 4 mArgaNA 1 mArgaNA 4 mArgaNA 5 mArgaNA 5 mArgaNA 6 mArgaNA 3 mArgaNA 3 mArgaNA 3 mArgaNA 4 mArgaNA 2 mArgaNA kayA? (duHkha rUpa che, nirjarArUpa nahi) (eka samaye 20 vede, TADhano tyAM tApano nahi, cAlavAno tyAM besavAno nahi) (darzanano varjIne) (acela, arati, niSadyA varjIne) (strI, yAcanA, Akroza, satkAra puraskAra varjIne) (vede 12, TADhano tyAM tApano nahi, cAlavAno tyAM zaiyAno nahi.) 1 mArgaNA 1 mArgaNA 0 mArgaNA prazna 19 - AtmA kone kahevAya ? tenA prakAra keTalA ? uttara - jIva dravya, jeno kyAreya paNa nAza thato nathI. AtmA eka ja prakArano che, paNa tenA pariNAma anusAra tenA vibhAga pADavAmAM AvyA che. dA.ta. AtmA jyAre kaSAyanA bhAvamAM vartato hoya tyAre kaSAya AtmA. Ama tenA ATha prakAra che. kaI kaI ? (3 4, 5, 7 me jAya) (paDe to 1le Ave, caDhavuM nathI..) ( paDe to 1 le, caDhe to 4, 5, 7 me) (paDe to 1, 2, 3, caDhe to 5, 7 me) (paDe to 1, 2, 3, 4, caDhe to 7 me) (paDe to 1, 2, 3, 4, 5 me, caDhe to 7 me) (paDe to 6, 4 the, caDhe to 8 me) (paDe to 7, 4 the, caDhe to 9 me) (paDe to 8, 4 the, caDhe to 10 me) (paDe to 9, 4 the, caDhe to 11, 12 me) (paDe to 10, 1, kALa kare to anuttara vimAnamAM 4the guNasthAne) (13 me jAya ) (14 me jAya ) (mokSe jAya) sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 For Personal and Private Use Only 45 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 the (1) dravya AtmA (2) kaSAya AtmA (3) yoga AtmA (4) upayoga AtmA (5) jJAna AtmA (6) darzanaAtmA (7) cAritrA AtmA (8) vIrya AtmA. prazna 20 - 14 guNasthAnamAM ATha AtmAmAMthI keTalA AtmA hoya? uttara - guNasthAna keTalA AtmA? kayA ? 6 AtmA (jJAna AtmA ane cAritra AtmA varjIne) 7 AtmA (cAritra AtmA vajIne) 5 me 7 AtmA (dezathI cAritra che) 6 thI 10 mAM 8 AtmA (badhA che.). 11,12,13 mAM 7 AtmA (SAya AtmA varjIne) 14 me 6 AtmA (SAya AtmA ane yoga AtmA varjIne) siddhamAM 4 AtmA dravya, upayoga, jJAna ane darzana AtmA) prazna 21 - paraspara ATha AtmAno saMbaMdha zuM? tathA ATha AtmAno alpabadutva lakho. uttara - AThaAtmA niyamo bhajanA (1) dravyAtmAmAM 2- upayoga, darzana pa- kaSAya, yoga, jJAna, cAritra, vIrya (ra) kaSAyAtmAmAM pa- dravya, yoga, upayoga, darzana, vIrya 2- cAritra, jJAna, (3) yogAtmAmAM 4- dravya, upayoga, darzana, vIrya 3- kaSAya, jJAna, cAritra (4) upayogAtmAmAM ra- dravya, darzana pa- kaSAya, yoga, jJAna, cAritra, vIrya (5) jJAnAtmAmAM 3- dravya, upayoga, darzana, 4- kaSAya, yoga, cAritra, vIrya (6) darzanAtmAmAM 2- dravya, upayoga pa- kaSAya, yoga, jJAna, cAritra, vIrya (7) cAritrAtmAmAM pa- dravya, upayoga, jJAna, darzana, vIrya - kaSAya, yoga (8) vIryAtmAmAM 3- dravya, upayoga, darzana, 4- kaSAya, yoga, jJAna, cAritra ATha AtmAno alpa-bahuta :AtmA alpa-bahutva samajUtI sauthI thoDA cAritrAtmA saMkhyAtA (6 thI 14 guNasthAnavALA) tenAthI jJAnAtmA anaMtaguNA (1-3 guNasthAna varjI badhA guNasthAna tathA siddha) tenAthI kaSAyAtmA anaMtaguNA (1 thI 10 guNasthAna vALA) tenAthI yogAtmA vizeSAdhika (1 thI 13 guNasthAna vALA) tenAthI vIryAtmA vizeSAdhika (1 thI 14 guNasthAna vALA) tenAthI upayogAtmA, vyAtmA tathA darzana AtmA paraspara tulya tathA vIryAtmAthI vizeSAdhika (saMsArI tathA siddha) prazna ra2 - 14 guNasthAnamAM jIvanA 14 bhedamAMthI keTalA hoya? uttara - jIvanA 14 bheda - (1) sUkSma ekendriya (2) bAdara ekendriya (3) beindriya (4) teIndriya (5) ca6rindriya (3) asaMjJI paMcendriya (7) saMjJI paMcendriya e sAtanA aparyAptA ane paryAptA = 14 bheda cAlo, cetana ! caDhIe sopAna.! guNasthAna svarUpa 000000000000000000 Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 le keTalA bheda? guNasthAna keTalA (jIvanA) bheda? kayA? 14 bheda (badhA). 6 bheda (beindriya, teIndriya, caurendriya,ane asaMzI paMcendriyanA aparyAptA tathA saMjJIpaMcendriyanA aparyApta ane paryAptA) 1 bheda (saMjJIno paryApto) 4 the 2 bheda (saMjJIno paryAptA ane aparyAptA) 5 thI 14 mAM 1 bheda (saMjJIno paryAptA). prazna 23 - 14 guNasthAnamAM jIvanA pa63 bhedamAMthI keTalA hoya? uttara - (jIvanA pa63 bheda = 14 nArakInA bheda, 48 bheda tiryaMcanA, 303 bheda manuSyanA, 198 devatAnA guNasthAna kayA? 1 le papa3 bheda (anuttara vimAnanAM paryAptA, aparyAptA 10 bheda varjI) ra13 bheda (nArakI - 13 tiryaMca - 18, manuSya - 7, devatA-1para bheda) 103 bheda (nArakI - 7, tiryaMcanA - 5, manuSyanA15, devatAnA 76) 4 the ra7pa bheda (nArakI - 13 tiryaMcanA 10 manuSyanA 90 devatAnA12) 5 me ra0 bheda (nArakI - 9 tiryaMcanA 5, manuSyanAM 15, devatAnA 0) 6 thI 14 mAM 15 bheda (nArakI - 0, tiryaMcanA 0 manuSyanAM 15, devatAnA ) prazna 24 - yoga eTale zuM? tenA bheda keTalA? uttara - vIryaMtarAya karmanA kSayopazamathI thato jIvano mana-vacana-kAyAnA parispaMdana rUpa vyApAra tenuM nAma yoga arthAt mana, vacana, kAyAnI zubhAzubha pravRtti te yoga. tenA mukhya 3 bheda ane vistArathI 15 bheda che. (1) manoyoga - manaH paryApti nAma karmanA udayathI kAyayoga vaDe mano yogya vargaNAnA pudgalone grahaNa karI manarUpe pariNAvI (tenA dvArA ciMtana manana-vicAra karIne) choDI devA te manoyoga (ra) vacana yoga - bhASA paryApti nAma karmanA udayathI kAyayoga vaDe bhASA vargaNAnA pudagalone grahaNa karI bhASApaNe pariNAvI je kAMI bolavuM hoya te bolI ane choDI devA te vacanayoga (3) kAyayoga - zarIranI halanacalanAdi kriyA rUpa vyApAra te kAyayoga. temAM manoyoganAM 4 prakAra, vacanayoganAM 4 prakAra ane kAyayoganA 7 prakAra ema kula yoganA 15 prakAra che. manoyoganAM 4 prakAra - (1) satyamanoyoga - yathAvasthita vastu svarUpanuM ciMtana jemake, jIva che. jIva asaMkhyAta pradeza ane deha vyApI che. ItyAdi. (2) asatya manoyoga - satyathI viparIta ciMtana jemake jIva nathI. pAMca bhUtarUpa deha te ja jIva che. ItyAdi. (3) mizra manoyoga - jemAM sAcuM-khoTuM baMne mizra ciMtana hoya, jemake bagIcAmAM ghaNI jAtanA vRkSo hovAM chatAM A to AMbAno bagIco che, Amravana che tema vicAre (4) asatyA mRSAmanoyoga - (vyavahAra) jemAM satya paNa nathI, mRSA paNa nathI, jemake ghaDo lAo, gAma AvyuM vagere ciMtana kare. sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 - sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 (14) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vacana yoganA 4 prakAra che - (1) satya vacanayoga (2) asatya vacanayoga (3) mizra vacanayoga (4) vyavahAra vacanayoga (manayoga che te rIte vacanayoganA paNa cAra prakAra jANavA) kAyayoganA 7 prakAra che - (1) audArika kAyayoga - te manuSya, tiryaMcanuM je zarIra tenAthI thatI pravRti (2) audArika mizrayoga - (1) jIva tyAre manuSya ke tiryaMca gatimAM utpanna thavA jAya che tyAre tenI sAthe (taijasa, kArmaNa zarIra) rastAmAM kArpaNa kAyayoga hoya che. tenA dvArA audArika yogya AhAranA pudgalane jIva utpatti sthAne jaIne grahaNa kare che tyAre audArika mizrayoga bane che. ane te zarIra paryApti pUrNa na thAya tyAM sudhI rahe che. tathA (2) jyAre koI manuSya ke tiryaMca labdhinA prayogathI vaikiya yA Aharaka zarIra banAve che tyAre paNa audarika mizra thAya che. (3) kevaLI bhagavAna jyAre kevaLa samudUdhAta kare tyAre tenA ATha samayamAMthI bIjA, chaThThA, sAtamAM samaye audArika mizrayoga hoya che. (3) vaikriya kAyayoga - te deva, nArakIne vaiyi zarIrathI thatI pravRtti che. tathA manuSya, tiryaMca paMcendriya ane vAyukAyanA jIvone vaikiyalabdhi jenI pAse hoya teno prayoga kare tyAre hoya che. (4) vaikriya mizra kAyayoga - te deva, nArakIne aparyApta avasthAmAM hoya che. tathA manuSyatiryaMca paMcendriya ane vAyukAyane audArikamAMthI vaikiya zarIra banAvatI vakhate prathama vaikiya mizra thAya che. (5) AhAraka kAyayoga tathA (6) AhAraka mizra yoga - cauda pUrvadhara munirAja jyAre tIrthakaranI ddhidarzana AdinA kAraNe AhAraka labdhino prayoga kare che tyAre prathama AhAraka samudraghAta dvArA Adharaka zarIra banAvavAno prAraMbha kare che tyAre e audArikanI sAthe mizra hovAthI AhAraka mizra bane che. ane jyAre zarIra banI jAya che tyAre AhAraka kAyayoga kahevAya che. te aMtarmuhUrta rahe che ane pharI augharika kAyayogamAM mULa svarUpe AvI jAya che. (6) kArpaNa kAyayoga - (1) vigrahagatimAM vartatA vATe vahetA jIvane kArpaNa kAyayoga hoya che. (2) jyAre kevalI. kevala samududhAta kare che tyAre te kevala samuddhAtanA trIjA, cothA, pAMcamAM samaye mAtra kArmaNa kAyayoga hoya prazna 25 - 14 guNasthAnamAM paMdara yogamAMthI kayA guNasthAne kayA yoga hoya? uttara - yoga paMdara che. 4 mananA - satya, asatya, mizra, vyavahAra manayoga 4 vacananA - satya, asatya, mizra, vyavahAra vacanayoga 7 kAyAnA - audArika, audarika mizra, vaikti, vaikiya mizra, AhAraka, AhAraka mizra, kArpaNa kAyayoga guNasthAna keTalA yoga? 1, 2 4 the 13 yoga (AhArakanA 2 varjIne) 10 yoga (4 mananA, 4 vacananA, 1 gharika, 1 vaikiya) 5 me 12 yoga (4 mananA, 4 vacananA, audArika, audArika mizra, vaikriya, vai imizra) 14 yoga (kArpaNa kAyayoga varjIne) cAlo, cetana ! caDhIe sopAna.! guNasthAna svarUpa kayA ? Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 me 11 yoga (4 mananA, 4 vacananA, 1 audarika, 1 vaikiya, 1 AhAraka) 8 thI 1ra mAM 9 yoga (4 mananA, 4 vacananA, 1 audArika) 13 me 7 yoga (ra mananA, 2 vacananA, audA, audA. mizra, kArmaNa) 14 me 0 yoga (ayogI hoya) prazna ra6 - upayoga kone kahevAya? tenA bheda keTalA che? uttara - '35 yuwte ane 4 35yo jenA vaDe jIva vastunuM jJAna karavAmAM pravRtta thAya, athavA jenA vaDe padArthano bodha thAya eTale ke jIvano bodharUpa tAttvika vyApAra te upayoga. A upayoga te jIvanuM lakSaNa che te jIva dravyane choDI bIjA koImAM hoto nathI. A upayoga be prakAranA che. - (1) sAkAra upayoga - (jJAna upayoga) pArthanA vizeSa svarUpano bodha jenA dvArA thAya tene sAkAra upayoga kahevAya che. (2) anAkAra upayoga - (darzana upayoga) - vastunA sAmAnya dharmano bodha jenA dvArA thAya tene anAkAra upayoga kahevAya che. - sAkAra upayoganA 8 bheda - 5 jJAna ane 3 ajJAna - anAkAra upayoganA 4 bheda - 4 darzana = kula 1ra upayoga che. prazna 27 - 14 guNasthAnamAM 12 upayogamAMthI keTalA upayoga hoya? uttara - (5 jJAna, 3 ajJAna, 4darzana) guNasthAna krama keTalA upayoga kayA kayA? 1, 3 je - 6 upayoga (3 ajJAna ane 3 darzana) 2, 4, 5 me - 6 upayoga (3 jJAna ane 3 darzana) 6 thI 12 mAM - 7 upayoga (4 jJAna ane 3 darzana) 13 14, siddhamAM - 2 upayoga (kevaLa jJAna ane kevaLa darzana) prazna 28 - legyA eTale zuM? ane tenA prakAra keTalA che? uttara - jenA vaDe karma AtmA sAthe coTe che athavA jenA dvArA AtmA karmathI lepAya che tevA yoga ane kaSAya avalaMbita AtmAnA pariNAmane legyA he che. cha lezyAnA nAma nIce mujaba che. (1) kRSNa lezyA (2) nIla vezyA (3) kApota vezyA (4) tejo vezyA (5) pA vezyA (6) zukla legyA. (lezyAnuM vizeSa spaSTIkaraNa sacitra jaina tattva darzana' bhAga 1 mAM jovuM) prazna 29 - 14 guNasthAnamAM 6 legyAmAMthI keTalI vezyA hoya? uttara - (kRSNa, nIla, kApota, tejo, padma ane zukla lezyA) guNasthAna keTalI vezyA kaI ? 1 thI 6 mAM 6 lezyA (badhI). 7 me lezyA (tejo, padha, zukla) sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 3 (49) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lezayA 8 thI 1ra mAM 1 vezyA (zukla legyA) 13 me (parama zukla legyA) 14 me 2 leDyA (alezI hoya) prazna 30 - cAritranuM svarUpa zuM che? ane tenA keTalA bheda che? uttara - anaMtAnubaMdhI Adi 15 prakRtinA kSaya-upazama- kSayopazamathI thatAM jIvanA bhAva tenuM nAma cAritra che. tenA vyavahAra, nizcaya e be prakAra che. sarva sAvadyayoganA tyAga pUrvaka, pAMca mahAvrata, samiti-gupti vagerenuM pAlana te vyavahAra cAritra che. ane AtmA parabhAvathI mukta banI svabhAvamAM ramaNa kare te nizcayacAritra che. je cAritra dvArA karmano Avato Azrava aTake che jUnA karma khape che. eTale ke saMvara-nirjarA thAya che. tene cAritra kahevAya che. tenA pAMca prakAra che. (1) sAmAyika cAritra - samasta sAvadyayogano tyAga athavA rAgadveSa mUlaka viSaya-kaSAya vadhAranArI kriyAono tyAga. tenA be bheda che. (1) Irika sAmAyika cAritra (alpakAlIna) te prathama tathA carama tIrthakaranA sAdhuone hoya che. te jadhanya 7 divasa, madhyama 4 mAsa ane utkRSTa cha mAsanI prathama dIkSAvALAne hoya che. (2) vAvathika sAmAyika cAritra - te madhyanA 22 tIrthakaranA tathA mahAvideha kSetranA sAdhuone jIvana paryata hoya che. (2) chedopasthApanIya cAritra - pUrva paryAyanuM chedana karIne ziSyane punaH pAMca mahAvratamAM sthApana karavA. tenA 2 bheda che. (1) sAticAra - te pUrva saMyamamAM doSa lAgavAthI navI dIkSA Ape (2) niraticAra - zAsana ke saMpradAya badalIne pharI dIkSA le. jema prabhu pArzvanAthanA sAdhu prabhu mahAvIranA zAsanamAM punaHdIkSita thayA. athavA Itvarika sAmAyika cAritravALAne pharI vaDI dIkSA ApavAmAM Ave che. (3) parihAra vizuddhi cAritra - viziSTa prakAranA tapa pradhAna AcaraNanuM pAlana vizeSa karmanI nirjarA mATe vIsa varSanI dIkSA paryAya ane nava pUrvanA jJAnI evA vajaRSabhanArAca saMghayaNanA dhAraka nava sAdhuo gurunI AjJA laI gacchanI bahAra nIkaLI utkRSTa 18 mahinAnuM tapa kare tenA be bheda che. nirviSTakAyika - tapa karI lIdhela hoya te tathA nirvizyamAnaka - tapa karanArA, AvA be bheda che. navasAdhumAMthI cAra sAdhu cha mahinA sudhI tapa kare che. cAra sAdhu tenI vaiyAvacca kare che ane eka sAdhu vAcanAcArya bane. pharI je cAra sAdhu vaiyAvacca karatAM hatA te cha mahinA sudhI tapa kare ane tapa karatA hatA te tenI vaiyAvacca kare ane eka vAcanAcArya bane. pharI je vAcanAcArya (kalpasthita) hatA, te cha mahinA sudhI tapa kare ane bAkInAmAMthI eka vAcanAcArya bane. bAkInA tenI vaiyAvacca kare. jo ke badhA sAdhu zrutAtizaya saMpanna che to paNa A prakAre teno kalpa hovAthI ekane vAcanAcArya tarIke sthApita karavAmAM Ave che. temanuM tapa A pramANe unALAmAM jaghanya- eka upavAsa, madhyama-chaThTha utkRSTa-aTTama (3 upavAsa) ziyALAmAM jaghanya - 8 madhyama-aTTama, utkRSTa-colu (4 upavAsa) cAturmAsamAM jaghanya- aTTama, madhyama-cola utkRSTa-paMcoluM (pa upavAsa) (50) [ cAlo, cetana ! caDhIe sopAna..! guNasthAna svarUpa Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAraNAmAM AyaMbila ane vaiyAvacca karanAra temaja vAcanAcAryane paNa hamezAM AyaMbila hoya che. A rIte 18 mAsa sudhInuM A viziSTha taparUpa parihAra vizuddhi cAritra pUrNa karI te gacchamAM guru samIpe pAcha AvI jAya che. athavA jinakalpa aMgIkAra kare che. A parihAra vizuddhi cAritra tIrthaMkara bhagavAnanA sAnidhyamAM athavA jemaNe A cAritrane tIrthaMkara bhagavAna pAse pUrve svIkArela hoya tenI pAse ja grahaNa karavAmAM Ave che. A parihAra vizuddhi cAritra (5) nA prabhAve tene devAdi kRta upasarga, prANanAzaka AtaMka (bhayaMkara roga) ane dusahavedanA nathI thatI paraMtu jinakalpa aMgIkAra karyA pachIthI upasargAdi thavAnI saMbhAvanA che. jJAna- te cAritra aMgIkAra karanArane jadhanya navamAM pUrvanI trIjI AcAra vatyu sudhInuM ane utkRSTa daza pUrvamAM kAMIka nyUna zrutajJAna hoya che. (4) sUkSma saMparAya cAritra - jemAM krodhAdino (traNa kaSAyano) udaya nathI mAtra sUkSma lobhano udaya varte che. te dazamAM guNasthAnavALA AtmAone A cAritra hoya che. tenA be bheda che. (1) vizudhdhamAna :- kSapaka zreNi ane upazama zreNi caDhatA sAdhunA pariNAma uttarottara vizuddha banatA jAya che te. (2) saMklizyamAna :- upazama zreNIthI paDatAM sAdhunA pariNAma kramazaH hIna thatAM jAya che (kaSAyano udaya thavAthI) tethI tene saMklizyamAna cAritra kahevAya che. (5) yathAkhyAta cAritra - A cAritra vItarAga paramAtmAe kahyuM tevuM uttama koTInuM tathA kaSAya ane aticArathI rahita che. A cAritramAM AtmAnA pariNAma atyaMta zuddha nirmala hoya che. tethI A cAritrane vItarAga cAritra paNa kahevAya che. 11 mAM guNasthAnathI 14 mAM guNasthAna sudhI A cAritra hoya che tenA paNa be bheda che. (1) upazAMta vItarAga cAritra (2) kSINa vItarAga cAritra agiyAramAM guNasthAnamAM upazAMta vItarAga yathAkhyAta cAritra hoya che. 12, 13, 14 guNasthAnamAM kSINa vItarAga yathAkhyAta cAritra hoya che. prazna 31 - 14 guNasthAnamAM 5 cAritramAMthI keTalA cAritra hoya ? uttara - (1) sAmAyika cAritra, (2) cheopasthApanIya cAritra (3) parihara vizuddhi cAritra (4) sUkSma saMparAya = cAritra ane (5) yathAkhyAta cAritra keTalA cAritra ? guNasthAna 1 thI 4 mAM 5 me 0 cAritra 0 cAritra 3 cAritra 2 cAritra 1 cAritra 11, 12, 13, 14 mAM 1 cAritra prazna 32 - 14 guNasthAnamAM 5 samakitamAMthI keTalA samita hoya ? uttara - (upazama, kSayopazama, sAsvAdana, vedaka, kSAyika) keTalA samita ? 6, 7 mAM 8, 9 mAM 10 me guNasthAna 1, 3 je 2 je 4 thI 7 mAM Jain Educationa International kayA? (koI cAritra nathI, avirati che) (dezathI sAmAyika cAritra che.) O 1 4 (sAmAyika, chedopasthApanIya, parihAra) (sAmAyika, chedopasthApanIya) (sUkSma saMparAya cAritra) (yathAkhyAta cAritra) kayA ? (samakti nathI) (sAsvAdana samati) (sAsvAdana varjIne) sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 For Personal and Private Use Only 51 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 thI 11 mAM 2 (upazama ane kSAyika) (kSAyika samakita) 12, 13, 14, siddhamAM 1 prazna 33 - 14 guNasthAnamAM rahelAM jIvomAM ochA-adhika jIvo kyAM che? uttara alpa bahutvadvAra - = guNasthAna 11 mAM tethI 12, 14, mAM tethI 8, 9, 10 mAM tethI 13 mAM tethI 7 mAM tethI 6 vra tethI pa mAM tethI 2 jA tethI 3 jA 52 tethI 4 thA tethI siddhabhagavAna tethI 1 lA guNasthAna 1 le 2 je 3 je 4 the 5 me 6 ke r khy r 7 me - " 1 7 T - me prazna 34 - 14 guNasthAnamAM (karmabaMdhanA mULa 4 hetu che tenA uttara hetu 57 che temAMthI keTalA hetu hoya ? . - 5 mithyAtva, 12 avrata ( kAya, 5 indriya, 1 mana) uttara 25 kaSAya (16 kaSAya, 9 nokaSAya) ane 15 yoga A rIte kula 57 hetu) kayA ? athavA kayA varjhane ? (AArakanA 2 varjIne) (5 mithyAtvanA varjIne) 9 me alpa-bahutva sarvathI thoDA saMkhyAta guNA saMkhyAta guNA saMkhyAta guNA Jain Educationa International saMkhyAta guNA saMkhyAta guNA asaMkhyAtaguNA asaMkhyAtaguNA asaMkhyAtaguNA asaMkhyAtaguNA anaMtaguNA anaMtaguNA * 6 da ha 46 40 27 samajUtI (1 samaye upazama zreNIvALA 54 vo hoya) (1 samaye kSapaka zreNIvALA 108 vo hoya) * (jaghanya ra00, utkRSTa 900 vo hoya) (jaghanya 2 kroDa, utkRSTa 9 kroDa jIvo hoya) (jadhanya ra00 kroDa, utkRSTa 90 kroDa jvo hoya) (jaghanya 2 hajAra kroDa, utkRSTa 9 hajAra kroDa) (tiryaMca zrAvaka bhaLyA tethI) (4 gatimAM hoya tethI) (4 gatimAM vizeSa che tethI) (ghaNI sthiti che tethI) (pAMcamAM anaMta jeTalA che) (8 mAM anaMta jeTalA che.) (anaMtAnubaMdhI coka, augharika mizra, vaiyimizra, kArpaNa kAyayoga varjIne) (43mAM audArika mizra, vaikti mizra, kArpaNa kAyayoga umerI 43+3) (4 apratyAkhyAnI, 1 trasakAyano avrata, 1 kArpaNa kAyayoga varjI) (4 pratyAkhyAnAvaraNIya, 11 avrata varjI AhAraka Trika umerI (audA. mizra, vai. mizra, AhA2ka mizra varjIne) (vaiyi, AhA2ka yoga varjIne) (hAsyAdi SaTka varjIne) 22 16 cAlo, cetana ! caDhIe sopAna...! guNasthAna svarUpa For Personal and Private Use Only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 me 9 9 (saMjvalana krodha, mAna, mAyA, ane 3veda varjIne) 11, 12 me (4 mananA, 4 vacananA, 1 audarikano yoga) 13 me (2 mananA, 2 vacananA, audArika, audarika, mizra kArpaNa kAyayoga) 14 me (koI hetu nathI) prazna 3pa - gati kone kahevAya? ane te keTalI che? uttara - gati nAmakarmanA udayathI jIvanI avasthA vizeSane 'gati' kahe che. te cAra che. naraka, tiryaMca, manuSya ane deva prazna 36 - 14 guNasthAnamAM 4 gatimAMthI keTalI gatinA jIvo hoya ? uttara - guNasthAna keTalI gati ? kaI gati ? 1 thI 4 mAM 4 gatinA jIvo hoya (nArakI, tiryaMca, manuSya, deva) 5 mAM 2 gatinA jIvo hoya tiryaca, manuSya) 6 thI 14 mAM 1 gatinA jIvo hoya (manuSya) prazna 37 - jAti eTale zuM? ane te keTalA prakAranI che? uttara - jAti nAma karmanA udayathI prApta thayela jIvanI ekendriya Adi rUpa avasthAne jAti kahe che. athavA - aneka vyaktiomAM ekapaNAnI pratIti karAvavAvALA samAna dharmane jAti kahe che. jAti pAMca che (1) ekendriya (2) beindriya (3) te indriya (4) carindriya (5) paMcendriya. prazna 38 - 14 guNasthAnamAM 5 jAtimAMthI keTalI jAtinA jIvo hoya ? uttara - guNasthAna keTalI jAti? kaI ? 1 lA mAM 5 jAtinA jIva hoya (ekendriyathI paMcendriya) 2 jA mAM 4 jAtinA jIva hoya (ekendriya varjIne). 3 jAthI 12 mAM 1 jAtinA jIva hoya (paMcendriya) 13 14mAM ahiMdiyA hovAthI jAti nathI. prazna 39 - kAya kone kahevAya? uttara - traNa sthAvara nAmakarmanA udayathI jIva je zarIramAM janma dhAraNa kare tene kAya arthAt kAyA kahe che. prazna 40 - 14 guNasthAnamAM 6 kAyamAMthI keTalI kAyanA jIvo hoya ? uttara - guNasthAna keTalI kAya ? kaI ? 1 lA mAM 6 kAyanA jIva hoya (pRthvIkAya Adi trasakAya) 2 jA thI 14 mAM 1 kAyanA jIva hoya (trasakAya). prazna 41 - indriya eTale zuM? uttara - jIva lokanA aizvaryathI saMpanna che tethI tene indra kahe che. te indranA cihnane indriya kahe che. prazna 4ra - 14 guNasthAnamAM pa indriyamAMthI keTalI indriyavALA jIvo hoya? uttara guNasthAna keTalI ane kaI indriya? 1 lA mAM 1 thI 5 IndriyavALA jIvo dheya (sparzanendriya, rasanendriya, ghrANendriya, cakSuindriya, zrotendriya) sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 Jain Educationa Intemational For Personal and Private Use Only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirviSaya 2 jA mAM 2 thI 5 indriyavALA jIvo hoya 3 jA thI 12 mAM pa indriyavALA jIvo hoya. 13 14 mAM 0 (anindriya) prazna 43 - 14 guNasthAnamAM keTalA IndriyanA viSayo hoya? uttara - sparzanendriyanA 8 viSaya, rasanendriyanA 5 viSaya, dhrANendriyanA 2 viSaya, cakSuindriyanA 5 viSaya zrotendriyanA 3 = kula 23 viSaya che. guNasthAna jaghanya viSaya utkRSTa viSaya 1 lA mAM 23 2 jA mAM 13 ra3 3 thI 1ra mAM 3 13 14 mAM nirviSaya prazna 44 - prANa eTale zuM? ane te keTalA che? uttara - jenA vaDe jIva jIve che tene prANa kahevAya che. tenA be bheda che (1) dravyaprANa (2) bhAvaprANa dravyaprANa - jenA yoge AtmAno zarIra sAthe saMbaMdha TakI rahe te dravyaprANa kahevAya che. A dravya prANa daza che. A prANa jIvane ja hoya che. jIva sivAya koIne hotA nathI tethI tene "jIvana" paNa kahe che. daza prANa - pAMca indriyanA pAMca prANa - manobala, vacanabala, kAyabala, zvAsodhvAsa, AyuSya. indriya - indra eTale AtmA. ane tenuM cihna te iyi. saMsArI dareka jIvone ochA vadhatI indriyo hoya ja che. A indriyo dvArA zabdAdi viSayono anubhava to AtmA ja kare che. zrotendriya, cakSurindriya, ghrANendriya, rasanendriya, sparzanendriya. A pAMca indriya che. traNa bala - (1) vicAra karavAnI zakti te manobala (2) uccAra karavAnI zakti te vacanabala (3) cAlavuM vagere kAyAnI pravRtti karavAnI zakti te kAyabala. A traNeya zakti zarIraghArI jIvane ja hoya che. bala ane yogamAM zuM taphAvata? manobaLanI zaktithI jIva jyAre vicAra kare tyAre manoyoga kahevAya che. vacana bolavAnI zaktithI (vacanabalathI) jIva jyAre zabdono uccAra kare tyAre vacanayoga kahevAya che. kAyAthI jyAre khAvA-pIvAnI gamanAgamananI pravRtti thAya tyAre kAyayoga kahevAya che. TUMkamAM bala e zakti che. yoga te zaktino vyApAra che. bala kAraNarUpe che. yoga kAryarUpe che. zvAsocchavAsa - zvAsa ane udghAsanI dekhAtI je kyiA tene ja zvAsozvAsa prANa kahevAya che ane te zvAsodhvAsa nAma karmathI zvAsa- udghAsa laI mUkI zakAya tevI labdhi (zakti) maLe che ane zvAsocchavAsa paryAptithI e zakti kArya kare che. ane tenAthI zvAsa levA mUkavAnI kriyA dekhAya che te "zvAsocchavAsa prANa kahevAya che. zvAsocchavAsane yogya pudgalone grahaNa karI zvAsoDvAsa rUpe pariNAvI tenuM avalaMbana laIne choDI devA tene prANa kahevAya che. AyuSya - AyuSya karmanA dalikonuM vedana, tenAthI jIva zarIramAM TakI rahe che. A daza prANamAM AyuSya I (4) | cAlo, cetana ! caDhIe sopAna.! guNasthAna svarUpa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prANa vinAno koIpaNa saMsArI jIva eka samaya paNa hoto nathI. bAkInA prANa jIvane utpanna thayA pachI kramaza maLe che. bIjA prANa sivAya jIvana TakI zake che paNa AyuSya vinA jIvana TakI zakatuM nathI. mATe badhA dravya prANomAM AyuSyaprANa e mukhya che. AyuSya, zvAsocchavAsa, kAyabala ane sparzanendriya A cAra prANa to ekendriyathI laI sarva saMsArI jIvone hoya che. bhAvaprANa - jIvanI sAthe tAdAmyathI je jJAnAdiguNo rahelA che tene bhAva prANa kahevAya che. jJAna, darzana, sukha ane vIrya e cAra AtmAnA bhAvaprANa che. samagra saMsArI jIvone yathAyogya dravya prANa ane jJAnAdibhAva prANa jarUra hoya che. jyAre siddhone mAtra bhAvaprANa ja hoya che. prazna 45 - 14 guNasthAnamAM keTalA prANavALA jIvo hoya? uttara - pAMca indriyanA pAMca prANa, mana, vacana, kAya bala (pa+3 =8) (9) zvAsocchavAsa ane (10) AyuSya = 10 prANa guNasthAna kayA prANavALA jIva hoya che? 1lA mAM 4 thI 10 prANavALA jIvo hoya. rajA mAM. 6 thI 10 prANavALA jIvo hoya. 3 thI 1ramAM 10 prANavALA jIva hoya 13 mAM pa prANavALA jIvo (mana,vacana, kAyabala,zvAsosa,Ayu) 14 mAM 1 prANavALA jIvo hoya (AyuSya) prazna 46 - daMDaka eTale zuM? uttara - karmadhArI jIvo kyAM karmanA udayarUpa sajAne bhogave che te sthAnone daMDaka kahe che. daMDaka 24 che. prazna 47 - 14 guNasthAnamAM keTalA daMDakanA jIvo hoya? uttara - guNasthAna krama keTalA daMDakanA jIvo? kayA? 1 lA mAM 24 daMDakanA jIvo hoya (badhA daMDakanA) 2 jA mAM 19 daMDakanA jIvo hoya (pa sthAvaranA varjIne) 3 4 thAmAM 16 daMDakanA jIvo hoya (pa sthAvara + 3 vigalendriya varjIne) 5 mAM 2 daMDakanA jIvo hoya (manuSya-tiryaMcanA) 6 thI 14 mAM 1 daMDakanA jIvo hoya (manuSyano) prazna 48 - yoni eTale zuM? ane te keTalA prakAranI che? uttara - jemAM taijasa, kArmaNa zarIravALA jIvo audArika vaikti zarIra yogya pudgala sAthe mizra thAya te yoni arthAta jIvonuM utpattisthAna te yoni tenA traNa traNa prakAra che. (1) zIta yoni (2) uSNayoni (3) zItoSNayoni (1) sacitta (2) acitta (3) mizrayoni (1) saMvRta (DhAMkela) (2) vivRta (udhADI) (3) saMvRtavivRta (1) zaMkhAvarta - (cakravartInA strIratnanI yoni) jemAM jIvo utpanna thAya che paNa te prabaLa kAmAtura hovAthI tenI aMdaranI atyaMta garamInA kAraNe zarIra naSTa thaI jAya che tethI te garbhanA jIvano tyAM ja vinAza thaI jAya che eTale janma lIdhA pahelA ja mRtyu pAmI jAya che. sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) kurmonnata yoni - A yonimAM tIrthaMkara, cakravartI, vAsudeva, baLadeva utpanna thAya che tethI tIrthaMkarAdinA mAtAnI yoni te kurmonnata - kAcabAnI pIThanI jema unnata bhAgavALI yoni hoya che. - (3) vaMzIpatra yoni AkAravALI yoni) te zeSa sarva manuSyonI mAtAnI yoni (vAMsanA joDAyelA be patra sarakhA A yonimAM asaMkhyAtA vo utpanna thatAM hovAthI vyakti bhede asaMkhya yonio thaI jAya. paraMtu ahIM samAna varNa, gaMdha, rasa, sparzavALI jeTalI yonio hoya te sarva yoninI eka jAti kahevAya jema sarakhAM raMgavALA seMkaDo ghoDAo paNa jAtinI apekSAe eka ja jAtinA gaNAya tema. A rIte vAyoninI saMkhyA kula 84 lAkha che. prazna 49 - 14 guNasthAnamAM 84 lAkha jIvoyonimAMthI keTalI jIvAyoni hoya ? uttara sAtalAkha pRthvIkAya AdithI cauda lAkha manuSyanI jAti sudhI e rIte 84 lAkha jIvAyoni. kaMI varjI ? keTalA lAkha jIvAyoni ? 84 lAkha vAyoni 32 lAkha vAyoni 26 lAkha vAyoni 18 lAkha vAyoni 14 lAkha vAyoni prazna 50 - kulakoTI eTale zuM ? uttara - yonimAM utpanna thAya te kuLa (kula) kahevAya che. eka yonine viSe nAnA prakAranI jAtivALA prANInA aneka kuLo utpanna thAya che. dA.ta. eka ja chANAnA piMDamAM kRmi, vIMchI kIDA vagere aneka kSudraprANIonA aneka kuLa hoya che. sarva jvonA kula eka kroDa sADI sattANuM lAkha kroDa che. kroDamAMthI) keTalI kulakoTI hoya ? kaI varjI ? guNasthAna krama 1 lA mAM 2 jA mAM je 4the pame 6 thI 14. prazna 51 - 14 guNasthAnamAM (1 kroDa 9nnA lAkha uttara - guNasthAna 1 lA mAM keTalI koTI? 1 kroDa 90aa lAkha kroDa 2 jA mAM 1 kroDa 1 kroDa 3je 4the pame 6 thI 14 mAM 56 4vA lAkha kroDa 1aa lAkha kroDa pA lAkha kroDa 12 lAkha kroDa prazna para - 14 guNasthAnamAM trasa ane sthAvaranA guNasthAna keTalA ? uttara - guNasthAna 1lAmAM 2 thI 14mAM guNasthAna krama lAmAM Jain Educationa International (ekendriyanI para lAkha varjIne) (vigalendriya nI 6 lAkha varjIne) (4 lAkha devatA, 4 lAkha nArakI varjIne) (4 lAkha tiryaMca varjIne) trasa-sthAvara trasa ane sthAvara baMne trasa prazna pa3 - 14 guNasthAnamAM sUkSma ane bAdaranA guNasthAna keTalA ? uttara sUkSma-bAdara sUkSma-bAdara baMne hoya (57 lAkha kroDa ekendriyanI varjIne) (24 lAkha kroDa vigalendriyanI varjIne) (25 lAkha kroDa nArakI, 26 lAkha kroDa devatAnI varjIne) (pannA lAkha kroDa tiryaMca varjIne) cAlo, cetana ! caDhIe sopAna.! guNasthAna svarUpa For Personal and Private Use Only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14mAM 2 thI 1mAM bAdara jIvo ja hoya prazna pa4 - 14 guNasthAnamAM bhASaka-abhASakanA guNasthAna keTalA? uttara - guNasthAna bhASaka-abhASaka 1-2-4-13mAM bhASaka-abhASaka baMne hoya 5 thI 1ramAM bhASaka hoya. 14mAM abhASaka hoya prazna papa - 14 guNasthAnamAM AhAraka-anAhArakanA guNasthAna keTalA? uttara - guNasthAna AhAraka-anAhAraka 1-2-4-13mAM AhAraka-anAhAraka baMne hoya 5 thI 1ramAM AhAraka anAhAraka hoya. prazna pa6 - 14 guNasthAnamAM oja, roma ane kavala AAra kayA guNasthAnamAM hoya? uttara - guNasthAna keTalA prakArano AhAra kayA? 1-2-4-mAM 3 prakArano AhAra (oja, roma, kavala) 3-5 thI 13mAM 2 prakArano AhAra (roma, kavala) 14mAM (anAhAraka) prazna pa7 - 14 guNasthAnamAM paryAptA-aparyAptAnA guNasthAna keTalA? uttara - guNasthAna paryAptA-aparyAptA 1-ra-4 mAM paryAptA-aparyAptA baMne 3 5 thI 14 mAM paryAptA ja hoya. prazna pa8 - 14 guNasthAnamAM rahelA jIvo 6 dizAmAMthI keTalI dizAno AhAra kare? uttara - pUrva, pazcima, uttara, dakSiNa, UMcI ane nIcI ema cha dizA che. guNasthAna keTalI dizA? 1 lA mAM 3-4-5-6 dizAno AhAra kare 2 jA thI 13 mAM 6 dizAno AhAra kare. 14 mAM anAhAraka. prazna 59 14 guNasthAnamAM sacitta-acitta-mizramAMthI keTalA prakArano AhAra kare ? uttara - guNasthAna AhAra 1 thI 5 mAM 3 prakArano AhAra hoya. 6 thI 13 mA acitta AhAra hoya. 14 mAM anAhAraka. prazna 60 - saMjJA eTale zuM? tenA prakAra keTalA che? uttara - jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya karmanA kSayopazamathI ane vedanaya karma tathA mohanIya karmanA udayathI jIvone thatI abhilASA- icchA tenuM nAma "saMjJA.' 000000000000000000000000000000000000000000 [ sacitra jaina tattvadarzana bhAga -2 ) Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) jJAnasaMjJA - te pAMca prakAranA jJAnarUpa che. (2) anubhava rUpa saMjJA - te karmodaya janita 10 prakAranI che. te anubhava saMjJA. je nIce mujaba che. (1) AhAra saMjJA - AhAranI abhilASA, te kSudhA vedanIya (azAtA vedanIya) karmanA udayathI thAya che. (2) bhaya saMjJA - jIvanamAM thato aneka prakAranA bhayano anubhava te bhaya mohanIya karmanA udayathI thAya che. (3) maithuna saMjJA - maithuna sevananI icchA. te veda mohanIya karmanA udayathI thAya che. (4) parigraha saMjJA - padArtha uparanI mamatA mUrchA. te lobha mohanIya karmanA udayathI thAya che. (5) krodha saMjJA - aprItino bhAva, gusso, roSa te krodha mohanIya karmanA udayathI thAya che. (6) mAna saMjJA - garva, abhimAna akakaDatA vagere te mAna mohanIya karmanA udayathI thAya che. (7) mAyA saMjJA - kapaTa, mAyA, prapaMca chetaravAnI buddhi te mAyA, mohanIya karmanA udayathI thAya che. (8) lobha saMjJA - padArtho paranI atyaMta Asakti-pArthone saMgraha karavAnI vRtti te lobha mohanIya karmanA udayathI thAya che. (9) loka saMjJA - loka mAnyatAo 'aputrasya tiiista / ' vagere lokarivAjo... temAM dekhAdekhIthI kArya kare (10) ogha saMjJA - avyakta upayoga rUpa che. lattAo Azraya laIne bhIMta upara ke vRkSa upara potAnI meLe ja caDe che te 'ogha saMjJA' klevAya che. loka saMjJA matijJAnAvaraNIya, zrutajJAnAvaraNIya karmanA kSayopazama rUpa che. odhasaMjJA darzanAvaraNIya karmanA kSayopazama rUpa che. prazna 1 - 14 guNasthAnamAM keTalA guNasthAnamAM saMjJA hoya ? uttara - (AhAra, bhaya, maithuna, parigraha, krodha, mAna, mAyA, lobha, loka, odha ema kula-10 saMjJA) saMjJA 10 saMjJA saMjJArahitatA. guNasthAna 1 thI 6 mAM 7 thI 14 mAM prazna 62 - 14 guNasthAnamAM uttara guNasthAna 1 thI 8 mAM 9mAM 10 thI 14 mAM prazna 63 - 14 guNasthAnamAM uttara - guNasthAna 1 thI 9 mAM 10 mAM 11 thI 14 mAM 58 veda keTalA guNasthAnamAM hoya ? veda keTalA ane kayA ? savedI (strIveda, puruSaveda, napuMsakaveda) savedI, avedI baMne avedI Jain Educationa International kaSAya keTalA guNasthAnamAM hoya ? kaSAya keTalA ? kayA ? 4 kaSAya 1 kaSAya akaSAyI prazna 64 - 14 guNasthAnamAM yoga keTalA guNasthAnamAM hoya ? uttara (yoga 3 che. mana, vacana, kAyA) (krodha, mAna, mAyA, lobha) (saMjvalana lobha) cAlo, cetana ! caDhIe sopAna..! guNasthAna svarUpa For Personal and Private Use Only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAna yoga 1, 2 mAM jaghanya-1 yoga, madhyama-ra yoga, utkRSTa-3 yoga. 3 thI 13 mAM 3 yoga - (mana, vacana, kAyA) 14 mAM ayogI. prazna 5 - zarIra eTale zuM? ane te keTalA prakAranA che? uttara - pAMca zarIra - 'zIti tat zarIra' je zIrNazIrNa thavAnA svabhAvavALuM eTale ke vinAza pAmavAvALuM che tenuM zarIra kahevAya che. te zarIra pudagalonuM baneluM hoya che. zarIra nAma karmanA udayathI jIvane te prApta thAya che tenA pAMca prakAra che. (1) audArika zarIra - ughara pudagalo vaDe baneluM zarIra te audArika zarIra che. udAra = uttama, pradhAna ane skUla (1) dharma sAdhanA ane mokSanI prApti A audArika zarIranI madadathIja thatI hovAthI tene uttama kahyuM. (2) tIrthakaro, gaNadharo, cakravartI Adi uttama puruSo A zarIrane dhAraNa karanArA hovAthI badhA zarIromAM A zarIrane pradhAna kahyuM. (3) cAra zarIranA pudgala skaMdhonI apekSAe A zarIranAM pudagalakaMdho sthUla che tathA audArika zarIranI avagAhanA bIjA zarIrothI moTI eTale 10 jojananI hovAthI A zarIrane sthUla kahyuM che. (2) vaikriya zarIra - vi = vividha, kriyA = kriyArUpa vividha prakAranA rUpa karavAmAM je samartha hoya tene vaikiya zarIra kahevAya che. vaikiya zarIradhArI jIvo nAnA - moTA, eka-aneka, dezya-adezya Adi vividha rUpo karI zake che. tenA be prakAra che. (1) bhava pratyayika - te nArakI ane devane janmathI ja hoya che. (2) labdhi pratyayika - te manuSya ane tiryaMcane guNathI vaikiya labdhi prApta thAya che. (3) AhAraka zarIra - te 14 pUrvadhara mAtmAne tapazcaryA Adi yoge karIne AhAraka labdhi prApta thAya che. ane sphaTika samAna sapheda, uttama pudgalo grahaNa karIne jaghanya poNA hAtha utkRSTa 1 hathanuM koI na dekhe tevuM anuttara vimAnanA devonA zarIrathI paNa adhika manohara, kAMtivALuM uttama zarIra banAve che tene AAraka zarIra kahevAya che. AhAraka zarIra cAra kAraNe karavAmAM Ave che. (1) tIrthakaranA samavasaraNanI Rddhi jovA mATe. (2) mananI aMdara utpanna thayelA saMzayanuM samAdhAna karavA mATe. (3) zAstranA sUkSma arthane jANavA mATe. (4) jIvadayA mATe, te muni A AhAraka zarIrane jyAM tIrthakara ke kevalI bhagavaMta vicaratA hoya tyAM mokale che. ane aMtarmuhUrtamAM te zarIra kArya pUrNa karIne vikherAya jAya che. A AhAraka labdhi AkhI bhavarAzimAM eka jIvane vadhumAM vadhu cAra vAra prApta thAya che. (4) taijasa zarIra - tejanA pudgalothI baneluM je zarIra tene taijasa zarIra kahevAya che. A zarIra ghaNuM sUkSma che. te audArika-vaikiya zarIranI sAthe sarva saMsArI jIvone hamezAM hoya che. janmAMtaramAM paNa sAthe ja jAya che. A zarIrane AyurvedanI bhASAmAM "jaTharAgni' kahe che. je AhArAdine pacAvavAnuM kAma kare che ApaNA zarIramAM je garamI che te taijasa zarIranA kAraNe che tathA koI jIvane tapazcaryAdinA prabhAve tejolabdhi sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ utpanna thAya che te taijasa samuddAta dvArA tejo lezyA choDIne sAme rahela vyakti ke vastune bhasmIbhUta karI zake che. A rIte taijasa zarIra uSNa lezyA ane zItalezyA dvArA anugraha ane upaghAta (bALI paNa zake ane TharI paNa zake) baMne karI zake che. (5) kArmaNazarIra - karmanA pudgalono piMDa tene kAryaNa zarIra kahevAya che. A zarIra pratyeka jIvAtmAonA asaMkhya Atma pradezo sAthe taijasa zarIranI jema ja anAdikALathI joDAyela che ane mokSa prAptinA aMtima samaya sudhI niraMtara rahevAvALuM che. samagra saMsAranuM mULa kAraNa A kArpaNa zarIra che je zarIra dvArA jIva karma pudgalone grahaNa karIne karmarUpe pariNamAve che ane utpattinA prathama samayamAM AhAranA pudgalone grahaNa kare che. tene kArpaNa zarIra kahevAya che. prazna 6 - 14 guNasthAnamAM 5 zarIramAMthI zarIra keTalA hoya ? uttara - (audArika, vaiksi, AhAraka, taijasa, kArmaNa zarIra) keTalA zarIra ? guNasthAna 1 thI 5 mAM 6 - 7 mAM 8 thI 14 mAM 4 zarIra 5 zarIra hoya 3 zarIra hoya kayA? (AhA2ka varjIne) (badhAM) (audArika, taijasa, kArmaNa) prazna 67 - saMghayaNa kone kahevAya ? ane tenA keTalA prakAra che ? - uttara - saMdhayaNa - je vaDe zarIranA avayavo temaja hADakAo vizeSa majabUta thAya te jAtanuM baMdhAraNa tene saMghayaNa kahe che. arthAt 'saMghayaLiinadhao eTale hADakAnI majabUtAI. (1) vajraRRSabha nArAca saMghayaNa - vajra baMdhAraNo jemAM hoya tene vajraRSabha nA2Aca saMghayaNa kahe che. A saMghayaNamAM prathama markaTa baMdha eTale sAmasAmAM hADakAnA bhAgo ekbIjA upara AMTI mArIne vaLagelA hoya ane te markaTabaMdha upara madhyabhAge upara nIce pharato hADakAno pATo vIMTAyelo hoya che. ane te pATAnI upara madhyanA bhAge hADakAnI banelI eka majabUta khIlI ArapAra nIkaLelI hoya che tene vajraRRSabha nArAca saMghayaNa kahe che. A saMghayaNa eTaluM to majabUta hoya che ke tenA upara game teTalA prahAro thAya chatAM hADakAM bhAMgatA nathI. arthAt A ghaNuM ja majabUtamAM majabUta hADakAnuM baMdhAraNa che. mokSe janA2 jIvoneA saMghayaNa hoya che. (2) RRSabha nArAca saMghayaNa - A saMghayaNamAM markaTabaMdha ane tenI upara pATo e be hoya che. (3) nArAca saMghayaNa - jemAM mAtra markaTabaMdha ja hoya che. (4) ardhanArAca saMghayaNa - A saMghayaNamAM ekbAju markaTa baMdha ane bIjI bAju mAtra khIlI lagADelI hoya. (5) kIlaku saMghayaNa - A saMghayaNamAM baMne hADakA ekbIjAne paraspara sIdhA joDAyelA hoya che ane tenA upara mAtra khIlI hoya che. (6) chevaTuM (sevAtta) saMghayaNa - A saMghayaNamAM paraspara hADakAnA cheDA sparzelA hoya che. sahaja nAnA nimitta (paDI javA Adi) thI hADakuM bhAMgI jAya che. koIvAra utarI jAya che tailAdikanA mardanathI pAchuM hADakuM caDhAvI devAmAM Ave che. eTale pIDA hovA chatAM sevA karavAthI svasthAnane prApta thatuM asthi baMdhAraNa tenuM nAma 'sevArtA.' A saMghayaNa sauthI kaniSTa che. Jain Educationa International prazna 68 - A cha saMghayaNa vALA kayA devaloka sudhI jaI zake ? 60 cAlo, cetana ! caDhIe sopAna..! guNasthAna svarUpa For Personal and Private Use Only Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttara - saMghayaNa - chevaTuM kIkuM ardhanArAca nArAya RSabhanArAca vajra RSabha nArAca prazna 69 - A cha saMghayaNavALA keTalI naraka sudhI jaI zake ? tathA kone kayu saMghayaNa hoya che ? uttara - saMghayaNa keTalI naraka sudhI jAya ? vajraRSabhanArAca saMghayaNavALA RSabha nArAca saMghayaNavALA nArAca saMghayaNavALA ardha nArAca saMghayaNavALA kIlikA saMghayaNavALA sevArtta saMghayaNavALA devaloka sudhI jAya ? bhavanapatithI cothA devaloka sudhI bhavanapatithI chaThThA devaloka sudhI bhavanapatithI AThamA devaloka sudhI bhavanapatithI dazamA devaloka sudhI bhavanapatithI bA2mA devaloka sudhI bhavanapatithI anuttara vimAna sudhI tathA mokSa sudhI tIrthaMkara, cakvartI, vAsudeva, baLadeva tadbhava mokSagAmI jIva tathA anuttara vimAnagAmI manuSya, ane jugaliyA manuSya tathA jugaliyA tiryaMcane A prathama vaRRSabhanArAca saMghayaNa ja hoya che. asaMzIne chevaTu saMghayaNa hoya che. garbhaja manuSya, tiryaMcone cha mAMthI koIpaNa eka saMghayaNa hoya che. nA2kI devatAne saMghayaNa hotA nathI. prazna 70 - 14 guNasthAnamAM 6 saMghayaNamAMthI keTalA hoya ? uttara keTalA saMghayaNa ? guNasthAna 1 thI 6 mAM 7 thI 11 mAM 8 thI 14 mAM 1 thI 7 naraka sudhI 1 thI 6 naraka sudhI 1 thI 5 naraka sudhI 1 thI 4 naraka sudhI 1 thI 3 naraka sudhI pahelI 2 naraka sudhI 6 saMghayaNa 3 saMghayaNa 1 saMghayaNa Jain Educationa International kayA ? (badhA) (prathamanA) upazama zreNIne (vajraRSabhanArAca saMghayaNa) kSapaka zreNIne prazna 71 - saMsthAna kone kahevAya ? ane tenA keTalA prakAra che ? zarIranI zubhAzubha AkRti-AkAra vizeSa. te cha prakAranA che. uttara (1) sama caturasa saMsthAna - jenA aMga-upAMga suvyavasthita lakSaNopeta hoya. paryaMkAsane beThela eka vyakti jenA cAra khUNA vibhAgo sarakhA mApavALA thAya. jamaNA ghUMTaNathI DAbA khabhA sudhI, DAbA ghUMTaNathI jamaNA khabhA sudhI tathA paryaMkAsana madhyabhAga (paganA kAMDA) thI mastaka sudhI ema cAre laMbAI sarakhI thAya te samacaturasa saMsthAna kahevAya. (2) nyagrodha parimaMDaLa saMsthAna - vaTavRkSanI jema je zarIramAM nAbhithI uparano bhAga suMdara pramANopeta ane sulakSaNavALo hoya ane nIceno bhAga asuMdara-zobhAyukta na hoya. (3) sAdi saMsthAna - nyagrodhathI viparIta eTale nAbhithI uparano bhAga azobhanika ane nAbhithI nIceno sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 61 For Personal and Private Use Only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga sulakSaNavALo pramANopeta hoya (4) vAmana saMsthAna - te ThIMgaNuM saMsthAna jemAM pIThaudara, chAtI e traNa sarakhA te sivAyanA hAtha-paga zira Doka vagere nAnA hoya. (5) kunja saMsthAna - te vAmanathI viparIta eTale hatha-paga-zira vagere lakSaNayukta paraMtu chatI-peTa-pITha vagere pramANopeta na hoya (9) huMDa saMsthAna - jenA sarva avayavo pramANopeta na hoya hinAdhika, azobhanika hoya (devone samacaturasa saMsthAna, nArakIne huMDa saMsthAna, manuSya-tiryaMca ne e saMsthAna hoya che. prazna kara - 14 guNasthAnamAM 6 saMsthAnamAMthI keTalA saMsthAna hoya? uttara - guNasthAna saMsthAna 1 thI 14 mAM 6 saMsthAna hoya. prazna 73 - samuddaghAta eTale zuM? ane tenA keTalA prakAra che? uttara - sama = eka bhAva vaDe tanmayatAthI ut = prabaLapaNe, adhiktAthI karmono ghAta karavo te. mULa zarIrane choDayA vinA jIvanA pradezonuM bahAra nIkaLavuM tene samudraghAta kahevAya che. arthAt vedanA AdinI sAthe ekAkAra thayelo AtmA kAlAntaramAM udayamAM AvanArA vedanIya Adi karma pradezone udIraNA dvArA udayamAM lAvIne tenI prabalatApUrvaka nirbhara kare tene samudaghAta kahe che. tenA sAta bheda che. (1) vedanA samudraghAta - tIvra azAtA vedanIya karmathI pIDita java anaMtAnaMta karmaskaMdhothI vyApta potAnA Atma pradezone zarIramAMthI bahAra kADhe che ane mukha, udara Adi dhrio tathA kAna aMdhAdinA aMtarAlone pUrNa karIne laMbAI vistAramAM zarIra pramANa kSetramAM vyApta thaIne aMtarmuhUrta sudhI rahe che temAM ghaNA azAtA vedanIya karma pudagalonI nirjarA thAya che. A rIte vedanAnA kAraNathI thavAvALo samudUdhAta te vedanA samuddhAta kahevAya che. (2) kaSAya samughAta - krodhAdi kaSAyanA kAraNathI thavAvALo samudyAta te kaSAya samudaghAta tIvra kaSAyanA udayathI vyAkuLa jIva potAnA Atmapradezone bahAra kADhI mukha udara AdinA chidro pUrI kAna skaMdhAdinA aMtarAlane pUrI laMbAI, pahoLAImAM zarIra parimANa kSetramAM vyApta thaIne aMtarmuhUrta rahe che temAM ghaNAM kaSAyanA pudgalonI nirjarA thAya che. ane kaSAya samuddhAtamAM ghaNAM navA karma pudgalo grahaNa kare che. (3) mAraNAMtika samudyAta - maraNakALamAM thavAvALAM samuddhAtane mAraNAMtika samudUdhAta kahe che. koI jIva AyuSya karma aMtarmuhUrta zeSa rahevA para potAnA Atmapradezone bahAra kADhI kAna, kaMpAdinA aMtarAlane pUrI mukha, udarAdinA chidro pUrI jADAI-pahoLAI, zarIra parimANa ane laMbAImAM jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga utkRSTa eka dizAmAM asaMkhya jojana kSetrane vyApta kare che. ane ghaNA AyuSya karmanA likonI nirjarA kare (4) vaikriya samughAta - vaikiya zarIra banAvavA mATe je samudyAta thAya te vaikti samuddhAta. te vaikti zarIra nAma karmane Azrita che. koI vaikriya labdhivALo jIva vaikiya zarIra karatI vakhate potAnA Atmapradezone potAnA zarIrathI bahAra kADhI jADAI-pahoLAImAM zarIra pramANa, laMbAImAM saMkhyAtA jojana parimANa daMDa banAve che. ane pUrvabadhdha, vaikti zarIra nAma karmanI nirjarA kare che. (5) taijasa samughAta - taijasa lezyA kADhatA samaye tejo labdhivALA sAdhu Adi sAta ATha kadama pIchehaTha karI cAlo, cetana ! caDhIe sopAna.! guNasthAna svarUpa Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikhaMbha - moTAI (pahoLAI-jADAI) mAM zarIra parimANa ane laMbAImAM saMkhyAtA jojana parimANa-jIva pradezono daMDa karI krodhanA viSayabhUta jIvAdine bALI nAkhe che. ane ghaNA taijasa zarIra nAma karmanI nirA kare che. (6) AhAraka samuddaghAta - AhAraka zarIranA prAraMbhamAM thato samudraghAta AhAraka zarIranI labdhivALA AhAraka zarIra banAvavAnI icchA karatAM vikhaMbha-moTAImAM zarIra pramANa ane laMbAImAM saMkhyAtA jojana parimANa jIva pradezonA daMDane zarIrathI bahAra kADhI yathA sthUla pUrvabadhdha AhAraka nAma karmanI nirjarA kare che. (vaikriya, taijasa, AhAraka traNeyamAM te jAtanA karmono nAza thAya che. navA karmo grahaNa thatAM nathI paraMtu te zarIronI racanA mATe vaikriya, AhAraka, taijasanA pudgalo grahaNa karavA paDe che) (7) kevaLI samudraghAta - aMtarmuhUrtamAM mokSa prApta karanArA koI kevalI vedanIya Adi traNa karmonI sthiti AyuSyanI samAna karavA A samudaghAta kare che. kevalI samuddaghAtano samaya ATha samayano che. prathama samayamAM kevalI Atmapradezono daMDa kare che. jADAI pahoLAI zarIra parimANa-laMbAImAM 14 rAjaloka uparathI nIce lokanA aMta sudhIno hoya che. bIjA samayamAM te daMDano kapATa kare che arthAt te daMDa rUpa jIvanA pradezone pUrva-pazcima-uttara-dhakSaNamAM lAve che. trIjA samaye kapATamAMthI maMthana (ravaiyAno AkAra) kare. temAM lokAMta paryata Atmapradezone cAre dizAmAM phelAve che. lokano adhikAzabhAga AtmapradezothI vyApta thaI jAya che paraMtu ravaiyAnI mAphaka aMtarAla pradeza khAlI rahI jAya che. cothA samayamAM AMtarA pUre che samasta loka vyApaka AtmA banI jAya che. kAraNa ke lokAkAza ane eka jIvanA pradeza eka sarakhA che. 5, 6, 7, 8 mAM samayamAM tenAthI viparIta kramathI Atmapradezono saMkoca karato 8 mAM samayamAM punaH tenA Atmapradezo zarIrastha banI jAya che. jevI rIte vastrane lAvavA saMkocavAthI temAM lAgela rajakaNa kharI jAya che tema samudUghAtanI kyiAthI AtmapradezothI saMbadhdha karmapudgala paNa kharI jAya che. ATha samayamAM bAkInA karmonI sthiti AyuSya karmanI samAna thaI jAya che. noMdha - vedanA-kaSAya-mAraNAMtika e traNa samududhAta IrAdApUrvaka karI zakatAM nathI. bAkInA karI zakAya kvalI samuddhAta dareka kevaLIne na thAya. bahuarthI pannavaNAmAM lakhela che ke jene AyuSya cha mAsa bAkI hoya ane kevaLajJAna thAya temAM koIne AyuSya alpa, bIjA traNa karma vadhAre hoya to kevaLa samughAta kare che. zeSa sama karmavALA ke cha mahinAthI vadhu AyuSyavALAne kevaLajJAna utpanna thayela hoya tene na thAya. kevaLa samughAtano samaya- ATha samaya che bAkI badhAM samudUdhAtano samaya aMtarmuhUrta che. AhAraka samudhAta AkhI bhavarAzimAM 4 vAra, kevaLa samudUdhAta 1 vAra, bAkI badhI anaMtavAra thAya che. prazna 74 - 14 guNasthAnamAM 7 samuddaghAtamAMthI keTalA samuddaghAta hoya ? uttara guNasthAna keTalA samuddhAta? kayA? 1,2,4,5 mAM 5 samudUdhAta (prathamanA pAMca) 3 jA mAM 2 samudraghAta (vedanA-kaSAya) 6 8 mAM 6 samuddaghAta (kevalasamudyAta varjIne) 13 mAM 1 samududhAta (kevala samudyAta) bAkInA 7 thI 14 mAM 0 samudUdhAta (samududhAta nathI) prazna 7pa - samohayA ane asamAyA maraNa kone kahevAya? sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiyA? uttara - je mAraNAMtika samughAta karI tenAthI nivRtta thayA vagara ja maravuM. kIDInI lAranI peThe tene samohayA maraNa kahe che. asamothA maraNa - (1) je mAraNAMtika samuddhAta karyA vinA ja mRtyu pAme che. (2) jemAM mAraNAMtika samAtathI nivRtta thaI badhA Atmapradezo ekI sAthe nIkaLIne parabhavamAM jAya che. kaMduka (daDA) nI jema tene asamohayA maraNa he che. prathama cha guNasthAnamAM ja mAraNAMtika samudUdhAta hoya zake che. 7 thI 11 sudhInA guNasthAnamAM jIva mRtyu pAme che paNa mAraNAMtika samudUdhAta thato nathI. tethI tyAM eka mAtra asamohayA maraNa hoya che. prazna 76 - 14 guNasthAnamAM samohayAbharaNa- asamohayAbharaNa keTalAmAM hoya? uttara - guNasthAna samohayA-asamodhyAmaraNa 1 thI 6 mAM (ju vajIne) 2 maraNa samohayA 7 thI 11 mAM 1 maraNa asamohayA 3-12-1-14 0 (maraNa nathI) prazna 77 - dhyAna eTale zuM? tenA prakAra keTalA? uttara - "s ftharavA sAAM " mananI be avasthA che. (1) caMcala (ra) sthira. temAMthI mananI sthira avasthA te dhyAna che. arthAta koIpaNa eka viSaya para mananI ekAgratA karavI tenuM nAma dhyAna che. tenA cAra bheda che. (1) Arta dhyAna - A zabdano artha che pIDA, ciMtA, zoka, dukha Adi tenA saMbaMdhathI je dhyAna thAya che te ArtadhyAna 1. aniSTa saMyoga - aniSTa-apriya vastu vyaktino saMyoga thAya tyAre teno viyoga kayAre thaze tenI vAraMvAra ciMtA karavI. 2. ISTaviyoga - ISTano saMyoga maLe tyAre teno viyoga na thAya tenuM ciMtana karavuM 3 vedanA - dukha, kaSTa yA bImArI Ave tyAre te jaldI cAlyA jAya tenI vicAraNA karavI. 4. nidAna - kAmabhoganA sukhane mATe niyANuM (mAgaNI) kare. (2) raudradhyAna - raudradhyAnavALA jIvanA pariNAmamAM krUratA-kaThoratA hoya che. tene pApa karatAM Dara lAgato nathI. paralokanI ciMtA hotI nathI. svArtha ane pApamAM racyo pacyo rahe che. tenA cAra prakAra che. 1. hiMsAnubaMdhI - jIvone mAravA pITavA-dukha devAnA vicAro ane temAM AnaMda mAne. 2. mRSAnubaMdhI - jUThuM bolavuM, bIjAne ThagavA, kaThora vacanathI bIjAne trAsa ApavAmAM AnaMda mAne, tevA vicAromAM rame. 3 steyAnubaMdhI - corI-lUMTa vagerenA vicAro. 4. saMrakSaNAnuMbaMdhI - dhana-dhAnya parigraha paisA vagerenA saMrakSaNamAM ja vyAkula rahe. (3) dharmadhyAna - 1. AjJAvicaya - arihaMtanI AjJAnuM ciMtana (vicaya = ciMtana, vicAraNA) 2. apAya vicaya - dukhonA kAraNonuM ciMtana (mithyAtva Adi kAraNa) cAlo. cetana ! caDhIe sopAna ! guNasthAna svarUpa 64 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 vipAka vicaya - karmanA phalanuM ciMtana 4. saMsthAna vicaya - lokamAM rahelA padArthonuM cha dravyonuM tathA lokanA svarUpanuM ciMtana AtmAne kendramAM rAkhIne kare te dharmadhyAna kahevAya che. AtmAnA dharmo (guNo) nuM dhyAna te paNa dharmadhyAna kahevAya che. zAstramAM dharmadhyAna tene ja mAnavAmAM AvyuM che je jIvane mukti pAmavAmAM sahAyaka hoya. tethI samakti pAmyA pachI ja dharmadhyAnanI zarUAta thAya che. mithyASTine kaSAyanI alpatA, tapa, japa vagere puNyabaMdha karAvI zake che. dharmadhyAnanA anya paNa cAra bheda graMthomAM jovA maLe che. 1. piMDastha dhyAna - zuddha phlIka samAna nirmala zarIra yukta, jJAna, darzana sukha vIryathI alaMkRta ATha mahA pratihAryothI zobhatA ghAtI karmanA kSayathI kevalajJAna-darzananA svAmI 34 atizaya ane 35 prakAranI vANIthI yukta arihaMta devanuM jemAM dhyAna karavAmAM Ave che te piMDastha dhyAna kahevAya che. 2. padastha dhyAna - pavitra padonuM avalaMbana laIne karavAmAM AvatuM dhyAna te padastha dhyAna kahevAya che jemake 'namo arihaMtANe Adi pAMtrIza akSaranA maMtranuM dhyAna 'arihaMta siddha Ayariya uvajhAya sAhu, e soLa akSaranA maMtranuM dhyAna, 'asiAusa' e pAMca akSaranA maMtranuM dhyAna vagere. 3 rUpastha dhyAna - samavasaraNamAM sthita arihaMta paramAtmAnuM jemAM dhyAna karavAmAM Ave che tene rUpastha dhyAna kahe che. tyAM samavasaraNamAM 1ra prakAranI pariSada (cAra prakAranA deva, cAra prakAranI devI, tiryaMca-tiryaMcANI, manuSya ane manuSyANI athavA sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikA) hoya che. azokavRkSanI nIce suvarNamaya ratnajaDita siMhAsana upara prabhu birAje che. tenA uparAupara traNa chatra hoya che. baMne bAju zveta cAmara vIMjhAya che. vagere aSTa mahApratihArya yukta paramAtmAnA mukhamAMthI divyavANI varasI rahI che jANe ke pote samavasaraNamAM bhagavAnanI vANI sAMbhaLI rahyo che vagere dhyAna karavuM te rUpastha dhyAna che. 4. rUpAtIta dhyAna - varNa, gaMdha, rasa, sparza zarIrathI rahita, niraMjana, nirAkAra, jJAna, darzana Adi anaMtaguNano piMDa, cidAnaMda svarUpa, sidhdha paramAtmAnuM dhyAna tene rUpAtIta dhyAna kahevAya che. A dhyAnamAM tanmayatA thatAM svayaM siddha svarUpa che. evo bhAva pragaTe che. dhyAtA-dhyAna ane dhyeyanI ekarUpatA ane abhedatA sadhAya che. AtmA svayaM paramAtmAmAM abhedabhAvane prApta karatAM samAdhinI prApti kare che. te rUpAtIta dhyAna che. (4) zukla dhyAna - uttama saMghayaNavALo sAdhaka jyAre upazama zreNI athavA kSapaka zreNIe ArUDha thAya che tyAre tene zukla dhyAna Ave che. tenA cAra prakAra che. (1) pRthakRtvavitarka savicAra - zrutanuM avalaMbana laIne koI eka dravyane dhyAnano viSaya banAvIne temAM utpAdu vyaya, dhrauvyarUpa bhaMgonuM tathA mUrtatva - amUrtatva Adi paryAyonuM aneka nayanI apekSAe ciMtana karatAM eka paryAyathI bIjI paryAya para, eka arthathI bIjA artha tarapha eka yogathI bIjAyoga para A rIte cittavRttinuM parivartana karatAM je dhyAna thAya che. te prathama zukla dhyAna che. (2) ekatvavitarka avicAra - A bhedamAM vitarka yAne zrutanuM avalaMbana hoya che. paraMtu vicAra yAne cittavRttinuM parivartana nathI hotuM. koIpaNa eka paryAya para niSkapa dIpa zIkhAnI jema mana sthira banI jAya che ane pariNAma svarUpa karmonA AvaraNa zIdhra dUra thaI jAya che. ane kevalajJAna pragaTa thAya che. (3) sUma kriyAapratipAti - jyAre kevalI bhagavAna sUrmakAya yoganuM avalaMbana laIne zeSa yogono nirodha kare che tyAre mAtra zvAsojvAsanI sUkSma kriyA zeSa rahe che ane ahIMthI pharI patana thatuM nathI. te samayanI sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 (65) | Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atma pariNatinuM nAma sUkSma kriyA apratipAti zukla dhyAna che. aMtarmuhUrta AyuSya zeSa rahevA para A dhyAna hoya che. (4) vyuparata kriyA anivRtti - jyAre sarvajJa bhagavAna zvAsodhvAsanI sUkSma kriyAno nirodha karIne ayogI banI jAya che. tyAre yoga janya caMcalatA nathI hotI tyAre zailezI dazAne prApta karI le che. A dhyAnanI dazAmAM karmono saMpUrNa nAza thaI jAya che ane parama zuddha AtmA siddhAlayamAM birAjamAna thAya che. A zukla dhyAnano prathamabheda pRthatvavitarka savicAra 8 mAM guNasthAnathI 12 mAM guNasthAna sudhI hoya che. bIjo bheda etvavitarka avicAra-1ra mAM guNasthAnathI 13 mAM guNasthAnamAM jatI vakhate hoya che. trIjo bheda - sUkSma kriyA apratipAtiyoga nirodha samaye 13 mAMthI 14 mAM guNasthAnamAM jatA hoya che. cotho bheda vyuparata kriyA anivRtti - 14 mAM guNasthAnamAM ayogI kevalIne hoya che. prathama be bhedamAM zrutanuM avalaMbana che. pachInA be bhedomAM zrutanA avalaMbananI AvazyaktA nathI. sArAMza - mananI sthiratA te chadmasthanuM dhyAna che. te aMtarmuhUrta mAtra rahe che. yogano nirodha te kevaLInuM dhyAna che. (temAM ciMtana nathI.) zailezI avasthA A ayogI kevalInuM dhyAna che. dhyAna vinA koI AtmAnI mukti thatI nathI. mATe mumukSue hamezAM dhyAnano abhyAsa karavo joIe prazna 78 - 14 guNasthAnamAM 4 dhyAnamAMthI keTalA dhyAna hoya ? uttara - guNasthAna keTalA dhyAna ? kayA ? 1,23 mAM 2 dhyAna (Arta, raudra) 45 mAM 3 dhyAna (Arta, raudra, dharma) 6 % mAM 2 dhyAna (Arta, dharmadhyAna) 7 mAM 1 dhyAna (dharmadhyAna) 8 thI 14 mAM 1 dhyAna (zukla dhyAna) prazna 79 - 14 guNasthAnamAM hIyamAna-vardhamAna-avasthita A traNa pariNAmamAMthI keTalA prakAranA pariNAma hoya ? uttara - guNasthAna keTalA prakAranA pariNAma? kayA? 1 lA mAM 3 prakAranA pariNAma (badhA) 1 prakAranA pariNAma (hAyamAna) 3 jA mAM 2 prakAranA pariNAma (hAyamAna, vardhamAna) 4 thI 9 mAM 3 prakAranA pariNAma (hAyamAna, vardhamAna, avasthita) 2 prakAranA pariNAma (hAyamAna, vardhamAna) 11 mAM 1 prakAranA pariNAma (avasthita) 1ra mAM 1 prakAranA pariNAma (vardhamAna) 2 prakAranA pariNAma | (vardhamAna-avasthita) 14 mAM 1 prakAranA pariNAma (vardhamAna) prazna 80 - 14 guNasthAnamAM 3 prakAranA vIryamAMthI keTalA vIrya hoya? | (66) [ cAlo, cetana ! caDhIe sopAna! guNasthAna svarUpa che. 2 jA mAM 10 mAM 13 mAM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ja uttara - guNasthAna kayA prakAre vIrya ? 1 thI 4 mAM bAlavIrya 5 mAM bAla paMDita vIrya 6 thI 14 mAM paMDita vIrya prazna 81 - devanA keTalA prakAra che? uttara - pAMca prakAranA deva che. (1) bhavya dravya deva (2) naradeva (3) dharmadeva (4) devAdhideva (5) bhAvadevA (1) bhavya dravyadeva - je jIvo AvatAM bhavamAM deva thavAnA che, tevA manuSyo ane tiryaMca paMcendriyone bhavya dravyadeva kahevAya che. (2) naradeva - cakvartI (manuSyomAM mahAna puNyazALI che ane bhautika samRddhi saMpanna che) (3) dharmadeva - sAdhu-sAdhvIjI. (4) devAdhideva - tIrthaMkara (5) bhAvadeva - devatAnA bhAvamAM varte che te cAra jAtinA deva bhavanapati vyaMtara, jyotiSI, vaimAnika. prazna Tara - 14 guNasthAnamAMthI 5 prakAranA devamAMthI keTalA deva hoya? uttara - guNasthAna keTalA prakAranA kayA ? 1,23 mAM (bhavya dravyadeva, naradeva, bhAladeva) 4 thA mAM (bhavya dravyadeva, naradeva, bhAvadeva, devAdhideva) 5 mAM mAM (bhavya dravyadeva) 6 thI 10 mAM (bhavya dravyadeva, dharmadeva, devAdhideva) (bhavya dravyadeva, dharmadeva) 12,1314 mAM (dharmadeva, devAdhideva) prazna 83 - 14 guNasthAnamAM paDivAI-apaDivAI keTalA? uttara - guNasthAna paDivAI - apaDivAI 2, 11 muM niyamAM paDivAI 1, 12, 13, 14 muM niyamA apaDivAI 3 thI 10 mAM paDivAI-apaDivAI baMne. prazna 84 - kalpa kone kahevAya? ane tenA prakAra keTalA che? uttara - kalpa eTale AcAra te pAMca prakAranA che. - (1) sthitakalpa (2) asthitaMkalpa (3) WvIrakalpa (4) jinakalpa (5) kalpAtIta. tathA e daza prakAranA kalpa che. (1) acala () dezIka (3) rAjapiMDa (4) zaiyAtarapiMDa (5) mAsakalpa (6) caumAsIkalpa (7) vrata (8) pratikramaNa (9) kRtikarma (10) puruSa jayeSTha (1) A dazeya kalpanuM pAlana prathama tathA carama tIrthaMkaranA zAsanamAM niyamathI karavAmAM Ave che. tethI te sthitakalpa che. (2) madhyanA rara tIrthakaranA zAsanamAM tathA mahAvidehanA sAdhu-sAdhvI (1) zaiyAtarapiMDa (2) vrata (3) kRtikarma (4) puruSa jyeSTha - A cAra kalpanuM niyamathI pAlana kare che ane zeSa cha lpa bhajanAe hoya che tethI te asthita kalpa' kahevAya che. - sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 0 11 mAM 0 0 zvaka Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) sthavIrakalpa - zAstrokata vastrAdi upakaraNa rAkhe (4) jinakalpa - jaghanya 2 utkRSTa 12 upakaraNa rAkhe. (5) kalpAtIta - arihaMta, chadmastha tIrthaMkara ane kevalI, avadhijJAnI, manaH paryavajJAnI, cauda pUrvadhArI vagere kalpAtIta che. prazna 85 - 14 guNasthAnamAM 5 prakAranAM kalpamAMthI keTalA kalpa hoya ? uttara guNasthAna keTalA kalpa ? kayA ? (koIpa nathI.) -- 1 thI 5 mAM 6 thI 7 mAM 5 4 3 prazna 86 - jJAna eTale zuM ? ane tenA keTalA bheda che ? uttara vastunA be prakAranA svarUpa che. (1) sAmAnya (2) vizeSa. AmAMthI vastuno vizeSa bodha tene jJAna kahevAya che. 8, 9, 10 mAM 11 thI 14 mAM (badhA) (jinakalpa varjI) (sthita, asthita, kalpAtIta) tenA pAMca prakAra che. (1) matijJAna (2) zrutajJAna (3) avadhijJAna (4) mana:paryavajJAna (5) kevaLajJAna. (1) matijJAna - yogya deza - kSetramAM rahela (viSayanuM) padArthonuM mana ane indriyothI thatuM jJAna tene matijJAna kahevAya che. 68 te matijJAnanA 28 bheda che. (1) vyaMjanAvagraha - indriya ane (viSaya) padArthanA saMbaMdhathI thato atyaMta avyakta bodha (2) arthAvagraha - vyaMjanAvagraha pachI A kAMIka che tevuM avyakta jJAna te arthAvagraha (3) IhA - A zuM haze teno Apoha A vastu lAge che tevuM nizcaya tarapha DhaLatuM jJAna te IhA. (4) avAya - A vastu A ja che, tevuM nirNayAtmaka jJAna te avAya. (5) dhAraNA - nirNita vastune jJAnamAM smRti rUpe dhAraNa karI rAkhavI te dhAraNA. temAM vyaMjanAvagraha AMkha ane mana sivAya bAkInI cAra indriyothI thAya che. AMkha ane manathI sIdho prathama arthAvagraha thAya che. tethI vyaMjanAvagrahanA 4 bheda thAya. tathA arthAvagrahAdi 4 nA 446 = 24 bheda thayA. e rIte matijJAnanA kula 28 bheda thayA. A matijJAnanA zruta nizrita ane azrutanizrita evA be bheda paNa zAstramAM batAvyA che. temAM zrutanA avalaMbana vinA ja je kayAreka vAcana abhyAsamAM na Avela hoya paNa tevA prakAranA kSayopazamathI temane jJAna thaI jAya te azrutanizrita matijJAna che temAM cAra prakAranI buddhi kahI che. (1) autpAtikI - kAryaprasaMge svAbhAvika rIte ekAeka ja utpanna thAya, jemake abhayakumAranI buddhi (2) vainayikI - guru Adino vinaya karatAM utpanna thAya (3) kArmikI - kArya karatAM karatAM utpanna thAya te (4) pAriNAmikI - pUrvAparanA anubhavathI athavA vayanA paripAkathI utpanna thAya te. cAlo, cetana ! caDhIe sopAna..! guNasthAna svarUpa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane zrutanizritanA paNa bahu bahuvidha vagere bAra bheda che. pUrvokta 28 bhedamAM pratyekanA bAra bAra bheda thatA- 28X12 = 336 + 4 buddhi = 340 bheda matijJAnanA thAya che. (2) zrutajJAna - zravaNathI ke zabdathI thatuM jJAna te zrutajJAna. jemake ghaTa zabda sAMbhaLatA A pArtha ghaTa che ema bodha thAya te zrutajJAna che. tenA paNa 14 bheda ane 20 bheda che. 14 bheda nIce pramANe che. (1) akSara zruta - traNa prakAre che. (1) saMjJAkSa2 - 18 prakAranI lipi (2) vyaMjanAkSara - 'a' thI 'ha' sudhInA akSara. (3) labdhi akSara - zabda zravaNa-rUpAdi darzanathI arthano bodha karAvatuM akSarAtmaka jJAna. (2) anakSara zruta - akSara vinA chIMka, bagAsu, hAtha AdinI ceAthI thato bodha. (3) saMjJIzruta - saMzI jvonuM zrutajJAna (saMjJI-manavALA) (4) asaMjJI zruta - asaMzI jIvonuM zrutajJAna (asaMzI - manavinAnA) (5) samyak zruta - samyag STi jIvonuM zrutajJAna. (6) mithyA zruta - mithyA dRSTi jIvonuM zrutajJAna. (7) sAdizruta - jenI Adi (zarUAta) hoya tevuM zrutajJAna. (8) sAMtazruta - eka jIvanI apekSAe (sAdi sAMta) (9) anAdi zruta - ghaNA jIvanI apekSAe (10) anaMta zruta - ghaNA jIvanI apekSAe (anAdi anaMta) (11) gamika zruta - jemAM sarakhA pATha Ave che te. (12) agamika zruta - jemAM sarakhAM pATha nathI te. (13) aMga praviSTa zruta - 12 aMgamAM raheluM zruta dvAdazAMgI. (14) anaMga praviSTa zruta - 12 aMga sivAyanuM zruta AvazyakAdi (3) avadhijJAna - avadhijJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamathI amuka maryAdAmAM rUpI padArthonuM indriyonI madada vinA sAkSAt AtmA dvArA thatuM jJAna tene avadhijJAna kahevAya che. (1) anugAmI - cakSunI jema jyAM avadhijJAnI jAya tyAM sAthe jAya. (2) anAnugAmI - thAMbhalAnI lAITanI jema jyAM utpanna thayuM hoya tyAM ja rahe. paraMtu anyatra jatAM te avadhijJAnano upayoga na lAge. (3) vardhamAna - je avadhijJAna utpanna thayA pachI prazasta adhyavasAyanA kAraNe vadhatuM jAya te jadhanyathI aMgulanAM aMsakhyAtamAM bhAgane dekhe. utkRSTathI saMpUrNa loka dekhe tathA alomAM paNa asaMkhya loka pramANa kSetra dekhavAnI zakti che paNa alokamAM rUpI padArtha nahIM hovAthI tyAM kAMI paNa joI zaktA nathI. paraMtu jo hota to joI zakta teTaluM sAmarthya che. Jain Educationa International sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 For Personal and Private Use Only 69 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) hIyamAna - utpanna thayA pachI aprazasta pariNAmane kAraNe ghaTatuM jAya. (5) pratipAti - pragaTa thayA pachI nAza pAme. (9) apratipAti - pragaTa thayA pachI kadI nAza na pAme - aMtarmuhUrtamAM kevaLajJAna apAvIne ja rahe. loka sudhInuM avadhijJAna pratipAtI hoya che paraMtu alokano eka AkAza pradeza paNa dekhavAnI zakti Ave eTale te apratipAtI banI jAya che. pratipAtI ane hIyamAnamAM taphAvata - pratipAtI vIjaLInA jhabakArAnI jema eka sAthe nAza pAme, jyAre hAyamAna dhIme dhIme ghaTatuM jAya che. A avadhijJAna deva ane nArakIne (bhavanA kAraNe) bhavapratyayika hoya che. ane manuSya ane tiryaMcane (guNanA nimitte) guNapratyayika hoya che. avadhijJAnanA kSetrano AkAra - nArakI - trApAkAre bhavanapati - pAlAnA AkAre vyaMtara - paDahanA AkAre jyotiSI - jhAlaranA AkAre vaimAnika 12 devalokanA deva - mRdaMganA AkAre nava raiveyakanAdeva - phUlanI caMgerInA AkAre anuttara vimAnanA deva - yavanAlikAnA AkAre manuSya tiryaMca - vividha AkAre. (4) mana:paryavajJAna - aDhIdvIpamAM rahelA saMjJI paMcendriya manuSya tathA tiryaMconA manarUpe pariNAvela manodravyanA paryAyo jenAthI jaNAya te mana:paryavajJAna. jo ke mana:paryavajJAnano viSaya paNa rUpI dravyane jANavAno che tethI tene jIvanA bhAvo ke vicAro sAkSAta jaNAtA nathI, paraMtu ciMtana samaye te sAmI vyakti manovargaNAnA pudgalone kAyayogathI grahaNa karI tene mana rUpe pariNAve che te dravya manarUpa pudgalonA AkAra (paryAya) ne mana:paryavajJAnI sAkSAta jANe che ane "Avo AkAra che mATe 'Ama ciMtavyuM che ema anumAna karIne tenA vicArone jANe che. A rIte mana:paryavajJAnI aDhI dvIpamAM rahela vyaktinA manogata bhAvone jANe che. manaH paryavajJAnanA be bheda che. (1) Rjumati - te sAmAnyathI jANe, jemake A vyakti ghaTano vicAra kare che. (2) vipulamati - vizeSathI jANe ke A vyakti lAlaraMganI mATInA moTA ghaTano vicAra kare che. Rjumati AvIne cAlyuM jAya che. eTale pratipAti che. jyAre vipulamati te bhavanA aMta sudhI TakI rahe che. eTale apratipAti che. A mana:paryavajJAna apramata viziSTa labdhivaMta munine ja tapasyA Adi guNothI pragaTa thAya che sAmAnya vyaktine thatuM nathI. (10) [ cAlo, cetana ! caDhIe sopAna... guNasthAna svarUpa cAlo, cetana ! caDhIe sopAna..! guNasthAna svarUpa | _| Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) kevaLajJAna - kevaLajJAnAvaraNIya karmanA saMpUrNa kSayathI lokAlokanA sarva dravyonA saikAlika sarva paryAyo eka samaye eka sAthe jenAthI jaNAya che te kevaLajJAna. kevaLajJAnanA cha artha che. (1) zuddha - jJAnAvaraNIya karmanA saMpUrNa AvaraNathI rahita che tethI zuddha (2) sakala - utpanna thatAM ja saMpUrNa dravya, kSetra, kALa, bhAvane jANe tethI sala. (3) asAdhAraNa - tenA samAna bIjuM koI jJAna nathI. (4) anaMta - anaMta padArthone jANe ane anaMtakALa Take mATe anaMta. (5) nirvAghAta - koIpaNa jAtanA vyAghAta rahita (9) eka - matijJAna Adi cAra jJAnathI rahita. matijJAnaAdi cAra jJAna kSayopazama bhAve che. jyAre kevaLajJAna kSAyika bhAve che. sUryano prakAza gharanI aMdara bArI vagere dvArA Ave tenI samAna kSayopazama bhAva rUpa mati Adi jJAna samajavA. ane gharanI dIvAla vagere dUra karatA jema sUryano prakAza spaSTa ane saMpUrNapaNe Ave che. tema karmanA kSayathI kevaLajJAna te kSAyika bhAve che. samya dRSTinA mati, cuta, avadhi, jJAnarUpa gaNAya che ane mithyASTinA A traNa ajJAnarUpa gaNAya che. mana:paryava ane kevaLa to samyam deSTine ja hoya che tethI tenA pratipakSI ajJAna hotA nathI. prazna 87 - 14 guNasthAnamAM 5 jJAnamAMthI keTalA jJAna hoya? uttara - guNasthAna keTalA jJAna? kayA? 1 lA, 3 jA mAM jJAna nathI. (3 ajJAna) 2,4,5 mAM 3 jJAna (mati, zruta, avadhi) 6 thI 1ra mAM 4 jJAna (mati, zruta, avadhi, mana:paryava) 13- 14 mAM 1 jJAna (kevaLajJAna) prazna 88 - darzana eTale zuM? tenA keTalA bheda che? uttara - vastunA sAmAnya svarUpano bodha eTale darzana tenA cAra prakAra che. (1) cakSudarzana - cakSudvArA thato vastuno sAmAnya bodha. (ra) acakSu darzana - cakSu sivAyanI cAra indriyo tathA mana dvArA thato vastuno sAmAnya bodha (3) avadhi darzana - maryAdAmAM rahelA rUpI pagharthono sAmAnya bodha (4) kevaLa darzana - lokAlokanA sarva dravyono sAmAnya bodha. chadmastha jIvone prathama darzanopayoga hoya che. pachI jJAnopayoga hoya che ane aMtarmuhUrta aMtarmuhUrta upayoga badalAya che jyAre kevaLajJAnIne prathama jJAnopayoga hoya che. pachI darzanopayoga hoya che ane samaye samaye upayoga badalAya che. cakSudarzana AdinI jema mana:paryava darzana zA mATe nathI hotuM? mana:paryavajJAnI tathA prakAranA kSayopazama bhAvathI pahelethI ja vizeSapaNe mano dravyanA AkAra (paryAya) ne jANe che tethI mana:paryavadarzana nathI. sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 (71) | Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karma cakSu, acakuM, avadhi darzana jJAna ane ajJAna baMne avasthAmAM sAthe rahe che. mati-zrutajJAna tathA acakSudarzana sarva saMsArI jIvone chadmastha avasthAmAM rahe ja che. nigodanA jIvone paNa jJAnAvaraNIyanA alpa kSayopazamarUpa akSarano anaMtabhAga avazya khullo rahe che. tethI jIvanuM lakSaNa ja jJAna-darzana che tethI jJAna-darzana vinAnA koIpaNa jIva hotA ja nathI. prazna 89 - 14 guNasthAnamAM 4 darzanamAMthI keTalA darzana hoya? uttara - guNasthAna keTalA darzana? kayA? 1 thI 1ra mAM 3 darzana (prathamanA) 13 14, mAM 1 darzana (kevaLa darzana). prazna 90 14 guNasthAnamAM 8 karmanI uttara pravRtio kayA kayA guNasthAne keTalI baMdhAya? uttara - karmabaMdha dvArA baMdhamAM 8 karmanI uttara prakRtio 120 che. guNasthAna keTalI prakRti baMdhAya? 1 thI 10 mAM - jJAnAvaraNIya karmanI - 5 prakRti baMdhAya 1 - 2 mAM . - darzanAvaraNIya karmanI - 9 prakRti baMdhAyA 3 thI 8 mAM - darzanAvaraNIya karmanI - 6 prakRti baMdhAya. (nidra nidrA, pracalA pracalA, thiNaddhi varjIne) 9 - 10 mAM - darzanAvaraNIya karmanI - 4 prakRti baMdhAya. (nidrA, pracalA, varjIne) 11 thI 14 mAM - darzanAvaraNIya karmanI - ekeya prakRti baMdhAtI nathI. 1 thI 6 mAM vedanIya karmanI - 2 prakRti baMdhAya (zAtA-azAtA) 7 thI 13 mAM vedanIya karmanI - 1 prakRti baMdhAya(zAtA) 14 mAM abaMdha 1 lA mAM mohanIya karmanI ra6 prakRti baMdhAya. (samakita mohanIya, mizramoha varjI) 2 jA mAM mohanIya karmanI 24 (mithyAtva mohanIya, napuMsaka veda vajIne) 3 jA mAM mohanIya karmanI - 19 (anaMtAnubaMdhI coka, strI veda varjIne) 4-5 mAM mohanIya karmanI - 15 (apratyAkhyAnI coka vajIne) 64 mAM mohanIya karmanI - 11 (pratyAkhyAnAvaraNIya coka varjIne). 8 mAM - mohanIya karmanI - 9 (arati, zoka vajIne) mohanIya karmanI - 2 (hAsya, rati, bhaya, jugupsA varjIne) 10 thI 14mAM mohanIya karmanI. - ekeya prakRti baMdhAtI nathI. 9 mAM cAlo, cetana ! caDhIe sopAna..! guNasthAna svarUpa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3jA mAM 1lA mAM AyuSya cAreya gatinuM baMdhAya rajA mAM AyuSya 3 gatinuM (naraka varjIne) AyuSya na baMdhAya kathA mAM AyuSya 2 gatinuM deva-manuSya) pa-~7 AyuSya 1 gatinuM divagati) 8 thI 14 AyuSya baMdhAtuM nathI. 1lA mAM - nAma karmanI 67 mAMthI 64 prakRti baMdhAya. (jinanAma, AhAraka drika varjIne) rajA mAM - nAma karmanI pa1 (narakadvika, sthAvara catuSka, AtApa nAma, jAticatuSka, huMDasaMsthAna, chevaTu saMghayaNa varjIne) 3 jA mAM - nAma karmanI 36 (tiryaMca dvika, durbhAgyatrika, madhyanA 4 saMghayaNa-4 saMhaNa udyota nAma, azubha vihAyogati varjIne) 4thA mAM nAma karmanI 37 (uparanI 6 + jinanAma) pa-6 mAM nAma karmanI 3ra (prathama saMghayaNa, manuSyaddhika audArika dvika varjIne) 78 mAM - nAma karmanI - 31 (asthira, azubha, apayaza 3 varjI AhAraka drika umerI) 9-10 mAM nAma karmanI - 1 yazonAma karma 11 thI 14 mAM - nAma karmanI - na baMdhAya 1-2 mAM gotra karmanI. - 2 prakRti (uccagotra, nIcagotra) 3 thI 10 mAM - gotra karmanI - 1 prakRti (uccagotra) 11 thI 14 mAM - gotra karmanI - na baMdhAya. 1 thI 10 mAM - aMtarAya - 5 prakRti baMdhAya 11 thI 14 mAM - aMtarAya na baMdhAya. prazna 91 - 14 guNasthAnamAM loka AzrI virahakAla ane zAzvatA keTalA? uttara 1, 4, 5, 6, 13 guNasthAna lokamAM zAzvatA hoya. 2, 3 guNasthAnano viraha jaghanya- 1 samaya, utkRSTa - aMtarmuhUrta 8 thI 14 guNasthAna (13 muM varjIne) jadhanya - aM.mu. utkRSTa- 6 mAsa prazna 92 - 14 guNasthAna lokamAM kayAM kayAM hoya? uttara - guNasthAna kayAM hoya? sarvalokamAM 1 luM as on kAkA sacitra jaina tatvadarzana bhAga - 2 Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trasanADImAM tirdhvalokamAM ane adholokamAM hoya. aDhI dvIpamAM hoya. prazna 93 - 14 guNasthAnamAM rahelAM jIvone pharI te guNasthAnamAM AvavAnuM aMtara keTaluM ? uttara - guNasthAna utkRSTa aMtara jaghanya aMtara aMtarmuhUrta aMtarmuhUrta athavA eka palyano asaMkhyAtamo bhAga(eTalA kALa vinA upazama zreNi karIne paDe nahi.) aMtarmuhUrta aMtara nathI 234 5 muM 6 thI 14 19 bIje - 3 thI 11 mAM 12, 13, 14, mAM prazna 94 - 14 guNasthAnavALA jIvo lokanA keTalA bhAgane sparze ? uttara - guNasthAnamAM rahela jIva sparzanA 14 rAjaloka adhogAmI vijayathI UMcuM te 9 traiveyaka sudhI tathA paMDagavanathI zarU karI 6 naraka sudhI (tiryaMca apekSA) tathA UMce adhogAma vijayathI te navapraiveyaka sudhI sparze.) lokano asaMkhyAtamo bhAga 1lA rajA 3 jA 4 thA 5 mAM -7 mAM 8 thI 12 mAM 13 mAM 14 mAM prazna 95 - 14 guNasthAnamAM apaDivAI guNasthAna keTalA ? uttara - 12, 13, 14 guNasthAna apaDivAI guNasthAna che. prazna 96 - 14 guNasthAnamAM amara guNasthAna keTalA ? 66 sAgara jhajherAnuM athavA 13ra sAgara jhajherAnuM deze uNA ardha pudgala parAvartana deze uNA ardha pudgala parAvartana aMtara nathI. adhogAmI vijayathI 12 devaloka sudhI athavA paMDagavanathI ThThI naraka sudhI adhogAmI vijaya thI 12 devaloka sudhI adhogAmI vijayathI pAMca anuttara vimAna sudhI lokano asaMkhyAtamo bhAga sarvaloka sparze (kevala samuddhAMta AzrI) lokano asaMkhyAtamo bhAga sparze. uttara - 3, 12, 13 guNasthAna amara guNasthAna. prazna 97 - 14 guNasthAnamAM tIrthaMkara nAmakarma kayA guNasthAne bAMdhe ? uttara 4, 5, 6, 7, 8 mAM guNasthAne bAMdhe. Jain Educationa International prazna 98 - 14 guNasthAnamAMthI tIrthaMkara kayA kayA guNasthAna na sparze ? uttara - 1 - 2 - 3 - 5 - 11 guNasthAna na sparze. 74 cAlo, cetana ! caDhIe sopAna..! guNasthAna svarUpa For Personal and Private Use Only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna 99 - cothA guNasthAnanI upara pAMcamAM Adi guNasthAnamAM javA mATe karmanI sthiti keTalI ochI thAya uttara - satva prApta karyA pachI kyAre aMtokoDAkoDI sAgaropamakALanA karmomAMthI palyopama pRthatva jeTalI sthiti ochI thAya che tyAre jIva dezaviratipaNAne pAme che ane te sthitimAMthI paNa saMkhyAtA sAgaropamanI sthiti ghaTe tyAre anukrame sarva virati, upazama zreNI ane kSapaka zreNI prApta thAya che. prazna 100 - samyagudarzanathI zarU karI sarvajJa kevaLI sudhInA jIvo kramazaH keTalA gaNI nirjarA kare che? ane zA mATe? uttara - samyagRSTi jIva, zrAvaka, sarvavirati sAdhu, anaMtAnubaMdhI viyojaka, darzanamoha kSapaka, upazamaka, upazAMta mohI, kSINamohI ane jina - sarvajJa - kevalI bhagavAna e badhAnI kramaza: pariNAmanI vizuddhinI vRddhi thavAthI nirjarA paNa asaMkhyAta guNI asaMkhyAta guNI vadhatI jAya che. guNasthAna - mohano udaya ane mana, vacana, kAyAnA yoganI pravRtti nA kAraNe jIvanA aMtaraMga pariNAmo mAM pratikSaNa thavAvALI hAni-vRddhi tenuM nAma guNasthAna che. pariNAma yadyapi anaMta che. paraMtu utkRSTa malina pariNAmothI laIne utkRSTa vizuddha pariNAmo sudhI anaMta vRddhinA kramane kahevAne mATe 14 zreNiomAM vibhAjIta karela che, te 14 guNasthAna kahevAya che. sAdhaka potAnA aMtaraMga prabala puruSArtha dvArA potAnA pariNAmomAM AgaLa vadhe che. jenA kAraNe karmono upazama, kSayopazama ane kSaya thAya che. aMtamAM, saMpUrNa karmono kSaya thaI jAya che. te ja teno mokSa guNasthAnanI utpatti - darzanamoha - cAritra moha tathA yoganA kAraNe thAya che. guNasthAnamAM saMyati-asaMyati, pramatta-apramatta Adino krama nirdeza nIce pramANe che 1 thI 4 guNasthAna asaMyatinA che. pAMcamuM guNasthAna saMyatAsaMyatinuM che. 6 thI 14 guNasthAna saMyatinA che. 1 thI 6 guNasthAna pramattanA che. 7 thI 14 guNasthAna apramattanA che. 1 thI 9 guNasthAna bAdara kaSAyanA che. 10 muM guNasthAna sUkSma kaSAyanuM che. 11 thI 14 guNasthAna aSAyanA che. 1 thI 1ra guNasthAna chadmasthanA che. 114 guNasthAna kevalInA che. 1 thI 13 guNasthAna sayogInA che. 14 muM guNasthAna ayogInuM che. 1 thI 4 guNasthAna sudhI darzana mohanI pradhAnatA che. tenAthI uparanA guNasthAnomAM cAritra mohanI pradhAnatA che. arthAt prathamanA traNa guNasthAnamAM darzana mohano udaya che. cothA guNasthAnamAM darzanamohano kSayopazama, upazama tathA kSaya che. dezavirati Adi 5 thI 7 guNasthAnamAM cAritra mohano kSayopazama che. ATha thI uparanA guNasthAnamAM cAritra mohano kSaya athavA upazama thato jAya che. sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAnanuM zreNi - azreNi rU5 vibhAjana: 1 thI 7 guNasthAna sudhI zreNi nathI ane AThathI bAra sudhI zreNinA guNasthAna che. 114 guNasthAna zreNinA nathI. jeTalA jIvanA pariNAma teTalA guNasthAna kema nahIM? jeTalA jIvanA pariNAma thAya teTalA jo guNasthAna mAnavAmAM Ave to samajInsamajAvI zakAya nahi ke kathanamAM lAvI zakAya nahi to kathanarUpa vyavahAra ghaTI zake nahIM te mATe (dravyArthikanayanI apekSAe) niyata saMkhyAmAM ja guNasthAna kahevAmAM AvyA che. ( upasaMhAra saMsArI-karmadhArI sarvajIvo A ekathI cauda guNasthAnamAM rahelA che. mithyAtvanI bhUmithI upara uThIne AgaLa vadhatA vadhatA akaSAyI-vItarAgasarvajJa ane ayogI dazA sudhI kramazaH AtmAno vikAsa krama rahe che. ane aMte sarvakarmathI mukta banI siddha-buddha, niraMjana-nirAkAra pada ne prApta karIne lokanA sarvoparI bhAge pahoMcI jaIne sthira thaI jAya che. mithyAtva guNasthAna e saMsAranuM phalaka che. jyAre samyakatva guNasthAna e mokSagamananuM prathama sopAna che. jema parvatArohaNa karavA icchanAre taLeTI choDI pagadaMDI yA pagathIyA caDavA paDe che ane te sopAna zreNi caDatA caDatA eka divasa zikhara para pahoMcI jAya che tema sAdhaka mumukSu jIvAtmA taLeTI samAna mithyAtvanI bhUmi ne choDI samyagadarzanAdi guNasthAnonA sopAno caDatA eka divasa caudamAM guNasthAne ayogI sthitimAM pahoMcIne mukti pada-rUpa zikharane hAMsala karI le che. eTale ja kahevAmAM AvyuM che ke - guNasthAna eTale mukti maMjhIle pahoMcADatI sopAnazreNI. A guNasthAnano abhyAsa karIne jijJAsu e mithyAtvanA aMdhakAramAMthI samyagudarzananA prakAzane meLavavA prayatnazIla banavAnuM che. ane dRSTinI samyakatAthI sAra-asAra no nirNaya karI, asAra ne choDI sArarUpa saMyama svIkArI dharmadhyAna dvArA akhaMDa Atma-jAgRti keLavI AtmabhAvamAM sthirIkaraNa karatAM, zukaladhyAna dvArA agni jema Idhanane bALe tema karma Idhanane bhasmIbhUta karI AtmAnuM zuddha sphaTIka samAna ujavala, nirAvaraNa anaMta AnaMdamaya svarUpa pragaTa karavAnA ucca dhyeyane sAme rAkhI satata adhyAtmanA A mArgamAM gati-pragati karatA rahevAnuM che. aMtamAM Atma jAgRtino jaya, karAve moharAjAno parAjaya karmano kSaya ane AtmAno vijaya e ja che sarva sAdhakanuM dhyeya... cAlo, cetana ! caDhIe sopAna..! guNasthAna svarUpa Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - vizva darzana 14 rAjalaka anaMta anaMtasiMdhdha bhagavaMta pa*anutaca vimAna, lokAgra. bhAga -siMdhdha zilA -9 raiveyaka - 11 12 12 vaimAnika devaloka 9 10 WlI - trIjAkAMDa che. | 6 | 8 | 8 | 8 | vimAnike 9 divalAke, - 9 lokrAMtika ke bIjA koDa 7 kidhvaSika pahelo kAMDa anaMta alaukAkA.. bhaththalIkana (dvicchalIka) 16,vANavyaMtara 10,bhavanaspati vapa, paramAdhAma (10, jAMbhaka (5) pAMca cara-acara jyotiSacakra bhaira parvata asaMkhya TrIpa kSamuddo "na24-1 | 2011 dhanoMdha valaNa dhanavAna valathapa zarkarA prabhA : pApat *naka - 2 ja | tadanavAta valaya vAlakAprabhA +naka- 3 Ta | dhanIdadhi ghanavata tanavAta paMka prabhA. -naka-ja 2 | III II. 1 kana26-ja zA dhana prabhA +nakka-5 0 | tana:prabhA | +napha-6 mitaH:prabhA (nau-7 0 | 6 | 7 no alauka trasanADI ja majA alauka, Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ta. (42) 1pa00 thI. IIIIIli (Gigel - veldje yA. 12 prajJANa ). pIThikA 2000 tho. 2ka 24132 12 / 20 9/8/7/ka 2/4 /3/2/1 caMdranuM ThumAna 544 31 za10 8 8 7 6 54 32thI dhruva rAhune, vimAna * cakranI tiMtra. (dhruva) zAthI thatI pAkSikI hArti-vRto dekhAva : 76-B Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) vizvadarzananI vizALatA! - - - - - - sAgavizva vizALa-virATa ane jIvo tathA pugalothI ThAMsoThAMsa bharela che. samagra lokAlokanA svarUpane kevaLajJAnI bhagavaMta potAnA jJAnamAM nihALe che. paNa ApaNI buddhi alpa che. ApaNuM jJAna TUMkuM ane maryAdita che tathA karmothI Avarita che. tethI ApaNe AkhA lokane jovAnI kSamatA dharAvatA nathI. paNa jJAnIoe potAnA jJAnamAM pratyakSa joyela lokasvarUpane varNavyuM che. gaNadhara bhagavaMtoe tene AgamanA mAdhyamathI zrutajJAnanA avalaMbane ApaNane samajAvyuM che. tene praznottara dvArA ahIM Alekhita karela che. prazna 1 - loka kone kahevAya che? uttara - loka zabda " dhAtu uparathI banyo che. "su" no artha che jovuM. (To look= jovuM) ApaNI AMkhothI dekhAya teTalo ja loka nathI. paNa tenAthI ghaNoja vistRta A loka che. jyAM ApaNe rahIe chIe temaja dharmAstikAya Adi pAMca dravyo rahe che, tene loka kahevAya che. prazna 2 - aloka kone kahevAya che? uttara - jyAM AkAza sivAya bIjA koI dravyo hotA nathI. tene aloka kahevAya che. lokanI cAre bAju avakAza = khAlI jagyA che. (Boundless sky) jyAM ekapaNa jIva ke paramANu nathI. prazna 3 - loka kyAM rahelo che? uttara - alokanI madhyamAM loka rahelo che. jema koI vizALa sthAnamAM zIkuM laTakAvyuM hoya tema alokanI madhyamAM loka rahelo che. prazna 4 - lokano AkAra kevo che? uttara - eka koDiyuM UMdhu rAkhI tenA upara bIjuM savaLuM koDiyuM mUkIe tenA upara trIjuM UMdhu koDiyuM mUkvAthI jevo AkAra bane tevI lokano AkAra che. ane bIjI rIte be paga pahoLA karIne banne hAtha koNInA bhAgathI pahoLA karI kammara para hAthanA paMjA rAkhIne UbhA rahelA manuSyanA citra jevo A lokano AkAra che. arthAt loka 'supratiSThita saralAnA" AkAre che. prazna 5 - loka keTalo moTo che? tenuM mApa zuM che? uttara - A loka cauda rAju pramANa lAMbo che. te nIcenA taLiyAnA bhAgamAM sAta rAju pahoLo che. anukrame ocho thatA thatA sAta rAju upara jatAM eka rAju pahoLo che. tyAra pachI punaH pahoLo thatAM vA rAju upara jatAM pAMca rAju pahoLo thAya che. punaH ghaTatA traNa rAjue, aMtamAM eka rAju rahe che. A prakAre saMpUrNa loka nIcethI upara sudhI cauda rAju lAMbo che. ghanAkAranA mApathI te 343 ghana rAju pramANa che. te saMpUrNa lokanA viSama sthAnane sama karavAthI sAta rAju lAMbo, sAta rAju pahoLo ane sAta rAju UMco teno ghana karavAthI 7x7x7 = 343 ghana rAju thAya che. prazna 6 - lokanA keTalA vibhAga che? uttara - lokanA traNa vibhAga che. (1) adholoka (pAtALa loka) (ra) ti loka (madhya loka) (3) urdhva loka (upara no bhAga). | sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 | (m) ! Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna 7 - A lokano madhyabhAga kyAM che? uttara - ratna prabhA pRthvInI prathama narakanI) 1 lAkha ane 80 hajAra jojananI jADAI che. tenI nIce ghanodadhi ghanavAta - tanavAta nA traNa paTTA che ane tenI nIce avakAzAMtara (khAlI jagyA-avakAza) Ave che. teno asaMkhyAtamo bhAga ullaMghana karavA para lokano madhyabhAga Ave che. eTale ke prathama ratnaprabhA pRthvI ane bIjI zarkarA prabhA pRthvInI vacce lokano madhyabhAga che. prazna 8 lokano sauthI saMkSipta bhAga ane adhika sama bhAga kayAM che? uttara - A ratnaprabhA pRthvInA upara-nIcenA be laghu (llaka) prataramAM lokano sauthI saMkSipta bhAga ane samabhAga che. prazna 9 - lokasthiti kevA prakAranI che? uttara - loka sthiti ATha prakAre che. (1) AkAza pratikti vAyu che. sauthI nIce AkAza che. tenA AdhAre vAyu che) (2) vAyu pratikti udadhi che (vAyunA AdhAre pANI che) (3) udhi pratikti pRthvI che. pANInA AdhAre pRthvI che.) (4) pRthvI pratiSThita tra-sthAvara prANI che. (5) jIva pratikti ajIva che. (6) karma pratikti jIva che. (sakarmaka jIva) (7) jIva saMgrahita ajIva che. (8) karma saMgrahita jIva che. A rIte lokanI sthiti rahela che. prazna 10 - dravya-kSetra-kAla-bhAvathI lokanuM svarUpa kevuM che? uttara - dravyathI- loka eka ane sAnta-aMta vALo che. A lokamAM cha dravyo rahelA che. dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, kAla, pudgalAstikAya ane jIvAstikAya A rIte jIva-ajIvA dravyothI loka bharelo che. kSetrathI- A loka asaMkhya koyakoTI yojanAno lAMbo ane pahoLo che ane asaMkhya koTAkoTI yojananI tenI paridhi che. ane aMtavALo che. kALathI- A loka hato, che ane raheze. te dhruva, nitya, zAzvata, akSaya, avyaya, avasthita che. ane teno aMta nathI. eTale anaMta che. bhAvathIlokamAM anaMta varNaparyAya, gaMdha paryAya, rasa paryAya, sparza paryAya, gurulaghu-agurulaghu paryAya che. teno paNa aMta nathI eTale anaMta che. sArAMza- loka dravyathI aMtavALo, kSetrathI aMtavALo, kALathI anaMta ane bhAvathI anaMta che. prazna 11 - adholokanuM mApa keTaluM che? uttara - adholoka sAta rAjuthI kaMIka jhajhero UMco che. tirdhvalokamAM rahela meruparvatanI pAse samapRthvIthI jojana nIcethI adholokanI zarUAta thAya eTale ke ApaNe rahIe chIe te pRthvIthI nIce jI jojana jaIe tyAMthI adholoka gaNAya che. prazna 12 - adholokano madhyabhAga kayAM Avela che? uttara - cothI paMkaprabhA pRthvInA avakAzAMtaranA aDadhAthI vadhAre bhAga javA para adholokano madhyabhAga Avela prazna 13 - adholokamAM kaI kaI gatinA jIvo rahe che? uttara - adholokamAM cAre gatinA jIvo rahe che. daza bhavanapati tathA paMdara paramAdhAmI devonA sthAna che. ane kramaza: prathamathI sAta narakanA sthAna che. jemAM nArakI rahe che. temaja mahAvidehanI be vijaya 10 jojana UMDI nIce adholokamAM gayela che. temAM manuSya ane tiryaMco paNa rahe che. prazna 14 - adholokamAM bhavanapatinA devo, paramAdhAmI devo tathA nArakIo kyAM rahe che? | (78) | vizvadarzananI vizALatA ! ] Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttara - prathama ratna prabhA pRthvInA piMDamAM 13 pAthaDA ane 1ra AMtarA che e bAra AMtarAmAMthI uparanAM pahelA ane bIjA ema be AMtarA choDIne pachInA 10 AMtarAmAM bhavanapatinA 7 karoDa 72 lAkha bhavano che. temAM 10 jAtinAM bhavanapatinA asaMkhya devo rahe che. AMtarAmAM devo rahe che tathA pAthaDAmAM nArakInA jIvo rahe che. nArakInA jIvone dukha ApanAra paramAdhAmI devono samAveza paNa bhavanapatinA prathama jAtinAM asurakumAra devomAM karavAmAM Avela che. prazna 15 - ti lokanuM mApa keTaluM che? uttara - tirjIloka 18O jojanano UMco che. pahoLAImAM eka rAju pramANa che. samapRthvIthI eTale ke ApaNI dharatIthI 9O jojana nIce ane 9O jojana upara ema kula 1870 jojanano tirthyaloka che. prazna 16 - ticchalokano madhyabhAga kayAM Avela che? uttara - tirjIlokanI madhyamAM rahela jaMbudvIpa nAmanA dvIpamAM meruparvatanA madhyabhAgamAM ratnaprabhA pRthvInA uparanA bhAganA nIcenA be kSudra prataro che. jyAM tilokanA madhyabhAga rUpa ATha rUcaka pradezo AvelA che. jyAMthI pUrva-pazcima vagere daza dizAo nIkaLe che. prazna 17 - tirthyalokamAM kayA jIvo rahe che? uttara - tirthyalokamAM manuSyo, tiryaMco, vyaMtara devo tathA jyotiSI devonA sthAna che. tathA jaMbhaka devo paNa rahe prazna 18 - urdhvalokanuM mApa keTaluM che? uttara - samapRthvIthI 90 jojana upara gayA pachI urdhvaloka zarU thAya che. ane urdhvaloka UMcAImAM 7 rAjumAM kAMIka nyUna che. prazna 19 - urdhvalokamAM zuM zuM Avela che? uttara - urdhvalokamAM 1ra devaloka, 3kilviSika, 9 lokAMtika, 9 raiveyaka, pAMca anuttara vimAna A badhA vaimAnika devonA sthAna che. jemAM asaMkhyAtA devo rahe che. sauthI upara siddhazilA ane lokAgre siddha kSetramAM anaMtA siddha paramAtmAo birAjamAna che. prazna 20 - urdhvalokano madhyabhAga kayAM Avela che? uttara - trIjuM sanatakumAra ane cothuM mAhendra devalokanI upara ane pAMcamAM brahmaloka devalokanA riSTa vimAnanA prastaramAM urdhvalokano madhyabhAga Avela che. prazna 21 - lokamAM kaI cAra vastu eka sarakhI 1 lAkha jojananI che? uttara - (1) apratiSThana nAmano narakAvAsa, sAtamI narake (2) jaMbudvIpa, tirthya lokamAM (3) pAlaka vimAna, pahelA devaloke (4) sarvArthasiddha vimAna prazna rara - lokamAM kaI cAra vastu 45 lAkha jojananI che? uttara - (1) prathama narakamAM sImaMtaka nAmano narakAvAsa (2) manuSya kSetra (aDhI dvIpa) (3) uDu nAme prathama devaloka nuM vimAna (4) ISat prAgabhArA pRthvI (siddha zilA) prazna 23 - siddha bhagavaMto kayA sthAne birAje che? tathA tenA sukhanuM varNana karo. uttara - lokanA aAbhAga upara 45 lAkha jojananI lAMbI pahoLI siddhazilA che. te madhyamAM ATha jojana jADI che. tyArapachI kramazaH eka eka pradeza hIna thatAM sauthI aMtima bhAgamAM mAkhInI pAMkhathI paNa atyaMta sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 NewesoData Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAtaLI aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalI jADAI rahe che. te siddhazilAnI (ISaprAgabhArA) pRthvIthI aloka deze NA eka jojana upara che. te eka jojananA chellA gAuno chaThTho bhAga eTale 333 dhanuSa ane 2 AMgula pramANa je kSetra che. temAM siddha bhagavaMto birAje che. te siddha bhagavaMto janma-maraNa rUpa saMsAranA sarva saMkaleza ane prapaMcothI rahita sAdi anaMta sthitimAM jyAM che, tene "siddha kSetra" kahevAya che. te siddha bhagavaMto kevalajJAna kevaLa darzana rUpa upayoga dvArA sarva dravya-guNa-paryAyone jANe che ane dekhe che. te siddhonuM sukha avyAbAdha, zAzvata ane nitya che. je devonA traNeya kALanA sukhothI paNa adhika che. jene sarva upamAo ochI paDe che tethI anupama che. prazna 24 - siddha bhagavAna ane aloka vacce keTaluM aMtara che? uttara - jevI rIte taDakA ane chAyA vacce kAMIja aMtara nathI, tevIja rIte siddha bhagavAna ane aloka banne vacce kAMI aMtara nathI. paraspara sparzIne taDakA-chAyAnI jema rahelA che. prazna 25 - siddha zilA pRthvInA nAma keTalA che? uttara - (1) ISat (2) IlatuM prAgubhArA (3) tanu (4) tanutana (pa) siddhi (6) siddhAlaya (7) mukti (8) muktAlaya (9) lokArA (10) lokA skUpikA (11) lokAgra pratibodhanA (1ra) sarva prANa-bhUta-jIva-sattva suhAvahA. A bAra siddhazilA pRthvInA nAma che. karma bhakta anaMta jIvo lokanA agrabhAge siddhakSetramAM svabhAva sthita thaIne rahe che. jyAM gayA pachI janma-maraNa zarIra karma kazuM ja nathI. A mokSanI prApti te ja lokasvarUpa jANavAnuM phaLa che. cauda rAjalokamAM gamanAgamana karato AtmA lokAgre jaIne sthira thaI jAya che. tevA A siddha padanI prApti mATe ja samyagujJAna-darzana-cAritranI ArAdhanA karavAnI che. skaMdha pradeza paramANu G sow vizvadarzananI vizALatA ! Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIpa che lavaNa salAha ujaMbukI5. layaNa zAsaTTa 2lAkha thojana 2lAkha yojana (utara ApAtaka hnTvs IN MIT kAraNa ke S-5 6 - SR . & Innyu. - * help inf T OP 8 STAR.SH C PrakirA CD 33 $ ask 1972 Phroue 310 153 12 12 thove una 2 | -- |1kaIiE _BI 1P. 1 eyo (ra rajA Bg el8 Pragna BTHESINE je 0 3 joo IPICID ? IIIIIIIIII che 25 26 27 28 phUla 2zcama jAhIdadira mn`vl " sItAdA na 24 23 22 rada 20. "traNa [TIllin] Plclo 8 8 8 ' BEW EAST 11111111|| Me Pica 66 65 , sItAnadI E-65 RTI jikad 0 = RS. | PIPI kalaDI . nn T Eya 1111111TI littlal itle briAya ki. tithigachI daha harikAntA naMdI - gaMdhAtI mahApala dauM hari salilA nadI hima vana paInI rohitozI nahI) TePe rohitA nahI eIra pAtI pakSa | - ladhu mahaMta parata Ms-8 Bamara bharata baMDa pa. khaMDa-3 uttara daitIya makara : che Reld. laE dakSiNa. vaijayAhAra, mahAkSetra kubagiri 80-A. Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lavAMga samudra ' AvastAra 6 lAgI GSR, bhAga74lavAya , taprabhA eka lAkha thAjana uMDAI. pRthvI 6 bhAga bAyuM, pAtAla kaLaza tala deetAra 20 hukkAra yojana S parvatanI. dADhA. ane aMtarIpatI sthiti koi sAmANa darzana laghu udabhavaMta ugAre 002. (40) 800 e11661 cicil ucidell Eld! oon Oo (soo) cha00 002 9onyo. T/ 68aa uue 9 aMtaraDrIpo 800. ( 900 yo. lavaNa amuka +-pUrva /00 thI vRtta kuMbha 80-B Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaMbudrIpanI jAhojalAlI..! ke vaLajJAnI bhagavaMtoe potAnAM jJAnamAM pratyakSa nihALela A cauda rAjalokanAM vizALa lokanI madhyamAM tiAloka che. te jhAlara yAne thALInI mAphaka goLAkAra rahela che. temAM asaMkhya dvIpasamudro che. je eka pachI eka valayAkAre che. eka dvIpane pharato eka samudra, pharI samudrane pharato dvIpa ema ekathI bIjo bamaNAM vistAramAM che. ema jaMbudrIpathI zarU karI tiAlokanAM aMte chello svayaMbhUramaNa mahAsamudra che. jaMbudvIpa prajJapti sUtra, jIvAbhigamasUtra tathA laghukSetra samAsa vagere graMthomAM jaMbUdrIpa, lavaNasamudra vagere dvIpa samudronuM varNana vistArathI batAveluM che. te ahIM saMkSepamAM paNa spaSTatAthI praznottararUpe samajAvela che. prazna 1 - tiAlokanI laMbAI pahoLAI ane UMcAI keTalI che ? uttara - tircyulokanI laMbAI pahoLAI eka rAju pramANa che. ane UMcAI 1800 yojana che. te A pRthvInI samatala bhUmithI 90 yojana upara che. ane yojana nIce che. kula 1800 yojana che. prazna 2 - tiAlokamAM keTalAM dvIpa samudro che ? uttara - tiAlokamAM asaMkhyAta dvIpasamudro che. ane te badhAM maLIne 25 kroDAkroDa sUkSma uddhAra palyopamanAM samayo jeTalAM che. prazna 3 - palyopama ane sAgaropamanA prakAra keTalA che ? uttara - palyopama ane sAgaropamanAM cha - cha prakAra che. (1) bAdara udghAra palyopama (2) sUkSma udghAra palyopama (3) bAdara annA palyopama (4) sUkSma ahvA palyopama (5) bAdara kSetra palyopama (6) sUkSma kSetra palyopama prazna 4 - bAdara udghAra palyopama kone kahevAya ? uttara - utsedhAMgulanAM pramANathI 1 yojana lAMbo - pahoLo - UMDo evAM ghanavRta = (laMbAI, pahoLAI, UMDAI sarakhI) kUvAmAM devakuru - uttarakunAM jugalIyA manuSyanA ziramuMDana karAvyA pachI 1 thI 7 divasa sudhInAM mastakanAM ugelAM vAlAgone kloksa bharavAmAM Ave athavA devakuru - uttaramAM janmelAM sAta divasanA ugelA gheTAnA utsedhAMgula pramANa vALanA sAtavAra ATha - ATha TukaDAM karane bharIe to eka aMgulamAM 20, 97, 152 romakhaMDa thAya tethI kUvAmAM jeTalAM romakhaMDa (saMkhyAtA) samAya temAMthI ekeka samaye eka eka vALa kADhIe, jyAre kUvo khAlI thAya tyAre tene 'bAdara udghAra palyopama' vhevAya che. Ane khAlI thatAM saMkhyAtA samaya lAge che. (1) bAdara udghAra sAgaropama (2) sUkSma uddhAra sAgaropama (3) bAdara annA sAgaropama (4) sUkSma annA sAgaropama (5) bAdara kSetra sAgaropama (6) sUkSma kSetra sAgaropama prazna 5 - sUkSma uddhAra palyopama kone kahevAya ? uttara - uparamAM je romakhaMDo bharyA hatAM temAM darekanAM asaMkhyAta asaMkhyAta khaMDa karI pUrvokta kUvo bharavAno sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 81 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane te paNa khIcokhIca ke je agnithI baLe nahIM. vAyuthI uDe nahi. cakvarkInA sainyathI paNa dabAya nahi. eka samaye eka romakhaMDa kADhatAM jeTalo samaya thAya tene sUkSama uddhAra palyopama' kahevAya. A sUkSama uddhAra palyopamanAM samayathI dviIpa-samudronI saMkhyAnuM pramANa darzAvyuM che AvA ra5 kroDAkoDI palyopamanAM jeTalAM samayo teTalAM sarva dvIpa-samudro che. athavA AvAM aDhI sAgaropama (sUkSma uddhAra sAgaropama)nAM samayo jeTalAM dIpa-samudro che. prazna 6 - bAdara addhA palyopama kone kahevAya? uttara - je vAlAca = romakhaMDa kADhavAnAM che te upara pramANe ja samajavuM paraMtu so varSe eka vAlA kADhatAM jyAre kUvo khAlI thAya tyAre bAdara addhA palyopama kahevAya che. ahIM saMkhyAtakALa hovAthI saMkhyAtA so varSa lAge. prazna 7 - sUrama addhA palyopama kone kahevAya? uttara - asaMkhyAtA sUkSma romakhaMDa (vAlAjha nahi, paNa temAMthI so so varSe eka eka kADhatAM asaMkhyAtA varSe kUvo khAlI thAya tene sUkSama addhA palyopama kahevAya che. A palyopama vaDe ja avasarpiNI ane utsarpiNI kALanA jIvonAM AyuSyakarmanI sthitio, jIvonI kAyasthitio vagere addhA = kALa mapAya che. prazna 8 - bAdara kSetra palyopama kone kahevAya che? uttara - bAdara romakhaMDa (vAlA) ne asaMkhya asaMkhya AkAzapradezo aMdara tathA bahArathI paNa sparzIne rahyAM che. ane asparzIne rahyAM che. temAM sparzIne rahelAM AkAzapradezo karatAM asparzIne rahelAM AkAzapradezo ghaNAM che. ahIM sparzelA AkAzapradezomAMthI ekeka AkAzapradezane ekeka samaye bahAra kADhatAM sarva sparzelAM AkAzapradezo jeTalAM kALe khAlI thAya tene bAdara kSetra palyopama kahevAya che. prazna 9- sUma kSetra palyopama kone kahevAya? uttara - sUkSma romakhaMDovALA kUvAmAM sparzalA tathA nahi sparzalAM AkAzapradezo tathA eka romakhaMDathI bIjA romakhaMDanI vacce paNa aspaSTa AkAza pradezo che. A rIte be prakAranAM spaSTa AkAzapradezo tathA be prakAranAM aspRSTa AkAzapradezo darekane pratisamaya eka eka bAra kADhatAM jeTalAM kALe kUvo khAlI thAya te samayane sUkama kSetra palyopama kahevAya che. 12 mAM dRSTivAda sUtranAM keTalAMka dravyone spaSTa, keTalAMkane askRSTa AkAzapradezathI mApelAM che. sArAMza ke sUkSma kSetra palyopamathI dRSTivAdanA dravyo mapAya che. prazna 10 - sAgaropama kone kahevAya? uttara - uparokta daza kroDakroDa palyopama barAbara eka sAgaropama thAya che. tenA paNa cha prakAra upara batAvyA mujaba samajavA. temAMthI ahIM dIpa - samudronuM pramANa batAvavA sUkSma uddhAra palyopama tathA sUkSma uddhAra sAgaropamanuM prayojana che. prazna 11 - kroDAkoDI kone kahevAya? uttara - koIpaNa kroDavALI saMkhyAne eka kroDathI guNavAthI kroDAkoDI thAya jemake 25 kroDakroDI eTale 25 kroDane 1 kroDe guNavAthI je saMkhyA Ave te rapa lAkha abaja thAya (25,OOOX 1OOOO = 250OOOOOO) paraMtu paccIza kroDane paccIza kroDe guNavA nahi. jaMbudvIpanI jAhojalAlI ! Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna 12 - tilokamAM rahelA hIpa-samudronA nAma zuM che? uttara - (1) jaMbudvIpa (ra) lavaNa samudra (3) dhAtakI khaMDa kIpa (4) kAlodadhi samudra (5) puSkaravara dvIpa (6) puSkara samudra () varUNavara dvIpa-samudra (9-10) kSIravara dvIpa-samudra (11-1ra) dhRtavara dvIpa-samudra ( 114) Izkavara dvIpa-samudra (kSodavara dvIpasamudra) (1pa-16) naMdIzvara dvIpa-samudra tyAra pachI tripratyavatAra che. ( 118) arUNadvIpa-samudra (19) arUNavara hIpa-samudra ( 221) arUNavarAvabhAsa dvIpa-samudra A rIte jeTalA paNa zubhapadArthonA nAmo che te te nAmanA tripratyAvatArI asaMkhyadvIpa-samudro che. tyArabAda chelle deva, nAga, yakSa, bhUta ane svayaMbhUramaNa dvIpa ane samudra eka-eka rahela che. sauthI aMtamAM ardhA rAju kSetramAM svayaMbhUramaNa samudra rahela che. prazna 13 - A badhA hIpa-samudronA nAmanI zuM vizeSatA che? uttara - (1) A badhA dvIpa-samudronA nAma zAzvatA che. (2) badhA nAma guNaniSpanna che. (3) te te nAmanA te dvIpa-samudronA adhiSThayaka devo che. eka phakta jaMbUdvIpanA adhiSThAyaka anAdata' nAmanA deva che. ane lavaNa samudranA adhiSThayaka "susthita' nAmanA deva che. bAkI badhA hIpa-samudronA nAma pramANe ja te devonA nAma che. te badhA devo eka palyopamanI sthitivALA tathA bhavanapatinI jAtinA che. prazna 14 - tilokanI madhyamAM sauthI prathama kyo dviIpa che? uttara - tiOlokanI madhyamAM sauthI prathama jaMbudvIpa che. te badhAM dvIpasamudromAM prathama ane sauthI nAno che. prazna 15 - jaMbUdvIpano AyAma-vikhaMbha (laMbAI-pahoLAI) keTalo che? uttara - jaMbUDhIpano pUrva-pazcima AyAma (laMbAI) ane uttara dakSiNa vidhvaMbha (pahoLAI) eka lAkha yojana che. prazna 16 - jaMbUdvIpanI paridhi keTalI che? uttara - jaMbUDhIpanI paridhi 3 16, rara7 (traNa lAkha soLa hajAra baso satyAvIza) yojana 3 gAu 128 dhanuSya ane 13 aMgulathI kaMIka adhika che. eTale triguNAdhika paridhi hoya che. prazna 17 - paridhi eTale zuM ane tene kADhavAnI rIta zuM che? uttara - paridhi = koIpaNa vRtta (goLa) vastu hoya tenA eka cheDathI zarU karIne bIjA cheDA sudhInA (goLAkAra) kSetrane (tenI laMbAIna) paridhi kahevAya che. paridhinA gaNitanI rIta = (1) rara/7 X vyAsa (vikhaMbha) = paridhi (2) rara/7 4 trijyA X 2 = paridhi vyAsa = madhyabiMduthI pasAra thaI paridhinA eka cheDAthI nIkaLatI bIjA sAmA che ne sparzatI rekhAne vyAsa eTale vikhaMbha kahevAya. trijyA = vikhaMbhanA ardhA bhAgane trijyA kahevAya. zAstrIya rIte paridhi kADhavAnI rIta - laMbAI x pahoLAI X 10 = je saMkhyA Ave teno vargamUla kADhavAthI paridhi AvI jAya gha.ta. jaMbudvIpa eka lAkha yojanAno che. to eka lAkha X eka lAkha x 10 = je saMkhyA AvI teno vargamUla kADhavAthI __[ sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 (83)] ja kavavAra Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 16, rara7 yojana 3 gAu 128 dhanuSa ane 13 aMgulathI kaMIka adhika Ave che te jaMbudvIpanI paridhi che. prazna 18 - jaMbUdvIpanI UMDAI keTalI che? uttara - jaMbUDhIpanI UMDAI eka hajAra yojana che. prazna 19 - jaMbUdvIpanI UMcAI keTalI che? uttara - jaMbudvIpanI UMcAI kAMIka adhika 9 hajAra yojana che. sarva maLI parimANa sAdhika eka lAkha yojana A UMcAI - UMDAI aMbUdvIpanI madhyamAM AvelA meruparvatanI apekSAe samajavI. prazna 20 - jaMbudvIpano AkAra kevo che? uttara - jaMbudvIpano AkAra paripUrNa caMdramAnAM AkAra jevo tathA rathanA paiDAnAM AkAra jevo goLa tathA. (Circular) thALI jevo goLa che. rUpiyAno sikke thALI jevo sapATa che ne ? paNa jo tene jamIna upara Ubho rAkhIne eka AMgaLIthI ghasarako ApIne pheravavAmAM Ave to te kevo lAge ? daDa jevo goLane ? basa e ja rIte ApaNe je pRthvI upara rahIe chIe te pRthvI paNa hakIktamAM nAraMgI ke davA jevI goLa nathI, paNa thALI jevI sapATa che. vaLI AjanuM vijJAna kahe che tema ApaNI A pRthvI pharatI nathI paNa sthira che. prazna 21 - jaMbUdvIpanI barAbara madhyamAM zuM Avela che? uttara - jaMbUdvIpanI barAbara madhyamAM merUparvata Avela che. prazna rara - jaMbUdvIpamAM keTalAM varSakSetro che ane te kyA che? uttara - jaMbUdvIpamAM sAta varSakSetro che je jaMbUdvIpanAM pUrva-pazcimamAM lAMbA vizALa cha kulagiri-mahAparvato dvArA vibhAjita thayelA che. (1) bharata (ra) haimavata (3) harivarSa (4) mahAvideha (5) ramyaphavarSa (6) hairaNyavata (7) airAvata A sAta varSakSetro che. prazna 23 - jaMbudvIpanAM meruparvatanI dakSiNamAM keTalAM varSakSetro rahelAM che? uttara - jaMbudvIpanAM meruparvatanI dakSiNamAM traNa varSakSetro rahelAM che. (1) bharata (2) haimavata (3) harivarSa prazna 24 - jaMbudvIpanAM meruparvatanI uttaramAM keTalAM varSakSetro rahelAM che? uttara - jaMbUdvIpanAM meruparvatanI uttaramAM traNa varSakSetro rahelA che. (1) ramyaphavarSa (2) hairAgyavata (3) airavata. jaMbUdvIpanAM meruparvatanI uttara-dhANamAM rahelAM be-be kSetro laMbAI-pahoLAI-AkAra ane paridhithI samAna mApavALA che. jemake (1) bharata ane airAvata (2) haimavata ane hairaNyavata (3) harivarSa ane ramyaphavarSa. te ja rIte meruparvatanI pUrva-pazcimamAM rahelA be kSetro paNa laMbAI-pahoLAI-AkAra ane paridhithI samAna che. jema ke pUrvamahAvideha ane aparamahAvideha tathA meruparvatanI uttara-dakSiNamAM be "kurA' kahelA che. te paNa laMbAI-pahoLAI AdithI samAna che. tenA nAma (1) devakura (2) uttara prazna ra5 - A kSetromAM karmabhUminA kSetra keTalAM che? ane akarmabhUminA kSetra keTalA che? uttara - (1) bharata (2) airAvata (3) mahAvideha A traNa karmabhUminA kSetra che. ane (1) haimavata (ra) hairaNyavata (3) harivarSa (4) ramyaphavarSa (5) devakura (6) uttarakuru A cha kSetra akarmabhUminA che. prazna ra6 - karmabhUmi ane akarmabhUmi kone kahevAya? jebUdvIpanI jAhojalAlI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttara - je kSetromAM asi (zastra ane yuddha vidyA) masi (lekhana ane paThanapAThana) kRSi tathA AjIvikAnA bIjA sAdhanarUpa karma (vyApAra - vyavasAya) hoya tene karmabhUmi' kahevAya che. ane akarmabhUmi eTale jyAM asi-masi ane kRSi Adi na hoya paraMtu kalpavRkSothI nirvAha thAya tene "akarmabhUmi' kahevAya che. prazna 27 - jaMbudvIpamAM bharatakSetra kyAM Avela che? uttara - laghuhimavaMta nAmanA parvatanI dakSiNamAM ane dhakSaNI lavaNasamudranI uttaramAM, pUrva lavaNasamudranI pazcimamAM, pazcimI lavaNasamudranI pUrvamAM jaMbUdvIpamAM bharata' nAmanuM varSakSetra Avela che. prazna 28 - bharatakSetra kevA prakAranuM che? uttara - te kSetra sthANu kaMTaka, viSamabhUmi, parvata, prapAta, gupha, nadI, daha, vRkSa, gucchA, gulma, lattA, vallarI, aTavI, zvApada, cora, upadrava, durbhizva, duSkALa, pAkhaMDa kRpaNa, bhikhArI ItibhIti, roga, kuvRSTi saMkleza, saMkSobha AdithI yukta che. prazna ra9 - bharatakSetranA AkAra-mApa zuM che? uttara - bharatakSetra pUrva-pazcima lAMbu ane uttara-dakSiNa pahoLu che. uttaramAM paryakanA AkAre ane dhakSaNamAM dhanuSanI pIThanA AkAre che. traNa taraphathI lavaNasamudrathI spaSTa dherAyelo che. A bharatakSetra jaMbudvIpanA ekaso nevuM (190) mAM bhAge che. eTale ke teno vikhaMbha (pahoLAI) pa6/19 yojana che. prazna 30 - jaMbudvIpanA 190 bhAga kevI rIte che? uttara - jaMbudvIpa 1 lAkha yojanAnA vistAravALo che. te 1 lAkha yojananA 190 khaMDa eTale bhAgarUpa che te nIce pramANe che. (1) bharatakSetra 1 khaMDa pramANa para yojana 6 klA (2) airAvatakSetra 1 khaMDa pramANa paka yojana 6 kalA (3) laghuhimavaMta parvata 2 khaMDa pramANa 105ra yojanA 1ra kalA (4) zikharI parvata ra khaMDa pramANa 10para yojanA 1ra kalA (5) haimavata kSetra 4 khaMDa pramANa ra105 yojana 5 kalA 6) hairaNyavata kSetra 4 khaMDa pramANa ra10pa yojana 5 kalA (7) mAhimavaMta parvata 8 khaMDa pramANa 4ra10 yojana 10 klA (8) rukima parvata 8 khaMDa pramANa 4ra10 yojana 10 klA (9) harivarSa kSetra 16 khaMDa pramANa 84ra1 yojana 1 kalA (10) ramyaphavarSa kSetra 16 khaMDa pramANa 84ra1 yojana 1 klA (11) niSadha parvata 32 khaMDa pramANa 1684ra yojana 2 kalA (1ra) nIlavaMta parvata 32 khaMDa pramANa 1684ra yojana 2 kalA (13) mahAvideha kSetra 64 khaMDa pramANa 3484 yojana 4 kalA. 190 khaMDa 100000 yojana 0000000000 000 % sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yojana kalA temAM kSetra - papa9 parvata - 4ra10 10 1 0 yojana (1 lAkha yojana) sArAMza e che ke, bharata - airAvata karatA laghuhimavaMta ane zikharI parvata bamaNA vistAravALA che. tenA karatA haimavata-hairaNyavata kSetra bamaNA vistAravALA che. tenA karatA mAhaimavata ane rukima parvata bamaNA vistAravALA che. tenA karatA rivarSa - ramyaphavarSa kSetra bamaNA vistAravALA che. tenA karatA niSadha - nIlavaMta parvata bamaNA vistAravALA che. tenA karatA mahAvideha kSetra bamaNA vistAravALuM che. A badhA kSetro ane parvatonI pUrva-pazcima laMbAI aniyata che. prazna 31 - bharatakSetranA keTalA bhAga ane keTalA khaMDa che? uttara - bharata varSa kSetranA vaitADhya parvatathI be vibhAga paDe che. (1) dakSiNArdha bharata (2) uttarArdha bharata tathA laghuhimavaMta parvata upara rahelA padmadUhamAMthI nIkaLelI gaMgAsiMdhu nadI A banne uttara-dakSiNa bharatanI vacce thaIne jatI hovAthI bharatakSetranA kula cha vibhAga eTale cha khaMDa thAya che. A cha khaMDane cakvartI sAdhe che. ane vaitADhaya parvatanI nIcenA traNa khaMDa (1, 2, 6) ne vAsudeva jItI zake che. bharatakSetranA cha khaMDa mAMhenA madhyakhaMDa (prathama)mAM AjanI saMpUrNa duniyA samAI gaI che. prazna 3ra - bharatakSetranA cha khaMDa sAdhavA mATe cakravartI keTalAM aThThama kare che? kayA kayA sthaLa upara kare che? uttara - cakvartI mahArAjA tera aThThama karI cha khaMDa cauda ratna ane navanidhAna prApta kare che. prathama aThThama - mAgadhatIrthane sAdhavA sAtamo aTTama - cUlahimavaMta girikumAra mATe bIjo aTTama - varadhama tIrthane sAdhavA AThamo aTTama - vidyAdhara zreNImAM trIjo aThThama - prabhAsatIrthane sAdhavA navamo aThThama - gaMgAdevIne mATe cotho aThThama - siMdhudevIne sAdhavA dazamo aTTama - nRtyamAla devane mATe pAMcamo aThThama - vaitADhyagiri kumAra mATe agIyAramo aTTama - navanidhAna meLavavA mATe chaThTho aThThama - kRtamAla deva mATe bAramo aTTama - ayodhyAnA adhiSThayaka deva mATe teramo aTTama - rAjyAbhiSeka vakhate. A rIte tera aDrama karIne cakvartApadanI prApti kare che. jyAre cakvartI rAjAnuM AyuSya pUrNa thAya che athavA te dIkSA aMgIkAra kare che tyAre gaMgA ane siMdhu nadInI uparanAM pula dhIre dhIre vinAza pAme che. ane guphAnAM adhiSThayaka devo banne guphAnAM dvAro baMdha karI de che. eTale cha khaMDano vyavahAra cha mahinA sudhImAM ApoApa baMdha thaI jAya che. ane nidhAno lavaNasamudrane kinAre zAzvatasthAnamAM tathA sAta ekendriyaratno potAnA sthAnamAM cAlyA jAya che. strIratna AyuSya pUrNa karI narake jAya che. prazna 33 - bharatavarSamAM Adiza keTalAM che? uttara - bharatakSetranA prathamakhaMDamAM rapA Aryadeza che. bAkInA badhA deza tathA pAMcakhaMDamAM badhA dezo anArya che. (86) [ jaMbUdvIpanI jAhojalAlI! ] Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kula 3rajI deza che. prathamakhaMDanA AryakSetramAM ja tIrthakara, vAsudeva cakravartI vagere mahApuruSo utpanna thAya che. prazna 34 - ApaNe kyAM rahIe chIe? uttara - ApaNe dakSiNArdha bhAratamAM prathamakhaMDamAM rahIe chIe eziyA, yuropa, AphrikA, amerikA vagere vartamAna duniyAnA tamAma dezono samAveza A dakSiNArdha bhAratamAM thAya che. A bharatakSetrano AkAra ardhacaMdrasamAna che. prazna 3pa - A kSetrane bharatavarSa evuM nAma kema kahevAmAM Ave che? uttara - A kSetrane bharatavarSa kahevAnA be kAraNa che. (1) dakSiNArdha bharatanA madhyakhaMDamAM barAbara vacce ayodhyA vinItA) nAmanI rAjadhAnI AvelI che. te ayodhyAmAM cha khaMDa upara vijaya prApta karanAra prathama cakvartI bharata' thayA. (ra) A kSetranA adhipati bharata nAmanA deva che. tethI A kSetranuM nAma bharatavarSa" kahevAmAM AvyuM che. athavA bharatavarSa te nAma zAzvata che. traNe kALe hatuM, che ane raheze tethI te bharatavarSa nAma dhruva, nitya ane zAzvata che. prazna 36 - bharatakSetramAM rahelAM manuSyone AkArabhAva (svarUpa) kevA prakAranA hoya che? uttara - A kSetramAM rahelAM manuSyo aneka prakAranAM saMsthAna, saMhanana, UMcAI ane AyuSya bhogavI koI narakagatimAM, koI tiryaMcagatimAM, koI manuSya ke devagatimAM jAya che to koI saMpUrNa karmano kSaya karI siddhabuddha ane mukta banI jAya che. prazna 37 - jaMbudvIpamAM eravatakSetra kyAM Avela che? uttara - jaMbudvIpamAM zikharI parvatanI uttaramAM, uttarI lavaNasamudranI dakSiNamAM, pUrvI lavaNasamudranI pazcimamAM, pazcimI lavaNasamudranI pUrvamAM bharatakSetra jevuM ja airAvatakSetra ardhacaMdrAkAre rahela che. tyAM paNa vaitADhyaparvata ane raktA - raktAvatI nadIothI cha khaMDa thayelA che. bAkI badhuM varNana bharatakSetra samAna samajavuM. tyAM airavatacakrI ane airAvata nAmaka deva che. tethI tenuM nAma airavata che. ane A kSetranuM nAma paNa zAzvata, dhruva ane nitya che. prazna 38 - jaMbudvIpamAM mahAvideha nAmanuM kSetra kyAM Avela che? uttara - jaMbUdIpanA madhyamAM mahAvideha kSetra che. niSadhaparvatathI uttaramAM ane nIlavaMta parvatathI dakSiNamAM A banne parvatanI vacce mahAvidehakSetra rahela che. te pUrvI lavaNasamudrathI pazcimamAM ane pazcimI lavaNasamudrathI pUrvamAM che. prazna 39 - mahAvidehakSetranA AkAra-mApa zuM che? uttara - mahAvidehakSetra pUrva-pazcima 1 lAkha yojana lAMbu ane uttara-dakSiNa pahoLu che. paryakanA (palaMga) AkAranuM che. pUrva ane pazcima lavaNasamudrathI spaSTa che. teno vikhaMbha (pahoLAI) 33684-4/19 yojana che. prazna 40 - mahAvideha kSetra keTalAM vibhAgamAM vibhakta che? uttara - mahAvidehakSetra cAra vibhAgamAM vibhakta che. sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) pUrvano bhAga pUrva mahAvideha (2) pazcimano bhAga pazcima mahAvideha (3) dakSiNamAM devakura ane (4) uttaramAM uttarakura (A chellAM be kSetro akarmabhUminAM che) vacce meruparvata che. prazna 41 - mahAvidehano uttara-dakSiNa vistAra keTalo che? uttara - mahAvidehanI madhyamAM meruparvata - 1000 yojanano vistAra kSiNa - bhadrazAlavana - 250 yojana devakara - 11592 yojana, 2 kalA uttara - bhadrazAlavana - ra50 yojanA uttarakura - 11592 yojana, 2 kalA = kula 33684 yojana, 4 kalA. prazna 42 - mahAvidehano pUrva-pazcima vistAra keTalo che? uttara - pUrvavijaya ra3jI yojana, pazcima vijaya ra30 yojana A rIte pUrva-pazcima 4jI yojanA mahAvidehano vistAra che. prazna 43 - pUrva-pazcima vijayonA 23000 yojana kevI rIte thAya? uttara - 12 yojana jagatInA 21 yojana sItAmukhavana RO yojana cAra vakSaskAra parvatanA 375 yojana traNa aMtaranadInA 1773 yojana ATha vijayanA A rIte ra0 yojana pUrvanA ane ra0 yojana pazcima taraphanA thAya che. eka vijayanI pUrva-pazcima laMbAI rara1ra-78 yojana che. eka vijayanI uttara-dakSiNa pahoLAI 16592 yojana 2 kalA che. prazna 44 - mahAvidehamAM keTalI vijayo che ane te kevI rIte che? uttara - niSadha parvata upara rahelAM tigiddhahamAMthI nIkaLatI sItAdA nadI pazcima mahAvidehakSetranI madhyamAMthI vahetI chevaTe lavaNasamudramAM maLe che tethI pazcima mahAvidehanAM be bhAga paDyA che. evI ja rIte nIlavaMta parvata upara rahelAM kezarIdUhamAMthI nIkaLatI sItA nadI pUrva maghavidehakSetranI madhyamAMthI vahetI chevaTe lavaNasamudramAM maLe che. tethI pUrva mahAvidehanAM paNa be bhAga paDyA che. ane cAre vibhAgomAM ATha ATha vijayo che. dareka vijayonI vacce nadI tathA parvata rahela che te A rIte che. eka vijaya pachI eka vizALa parvata pharI eka vijaya pachI eka vizALa nadI pharI vijaya Ama pratyeka vijaya pachI eka parvata ane eka nadIthI vijayonA 3ra vibhAga thayela che. A rIte 16 vijayo pUrva mahAvidehamAM ane 16 vijayo pazcima mahAvidehamAM Ama kula 3ra vijayo mahAvidehamAM che. prazna 45 - jaMbUdvIpamAM keTalI cakravartI vijaya che? uttara - jaMbudvIpamAM 34 cakravartI vijaya che mahAvidehanI 3ra vijaya ane bharata-airAvatanI eka eka vijaya kula 34 vijaya che. jaMbUdvIpanI jAhojalAlI ! Jain Educationa Intemational For Personal and Private Use Only Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna 46 - batrIza vijayonA nAma zuM che? ane hAlamAM kaI kaI vijayomAM tIrthaMkara birAje che? batrIza vijayonA nAma uttara dizAvartI dakSiNa dizAvartI dakSiNa dizAvartI uttara dizAvartI 1 kaccha 9 vatsa 17 padma 25 vaD 2 sukaccha 10 suvatsa 18 supama 3 mahAkaccha 11 mahAvatsa 19 mahApadma 27 mahAva, 4 kagAvatI 1ra vatsAvatI 20 padmagAvatI 28 varAvatI 5 AvartI 13 ramya 21 zaMkha 29 varlsa 6 maMgalAvarta 14 ramyapha rara kumuda 3) suvallu 7 puSkalAvarta 15 ramaNika 23 nalina 31 gaMdhila 8 puSkalAvatI 16 maMgalAvatI 24 nalinAvatI 3ra gaMdhilAvatI upara koSTakamAM 3ra vijayonAM nAma che. temAM 8 mI puSkalAvatI vijayamAM zrI sImaMdharasvAmI, 9 mI vatsa vijayamAM zrI yugamaMdhara svAmI, 24 mI nalinAvatI vijayamAM zrI bAhusvAmI, rapa mI vapra vijayamAM zrI subAhusvAmI birAje che. prazna 47 - hAlamAM 20 viharamAna tIrthakarono janma nirvANa vagere kyAre thayA? eka tIrthaMkaranI pAchaLa keTalA tIrthakarono janma thaI gayo hoya ? uttara - A 20 viharamAna tIrthakaronI vigata nIce mujaba che. bharatakSetramAM 17mAM kuMthunAtha bhagavAna ane 18mAM aranAtha bhagavAnanI vaccenA AMtarAmAM aDhIdviIpamAM mAvidehakSetramAM ra0 tIrthakarono janma thayo che. ane 20 mAM munisuvrata tathA ra1 mAM naminAthanI vaccenA AMtarAmAM ekasamaye 20 tIrthakaroe dIkSA lIdhI. 1 mahinA sudhI chamastha avasthAmAM rahI kevaLajJAna pAmyA. ane AvatI covIzImAM sAtamA ane AThamA tIrthaMkaranA AMtarAmAM eka sAthe 20 tIrthakara mokSamAM padhAraze. A tIrthaMkaro (20 viharamAna)nuM AyuSya 84 lAkha pUrvanuM che. 83 lAkha pUrva saMsAra avasthAmAM, 1 lAkha pUrvano saMyamaparyAya, 1 mahino chadmastha avasthA, pa0 dhanuSanI avagAhanA, sarvane 84-84 gaNadhara, darekanA daza daza lAkha kevalI, kula be kroDa kevaLI kula be hajAra kroDa sAdhu-sAdhvIno parivAra hoya che. mahAvidehakSetramAM viharamAna eka tIrthakara jyAre tIrthaMkarapaNe vicArI rahyA hoya tyAre tenI pAchaLa 83 tIrthakaro saMsArAvasthAmAM janmI cUkelA hoya che te 83 mAMthI eka 83 lAkha pUrvanA, eka 8ra lAkha pUrvanA yAvat eka eka lAkha pUrvanA hoya Ama eka tIrthaMkaranI pAchaLa 83 tIrthakara hoya to 20 tIrthaMkara pAchaLa 83/20 = 1% + ra0 viharamAna kula jadhanya tIrthakara 1680 thayA ane utkRSTa tIrthakara 1% hoya tyAre 160 X 83 = 13280 thAya 13ra80 + 10 mahAvideha kSetranA viharamAna tIrthakara + 5 bharatakSetranA + 5 airAvatanA = kula 1450 tIrthaMkara tkRiSTa kALe aDhIdvIpamAM hoya. prazna 48 - A jaMbudvIpamAM jaghanya ane utkRSTa keTalA tIrthakaro samakALe hoya che? uttara - A jaMbudvIpamAM jadhanyathI cAra tIrthakara ane utkRSTathI cotrIza tIrthaMkaro samakALe hoya che. jyAre bharata-airavatamAM tIrthakara birAjamAna na hoya ane mahAvidehamAM paNa sarva vijayomAM tIrthakara na hoya to paNa 4 vijayamAM to avazya tIrthakara hoya ja tethI jadhanyathI cAra ane jaMbudvIpanI 3ra vijaya tathA bharata-airAvatanA eka-eka maLI utkRSTathI 34 tIrthakara samakALe jaMbUdvIpamAM hoya che. sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 | (89) ha0000000000000000000000000 Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna 49 - jaMbudvIpamAM jaghanya ane utkRSTa cakravartI, baLadeva, vAsudeva eka sAthe keTalAM hoya che? uttara - jaMbudvIpamAM jadhanyathI 4 cavartI, 4 baLadeva, 4 vAsudeva hoya che. ane utkRSTathI trIsa hoya che. kAraNa ke cakvartI hoya tyAre baLadeva-vAsudeva te kSetramAM na hoya ane baLadeva - vAsudeva hoya tyAre te kSetramAM cakvartI na hoya. prazna 50 - jaMbudvIpamAM utkRSTa tIrthakara eka sAthe keTalA hoya zake? uttara - eka mahAvidehanI 3ra vijaya che te pratyeka vijayamAM ekjhaeka eTale kula 3ra tIrthakara ane 1-1 tIrthaMkara bharataairAvata kSetramAM eTale kula 34 tIrthakara jaMbUdvIpamAM eka sAthe hoya zake che. prazna 51 - mahAvideha kSetranA manuSyonA AkArabhAva (svarUpa) kevA prakAranA che? uttara - A kSetramAM rahelAM manuSyane cha prakAranAM saMhanana ane cha prakAranAM saMsthAna hoya che paLa dhanuSyanI UMcAI ane AyuSya jadhanya aMtarmuhUrta utkRSTa eka koDapUrvanuM hoya che te AyuSya pUrNa kara koI narakamAM, koI tiryaMcamAM, koI manuSya ke devama ema cAre gatimAM jAya che. ane koI saMpUrNa dukhothI karmothI mukta banI siddha-buddha thaI parinirvANa mokSane pAme che. prazna para - A kSetrane 'mahAvideha evuM nAma zA mATe ApavAmAM Avela che. . uttara - (1) A kSetra bharata-airavata-haimavata, hairaNyavata, harivarSa, ramyaphavarSathI laMbAI, pahoLAI, saMsthAna, ane paridhimAM adhika vistIrNa che adhika vizAla che. (ra) ahIMyA mahAvideha arthAt ghaNAM UMcA zarIravALA manuSyo rahe che. (3) mahAvideha nAmanAM deva (eka palyopamanI sthitivALAM) A kSetranAM adhipati che. tethI A kSetranuM nAma mahAvideha kSetra kahevAya che. athavA A mahAvideha nAma zAzvata, dhruva ane nitya che. traNekALe hatuM, che ane raheze. tethI mahAvideha kSetra ane tenuM nAma zAzvata che. prazna pa3 - bharata-airAvata ane mahAvideha A traNeya kSetranA AkAra, bhAva (svarUpa) kevA kahela che? uttara - AtraNeya karmabhUminA kSetra che te kSetranA bhUmibhAga bahuta sama ane ramaNIya kahela che. vividha prakAranA maNio tRNothI suzobhita che. te maNi-tRNa vagere kRtrima-akRtrima banne prakAranA hoya che. prazna 54 - A jaMbudvIpamAM haimavata kSetra kyAM rahela che? uttara - mahAhimavaMta parvatanI dakSiNamAM ane cullahimavaMta parvatanI uttaramAM arthAt A banne parvatanI vacce haimavata kSetra che. prazna papa - haimavata kSetranA parimANa tathA AkAra bhAva kevA kahela che? uttara - A kSetra pUrva-pazcima lAMbu ane uttara-dakSiNa pahoLuM che. paryanA AkAre che. pUrva-pazcima baMne bAju lavaNasamudrathI spaSTa che ane tenI pahoLAI ra105-pa/19 yojana che. teno bhUmibhAga atisama ane ramaNIya che. bharata kSetranAM avasarpiNI kALanA "trIjA ArA" (suSama duSama) samAna te kSetranA bhAva samajavA. prazna pa6 - A kSetranuM haimavata' evuM nAma zA mATe che? uttara - te culla himavaMta ane mAhimavaMta parvatathI baMne bAju saMzliSTa eTale joDayela che. te haMmezA hema-suvarNa Ape che. ane hema jevo prakAzIta hoya che. tathA haimavata nAmanA maharthika deva tenA adhipati eka palyopamanI sthitivALA tyAM vase che tethI tene haimavata varSa kahevAya che. prazna pa7 - hairaNyavata kSetra kyAM rahela che? uttara - A jaMbudviIpamAM zikharI parvatathI dakSiNamAM ane ekama parvatathI uttaramAM A be parvatanI vacce hairaNyavata kSetra rahela che. pUrva pazcima lavaNa samudrathI pRSTa che. prazna pa8 - hairaNyavata kSetranA parimANa tathA AkArabhAva zuM che? (90) - jaMbUdvIpanI jAhojalAlI ! | jojalAlI ! Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttara - haimavata kSetranI samAna ja tenuM parimANa vagere jANavuM. prazna 59 - A kSetranuM nAma hairaNyavata' zA mATe kahevAmAM Ave che ? uttara - te kSetra kima ane zikharI parvatathI baMne bAjuthI joDAyela che. ane haMmezA hiraNya (rUpuM) pradAna kare che. nitya hiraNya jevuM prakAzita rahe che. tathA 'khairaNyavata' nAmanA deva nivAsa kare che. tethI tene hairaNyavata kahevAya che. prazna 60 - A jaMbudrIpamAM harivarSa nAmanuM kSetra kyAM rahela che ? uttara - - A jaMbudrIpamAM daravarSa nAmanuM kSetra niSadha-parvatanI dakSiNamAM ane mahAhimavaMta parvatanI uttaramAM arthAt A baMne parvatanI vacce rivarSa kSetra rahela che. pUrva-pazcima lavaNa samudrathI sRSTa che. prazna 1 - harivarSa kSetranA parimANa tathA AkArabhAva zuM che ? uttara - harivarSa kSetranuM parimANa pUrva-pazcima lAMbu che. uttara-dakSiNa pahoLuM che paryaMka - (palaMga)nAM AkAre che. tenI pahoLAI 8421-1/19 jojananI che. teno bhUmibhAga atyaMta sama ane ramaNIya che. bharata kSetranAM avasarpiNInA bIjA ArA (suSamakAla) jevAM tenA bhAva samajavA. prazna 6ra - A kSetrane harivarSa zA mATe kahela che ? tathA ahIMnA manuSya kevA varNavALA che ? uttara - harivarSamAM koI manuSya astra (ugatA sUrya jevA) varNavALA ane kAMtivALA che. koI manuSya zaMkhanA khaMDa samAna zvetavarNavALA che. ahIM 'daravarSa' nAmanA devano nivAsa che tethI A kSetrane haravarSa kahela che. prazna 63 - A jaMbudrIpamAM ramyavarSa kSetra kyAM rahela che ? uttara - nIlavaMta parvatanI uttaramAM, kema parvatanI dakSiNamAM, A baMne parvatanI vacce ramyavarSa rahela che. tenuM badhuM ja varNana harivarSa samAna jANavuM. prazna 64 - tenuM nAma ramyavarSa zA mATe kahela che ? uttara - ramyavarSa kSetra atyaMta ramaNIya che tathA ramyak nAmanAM devano tyAM nivAsa che. tethI tene ramyavarSa kahela che. prazna 65 - jaMbudrIpamAM devakuru nAmanuM kSetra kyAM che ? uttara - jaMbudrIpamAM meruparvatathI dakSiNamAM, niSadha parvatathI uttaramAM, vidyutaprabha vakSaskAra parvatathI pUrvamAM ane somanasa vakSaskA2 parvatathI pazcimamAM mahAvidehakSetramAM devakuru nAmanuM kSetra Avela che. prazna H - devakurunA AkAra - bhAva - parimANa zuM che ? uttara - devakuru te pUrva-pazcima lAMbu, uttara-dakSiNa pahoLuM ardhacaMdra saMsthAna yukta che. 11842-2/19 yojana tenI pahoLAI che. teno bhUmibhAga ati ramaNIya che. prazna 67 - devakurumAM kevA prakAranAM manuSyo hoya che ? uttara - devakurumAM cha prakAranA manuSyo hoya che. - (1) padmagaMdha - kamaLasamAna gaMdhavALA (2) mRgagaMdha - kasturImRga samAna gaMdhavALA (3) amama - mamatArahita (4) saha - sahanazIla (5) tetalI - tejastalIna (6) zanaizcArI - dhIme dhIme cAlanArA. prazna 68 - A kSetrane devakuru zA mATe kahevAmAM Ave che ? uttara - ahIMyA devaku'nAmanA devano nivAsa che. athavA devakuru nAma kSetra zAzvata che tethI A kSetra ne devakuru kahevAmAM Ave che. sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only 91 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dardha vaitADhya | pazcimamAM - raktAvatI prazna 9 - jaMbudvIpamAM uttarakara kSetra kyAM Avela che? uttara - meruparvatathI uttaramAM, nIlavaMta parvatathI dakSiNamAM, gaMdhamAdana vakSaskAra parvatathI pUrvamAM ane mAlyavaMta vakSaskAra parvatathI pazcimamAM uttarakura kSetra Avela che. prazna 70 - uttarakuranA AkAra - bhAva - parimANa zuM rahela che? uttara - uttarakara kSetra paNa pUrva pazcima lAMbu uttara dakSiNa pahoLuM che tathA ardhacaMdrAkAra rahela che 1184ra-2/19 yojana tenI pahoLAI che. noMdha: devakara uttarakuranA manuSyonI traNa gAunI UMcAI che. 256 pAMsaLI che. aThThama bhakta AhAranI IcchA thAya che. AyuSya jadhanya palyano asaMkhyAtamo bhAga nyUna traNa palyopama che. utkRSTa traNa palyopama che. 49 divasa bAlayugalanuM saMtAna-putra, putrInuM) pAlana-poSaNa kare che. ItyAdi. bharatakSetranA prathama ArA (suSama-suSama) jevAM ja badhA bhAva samajavA. sAta mahAkSetrono yaMtra nAma laMbAI | pahoLAI sthAna ! madhyagiri | mahAnadI pUrva samudrathI pazcima samudra yojana-kalA. meranI dakSiNe pUrvamAM - gaMgA bharatakSetra dirdha vaitADhya | yojana - klA para6 - 6 samudra sparzI pazcimamAM - siMdhu 1471 - 5 pUrva samudrathI. airAvata kSetra pazcima samudra yojana - kalA merunI uttare pUrvamAM - raktA yojana - kalA | para - 6 | samudra sparzI 14471 - 5 himavaMta kSetra yojana - lA yojana - kalA himavaMta parvatanI zabdapAtI pUrvamAM - rohitA 3734 - 15 | ra105 - 5 | uttare | vRtta vaitADhya | pazcimamAM - rohitAzA hairaNyavaMta kSetra yojana - lA yojana - kalA zikharI parvatanI | viTApAtI | pUrvamAM - suvarNaklA 3734 - 15 | ra105 - 5 | kSiNe ' vRtta vaitADhya | pazcimamAM - rUdhyakalA yojana - lA yojana - kalA| mAhimavaMta | gaMdhApAtI | pUrvamAM-harisalilAnadI harivarSa kSetra 7901-17 | 84ra1 - 2 | parvatanI uttare | vRta vaitADhya | pazcimamAM-harikAntA ramyaphavarSa kSetra yojana - lA yojana - kalA rakrima parvatanI | mAlyavaMta | pUrvamAM-narakAntAnadI 73981 - 17| 84ra1 - 2 | dakSiNe | vRtta vaitADhaya | pazcimamAM-nArIkAntA mahAvideha kSetra eka lAkha | yojana -kalA|niSadha-nIlavaMtanI, pUrvamAM-sItAnadI yojana | 33684-4] vacce | | meruparvata pazcimamAM-sItodA noMdha - devakara tathA uttarakuru be kSetra akarmabhUminA che. te mahAvidehanA vistAramAM samAviSTa thaI jAya che tethI ahIM jugha batAvyA nathI. prazna 1 - jaMbudvIpamAM varSadhara parvato keTalAM che? uttara - jaMbUdvIpamAM cha varSadhara parvato che. (1) laghuhimavaMta (2) mAhimavaMta (3) niSadha (4) nIlavaMta (5) rukima ) zikharI A cha varSadhara mahAparvato che. (92) jaMbUdvIpanI jAhojalAlI ! Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educationa Interational ba ba [ suvarNano | pUrva samudrathI hemavarNa | pazcima samudra padama 1O | 25 | 11 | | yojana ha | uttare rohitAzA nadI For Personal and Private Use Only tamArA kAmakAja sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 cha varSadhara | kyA sthAne nadIo kaI - varNa | laMbAI pahoLAI | UMcAI | UMDAI nA draha | kula girinA nAma che? saMkhyA nIkaLe che? merunI dakSiNe pUrve gaMgAnadI 10para yojanA laghuhimavaMta | ane | pazcime siMdhu bharatanI uttare Jra493ra yojanA 1ra kalA yojana merunI uttare pUrve raktA nadI zikharI airAvatanI pazcime raktAvatI kSiNe dakSiNe suvarNakalA meranI dakSiNe mahAdemI pa93-6/19 | 4ra10 yojana | 20 | 50 | dakSiNe rohitA nadI mahA himavaMta | himavaMtanI yojana | 10 klA | yojana yojanA 9 uttare uttare harikAMtAnadI ha merunI uttare ! zvetavarNaya uttare rUdhyakalA nadI rukima hairamyavatanI dakSiNe rUpAno | dakSiNe narakAMtA nadI merunI dakSiNe tapanIya harivarSanI 9415s | 1684ra yojana| O | 10 | |tigicchI dakSiNe risalilAnadI raktamaya uttare. suvarNano yojana | 2 kalA | yojanA | yojana| ha | uttare sItodAnadI merunI uttare ; - vairya ratnano ramyapha varSanI nIlavaMta kesarI uttare nArIkAMtAnadI dakSiNe (nIlavarNa) kSiNe sItAnadI niSadha . . prazna 72 - jaMbudvIpamAM laghu himavaMta vagere parvato kayAM AvelA che? uttara - koSTakamAM upara batAvela che. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna 73 - laghuhimavaMta evuM parvatanuM nAma zA mATe che? uttara - mahAhimavaMta parvatanI apekSAe tenI laMbAI UMcAI, UMDAI, pahoLAI ane paridhi ochI che. ane cUlahimavaMta' nAmanAM devono tyAM nivAsa che tethI tene laghu (cUla) himavaMta kahevAya che. prazna 74 - mahA himavaMta evuM parvatanuM nAma zA mATe che? uttara - mahAhimavaMta parvata laghuhimavaMta parvatanI apekSAe laMbAI-UMcAI, UMDAI-pahoLAI ane paridhi adhika che. ane tyAM "mahAhimavAna" nAmanAM devano nivAsa che. tethI tene mAhimavaMta parvata kahevAya che. prazna 7pa - "niSadha evuM parvatanuM nAma zA mATe che? uttara - niSadha parvata upara niSadha = vRSabhanAM AkAranAM kUTa che. tathA niSadha' nAmanAM devano tyAM nivAsa che. tethI tene niSadhaparvata kahevAya che. prazna 36 - nIlavaMta evuM parvatanuM nAma zA mATe che? uttara - nIlAvarNavALA, nIlA prakAzavALA, 'nIlavaMta' nAmanAM maharthika deva tyAM rahe che. tathA Akho ye parvata "vairyaratnamaya che. tethI tene nIlavaMta parvata kahevAya che. prazna 77 - "rukima' evuM parvatanuM nAma zA mATe che? uttara - te parvata saMpUrNa rUpamaya che. ane sakrima nAmanAM mahardhika deva tyAM rahe che. tethI tene sakrima varSadhara parvata kahevAya che. prazna 78 - "zikharI' evuM parvatanuM nAma zA mATe che? uttara - zikharI parvata upara zikharI nAmanAM vRkSanAM AkArathI sthita aneka phUTa che. te badhAM ratnamaya che. tathA zikharI" nAmanAM devono tyAM nivAsa che. tethI tene zikharI parvata kahevAya che. prazna 79 - jaMbUdvIpamAM badhAM maLI parvato keTalAM che? uttara - (1) cha varSadhara parvata (2) eka meruparvata je jaMbUdvIpanI barAbara madhyamAM che. (3) eka citrakUTa parvata je devakurumAM che. (4) eka vicitra kUTa parvata je devakumAM che. (5) be yamaka parvata je uttaphamAM che. (6) 2jI kaMcanaparvata che. je sItA-sItogha nadInI vacce pAMca pAMca draha che tenI baMne bAjue eka draha pAse 110 parvata che. kula ra0 kaMcanagiri parvata che. (7) 20 vakSaskAra parvata che. te sItA-sItogha nadInA kinArA upara 10 + 10 = vakSaskAraparvata che. (8) 34 dIrghavaitADhya parvata che - te bharata IravatanI madhyamAM eka eka ane mahAvidehanI 3ra vijayamAM eka eka kula 4 dIrdha vaitAvatrya parvata che. (9) 4 vRta vaitADhya parvata che - te zabdapAtI, viTApAtI, gaMdhApAtI mAlyavaMta A cAra jugaliyAnA kSetramAM che. A pramANe badhAM maLIne rakTa parvata jaMbudvIpamAM rahelAM che. | (94) . [ jaMbUdvIpanI jAhojalAlI! ] . 94 Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna 80 - jaMbUdvIpamAM sAtakSetromAM mukhya nadIo kaI kaI che? ane teno parivAra keTalo che? uttara - jaMbUdIpanI mukhya nadIo ane parivAra A pramANe che. [ kSetra | mukhya nadIo | teno parivAra kula nadI | (1) bharata kSetra / gaMgA- siMdhu nadI 14 + 140 = 280 [ (2) airAvata kSetra ! raktA - raktAvatI nadI 140 + 140 = 28 ) [ (3) haimavata kSetra | rohitA-rohitAMzA nadI 280 + 28O = pa6O (4) hairaNyavata kSetra | sUvarNakUlA - rUdhyakUlA nadI 280 + 280 = paka0 | (5) harivarSa kSetra | harisalilA-harikAntA nadI ! pa60 + 60 = 1,12, 0 1 (6) ramyapha varSa kSetra narakAntA-nArIkAttA nadI | pa60 + pa6O = | 1,12, 0 | (7) mahAvideha kSetra sItA-sItodA nadI 14,OOx 64 = | 896 ) devakuru kSetra 840 84TO uttarakuru kSetra 84, O 840 14,56, 0 jaMbUdvIpamAM mukhya nadIo 14 che. ane tenI jaMbUdvIpamAM kula nadI 14,56,jI nadIo che. temAMthI mahAvideha kSetramAM 896O + 8400 + 84,000 = 1064) kula nadIo che. mukhya nadIo te te kSetranA parvatanAM drahamAMthI nIkaLI vacce AvatI nAnI moTI nadIone bheLavatI aMte lavaNasamudramAM maLe che. prazna 81 - A dvIpane jaMbudvIpa zA mATe kahevAmAM Ave che? uttara - jaMbUdvIpanI madhyamAM uttarakuru kSetranA pUrvArdhamAM jAMbUnada suvarNanuM jaMbUpITha che. te jaMbUpITha upara madhyabhAgamAM ATha yojana vistAravALI cAra yojana UMcI eka maNipIThikA che te upara jaMbUvRkSa che. je vanaspatirUpa nathI paNa pRthvIkAya rUpa che. te mULamAM uttama vajaratnanuM zvetavarNa, kaMda (jamIna para lAgela jaDabhAgamAM) ariSTa ratnanuM kRSNavarNa, ane skaMdha (thaDabhAga) vaiDUryaratnanuM nIlavarNa che. tenI AsapAsa sarvadizAmAM eka vana ane tene pharatI eka padmavaravedikA che. tenI cAra mahAzAkhA suvarNanI pItavarSe ane prazAkhAo jAtarUpa suvarNanI zvetavarNa, patro, vairyaratnanAM nIlavarNanA gucchA jAMbUnada suvarNanA kiMcita raktavarNanA che. A jaMbUvRkSanAM pUrva dizAnI zAkhAnA madhyabhAge jaMbUdvIpanAM adhipati anAdata nAmanAM devanuM bhavana che. je vyaMtaradeva che. temanI anAdetA nAmanI rAjadhAnI asaMkhyAtadvIpa-samudra javA upara bIjo jaMbUdvIpa Ave tyAM meruparvatanI uttaradizAmAM te 120 yojana vistAravALI che. A rIte jaMbUvRkSa uparathI A dvIpanuM nAma jaMbUDhIpa rAkhavAmAM Avela che. tathA A nAma dhruva, nitya ane zAzvata che. prazna Tara - A jaMbUdvIpane pharatI je jagatI (koTa) che tenuM svarUpa zuM che? uttara - jaMbUdvIpa pharatI jagatI eTale koTa te vajaratnathI banela che. te jagatI bhUminI sapATIethI ATha yojanA UMcI che. teno mULamAM bhUminI sapATI para vistAra bAra yojana che eTale 1ra yojana pahoLI che. Toca upara cAra yojana pahoLI che ane madhyamAM A yojanA nIcethI upara jatA ghaTe ane uparathI nIce jatAM vadhe e rIte eka yojana jatA eka yojana hAni vRddhi thAya tethI madhyamAM eTale cAra yojana jatA 8 yojana thAya. sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 (95) Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gavAkSakaTaka (jharUkho) A jagatInI madhyabhAge eTale ATha yojanamAMthI 4 yojana UMce caDhIe tyAM cAre bAju eka gavAkSa kaTaka che. je pa0 dhanuSa pahoLo ane be gAu UMco che. te samudra taraphtA bahAranA bhAge che tyAM ubhA rahIne vyataMra deva-devIo krIDA karatA hare phare che. ane tyAMthI lavaNasamudrane jue che. ane AnaMda pAme che. padhavaravedikA (roDa) A jagatInI upara madhyabhAgamAM padmavaravedikA eTale saDaka jevo rasto che. je padmavaravedikA ra gAu UMcI pa0 dhanuSa poLI che. te vedikAnI baMne bAjue ekeka vanakhaMDa che je be yojanamAM rapa0 dhanuSa nyUna vistAravALo che. noMdha : A jagatInA baMne bAjunA 12-12 yojana te eka lAkhanA jaMbudvIpanA vistAramAM ja gaNavAmAM Avela che. AvI jagatI dareka dvIpa ane samudrane pharatI hoya che jethI dvIpa samudro asaMkhyAtA che to jagatI paNa asaMkhyAta che. prazna 83 - jagatImAM cAra dizAmAM cAra vAra kahyA che te kyA ? ane tenuM svarUpa zuM che? uttara - jagatanA pUrva-pazcima uttara dhakSaNa cAra dvAra che. pUrvamAM "vijaya' pazcimamAM 'jayaMta' kSiNamAM "vijayaMta' ane uttaramAM 'aparAjita' ema cAra dvAra che. te cAreya dvAra 8 yojana UMcA che. 4 yojananA pahoLA che ane baMne bAjunI bAra sAkha va gAunI che tethI eka dvAra 4 yojana pahoLo thayo eTale kula vistAra 18 yojana thayA. prazna 84 - eka dvArathI bIjA dvAranuM aMtara keTaluM? uttara - te 18 yojana jaMbudvIpanI jagatInI paridhinA 316rara7 yojanamAMthI bAda karatA 3 16, 29 yojana thayA tene cAra vaDe bhAgavAthI 0para yojana 1 gAu 153ra dhanuSa ane 3 AMgUla rahe teTaluM eka dvArathI bIjA dvAranuM aMtara jANavuM ja pasaMhAra A rIte tilokanI madhyamAM rahela jaMbUdvIpa nAmanA kSetranuM jJAnIoe je svarUpa potAnA kevaLajJAnamAM joyuM che ane Agama dvArA zrutajJAnamAM je gaNitAnuyogarUpe samajAvyuM che tene samajI zraddhA pratIti karavI. "tameva saccaM niHzaMkaM jaM jiNehiM paveiyaM / " - jinezvara devoe je kahyuM che te satya ja che. AvI zraddhA samyagdarzanane pragaTa kare che. A gaNitAnuyoga cittanI ekAgratAmAM ananya sahAyaka che. A jaMbUdvIpa vagere kSetromAM nadI, parvato, vRkSo vagere ekendriya Adi jAtiomAM jIva anaMtIvAra utpanna thayo ane maryo che. "A vizvanA padArthono bodha, karAve Atma tattvanI zodha he jIva ! tuM tane saMbodha, karI le viSayakaSAyano rodha" - A kSetronuM gamanAgamana tyAre ja aTake che jyAre vizvanA padArthono bodha thAya viSaya kaSAyathI jIva uparata thAya, AtmatattvanI zodha thAya, pariNatinI zuddhi thAya, paramavizuddhi thAya ane sarvakarmothI vimukta bane ane lokAgre pahoMcI siddha kSetre anaMtA siddho jyAM birAje che tyAM pUrNa AnaMdamaya svabhAvamAM sthita paramAtmA banI jAya. AtmAne paramAtmA banAvavAnA parama upAya rU5 samyagu jJAna, samyagu darzana, samyaka cAritranI ArAdhanAmAM cittane ekAgra banAvI devuM ane dhyeya sudhI pahoMcI javuM e ja eka lakSa - kartavya che. - jaMbudvIpanI jAhojalAlI ! Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (45 lAkhayojana pramANa-aDhIdvIpa) utta2. samaya kSetra ! hatA eravata #sa u- Iykate tharvata haraNyavaMta kSetra eravata kSetra 772 71eSE aeAvaMta kSetra rUkama parvata Krja phasTa [ rUkamo parvaney * # PR72 PE1P3 R# # rada he davasaTa CZ . Al* ta -lAkha Maa, gAya che jANo 25 : Pre Praznap ( Dra ta mahA bhaira viha P () 1 dvIpa E- App vAra ' dhAtaka kIlAdorTe R/jathI raMka harivarSa >> 5. 1/ sabha 2$?kh vNdd hamavaMta kSetra mablemavata vaeNla | di: ISakAra tharvata DlAM hamavata bha2ta kSetra *hA PShamavata parvata hemavaMta zretra bhArata bheMsa lai himavaMta parvata 22/1e. je kSaNa vakrAkASTa puSkarArdha dvIpamAM 14 AzA sa2bI 14 parvata tathA 14 tadA sa2IbI * 14 @autra nuM caitra. sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aDhIdvIpamAM rahelA zAzvata padArtho jANavAnuM koSTaka kama 14 12 68 34 13 1 28 12 padArthonA nAma dhAtakI khaMDa | ardhapuSkaravara jaMbudvIpamAM dvIpamAM | dviIpamAM 1 varSadhara kSetro 14 14 rUpa 2 varSadhara parvato (meru sahita) 3 pAMca meru parvatanA paMDagavanamAM rahelI zilAo | 4. zilA upara rahelA janmAbhiSeka mATenAM sighasano 30 5. zAzvatA kula parvato-lavaNasamudramAM 839 540 1,3pa7 6. RSabha kUTa (cakravartI nAma lakhe che te) 34 - 1 ) | 7. koTi zilA (vAsudeva upADe che te) 1 ) 8. vaitAdyamAM rahelI guphao (tamisrA-khaMDa prapAtA) 68 340 9. vaitADhayamAM rahela bIla (bharatanA 72, airAvatanA 72) 144 288 720 10. mAgadha, varaghama, prabhAsa tIrtha 204 204| 510 11. khaMDo bharata, airAvata ane 3ra vijayanAM chaccha) 204 | 408 408 1020 12. cha khaMDamAM maLIne 32. 0 dezo che te(34 mAM maLIne)/ 1088, 21,760 21,76o54400 13 34 vijayanA Arya deza (rapA pramANe) 1734 1734 43rUpa 14. vaitADhya uparanI zreNIo cAra-cAra 136 27ra ra7ra. 680 (2 vidyAdharanI, 2 AbhiyogikanI) 15. gaMgAsiMdhu vagere mahAnadIo 14 16. mahAnadInA prapAta kaMDo 14 17 mahAnadInI parivArabhUta nadIo 14,56O| ra9,12, O| ra9,12, 0/72800 18 jaMbU vagere moTAM vRkSo (pRthvIkAyamaya) 19. sItA-sItAnA be bAjunA mukhavana 20. meru saMbaMdhI vana-bhadrazAla, naMdana, saumanasa, paMDagavana 21. yugalika kSetro 22. aMtaradvIpo-himAvAna ane zikharInI 8 baDhAo upara. lavaNa samudramAM ra3 viharamAna prabhunI vijayo, pulAvatI, vatsa, - nalinAvatI, vaV 2-2 | 12-12 24. sUrya ane caMdra lavaNamAM | kAlodadhimAM 7ra-7ra | | 13ra sUrya 13ra caMdra 4-4 | 8 O | 10 | ja | ja | oooo04 so0am 696969696969696969696969696969696969 aDhIdvIpanI aizvaryatA..! Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che aDhIdvIpanI aizvaryatA...! | lokamAM asaMkhya dvIpo tathA asaMkhya samudro rahelAM che. temAM mahattva aDhIdvIpanuM che. kAraNa ke A aDhIdvIpa kSetramAM ja rahelAM manuSyo sAdhanA karIne karmakSaya karI mukti pAmI zake che. A mATe aDhIdvIpane 'manuSya kSetra evuM nAma ApeluM che. have A aDhIdvIpamAM jaMbudvIpa pachI kyA kyA kSetro AvelAM che vagere varNana tenAM praznottara rUpe zarU thAya che. prazna 1 - jaMbudvIpa pachI tene pharato kyo samudra Avela che? uttara - jaMbudvIpane pharatI jagatI eTale koTa rahela che. tyArapachI tene pharato lavaNasamudra Avela che. prazna 2 - lavaNa samudranuM saMsthAna (AkAra) kevA prakAranuM che? uttara - lavaNa samudra vRta valayAkAra caMDI yA cakranAM AkAre saMsthita che. prazna 3 - cakrAkAra lavaNa samudranI laMbAI pahoLAI keTalI che. uttara - cakrAkAra lavaNa samudranI laMbAI-pahoLAI 2 lAkha yojananI che. prazna 4 - lavaNa samudranI paridhi keTalI che? uttara - lavaNa samudranI paridhi 15 lAkha 81 hajAra 148 yojanathI kAMIka adhika che. (15,81, 148 yojana jhajherI) prazna 5 - lavaNa samudranI UMDAI ane UMcAI keTalI che? uttara - lavaNa samudra 10 yojana UMDo che ane 10 yojana UMco che. sarva maLI 10 yojana che. jaMbudvIpanI jagatIne sparzelA AtyaMtara kinArAthI 9500 yojana samudramAM dUra jaIe tyAM sudhI samudranI bhUmi anukrame nIcI nIcI utaratI gaI che. jethI 95O yojanane aMte 10 yojana jeTalI bhUmi UMDI thavAthI tyAM jaLanI UMDAI 10 yojana che. tevI ja rIte dhAtakI khaMDane sparzelA kinArAthI 950 yojana (jaMbUDhIpa tarapha) AvIe tyAM sudhI kramaza bhUmi utAra thatAM tyAM paNa 5% ne aMte jaLanI UMDAI 10 yojana thayelI che. evA prakAranAM bhUmi utArane zAstramAM gotIrtha' kahe che. lavaNa samudra be lAkha yojana vistAravALo hovAthI be bAjunAM 5O+ 950 gotIrthanAM bAda karatAM ati madhyabhAge zeSa 100 yojana jeTalA vistAramAM 10 yojana UMDAI eka sarakhI rIte che. tathA baMne bAjue jema 950 yojana sudhI bhUmi utAra che tema 950 yojana sudhI jaLa paNa anukrame samabhUmithI sapATIthI caDhatuM caDhatuM UMcuM thatuM jAya che. jethI baMne bAju 95jI ne aMte samabhUminI sapATIthI 0 yojana jeTaluM jaLa UMcu che. jethI te sthAne nIce 100 yojana UMDAI ane 700 yojana UMcAI hovAthI tyAMnI bhUmithI 170 yojana jeTaluM UMcu jaLa che. upara kahyA mujaba be bAjunAM gotIrthanI vacce je 100 yojana sudhI eka sarakhu 10 yojana UMDuM jaLa che te jaLanI upalI sapATIthI 1 0 yojana UMcu cAre tarapha valayAkAre bhItti sarakhuM jaLa che te zikhA (lavaNa samudra rUpa puruSanI UbhI coTalI samAna) kahevAya che. e zikhA jaLa te jaMbudvIpanI sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 (99) | Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna 6 - lavaNa samudramAM caudaza-AThama amAsa ane pUnamamAM bharatI ane oTa zA mATe thAya che? uttara . - lavaNa samudramAM pAtALa kaLazA che te kAraNe bharatI-oTa thAya che. AsapAsa sarva bAjue 95 yojana dUra rahelo ane 1600 yojana UMco jaLano koTa-gaDha sklio bAMdhelo hoya tevuM che. vaLI nIcenI UMDAI 100 yojana gaNIe to e zikhA (jaLano koTa) samudranAM taLiyAthI 1700 yojana UMcI gaNAya ane mULamAM (bhUmitaLe) 100 yojana pahoLI che. tevI ja soLahajAra UMcAInI upara paNa teTalI ja 100 yojana pahoLI che. prazna 7 - pAtALa kaLazAnuM pramANa zuM che ? uttara - lavaNasamudramAM 55 hajAra yojana javA upara pUrva-pazcima-uttara dakSiNa cAre dizAmAM eka eka ema cAra moTAM pAtALa kaLazA rahelAM che. te pratyeka pAtALa kaLazA lAkha jojana UMDA che. tathA mULamAM nIce ane upara-mukhamAM 10,000 yojana pahoLA che. vacce vadhatAM vadhatAM lAkha yojana pahoLA che. te badhAM vajramaya mATInA che. tenI ThIkarI yAne divAla 100 yojananI jADI che. tenA nAma (1) vaDavAmukha (2) keyUpa (3) yUpa (4) Izvara. prazna 8 - pAtALa kaLazAmAM zuM bharela che ? uttara - pAtALa kaLazAmAM traNa vibhAga che. cAreya pAtALa kaLazA ekalAkha yojananA UMDA hovAthI teno trIjo uttara - A jalavRddhine aTakAvavA mATe nAgakumA2 jAtinA 1,74,000 devo moTA kaDA vaDe te pANIne dabAvyA (Press) kare che. temAM 420 nAgakumAra devo zikhAnI AvyaMtara bAjue eTale jaMbudrIpa tarapha bhItti bhAge vadhatI velane (madhyavelane) aTakAve che. ra00 nAgakumAra devo zikhAnI upara vadhatI velane aTakAve che. 7ra0 nAgakumA2 devo bahAranA bhAgamAM vadhatI velane aTakAve che. A rIte zikhAnI traNeya bAjue thatI jala vRddhi (vela)ne aTakAvavA mATe niyukta thayelA devonI saMkhyA (eklAkha cumotara hajAra) 1,7400 che. tenA adhipati cAra velaMdhara ane cAra anuvelaMdhara devo che. prazna 9 - lavaNa samudramAM keTalA pAtALa kaLazA che ? bIjA nAnA pAtALa kaLazA keTalA che? tathA bIjA samudramAM pAtALa kaLazA che ke nahi ? bhAga 33333-1/3 yojana thAya che. temAM nIcenA trIjA bhAgamAM vAyu, madhyanA 1/3 bhAgamAM vAyu-pANI, tathA uparanA 1/3 bhAgamAM mAtra pANI che. have nIcenA bhAgamAM vAyukAya rahelo hovAthI vAyunA svabhAva mujaba kudaratI rIte ja temAM te vAyu atyaMta kSobha pAme che. kSobha pAme eTale te UMce uchaLe che. nIcethI uchaLato uchaLato uparanA bhAgamAM rahelA jaLane ane paraMparAe kaLazanA uparanA jaLane uchaLe che. jethI samudramAM je 10 yojananI zikhArUpe raheluM jaLa hatuM te paNa zikhAnA aMtathI upara be gAu sudhI vRddhi pAme che. tenA pariNAme lavaNa samudranAM dareka vibhAgamAM mojAo sAthe pANI AgaLa vadhe che. tene bharatI kahevAya che. ane te kaLazano vAyu jyAre zAMta thAya che tyAre kramazaH dUra gayeluM te pANI svasthAna upara AvI jAya che. 100 A jalavRddhi pratyeka divasamAM be vAra thAya che ane aSTamI-catudarzI, pUrNimA vagere divasomAM te vAyu svabhAvika rIte atyaMta kSobha pAme che tethI te divase pANImAM bharatI vadhAre Ave che. lavaNa samudra sivAya bIjA samudromAM pAtALa kaLazA nathI tethI te samudromAM bharatI oTa paNa thatA nathI. lavaNa samudramAM moTA pAtALa kaLazA sivAya nAnA nAnA aneka kaLazA che. te sarva 100 yojana UMDA nIce ane upara 100 yojana pahoLA che ane madhyamAM 100 yojana pahoLA che. aDhIdvIpanI aizvaryatA...! Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva maLIne 7884 nAnA pAtALa LazA che temAM paNa 1/3 bhAgamAM nIce vAyu vagere sarva varNana moTA pAtALa kaLazAnI jema jANavuM. chatAM te lavaNa samudra uttara - (1) jaMbudrIpamAM bharata-airavata ane mahAvideha kSetramAM tIrthaMkara-cakravartI, baladeva, vAsudeva, cAraNamuni (jaMdhAcAraNa - vidyAcAraNa) vidyAdharo - sAdhu - sAdhvIo - zrAvaka - zrAvikAo rahelAM che. tathA bhadra-sarala, vinIta, upazAMta prakRtivALA ane alpa kaSAyavALA manuSyo rahelA che tenA prabhAvathI lavaNa samudra jaMbudvIpane jalamagna karI zakato nathI. yAne DUbADI zakato nathI. prazna 10 - lavaNa samudra ATalo moTo che, ane temAM bharatI Ave ne pANI uchaLe jaMbudvIpane kema DUbADI deto nathI ? (2) gaMgA siMdhu-raktA-raktAvatI Adi moTI nadIonI mahardika devIo (1 palyanI sthitivALI) tyAM rahe che. (3) laghuhimavaMta - zikharI Adi parvato upara mahardhika devo vase che. (4) haimavata - hairaNyavata Adi yugalikanAM cha e kSetromAM bhadravinIta prakRtivALA manuSyo vase che. (5) meruparvata upara teno mahardhika deva vase che. (6) jaMbU sudarzana vRkSa upara jaMbUdrIpano adhipati anAdeta nAmano deva vase che. A badhAMnA prabhAvathI lavaNasamudra jaMbudrIpane jalamagna karI zakato nathI. (7) tathA loka sthiti (svabhAva) evI ja che ke jethI lavaNasamudra jaMbudrIpane DUbADI zakato nathI. prazna 11 - lavaNasamudrane 'lavaNasamudra' zA mATe kahevAmAM Ave che ? uttara - lavaNa samudranuM pANI malina che, kIcaDavALuM che lavaNa = khAruM che, kaDavuM che. te pANI manuSya temaja pazu paMkhIone pIvA yogya nathI kevala te samudromAM utpanna thayela prANIone te pIvA yogya che. prazna 12 - lavaNa samudranAM adhipati 'susthita' nAmanAM deva kyAM rahe che ? uttara - jaMbudrIpanAM merUparvatathI pazcimamAM lavaNasamudramAM 12,000 yojana javA para gautama nAmano dvIpa Avela che. tyAM lavaNa samudranAM adhipati 'susthita' nAmanA devano nivAsa che. te lavaNa samudranI susthitA nAmanI rAjadhAnImAM aneka vyaMtara deva-devIonuM Adhipatya karatAM rahe che. - prazna 13 - aMtaradvIpanAM manuSyo lavaNa samudramA kayAM rahelAM che ane te keTalAM che ? uttara - bharata airavata kSetranI sImAnI maryAdAnAM karanArA kramazaH cUla himavaMta tathA zikharI nAmanA varSadhara parvato che. tenI pUrva pazcimamAM lavaNa samudramAM 30 yojana jatAM prathama aMtadvIpa Ave che. te 30 yojana laMbAI pahoLAI vistAravALA che. pachI 40 yojanane aMtare 40 yojana lAMbA pahoLA bIjA dvIpa Ave e rIte 30 thI 90 yojananA AMtare lAMbA 30 thI 90 yojananA AMtare pahoLA 1 thI 7 dvIpa dADhAnA AkAre jamIna para rahelAM che. A rIte bharata kSetranI pUrvamAM 7 + 7 = eja rIte pazcimamAM 14 aMtaradvIpa ema maLI 28 aMtara dvIpa bharatakSetra taraphanAM ane e ja rIte aMtaradvIpa airavata kSetra taraphanA kula maLIne 56 aMtaradvIpo rahelAM che. prazna 14 - aMtaradvIpamAM kyA manuSyo janme che ? tenuM sukha kevuM che ? uttara te aMtaradvIpamAM jugalIyA manuSya vase che. te lavaNa samudranI aMdara dvIpamAM rahe che tethI tene aMtadvIpanAM manuSya kahevAya che. tyAM 10 prakAranA klpavRkSo manavAMchita sukha ApanArA hoya che. pUrvakRta puNyanAM sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 101 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayane teo yathecchAe bhogave che. paraMtu te badhAnuM AyuSya palyanAM asaMkhyAtamAM bhAganuM eTale asaMkhyAta varSanuM che. paraMtu te badhAM ekAMta mithyA draSTi che. tyAMthI mRtyu pAmIne teo bhavanapati vyaMtara jAtinAM devomAM utpanna thAya che. bharata kSetranA avasarpiNI kALanA trIjA ArAnA cheDA sarakhA bhAva eTale nAbhirAjAnA pitA chaThThA kulakaranA samayamAM je bhAva hatA te pramANenA bhAva tyAM sarvadA varte che. prazna 15 - lavaNa samudrane pharato kyo dvIpa che? uttara - lavaNa samudrane pharato ghAtakI khaMDa nAme dvIpa che. te paNa valayAkAra saMsthAnathI sthita che. tenI laMbAI pahoLAI lavaNasamudrathI dviguNI eTale cAra lAkha yojananI che. ane triguNI jhAjherI paridhi che. prazna 16 - ghAtakIkhaMDanuM svarUpa zuM che? uttara - eka lAkha yojananAM jaMbUDhIpane pharato valayAkAre be lAkha yojanano lavaNasamudra vIMTaLAIne rahelo che. te lavaNasamudrathI bamaNo eTale cAra lAkha yojanano ghAtakIkhaMDa te lavaNasamudrane pharato valayAkAre vIMTaLAIne rahelo che. A dhAtakIkhaMDanA prAraMbhamAM paridhi 15,81,18 yojana che. ane paryata paridhi 41,10961 yojana che. tathA A dhAtakIkhaMDamAM uttara-dakSiNa dizAe uttara-dakSiNa lAMbA be moTA ISakAra parvato AvelA che. jene laIne dhAtakIkhaMDanA be vibhAga thayAM che. (1) pUrva dhAtakI khaMDa (2) pazcima dhAtakI khaMDa prazna 17 - A ISakAra parvatanI laMbAI-pahoLAI vagere zuM che? uttara - A dhAtakIkhaMDa dviIpamAM eka parvata uttaramAM ane eka parvata dakSiNamAM che te banne parvata uttaradakSiNa lAMbA che ane ekasarakhA prAraMbhathI aMta sudhI 10 yojana pahoLAM che. ane pa0 yojana UMcA che. temAM uttaradizAno ISakAraparvata lavaNasamudranI aMgatInA aparAjita dvArathI prAraMbha karIne ghAtakIkhaMDanI jagatInA aparAjita kAra sudhI pahoMcela che. eTale te parvatano eka cheDo lavaNasamudrane maLyo ane bIjo cheDo kAlodadhi samudrane maLyo che. tevI ja rIte dakSiNa ISakAraparvatano eka cheDo lavaNasamudranA vijayaMtadvAre Avelo che ane bIjo cheDo dhAtakI khaMDanA vijayaMta dvAre pahoMcyo che. eTale kAlodadhi samudrane maLela che. te A banne parvato (dhAtakIkhaMDa 400 yojana pahoLo hovAthI) cAra lAkha yojana lAMbA che. A pukAra parvata Idhu = bANa, kAra = AkAra sarakhAM dIrgha hovAthI tenuM nAma ISakAra rAkhela che. te banne pukAra parvata upara cAra cAra phUTa che. temAnuM kAlodhi samudra pAsenuM chelluM kUTa te siddhAyatanakUTa che. prazna 18 - dhAtakIkhaMDamAM varSadhara parvato keTalAM che? uttara - pUrvadhAtakI khaMDamAM che ane pazcima dhAtakI khaMDamAM cha ema kula 12 varSadhara parvato che. jaMbUdvIpamAM rahelAM varSadhara parvatonAM je nAma che te ja nAmanAM be-be varSadhara parvatonAM nAma che te, be laghuhimavaMta, be zikharI, be mahA himavaMta, be rakrima, be niSadha, be nIlavaMta parvata A rIte 12 varSadharaparvato che. kula 1ra varSadhara ane 2 ISakAraparvata ema dhAtakIkhaMDamAM kula 14 varSadhara parvata che. prazna 19 - dhAtakI khaMDanA varSadhara parvatonI laMbAI, pahoLAI, UMcAI ane UMDAI keTalI che? uttara - dhAtakI khaMDamAM dareka parvatonI laMbAI cAra lAkha yojananI che. ane pahoLAI jaMbudvIpanAM varSadhara parvato karatAM bamaNI che. ane UMcAI jaMbUdvIpanAM parvatanI samAna ja che. UMDAI meruparvata tathA ISakAraparvatane choDIne bAkInAM 12 varSadhara parvatanI UMcAIthI 1/4 bhAge che. aDhIdvIpanI ezvaryatA..! Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhAtakIkhaMDanA varSadhara parvatono yaMtra parvata pahoLAI laMbAI UMcAI UMDAI yojana - kalA 2 laghuhimavaMta 215 - 5 4 ) yojana | 1) yojana ra5 yojana 2 zikharI 2105 - 5 4 ) yojana | 1) yojana 25 yojana 2 mahimavaMta 8421 - 1 4 ) yojana | 2jI yojanA 50 yojana 2 cakrama 8421 - 1 4 ) yojana | 2) yojanA 50 yojana 2 niSadha 384 - 4 4 ) yojana | yojana 1) yojana 2 nIlavaMta 3384 - 4 4 ) yojana | YO yojanA 1) yojana 2 ISakAra 1) yojanA O yojana paO yojana | 125 yojanA varSadhara parvato te cakranAM ArA samAna che. ane varSakSetro te be ArAnI vaccenA AMtarA samAna che. eTale parvato sama che. ane kSetro viSama che. prazna 20 - dhAtakIkhaMDanA varSakSetranI laMbAI-pahoLAI keTalI ? uttara - dareka kSetranI laMbAI cAra lAkha che ane varSakSetra badhAM viSama che. eTale ke ekasarakhI tenI pahoLAI nathI. lavaNasamudranA kinArA pAse kSetranI zarUAta - AdimAM teno vistAra ocho che. kAlodhi samudra pAse aMtamAM teno vistAra adhika che. ane madhyamAM Adi + aMtanAM saravALAthI ardha vistAra che. | dhAtakIkhaMDanA 14 mahAkSetrono yaMtra 2 bharata 2 airAvata 2 himavaMta 2 hiraNyavaMta 2 harivarSa 2 ramyaphavAsa ra mahAvideha kSetrAMka | AdivistAra yojana | madhyavistAra yojana | aMtyavistAra yojana | 6614-1ra9/ra1ra 1rapa81-36/ra1ra - 1540-15/12 6614-129/21ra | 1rapa81-4/ra1ra 18547-155/12 26458-2/ra1ra ! pa3ra4-144/12 719-196/ra1ra 26458-92/ra1ra | pa03ra4-144/ra1ra 7419-196/ra12 16 10pa833-156ra1ra | 21ra98-15ra/ra1ra ra973-148/ra1ra 16 15833-1pa6ra1ra | 201ra98-1pa,ra1ra ra9673-148/ra12 423334- 2 21ra | 85194-184/ra12 | 1187054-168/ra12 ja ja|-- prazna 21 - dhAtakIkhaMDanAM mahAvidehamAM vizeSatA zuM che? uttara - jaMbUDhIpa karatAM ghAtakIkhaMDanAM mahAvidehakSetramAM je aMtaranadI tathA parvato ane vanamukha A traNano vistAra mAtra jaMbUDhIpa karatAM bamaNo che ane jagatI to dareka jagyAe 1ra yojananI ja zAzvatI che tethI bAkIno badho vistAra vijayanI laMbAImAM bheLavavAno rahe che. tevI ja rIte meruparvatanuM zAzvata mApa che tethI bAkInI laMbAI bhadUzAlavanamAM gaNavAnI rahe che. sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 103) | Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna rara - ghAtakIkhaMDamAM meruparvata keTalAM che ane tenI UMcAI keTalI? uttara - dhAtakIkhaMDamAM meruparvata be che. eka meruparvata pUrva dhAtakIkhaMDanAM madhyabhAgamAM che. ane eka meruparvata pazcima dhAtakIkhaMDanAM madhyabhAgamAM che. te meruparvatanI UMcAI 850 yojana che. prazna 23 - jaMbUdvIpanA meruparvata ane dhAtakIkhaMDanA meruparvatanI UMcAImAM zuM taphAvata che? uttara - jaMbUdvIpamAM dhAtakI khaMDamAM meruparvata mULathI samabhUmi sudhI meruparvata mULathI samabhUmi sudhI 10 yojana UMce. 10 yojana UMce samabhUmithI naMdanavana sudhI samabhUmithI naMdanavana sudhI paO yojana paO yojanA naMdanavanathI somanasavana sudhI naMdanavanathI somanasavana sudhI 2,5O yojana papapaLa yojanA somanasavanathI paMDagavana sudhI somanasavanathI paMDagavana sudhI 36,CO yojana 28) yojanA kula-1,000 yojana kula 85O yojana prazna 24 - jaMbudvIpanAM meruparvata tathA dhAtakIkhaMDanA meruparvatanAM vistArano taphAvata zuM che? uttara - jaMbUdvIpa dhAtakI khaMDa mULa vistAra - 1090-10/11 yojanA 95O yojana samabhUmi vistAra - 100 yojanA 94jI yojana naMdanavana vistAra - 9954-5/11 38O yojanA somanasavana vistAra - 4ra7ra-8/11 4) yojana zikhara vistAra - 10 yojanA 1OO yojanA noMdha - jaMbudvIpanAM merunI agiyAra yojane 1 yojana pahoLAI ghaTe, dhAtakIkhaMDanAM merunI daza yojane 1 yojana ghaTe. prazna rapa - dhAtakIkhaMDamAM karmabhUminAM keTalAM kSetra che? uttara - dhAtakIkhaMDamAM karmabhUminA 6 kSetra che. pUrvArdhamAM traNa kSetra bharata - airavata - mahAvideha, pazcimArdhamAM traNa kSetra bharata - airAvata - mahAvideha ema kula cha kSetra che. prazna ra6 - dhAtakIkhaMDamAM akarmabhUminAM kSetra keTalo che? uttara - dhAtakIkhaMDamAM akarmabhUminAM 1ra kSetra che. be haimavata, be hairayavata, be rivarSa, be ramyaphavarSa, temaja be devakara ane be uttarakuru je mahAvidehakSetramAM samAviSTa thaI jAya che. eTale svataMtra 8 kSetra akarmabhUminA che. ane cAra akarmabhUminAM kSetra mAvidehamAM aMtargata karela che. eTale kula 1ra che. prazna 27 - dhAtakIkhaMDamAM keTalI vijaya che? uttara - dhAtakIkhaMDamAM 68 vijaya che. 34 vijaya pUrvArdhamAM ane 34 pazcimArdhamAM rahela che. TUMkamAM jaMbUdvIpamAM jeTalA kSetra-parvata Adi che tenAthI bamaNA (Double) kSetra ane parvata dhAtakIkhaMDamAM che. aDhIdvIpanI aizvaryatA! Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna 28 - dhAtakIkhaMDa dvIpane dhAtakIkhaMDa zA mATe kahela che? uttara - ghAtakIkhaMDamAM jagyAe jagyAe dhAtakIvRkSa ane dhAtakIvana che je nitya pallavita zobhAyamAna rahe che. (dhAtakI = AMbaLA) ahiMyA dhAtakI ane mahApAtakI vRkSo upara sudarzana ane priyadarzana nAmanA be dhAtakI khaMDanA adhipati deva rahe che. mATe tene dhAtakIkhaMDa' kahe che. prazna ra9 - dhAtakIkhaMDane pharato kyo samudra che? teno AkAra kevo che? uttara - dhAtakIkhaMDane pharato kAlodhi samudra che. te valayAkAra saMsthAnathI saMsthita che. te dhAtakI khaMDane pharato vIMTaLAIne rahelo che. prazna 30 - kAlodadhi samudranI laMbAI-pahoLAI keTalI che? uttara - kAlodhi samudra goLAkAre che. tenI pahoLAI 8 lAkha yojananI che. paridhi triguNI jArI che. (pa1,1767pa yojanathI kAMIka adhika) prazna 31 - kAlodadhi samudranI lavaNasamudrathI zuM vizeSatA che? uttara - kAlodhi samudra sarvasthAne 10 yojana UMDo che. lavaNasamudranI mAphaka A samudramAM gotIrtha nathI. (lavaNa samudranI bhUmi anukrame nIcI thatI madhye 10 yojana UMDI che. tema ahIM nathI) temaja velA rahita, jaLazikhA jaLavRddhithI rahita che. pAtALakaLazA paNa A samudramAM nathI tethI samudramAM bharatI oTa paNa nathI. tathA lavaNa samudranI jema zikhA ane vela nahi hovAthI velaMdhara anulaMdhara devo temaja tenA nivAsa parvato paNa nathI. uchaLatAM mojAvALuM pANI nathI paraMtu sthira pANI che. ane varasAdanAM pANI jevuM svAdiSTa pANI che. prazna 3ra - kAlodadhi samudranA adhipati devo keTalAM che? uttara - kAlodadhi samudranA kAla ane madhyakAla nAmanA adhipati deva che. pUrvArdha kAlodadhi upara kAla nAme deva che. pazcimArgha kAlodhimAM upara mahAkAla nAme deva che. A rIte ghAtakIkhaMDathI prAraMbhI svayaMbhUramaNasamudra sudhI sarve dvIpa samudromAM be-be adhipati devo che. mAtra jaMbudvIpamAM anAti nAme eka deva ane lavaNasamudranAM susthita nAme eka adhipati deva che. ane te badhAM adhipatidevo 1 palyopamanI sthitivALAM vyaMtaradevo che. teonI rAjadhAnI to asaMkhyadvIpa vItyAM bAda te te nAmanA bIjA jaMbadrIpa. lavaNasamadra kAlodadhi samudra vagere Ave temAM potapotAnI dizAmAM 1ra yojana javA para Ave che. tyAM ja te utpanna thAya che. te nagarI - rAjadhAnImAM asaMkhya deva-devIo hoya che. teonA upara teonuM sAmrAjya hoya che. te nagarInI madhyabhAgamAM te rahe che. ahIMnA prathama dvIpa-samudra vageremAM to tenA prAsAda ke bhavano hoya che. temAM te koI koI vakhate AvIne ArAma le che. hare phare AnaMda kare che. prazna 33 - kAlodadhi' evuM nAma zA mATe che? uttara - kAlodhi samudranuM pANI svAdiSTa puSTikAraka, kALA aDadanI rAzi samAna kALu tathA svAbhAvika pANInA svAdavALuM che. tathA kAla-mahAkAla nAmanA be adhipatidevo che. tethI tene kAlodadhi' samudra kahela che. prazna 34 - kAlodadhi samudrane pharato kyo dvIpa che? uttara - kAlodhi samudrane pharato puSkaravara dvIpa che. sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 (15) Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna 3pa - puSkaravara dvIpanA AkAra-vikhaMbha vagere zuM che? uttara - puSkaravadvIpa paNa valayAkAra (goLa)nAM saMsthAnathI sthita che. teno vikhaMbha eTale pahoLAI soLa lAkha yojananI che. triguNI jhajherI paridhi che. prazna 36 - tenI barAbara madhyamAM kyo parvata che? uttara - te puSkaravaradvIpanI barAbara madhyamAM mAnuSottara parvata che. te parvata puSkaravaradvIpanAM be vibhAga kare che. (1) AtyaMtara puSkarArdha (2) bAhya puSkarArdha. temAM AvyaMtara puSkarArdhanI 8 lAkha yojananI cakrAkAra pahoLAI che. temAM karmabhUminAM 6 kSetra, akarmabhUminAM 1ra kSetra, parvato-nadIo be meruparvata vagere badhuM ja ghAtakIkhaMDanI jema Avela che. prazna 37 - puSkarArdhadvIpanA varSadhara parvatonI laMbAI - pahoLAI - UMcAI ane UMDAI keTalI che? uttara - puSkarArdhadvIpanAM dareka parvatonI laMbAI 8 lAkha yojananI che. ane pahoLAI ghAtakIkhaMDanAM varSadhara parvato karatAM Dabala che. ane UMcAI jaMbUdIpanAM parvatanI samAna ja che. UMDAI meruparvata tathA ISakAraparvatane choDIne bAkInAM 12 varSaghara parvatanI UMcAIthI 1/4 bhAge che. 25 1 ) 25 puSkarArdhanA varSadhara parvatano yaMtra varSadhara pahoLAI (yojana) | laMbAI (yo) | UMcAI (mo.) | UMDAI (yo) ] 2 ladhu himavaMta 4ra1-1/2 8OO 1 2 zikharI 4ra1-1/2 800 2 mahAhimavaMta 16842-2/19 8OO 2 ) pa0 2 rakama 16842-2/19 8OO 2 paO 2 niSadha 67368-8/19 8OOO 4 ) 1 ) | 2 nIlavaMta 6738-819 8OOO 4 ) 1 ) ra ISakAra 1 ) 8OO NO 125 prazna 38 - AtyaMtara purArdhadvIpanI cakrAkAra pahoLAI ane paridhi keTalI che? uttara - AtyaMtara puSkarArdhadvIpanI cakrAkAra pahoLAI ATha lAkha yojananI che. paridhi triguNa jhajherI che. (1, 45, 33, 249 yojanathI kAMIka adhika che) prazna 39 - puSkarArdhanAM varSakSetranI laMbAI - pahoLAI keTalI che? uttara - puSkarArthanAM dareka kSetranI laMbAI 8 lAkha che. ane tenI pahoLAI varSakSetra badhAM viSama hovAthI judI judI che. AdimAM pahoLAI ochI che. ane kramazaH vadhatAM vadhatAM aMtamAM adhika che. aDhIdvIpanI aizvaryatA.! Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSkarArdhanAM 14 mahAkSetrono yaMtra kSetra 2 bharata 2 airAvata 2 himavaMta 2 hiraNyavaMta 2 harivarSa 2 ramyavAsa ra mahAvideha Adi vistAra yojana | madhyavistAra yojana | aMtyavistAra yojana ] 415-173/ra1ra. { pa3pa1ra-199ra12 6544-13/12 41pa79-173/1ra. pa3pa1ra-1812 6544-13/ra1ra 16319-56/ra1ra 21451-10/ra1ra 26184-52/12 1619-56/ra1ra 214051-10-ra1ra 1784-para/21ra. upara7-12/ra1ra 85204ra12 1 1043-28/ra12 upara7-1ra/ra1ra 856207-4ra1ra | 104713-28/12 raka61108-48/ra1ra | 34ra482816ra1ra | 418854196ra1ra | prazna 40 - puSkarArdhadvIpamAM meruparvata keTalAM che? ane tenI UMDAI keTalI che? uttara - puSkarArdhamAM dhAtakIkhaMDanI jema ja be meruparvata che. ane tenI UMcAI 850 yojana che. prazna 41 - puSkarArdhadvIpamAM keTalI vijaya che? uttara - puSkarArdhadvIpamAM 8 vijaya che. 34 vijaya pUrvArdhamAM ane 34 vijaya pazcimArdhamAM che. prazna 4ra - A dvIpane puSkarArdha' evuM nAma zA mATe ApavAmAM AvyuM che? uttara - A dvIpamAM sthAne sthAne padmavRkSo che. ane padma tathA mahApadmavRkSa upara pa tathA puMDarikanAmanA be adhipati deva rahe che. tethI A dvIpane puSkarArdhadvIpa kahela che. puSkaravadvIpanI madhyamAM mAnuSottara parvata che. tethI 'puSkarArdha' (artho) kahela che athavA A nAma zAzvata che. prazna 43 - mAnuSottara parvata keTalo UMco-UMDo ane pahoLo che? uttara - te mAnuSottara parvata 17ra1 yojana UMco, 4jIyojana ane eka koza (gAu) bhUmimAM UMDo che. mUlamAM vistRta 18rara yojana, madhyamAM sAMkaDo 723 yojana che. upara patalo 424 yojana pahoLo che. prazna 44 - tene mAnuSottara parvata kema kahevAmAM Ave che? uttara - te mAnuSottara parvatanI aMdaramAM ja manuSya rahe che. te parvatanI upara suvarNakumAra (bhavanavAsI) deva rahe che. ane bahAra jyotiSI devo rahe che. jaMdhAcAraNa - vidyAcAraNa - vidyAdhara tathA deva dvArA apaharaNa karIne aDhIdviIpanI bahAra mUkelAM manuSyo sivAya koIpaNa manuSya A parvatane oLaMgIne bahAra jaI zakyA nathI, jatA nathI, jaze paNa nahIM. eTale mAnuSottara parvata jANe AtyaMtara puSkarAI dIpanuM athavA manuSya kSetranuM rakSaNa karavAmAM jagatI sarakho hoya tevo dekhAya che. tethI A parvatanuM nAma mAnuSottara parvata che. ane te nAma zAzvata che. A mAnuSottara parvata sudhInAM kSetrane aDhIdvIpa kahevAya che. A parvata jAMbunada tapanIya suvarNa sarakhA rakta varNano che. prazna 45 - aDhIdvIpanA bIjA nAma zuM che? uttara - aDhIdvIpanA bIjA nAma 'samayakSetra temaja manuSyakSetra che. kAraNake divasa-rAtri vagere rUpa vyavahAramALa aDhIdvIpamAM ja pravarte che tethI tene "samaya kSetra" kahevAya che. ane manuSyanA janmamaraNa aDhIdviIpamAM ja thatA hovAthI tene "manuSya kSetra kahevAya che. sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 17) | Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna 46 - aDhIdvIpano vistAra keTalo che? uttara - aDhIdvIpa 45 lAkha yojanAno che. temAM tiolokanI madhyamAM sauthI prathama 1 lAkha yojanAno goLAkAra jaMbudvIpa che. tene pharato 2 lAkha yojanano lavaNasamudra che. tene pharato 4 lAkha yojanano dhAtakIkhaMDa dvIpa che. tene pharato 8 lAkha yojanano kAlodadhi samudra che. tene pharato 8 lAkha yojanano ardhapuSkaradvIpa che. A rIte aDhIdvIpamAM rA dvIpa ane be samudra rahelA che. ane te sarva maLI 45 lAkha yojana thAya che. prazna 47 - aDhIdvIpanuM 45 lAkha yojanAnuM mApa kevI rIte che? uttara - sauthI prathama jaMbudvIpa 1 lAkha yojanano tene pharato lavaNasamudra 2+2 lAkha yojanano (banne bAjuthI grahaNa) tene pharato dhAtakIkhaMDa 4+4 lAkha yojanano tene pharato kAlodadhisamudra # lAkha yojanano tene pharato ardhapuSkaradvIpa 84 lAkha yojanAno ema kula - 45 lAkha yojanA A dIpa samudro vartuLAkAra hovAthI banne bAjuthI gaNatarI karatAM aDhIdvIpa 45 lAkha yojanano thAya che. prazna 48 - manuSyanI vasatI keTalAM dvIpamAM hoya che? tenI utkRSTa saMkhyA keTalI? uttara - jaMbudvIpa-dhAtakIkhaMDa ane ardhapuSkaradvIpa A aDhIdvIpamAM ja manuSyo hoya che. tenI utkRSTa saMkhyA ra9 nAM AMka jeTalI che. (jarara816rapa14ra6433pa93pa43950336) arthAta 2 nA chaThThA varga jeTalA manuSyo che. rano chaThTho varga zodhavAnI rIta A pramANe che. gha. ta. 2 = 2 x 2 = 4, 4 = 16, 16 = 256 A rIte rano chaThTho varga eTale ra9no upara darzAvelo AMka samajavo. (prajJApanA sUtro tiolokamAM aDhIdvIpa pachI je asaMkhyAtA dvIpa ane asaMkhyAtA samudro che, temAM manuSya nathI hotA, mAtra tiryaMcagatinAM jIvo ja hoya che. prazna 49 - aDhIdvIpanuM mApa 45 lAkha yojanAnuM che ane siddhazilA paNa 45 lAkha yojananI che. te banne vacce zuM saMbaMdha che? uttara - 45 lAkha yojananAM manuSya lokanI upara sthita sAta rAjunAM lokanAM aMtabhAgamAM pAMca anuttaravimAna che. tenAthI 1ra yojana upara 45 lAkha yojananI siddhazilA che. manuSya mAtra aDhIdvIpamAM ja rahe che. tenAthI bahAra hotA nathI. ane te kSetramAMthI sIdhA mokSamAM jAya che. kAraNa ke mukta jIvonI Rjugati (sIdhI gati) ja hoya che. te kyAMya vagati karatAM nathI. tethI aDhIdvIpanI upara barAbara sIdhANamAM 45 lAkha yojananI siddhazilA che. pazna 50 - aDhIdvIpamAM meruparvata keTalAM che ? uttara - aDhIdvIpamAM meruparvata pAMca che. jaMbudvIpamAM 1, dhAtakIkhaMDamAM 2, ardhapuSkaradvIpamAM 2 = 5 meruparvata che. prazna pa1 - aDhIdvIpamAM karmabhUminAM kSetra keTalAM? - aDhITIpanI ezvaryatA.. aDhIdvIpanI aizvaryatA.! ] Jain Educationa Intemational For Personal and Private Use Only Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ szaif{i uttara - jaMbUdvIpamAM dhAtakIkhaMDamAM ardhapuSkaradvIpamAM 1 bharata 2 bharata 2 bharata 1 airavata 2 airAvata 2 airavata 1 mahAvideha 2 mahAvideha 2 mahAvideha 6 kula 3 + 6 + 6 = 15 kSetra prazna para - aDhIdvIpamAM akarmabhUminAM kSetra keTalAM? uttara - jaMbudvIpamAM dhAtakIkhaMDamAM ardhapuSkaradvIpamAM 1 haimavata 2 haimavata 2 haimavata 1 hairaNyavata 2 hairaNyavata 2 hairaNyavata 1 harivarSa 2 harivarSa 2 harivarSa 1 ramyaphavarSa 2 ramyaphavarSa 2 ramyaphavarSa 1 devakura 2 devakuru 2 devakara 1 uttarakuru 2 uttarakuru 2 uttarakuru kula - 6 kula - 12 kula - 12 A rIte aDhIdvIpamAM akarmabhUminAM kula 6 + 12 + 1 = kSetra che. prazna pa3 - aDhIdvIpamAM karmabhUminAM kSetramAM keTalI jAtinAM manuSya hoya che? uttara - karmabhUminAM kSetramAM Arya-anArya be prakAranAM manuSya hoya che. temAM AryanA be bheda che. (1) ddhiprApta Arya (2) addhiprApta Arya. prazna 54 - saddhi prApta AryanA keTalA bheda che? uttara - ddhiprApta AryanA cha bheda che. (1) tIrthaMkara (2) cavartI (3) baLadeva (4) vAsudeva (5) cAraNamuni (6) vidyAdhara prazna papa - aRddhi prApta AryanA keTalA bheda che? uttara - addhi prApta AryanA nava bheda che. (1) kSetrArya (2) jAtiArya (3) kulaArya (4) karma Arya (5) zilpaArya (6) bhASAArya (7) jJAnaArya (8) darzana Arya (9) cAritraArya. prazna pa6 - anArya (sleccha) nA keTalA bheda che? uttara - anAryanA sAta bheda che. (1) zaka (2) yavana (3) kirAta (4) kamboja (5) zabara (3) barbara (7) vAlpika. praTana 57 - Arya ane anArya manuSya kone kahevAya? uttara - je manuSya pApakarma karatA Dare che, jenuM skraya komaLa ane dayAvAna hoya che. tene Arya kahevAya che. "mArat nUrAn sarvadeyathaaH rUti gAI " arthAt je manuSya sarva zreya (pApakArI) kAryothI dUra rahe che tene Arya kahevAya che. tenAthI viparIta pariNAma ane pravRttivALA manuSyane anArya kahevAya che. prazna pa8 - aDhIdvIpanI uttara - aDhIdvIpanI bahAra asaMkhyAtA dvIpa-samudro che. jemake puSkaravara dvIpa-samudra varUNavara dvIpa-samudra - sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 ] (109) | Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSIravaradIpa-samudra, dhRtavaradIpa-samudra, IyuvaradvIpa-samudra A rIte jaMbudvIpathI zarU karI IsuvaradvIpa - samudra sudhInAM sAta dvIpa-samudro pachI AThamo naMdIzvaradvIpa Ave che. tyAM sudharma Indra vagere Indro ane devo tIrthaMkara paramAtmAnAM janma Adi kalyANakanAM mahotsava ujavavA jAya che. paramAtmAnI bhakti karIne AnaMda manAve che. tathA jaMdhAcAraNa - vidyAcAraNa munio paNa naMdIzvaradvIpamAM dhyAna Adi mATe jAya che. te labdhivaMta munio 15 mAM rUcakadvIpa sudhI jaI zake che. A rIte naMdIzvaradvIpa-samudrathI AgaLa asaMkhyAtA dIpa ane samudro che. prazna pa9 - te badhAM samudronAM pANI kevAM che? ane tyAM keTalAM moTA pramANavALA matsya hoya che? uttara - nIce batAvyA mujaba che. nAma jala svAda matsya pramANa lavaNa samudra lavaNa jevuM (khAruM pANI che. | utkRSTa pa0 yojana avagAhanA kAlodadhi (kALupANI) varSAnA pANI jevo svAda utkRSTa 0 yojana avagAhanA puSkaravara samudra varSAnA pANI jevo svAda bhinna bhinna pramANavALA vAksI samudra zreSTha madirA samAna svAda bhinna bhinna pramANavALA kSIravara samudra dUdha samAna ravAdavALuM bhinna bhinna pramANavALA dhRtavara samudra gAyanA dhRta samAna svAdavALuM ! bhinna bhinna pramANavALA asaMkhyAtA samudra sarva IkSarasa samAna svAdavALuM | bhinna bhinna pramANavALA | svayaMbhUramaNa samudra varSAnA vArivat svAdavALuM utkRSTa 10 yojana avagAhanA ! prazna-60 - te samudromAM matsya nI kulakoTi keTalI hoya che? uttara - lavaNa samudramAM sAta lAkha kulakoTi matsyo, kAlodhi samudramAM navalAkha kulakoTi malyo ane svayaMbhUramaNa samudramAM 1rA lAkha kulakoTi matsyo hoya che. jyAre bAkInA samudramAM aniyata kulakoTi pramANa matsyo hoya che. prazna 61 - aDhIdvIpanI bahAra zuM zuM nathI? uttara - aDhIdvIpanI bahAra 10 bola hotAM nathI. (1) manuSyanI utpatti tathA maraNa (2) bAdara agni (3) daha (4) nadI (5) khADA (6) garjArava (7) vIjaLI (8) vAdaLa (9) varasAda (10) duSkALa tathA samaya - AvalikA - divasa - rAtri - mAsa - varSa - utsarpiNI - avasarpiNI vagere kAla aDhIdIpanI bAra pravartato nathI. kAraNa ke tyAM caMdra - sUrya vagere sthira che. upasaMhAraA aDhIdvIpamAMthI ja jIvo mokSagamana karI zake che. aDhIdvIpanI bahAra manuSya hotA nathI. saMharaNa karIne koI deva koI manuSyane upADIne aDhIDhIpa bahAra mUkI de to paNa tyAM tenuM mRtyu thatuM nathI eTale manuSyanA janma-maraNa ane mokSa aDhIdvIpamAMthI ja thAya che. AgamakAroe jaMbUdvIpa prajJaptisUtra AdimAM aTadvIpa vagere kSetralokanuM varNana vizad rIte karela che. jenA AdhAre atre sugamatAthI bodha prApta thAya te mATe praznottara rUpe rajU karela che. je tattvajijJAsu jIvone avazya jANavA yogya che. cja09999999999999999999999 aDhIdvIpanI aizvaryatA..! Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ meru parvata. - pharatuM. jyotiSazukra > nakSatra 884 thaoNina canTa 880 yau68na sUya 800 yaoN68na - tArA 790 tho68ne paMDaka vana Ezani graha 900 yoSSna maMgaLa graha897 yaoN66I. guru graha 84 thaoNthana A hiAlAM D zukra graha 891 tha68na T budha graha 888 thaoNina ICIOS 39000 yojanA gauGjo koi8 ) QAne - svAti Die do cllo 01100 lucir aidiet 725.00 thojanA bha69d2 C Ezaka mULa T budha pI che ke A pahelI mekhalA ITaTS guno 9000 yojana pa00 thIjana kSisthAno10000 yojA, viMstAra, ucAI pahelI choDa kada vaibhAga. 20090 * yojana 20 bhaLL 110-A Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ badala vana W Usaumanasa vana Jain Educationa International Pphonicle UbhadAla n sItIdA nakkI. vidhaprala parvata 33 UnaMdanavana i. 1. AtyaMtara 2. kITa N caitya i.prA. AGGE EQUUS Hig parvata e 5 kArI dUha kara 05 0 K8F deva huM e *. *18 mara parvata kSatra citra 03 0 vicitra I.prA. ApyaMtara hote E Sier 249 caitya W meru parvata IRo . 110-B 251 0418 kalA GIGISE For Personal and Private Use Only vana sItA nadI 3.41213P 1000 rAsAda Dhppa Kou 91 Pin kADha apta pAMDu sAmatasa parvata E The ospita na paDagavana ple Elletes sAha 1 zilA DD U prAsAda E Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - - - - - - - (5) madhyalokano mahimA...! sa vaijJanA jJAnamAM virATa vizvanuM darzana thayuM temAM temaNe madhyaloka saMbaMdhI vizad svarUpa nihALyuM, ane Aje paNa te AgamanAM AlokamAM zrutajJAna rUpe saMgrahita thayela che. tiloka eka rAjuno lAMbo ane pahoLo che. ane tenI UMcAI 1800 jojana che. temAM ApaNe jaMbUdvIpathI zarU karIne aDhIdvIpanuM varNana praznottara rUpe joI gayA. have tiloka je 1800 jojanano che te temanI UMcAI che. temAM 900 jojana to samabhUmithI nIcenA bhAgamAM che ane 900 yojana samabhUminI upara Avela che. A 900 yojananA chellA 110 yojanamAM jyotiSa cakra che temAM jyotiSI devo rahe che. te jyotiSI devonA vimAno meru pharatI pradakSiNA kare che. tenA kAraNe aDhI dvIpamAM divasa-rAtri-mAsa- ayana - Rtu vagere kALanI vyavasthA thayela che. tethI meruparvatanA svarUpane saMkSepamAM batAvI pachI jyotiSI devonuM varNana praznottara rUpe ahIM rajU karela che. prazna 1 - meruparvata kyAM Avela che? uttara - pUrva mahAvideha ane pazcima madhavidehanI madhyamAM devakuthI uttaramAM uttarakuthI dakSiNamAM jaMbUdvIpanI barAbara madhyabhAgamAM meruparvata Avela che. prazna 2 - jaMbUdvIpanAM meruparvatanI UMcAI keTalI? ane teno AkAra temaja tenI vizeSa mAhitI zuM che? uttara - meruparvata mala sthaMbhanA AkAre goLa ane UMco che. nIcethI pahoLo ane upara jatAM anukrame sAMkaDo thato jAya che. meruparvatanI UMcAI 1 lAkha yojananI che. temAMthI 10 yojana pRthvImAM che. 900 yojana pRthvInI upara che pRthvInI aMdaranA mULamAM 190-10/11 yojana pahoLo che ane samatala pRthvI upara 100 yojana poLo che. kramaza: ghaTatAM ghaTatAM zikhara sthAne meru parvatano vistAra 1O yojana che. tenA upara cUlikA che. A rIte mUlamAM vistRta, madhyamAM saMkSipta- upara patalo gopucchanA AkAra samAna che. te sAroye parvata sarvaratnamaya svaccha manoramya che ane te cAre taraphathI eka padmavara vedikA tathA vanakhaMDathI gherAyela che. prazna 3 - meruparvata keTalA bhAgamAM (cUlikA bAda karatAM) vibhAjita che? uttara - meruparvata cUlikA bAda karatAM traNa bhAgamAM vibhAjita che. jene kAMDa kahevAya che te traNa kAMDa A pramANe che. (1) prathama kAMDa - adhastanakAMDa (2) madhyakAMDa (3) uparitana kAMDa prazna : - traNe kAMDa kevA prakAranA che? uttara - prathama kAMDa pRthvInI aMdara che. mATI, paththara, kAMkarA, ane vajaratnamaya che. madhyakAMDa-sphaTikaratna, aMtaratna, cAMdI ane suvarNamaya che. uparano kAMDa (jAMbunada) lAla suvarNamaya che. prazna 5 - traNe kAMDanI UMcAI keTalI che? uttara - nIcenA kAMDanI UMcAI 10 yojana che. madhyakAMDanI UMcAI 30 yojana che. uparanA kAMDanI UMcAI 350 yojana che. prazna 6 - meruparvata upara keTalA vana AvelA che? ane tenA nAma zuM che? uttara - meruparvata upara cAra vana AvelA che. (1) bhadrazAlavana (2) naMdanavana (3) somanasavana (4) paMDagavana. sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 (111) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna 7 - A bhadrazAlavana kyAM rahela che? ane teno vistAra keTalo che? uttara - A bhadrazAlavana meruparvatanI taLeTImAM samabhUmi upara Avela che. te meruparvatanI cAre bAju vIMTaLAyela che. meruthI uttara ane dakSiNamAM 250 yojana pahoLuM che ane pUrva-pazcima rara0 - rara0 yojana dirgha che. A bhadrazAlavana saumanasa, vighatuprabha, gaMdhamAdana ane mAlyavAna e cAra vakSaskAra parvatothI tathA sItA-sItodA mahAnadIothI ATha bhAgamAM vibhakta thayela che. temAM merunI pUrvamAM prathama bhAga, pazcimamAM bIjo bhAga, vidyuta prabha parvata tathA somanasa parvatanI madhyabhAgamAM dakSiNa dizAmAM trIjo bhAga, gaMdhamAdana ane mAlyavaMta parvatanA madhyamAM uttara dizAmAM cotho bhAga ane sItA-sItodA nadIthI dakSiNamAM pAMcamo channe bhAga ane uttaramAM sAtamo AThamo bhAga, A rIte bhadrazAlavana ATha vibhAgathI vibhakta che. prazna 8 - naMdanavana kyAM rahela che? uttara - meruparvatanI samabhUmithI upara paDyojana caDhIe ane somanasa vanathI Darapa0 yojana nIce utarIe tyAre naMdanavana Ave che te paLa yojanAnA vistAravALuM che. prazna 9 - naMdanavanamAM zuM zuM rahela che? uttara - naMdanavananI barAbara madhyamAM AvyaMtara meru che ane tenAthI pa0 yojana dUra dizAkumArInA 8 phUTa che. tenA upara urdhvalokanI 8 dizAkumArInA bhavana che. te badhI dizAkumArIo bhavanapati nikAyanI che. te darekanuM AyuSya 1 palyanuM che. prazna 10 - urdhvalokanI dizAkumArI zA mATe kahevAya che? uttara - naMdanavananI samabhUmithI pa0 yojana upara che ane tenA upara je kUTa che te pa0 yojana UMco che ane tenA upara devInuM bhavana che eTale kula samabhUmithI 10 yojana upara devI rahe che tethI temAMnA 9O yojana tilokamAM gaNAya, uparanA 10 yojana urdhvalokanAM che. mATe te devI urdhvalokanI gaNAya arthAt urdhvalokavAsI kahevAya che. noMdha - te uparAMta naMdanavanamAM cAra dizAmAM cAra caitya che. ane vidizAmAM be IzAnendranA prAsAda, be zakendranA prAsAda che. A prAsAda ane caitya cAre vanamAM che. A caityamAM je jinapaDimAo kahelI che te tIrthakaranI nahi samajatA kAmadevanI samajavI. prazna 11 - somanasa vana kyAM Avela che? uttara - naMdanavanathI karapa0 jojana upara ane paMDagavanathI 3%00 yojana nIce somanasa vana Ave che A meruparvatanI bIjI mekhalA che. te vana pa0 yojana pramANanI mekhalAmAM pa0 yojana pahoLuM che. prazna 12 - paMDagavana kyAM Avela che? uttara - somanasa vanathI jha00 yojana upara jatA paMDagavana Ave che. te 494 yojana caklAla pahoLuM che. prazna 13. paMDagavana 494 yojana cakravAla pahoLuM kaI rIte? uttara - zikhara sthAne meruparvatano vistAra 10 yojana che. ane cUlikAnA mULano vistAra 1ra yojana che ane cUlikA paMDagavananAM ati madhyabhAgamAM che. mATe 10 jojanamAMthI 1ra yojana bAda karatAM 88 yojana rahyA. temAMno eka ardhabhAga 494 jojana jeTalo pUrvatarapha ane bIjo 494 yojana jeTalo ardhabhAga pazcima tarapha Avyo. jethI meru cUlikAnA mULathI koIpaNa dizAe 494 yojana jeTalI madhyalokano mahimA ! Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahoLAIvALuM paMDagavana che. A rIte paMDagavana merucUlikAnA mULathI 494 yojana jeTaluM cakvAla pahoLuM prazna 14 - paMDagavanamAM zuM zuM rahela che? uttara - paMDagavanamAM zrI jinendronA janmAbhiSeka karavA mATenI cAra zilAo che. merunI cUlikAnI pUrva dizAe pAMDu kaMbalA - jaitaraMganI, pazcima dizAe rakta kaMbalA - raktaraMganI, dakSiNa dizAe atipAMDu kaMbalA - ati vyaMtaraMganI, uttara dizAe atirakta kaMbalA - atiraktaraMganI, prazna 15 - tIrthakarono janmAbhiSeka kaI kaI zilA upara thAya che? uttara - upara pramANe batAvela A cAra zilA upara tIrthakaronA janmAbhiSeka thAya che. dakSiNa dizAnI zilA uparanA dakSiNA mukhI siMhAsana upara bharatakSetramAM janmelA jinezvarono, ane uttara dizAnI zilA uparanA uttarAbhimukhI siMhAsana upara airavata kSetramAM janmatA jinezvarono janmAbhiSeka thAya che. pUrva dizAnI zilA uparanA be siMhAsanomAM je eka siMhAsana-zilA uttara dizAmAM che te upara pUrva mahAvideha kSetranI sItA mahAnadInA uttara kinAre AvelI ATha vijayomAM janmelA jinezvarono janma-abhiSeka thAya che. e pramANe pazcima zilA uparanAM be siMhAsanomAM paNa je eka siMhAsana zilA uttara dizAmAM che. te upara pazcima mahAvidehamAMnI sodA mahAnadInA uttara kinAre AvelI ATha vijayomAM janmelAM jinezvarono janmAbhiSeka thAya che ane IkSiNa taraphanA siMhAsana upara sIsodAnA dakSiNa kinArA paranI ATha vijayomAM janmelAM jinezvarono janmAbhiSeka thAya che. prazna 16 - jaMbudvIpamAM eka sAthe keTalA jinezvarono janma mahotsava ujavAya che? uttara - jaMbudvIpamAM samakALe che ane cAra jinezvarothI adhika jinezvarono janma thato nathI bharata ane airavatamAM jyAre eka samaye jinezvarano janma thAya tyAre jaghanya be jinezvarano janma mahotsava ujavAya ane mahAvideha kSetramAM jyAre eka sAthe cAra jinezvarano janma thAya tyAre cAra jinezvarano eka sAthe janma mahotsava ujavAyajyAre mahavidehakSetramAM jinezvarano janma thAya tyAre bharata-airavatamAM na thAya ane jyAre bharata-airavatamAM jinezvarano janma thAya tyAre mahAvidehamAM na thAya. kAraNa ke jinezvaronA janma madhyarAtre thAya che tethI jyAre bharata-airavatamAM madhyarAtri hoya tyAre mahAvideha kSetramAM divasa hoya che. ane mahAvideha kSetramAM madhyarAtri hoya tyAre bharata-airavatamAM divasa hoya e rIte kALa viparyaya che mATe janma viparyaya paNa che. prazna 17 - cUlikA eTale zuM? uttara - cUlikAnI samajUtI- meruparvatanA cothA paMDagavananI madhyamAM 40 yojananI UMcI, nIce 12 yojananI, madhyamAM 8 jojananI ane aMtamAM 4 yojananI pahoLI vaiDUrya (lIlA) ratnamaya eka cUlikA che. cUlikA eTale zikhara samAna UMcI TekarI hoya che. A meruparvatanI cAre bAju jyotiSa cakra phare che. arthAt jyotiSI devonA vimAno phare che. prazna 18 - jyotiSa cakra eTale zuM? uttara - jemAM jyotiSI jAtinA devo rahelA che tene jyotiSa cakra kahe che. A jyotiSI devonA daza prakAra che. temAMthI sUrya, caMdra, graha, nakSatra, tArA A pAMca 'cara aDhIdvIpanI aMdara meruparvatanI AsapAsa pharatA rahe che. tathA pAMca 'acara' je aDhIdvIpanI bahAra sthira che. sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 (113) | Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Chu Guo Then mele 28 nakSatranA citra 114 Jain Educationa International abhijitu tArA - 3 Vin gAyanA mastakAkAre pUrvA bhAdrapada - 2 ardha vAva bharaNI - 3 bhaga-yoni * ArdrA - 1 rUdhiranuM biMdu mA - 7 bhAMgela gaDha citrA - 1 vikasIta phUla jyeSThA - 3 hAthI dAMta zravaNa - 3 kAvaDa uttarA bhAdrapada - 2 ardha vAva kRttikA - 6 nAvInI thelI punarvasu - 5 trAjavuM pUrvA phAlgunI - 2 artha pathaMka svAti - 1 khIlo * mUla - 11 dhaniSThA - 5 pakSInuM piMjara revatI - 3ra vIMchI madhyalIkano mahimA ! II nAvA - vahANa rohiNI - 5 gADAnI udha * puSya - 3 vardhamAnaka - sarAvaluM uttarA phAlgunI - 2 HR ardha pathaMka vizAkhA - 5 dAmaNI * pUrvASADhA - 4 hAthInI cAla For Personal and Private Use Only zatabhiSak - 100 vikharAyelA phUla * azvinI - 3 || ghoDAnuM skaMdha * magazIrSa - 3 haraNanuM mastaka azleSA - 6 patAkA - dhajA * hasta - 5 hAthano paMjo anurAdhA - 4 ekAvalI hara uttarApAdya - 4 pradezo siMha Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tirachaloka - jyotiSI devonuM varNana | prazna 19 - jyotiSI devo keTalAM prakAranA kahyAM che? uttara - jyotiSI devo mukhya pAMca prakAranA che. (1) caMdra (2) sUrya (3) graha (4) nakSatra (pa) tArA. sUrya - caMdra te be jyotiSI devonA Indra che. graha - 88 che. budha - zukra - bRhaspati - maMgala - zanaizcara ane ketu ItyAdi 88 grahanA nAma zAstramAM batAvyAM che. nakSatra - 28 che. te A pramANe - (1) abhijit (ra) zravaNa (3) dhaniSTha (4) zatabhiSapha (pa) pUrvAbhAdrapada (6) uttarA bhAdrapada (7) revatI (8) azvinI (9) bharaNI (10) kRttikA (11) rohiNI (12) mRgazIrSa (13) AdrA (14) punarvasu (15) puSya (13) azleSA (17) maghA (18) pUrvAphAlganI (19) uttarAphAlganI (20) hasta (ra1) citrA (rara) svAti (23) vizAkhA (24) anurAdhA (rapa) jyeSTha (6) mUla (27) pUrvASADhA (28) uttarASADhA. prazna 20 - jyotiSI devonAM sthAna kyAM che? uttara - ApaNI ratnaprabhA pRthvInAM atisama bhUmibhAgathI 790yojana upara javA para 110 yojananAM vistRta kSetramAM jyotiSI devonAM asaMkhya sthAna che. temAM tirdho saMpUrNa eka rAjumAM jyotiSI devonAM asaMkhya lAkha vimAnavAsa che. temAM jyotiSI devo rahe che. prazna 21 - jyotiSI devonAM vimAna kevAM hoya che? uttara - te vimAna ardhakoThAnAM AkAranAM che. (te ApaNane dUrathI goLAkAre ja dekhAya che) badhAM sphaTikaratnanAM banelAM che. vividha maNI-kanaka ratnonI racanAthI citra-vicitra che. vAyuthI uDatI vijaya vaijayantI patAkAo tathA chatrAtichatrothI suzobhita che. te aMdara ane bahAra cIkaNAM che. sukhada sparzavALA ane darzanIya zobhanIka che. prazna rara - vimAnomAM kayAM jyotiSI devo rahe che? uttara - vimAnomAM aneka jyotiSI devo rahe che. jemake bRhaspati - caMdra - sUrya - zukra- zanaizcara - rAhu - dhUmaketu - budha - aMgAraka (maMgalA) vagere te badhAM tapta suvarNa jevA lAla varNavALAM che. te sivAya 28 nakSatromAM devo tathA pAMcavarNavALAM aneka tArAo che. te pratyeka pota potAnAM maMDalamAM niraMtara gati kare che. pratyeka devanAM mukuTamAM spaSTa nAmAMkita cihna che. tenAthI tenI pIchaNa thAya che. jemake sUryanAM mukuTamAM sUryamaMDalanuM cihna hoya che. caMdramAnAM mukuTamAM caMdramaMDalanuM cihna hoya che. tema bhinna bhinna graha - nakSatra - tArA tathA prakIrNaka devonAM mukuTomAM paNa tenAM tenAM maMDalanuM cihna hoya che. prazna 23 - eka caMdrano parivAra keTalo che? uttara - eka caMdrano parivAra 88 graha, 28 nakSatra, 75 kroDAkoDa tArA che. prazna 24 - manuSyalokamAM keTalAM caMdra - sUrya - graha - nakSatra - tArAo paribhramaNa kare che? uttara - manuSyalokanAM jaMbudvIpa Adi kSetromAM koSTakamAM darzAvyA pramANe caMdra vagere hoya che. sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 Jain Educationa Intemational For Personal and Private Use Only Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caMdra , sm 'wmy 7ra. 2016 dvIpa-samudra graha nakSatra tArA | jaMbUdvIpamAM 176 pas 1,33950 kroDAkoDI. lavaNasamudramAM upara 112 ra790 kroDAkoDI | dhAtakIkhaMDamAM 1,056 36 830 kroDakroDI | kAlodadhi samudramAM 42 42. 396 1,176 2812,950 kroDAkro puSkarArdha dvIpamAM 7ra | 6,3jha 48,22, 20 kroDAkroDI 13ra | 13ra | 11,616 | 3696 | 80,47,700 kroDAkoDI | prazna 2pa - caMdra - sUrya - graha - nakSatra ane tArAomAMthI koNa konAthI alpa - bahu - vizeSAdhika che. uttara - caMdra - sUrya banne tulya che = samAna che. tyArapachI sahuthI alpa nakSatra che. tenAthI graho saMkhyAta guNA. tenAthI tArA saMkhyAta guNA. prazna ra6 - caMdra - sUrya vagere ApaNI pRthvIthI keTale UMce rahelAM che? uttara - samapRthvIthI 90 yojana upara prathama tArAmaMDaLa che. jo ke te aniyatacArI che. kyAreka sUrya - caMdranI upara to kyAreka sUrya - caMdranI nIce gati kare che. paraMtu sUrya-caMdra tathA grahothI sadaiva 10 yojana dUra ja rahe che. ane 60 yojanathI nIce kyAreya AvatAM nathI. tenAM upara 10 yojana jatAM sUryanuM vimAna Ave che. tenAthI 80 yojana upara jatAM caMdranuM vimAna che. tenAthI 10 yojana upara tArAmAM vimAno che. eTale samapRthvIthI ka0 yojana upara tArA maMDaLa raheluM che. 0 yojana upara sUryanuM vimAna raheluM che. samapRthvIthI CC0 yojana upara caMdranuM vimAna raheluM che. samapRthvIthI 884 yojana upara nakSatranAM vimAna rahelAM che. samapRthvIthI 888 yojana upara budha (graha)nAM vimAna rahelAM che. samapRthvIthI 891 yojana upara zukanuM vimAna rahela che. samapRthvIthI 894 yojana upara bRhaspatinuM vimAna rahela che. samapRthvIthI 897 yojana upara maMgaLanuM vimAna rahela che. samapRthvIthI - 9O yojana upara zanaizcaranuM vimAna rahela che. A prakAre saMpUrNa jyotiSacakra 110 yojana (90 thI 90 yojana sudhI) mAM phelAyela che. prazna 27 - te jyotiSIdevanAM vimAno meruparvatathI keTalAM (dUra) aMtara para rahIne gati kare che? uttara - badhAM jyotiSI devanAM vimAno meruparvatanI paridhithI 11ra1 yojana dUra rahIne maMDalAkAra gatithI paribhramaNa karatAM thakA meruparvatanI pradakSiNA kya kare che. prazna 28 - caMdra - sUrya devonAM vimAnonI gati svayaM thAya che? uttara - sUrya - caMdra Adi jyotiSI devonAM vimAno svayaM ja svabhAvathI potapotAnAM maMDalamAM niyamitarUpathI (116) [ madhyalokano mahimA...! samapRthvIthI Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gati kare che. tenI gati mATe koIpaNa devonI sahAyatAnI apekSA nathI hotI athavA koI AvazyaktA hotI nathI. to paNa Abhiyogika (sevaka) jAtinAM devo potAnAM jAtigata svabhAvanAM kAraNe tenAM vimAnone vahana karatAM rahe che. ane manamAM evA bhAva rAkhe che ke ame A vimAnone calAvIe chIe. prazna 29 - caMdra AdinAM vimAnone keTalAM hajAra deva vahana kare che ? uttara - caMdra - sUryanAM vimAnane 16-16 hajAra devo vahana kare che. pratyeke grahanAM vimAnane 8-8 hajAra devo vahana kare che. pratyeka nakSatranAM vimAnane 4-4 hajAra devo vahana kare che. pratyeka tArAnAM vimAnane 2-2 hajAra devo vahana kare che. temAM caMdramAnAM vimAnane pUrvamAM (AgaLa) siMha samAna AkRtivALAM 4 devo pazcima (pAchaLa) vRSabha samAna AkRtivALAM 40 devo dakSiNa (bAjumAM) hAthInI samAna AkRtivALAM 4000 devo uttara (bAjumAM) azvanI samAna AkRtivALAM 400 devo vahana kare che. tema sUrya-graha-nakSatra Adine paNa tenA tenA Abhiyogika devo pUrvokta rIte vahana kare che. ? prazna 30 - caMdra - sUrya meruparvata pharatAM maMDalamAM rahIne gati kare che. to te maMDala eTale zuM uttara - caMdra ane sUrya meruparvatathI ochAmAM ochI 44820 yojananI abAdhAe rahIne merune pradakSiNAnAM kramathI saMpUrNa pharI rahe tene eka maMDala kahevAya che. arthAt caMdra-sUryanAM merune pradakSiNAM karatAM evA cakrAkArarUpe je niyata mArga tene maMDala kahevAya che. prazna 31 - sUryanAM maMDala keTalAM che ? ane tenA AMtarA keTalAM rahelAM che ? ane tenA maMDala ane aMtarano viSNubha keTalo che ? - uttara - sUryanA maMDala 184 che ane tenA AMtarA 183 che. sUryanAM 65 maMDalo jaMbudrIpamAM ane 119 maMDalo lavaNasamudramAM paDe che. sUryanAM vimAnano viSphabha (pahoLAI) eka yojananAM 48/1 bhAga che. tethI pratyeka maMDalano vistAra teTalo ja eTale eka yojananAM 481 bhAga pramANa che. ane 184 maMDala che. tethI te sarvamaMDalakSetranAM 144-4861 yojana che. ane eka maMDalathI bIjA maMDala vacce aMtara be yojana che. 183 X 2 = 366 yojana saMpUrNa aMtarakSetra che. kula 36 yojana aMtarakSetra + 144-48/61 maMDalakSetra = 510 48/1 yojana sUryanuM gatikSetra che. (cAlavAnuM kSetra che.) A rIte prathama maMDalathI aMtima maMDala sudhI pahoMcavAmAM sUryane 6 dina lAge che. A eka saura (sUrya) varSa che. Adhunika vijJAna paNa sauravarSane 365 1/4 dinanuM mAne che. prazna 3ra - caMdra - sUryane merunI pradakSiNA karatAM keTalo samaya lAge che ? uttara - jaMbudrIpamAM be caMdra ane be sUrya che. Aje je caMdra sUrya hoya che te bIje divase ahIM hotAM nathI. bIje divase bIjA caMdra sUrya Ave che. eka sUrya meruparvatanI pradakSiNA be divasamAM kare che. tenuM paribhramaNakSetra jaMbudrIpamAM 180 yojana ane lavaNasamudramAM 330-48/1 yojana che. prazna 33 - dakSiNAyana ane uttarAyaNa eTale zuM ? uttara - te sUryanAM paribhramaNamAM prathama cha mAsa dakSiNAyana hevAya che. pachInAM cha mAsa uttarAyaNa kahevAya che. sarva AvyaMtara maMDala (prathama maMDala)mAM jyAre sUrya hoya che tyAre 18 muhUrtano divasa ane 12 muhUrtanI rAtri hoya kramazaH ghaTatAM ghaTatAM sarva bAhyamaMDalamAM (aMtimamaMDalamAM) jyAre sUrya pahoMce che. tyA2e 12 sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 117) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muhUrtano divasa ane 18 muhUrtanI rAtri hoya che. A rIte aDhIdvIpamAM rAtri ane divasanAM vibhAgane pADanAra banne sUryano prakAza che. aSADa suda pUnama e uttarAyaNano aMtima divasa poSa suda pUnama e dakSiNAyanano aMtima divasa aSADa vada ekamathI dakSiNAyana zarU thAya che. poSa vada ekamathI uttarAyaNa zarU thAya che. prazna 34 - yuganI zarUAta kyArathI thAya che? uttara - kSiNAyananAM cha mAsanAM kALanAM prathama divasanAM prAraMbha sAthe ja (zrAvaNavada ekama) gujarAtI aSADavada ekame pAvRRtunAM AraMbhamAM bharata-airavatamAM divasanI AdimAM ane mahAvidehakSetramAM rAtrinAM prAraMbhamAM yuganI zarUAta thAya che. A rIte kSiNAyana ane uttarAyaNa bane kALa bhego karatAM ka divasa = eka saMvatsara thAya che. prazna 3pa - bharata-airAvata ane mahAvidehamAM rAtri-divasa kaI rIte hoya? uttara - bharata-airavatamAM jyAre divasa hoya tyAre mahAvidehamAM rAtri hoya ane mahAvidehamAM divasa hoya tyAre bharata-airavatamAM rAtri hoya che. bharata-airAvatamAM rAtri-divasanuM mApa samAna hoya che. ane pUrvamAvideha pazcima mahAvidehanuM rAtri- divasanuM mApa samAna hoya che. kAraNa ke be caMdramAM ane be sUrya paribhramaNa kare che. jyAre bhAratamAM sUrya Ave tyAre airavatamAM paNa sUrya hoya che. ane pUrva-pazcima mahAvidehamAM caMdra hoya che. prazna 36 - bharatakSetramAM sUryodaya keTalA dUrathI thatAM dekhAya che? uttara - sarvaAtyaMtara maMDalamAM sUrya gati karato niSadha parvata upara Ave tyAre bharata kSetranA mAnavIne te sUrya 7ra642/% (7/10) yojana dUrathI daSTigocara thAya che. jyAre sarva bAhya maMDalamAM (chellA) sUrya gati karato hoya tyAre 183 - 1ra yojana dUrathI dRSTigocara thAya che. tyAre te bharatakSetrathI pUrvamAM hoya che. ane tyAM sUryodaya thayo gaNAya che. eja pramANe teTalAja yojana dUrathI sUrya asta thato dekhAya che. ane tyAre sUrya bharatakSetrathI pazcimamAM hoya che. prazna 37 - sUrya udaya-asta vakhate dUra hovA chatAM najIka dekhAya che ane madhyAhe najIka hovA chatAM dUra dekhAya che tenuM kAraNa zuM? uttara - bane sUryo udaya-asta samaye hajAro yojana dUra chatAM najIka dekhAya che. tenuM kAraNa te dUra hovAthI temanAM bibonAM tejano pratighAta thAya che. tethI jANe najIkamAM hoya tevo bhAsa thAya che. ane sukhethI joI zakAya che. ane madhyAnne to 0 yojana dUra hovA chatAM dUra dekhAya che. teonAM tejanAM abhitApathI samIpa hovA chatAM dUra dekhAya che je dukhethI joI zakAya che. prazna 38 - bharatAdi kSetromAM je uSNaprakAza paDe che te sUryadevanAM che ke sUrya vimAnanAM che? uttara - bharatAdi kSetramAM je uSNaprakAza paDe che te prakAza sUryanAM vimAnano che. kAraNa ke sUryanuM vimAna pRthvIkAyamaya che. ane te pRthvIkAyika jIvone AtapanAmakarmano udaya hoya che. tethI te svaprakAzya kSetramAM sUryanAM te pRthvIkAyika vimAnono uSNaprakAza paDe che. tenI aMdara rahelAM deva to potAnA divya devonAM sukhane AnaMdapUrvaka bhogave che. paNa temanAM cara-jyotiSI vimAno hovAthI vartaLAkAre meruparvata pharatAM pharyA kare che. prazna 39 caMdra maMDala keTalA che? tenAM AMtarA keTalAM che? ane tenAM maMDala ane AMtarAno vistAra keTalo che? madhyalokano mahimA..! Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttara - caMdranAM maMDala 15 che. tenA AMtarA 14 che. caMdranAM maMDala jaMbudrIpamAM pAMca che ane lavaNasamudramAM 10 che. tenI gati maMda hovAthI caMdra potAnAM maMDala dUra - dUravartI aMtare karato jAya che. caMdranA maMDalano vistAra eka yojananA pa/1 bhAga pramANa che. tenA aMtarano vistAra 35 yojana 30/1-4/7 bhAga pramANa che. tethI tenuM cAra kSetra paNa sUrya jeTaluM ja 510-48/1 yojana che. caMdranI gati sUryanI apekSAe kAMIka kama che te merunI prakSiNA be divasathI kAMIka adhika samayamAM karI le che. caMdrasaMvatsara (varSamAM) 355/356 divasa thAya che. AthI sUrya saMvatsara ane caMdrasaMvatsaramAM je aMtara rahe che te aMtarane traNa varSe eka adhika mAsa (puruSottama mAsa) - Leapyear Ave che tenAthI te aMtara pUrAya jAya che ane banne sarakhA varSa thaI jAya che. caMdramAnI gati dhImI hovAthI pariNAme caMdrodaya AgaLa-pAchaLa thAya che. eTale ke zukalapakSanAM ekamanI apekSA bIjano caMdra vilaMbathI udita thAya che. te rIte AgaLanI tithiomAM paNa samajavuM. prazna 40 - be caMdra ane be sUrya sarvaprathama maMDale (ApyaMtara maMDala) hoya tyAre te bannenI vaccenuM aMtarakSetra keTaluM ? uttara - eka lAkha yojananAM jaMbUTTIpanAM vistAramAMthI maMDalakSetra banne bAju 180 + 180 = 360 yojana bAda karatAM 99640 yojananuM AMtarU sAmasAmA be sUrya ane be caMdra vacce hoya che. prazna 41 - A jyotiSI devo caMdra-sUryanAM cAra (gatikSetra) paribhramaNathI zuM bane che ? uttara - A caMdra - sUryanAM paribhramaNathI kAlano vibhAga thAya che. teno Azaya e che ke muhUrta - prahara - divasa * rAtri - pakSa - mAsa - Rtu - ayana - varSa - Adi, Adhunika zabdamAM sekanDa - miniTa - klAka - divasa - rAtri - mAsa - varSa vagere AgamamAM A kAlane vyavahAkAla kahevAya che. A vyavahArakAlanI gaNanAno AdhA2 caMdra - sUryanuM bhramaNa che. prazna 42 - A cara jyotiSI kyAM sudhI che ? uttara - A jyotiSI cakranuM bhramaNa mAtra manuSyaloka - aDhIdvIpamAM ja che. tenAthI AgaLanAM dvIpa-samudromAM jyotiSI devonAM vimAna sthira che paribhramaNa karatAM nathI. te kAraNe tyAM muhUrta-kalAka-divasa-rAta vagere vyavahA2kAla hoto nathI. jyAM caMdra hoya che tyAM ujjavala cAMdanI phelAyelI (rAtri) rahe che. ane jyAM sUrya hoya che tyAM sUryano prakAza (divasa) hoya che. aDhIdvIpanI bahAranAM jyotiSI vimAnono prakAza paNa manuSyalokanI apekSAe ocho hoya che. tenAM vimAnonuM parimANa (mApa) paNa ardha che. vaLI te sthira che. sthira rahevAne kAraNe te prakAza na ghaTe na vadhe. tenuM grahaNa paNa thatuM nathI. tyAM teno prakAza eka lAkha yojana sudhI phelAya che ane sthira rahe che. prazna 43 - caMdranI hAni-vRddhi konA nimittathI thAya che ane kRSNapakSa-zukalapakSa kyA kAraNathI thAya che ? uttara - nitya rAhunuM kRSNa (kALuM) vimAna caMdra vimAnanI cAra aMgula nIce nitya niraMtara gati kare che. eka caMdramaMDalanAM 94 bhAga kalpita che temAMthI eka bhAga amAvasyAnI rAtrimAM paNa nityarAhuthI anAvRtta rahe che. AthI eka bhAgane choDI zeSa 930 bhAgamAMthI zukalapakSamAM pratidina bAsaThabAsaTha bhAga caMdramAM vadhato rahe che. eTale nityarAhuthI anAvRtta thato rahe che. A ja rIte kRSNapakSamAM caMdramAM pratidina bAsabAsaTha bhAga ghaTato rahe che. arthAt caMdramAM nityarAhuthI AvRtta thato rahe che. jema pratipadAnAM ekbhAga, bIjanAM be bhAga yAvat amAsanAM paMdarabhAga AvRtta thaI jAya che. ane punaH eka eka bhAga anAvRtta thatAM pUrNimAnAM divase 15+1 = 16 kalAothI caMdra khIlI UThe che. sacitra jaina tattvadarzana bhAga - 2 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only 119 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna 44 - rAhu keTalA prakAranAM che? uttara - rAhu be prakAranAM che jemake nityarAhu-parvarAhu temAM je nityarAhu te kRSNapakSanI pratipadAthI 15 divasa sudhI caMdranA paMdaramAM bhAgane AvRtta karato rahe che. ane zukalapakSanI pratipadAthI pUrNimA sudhI pratidina eka eka bhAvane anAvRtta karato rahe che. A rIte pUrNimA ane amAvasyA bane che. tathA je parvarAhu che te jadhanya cha mAsa utkRSTa caMdrane 42 mAsa ane sUryane 48 varSe AvRtta kare che. tene caMdragrahaNa ane sUryagrahaNa kahevAya che. prazna 45 - caMdra - sUrya - graha - nakSatra - tArAmAM konI gati adhika zIdhra ane konI gati maMda hoya che? uttara - sauthI ochI caMdranI gati hoya che tenAthI sUryanI gati zIvra hoya che. sUryathI grahanI gati zIvra hoya che grahathI nakSatronI gati zIdhra hoya che. nakSatrothI tArAnI gati zIdhra hoya che. sarvathI alpagati caMdramAnI hoya che. sarvathI zIghagati tArAonI hoya che. prazna 36 - caMdra AdimAM koNa alpaddhivALA ane koNa mahARddhivALAM hoya che? uttara - sarvathI alpaddhivALAM tArA che. tenAthI mahAddhivALAM nakSatra che. tenAthI mahAddhivALAM graha che. tenAthI mahAddhivALAM sUrya che. tenAthI mahAddhivALAM caMdra che. prazna 47 - saMpUrNa jyotiSI devonI saMkhyA keTalI che? uttara - saMpUrNa sUrya - caMdra - tArA vagere jyotiSI devonI saMkhyA asaMkhyAta che. kAraNa ke asaMkhyAta dviIpa-samudronI upara eka rAjumAM te viccha rahelA che. -upasaMhAra) A tirthyaloka te ApaNe jyAM rahIe chIe te madhyaloka che. A lokanI madhyamAM ja mukhyapaNe manuSyo tiryaMco ane jyotiSI-devonA nivAsa sthAna che. jyotiSI devonI saMkhyA cAra prakAranA devomAM sauthI vadhAre che. prAyaH virAdhanA karanArA manuSya ane tiryaMco A jyotiSI devomAM utpanna thAya che. jainadharmanI dRSTie A caMdrasUrya vagere badhA devo che. ane je dekhAya che te temanA rahevAnA vimAno che. ApaNA AtmAe A badhA sthAnone janma-maraNa dvArA aneka vakhata sparzI lIdhA che. A badhuM vAMcI vicArI ApaNe ApaNA jIvane samajAvavAno che ke he Atman ! have sthira thaI jA, svabhAvamAM jAmI jA." have tAre kyAMya kAMI jovAnuM, dekhavAnuM pharavAnuM bAkI rahyuM nathI. have javAlAyaka eka mAtra siddhakSetra che. jyAM anaMtA siddho birAje che ane samaye samaye kevaLajJAnanA prakAzamAM saMpUrNa lokAlokane nihALI rahyAM che. nijAnaMdane bhogavI rahyA che. apUrva, atula, anaMta Atmika sukhamAM lIna banI gayA che. tyAM pahoMcI javuM ane anaMta siddhomAM bhaLI javuM eja eka kArya karavAnuM che. vidunA ...! A tattva darzananA praznottara sau koIne samyaka samaja dvArA samyagadarzananI prApti karAve - samyagu jJAnanI vRddhi karAve ne paramAtmapadanI prAptinuM maMgalAcaraNa manuSya bhavamAM thaI jAya eja zubha bhAvanA saha. | (12) madhyalokano mAM..! Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ LET'S PRAY IMUNI RASHMI RATNA VIJAYJI (1) (9) Twinkle Twinkle Little Star, Jain Dharam is super star, A for O my ADINATH show me Father spiritual Path. Why to think of onerous World ? changing always hot and cold? let me go to SUVIDHINATH And let me seek the golden path. (17) Flower thou and I am bee, Moon you be and I am Sea, KUNTHUNATH love theee One, On my Mumi thou call me son. (2) (10) |(18) B for bow to AJITNATH Anger names are rising high, Dancing dieties come at birth, Let me have thy necter bath, Pride is calling I and my, Whom to say no ? you were worth, Shedding Karmas You went high, I bow SHEETALNATH Bhagwan, ARNATH O my Lord I sing, Out of reach thou seem as sky. Vices clear and I see dawn On my tounge (3) (11) (19) Show me SAMBHAVNATH DEVA I do wonder what you are ? Seeing thybody shining moon, How to do thy good seva, A Twinkle Star or Golden Bar ? The moon in sky is setting soon, you are dwelling higher there, SREYANSANATH O Lord you say. MALLINATH O Virgin Lord in the moksha where to star ? A sun or Moon or Topaz tray ? Call my soul with single nod. (4) (12) |(20) D for Dogma thy lovely, Red as rose thy body seem, i do pray thee thrice and nice, I do pray thee so daily, Glowing with super bearm, Hard to please, O tell thy price, ABHINANDANA O Lord be mine, VASUPUJYA Thy reverend feet, Take my head but be my God, Bless in with tiny worthy ouch and Low to be neai. O MUNISUVRATH Thou art my lord (5) (13) (21) You are candle you are light, Indras come and bow to feet, Bird or beast or ant or tree, Nothing is ever so bright, VIMALNATH Is whitish Sheet, Anything you tell, I will be SUMATINATH You give me wit, Not a dor of black is seen, If thy gaze would fall on me, Wash my mind and slash me bit. Make me too, such wonder clean O NAMI DADA I am ready (14) (22) You do shine like flower red, After curbing mind soul, Gave up Rajul Princess dear, Oozing virtues A to Z ANANTNATH has reached the goal Hearing cries of deer clear, PADMA PRABHU make me thine Hale and Hearty you are there, Son of Shiva Give me valour, Let me have thy vision-wine. 10 Lord come and take me care, NEMINATH O Do me favour, (7) (15) I am fond of you and none, Draught is brought to end by name, Raining cats and dogs till nose, I have found you super sun, DHARMANATH has such a frame, Kamath tried his every dose, What is dark and what is night Friend or foe are there equal, Yet Lord PARSHVA remained still SUPARSHVANATH Is Super light. Such a skill I bag thee well like a mountain anger nill. (8) (16) (24) See the moon go up and down Peace and joy was every where, Touching too you shook meru, Roaming Aimless man of town, SHANTINATH was born in care, Attacking you took karma Crew, CHANDRAPRABHU is my moon, Give me peace and divine rest, Mine is dark and dirty Soul, Always shining diamond spoon Like a bird I beg a nest. Oh my MAHAVEER Show me goal (6) (23) SACHITRA JAIN TATTVA DARSHAN - PART - 2 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuvApraNetA .bra.pU. zrI dhIrajjuna ma.sA. prerita zrI vardhamAna vaiyAvacca kendra-rAjakoTa Shree Vardhman Vaiyavach Kendra - Rajkot pravRtti paricaya..... - pU. sAdhu-sAdhvIjIonA vihAramArgamAM vaiyAvaccano aNamola avasara A je lagabhaga gAmaDAomAMthI jainonI vastI dina-pratidina ghaTI rahI che. AvA samayamAM 8 thI 10kilomITaranA aMtare saMyama surakSA mATe upAzrayonI ati AvazyakatA che. (1) sainika sosAyaTI-ghaMTezvara (2) chAparA (3) khIrasarA (4) nagarapIpaLIyA (5) pAraDI gAme upAzrayanuM kArya pUrNa thayA bAda (1) jazApara (kAlAvaDa zItalA najIka) (2) vajarakhI (3) jAmakaMDoraNA (4) khareDI (5) lodhIkA (6) vAjaDI (7) saDaka pIpaLIyA (8) coraDI (9) mAliyAsaNa (10) navAgAma (goMDala najIka) (11) mATalI (12) depALIyA (13) saradhAra vagere gAmomAM jamIna saMpAdana, upAzraya nirmANa ane jirNoddhAranI kAryavAhI cAlI rahela che. upAzrayanirmANanA bhAgyazALI bano ! TIpe TIpe sarovara bharAya... IMTe IMTe upAzraya baMdhAya ! 1,51,111/- saMpUrNa upAzraya nAmakaraNa dAtA 61,111/- upAzrayanA mukhyadAtAnAmakaraNa 25,111/- vyAkhyAna holanA dAtA 15,111/- bhaktibhavana rUmanA dAtA 11,111/- navakAra mahAmaMtra taktI dAtA 11,111/- cattArimaMgalaMtaktI dAtA 5,111/- nimaNi zubhecchaka dAtA 4,001/- pATanaMga- 1nA dAtA 3,501/- kabATa naMga 1nA dAtA 1,111/- nimaNa sahAyakadAtA 1,001/- pAgaraNa seTa naMga-1nA dAtA 501/- vaiyAvacca nibhAva phaMDatithi 101/- upAzraya nirmANa 1 iMTanAdAtA patravyavahAraH zrI vardhamAna vaiyAvacca kendra- rAjakoTa (: 227477 * zivama kompalekasa, bIjA mALe, Do. yAjJika roDa, rAjakoTa - 360001. 441069 cunAvAlA cembarsa, bIjA mALe, zopa naM. 8, goMDala roDa, rAjakoTa - 360002. [44408 Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30/ re 15/. A ? 20/ 10/ 'EAlA Aditya 'jIvanasavAre sAhitya | | amArA prakAzano * - jhIle vacana khUle nayana (vyAkhyAna saMgraha) Rs. sacitra jaina tattva darzana bhAga-1 Rs. sacitra jaina tattva darzana bhAga-2 Rs. bhAvanI bhInAza kare karmavinAza Rs. maMgala prArthanA (nayA saverA Aye socA mana jaga jAye) Rs. sAdhu vaMdanAnI sAme praznonI pAMkhe Rs. mahAvIra stuti-pucchisuNa Rs. zrI Avazyaka sUtra (artha-vidhi sahita) Rs. huM ja svara tumhAre gIta hamAre Rs. sAmAyika-pratikramaNa sUtra Rs. sAmAyika sUtra (artha sahita) Rs. NOTE : bahAragAmathI maMgAvanAre posTeja kharca alaga mokalavuM. 10/. 10/ 7). 6/. 5/ 2/ jaina darzana prakAzana rAjakoTa - muMbaI 1 cunAvAlA cembarsa, bIjA mALe, zopa naM. 8, goMDala roDa, kAThiyAvADa bAlAzrama pAse, melaDI mAtAnA maMdira sAme, rAjakoTa - 360 002. 0: 227477 zrejhara kemI Dragsa - ghATakopara, B-22, bIjA mALe, satyam zopIMga senTara, ema.jI.roDa, ghATakopara (E), muMbaI - 400 077 0 : o. 5116072 resI. pa127218 Jain Educationa Interational For Personal and Private Use Only Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pApano baMdha karAvanArA-18 paNi sthAno hiMsA vaO. ) che chAya ha | mA aa ma ma / tA 7) bhAna () WILyA 40) (9) lobha, (10) rAya, nakA. rI ) ( E) mAyAbhravAda miTADA thAuthI, Jain Educationa Interna and Paw library.org