Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ Litts 0 varSa: (50) + 70 aMka: 10 0 tA. 16-1-960 0 Regd. No. MR. By. /south 54. Licence 37 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra000 prabuddha 86 000prabuddha jIvana pAkSika 1999thI 1989 50 varSa000vArSika lavAjama rU. 50000 taMtrI ramaNalAla cI. zAha = rANakI vAva thoDA samaya pahelAM muMbaimAM zrI sevaMtIlAla kAntilAla TrasTa ane rANakI vAvanAM sau prathama darzana meM 1950mAM kyAM hatAM. tyAre to zrI pATaNa jaina maMDaLanA saMyukta upakrame DaoN. kirITa maMkoDInA "The AkhI vAva purAI gaI hatI. bahArathI kUvo jovA maLato. tyArapachI Queen's stepwell at Patan' nAmanA graMthano vimocana pATaNanA vatanI mArA mitra zrI maphatalAla bhIkhAcaMda zAha sAthe pATaNa kAryakrama yojAyo hato, jemAM mArA mitra zrI jayaMtIlAla pI. zAhanA vAraMvAra javAnuM thayuM hatuM ane dareka vakhate daTAyelI vAvano thoDo vadhu nimaMtraNathI upasthita rahevAnuM prApta thayuM hatuM. bhAga jovA maLato. purAtattva vibhAge mATInuM khodakAma karatAM be varSa ' The Queen's stepwell at Patan e DaoN. kirITa pahelAM to AkhI vAva paNa jovA maLI hatI. tyAre enA bhavya zilpa maMkoDIe varSonI mahenata lai, saMkhyAbaMdha phoTAo ane nakazAo sAthe sthApatyathI Azcaryacakti thavAyuM hatuM. gujarAtanA bhavya aitihAsika taiyAra karelo AkarSaka kalAtmaka daLadAra saMzodhana graMtha che. duniyAnAM ane sAMskRtika yuganI eTale ke solaMkIonA savarNayuganI jhAMkhI karAve judAM judAM aitihAsika sthaLomAM AvelAM viziSTa zilpa-sthApatya vize evI A vAva kharekhara darzanIya che. eTale ja kahevAyuM che kepragaTa thatAM benamUna sacitra zodhagraMthonI AntararASTrIya haroLamAM besI rANakI vAva ane navaghaNa kuvo, zake evo A pratikti graMtha hAthamAM letAM ja gamI jAya evo che. A ' jeNe na joyo te jIvato mUo.. graMthathI pATaNanI rANakI vAvane AMtararASTrIya kSetre bahu moTI prasiddhi (aDIkaDInI ane aDAlajanI vAva mATe paNa AvI ja ukitao maLaze e niHsaMzaya che. rANakI vAvanuM zilpa-sthApatya ja evuM manohara che.) rANakI vAva TAI gayA pachI pAMcacha saikA karatAM vadhu samaya sudhI ane advitIya che ke ene vadhu prasiddhi maLe e sarvathA yogya ja che. DaoN. lokone, khuda pATarAnA prajAjanone A vAva keTalI badhI suMdara che e kirITa maMkoDIne emanA A saMzodhana kAryamAM ane graMtha prakAzanamAM, cAra najare jovA maLyuM nathI. teone vAvano mahimA sAMbhaLavA maLyo haze dAyakAthI muMbaImAM rahetA ane rANakI vAvanA saMzodhanamAM rasa paNa enAM sAkSAta darzana karavA maLyAM nahi, A sadInA AraMbhakALamAM dharAvanAra phrenca vidvAna DaoN. mAIkala posTelano suMdara sahakAra sAMpaDyo pATaNamAM thaI gayelA vidvAna saMzodhaka zrI rAmalAla modI ke thoDA vakhata che. AvA suMdara prakAzana mATe baMnene abhinaMdana, A graMtha gujarAtImAM pahelAM avasAna pAmelA saMzodhaka DaoN. bhogIlAla sAMDesarAne rANakI paNa pragaTa thavo ghaTe. . vAva AkhI najare jovA maLI nathI. pATaNanA saMzodhanamAM rasa dharAvanAra rANakI vAva vizenA A graMthanA prakAzana samaye gujarAtanI vAvo teone ke sAhitya-zilpa- sthApatyamAM rasa dharAvanAra khuda sayAjIrAva vizenA eka, purogAmI graMthanuM smaraNa thayuM. varSo pahelAM muMbaInI gAyakavADane potAnA rAjyanI A amUlya saMpatti najare jovA maLI jheviyarsa kolejanA abhyAsa karatA mArA vidyArthI jyotIndra vIrendrakumAra hota to teonAM haiyA keTalAM nAcI UThata ! jaina yuropamAM itihAsa ane purAtattvano vadhu abhyAsa karI, yuropIya rANakI vAva ATalA badhAM varSo sudhI daTAi rahI ethI bIjI daSTie yuvatI juTA nelabora sAthe lagna karI bhArata pAchA pharyA tyAre baMnene joie to lAbha ja thayo che. daTAI javAne kAraNe musalamAnoe potAnA maLavAnuM thayuM hatuM. jyotIndra jaina tyAre amadAvAdamAM ela. DI. AkramaNa daramiyAna gujarAtamAM maMdiro ane anya sthApatyane je . InsTITayuTamAM joDAyA hatA ane emanAM patnIe pIecaDInA saMzodhana pArAvAra nukasAna pahoMcADyuM hatuM tevuM koI nukasAna rANakI vAvane thayuM mATe abhyAsa viSaya tarIke gujarAtanI vAvano viSaya pasaMda karyo tyAre nahi. vaLI sudIrgha kALa daramiyAna AbohavAnA ghasArA sAme ane ' mane bahu AnaMda thayo hato. e zodhanibaMdha tyArapachI taiyAra thaI gayo lokonI bedarakArI sAme A vAva enA e rUpe TakI zakI na hota. have ane 1982mAM "The Stepwells of Gujarat'nA nAmathI suMdara jyAre duniyAbharamAM prAcIna smArakone jALavavAnI jAgRti AvI che graMtha rUpe pragaTa paNa thayo che. gujarAtanI vAvomAM saMzodhananI daSTie ane tene TakAvavA mATe navI navI vaijJAnika paddhati zodhAtI jAya che te rasa lenAra videzI vyaktio paNa che e ApaNe mATe keTalA AnaMda ane jotAM rANakI vAvanA A sthApatyanuM AyuSya vadhaze e AnaMdanI vAta gauravanI vAta che.
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 prabuddha jIvana vAva zabda saMskRta vApI uparathI Avyo che. solaMkI yuganA bAhoza rAjA bhImadeva (pahelA)nI rANI udayamatIe baMdhAvelI A vAva prAraMbhathI ja rANakI vAva tarIke jANItI banI che. 'rANIkI vAva' ke 'rANInI vAva' u52thI bolacAlamAM rANakI vAva jevuM nAma pracalita banI gayuM haze je Aja divasa sudhI cAlu rahyuM che. aitihAsika pramANo pramANe solaMkI (caulukya) vaMzanA rAjA bhImadeva pahelAnI paTarANI udayamatIe rAjAnA avasAna pachI emanI yAdagIrImAM i. sa. 1064mAM A vAva baMdhAvavI zarU karI hatI. bhImadevano samaya i. sa. 1022 thI 1064no gaNAya che. emaNe moDherAmAM sUrya maMdira baMdhAvyuM hatuM. navaso varSa pahelAM baMdhAyelI A vAva uparathI e jamAnAnI jAhojalAlIno, saMskAra-samRddhino ane rANI udayamatInA prabhAvazALI vyaktitvano khyAla AvI zake che. e samRddhinA kALamAM ja vimala maMtrIe tyAra pachI AbumAM delavADAmAM jaina maMdira baMdhAvyuM hatuM. siddharAja jayasiMhe sahastraliMga taLAva baMdhAvyuM hatuM, karNadeve karNAvatI (amadAvAda) nagarI vasAvI hatI. ane kumArapALa rAjAe tAraMgA tathA giranAra upara maMdiro baMdhAvyAM hatAM. potAnA pati rAjA bhImadevanI yAdagIrImAM emanA puNyArthe baMdhAvelI A vAvamAM rANI udayamatIe bahu mahattvAkAMkSI bhAvanA sevI hatI. vizALatAnI dRSTie, laMbAi-pahoLAinI dRSTie, zilpa sthApatyanI bahulatAnI dRSTie ane uttama kalAkArIgIrInI STie emaNe kazI maNA rAkhI na hatI. ethI ja rANakI vAva sarva vAtomAM atyaMta bhavya ane ramaNIya vAva banI hatI. zilpa sthApatyano to e eka zreSTha namUno che. rANI udayamatIe AvaDI moTI vAva baMdhAvavAnuM je utsAhabharyuM mahattvAkAMkSI Ayojana karyuM tenI eka moTI maryAdA e thai ke emanA potAnA jIvanakALa daramiyAna, vAva pUrI baMdhAi nahi. vAvanuM chelluM thoDuM kAma pachI adhUrUM rahI gayuM. ema mAnavAmAM Ave che ke vAvanI bhavyAkRti joine enA sthapatIe ja pAchaLathI vAvanI racanA-AkRtimAM mahattvanA umerA karyA, paraMtu ema karavA jatAM vadhu samaya javAne lIdhe vAva saMpUrNapaNe taiyAra thai zakI nahi. vAvamAM judI judI jagyAe maLIne basothI vadhu zilpAkRti kaMDAravAnI rahI gai. ane keTalAye staMbhonI ane gokhalAonI kotaraNImAM utAvaLa karavI paDI hatI. vAvanA bAMdhakAmamAM pacIseka jeTalAM varSano gALo pasAra thai gayo hovAnuM manAya che. seMkaDo majUro ane kArIgaro emAM kAme lagADavAmAM AvyA hatA. rAjyAzraye keTalAMka uttama kAryo kevAM thai zake che enI e pratIti karAve che. pUrve baMdhAyelI judI judI vAvonA anubhava parathI rANakI vAvamAM enI sthApatyakalA caramasImAe pahoMcI zakI. i. sa. 1304mAM merutuMgAcArye potAnA graMtha prabaMdha ciMtAmaNi'mAM A vAvano nirdeza karatAM lakhyuM che ke 'rANakI vAva' sahastra liMga taLAva karatAM caDiyAtI racanA che. e uparathI jaNAya che ke meruttuMgAcAryanA samaya sudhI vAvano barAbara upayoga thato rahyo haze, paNa pachInA najIkanA kALamAM ja sarasvatI nadImAM moTuM pUra AvyuM haze ane vAva purAi gai haze. eTale ke vAvano upayoga baMdha thayo haze. je vAvomAM pANI sukAi jAya athavA enI upayogitA pUrI thai jAya ke koi kudaratI Apattine kAraNe vAvano keTaloka bhAga tUTI jAya athavA ApaghAta ke khUna jevI temAM uparAuparI banatI ghaTanAthI lokomAM vahema ghUsI jAya, athavA bhUtapretano Dara lAgI jAya to evI vAvo avAvaru banI jatI ane rAjya taraphathI ke prajAjano taraphathI enI tA. 16-1-96 saMbhALa na levAya to kALakrame te daTAi paNa jatI. rANakI vAvanuM bhAvi kaMika juduM ja haze. sAva najIka AvelI sarasvatI nadImAM pUra AvatAM tenAM kAdavavALAM pANIthI vAva bharAi gai haze ane tyAM mATI jAmI jatAM ane keTalAka staMbho tUTI paDatAM vAvano upayoga baMdha thaI gayo haze. bIjI trIjI vAranA pUramAM to vAva TheTha u52nI jamIna sudhI daTAi gai haze. vAvanuM purANa kADhI nAkhavAmAM AvatAM je ghaNI sArI hAlatamAM pagathiyAM jovA maLe che te parathI jaNAya che ke pagathiyAMne khAsa ghasAro lAgyo nathI. eno artha e thayo ke meruDuMganA samaya pachInA taratanA kALamAM vAva purAi gai haze ! alabatta, kUvAnI upayogitA hovAne kAraNe kUvo pAcho khodIne gaLAvavAnuM kAma vakhatovakhata thayA karyuM haze! kUvAnuM pANI sAruM gaNAtuM rahyuM che ane keTaloka vakhata to evI mAnyatA paNa pravartI hatI ke nAnA chokarAMone UMTATiyuM (moTI udharasa) thayuM hoya to A kUvAnuM pANI pIvAthI te maTI jAya che. pANI manuSya jIvana mATenuM anivArya tattva che. pANI vagara jIvana TakI zake nahi. 'jala vinA ko jIvai nahi, jala jIvana jagamAMhi' ema kahevAyuM che te sAcuM ja che. jala e jIvananA paryAya rUpa hovAthI 'jIvana' zabdano eka artha 'pANI' evo paNa thAya che. vIjaLI ane yaMtronI zodha pachI pANInI samasyA, heMDapaMpa, TyUba vela, moTA baMdha, vagerene kAraNe duniyAnA ghaNAkharA bhAgomAM pahelAM jevI gaMbhIra rahI nathI. prAcIna samayamAM nagaro samudra kinAre, nadI kinAre ane sarovara kinAre vasatAM ke jethI pANI sulabha rahyAM kare. UMDo kUvo khodIne pANI meLavavAnI paddhati jyArathI amalamAM AvI tyArathI mAnava vasatI nadI ane sarovara uparAMta dUra dUranA vistAromAM vasavA lAgI. gAma hoya tyAM kUvo hoya ja. e rIte kUvo gAma-nagaranuM anivArya aMga banI gayo. paraMtu dareka kUvAmAMthI eka sarakhuM sAruM mIThuM pANI nIkaLe nahi ane vastInI saMkhyA anusAra eka karatAM vadhAre kUvAnI jarUra paDe. ema karatAM gAma-nagaranI zerIo vacce kUvo hoya ane gAmanA pAdare paNa kUvo hoya evI sthiti nirmAi. dukALanA vakhatamAM kUvAo sukAi jAya to sthaLAMtara karavAnI paNa pharaja hatI. kUvo khodavAnI ane jamInamAM pANI kyAM keTale UMDe nIkaLaze e jANavAnI vidyAno vikAsa jUnA vakhatamAM ghaNo thayo hato, kAraNa ke jIvananI e mahattvanI AvazyakatA hatI. mATImAM khodatAM khodatAM vacce moTo khaDaka Ave to khodavAnuM choDI devuM paDatuM. jamIna pocI hoya to kUvo khodatAM bahu sAvadhAnI rAkhavI paDatI ke jethI AsapAsanI mATI dhasI paDe nahi ane khADAmAM nIce kAma karavA UtarelA mANaso daTAI jAya nahi, kUvo khodatAM akasmAto nahotA thatA evuM nathI. paraMtu anubhava vadhatAM sAvacetInA upAyo vicAratA, kUvA khodavAnI jagyAe traNa ke cAra majabUta thAMbhalAno majabUta UMco mAMcaDo bAMdhI temAM garagaDI bharAvI, doraDAne cheDe majabUta moTo Topalo bAMdhI tenA vaDe mATI bahAra kADhavAmAM AvatI ane kUvAmAM UtarelAM mANaso e TopalAmAM besIne aMdara-bahAra AvajA karatA. keTalAMka kUvAmAM to uparathI divAlamAM iMTo ke paththaranuM caNatara karatAM karatAM nIce javAnuM rahetuM ane caNatara tUTI na paDe e mATe jhADanI majabUta DALI vartuLakAra banAvIne khADAmAM bharAvIne enA upara caNatara thatuM. AjathI sATheka varSa pahelAM kUvA khodAtA najare meM joyA che. mANasa navuM ghara baMdhAve eTalo ja utsAha kUvo baMdhAvavAmAM raheto. enI pUjana-vidhi utsAhapUrvaka thatI. mArAM eka mAsIe kheDA jIllAmAM oDa gAma pAse potAnA khetaramAM kUvo khodAvyo tyAre bhUmipUjana thayuM tyArathI kUvAmAMthI taLiye pANI phUTyuM ane nALiyera vadheravAmAM AvyuM
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-1-96 prabuddha jIvana * nAma tathA chAtI sudhInA pANImAM UbhA UbhA majUroe mATI kADhavAnuM kAma eTalI prAcIna racanAo bhArata, grIsa, ijipta, cIna vagere dezomAM karyuM. e badhuM roje roja najare nihALavAnuM rajAonA divasa daramiyAna jovA maLe che. maLyuM hatuM. nAnapaNamAM tyAre tyAM pracalita kahevata paNa sAMbhaLavA maLatI pattharanI imAratomAM nIcenI zilAo keTaluM vajana jhIlI zakaze ke "oDa-umareThanA UMDA kUvA, dIkarI de tenA bApa mUo.' Aje A enI gaNatarI karI enA upara moTI moTI zilAonI goThavaNI kevI kahevata kAlagrasta banI gaI. kALa keTalo jhaDapathI badalAya che. have to rIte karavI joIe tenI vidyA paNa mAnava jAte prApta karI lIdhI hatI. zaheronAM keTalAMye chokarAMoe kUvo ke vAva najare joyAM hotAM nathI. ethI evuM vajana jhIlavA mATe jamInamAM nakkara pAyo ke bhoyaruM keTalAM paribhramaNa e mAnavajAtanuM eka svAbhAvika lakSaNa che. vepAra UMDA karavA te paNa evI vidyAnA jANakAroe zIkhI lIdhuM hatuM. arthe, kauTuMbika vyavahAra arthe, jAtrA arthe, pagapALA, ghoDA upara ke jamInamAM pAyo khodIne jamIna upara karelI racanAo karatAM baLadagADImAM eka sthaLethI bIje sthaLe loko avarajavara prAgaitihAsika jamInanI aMdara ja UMDe UMDe khodatA jaIne karelI racanAonI saMkhyA kALathI karatA AvyAM che. AvI avarajavaramAM mArgamAM pANInI duniyAmAM ghaNI ja ochI che, kAraNa ke tenI upayogitA paNa eTalI vyavasthA kyAM ane kevI rIte thaze enuM Ayojana paNa vakhatovakhata judI ochI che. evI racanAomAM pazcima bhAratamAM vAvanI racanAke ijipta, judI jAtinA loko potAne mATe karatA AvyA che. nadI ke sarovaranA grIsa, turkastAna, raziyA vagere dezomAM nakkarapattharamAM khodakAma karIne kinAre ke dUranA vistAromAM rAjya pote ke prajAjano pote kUvo, taLAva, kUvA jevI kabrastAna (Catacomb)nI racanA karelI jovA maLe che. kaMDa vagerenI racanA karatA ke karAvatA. mArgamAM vaTemArguo mATe pANInI mAnava jAta pAse viziSTa kalAtmaka daSTi rahelI che. ethI jIvananA paraba baMdhAvavI e bahu moTA puNyanuM kArya gaNAtuM. ekala dokala ke pratyeka kArya, cIja vastuo, sAdhano, sthaLo, vageremAM eka vakhata pAMca-paMdara vaTemArguo mATenI kuvAonI vyavasthA yogya rIte thatI upayogitAnuM dhyeya jo sArI rIte pAra paDe to vakhata jatAM ene vadhu suMdara hatI, paraMta janA vakhatamAM ekalA pagapALA pravAsa karavAnI jyAre ane kalAtmaka kema banAvI zakAya te tarapha enuM lakSya doDe che. Ama bhIti rahetI tyAre loko saMgha kADhIne pravAsa karatA. vaLI keTalIka upayogitA (Utility) ane kalA (Art) e beno samanvaya jIvananA jAtio ja evI hatI ke je potAnI rojagArI mATe eka sthaLethI bIje pratyeka kSetramAM satata thato rahyo che. manuSyanI rasikatI ane phAjala sthaLe rakhaDyA karatI. vaLI keTalIka nAnI nAnI jAtinA lokonI prakRti samayanA upayogane lIdhe manuSya jIvana haMmezAM vadhu ane vadhu suMdaratA ja evI hatI ke teone koI eka sthaLe sthira vasavATa karavAnuM gamatuM tarapha gati karavAnA dhyeyavALuM rahyuM che. nahi. teo potAnI jUja dharavakharI sAthe, gAya, baLada, ghoDA, gadheDAM gujarAta ane rAjasthAnamAM hajAreka varSa pahelAM ghaNe ThekANe kUvA jevA prANIo sahita sthaLAMtara karyA karatI ane anukULa jagyAe uparAMta vAvanAM bAMdhakAma paNa thayAM hatAM. sAmAnya rIte vAva nagaranI DerA-taMbu tANIne paDAva nAkhatI. AvI bhaTakanArI jAtiono bahAra bAMdhavAmAM AvatI ke jethI jatAAvatA vaTemArguo paNa teno. itihAsa duniyAnA ghaNAM dezomAM jovA maLe che. keTalAka dezomAM evI lAbha laI zake. pagathiyAMvALA AvA kUvAnA bAMdhakAmamAM vakhata jatAM bhaTaku jAtio haju paNa vidyamAna che. gujarAtamAM jUnA vakhatamAM upayogitAnI sAthe kalAnuM tattva paNa umerAyuM, keTaleka sthaLe moTI moTI vaNajhArAnI prathA bahu pracalita hatI. prAcIna gujarAtI kavitAmAM sArtha vAva baMdhAvA lAgI. ane emAM pagathiyAnI baMne bAjunI mATInI (vaNajhAra) ane sArthavAha (vaNajhAro)nAM varNano vAMcavA maLe che. AvA dIvAlo dhasI na paDe eTale pattharanuM kAma anivArya banI gayuM. ane eka vaNajhArAo eka sthaLethI bIje sthaLe jatA hoya tyAre mArgamAM ArAma vakhata pattharane mApasara ghaDIne bAMdhavAnuM kAma cAlu thAya tyAM salATo karavA mATe ane bhojana-pANI karavA mATe potAnA mukAmo taiyAra ane zilpIo potAnI kalAne lAvyA vinA rahe nahi, vAvanI aMdara karAvatA ane vAva baMdhAvatA. keTalIka vAva vaNajhArAnI vAva tarIke paNa gokhalAo thayA. ane ArAma mATe maMDapo paNa thayA. ane ema karatAM ke pracalita hatI. eka nAnA kuvAmAMthI doraDA vaDe pANI kheMcavAmAM samaya vAvanI kalAno vikAsa ghaNo thato gayo. gujarAtamAM dareka moTA nagaranI ghaNo jAya. paraMtu pagathiyAMvALo moTo kavo jo karavAmAM Avyo hoya to AsapAsa kyAMka ne kyAMka vAva jovA maLaze ja. ghaNI kharI vAva daTAI. pANI pIvA mATe koinI garaja bhogavavAnI na rahe. doraDAnI ke ghaDAnI gaI che ke jagyA meLavavA mATe pUrI nAkhavAmAM AvI che. pAlitANAmAM paNa jarUra rahe nahi. ekaladokala pravAsIne paNa vAva kyAM Ave che tenI pITha mAtAzAha badhAvelA motIvAva pachIthI pUrI nAkhavAmAM AvI hatI) khabara hoya to sAthe doraDuM ane ghaDo levAnI jarUra rahe nahi. vaLI vAvano keTalIkavAra khodakAma karatA jUnI vAva maLI Ave che. (rAjasthAnamAM bIjo lAbha e paNa kharI ke bhara unALAmAM chAMyaDAvALI zItala jagyA rAtA ' ja rAtA mahAvIra pAse bAraso varSathI vadhu jUnI vAva maLI AvI che.) ArAma mATe ene vAvamAM maLI rahe. Ama vAva musApharonuM milana 1 thana gujarAtamAM keTalIka jANItI vAvano abhyAsa thayo che. aMkola mAtAnI sthAna paNa banI rahetI. yuvaka-yuvatInA milanasthAna tarIke, vAva, bhavAnI mAtAnI vAva, aDAlajanI vAva, aDIkaDInI vAva , vepArIonA sodA mATe ke sAdhu-sanyAsIonI gharmacarcA mATe paNa vAve aMbApuranI vAva ke rAjasthAnamAM nADolanI vAva abhyAsa mATe sArI sAmagrI pUrI pADe che. uttara pradeza, madhyapradeza ane karNATakamAM paNa koi anukULa sthAna pUruM pADavAnuM kArya karatI. koI vAva thaI hatI, paraMtu gujarAta ane rAjasthAnamAM jeTalI vAva thaI maMdira, majIda, devaLa, killo, rAjamahela vagere prakAranI hatI tenI sarakhAmaNImAM koI na Ave. racanAo jamInamAM pAyo khodIne, pAyAmAM patthara pUrIne karavAmAM Ave vAvanA bAMdhakAmamAM pahelAM kUvo khodavAmAM Avato ane enuM to te vadhu majabUta bane che ane tenuM AyuSya paNa lAMbu rahe che. anubhave pANI mIThuM nIkaLe to ja vAva khodavAmAM AvatI. rANakI vAvanI laMbAI - hajAreka phUTanI ane pahoLAI Azare eMsI phUTanI che. sAmAnya rIte baMdhAI che. ethI pUrvenA kALamAM DuMgaranA pattharamAM guphA vagerenI racanA vAva pUrvAbhimukha nahi parNa uttarAbhimukha bAMdhavAmAM AvatI ke jethI thatI hatI. grenAITa pattharone kAraNe enuM AyuSya saheja be-traNa hajAra vAvamAM chAMyo ane zItaLatA rahe. rANakI vAva pUrvAbhimukha bAMdhavAmAM varSa jeTaluM hoi zake che. havAmAnanI sAme TakI zake evA pattharanI AvI che e paNa vAstuvidyAnA niSNAMtonI salAha anusAra thayuM haze parIkSA mAnava jAte aDhI-traNa hajAra varSa pUrve karelI che ane ethI ema mAnI zakAya. ; baMdhAi che. kachI duniyAnA ghaNA dezomAM rahe che. anubhave vAvanA bAMdhakAmamAM na Ave. thatI hatI. grenAITa pAra pattharamAM guphA vagerenI racanA karAraka phUTanI ane pahoLAI Ave
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana rANakI vAva eTale vAvanA zilpa sthApatyamAM utkRSTatAe pahoMcelI kalA. rANakI vAvanI laMbAi uparanA toraNayukta pravezadvArathI kUvAnA thALA sudhI Azare 213 phuTa jeTalI che. vAvano kUvo uparathI sAta mALa jeTalo UMDo che. AthI pravezadvArathI pANI sudhI pahoMcatAM me krame mALa vadhatA jAya che ane pANI pAse te sAta mALanI racanA bane che. ATalI racanAmAM aMdAje 292 jeTalA staMbha UbhA karavAmAM AvyA hatA. emAMthI sAtamo mALa to have naSTa thaI gayo che ane bIjA keTalAka mALa AMzika rIte naSTa thai gayA che. to paNa je badhA staMbho che tenI kotaraNI kalAtmaka che. sarasvatI nadImAM AvelA pUra daramiyAna vAvamAM pANI ane mATI ghasI jatAM keTalAka staMbha DhaLI paDyA hatA. ogaNIsamA saikAnA AraMbhamAM A jagyAnA mAlika bahAdurasiMha bAroTa ahIMthI keTalAka staMbha laI gayA hatA. emaNe pATaNamAM baMdhAvelI vAva 'bAroTanI vAva' tarIke oLakhAya che. emAM bAMdhakAmamAM rANakI vAvanA ghaNA staMbhono upayoga thayo che. 4 sAmAnya bIjI vAva karatAM rANakI vAvanAM pagathiyAMnI racanA viziSTa che. sAmAnya rIte uparanA cheDethI pagathiyAMonI racanA sIdhI kUvAnA pANI sudhI pahoMcatI hoya che. pAMca-dasa pagathiyAM pachI sapATa jagyA Ave tyAM maMDapa bAMdhavAmAM Ave che, vadhu mALa hoya to maMDapa upara maMDapa bAMdhavAmAM Ave che. vaTemArguo AvA maMDapano upayoga ArAma mATe karatA hatA. rANakI vAvamAM badhAM ja pagathiyAMnI racanA eka dIvAlathI sAmI bIjI dIvAla sudhI saLaMga karavAmAM AvI nathI. vacamAM ane baMne cheDe karelAM keTalAMka nAnAM nAnAM pagathiyAM aMtarAyarUpa banatAM nathI. vaLI pagathiyAM evI rIte karavAmAM AvyAM che ke uparathI joie to te badhAM dekhAya nahi. ethI vAvanA dazyamAM pagathiyAM evI rIte UtaravAM paDe che ke jethI mukha kUvA tarapha satata na rahetAM vakhatovakhata dIvAla tarapha paNa najara karavAnI anukULatA rahe che. ethI vAvamAM UtaratAM UtaratAM dIvAla paranAM zilpo upara svAbhAvika naja2 jAya che. rANakI vAvanA zilpavidhAnamAM caiva mata ane vaiSNava mata e baMneno samanvaya thayo che. e baMne prakAranAM zilpo eka bIjAnAM pUraka jevAM banI rahe che. rANI udayamatIne pArvatI tarIke, pratIka rUpe A zilpamAM sthAna ApavAmAM AvyuM che. vAvanA kUvAnA vartuLAkAramAM judA judA mALanI kakSAe karavAmAM AvelI zilpAkRtiomAM sauthI mahattvanI te zeSazayyA para sUtelAM bhagavAna viSNunI che. bhagavAna viSNunI AvI zilpAkRtio kUvAnI vartuLAkAra dIvAlamAM eka upara eka ema traNa che. comAsAmAM kUvAmAM pANInI UMcAi vadhe tyAre nIcenI eka athavA be hAra pANImAM DUbI jatI. vastutaH pANI levA vAvamAM nIce UtaranArane UbhA UbhA tyAM ja sAme bhagavAna viSNunAM darzana thAya. ene UMce jovuM na paDe. evI rIte. zeSazAyI viSNu bhagavAnanI eka upara eka ema traNa zilpAkRtio karavAmAM AvI che. AkhI vAvanuM sauthI mahatvanuM prayojanabhUta aucityapUrNa zilpa te A che. . vAvanA gokhalAomAM ane anyatra mUkavAmAM AvelI nAnI moTI aDhIsothI vadhu zilpAkRtio che. gokhalAomAM mUkavAmAM AvelI mUrtiomAM bhagavAna viSNu ane emanA avatAro-rAmAvatAra, varAhAvatAra, vAmanAvatAra, kaaivatAra vagerenI mUrtio vizeSa dhyAna kheMce e svAbhAvika che kalki tarIke bhagavAna buddhanI eka AkhI UbhI mUrti tathA eka ghoDA upara beThelI paNa ahIM jovA maLe che. pArvatInI paMdareka judI judI mUrti jovA maLe che. brahmA, viSNu, maheza, gaNeza uparAMta nAgakanyAo, yoginIo, apsarAo vagere paNa ahIM tA. 16-1-9 joi zakAya che. brAhmaNI, mAhezvarI, kumArI, vaiSNavI, vArAhI, indrANI, cAmuMDA, bhairavI, mahiSAsuramardinI, aniruddha, nArAyaNa, zrIdhara, hari, kezava, trivikrama, goviMda, puruSottama, narasiMha, mahAlakSmI, kubera, dAmodara, padmanAbha, bhairava, sUrya, agni, izAna, hanumAna vagerenI mUrtio ahIM jovA maLe che. enI vacceno lAkSaNika bheda koi na samajAve tyAM sudhI khabara na paDe ke amuka be mUrtimAM zo pharaka che. keTalIka zilpAkRtiomAM puruSonAM ane strIonAM UMce karelAM mastaka, tathA saheja lAMbA ane aNiyALAM nAka, nAnI haDapacI, zarIranI tribhaMgI vagere A vAvanI lAkSaNikatA che. keTalIka zilpAkRtiomAM vastrAlAMkA2nI bahu jhINavaTabharI kotaraNI che to keTalIka zilpAkRtionI, khAsa karIne mukhya nAyaka ke nAyikAnI AsapAsanI nAnI zilpAkRtionI kotaraNImAM evI jhINavaTa dAkhavavAmAM AvI nathI. zilpAkRtiomAM sArI hAlatamAM jaLavAi raheluM eka surekha ane ramaNIya zilpa te bhagavAna viSNunA aMtima bhAvi kalkI avatAranuM che. kalkI ghoDA upara savArI kare che. emane bhaviSyamAM haju ghaNI gati karavAnI che eTale emanI A kALasapharamAM thAka na lAge eTale emane jalapAtramAM jaladevatA jala Ape che. enI baMne bAjunI penalamAM bhAre moTA aMboDAvALI, kAnamAM, gaLAmAM, hAthamAM tathA kamare bhAre ghareNAM paherelI apsarAo vividha mudrAmAM batAvI che. vAvanI zilpAkRtiomAM eka sarvazreSTha zilpAkRti te bhagavAna viSNunA vAmanavatAranI che. eka jADA ThIMgaNA brahmacArI laMgoTadhArI chokarA tarIkenI vAmananI mUrtinAM sauSThava ane prasannatA manamAM vasI jAya evAM che. enuM jADApaNuM kaThe evuM nathI, kAraNa ke te sapramANa che ane tribhaMgIne kAraNe lAvaNyayukta che. enA eka hAthamAM mALA che ane eka hAthamAM chatra che. enI chAtImAM kotarelA 'zrIvatsa'nA cihna parathI khabara paDe che ke te viSNu che ane AkRti uparathI joi zakAya che te vAmana avatAranI che. evI ja bIjI noMdhapAtra zilpAkRti te eka paga upara UbhA rahIne tapasyA karatI pArvatInI che. ke e yuganA zilpavidhAnanI eka khAsiyata e che ke keTalIka nagna tathA kAmabhoganI mUrtio kotaravAmAM AvatI. kyAMka to pazuo sAthenA kAmabhoganI mUrtio paNa jovA maLe che. rANakI vAvamAM paNa evI keTalIka nagna mUrti jovA maLe che, paraMtu kAmabhoganI mUrti jovA maLatI nathI. rAjA bhImadeve baMdhAvelA moDherAnA sUrya maMdiramAM keTalAMka bhogazilpa jovA maLe che tenA pramANamAM emanI rANIe baMdhAvelI A vAvamAM vizeSa saMyama joi zakAya che. potAnuM kaTivastra kheMcavAnuM aDapaluM karanAra vAnarane dhamakAvatI yuvatInuM, kaTivastra 52caDI gayelA vIMchIne khaMkheravA mATe vastra utAratI lalanAnuM ke rAtane vakhate (traNa ghuvaDanI AkRti dvArA sUcita) potAnA hAthamAM rAkhelA vAsaNanA pANImAM rahelI mAchalIne khAvA AvanAra nAgane tarjanI vaDe DarAvatI nAgakanyA (athavA jalakanyA) vagere keTalIka zilpAkRtiomAM zRMgArarasanI abhivyakti nihALI zakAya che. zilpa sthApatyanI A lAkSaNikatA te e kALanI lAkSaNikatA hatI. rANakI vAvamAM abhyAsa ane saMzodhananI dRSTie ghaNI badhI sAmagrI che. zilpa sthApatyanI daSTie gujarAtanuM e gaurava che. solaMkI yuganA suvarNakALano e pratyakSa purAvo che. mAnava jIvananI vikAsa-samRddhinI sAkSI pUratA A sthApatyamAMthI anekane preraNA maLatI raheze ! ] ramaNalAla cI. zAha
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-1-96 prabuddha jIvana zeksapiyaranuM TrejiDI prakAranuM nATakaH "mekabetha naitika AtmahatyAnAM akathita pariNAmo cI. na. paTela nAnA taraMgo evA vicArono ja thai ga thayo, koDorano umA e cira zaninI kabaramAM che, ane tenA upara tha - skoTaleMDanA rAjA ane rANI thavAnI mahattvAkAMkSA prerAine mekabetha tenA moM uparanA bhAva joine leDI mekabetha tene pUche cheH "nAmadAra, tame ane leDI mekabethe temanA svabhAvamAM je kaMI sadezo hatA temane rUMdhI kema Ama ekalA ekalA raho cho ane manane udAsa karI mUke evA nAkhIne DaMkananI hatyA karI to kharI, paNa evI hatyA karI tyAre temanI kalpanAnA taraMgomAM DUbelA raho cho. jenA vize tame vicAra karyA karo kalpanAmAMya nahi hoya evA naitika AtmahatyA karavAnAM pariNAma cho tenA mRtyu sAthe ja evA vicArono aMta Avavo joito hato. jeno AvyA. DaMkananI hatyA karavAno potAnI upara koine vahema na Ape upAya nathI teno vicAra karavAno na hoya. je thaI gayuM te thaI gayuM. evA uddezathI mekabethe vAta vahetI mUkI hatI ke e hatyA DaMkananA be (what's done is done). putroe ja, haMkananA aMgarakSakone phoDIne temanI pAse karAvI hatI. leDI mekabethane uttara ApatAM mekabetha potAnA mananI sthiti mekaDapha ane rosa nAmanA be umarAvo e vAta sAcI hovAnuM mAnatA samajAve che ane kahe cheH "ApaNe sApaNa upara ghA karyo che, paNa te marI nathI, paNa mekabetha have rAjA thaze ema vicArIne e umarAvo DaMkananI nathI gai. te pAchI hatI evI thai jaze ane pharI DaMkha mArazeevo bhaya hatyA mekabethe karI hovAno potAno vahema jAhera karatA nathI. ApaNI upara toLAto raheze, paNa ApaNe bItAM bItAM bhojana karIe beMkavone to mekabethe ja DuMkananI hatyA karI che evI pAkI khAtarI ke rAtrie rAtrie ApaNane je bhayaMkara svapro lubdha karI mUke che temano che. mekabethano rAjyAbhiSeka thayA pachI te ane leDI mekabetha DaMkananA nidrAvaza thatAM bhaya sevIe te pahelAM bhale A jagata chinnabhinna thaI rAjamahelamAM rahevA jAya che tyAM beMkavo temane maLavA jAya che ane jatuM ane bhale svargano ane pRthvIno nAza thAya. mananI mahAyAtrA rAjamahelanA eka khaMDamAM mekabetha ane leDI mekabethanI rAha joto ekalo sadAya zA upara unmattAvasthAnA javara jevI sthitimAM valakhAM mAravAM svagata bole che: "tane badhuM maLyuM tuM rAjA thayo, koDorano umarAva thayo, te karatAM bahetara che ke ApaNA mananI zAnti meLavavA ApaNe jemane pelI gebI bahenoe AgAhI karI hatI temaja, ane huM mAnuM chuM ke e cira zAntimAM mokalI dIdhA che te mRtyu pAmelA jyAM gayA che tyAM ja mATe tuM bahu duSTa ramata ramyo che. (Thou playd'st most foully javuM. DaMkana tenI kabaramAM che, ane jIvananA caDhatA UtaratA javara pachI for it). paNa tane maLyuM che te tArA vaMzamAM nahi rahe ane huM ja rAjAonuM nizcita nidrAmAM paDyo che. rAjadrohe tenI upara thaI zake eTalI duSTatA mULa ane temano janaka thavAno evI gAhI karavAmA AvI hatI. jo AcarI che, have talavAra, ke jhera, ke AMtarika dveSa, ke paradezI sainya, tArI bAbatamAM e gebI bahenonI AgAhI sAcI paDI che to mArI kaMI tene sparza karI zake ema nathI." eTale ke eka bAjuthI mekabethane bAbatamAM paNa temanI AgAhI sAcI paDavAnI AzA huM kema na rAkhI DaMkananI sthitinI IrSA thAya che ane bIjI bAjuthI tenA IgleDa jatAM zakuM beMkonI A svagatoktimAM ApaNe jo chIe ke tenuM paNa amuka rahelAM yuga melkama ane AyaleMDa jatA rahelA putra DonAlDabenano bhaya aMze naitika patana thayuM che. ', ' ' . rahe che. mekabetha paNa samaje che ke pote DaMkananI hatyA karI che evo beMkavone leDI mekabetha mekabethane evA vicAro baMdha karavAnuM kahe che tene uttara vahema hovo joie ane tethI beMkavo potAno vahema jAheramAM jaNAve te ApatAM vaLI mekabetha kahe che: "mArA manamAM to viMchIo paMkha mAre che. pahelAM ja tenI hatyA karavAno te nirNaya kare che. teNe potAnA tuM jANe che ne ke beMkavo ane teno putrI phalIpansa jIvatA che." e be rAjyAbhiSekano AnaMda manAvavA eka divasa sAMje 7 vAgye bhojana amarapatre nathI lakhAvI lAvyA," leDI mekabetha uttara Ape che. eTale ke samAraMbha yojyo che. beMkavonI svagokati pUrI thatAM ja mekabetha ane leDI leDI mekabetha ADakatarI rIte sUcave che ke e pitAputranI hatyA thaI zake mekabetha ane keTalAka umarAvo beMkavo rAjamahelanA je khaMDamAM che tyAM che. : Ave che ane tene joine mekabetha leDI mekabethane kahe che, "A rahyA, mekabethe ApelI sUcanA anusAra be bhADUtI mArAoe ghoDA upara ApaNA mukhya mahemAna" ane pachI te siphatathI beMkavo pAsethI bhojana savAra thaIne jatA beMkavo ane phalIpansane AMtarI lIdhA ane bemAMthI samAraMbha zarU thAya te pahelAM te ghoDA upara besIne kaMI bAju ane jyAM eka beMkavo upara prahAra karIne tene to mArI nAkhyo, paNa maratAM maratAM sudhI pharavA javAno che, e jANI laIne tene kahe che, "amArI teNe phalIpansane cetavI dIdho eTale te jIvato nAsI chUTyo. mijabAnImAM cokkasa Avajo.' beMkavo ema karavAnuM vacana ApIne sAMjanA 7nA nizcita samaye rAjamahelanA eka moTA khaMDamAM bhojana jAya che. te pachI mekabetha eka paricArakane mokalIne be bhADUtI mArAyAne samAraMbha zarU thayo ane mekabetha mahemAnone AvakAra Apato hato. bolAvIne temane caturAIthI samajAve che ke temane je anyAya karavAmAM. tyAM rAjamahelanA daravAje beMkavonI hatyA karIne Avelo mAro Ubho Avyo hato te pote nahi paNa beMkavoe karyo hato. e anyAyanuM vera rahyo. mekabethe tyAM jaIne mArAne pUchaparacha karatAM jANayuM ke bekavonI to levA temane beMkavonI hatyA karavAnuM samajAve che. hatyA thaI gaI che, paNa phalIpansa nAsI chUTyo che tyAre te beMkavonI sAMjano bhojana samAraMbha zarU thAya te pahelAM have rANI banelI leDI hatyA karavA mATe mArAno upakara mAnIne tene kahe haiM: "moTo sApa to ? mekabetha rAjamahelanA eka khaMDamAM AvI pote mekabetha sAthe kaMIka vAta marI gayo che. nAsI gayo che te nAno sApa saya jatAM jherI banaze paNa karavA icche che e matalabano saMdozo eka paricAraka sAthe mokale che atyAre to tenI pAsa khaMkha mAravAnA dAMta nathI.' ' , ' ane mekabetha Ave te pahelAM svagata bole cheH 1ApaNI icchA pUrI thAya mArAnA gayA pachI mekabetha mahemAno beThA che tyAM pAcho Ave che paNa tethI saMtoSa na thAya to to maLyuM kaMI ja nahi ane khoTuM badhuM. je tyAre leDI mekabetha tene mahemAno pratye dhyAna na ApavA mATe haLavo sthitino nAza karavAthI sukha maLaze ja ema nizcita na hoya to bahetara Thapako Ape che. ane mahemAnone jamavAno premabharyo Agraha karavAnuM che ke e sthitimAM ja cAlu rahevuM.' eTale ke leDI mekabethane lAge che ke sUcave che. mekabetha mahemAno potapotAnI bhUkha anusAra je jame te pote rANI banavA karatAM leDI mekabetha ja rahI hota to vadhAre sAruM thAta. saraLatAthI pacI jAya evI zubhecchA vyakta karI temane bhojana zarU . mekabetha paNa rAjA thaine sukhI nathI thayo. leDI mekabethano saMdezo karavAnI vinaMtI kare che ane te ja kSaNe beMkavoe bhojana samAraMbhamAM maLatAM te leDI mekabetha rAjamahelanA je khaMDamAM che tyAM Ave che tyAre hAjara rahevAnuM vacana ApyuM hatuM te pALavA tenuM preta AvIne mekabetha evo potAno vahema jAheramAM ja jANe che ne ke beMkavo ane te eka uttara Ape che. eTale ke
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9 prabuddha jIvana mATe khAlI rAkhavAmAM AvelI khurazImAM besI jAya che. ane te sAthe A nATakanuM sauthI vadhu nATyAtmaka drazya zarU thAya che. mekabetha pretane joyA vinA mahemAnone kahe che 'jo umadA beMkavo ahIM hAjara hota to A bhojanakhaMDamAM ApaNA badhA mAnavaMtA umarAvo bhegA thayA hota.' te sAthe ja tenI draSTi potAnA mATe khAlI rAkhavAmAM AvelI khurazImAM beThelA preta upara paDe che ane te ekadama camakIne pUche che, 'A koNe karyuM ?' ' 'zuM nAmadAra,' eka umarAva tene pUche che, paNa mekabetha te sAMbhaLyA vinA pretane uddezIne takahe che : 'tuM kahI zake ema nathI ke e meM karyuM che.' (eTale ke mekabetha mAne che ke mArA pAse karAvelI hatyA pote karelI na gaNAya.) tArAM lohIvALA vALanAM jhumakhAM mArI pAse uchALa nahi.' mahemAnoe to pretane joyuM ja nathI eTale mekabetha pretane uddezIne je kahe che te temane samajAtuM nathI ane tethI eka mahemAna kahe cheH 'sajjano UbhA thai jAva, nAmadArane ThIka nathI.' leDI mekabetha mahemAnone ema na karavAnuM samajAve che ane kahe cheH 'mAnavaMtA mitro mArA nAmadAra patine ghaNIvAra Ama thAya che. te yuvAna hatA tyArathI temane Ama thatuM AvyuM che. thoDI ja vAramAM temane sAruM thai jaze. temanI pratye dhyAna ApyA vinA jamavAnuM cAlu rAkho.' mahemAnone Ama samajAvIne leDI mekabetha mahemAno sAMbhaLe nahi tema mekabethanA kAnamAM kahe che, 'tame marada cho ke nahi ?' 'hA, marada chuM, ane teya bahAhAdu2,' mekabetha uttara Ape che. 'meM hiMmata rAkhIne je joyuM che te to zayatAnane paNa bhayabhIta karI mUka evuM che.' 'kevo arthahIna bakavAda karo cho,' mekabethane bhAnamAM lAvavA leDI mekabetha kaTAkSa kare che. 'A to DaMkananA zayanakhaMDamAM javA tamane lalacAvatA pelA khaMjara jevuM ja tamArA bhayanuM sarjana che. tame Ama camako cho ane AvezamAM AvI gayA cho te to ziyALAnI rAte tApaNI pAse besIne dAdImAnI vAto sAMbhaLIne bALako camake enA jevuM che. jarA zaramAo ane vicAra karo. tame juo cho te to mAtra besavAnI khurazI ja che.' 'maherabAnI tarIne tyAM jo to kharI,' mekabetha uttara Ape che. ane pachI pretane uddezIne kahe cheH 'tuM mAthuM dhuNAve che to mArI sAthe bolane. jo kabaro dATI dIdhelAM zabone Ama bahAra mokale to to samaDIonA peTane ja kabaro banAvavI paDaze.' mekabethanA A vacano sAthe preta adrazya thai jAya che.' mahemAnonI jema leDI mekabethe paNa pretane joyuM nathI eTale te mekabethane maheNAM mAravAnuM cAlu rAkhe che, 'zuM kAma mUrakhanI jema nAmarada banI gayA cho.' huM ahIM Ubho chuM te sAcuM hoya to meM tene (eTale ke beMkavone) joyA ja che.' mekabetha kahe che. ' chi: za2mAo jarA,' leDI mekabetha kahe cheH paNa mekabetha tene sAMbhaLyA vinA ja bolavAnuM cAlu rAkhe che. 'lohI to prAcInakALathI reDAtuM AvyuM che, paNa have mArI nAkhelo mANasa mAthAmAM vIsa maraNatola ghA sAthe kabaramAMthI pAcho Ave che. A to evI hatyA karatAMya vadhAre vicitra che.' leDI mekabetha have mahemAno sAMbhaLe tema mekabethane kahe cheH 'nAmadAra, ApanA mAnavaMtA mitrone Apano sAtha Apo.' preta adrazya thai gayuM hovAthI mekabetha svastha thayo che ane mahemAnone AvakAra ApatAM kahe cheH 'lAvo, mane magha Arpo, pyAlI pUrepUrI bharo, bhojana mATe beThelA ane jenI gerahAjarI ApaNane sAle che te beMkavo, sarvene AnaMda icchato huM.A pIuM chuM.' mekabethanA A zabdo sAthe ja beMkavonuM preta vaLI pAchuM mekabetha mATe khAlI rAkhavAmAM AvelI khurazImAM bese che, tene joine mekabetha kahe cheH 'jA, jatuM rahe, mArI AMkha AgaLathI. tArAM hADakAM asthimajajA vinAnAM che, tAruM lohI ThaMDuM che, tuM mArI sAme DoLA kADhIne je AMkhothI jue che te AMkhomAM kaMi jovAnI ke samajavAnI zakti nathI. koipaNa mANasa je hiMmata batAvI zake te huM batAvI zakuM ema chuM. tuM raziyAnA rIMchanuM rUpa laine Ava, ke ziMgaDAMvALA geMDAnuM rUpa laine Ava, athavA bhayaMkara vAghanuM rUpa laine Ava, mArA jJAnataMtuo jarAya nahi dhruje, athavA tA. 16-1-96 jIvato thA ane koi nirjana pradezamAM tuM mane tArI sAthe dvaMdvayuddha karavAno paDakAra kara, tyAre jo huM dhrUjI UThuM to kaheje ke huM koi chokarInI DhIMgalI jevo chuM. mahAbhayaMkara chAyA, jatI rahe ahIMthI.' mekabethanA A zabdo sAthe preta adrazya thai jAya che ane mekabetha kahe cheH 'hAza, e jatAM vaLI mArAmAM hiMmata AvI che . kRpA karIne Apa cho tyAM besI raho. mekabethanA asaMbaMdha jevA lAgatA prapathI kaMi roSe bharAyelI leDI mekabetha tene kahe cheH 'tame A milana samAraMbhane kSubdha karI mUke evo ati vicitra arthahIna pralAva karIne hAsyavinoda azakya banAvI mUkyo che.' mekabetha jANato nathI ke potAnA sivAya koie beMkavonuM preta joyuM nathI. tethI te leDI mekabethane ane mahemAnone pUche cheH 'unALAmAM vAdaLa AvIne adrazya thai jAya enA jevuM Aje banyuM tenAthI ApaNane bhAre Azcarya thayA vinA kema ja rahe ? je drazyo joine mArA gAlamAMthI lohI UThI gayuM hatuM. je joine tamArA gAla lAla rahI zake eno have huM vicAra karuM chuM tyAre mane thAya che ke jANe huM mArI jAtane oLakhato ja nathI.' 'kayA drazyo, nAmadAra,' eka mahemAna pUche che. leDI mekabetha have samajI jAya che ke vAta hAthamAMthI gai che ane te mahemAnone kahe che: 'kRpA karIne temane kaMi pUcho nahi. temanI sthiti vadhAre ne vadhAre kharAba thatI jAya che. praznothI teo AvezamAM AvI jAya che. zubha rAtri, kayA krama anusAra javuM teno vicAra karyA vinA tatkALa javA mAMDo. (Stand not upon the order your going. But go at once). mahemAnonA gayA pachI mekabetha leDI mekabethane kahe cheH 'loko kahe che, ke lohIno badalo lohIthI levAya che. kAle huM pelI gebI baheno pAse jaiza, temaNe vadhAre kahevuM ja paDaze. mAruM je kharAbamAM kharAba thavAnuM hoya te narasAmAM narasA sAdhana dvArA meM jANI levAno nizcaya karyo che. huM mArA potAnA hita sivAya bIjA kazAno vicAra nathI karavAno, huM lohInI nadImAM eTale sudhI pahoMcyo chuM ke AgaLa vadhIne sAme pAra pahoMcuM ke pAcho pharI jAuM, beya sarakhuM kaSTadAyaka che.' mekabethanA mananI azAMti samajI leDI mekabetha tene kahe che, 'tamane sarva rogonA auSadha jevI nidrA nathI maLatI.' (ApaNe joi zakae chIe ke mekabethane Ama kahevAmAM leDI mekabetha potAnI ja sthitino nirdeza kare che.) 'hA, mekabetha kahe che, 'cAla sUi jaie. huM Ama vicitra rIte mArI jAtane chetarI rahyo chuM, tenuM kAraNa AvuM kAma pahelI vAra karatAM bhaya lAge che te ja che. ApaNe haju duSTatAnI zarUAta ja karI che. (We are but young in deed.) bIjA divase mekabetha gebI baheno vadhAre pAse jANavA jAya che tyAre ta gebI baheno tene potAnI melI vidyAthI utpanna karelAM cAra drazyo batAve che. sauprathama gAjavIja sAthe zastrasajja mAthAnI chAyA jevI eka AkRti (apparition) pragaTa thaine mekabethane traNa vAra saMbodhana karIne mekaDaphathI cetatA rahevAnuM kahe che. evI ja rIte gAjavIja sAthe lohIthI kharaDAyelA bAlakanI chAyA jevI AkRti pragaTa thaine mekabethane traNa vAra saMbodhana karIne kahe che,, 'bahAdura thaine hiMmatapUrvaka lohI reDaje, mANasanA baLane hasI kADhaje, kAraNa ke strIe janma Apyo hoya evo koi paNa mekabethane nukazAna nahi karI zake.' te pachI vaLI gAjavIja sAthe mAthe tAja ane hAthamAM vRkSa sAthe bALakanI chAyA jevI kRti pragaTa thaine mekabethane kahe cheH 'moTuM banama vanaDansineinanI moTI TekarInI dizAmAM Ave nahi tyAM sudhI mekabethane koi harAvI nahi zake. ' aMte eka pachI eka ema chAyA jevI 8 rAjAonI hAra pragaTa thAya che temAM 8mA rAjAnI AkRtimAM kAcano goLo hoya che ane e 8 rAjAonI hArane anusaratuM beMkavonuM preta cAlatuM hoya che. AThamA rAjAnI AkRtimAM kAcano goLo che temAM vaLI mekabetha bIjA ghaNAM badhAM rAjAonI AkRtio jue che ane beMkavonuM preta mekabethanI sAme jaine hasatuM hasatuM e sarva rAjAo pratye AMgaLI cIMdhIne temane potAnI
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana vaMzajo hovAnu jaNAve che. (eTale ke bhaviSyamAM beMkavonA vaMzajo ja rAjA thaze.) mekabethane kAcanA goLAmAM dekhAyeluM drazya joine evo ghAta lAge che ke pelI traNa gebI baheno saMgIta sAthe nRtya karatI adazya thai gai pachI te AvezamAM AvI jaine bolI UThyo 'A duSTa ghaDI kALanA aMta sudhI zApita banI raho.' tA. 16-1-96 pahelI chAyA jevI AkRtie mekabethane mekarDaphathI cetatA rahevAnuM kahyuM hatuM te yAda rAkhIne mekabethe bhADutI mArAone mokalI tenI patnI, tenAM bALako anetenA nokaro sarvanI hatyA karAvI. mekaDapha bacI gayo. kAraNa ke A pahelAM te DaMkanano jyeSTha putra melkama iMgleMDa jato rahyo hato. tyAM tene maLavA gayo hato. mekabethanA A ghAtakI kRtya sAthe ApaNI kahevata anusAra tenA pApano ghaDo bharAi gayo. melkama iMglenDanA rAjA eDavarDe tenI sahAya arthe ApelI tenAne laine mekaDapha ane tenA pakSe rahelA bIjA umarAvo sAthe skoTaleMDanI dizAmAM kUca kare che. ane e jANIne mekabetha paNa temano sAmano karavA jAya che. ApaNe have ekalI paDelI leDI mekabethane teNe karelA pApakarmanI zikSA bhogavatI joie chIe. tenA mana upara e pApakarmano evo bhAra rahe che ke tene aMdhakArano bhAre bhaya lAge che, ane te potAnI pAse satata ka saLagatI pAtaLI mINabattI rAkhe che. ane rAtre pathArImAM UMghatI hoya che tyAre kyAreka nidrAvaza avasthAmAM ja pathArImAMthI beThI thaine eka hAthamAM saLagatI pAtaLI mINabattI rAkhIne ughADI AMkho sAthe cAlavA mAMDe che. eka rAtre te pathArImAMthI UThIne evI rIte cAlavA mAMDe che tyAre tenI eka paricArikA ane teno dAktara te zuM kare che te jue che. leDI mekabetha mINabattI bAjue mUkIne be hAtha ekabIjA sAthe ghasIne svagata babaDe cheH 'duSTa DAgha, adrazya thai jA, huM kahuM chuM ne, adrazya thai jA. eka, be, traNa, to have te karavAno samaya thayo (eTale ke DaMkananI hatyA karavAno.) narakamAM to ghora aMdhakAra che, zarama che tamane nAmadAra, sainika cho toya bhaya pAmo cho ? ApaNane koi pUchanAra nathI, to ApaNe je karavuM hoya te karatAM zA mATe bhaya pAmIe, ane chatAM koNe dhAryuM hatuM ke e DosAmAM (eTale ke vRddha DaMkanamAM) ATaluM badhuM lohI haze ? mekaDaphane patnI hatI, kyAM che te have ? are, kharekhara A hAtha svaccha nahi thAya ? basa nAmadAra, have baMdha karo, Ama cakaLavakaLa thaine tame badhuM bagADI mUko cho (eTale ke bhojana samAraMbhanA prasaMge), haju ahIM lohIno DAgha che, arabastAnamAM maLatAM sarva sugaMdhI dravyo (all the perfumers of arabia) paNa mArA A nAnAsarakhA hAthane suvAsita nahi karI zake. 'o ! o ! o !' A 'o ! o! o !' sAMbhaLIne dAktara kahe che, 'keTalo UMDo nizvAsa,' * na leDI mekabetha nidravaza avasthAmAM vaLI babaDe cheH 'tamArA hAtha dhoi nAkho, rAtano Dagalo paherI lo, Ama phikkA jevA na dekhAva, huM tamane pharI kahuM chuM, beMkavone to kabaramAM dATI dIdho che, tyAMthI te pAcho AvI saMke, cAlo sUi jaie, daravAje TakorA saMbhaLAya che. cAlo, cAlo, cAlo, tamAro hAtha pakaDavA do, je karyuM che te na karyuM thanAra nathI. (what is done cannot be undone). cAlo, cAlo, pathArImAM,' ApaNe joie chIe ke leDI mekabethanA AvA asaMbaMdha udagAro tenI smRtimAM saLavaLatA tenA potAnA ja jAgrata avasthAnA udagAro che . ane te udagAromAM teNe potAnA je aMtarAtmAno vidroha karyo hato te ja aMtarAtmA tene zikSA karato jaNAya che. have ApaNe mekabethano aMtarAtmA tene kevI zikSA kare che te joie. te melkamanI aMgreja senA sAme yuddhanI taiyArI karIne leDI mekabetha sAthe DensiinanI TekarI pAsenA tenA gaDhamAM Avyo che. potAnA keTalAMka umarAvo ane sainiko melkamanI senAmAM bhaLI javA jAya che e jANIne te kahe che; 'javA do, badhAne javA do, banama vana Dansineina pAse Ave ' nahi tyAM sudhI huM bhaya pAmavAno nathI . koNa che e chokaro melkama ? tene strIe janma nahoto Apyo ? bhaviSya jANatAM sattvoe AgAhI karI ja hatI ne ke strIe janma Apyo hoya evo koi mane vaza nahi karI zake ?' have teno eka paricAraka AvIne mekabethane jaNAve che ke daza hajAranI aMgreja senA Ave che. te sAMbhaLIne mekabetha svagata bole cheH 'A laDAi mane kAM to utsAhita karaze, kAM to padabhraSTa karaze e vicAre mAruM hRdaya nirvedathI bharAi gayuM che. (I am sick at heart). huM have bahu jIvyo. mArA jIvananI pAnakhara zarU thai che, ane vRddhAvasthAmAM mANasane je mAna ane Adara, prema, ane saMkhyAbaMdha mitro maLavA joie tenI huM AzA nathI rAkhI zakato. mane maLe che te to saMbhaLAya evA moTA svare bolelA nahi paNa UMDA zApa (curser not loud but deep) ane hRdayanA sAcA bhAva vinAnA jIbhe mAtra bhayathI uccArelAM mAnavacano.' zeksapiya2nI dRSTie AvuM che pApakarma AcaravA preratI mahattvAkAMkSAnuM phaLa mekabethanI svagatokti pUrI thAya che tyAM te aMtaHpuramAM raDatI strIono avAja sAMbhaLe che ane e sAMbhaLIne te tenA eka paricArakane kahe cheH 'huM bhayano svAda bhUlI gayo chuM. pahelAM to rAte koinI cIsa sAMbhaLIne mArI indriyo ThaMDIgAra thai jatI, paNa have huM mahAtrAsanuM bhAre bhojana jamyo chuM. (I have supp'd full with horrers), bhayAnakatA mArA hatyArA (slaughterous) vacArIne paricita che ane paLavAra paNa mane camakAvI nahi sake.' Ama bolatI veLA mekabetha nahoto jANato ke aMtarAtmAnA DaMkha sahana na thavAthI leDI mekabethe AtmahatyA karI hatI. ane tethI aMtaHpuramAM strIo raDatI hatI. teNe eka paricArakane pUchyuM 'strIo kema raDe che. * tenA uttaramAM paricArake kahyuM 'nAmadAra rANI mRtyu pAmyAM che (paricArake na kahyuM ke rANIe AtmahatyA karI che. ) tyAre mekabethe je uttara Apyo che te nATakanI sauthI vadhu kAvyAtmaka ane jANItI paMktio che, te kahe cheH 'teNe have pachI marI javuM joituM hatuM. (she should have died hereafter), tyAre evo zabda sAMbhaLavAno yogya samaya haze, eka pachI eka ema divaso ihalaukika kALanI aMtima zrutisudhI (to the last syllable of recorded time) kIDInA vege pasAra thAya che mane ema eka pachI eka pasAra thatA ApaNAM sarva divaso mUrkhAo mATe mATImAM meLavI detA mRtyune pahoMcavAno mArga ajamAvyo che. kSaNajIvI jIvanajyota, bujhAi jA, bujhAi jA, jIvana to mAtra sarakatI chAyA (walking shadow) che. raMgabhUmi upara ekAda kalAka Ama tema kUdIne ane barADA pADIne kAyama mATe cUpa thai jatA akuzaLa naTa jevuM, bakavAda ane baDAzothI bharelI koi buddhihInane kahelI arthahIna vArtA jevuM che. (it is a tale/told by an idiot full of sound and fury/signifying notihing). keTalAka umarAvo ane aMgreja senA sAthe banama vanamAM AvIne melkama senAnA dareka sainikane vanamAM UgelAM vRkSonI eka eka DALa kApIne temanA hAthamAM rAkhavAnI sUcanA Ape che ane ema e sainiko potapotAnA hAthamAM eka eka DALa rAkhIne DAnsineinanI TekarInI dizAmAM kUca kare che. mekabethano eka jAsUsa e joine gerasamajathI mekabethane kahe che ke pote Densineina TekarI u52thI banama dizAmAM joyuM to vana cAlatuM dekhAyuM. e sAMbhaLIne mekabetha kahe cheH 'mAruM nizcayabaLa DhIluM paDI jAya che ane mane zaMkA jAya che ke satyano AbhAsa ApatuM zayatAnanuM dviarthI vacanama sAcuM hatuM ke nahi. teNe mane kahyuM hatuM ke banama vana DensineInanI dizAmAM Ave nahi tyAM sudhI mAre bhaya rAkhavo nahi ane have eka vana DensineinanI dizAmAM Ave che. A mANasa kahe che te sAcuM hoya to huM ahIMthI nAsI chUTuM ema nathI, ane ahIM rahI zakuM ema paNa nathI. mane have sUrya pratye nirdoSatA bhAva thato jAya che ane samagra jagatavyavasthA astavyasta thai jAya to sAruM ema thAya che.'
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana eTale ke sUryanA prakAzathI je jIvana Take che tenI pratye ja mekabethane nirvedano bhAva thavo zarU thayo che, arthAt tenI jIjiviSA maMda paDI gai che ane te icche che ke samagra jagata vyavasthAno paNa aMta Ave. Ama mekabetha jIvananI ni sAratA samajIne tenI pratye nirvedano bhAva anubhavAto thayo che chatAM tenI kSatriya svabhAvanI zrImad bhagavadagItA kathita ' apalAyama'nI vRtti moLI nathI paDI. te kahe che, 'cetavaNIno ghaTa vagADo, bhale vinAza verato pavana vAya, bIjuM kaMi nahi karI sakIe topaNa (ame pITha upara ghoDAnA jevA jotara charness) sAthe ja marIzuM.' gaDhaDanI bahAra nIkaLI Dansineina TekarI pAsenA eka medAnamAM AvIne mekabetha potAnI senA sAthe melkamanI aMgreja senA sAthe yuddha karavA svagata bole cheH 'mArI sthiti thAMbhalA sAthe bAMdhelA koi mANasa jevI che ane huM nAsI nathI jai zakato, thAMbhale bAMdhelA rIMchane jema tene phADI khAvA dhasI AvatA kUtarA sAme laDavuM paDe che, tema mAre laDavuM paDaze. koNa che evo mANasa jene koi strIe janma na Apyo hoya ? evA mANasathI ja mane bhaya che, bIjA koithI nahi.' potAnAM patnI ane bALakonA hatyArA membetha upara vera levA Atura mekaDapha medAnamAM tene ja zodhato hoya che. medAnanA bIjA bhAgamAM laDato laDato mekabetha jyAM mekaDapha tenI rAha joine Ubho che tyAM Ave che ane tene kahe che : 'jA jato rahe ahIMthI. mAro jIvAtmA (soul) tArAM svajanonAM lohIthI kharaDAyelo che. temAM mAre vadhAro nathI karavo. paNa mekaDaphane to mekabetha sAthe dvaMdvayuddha karavuM che tethI te tene kahe che, "mAro uttara to mArI talavA2mAM thache.' have mekaDapha ane mekabeta vacce dvaMdvayuddha zarU thAya che ane laDatAM laDatAM mekabetha mekaDephane kahe che, 'tuM vyartha zrama kare che. mAruM jIvana to daivarakSita che. (I bear a charmed life) ane strIe janma Apyo hoya evA koithI eno nAza thavAno nathI. tA. 16-1-96 e daivI rakSaNanI AzA choDI de,' mekaDapha uttara Ape che. 'tuM je phirastAne pUje che te tane kaheze ke mekaDaphanA janmano samaya thayo te pahelAM tene tenI mAtAnuM peTa cIrIne bahAra kADhavAmAM Avyo hato.' (AjanI vaidyakiya paribhASAmAM caesarian zastrakriyA karIne). pavADo eTale vIranuM prazasti kAvya. temAM vIronA parAkrama, buddhigamatA, guNo, kuzaLatAnuM padyamAM nirUpaNa karavAmAM Ave che. prAkRta bhASAmAM pavADaka zabda che. te uparathI koi vyaktinI kIrti guNagAna ke mahimA gAvAmAM Ave tevI racanA, tethI pavADau kahevAmAM Ave che. saMskRtamAM pravAha athavA bhUta kRdaMta prabuddha ane prAkRtamAM 'pavarDjha uparathI pavADa-pavADo zabda prayoga pracalita thayo che.' vI22sanuM prazasti kAvya eTale pavADo. A prakAranI kAvya racanAmAM kaTAkSano Azraya laine niMdAnuM tattva paNa jovA maLe che. 'pavADa'nI sAthe sAmya dharAvato prabaMdha kAvya prakAra paNa saMdarbha tarIke gaNanApAtra che. prabaMdha aitihAsika vyaktinA caritranuM nirUpaNa karatuM vI22sanuM kAvya che. kALAMtare aitihAsika vyakti uparAMta koi dAnavIra, dharmavIra, karmavIra jevI vyaktionA jIvananI prazasti ka2vAmAM AvI hoya tevI racanA ' pavADA' tarIke jANItI che. vikramanI 10mIthI 16mI sadImAM prabaMdha, rAsa, carita jevI kRtio moTI saMkhyAmAM racAi che. temAM sUkSma daSTie jotAM bheda nathI lAgato. eka vyaktinA jIvana nirUpaNa karatI racanAo kumArapALa rAsa saM. 1742 jinaharSamunie racyo hato. kumAra prabaMdha saM. 1475mAM AzAta kavie racyo hato. eTale ekabIjAnA paryAya rUpe A zabdo pracalita hatA. kAnhaDa de prabaMdhanI hastaprata para rAsa, pavADu, caupai nAmano ullekha thayelo che. zrI kezava harSada dhruve raNamallachaMdane ' pavADA' nAmathI oLakhANa ApI che. temAM mallanI vIratA ane yuddhanuM ojasa zailImAM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. pavADo eka geya kAvya che. geyatAne anukULa prAsa, anuprAsa, varNAnuprAsa, varNanonI jaTilatA, kathana rItinI vividhatA, vIrarasa A sAMbhaLIne mekabetha hiMmata hArI jAya che ane kahe cheH 'zApa lAgo mane ema kahetI jIbhane eNe mane nAhiMmata karyo che. karNane sAryA lAge paNa AzAne chetare evAM dviarthI vacano kahetA duSTa AsurI sattvono koIe vizvAsa karavo nahi. mAre nathI laDavuM.' paNa mekaDapha ane ema e benI vacce dvaMdvayuddha thatAM mekaDapha talavArathI mekabethanuM mAthuM tene bAyaNe kahIne maheNuM mAre che. eTale mekabetha laDavA taiyAra thAya che kApI nAkhe che ane pachI e mAthuM DaMkananA jyeSTha putra melkamane bheTa dhare che. zeksapiyaranA 'henrI pAMcamA' nATakanuM eka pAtra kahe che, There is some soul of goodness in things evil. eTale ke duSTa strI-puruSomAM paNa sadane kaMika aMza hoya che. mekabetha ane leDI mekabethanA svabhAvamAM paNa evo sadaMza hato, ane temaNe e sadaMzane rUMdhI nAMkhIne skoTaleMDanuM rAjya meLavyuM hatuM. ema chatAM pAtrAlekhananI zaksapparanI kaLAno jAdu evo che ke ApaNane mekabetha ane leDI mekabethanI duSTatA mATe temanI pratye tiraskArano bhAva thAya che te karatAM vadhAre temanA svabhAvamAM UMDe UMDe rahelA je sadaMzanuM darzana thatAM temanI pratye karuNAno bhAva thAya che. aMgrejImAM eka ukti cheH ' There, but for the grace of god, go I' eTale ke ApaNane izvaranI kRpA na maLI hota to ApaNe paNa pelA duSTanA jevA ja thayA hota. A ja che gItAmAM upadezelI prANImAtrane Abhauvancena jovAnI dRSTi. pavADo E DaoN. kavina zAha uparAMta zrRMgAra, karUNa ane adbhUta rasanI yojanA ane paraMparAgata iSTadevanI stuti prAraMbhamAM maMgaLAcaraNa samakAlIna samAjanA rItI-rivAjanuM nirUpaNa vagere noMdhapAtra lakSaNa tarIke gaNAya che. marAThImAM 'jJAnezvarI'mAM 'pavADA' zabda prayoga thayo che. he mArile te vara thoDe AzIka hI sAghIna gADhe mama nAthena pavADa ye kalyAci mo! uparAMta tukArAma gAthAmAM 'anaMta che thorI, garjatAtI pavADe tathA kRSNe pavADA hI kelA !' hiMdu bAdazAhanA samayamAM mahArASTranI prajAmAM je zaurya ane parAkrama pragaTyuM hatuM tene aitihAsika vyaktio ane prasaMgonA saMdarbhamAM 'pavADA' dvArA nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. mahArASTramAM Aje paNa 'povADA mAcana' dvArA atyaMta harSollAsa vyakta karavAmAM Ave che. zrI kelakare marAThImAM 'aitihAsika pavADA' be bhAgamAM prasiddha karyAM che. 15mAM zatakamAM racAyelI kRti tribhuvana dIpaka prabaMdha ane prabodha ciMtAmaNImAM 'pAvADA'no nIce mujaba ullekha thayalo che. 1. putra pavADA sakabhalI ANandiu naranAha 2. majha digvijaya karanAM tribhuvana phiTTIthAi tiNikADA, ApaNa kahIM keha u ketalA tujha Agali pavADA ? 3. bhuyadaMDa payaMDi sughaDa bhaDa bhaMjai caDiya pavADai paMcasara sAMyAjI nAmanA iDaranA cAraNa kavie 'rukimaNI haraNa' ane nAgadamana kAvyo DiMgaLa bhASAmAM bhujaMgI chaMdamAM masta zailImAM racyAM che. tenA maMgalAcaraNanA duhAmAM kAliya damanano prasaMga nirUpaNa karatAM 'pavADA'no ullekha karyo che.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-1-96. - prabuddha jIvana | 'vidhijA zAradA vinavuM, sadgara karuM pasAya, pavADo pannagAM zire, jhAgaDa digidigisiri vallarI, jhuNaNa, kRNasa pAunelarI jadupati kIno jAya.' : doMdoM eNdihiM tivila rasAla, ghaNaNa dhuNaNa dhugdhara dhamakAra. - pavADAnAM lakSaNomAM copAI, baMdha, duhAanya chaMdaprayoMga geyapado rimajhima rimajhima Dijhima kaMsAla, karari karari kari ghaTa paTatAla ' jenuM vibhAjana ThavaNI, DhALa, bhAsa, vageremAM hoya che. asAitano bhara bhara siri bheria sAda, pAyaDIla AlavIunAda.''8 sAulI prabaMdha', kavi bhImano sadavatsa vIra prabaMdha' , uparokta paMktithI pavADAnI geyatA ane saMgItamaya dhvanino zAlibhadrasUrinuM 'virATaparva kAvya" vagere pavADA svarUpamAM guMthAyelI paricaya thAya che. raracanA che. geyarAsa kAvyano prakAra AgaLa jatAM AkhyAna svarUpamAM pavADA' svarUpanI eka racanAnI vigata paNa tenI lokapriyatAnuM pariNAmo tevI rIte pavADA kAvyaprakAra padyavArtA lokavArtA tarIke sUcana kare che. satI sadubAIno "pavADo' nAmanI kRti A svarUpanI sthAna pAmyo. kavi asAitanI haMsAulI prabaMdhanuM asala nAma vizeSatA darzAve che. amadAvAdamAM pezvAnA rAjyakALa daramyAna keTalAMka "haMsavaccha caritapavADo' evo ullekha kAvyanA aMte thayelo che. cADIyAlokoe caDI cugalIthI gRhasthonI strIone zire ALa caDhAvI saMvata cale caMdra muni zaMkha, vaccha haMsa vacarita asaMkha bAvana vIra herAna karIne paisA kaDhAvatA hatA. uttama nAmanA eka cADIyAya ' * kathArasalIla eha "pavADa' asAita kahiu' asAItanI 440 kaDInI amadAvAdanA zAhapura bhATa vADAnI harisiMga bhATanI strI sadubAI A racanA rasanI daSTie noMdhapAtra che. adUbhUta rasakendrasthAne che. ane para ALa caDhAvI rAja darabAramAM laI javA yukti karI. tyAre bhAToe karaNa tathA hAsyarasa paNa jovA maLe che . haMsa ane vaccha e dhIrAdAtta trAgA karyA ane sadabAine pahelAM bhogamAM vadherI. pachI bIjA mANaso nAyaka che. pavADo vize upalabdha vigatone AdhAre evuM anumAna marI gayA. pariNAme nagarajanoe pezvAnI kacerImAM phariyAda karIne karavAmAM Ave che ke tenI kathAvastu prabaMdha prakAranI ane svarUpa-zailI cADIyAone zikSA karAvI. sadabAIne satI gaNI mAnatA, bAdhA rAkhI rAsa prakAranI sAthe sAmya dharAve che. derI caNAvI. A pavADAmAM duhA, padhdharI, bhujaMgI, kavitta chaMdono jainAcArya hIrANaMdasUrie i. sa. 1429 vidyAvilAsa, prayoga thayo che. devo paNa zaurya, parAkrama jovA dharatI para AvyA hatA pavADo'nI racanA karI che. jemAM vidyA vilAsa rAjAnuM prazasti yukta tevuM varNana karavAmAM AvyuM che. adUbhUta rasayukta rasikabhASA ane . caritranirUpaNa thayeluM che. pradhAnaputrane sthAne rAjakuMvarIne paraNAvayelA jhaDajhamakathI A pavADo eka namUnedAra ullekha thayo che. prathama gaNapati vinayacaTTanI vidyA pratiSThA ane rAjakuMvarInA sAcA premanI saMpattinA pAye namuM, sarasvatI gho sumatyaH pavADo saduvala taNo. vidhividha karuM saubhAgyane varNavyo che. hIrANaMdasUrinI vArtAnuM vastu kautukarAgI che. vigatya." zAmaLa bhaTTa racita rUstama bahAdurano pavADo e paNa temAM nAyaka karatAM nAyikA vadhu tejasvI lAge che. temAMthI pavADAnA svarUpane caritArtha karavAmAM udAharaNa rUpa che. A samayamAM kavitvazaktino paricaya prApta thAya che. vikasita dezIbaMdha kAvyanI dezI rAjAo, bhATa cAraNo, tAlukedAro, ThAkoro, 'kumAvIsadAro geyatA darzAve che. vidyA vilAsanI racanA jaina kavi vinayacaMdranI vagere pAse aitihAsika prasaMgo hatA.tenuM chaTAdAra bhASAmAM nagarajano mallinAtha kAvya sargazloka 262 thI 564mAMthI vastugrahaNa karIne samakSa DahelI, corAmAM ke darabAragaDhamAM parAkramanuM varNana thatuM ane loko kati racavAmAM AvI che. tenA bIjA sargamAM murkhacaTTa ane viyanacaTTanI utsAhathI bhAga letA hatA. A pravRttithI lokonI rasavRtti saMtoSAtI upakathAno mULa AdhAra kendrasthAne che. A rIte samagra racanAnuM hatI. "pavADA' kAvya prakAra caritrAtmaka kAvya sAthe sAmya dharAve che. avalokana karatAM sAMpradAyika prabhAnuM pramANa alpa che. mAtra kathAno 14mI sadImAM jaina kavioe rAsa racanAnI sAthe 'pavADA'nI racanA aMta nirveda bhAva pragaTa kare che. rAjA putrane sAmrAjya soMpIne dIkSA lai karI che. kavi asAitano 'haMsAulIprabaMdha', kavi bhImanuM 'sadayavatsa, AtmasAdhanA kare che. vIra prabaMdha', zAlibhadrasUrinuM 'virATaparva'nI racanAo noMdhapAtra pavADo' vIra rasanuM kAvya che. e prApta racanAo parathI kahIe gaNAya che. prabaMdha racanAnA anusaraNamAMthI gIta pradhAna racanAo thaI ' to tema chatAM caritra tarIke paNa teno ullekha A racanAmAM thayo che. che. "payaDo' zabda prayoga sau prathama "harizcaMdra purANa kathA" (saM. vidyA vilAsa nariMda, pavADaG, hIDAM haDIyaDAM bhitari jANi, 1453)mAM maLI Ave che. aMtarAya viSNu puNya kara, tuSThi bhAva ghaNerau' saM. 1512mAM racAyela kavi padmanAbhanI kRti "kAnhaDade prabaMdha' rAjakuMvarInA virahano ullekha karatI kaDI nIce mujaba che. ne rAula kAnhaDade pavADa rAsa' evI saMjJA ApavAmAM AvI che. A nisi bharI soNa suMdarI re joi vAsaMtI vATa uparathI ema anumAna karavAmAM Ave che ke carita prabaMdha 'pavADA" nIMdra na vaI nayaNa le re, hipaDAM kharau ucATa' vageremAM tAttvika rIte vicAratAM koI bheda nathI lAgato. devI maMdiramAM pradhAne raMgamaMDapamAM praveza karI gItavAdya (mRdaMga) agaracaMdajI nAhaTA jaNAve che ke rAjasthAnI bhASAmAM "pAbujInA zarU kare che. ane saubhAgyasuMdarI harSollAsathI nRtya kare che. tenI pavADA' vizeSa lokapriya che. "soDhojI ropavADo' rAjasthAna bhAratImAM abhivyaktimAM madhura dhvani, laya, tAlanI anubhUti thAya che. "dhAM dhAM pragaTa thayo che. A saMdarbhane AdhAre pavADonI racanA lokapracalita dhapasu evo madhura avAje mRdaMga vAge che. caTapaTa cacapaTa evo raMgabharyo kathAne AdhAre athavA to lokagItonA saMdarbhathI thaI hoya ema tAla jAme che. vividha nAda sAthe dodo sAdathI nagAruM lAge che. mAdhuni mAnavAmAM Ave che. pavADA kakSAnI racanA sAthe sAmya dharAvatI mapadhuni e rIte vINA jhaNajhaNe che. , "zalokA' eTale ke "zlokaracanA paNa thayelI che. kIrtigAthA gAvI, A prasaMganI vizeSatA darzAvatI paMktio namUnArUpe nIce mujaba ke vyaMgyamAM TIkA karavA mATe paNa zloka zabda prayoga thAya che. noMdhavAmAM AvI che.. ' samasyA-praznottaranA prayogathI zalokonI racanA thAya che. tevAM nAyakanA badhAMdhAM 15mu mahura mRdaMga cacapaTa cacapaTa tAlu suraMga parAkramanuM varNana karavAmAM Ave che. "rUstamano zaloko' athavA kahyuMgani dhoMgani dhuMgA nAdi, gAMI nAgaDa do do sAdi abharAma kalIkhAnano lokonI racanA kavi zAmaLa bhaTTe karI che. padhuni padhuni jhajhaNaNa vINa, ninikhaNi jIkhazi AujalINa tene pavADA tarIke paNa oLakhavAmAM Ave che. kavie saMvata 1781mAM vAjI o o maMgala zaMkha, vidhikaTa kaTa pADa asaMkha 361 kaDInI racanA dvArA rUsatama kulIkhAna, sujAtakhAna ane abharAma
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 prabuddha jIvana tA. 16-1-96 kulIkhAna ema traNa bhAionA parAkramanuM varNana karavAmAM AvyuM che. sAMbhaLI zaloko dAna je karaze, tene AkAzathI rojI to maLaze. gujarAtanA trepanamAM mogala hAkema hamIdakhAnanA sarabulaMdakhAnanI kavie raMgamAM bhaMga paDavAno che. tenuM sUcana aMgaphuraNanA ullekha preraNAthI sujAtakhAna, abharAma kulInakhAna ane suratanA rUstama thI karyuM che. kalIkhAna e traNe bhAIo sAthe thayelAM yuddho ane temAM chevaTe ANaMda 'siddhi buddhi dAtAne brahmAnI beTI, bAlakumArI vidyAnI peTI pAse vAsanA (kheDA jIllo) raNa saMgrAmamAM rUstama kulIkhAne batAvelAM haMsavAhana ne jagamAM vikhyAtA, akSara Apo sarasvatI mAtA parAkramo varNavelAM che. ' nemajI kero kare zaloko eka mana thaine sAMbhaLajo loko.' A zalokAno AraMbha nIcenI kaDIo dvArA samajI zakAya tema che. kavi devacaMde kaDImAM nemanAthajInA lokonI racanA karI che. kavi "sarasvatI mAtA tama pAye lAguM kahuM 'saloko mAna ja mAguM zaloko racanAnA preraka tarIke ullekha karatAM nIce mujaba jaNAvyuM che. moTA subAnA karuM vakhANa samajI lejo te catura sujANa. '' gAma gAMgaDanA rAjA rAmasiMga, kIdho, saloko manane udharaMga, dilIno pAdazAha ahamadazA jIvo, navakhaMDamAM pragaTa che dIvo mahAjananA bhAva thakI meM kIgho, vAMcI zaloko sAro jaza lIdho." sahumAM ziromaNa gujarAta sthApI, te to hamIdakhAnane subAi tenI racanA saMvata 1900mAM zrAvaNa vada pAMcama zukravAre thai tenI ApI. vigata paNa lokomAM darzAvI che. rAjya bhogave ne kare kalola zaheramAM vItyA masavADA sola. pAnAthanA zalokonI racanA saMvata 1757 Aso vada AThamane - gujarAtI mugalA catura sujANa traNa bhAionAM karuM vakhANa divase thaI che. temAM pArzvanAthano mahimA gAvAmAM Avyo che. vaDo to vINo sujAtakhAna, jene pAdasAimAM ati ghaNAM mAna. pArzvanAthanA lagna prabhAvatI sAthe karavAmAM Ave che. te prasaMge anamI mahevAsI je vaza kIdhA, prajA pALIne moTA jasa lIdhA. prabhAvatInuM varNana alaMkArayukta citrAtmaka zailInA namUnA rUpa che. tethI nAnero rustama kahIye jenA judhano pAra na lahIe. . "anukrame yauvana jorejI AvyA, prabhAvatI kumarI prabhu paraNAvyA rUpe rUDo ne dAtAra jANuM sahumAM ziromaNa tene vakhANuM. prasannajIta rAjAnI kamarI, rUpe rUDIne jANIye amarI / jehanA nAmathI taskara trAse, dakSaNI ganIta sata gAunA hAse. vadana kamaLa ne netra sugaMgA, bhaNate veze to aMga suraMgA. tethI nAnero mADIno jAyo. abharAma kulIkhAna lADakavAyo.' ' madana sukomala bAMha che sArI, kaTITI pAtaLI jaMdhA saphArI yuddha varNanamAM yathocita vIra rasa che. temAMnA aMrtavyamaka tathA karanI AMgaLIyo dIpe jema tAro, kaMThe to zobhe navasaro hAro, vyaMjanonI jhaDajhamaka vANIne balavatI banAve che. udAparaNa tarIke nIce kA ne kuMDaLa jhAla jhabUke page nevarI raNajaNa raNake I 24 / mujaba noMdhavAmAM AvyuM cheH hAlatI jANe hAthaNI dIse, prabhunI joDI to banI sarIse. ' "bhAlA aNIAlA bANatrizUla caDhayA vaDha le rADhanuM mULa ' pAMca prakAre sukha saMsAra bhoga saMyoga vivida apArA: | 25 / jehenI topA zAM doTa doDAve, mAre cakacUra bhela paDAve. kavi udayaratnanI "zAlibhadrano zaloko' racanA saM. 1770 'bhUta bhairava tyAM kalavAhala kare, AkAza devyAkhappara bhare. mAgazara suda-terasanAroje thayelI che. 66 kaDInI A racanAno AraMbha zUrA pUrA ne aNIAlA bhAthI dhIrA vIrAnA haThavyA hAthI sarasvatI vaMdanAthI thayelo che. '' pherInapherI ghAva ja detA doDIne cohoDI prANa ja letA rUbe ne jhuMbe ghUme ne gAje dekhI mugalA ne dohodazabhAje zAlibhadra apUrva samRddhino tyAga karIne dIkSA aMgIkAra kare che te ghoDe ne joDe pohoDe che pRca. vAdhe nAde rame raNazarA prasaMganuM varNana karavAmAM AvyuM che. zreNika rAjAne zAlibhadranA mahela cIse ne rIse pADe ne tADa dhaDa Dole ne dodazAM vADhe. . ane vaibhavanA darzanathI Azcarya thAya che tenI abhavyakti karatAM kavi jhaTake ne kaTake uDApA kaI ne ke je samaze'ro pAghaDe jaIne jaNAve che ke - mareThA pUNo tyAM lAkha, temAM rUstamanI paDe che. zAkha. "mahelanI racanA jotAM mahAzaya, zAmaLa kahe zuM viveka mahArA mukhamAM jihA eka aciraja pAmIne manasu akaLAya. sAgaranuM pANI tArA gaNAya, rUstamanuM juddha pUruM na thAya.' aho aho huM zuM amarApura Ayo. zAlIkAnA aMte racanA saMvata, mahino, tithi, kavinuM nAma ane bhAMtiye bhUlyo ne bheda na pAyo. phaLazrutino ullekha thayo che. jijA tima karIne bIjI bhUI jAya, nemajIno zaloko' kavi udayaratnanI racanA che. temAM kavie 72 trIje mALe to digamUDha thAya, aDiyala chaMda copAImAM nema-rAjulano prasaMga varNavyo che. kavi joye uMcuM te nayaNane joDI, zAmaLabhaTTanA samakAlIna jaina kavie zalokonI racanA karI che te jANe ke ugyA sUraja koDI uparathI ema lAge che ke te jamAnAmAM "zaloko' gAvAno rivAja haze. ' A rIte lokonI racanAthI paNa ema lAge che ke, prabaMdha, pavADA, lagna prasaMge jaina samAjamAM nemajIno zaloko gAvAno rivAja hato. loko vagere ekabIjAnI najIka che. jaina ane jainetara sAhityamAM ' hajI nemajInA janma divase eTale ke zrAvaNa suda-pAMcamane roja sAMjanA pavADA ane lokonI saMkhyA vizeSa che. A aMge saMzodhana karavAmAM devasi pratikramaNamAM khAsa karIne baheno zaloko gAya che. Ave to tenAthI sAhitya tattvanA A svarUpa dvArA kevI mAvajata AraMbhamAM sarasvatInI stuti karIne zaloko racavAmAM Ave che tevo karavAmAM AvI che te vize vadhu prakAza pADI zakAya tema che. jaina nirdeza thayelo che. sAhityanA kavionI kAvya svarUpanI vividhatAno namUno uparokta kAvya prakAra che. dhArmika kathA vastuno saMdarbhamAM paNa kavitva zaktino saMvara sattara ekAzI jANuM mAgazara vadI teraza paramANuM paricaya karAvatI pavADA-UlokonI racanA ApaNAM madhyakAlIna sAhityanA vaividhya pUrNa vArasAno namUno che. zAmaLajI brAhmaNa zrIgoDanAte, bAMdhyo "zaloko' sAMbhaLI vAte. * gAma vasoe rustama gAje, tehanA nAmathI lohabeDI bhAMje
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-1-96 prabuddha jIvana mArA gAmanI TI serimanI D gulAba deDhiyA insTanTa kophI ane insTanTa cAno jamAno che. kapamAM camacI pheravo eTale garamAgarama pINuM taiyAra. DIpa DIpa karo eTale cA taiyAra. zaheranA mAnavI pAse samayanI bhAre achata evuM enuM mAnavuM, manAvavuM. ApaNe kahIe kharekharI cA banAvatAM ane pItAM saheje ardho kalAka to ocho paDe. to to haiM kahIne Azcaryacakti thai jaze. ardho kalAka mAtra cA mATe are e to ardhA kalAkamAM be vakhatanuM khAvAnuM (bhojana nahi), cAra vakhatanI cA ane sAthosAtha be traNa phona paranI vAtacIta ane vartamAna patra para najara pheravavAnuM patAvI deze. mahAnagaramAM badhAM kAma sArAM ke narasA patAvavAnAM hoya che. dIkarInA cAMdalA patAvyA, moTAnAM lagna patAvyAM, maMdiramAM jai darzanavidhi patAvyo, khAvAnuM patAvyuM. jyAre meM sAMbhaLyuM ke jApAnamAM cA banAvavAno eka khAsa vidhi hoya che. jene 'TI serimanI' kahe che, bahu nirAMte, cokkasa rIte kharA ThAThathI e vidhi thAya che, tyAre mane AnaMda thayo, Azcarya na thayuM. kAraNa ke gAmaDAmAM ame AvI TI serimanI mANI cUkyA chIe. agresara dezamAM jema enI potAnI TI serimanI che tema ama jevA bhAratIya gAmaDiyAonI paNa cA banAvavAnI maulika ane rasika prakriyA paNa che. amArA gAmanI sImamAM cA banAvavA ane pIvA mATenI mahephilanI, amArI lokala TI serimanInI mAre ahIM vAta karavI che. khetara, vADI, ke sImamAM bapore sUraja mAthe Ave tyAre kheDUta, majUra ane govALa-bharavADa bhAthuM choDe, nirAMte khAya. khAvAnI vAnagIo to zuM hoya ! bAjarA-juvAranA jADA roTalAM, zAka hoya to hoya nahi to athANuM. te paNa na hoya to goLa te paNa nakkI nahi, nakkI mAtra DuMgaLIno daDo ane chAza. zrama ane bhUkha jANe batrIsa zAka ane chatrIsa bhojanano badalo vALI de. bhojana pachIno thoDo samaya vizrAMtino vIte. tyArabAda TI serimanIno dhIme dhIme vidhi AraMbhAya. ekAda jaNa khetarane seDhethI baLatara lai Ave, bIjo jaNa AsapAsa paDelA traNa patharAno cUlo jamAve. utArAmAM paDela ghobAvALI kALI kITalI ke tapelI Ave, te eMThI rahI gai hoya to kUvAnA paDathAre jai sApha kare. kheDUtanA nAnA dIkarAne kaLaziyo ApI dUdha levA mokale. AsapAsanA be-cAra khetara-vADImAM kyAMka gAyo ke gheTAM-bakarAM caratAM hoya. pelo govALa ke bharavADa paNa potAnA mAlane-dhaNane ThIkaThAka caratuM rAkhI TI serimanImAM joDAvA Ave. enAM bhAre joDAno bhaphaLaka bhaphaLaka avAja saMbhaLAya. dUdha levA gayela chokarAne kAM kAMTo vAge, kAM koi jagAe bora-gAMgaNI ke koTIMbaDAM hAtha lAge, kyAMka dhoLiyAnuM pANI phATI jatuM rokavA e rokAya. kAM enAM TAyaramAMthI banelAM cappala tUTe. badhI agavaDo. sagavaDo pAra karI e dUdha laine sArA evA vakhate hAjara thai jAya. cAnI tapelI to AvI, bhaMbhalImAM pANI khUTyuM hoya to kUve levA jAya. evuM to roja na bane ane banne paNa kharuM. na kare nArAyaNane thAya evuM ke savAre hATa parathI baMdhAvela goLa ane cAnI paDIkI ja hAtha na Ave. kAM to agAu vaparAi gayAM hoya kAM visarAi gayAM hoya. chokaro doDI paDozI kheDUtanA utAre-mAMDave jai lai Ave. kyAreka to-hATa sudhI gAme gayAnuM paNa bane ho...! dhumADAthI kALA paDI gayelA patharA ThIka goThavAya. jo cakarIvALo. vAyaro vAto hoya to cUlo saMbhALavo paDe. ADA UbhA rahevuM paDe. sUkA baLataNanA bhaDakA uThe, tapelI khadakhada thAya. cAnuM kALuM pANI UMcuM nIcuM thAya. cAmAM dUdha to vaLI keTaluM hoya ! jANe kAvo ko kAvo, be traNa pItaLanA vATakAmAM phALiyAnA cheDAthI tapelI pakaDI cA pIrasAya. vATakA na hoya to sUkA pAnanA daLiyA banAve. vATakAthI dAjhI na javAya mATe pacheDI ke phALiyAno lAbha levo paDe. pachI sabaDakA bolAvatAM bolAvatAM sau sAthIo cAthI hoTha bhInA kare. gaLA heThe cA jatAM jarAka sphUrti Ave, 11 Tesa Ave. A AkhAya prosesa daramyAna vAto thAtI hoya, vAyaro vAto hoya, chAMyaDo hAlato hoya, biyAraNa, davA, dIkarInA lagna ke baLada mATe paisAno joga kema pADavo tenI gaNatarI thatI hoya. A badhuM ka2vAmAM saheje ardho kalAka nIkaLI jAya, tyAre ghaDiyALanI miniTo koNa jotuM'tuM ! paDachAyA joine sAMje vyavahAra cAlato. cA pIvAi rahe eTale govALa-bharavADa potAnA AgaLa nIkaLI gayela pazudhana tarapha vaLe, kosavALo pAcho kUvA pAse pahoMce, kyArAmAM pANI vALanAra pAvaDI lai coraNI ThIka karato AgaLa vadhe. kheDUta joDAmAM bharAyelI kAMkarI khaMkherI joDA pahere. AkhI prakriyA nirAMte cAle. sAro evo samaya A bhavya AyojanamAM lAge. ApaNAM kRSijIvana, pazupAlaka jIvanamAM sAdhanonI maryAdA eTale vyavahAra kaSTabharyo cAle chatAM nirAMta to hatI ja, kAraNa sau prakRtine khoLe eTale mahAnagaranI utAvaLa nahi. phAsTa Trena cUkI javAno bhaya nahi. vastuonI ochapa kharI paNa mana bhAre nahi. te ja rIte bhUMgaLI-hokalI pInArA paNa keTakeTalI jahemata uThAve. tarata khIsAmAMthI sigAreTa kADhI ane saLagAvI evuM nahi. e baMdhANI to bhUMgaLI kADhe tenA para haLavo hAtha pherave, bhUMgaLImAM vaparAyelI tamAkunA koi aMza rahI gayA hoya to sApha kare. pachI tamAku (jene gAmamAM gaDAku kahetA)nI DabbImAMthI tamAku kADhe, ekAda be vAra vadhu ochuM karI mApa nakkI kare, pachI tamAkune masaLe, dAMDI-kacaro vINIne dUra kare. pachI haLave hAthe hokalImAM tamAku goThave, khamIsanI cALa para paDela tamAkunA rajakaNane khaMkhere, pachI baMDInA khIsAmAMthI cakamakano paththara ne kAnasano TukaDo kADhe, sutaranI jADI vATa para taNakhA jhIlAya tema traNenI goThavaNI karI, cakamaka-kAnasa vacce gharSaNa jagAve, taNakhA jhare, vATa tene jhIle, phUMka dai tene vadhAre, e nAnakaDo agni jALavIne hokalIne moDhe lai jAya, pachI hokalIne yogya mAtrAmAM cUsIne tamAku saLagAvI le. kasa levAnuM zarU thAya, thoDIka khAMsI Ave, prakriyA lAMbI paNa baMdhANIne e badhuM game. eka hokalI pIvAmAM saheje sAro evo samaya emAM tanmaya thai, manmaya thai kADhI nAkhe. hokalInI talaba sAthe ja magajamAM kevA vicAronI dhUmrasera cAlatI haze ! gAmamAM AvA pralaMba vidhi to keTakeTalA prasaMgomAM jovA maLe. lagna prasaMgomAM agAu eka-be divasa eTale ja lAgatA hatA. badhuM haLave haLave cAle. zaherano samaya sonAno ne gAmano samaya gArAno. borIMga lAge che. zaherIjIva utAvaLathI evo TevAi gayo che ene gAmaDAnI ritabhAta nirAMta zabda eNe utAvaLe chekI nAkhyo che. navarAzano hAsa karyo che. ene potAnAM Tensana ane DiprezananuM gaurava che. samayanI mAre chata che ema kahevuM e to potAnuM sTeTasa ghaTADyA barobara. zaherIjIvane kavi rameza pArekhanuM peluM premagIta game che. 'dhIme dhIme DhALa utaratI TekarIonI sAkhe, tamane phUla dIdhAnuM yAda, ' paraMtu pote dhIme dhIme kazuM karavA samartha nathI, prema paNa nahi. ahIM to bharapUra mAphakasarano abhAva vagara kharI majA nathI AvatI. mana thoDuM keTakeTaluM hAthavaguM, phonavaguM, rimoTavaNuM che paNa e sukha nathI dai zakatuM. tApe, rokAya sorAya, tarasa jAge to kAmanuM. atireke tarasane buThThI ane buThThI karI dIdhI che. e tarasane saMtoSavI agharI. ene moDhAM ja che, taLiyuM nathI. e atizayatAnI tarasa che. bharapUratAmAMthI jAgatI kaMTALAnI pyAsa che. e Teva ane vyazanane vaza che. e AnaMda thoDo potAno lAge. chata hoya to mAgo te maLe. achatamAM ja TI serimanInI majA Ave.
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 prabuddha jIvana paMDita zrI vIravijayajI-racita motIzAha zeTha vize DhALiyAM ramaNalAla cI. zAha paMDita kavi vIravijayajI mahArAje vikramanA ogaNIsamA zatakanA uttarArdhamAM vividha prakAranI pUjAonI manohara racanAo karI che. teo zAstrajJa hatA, kavi hatA ane saMgItanA sArA jANakAra hatA. sa2La ane sugeya bhASAmAM hradayamAM vasI jAya ane vAraMvAra guMjyA kare evI paMktiomAM lakhAyelI emanI pUjAo eTalI badhI preraka ane protsAhaka banI gai che ke eka saikA karatAM vadhu samayathI tejina maMdiromAM ane anyatra niyamita bhaNAvAtI AvI che . emaNe lakhelI snAtrapUjA to aneka jina maMdiromAM roja savAre bhaNAvAya che. pUjAonI DhALanI racanAnA viSayamAM siddhahasta banelA kavi vIravijayajI mATe rAsanA prakAranI racanA karavI e koi kaThina vAta nathI. emaNe rAsanI racanA paNa karI che, paraMtu racanAonA sarjana pAchaLa emano mukhya bhAva te prabhubhaktino rahyo che. bulaMda kaMThe samUhamAM gAi zakAya evI emanI DhALomAM ullAsa ane utsAhanuM lakSaNa tarata varatAi Ave che. zrI vIravijayajI mahArAje 'DhALiyA'nA prakAranI racanAo paNa karI che. AvI pAMca racanAo maLe che. (1) zrI goDI pArzvanAthanAM DhALiyAM, (2) bhAyakhalAnAM DhALiyAM, (3) zeTha haThIsiMganA derAsaranI pratiSThAnAM DhALiyAM, (4) zeTha premAbhAi hemAbhAie kADhelA saMghanAM DhALiyAM ane (5) zatruMjaya upara zeTha motIzAhe kuMtAsa2no khADo purAvI bAMdhelI TuMkanI pratiSThAnA mahotsavanAM DhALiyAM. Ama DhALiyAMnA prakAranI pAMca kRtiomAM zrI vIravijayajI mahArAje be kRtinI racanA zeTha motIzAhanA dhArmika jIvanaprasaMgone varNavavA karIche. koipaNa kavi mATe samakAlIna ghaTanAo vize sarjana karavAnuM eTaluM saraLa nathI, kAraNa ke emAM tATasthya jALavavAnuM agharuM che. zrI vIra vijayajI mahArAje e jALavyuM che eTaluM ja nahi e ghaTanAone kavitAnuM rUpa paNa ApyuM che. zrI vIravijayajInA kALamAM gRhasthomAM zreSTha ane advitIya kahI zakAya evI vyakti te zeTha motIzAha hatA. zeTha motIzAhanuM jIvana to eka svataMtra rAsakRti lakhAya athavA vartamAna samayamAM koi navalakathA lakhAya ke calacitra utArAya eTaluM ghaTanAsabhara ane preraka che. copana varSanI uMmare potAnI jIvanalIlA pUrI karanAra zeTha motIzAha eTale zeTha motIcaMda amIcaMdanA madhamadhatA jIvanamAMthI prabhubhaktinA be avasaro vize zrI vIravijayajI mahArAje be judA judA DhALiyAMnI racanA karI che : (1) bhAyakhalAnAM DhALiyA ane (2) kuMtAsaranI pratiSThAnAM DhALiyAM. AmAMnI pahelI racanA zeTha motIzAhanI hayAtImAM thai hatI ne bIjI racanA emanA svargavAsa pachI thai hatI. ke A baMne racanAo vize vigate joie. bhAyakhalAMnAM DhALiyAMnI racanA vi. saM. 1888mAM thai hatI. kavie pote ja kRtinA aMtabhAgamAM, chellI DhALamAM nirdeza karatAM lakhyuM cheH vasu nAga, vasu zazi varasejI, AsADhI pUnama divasejI; meM racIyo guNa dIvojI, zeTha motIzAha ciraMjIvo jI. tA. 16-1-96 kuMtAsa2nA DhALiyAmAM enI racanA sAlano nirdeza nathI, paraMtu pratiSThAno mahotsava patI gayA pachInI e racanA che e to spaSTa ja che, kAraNa ke pratiSThA mahotsavanuM pUruM varNana emAM che ane zeTha motIzAhanA suputra saMghapati zeThazrI khImacaMdabhAi muMbai pAchA pharyA teno paNa nIce pramANe nirdeza kavie temAM karyo cheH tAladhajAdika tIrathe, manamohanajI, vaMdI vaLiyA nija ghera. bhAyakhalAnAM DhALiyAMnI je eka hastaprata maLe che te paMDita vIra vijayajInA samudAyanA paMDita jJAnavijayajI mahArAje damaNanA baMdaramAM cAturmAsa daramiyAna saM. 1892mAM lakhIne taiyA2 karelI che ane te pAdarAnA bhaMDAranI che. temAM kRtinuM nAma 'zrI mamAi baMdare bhAyakhalAnAM RSabha caitya stavana DhALiyAM' evuM emaNe noMdheluM che. A racanA sAta DhALamAM karavAmAM AvI che. eka rIte jotAM to A DhALiyAMnA prakAranI kRti te laghurAsakRtinA prakAranI ja racanA gaNAya. rAsamAM DhALa ane dUhAnI paMktio vArApharatI Ave che. tene badale AmAM phakta DhALa ApavAmAM AvI che. rAsamAM sAmAnya rIte AkhyAnanI jema 'pUrva vRtokti' hoya che. paraMtu A DhALiyAmAM kavinA vartamAna samayanI suparicita ghaTanAnuM varNana che. rAsamAM kathAnaka moTuM hoya che. DhALiyAmAM pAMca sAta DhALamAM pUrI thAya evI nAnI mahattvanI ghaTanAnuM nirUpaNa hoya che. zeTha motIzAhanA AraMbhanA jIvanakALamAM muMbaimAM dharmakriyA mATe vaiSNavo ane pArasIo pAse jeTalI sagavaDa hatI teTalI jaino pAse na hatI. jainonI vasatI muMbaimAM tyAre pramANamAM ochI hatI. motIzAhanA bhAi nemacaMde koTa vistAramAM zAMtinAtha bhagavAnanuM maMdira baMdhAvyuM hatuM. tyArapachI koTa bahAra vasatI thavA mAMDI eTale emaNe tathA motIzAhe, bIjAonA sahakArathI zAMtinAtha bhagavAna, goDIjI pArzvanAtha ane ciMtAmaNi pArzvanAthanAM ema traNa jina-maMdira pAyadhunI vistAramAM baMdhAvyAM. zeTha motIzAhane zatruMjayanI yAtrAmAM bahu zraddhA hatI. jyAre pote muMbaithI vahANamAM ghoghA ke mahuvA baMdare Utare tyAre tyAMthI gADAmAM besI pAlitANA jaine teo zatruMjayanI yAtrA karavA avazya jatA. potAne dhaMdhAmAM saphaLatA ene lIdhe ja maLe che, ema teo zraddhApUrvaka mAnatA. je divasomAM relve ke moTarakAra haju AvI nahotI. e jamAnAmAM zatruMjayanI yAtrA karavAnuM ghaNuM kaparuM hatuM. muMbainA lokone muMbaimAM ja zatruMjanI tIrthanI yAtrA jevo lAbha maLe e mATe motIzAha zeThe bhAyakhalAnI potAnI vizALa vADImAM Adizvara bhagavAnanuM derAsara baMdhAvyuM ane sAthe sAthe sUrajakuMDa, rAyaNa pagalAM vagere karAvI zatruMjayanI AdIzvaranI TuMka jevI racanA karAvI hatI. vIravijayajI mahArAje A DhALiyAmAM je keTalIka vigata lakhI che te na upalabdha hota to e jamAnAnI keTalIka vAtothI ApaNe ajANa rahyA hota, zeTha motIzAhe bhAyakhalAnI potAnI vADImAM eka manohara bAga banAvyo hato. iMglenDathI svayaM saMcAlita moTo phuvAro (Fountain) maMgAvI potAnA bAgamAM temaNe besADyo hato. e phUvAro jovA aneka loko AvatA, kAraNa ke e jamAnAmAM e kautukabharI racanA gaNAtI. bhAyakhalAnA potAnA bAgamAM derAsara karavA mATe motIzAha zeThane deve svapramAM vIne kahyuM hatuM. 'A derAsaramAM rAjanagaranA ( eTale ke amadAvAdanA) derAsaramAMthI RSabhadeva bhagavAnanAM pratimAjI maMgAvI tenI pratiSThA karAvo'- evuM deve sUcana karyuM hatuM. kavi vIra vijayajI lakhe cheH
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-1-96 suNo zeTha kahuM eka vAta re, tume dAna guNe vikhyAta re; bhAgyadA phalI re. bhUikhali karAvyo bAga re; mane pragaTyo dekhI rAga re. vADI pharatI vADI jUnI re jina maMdiriyAM vinA sUnI re; jina maMdira eka karAvo prabuddha jIvana. prabhu RSabhadeva padharAvo re. ame rAjanagaramAM rahuM chuM re tuja puNya udayathI kahuM chuM re; gayo deva kahI ima rAge re zubhavIra motIcaMda jAge re. e divasomAM amadAvAdathI pratimAjI lai muMbai AvavAnuM sa2La nahotuM. relve lAina nahotI. narmadA ane tApI upara pula nahotA. eTale RSabhadeva bhagavAna sahita 16 pratimAjI pAlakhImAM padharAvIne jamIna mArge bharUca lai AvavAmAM AvyAM. Akhe raste hAi, dhoi, svaccha vastra sAthe pratimAjInI pUjA karI, pUjAnAM kapaDAmAM zrAvako pAlakhI UMcakatA. bharUcathI pratimAjI nadI ane dariyA mArge vahANamAM lAvavAnAM hatAM. divasa evo nakkI karavAmAM Avyo hato ke jethI comAsuM naDe nahi ane amadAvAdathI hemAbhAi, bAlAbhAi, trikamabhAi vagere zreSThio muMbai AvI zake. vahANavaTAnA vepArI zeTha motIzAhe pratimAjI lAvavA mATe navuM ja vahANa taiyAra karAvyuM. vahANamAM dhUpa, dIpa vagerenI barAbara vyavasthA karavAmAM AvI hatI. bharUcathI vahANa sUrata baMdare AvyuM. tyAM eka divasa rokAi, pavananI anukULatA thatAM te muMbai AvyuM. zeTha motIzAhe bhAvapUrvaka bhAre ThAThamAThathI pratimAjInuM sAmaiyuM karyuM. vIra vijayajI mahArAja cothI DhALamAM lakhe cheH paruNAMgata prabhune padharAvI, motIzA nija maMdira AvI; ciMte muja ghara suratura phaliyAM valI mo mAgyA pAsA DhalIyA. savI saMgha tihAM bhelo karIo, jina ANA tilaka zire dharIyo; jozIe muharata ucarIyo, dezAvara lakhI kaMkotarIo. gAme gAma te vAMcI zloka ghaNAM, parazaMse mAraga puNya taNAM; A kAle e puNyavaMta thayo, enI najare dAlika gayo. 13 A prasaMge jalayAtrAno moTo varaghoDo caDAvavAmAM Avyo hato. suhAgaNa strIoe mAthe jaLakaLaza lIdhA hatA. zeThANI divALIbAie rAmaNa dIvaDo lIdho hato. hAthI, ghoDA, ratha, ghoDavela (ghoDAgADI), aSTamaMgala. dhUpa, dIpa, cAmara, chatra, indradhvaja, bherIbhUMgaLa, zaraNAi, nagArAM vagere vaDe A varaghoDo evo te zobhato hato ke zrI vIravijaya mahArAja kahe che tema 'TopIvALA aMgreja hAkemo' paNa te joine bahu ja harakhAtA hatA. vaLI A varaghoDA mATe vilAyatI vAjiMtro paNa bolAvavAmAM AvyAM hatAM. eTale ke vilAyatI benDavAjAM paNa emAM hatAM. A jalayAtrAnuM varNana karatAM zrI vIravijayajI mahArAje lakhelI maMdiromAM savAre prakSAla-pUjAmAM bolAya che. nIcenI be paMkti Aja doDhaso karatAM vadhu varSathI roje roja jina lAve lAve motIcaMda zeTha, navaNa jaLa lAve re, navarAve marudevInaMda, prabhu padharAve re. bhAyakhalAnI vADIe jai Utaryo. tyAMthI pAcho e varaghoDo koTamAM lagabhaga doDha mAila jeTalo lAMbo varaghoDo pAlavA baMdarethI AvelA zeThane ghare jaine Utaryo. A maMgala prasaMge motIzAha zeThe sArI prabhAvanA karI. rAtrijago paNa rAkhavAmAM Avyo hato. tyArapachI vikrama saMvata 1885nA mAgasara suda-6ne divase bhAyakhalAmAM pratiSThA mahotsava UjavavAmAM Avyo hato. zeTha vadhAmaNI sAMbhaLI, UThyA tiNi velA; ciMte pUraNa puNyathI manamohana melA. sAmaiyuM sajatA tihAM bahulA sAMbelA; nija nija ghara parivArathI, bahu sAjana bhelA. hAthI ghoDA pAlakhI, cakaDola rathAlI; bahulA vAjiMtra vAjate, gAve laTakAlI. khImacaMdabhAi putra te motIzA kerA; azva phUlAMkita Agale, puNyavaMta anerA. sAjana sAthe zeThajI, cAle paravariyA; e sAmaiyuM dekhatAM koNika sAMbhariyA. bhAyakhalAmAM zatruMjayanI TUMka thatAM kArtikI pUnama ane caitrIpUname bhAyakhalAnI jAtrAe javAno rivAja muMbaimAM paDI gayo, je Aja divasa sudhI cAlu che. e jamAnAmAM koTa vistAramAM rahetA keTalAe jaino bhAyakhalAnA jina maMdiranI navvANunI pagapALA jAtrAM karatA. zeTha motIzAhe potAnI be ghoDAnI phAiTanamAM besI roja bhAyakhalA darzana karavA javAno niyama rAkhyo hato. jiMdagInA chellAM varSo emaNe bhAyakhalAmAM baMdhAvelA potAnA baMgalAmAM pasAra karyAM hatAM, ane tyAM deha choDyo hato. bhAyakhalAnA derAsaramAM UMcA zikharanI racanAmAM upara dharmanAtha bhagavAnanAM pratimAjI evI rIte padharAvavAmAM AvyAM hatAM ke potAnA baMgalAmAM beThAM beThAM zeThane e pratimAjInAM, zikharanAM ane dhajAnAM darzana thAya. (keTalAMka varSa pahelAM bhAyakhalAnA maMdiranA thayelA jIrNodvA2mAM zikharano paNa jIrNodvA2 thayo ane bhamatImAM derIonI racanA thai. te prasaMge A dharmanAtha bhagavAnanAM pratimAjI zikharamAMthI khaseDI nIce pAchaLanA bhAganI bhamatImAM madhya bhAgamAM padharAvavAmAM AvyAM che.) zrI vIravijayajI mahArAje sAta DhALamAM A aitihAsika ghaTanAnuM nirUpaNa karyuM che. dareka DhALa emaNe tatkAlIna pracalita dezIonA ke A prasaMge muMbaimAM je moTo apUrva varaghoDo nIkaLyo tenuM varNana gItanA DhALamAM lakhI che. ethI AkhI kRti sugeya banI che. emaNe judA karatAM zrI vIravijayajI mahArAja lakhe cheH judA prasaMganAM dorelAM zabdacitro tAdraza ane jIvaMta lAge che. prAsanI saMkalanA paNa emaNe sArI karI che. chellI DhALamAM emaNe potAnI guru-paraMparAno ullekha karyo che. emAM emaNe zrI vijaya devendrasUrine muMbaimAM comAsu AgrahapUrvaka rAkhyA evo nirdeza karyo che-'zrI vijaya-devendrasUrIsajI, rAkhyA muMbai caumAsajI' e ghaTanA paNa aitihAsika che, kAraNa ke te pUrve muMbaimAM jaina sAdhu ke yati AvatA na hatA. zrI vIravijayajI mahArAja motIzAha zeThanA jIvananI be mahattvanI dhArmika ghaTanAo vize DhALiyAM lakhavA prerAyA e batAve che ke zeTha motIzAhanuM jIvana keTaluM badhuM preraka che. A aitihAsika DhALiyAM lakhIne kavie zeTha motIzAhanI smRtine ciraMjIvI banAvI dIdhI che.
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 prabuddha jIvana kavi zrI vIravijayajI mahArAje zeTha motIzAhanA jIvananA bIjA je eka mahattvanA aitihAsika prasaMganuM nirUpaNa DhALiyAmAM karyuM che e prasaMga kuMtAsaranI pratiSThAne lagato che. emAM zeTha motIzAhe siddhigiri upara baMdhAvelI TuMkamAM emanA svargavAsa pachI thayelA aMjanazalAkA ane pratiSThA mahotsavanuM varNana che. bhAyakhalAnI pratiSThAnAM DhALiyAnuM zrI vIravijayajIe e prasaMga najare joine karyuM nathI. emaNe sAMbhaLelI vigato uparathI e varNana karyuM che. kuMtAsaranI pratiSThA vakhate zrI vIravijayajI tyAM jAte upasthita hatA. A DhALiyA 'kuMtAsaranI pratiSThAnAM DhALiyAM' tarIke lakhAyAM hatAM, kAraNa ke 'kuMtAsa2' nAmanuM taLAva, je zatruMjaya parvata upara AdIzvara dAdAnI moTI TuMkanI bAjumAM khINamAM AveluM hatuM te tyAre jANItuM hatuM. Aje have kuMtAsa2nuM nAma bhUlAi gayuM che kAraNa ke e taLAvanuM astitva have rahyuM nathI. kuMtasAranI jagyAe zeTha motIzAhe baMdhAvelI TuMkamAM aMjanazalAkA pratiSThAno mahotsava vi. saM. 1893mAM thayo hato. A mahotsava pUro thayo ane saMgha muMbai pAcho pharyo tyAM sudhInuM varNana A DhALiyAmAM che. eTale ke pachI e ja varSamAM zrI vIravijayajI mahArAje A DhALiyAnI racanA karI hatI. zrI vIravijayajI mahArAja pote tyAre pAlitANAmAM upasthita hatA, kAraNa ke tapagaccha, kharataragaccha ane sAgaragaccha e traNe gacchanA AcArya bhagavaMtone ane muni bhagavaMtone pratiSThA mahotsavamAM padhAravA mATe AgrahabharyuM nimaMtraNa hatuM. DhALiyAmAM thayelA varNananI tAdazyatA paNa A vAtanI pratIti karAve che. kuMtAsaramAM baMdhAyelI TuMkanI pratiSThAnA mahotsavanI karuNa bAbata e che ke zeTha motIzAhe aDhaLaka dhana kharcIne e TuMka baMdhAvI, paraMtu pratiSThAno divasa Ave tenA cha eka mahinA pahelAM ja temano svargavAsa thayo. vIravijayajI mahArAje A DhALiyAmAM zeTha motIzAhe derAsara baMdhAvavA mATe A jagyA pasaMda karI tyArathI zarU karI pratiSThA mahotsava pUrNa thayo tyAM sudhInI pAMca cha varSanI ghaTanAono nirdeza kAlAnukrame karI lIdho che. e dRSTie A DhALiyAM aitihAsika mAhitI mATe pramANabhUta bane che kavie A DhALiyAMnI racanA sAta DhALamAM karI che. vividha lokaperiya dezImAM A DhALonI racanA thayelI che. kavi prathama DhALamAM zatruMjaya mahAtIrthane prAcIna kALathI cAlyo Avato mahimA darzAvI, zeTha amIcaMda sAkaracaMdanA suputra zeTha motIzAha ane emanA suputra te khImacaMdabhAino nAma-nirdeza kare che. zeTha motIzAhane 'kaLiyuganA kalpavRkSa' tarIke oLakhAvatAM kavi lakhe che : amIcaMda sAkaracaMda taNAM kalijugamAM kalpavRkSa banyA upagArI taruchAyA ghaNAM; zeTha motIzAha dhanarAse pUre dIna dukhiyAMnI Aze. kalakattA vaLI madrAse darIA mAMhI jahAja ghaNAM. tA. 16-1-96 zeTha motIzAhane zatruMjaya tIrthanI yAtrAmAM ghaNI daDha zraddhA hatI. emaNe tyAM eka TuMka baMdhAvavAno nirNaya karyo. eno itihAsa rasika che. kavie to ahIM mAtra teno cAra-cha paMktimAM nirdeza karyo che. zeTha motIzAha potAnA vepAramAM divase divase vadhu ane vadhu dhana kamAvA lAgyA hatA. sAthe sAthe teo ghaNI moTI rakama dAnamAM vA52vA lAgyA hatA. emano vahANavaTAno vepAra hato. te vakhate aMgreja sarakAranuM rAjya hatuM. zeTha motIzAhanA vahANavaTAnA vepAramAM eka vakhata jakAtanI bAbatamAM rUpiyA tera lAkha jeTalI jaMgI rakamano vAMdho aMgreja sarakAra sAthe paDyo. korTamAM cAlatI e bAbatamAM jo pote jItI jAya to sarakAra pAsethI pAchI maLatI badhI ja rakama zatruMjaya parvata upara TuMka baMdhAvavAmAM kharacavAno emaNe zubha saMkalpa karyo. zeTha motIzAha potAnI dharmazraddhAne baLe A bAbatamAM vijayI banyA. eTale emaNe tarata potAnA saMkalpa anusAra zatruMjaya parvata upara jai moTI kalAtmaka TuMka baMdhAvavA mATe jagyAnuM avalokana karavAnuM vicAryuM. e vakhate amadAvAdanA nagarazeTha hemAbhAi paNa zatruMjaya upara TuMka baMdhAvavAnI bhAvanA sAthe AvyA hatA. baMne DuMgara upara jagyA mATe pharatA hatA. motIzAha zeThane koi jagyA anukULa na lAgI, pachI emaNe vicAra karyo ke AdIzvara dAdAnI moTI TuMkanI bAjumAM je khINa che ane khINamAM 'kuMtAsa2'nAmanuM taLAva che, e taLAva ane AkhI khINa jo pUravAmAM Ave to upara vizALa samathaLa jagyA thAya, ane yAtrikone be DuMgaranI je caDa Utara karavI paDe che te na ka2vI paDe. baso phUTa UMDI khINa pUravAno vicAra Avavo e ja svapra jevI navAi bharelI gaNAya. A vAta sAMbhaLI zeTha hemAbhAi Azcaryacakti thai gayA. emaNe kahyuM, 'zeTha motIzAha ! tame to muMbaimAM kolAbAnI khADI pUrAtI joi che. eTale bharaNI karI jagyA meLavavAno vicAra tamane Ave e svAbhAvika che. vaLI tame to tamArI mAla bharelI vakhAromAMthI phakta eka vakhArano mAla ThAlavI do to paNa kuMtAsa2nI khINa pUrAi jAya. tamArI zaktinI te kaMi vAta thAya ?' saMvata aDhArameM aThAsI mAMhe sidhagerI zikhara vicAlejI re; kuMtAsarano khADo moTo, zeThajI nayaNe nihALe jI. zeTha motIzAhe kuMtAsa2no khADo pUrAvavAno vicAra karyo e kharekhara asAdhAraNa vicAra hato. eTalA mATe ja kavi vIravijayajI A bIjI DhALamAM lakhe cheH cothe Are bahu dhanavaMtA paNa navI khADo pUrAvyo jI A kALe motIzA zeThe, kanaka rUpaie bharAvyo jI re khINa pUravAnI svapra jevI vAta zeTha motIzAhe nakkara hakIkatanI jema pu2vA2 karI ApI. emanA A kAryathI emane vepAramAM paNa uttarottara vadhu lAbha thavA lAgyo. zatruMjaya u52 TuMka bAMdhavA mATe emaNe pAlitANAmAM AkhuM vyavasthAtaMtra UbhuM karI dIdhuM. zilpa ane sthApatyanI badhI javAbadArI suprasiddha mistrI rAmajI salATane soMpavAmAM AvI. pAMca-cha varSa cAlanAruM A kAma jhaDapathI thAya e mATe emaNe e divasomAM 1100 kArIgaro ane 3000 jeTalA majUrone rokyA hatA, TheTha nIcethI khINanuM purANa mATIthI nahi paNa paththarathI karavAmAM AvyuM hatuM. emaNe pAMca hajAra jeTalI navI pratimAo ghaDAvI cIna deze vilAyata suNAM; zeTha motIzAha nAma taNoH mahimAvaMta siddhagiri upara zeTha motIzAhane TuMka baMdhAvavAnI ghaNIko jemAMthI traNa hajAra jeTalI suMdara pratimAonI pasaMdagI thai zake ane anya saMghone paNa ApI zakAya. kavi lakhe cheH hoMza hatI. kavi bIjI DhAlano AraMbha karatAM lakhe cheH rIkhavadeva puMDarIka pramukhanI paDhimA traNa hajArojI re navI bharAvI citta udAre vidhizuM zAstra pramANajI
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-1-96 'kavie vidhizuM zAstra pramANa' ema lakhyuM che te yathArtha ja che. zeTha motIzAhanI bhAvanA eTalI UMcI hatI ke paththaramAMthI pratimA ghaDatI vakhate paNa zilpIo nAhI dhoi, pUjAmAM kapaDAM paherI, mukhakoza bAMdhI pratimA ghaDe. mukhamAMthI Akho divasa durgaMdha na Ave eTale darekane savAre kesara-kasturIno mukhavAsa ApavAmAM Avato. vaLI rasoDAmAM zilpIo mATe rasoi evI banAvavAmAM AvatI ke jethI teone vAchUTa na thAya. ane thAya to snAna karI levuM paDatuM. vaLI pratimAjIne ghaDatI vakhate UMdhA karavAnI ke be paga vacce dabAvavAnI paNa manAi hatI. A rIte A TuMka ane pratimA vagere baMdhAvavAmAM zeThane keTaluM kharca thayuM teno nirdeza karatAM kavi lakhe cheH aMjanazalAkhA pramukha sAmagrI meLavatAM guru saMgejI re; nava lAkha upara sAtaseM rUpaiyA kharacANAM mana raMge jI. je jamAnAmAM AkhA divasanI majUrI pAMca dasa paisA jeTalI hatI e vakhate ATalI badhI moTI rakama kharcavAno potAne bhAva thavo e zeTha motIzAhanA hRdayanI udAratA ane vizALatA darzAve che. zeTha motIzAhe zatruMjaya upara TuMka baMdhAvavAno nirNaya karyo tyAre emanI uMmara 47 varSanI hatI. paraMtu 53 varSanI vaye emanI tabiyata lathaDI, pote pratiSThAno divasa joze ke kema ke vize zaMkA thavA lAgI. paraMtu emanI bhAvanA keTalI badhI UMcI hatI ! emaNe potAnA putra khImacaMdabhAine bhalAmaNa karatAM kahyuM, 'mAre pratiSThA jarUra karavI che, paNa goDIjI mahArAjano hukama haze tema thaze, mAruM zarIra paDI jAya to zoka karavo nahi, zoka pALavo nahi, lIdhela mUrata pheravavuM nahi ane mArI khoTa jaNAvA devI nahi.' anIhAMre deva ghaNA devalokamAM re zeThanA guNa gAya vizeSa; anIhAMre dakSiNatA guNa zeThanI re pArasa sama svarge gavAya. anIhAMre dakSiNatA paNa ApaNuM re nahi lopo ema dila thAya; anIhAMre svarge zeThane nutaryA re karo pAvana ama ghara Aja. prabuddha jIvana anIhAMre bhAdaravo bANuA taNo re zuda paDave ne ravivAra, anIhAM re mahurata lai sIdhAviyA re kAMi zeThajI svarga mojhAra. 15 jANe adbhuta dazya thaI gayuM hatuM. eka duHkhada ghaTanA e banI ke A mahotsava daramiyAna motIzAhanAM patnI divALAbAinuM avasAna thayuM. kavi e ghaTanAnuM paNa zubha arthaghaTana karatAM kahe che ke teo zeThane putranA suMdara saMghanI vadhAmaNI ApavA svargamAM pahoMcI gayAM. saMgha savAlAkha Asare re saMghavI eka hajAra saluNA; karI maMDapa padharAvatA re paDimA pAMca hajAra saluNA. mAtA divALI bAine re dekhI harakha na mAya saluNA; putra vadhAmaNI zeThane re devA svarge sidhAya saluNA. zeTha motIzA sAMbhaLI re zAja kare tatakheva sannulA; zAlibhadrane pUratA re jema gobhadra deva saluNA. sahasa game dIvA jhage re letI visAmA vIja saluNA; pratiSThAnuM mUhUrta vi. saM. 1893nA mahA vada bIjanuM hatuM. paraMtu vi. saM. 1892nA paryuSaNa parva daramiyAna bhAdaravA suda ekamane divase copana varSanI vaye zeTha motIzAhano svargavAsa thayo. pratiSThA aMge pAMcamI ane chaThThI DhALamAM tIrthaMkara bhagavAnanAM paMcakalyANakanI potAnI badhI sUcanAo lakhIne e kAgaLa emaNe eka peTImAM mUkyo vidhinuM, aMjanazalAkAnuM tathA pratiSThA vidhinuM varNana karavAmAM AvyuM che. hato. zeTha motIzAha pratiSThA pUrve svargavAsa pAmyA. e ghaTanAnuM sarasa arthaghaTana vIravijayajI mahArAje trIjI DhALamAM karyuM che. teo lakhe che ke devalokamAM zeThanA guNonI ghaNI prazaMsA thavA lAgI eTale devoe motIzAha zeThane svargalokamAM padhAravAnuM nimaMtraNa ApyuM. eTalA mATe svargalokamAM gayA. motIzAhanA svargavAsa pachI emanA suputra khImacaMda zeThe muMbaithI zatruMjayano saMgha kADhyo. trIjI DhAlamAM kavie enuM varNana karyuM che. ATalo moTo saMgha A pUrve kyAreya nIkaLyo nahoto. pAlitANAmAM to savA lAkha mANasone pAlitANA gAma bahAra rahevA mATe taMbUo tANI eka bahu moTA kempa jevI racanA karavAmAM AvI hatI ane nhAvA dhovA tathA khAvA pIvAnI paNa bahu sarasa vyavasthA karavAmAM AvI hatI. vIjaLInA dIvA tyAre cAlu thayA nahotA. ghI-telanA dIvA tathA mazAlo vagere saLagatI rAkhavAmAM AvatI. pAlitANAmAM lokonA utArAMnA sthAnomAM je mazAlo tathA dIvAbattI karavAmAM AvyAM hatAM enI jhAkajhamALa joIne kavi utprekSA kare che ke jANe vIjaLI paNa visAmo levA lAgI hatI. pAlitANAmAM judI judI vidhi judA judA divase karavAmAM AvI. vi. saM. 1983nA mahA vada bIjanA roja zatruMjaya upara mULa nAyaka RSabhadeva bhagavAnanAM pratimAjI padhA2vAmAM AvyAM. pratiSThA mahotsava rUDI rIte UjavAyo. savA lAkha loko lagabhaga eka mahino pAlitANAmAM rahyA. roja judI judI vidhi ane judA judA kAryakramo thatA. mahotsava pUrNa thatAM khImacaMda zeTha potAno saMgha lai, mArgamAM taLAjAnI jAtrA karI vahANa mArge muMbai pAchA pharyA. e jamAnAnI e eka kharekhara ajoDa ghaTanA hatI. kavi DhALiyAne aMte yogya rIte ja kahe cheH saMghamAla zudI phAgaNe, budha bIja utsava thAya; A jagamAM A vAratA re, kai paDacho navI devAya. Ama, kavi vIravijayajIe kuMtAsa2nI pratiSThAnAM DhALiyAM lakhIne eka mahattvanA aitihAsika dastAvejanI garaja sAre evI suMdara, sugeya kAvyakRti ApI che. prasaMgonuM rasika varNana, ghaTanAonuM sarasa arthaghaTana, pAtrA-lekhananI suraiyatA, manorama prAsa saMkalanA, vividha nirdeza vagerene lIdhe motIzAha zeTha vizenAM A baMne DhALiyAM dezInA rAgamAM gAvA mATenI sugeyatA ane aitihAsika vigatono lekhe manabhara banyAM che. mAM kAvyakRti
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 prabuddha jIvana zrI cImanalAla je. zAhanA abhivAdanano kAryakrama I ahevAla : cImanalAla kalAdhara - zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI sADA cha dAyakA sudhInI avirata vikAsayAtrAmAM saMghanA vividha hoddAo para rahI cAra dAyakA jeTalI akhaMDa ane saMniSTha sevA ApanAra zrI cImanalAla je. zAhanuM emanA dAmpatya jIvananI ardhazatAbdI prasaMge abhivAdana karavAno eka kAryakrama zrI muMbai jaina yuvaka saMghanA upakrame DaoN. ramaNalAla cI. zAhanA pramukhasthAne zanivAra, tA. 20mI jAnyuArI, 1996nA roja baporanA 3-30 kalAke copATI sthita biralA krIDA kendramAM yojavAmAM Avyo hato. A prasaMge saMghanA upapramukha zrI caMdrakAMta dIpacaMda zAhe saunuM svAgata karatAM jaNAvyuM hatuM ke cImanabhAino abhivAdana karavAno anero avasara yuvaka saMghane sAMpaDyo che. teno amane saune AnaMda che. cImanabhAie satata cAlIsa varSa sudhI saMghane sevA ApI che ane Aje potAnA dAmpatya jIvananAM pacAsa varSa pUrNa kare che e ApaNA sau mATe harSano viSaya che. A prasaMge Apa saunuM svAgata karatAM dhanyatA anubhavuM chuM. jANItA svAtaMtryasenAnI gAMdhIvAdI DaoN. uSAbahena mahetAe potAnA vaktavyamAM kahyuM hatuM ke cImanabhAI saMniSTha ane bhekhadhArI samAjasevaka che. eka karmayogI ane prabuddha nAgarika tarIke temane huM varSothI jANuM chuM. temaNe sAhitya vAMcyuM che, jIvanamAM pariNamAvyuM che ane lokomAM vaheMcyuM paNa che. * saurASTra TrasTanA TrasTI zrI dAmajIbhAi enkaravAlAe uddabodhana karatAM jaNAvyuM hatuM ke cImanabhAi yuvaka saMghanA pAyAnA paththara che. e to kharuM ja paraMtu teo saunA hradayamAM birAjyA che te moTI vAta che. 'gamatAno karIe gulAla'no nAda temaNe potAnA ane anyonA jIvanamAM sadAya prajvalita rAkhyo che. paMcotera varSanI vaye teo ATalA praphullita che. temanI pAsethI bIjAoe preraNA levA jevI che. RtuMbharA vidyApIThanAM mukhya sUtradhAra zrImatI pUrNimAbahena pakavAsAe cImanabhAinI sevAne biradAvatAM kahyuM hatuM ke cImanabhAinuM samagra vyaktitva nirmaLa ane pAradarzI che. temanAM vANI ane vartanamAM sadaiva suvAsa prasare che. zaktidaLa ane RtuMbharA vidyApIThane temano varSothI sahayoga maLato rahyo che. cImanabhAinA avAjamAM madhuratA ane vAtsalya che. bhArata jaina mahAmaMDaLanA upAdhyakSa zrI vasanajI lakhamazI zAhe cImanabhAinI sevAparAyaNatAnI prazaMsA karatAM jaNAvyuM hatuM ke cImanabhAInI vyavasthA zakti ajoDa che. kAryakramanuM saMcAlana paNa temanI AgavI kalA che. yuvaka saMghanA teo pAyAnA paththara che. temanuM vyaktitva ja evuM che ke loko ApoApa temanI tarapha AkarSAya che. zrImatI jayavatIbahena kAjIe potAnuM vaktavya rajU karatAM kahyuM hatuM ke cImanabhAi mAre mATe saMkaTa samayanI sAMkaLa samA che. ame bAlakanajI bArImAM sAthe kAma karatAM hatAM. yuvaka saMghamAM temaNe cAlIsa karatAM vadhu varSonI sevA ApI che. jAhera jIvanamAM ATalA lAMbA samaya sudhI kAma karavuM ane sAthe badhAnI cAhanA meLavavI te saheluM kAma to nathI ja. cImanabhAI mahephIla, mITiMga ane mAikanA mANasa che. temanA sevAkArya pAchaLa preraka baLa temanAM dharmapatnI maMjulAbahena che. jaina agraNI padmazrI zrI mahIpatabhAi jAdavajI zAhe A prasaMge bolatAM jaNAvyuM hatuM ke cImanabhAi sAthe chellAM cAlIsa varSathI mAro saMbaMdha che. cImanabhAino bhUtakALa vAgoLavA jevo che. cImanabhAInAM saMsmaraNo viSe eka pustaka paNa lakhI zakAya. teo mitromAM nitya premanI lahANI karatA rahyA che. koine dubhavavA ja nahi, koine duHkha pahoMcADavuM nahi te vAta temanA jIvanamAM vaNAi gai che. tA. 16-1-96 . * tapazcaryA che. cImanabhAine paMcotera varSa thayAM, paraMtu haju paNa teo eTalA ja sakriya che. cImanabhAi A uMmare paNa satata pravRttizIla rahevAnA ja pravRtti e ja jANe emanuM jIvana che. temanI sAmAjika ane sAMskArika cetanA anekone preramA Apo evI zubhakAmanA. suprasiddha tattvaciMtaka zrI haribhAi koThArIe temanI lAkSaNika zailImAM vaktavya ApatAM jaNAvyuM hatuM ke cImanabhAinA traNa akSarono artha samajavA jevo che. 'cI' eTale cIvaTa rAkho, 'ma' eTale mastIthI jIvo ane 'na' eTale namra raho. dIrghakAla, niraMtara ane satata kAryarata rahevuM ane sauno sadbhAva TakAvI rAkhavo te bahu moTI vAta che. cImanabhAie e vAta potAnA jIvanamAM siddha karI batAvI che. cImanabhAi haMmezAM mastImAM ja jIve che. temanI mAnasika svasthatA gajabanI che. potAne AzvAsananI jarUra hoya tyAre te bIjAne AzvAsana ApatA hoya. temanAM patnI maMjulAbahena paNa cImanabhAinA sevAkAryomAM sAthe ne sAthe rahe che e gauravanI vAta che. AvuM madhura dAmpatya jIvana izvaranI anahada kRpA hoya to ja maLe ! zrI subodhabhAi ema. zAhe cImanabhAinI sevAniSThAnI prazaMsA karatAM kahyuM hatuM ke cImanabhAie koi divasa koinA pratye pUrvagraha ke verabhAva rAkhyo nathI. paramAnaMdabhAI kApaDiyAe temanuM jIvana ghaDatara karyuM che. cAlIsa varSanI saMghanI sevAmAM temanuM yogadAna bahumUlya rahyuM che. maMjulAbahena temanA sevAkAryamAM preraNAbaLa rahyAM che. prAsaMgika vaktavyo bAda kAryakramanA pramukha DaoN. ramaNalAla cI. zAhanA varad haste zrIphaLa, zAla ane cAMdInuM kAskeTa ApI sevAparAyaNa zrI cImanabhAinuM tALIonA gaDagaDATa vacce abhivAdana karAyuM hatuM. zrImatI maMjulAbahenanuM sanmAna jayavatIbahena kAjIe zAla oDhADI karyuM hatuM. kAryakramanA pramukha DaoN. ramaNalAla cI. zAhe cImanabhAinI sevAone biradAvatAM kahyuM hatuM ke emane cAra dAyakAmAM saMghanA cAra pramukha sAthe kAma karavA maLyuM. teo madhurabhASI, udAra dila, snehavatsala saujanyamUrti che. temanA jIvanamAM vividha saMskArano suMdara samanvaya thayo che. cImanabhAinA jIvanamAM jaina, vaiSNava, islAma, zIkha, cArvAka, jarathosta vagere dharmano samanvaya paNa kevI rIte thaTAvI zakAya te haLavI ramUjI zailImAM temaNe samajAvyuM hatuM. temaNe cImanabhAinI mUlyavAna sevAone biradAvI hatI. sanmAnano pratyuttara ApatAM zrI cImanalAla je. zAhe jaNAvyuM hatuM ke AjanuM A sanmAna mAruM nathI. yuvaka saMghanuM ane tamArA saunuM che. paramAnaMdabhAI kApaDiyA, cImanalAla cakubhAi zAha ane DaoN. ramaNabhAi zAha pAsethI mane ghaNuM ghaNuM zIkhavA maLyuM che. pU. gAMdhIjI, paM. sukhalAlajI, kAkAsAheba kAlelakara, gaurIprasAda. jhAlA vagere vibhUtionA satsaMgano lAbha mane maLyo che. tene huM mAruM moTuM sadbhAgya gaNuM chuM. mArA sevAkAryanI ke mArA lagna jIvananI ardha zatAbdInI vAta mAre nathI karavI, mAre to basa eTaluM ja kahevuM che ke jIvanane haMmezAM AnaMdamaya, hAsyamaya, zAMta, svastha ane kalezarahita rAkho. kAryakramano prAraMbha zrImatI haMsikA kizoranA madhura gItothI thayo hato. kAryakramanuM suMdara ane sucAru saMcAlana saMghanA maMtrI zrImatI nirubahena esa. zAhe karyuM hatuM. anya maMtrI zrI jayavadana ratilAla mukhatyAre AbhAravidhi karI hatI. A prasaMge muMbainA aneka nAmAMkita agraNIo sahita moTI saMkhyAmAM bhAi-baheno upasthita rahyAM hatA. zrI cImabhAinI sevAne biradAvavAno A kAryakrama saunA uSmAbharyA sahayogathI atyaMta viziSTa, virala, yazasvI ane yAdagAra banI rahyo. kAryakramanA aMte alpAhAranI vyavasthA rAkhavAmAM AvI hatI. zrI cImanabhAinA suputra zrI nItinabhAie kuTuMbIjano vatI A prasaMge rUpiyA ekAvana hajAranI rakama saMghane bheTa ApavAnI jAherAta karI hatI. prA. tArAbahena 2. zAhe A prasaMge udbodhana karatAM kahyuM hatuM ke cImanabhAinI sevAnI anumodanA karavAnuM Ayojana thayuM te mATe amArA dilamAM atyaMta AnaMda che. cImanabhAi amArA dhrAMgadhrAnuM gaurava che. cImanabhAi ane maMjulAbahenanI prasannatA pAchaLa temanA dAmpatya jIvananI mAlika - zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha - mudraka, prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400 004, phona : 3820296. mudraNasthAna * rilAyansa oNphaseTa prinTarsa, 69, khAMDiyA sTrITa, muMbaI-400008. lesaraTAIpaseTiMga : mudrAMkana, muMbaI-400 092.
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ varSa : (50) + 7 aMkaH 2-3 tA. 16-3-967 Regd. No. MH, By. / South 54. Licence 37 zrI muMbai jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra T prabuddha jIvana } prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 : 50 varSa taMtrI : ramaNalAla cI. zAha mArA pitAzrI mArA pUjya pitAzrI cImanalAla amRtalAla zAhe gayA mahA vada amAsanA divase (tA. 18mI phebruArI, 1996nA roja) 100mA varSamAM praveza karyo. cittanI svasthatA ane samatA, nirvyasanIpaNuM, kAyama uNodarI vrata ane prabhubhakti e emanA dIrghAyunuM rahasya che. A uMmare paNa teo gha2mAM lAkaDInA TekA vagara cAle che. jarUra paDe to bhIMtano Teko le che. Akho divasa satata beThelA rahe che. divase UMghatA nathI. pustako ane chApAMo niyamita vAMce che. (nevuM varSanI uMmara pachI temane baMne AMkhe motiyo Avelo te UtarAvI lIdho hato.) temane kAne barAbara saMbhaLAya che. mAthe TAla paDI nathI, keTalAka vakhata pahelAM koi koi vALa pAchA kALA thayA hatA. temanA badhA dAMta prauDhAvasthAmAM gayelA. cokaThuM karAveluM, paNa paheryuM nahi. vagara dAMte, peDhA majabUta thai gayAM hovAthI khAi zake che. pAcanakriyA barAbara cAle che. rAtanA sUi jAya ke tarata UMgha AvI jAya che. rAtanA pezAba karavA UThavuM paDatuM nathI. saMjogavazAt rAtre moDA sUvAnuM thAya to paNa vahelI savAre samayasara UThI jAya che. temane za2I2mAM koi bImArI nathI. hArTa Trabala, DAyAbiTisa, blaDaprezara, pAilsa, asthamA, ke evo koi roga nathI. cAlIseka varSanI uMmare damano vyAdhi lAgu paDyo hato. te vakhate kyAreka to e roganA jIvaleNa humalA AvyA hatA. paraMtu bhAre puruSArtha karI emaNe e rogane evo to nirmULa karyo ke jiMdagImAM bIjI vAra te thayo nathI. e vakhate bhAyakhalAmAM davAkhAnuM dharAvatA eka bhalA pArasI DaoNkTara dArUvAlAnI davA emane mAphaka AvI gai hatI. roja savAre sADA pAMca ke cha vAge UThatAMnI sAthe pathArImAM beThAM beThAM ja teo eka kalAka ucca svare prabhustuti kare che. AtmarakSA maMtra, navakA2 maMtrano chaMda, gautama svAmIno chaMda, ratnAkara pacIsI, keTalAMka pado tathA stavano teo roja bole che, pahelA tIrthaMkara RSabhadevathI covIsamA tIrthaMkara mahAvIra svAmI sudhI roja anukrame eka tIrthaMkaranA ochAmAM ochAM pAMca stavana gAya che. be ke traNa stavana yazovijayajInAM, eka AnaMdadhanajInuM eka devacaMdrajInuM ane eka mohanavijayajInuM. A uparAMta paNa koi jANItuM stavana hoya to te bole che. pachI Akho divasa je tIrthaMkara bhagavAnanAM savAre bolelAM stavano hoya te emanA manamAM guMjyAM kare che. agAu temane doDhasothI vadhu stavano kaMThastha hatAM. chellAM keTalAMka varSathI koi koi stavanamAM bhUla paDe che. eTale stavananI copaDI have pAse rAkhe che. savAre cA-pANI lai, snAna karI, zuddha vastra paherI teo navasmaraNa bole che. vArSika lavAjama rUA. 50 navasmaraNa emane kaMThastha che, paNa have temAM paNa bhUla paDatI hovAthI pAse copaDI rAkhe che. savAre bhojana pachI teo Akho divasa logassa sUtranuM raTaNa kare che. sarerAza baso vakhata logassa bolAto haze. divasa daramiyAna bapore chApAM, sAmayiko ke pustakanuM yatheccha vAMcana kare che. pote je je vAMcyuM hoya temAM pensilathI lITI karI nizAnI rAkhe che ke jethI bhUlathI pharIthI e vAMcavAmAM na Ave. koi maLavA AvyuM hoya to teTalo samaya vAtacItamAM pasAra thAya che. A uMmare paNa smRti ghaNI ja sArI che. varSo pahelAMnI ghaTanAo ane nAmo badhuM smRtimAM tAjuM che. pitAzrIno janma i. sa. 1897mAM pAdarAmAM thayo hato. potAnI janmasAla yAda rAkhavA mATe teo kahe che ke je varSe gAyakavADa sarakAre vizvAmitrI sTezanathI pAdarA sudhInI nerogeja relve lAina nAkhI te varSe potAno janma thayo hato. pAdarAnA relve sTezanane e rIte so varSa thavA AvyAM. ghaNAM varSo sudhI relve pAdarA sudhI rahI. pachI ene mAsara roDa sudhI laMbAvavAmAM AvI ane pachI jaMbusara sudhI lai javAmAM AvI. pitAzrIe zikSaNa pAdarAnI zALAmAM lIdhuM hatuM. e vakhate emanA sahAdhyAyIomAMnA eka te gacchAdhipati vijayarAmacaMdrasUri hatA. emanuM nAma tyAre tribhuvana hatuM. tribhuvane varnAkyulara zALAmAM chaThThA dhoraNa sudhIno abhyAsa karyo hato. tyAra pachI emaNe dIkSA lIdhI hatI. pitAzrIe varnAkyulara zALAmAM cAra dhoraNa karyA pachI hAiskUlamAM aMgrejI pAMca dhoraNa sudhIno abhyAsa karyo hato, haju AgaLa bhaNavAnI emanI icchA hatI. meTrika thavuM hatuM. bhaNavAmAM paNa hoMziyAra hatA. paraMtu gharano vepA2dhaMdho moTA pAye cAlato hato-eTale bhaNavAnuM choDI nAnI vaye vepAra dhaMdhAmAM lAgI gayA hatA. sAMjane vakhate teo pAThazALAmAM dhArmika abhyAsa karatA. emanA vakhatamAM pAThazALAmAM zikSaka tarIke coTIlAthI AvelA UjamazI mAstara saMgItanA sArA jANakAra hatA. bulaMda svare hArmoniyama sAthe stavano gAtA ane zIkhavatA. pitAzrIne e rIte paMca pratikramaNa, navasmaraNa, jIvavicAra, navatattva vagerenI gAthAo tathA doDhaso jeTalAM stavano kaMThastha thayAM te A UjamazI mAstaranA pratApe. e UjamazIbhAie pachI pU. nItisUri pAse dIkSA lIdhI hatI ane muni udayavijayajI ane pachI udayasUri thayA hatA. (zAsanasamrATa pU. nemisUrinA ziSya udayasUri te judA). te samaye pAdarAmAM jainonI vasatI mukhyatve navadharI, derAsarI, lAla bAvAno lImaDo, UMDuM phaLiyuM vagere zerIomAM hatI, pAse kaMTiyA
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 prabuddha jIvana nAmanuM taLAva che. sAta ATha dAyakA pahelAMnI pAdarAnI jAhojalAlInI vAta kaMika judI che. gAyakavADI rAjyamAM vaDodarAnI najIka AveluM pAdarA tAlukAnuM mukhya mathaka. enA tAbAmAM ekasothI vadhu gAma hatAM. eka aitihAsika sthaLa tarIke tathA eka saMskAra kendra tarIke pAdarAnuM nAma tyAre ghaNuM moTuM hatuM. vaDodarAthI bAreka kilomiTara dUra AveluM pAdarA gAma aitihAsika che. aMgrejo sAme 1857nA baLavAmAM bhAga lenAra krAMtivIromAMnA eka tAtyA TopenI e janmabhUmi che. eka bAju vizvAmitrI nadI ane bIjI bAju mahIsAgara nadInI pAse pAdarA AveluM che. 1957mAM jyAre 1857nA baLavAnI zatAbdI UjavavAmAM AvI hatI tyAre pAdarAnA kavi maNilAla mohanalAla pAdarAkare 'puNyabhUmi pAdarA' nAmanI paMdareka pAnAMnI nAnI pustikA pragaTa karI hatI ane temAM tAtyA TopenA jIvanano paricaya ApavA sAthe pAdarAnI bhUtakALanI paristhitinuM zabdacitra paNa doryuM hatuM. pitAzrInA yauvanakALanA samayanuM ane te pUrvenuM pAdarA kevuM hatuM tenuM saMkSepamAM ahIM vihaMgAvalokana karIzuM. tA. 16-2-96 ane tA. 16-3-96 tarIke moTI jAgIra maLavAnI lAlace mAnasiMge tAtyA TopenI chUpI bAtamI ApI dIdhI hatI. 1859nA eprilanI 18mI tArIkhe tAtyA Topene jAheramAM phAMsI ApavAmAM AvI. e phAMsI jovA dUra dUranI TekarIo upara hajAro mANaso ekatra thayA hatA. tAtyA TopenI bahAdurIthI aMgrejo paNa prabhAvita thai gayA hatA. tAtyA TopenuM zaba phAMsIne mAMcaDe laTakatuM hatuM tyAre enI yAdagIrI potAnI pAse rAkhavA mATe keTalAye aMgrejo enA mAthAnA vALa toDIne lai gayA hatA. Ama tAtyA Tope, khaMDerAva dAbhADe, malhArarAva gAyakavADa, bAlAsAheba, dalA desAi, zAmaLabhAi desAi, bAvA bhikhArIdAsa vage2e 1857nA baLavAnA krAMtivIronI aitihAsika bhUmi tarIke pAdarAnuM nAma itihAsamAM noMdhAyeluM che. gata zatakanA pUrvArdhamAM pAdarA vividha pravRttiothI gAjatuM hatuM. pAdarAnI bhUmi khetIvADInI daSTie phaLadrupa che. pAdarAnI tuveranI dALa haju paNa vakhaNAya che. pAdarAnI bAjarI ane bIjuM anAja paNa bahAragAma vecAvA jAya che. hIMga ane chIMkaNI kharIdavA loko pAdarA AvatA, jAmaphaLa ane sItAphaLanI ghaNI vADIo A vistAramAM hatI. pAdarAnI AsapAsa tyAre cAraso jeTalI judI judI vADIo hatI ane pAdarAnAM zAkabhAjI eka bAju TheTha muMbai sudhI ane bIjA bAju amadAvAda ane Abu roDa sudhI jatAM, kheDUto eka varasamAM traNa pAka letA. Aje paNa pAdarA khetIvADInA kSetramAM mokhare che. jUnA vakhatamAM pAdarAno eka mukhya udyoga te DoTI gajiyAnI jAtanI khAdIno hato. enuM vaNATakAma pAdarAmAM ghaNuM sarasa thatuM. jyAre milanAM kApaDa haju AvyAM nahotAM tyAre pAdarAnI DoTI gajiyA khAdInI mAMga ghaNI rahetI. vaDodarAmAM sayAjIrAva gAyakavADanA rAjamahela mATe paNa pAdarAnI khAdI ja kharIdAtI, eTaluM ja nahi samagra gAyakavADI rAjyanI judI judI kacerIo ane bIjI saMsthAo mATe paNa pAdarAnI khAdI vAparavAno ja rAjya taraphathI hukama hato. pAdarAnuM raMgArI kAma paNa prazaMsApAtra baneluM. raMgArI kAma karanAra chIpA bhAvasAra lokonI aDhIso jeTalI bhaThThIo ane ethI vadhu kuMDo tyAre pAdarAmAM hatA. DoTI gajiyAnA vaNATa kAmanA vepAramAM te vakhate vrajalAla sAkaracaMda ane vanamALI sAkaracaMdanI peDhI ane lallubhAi gulAbacaMdanI peDhI jANItI hada sudhI ke khuda sayAjIrAva gAyakavADa pote zarUAtanA e divasomAM hatI. kApaDanI sAthe pAdarAnuM darajInuM kAma paNa vakhaNAtuM. te eTalI potAnAM aMgarakhAM sIvavA mATe pAdarAthI darajIone rAjamahelamAM bolAvatA. doDhaso varSa pahelAM pAdarAnuM mULa nAma TaMkaNapura hatuM. tyAre to e sAva nAnuM gAmaDuM hatuM. ene vikasAvyuM dalA desAi nAmanA pATIdAre. teo dalA pAdarIA tarIke oLakhAtA. eTale emanA nAma parathI TaMkaNapuranuM nAma pAdarA thai gayuM. teo bhAre parAkramI hatA. e jamAnAmAM mogala saltanatane AgaLa vadhatI aTakAvavAmAM marAThAoe ghaNI bahAdurI batAvI. zivAjI mahArAjanA avasAna pachI je keTalAka zUravIro thayA temAM khaMDerAva dAbhADee pAdarAnI sarahada pAdarAnuM mIThuM pANI ArogyanI daSTie sAruM gaNAtuM. malhArarAva gAyakavADa haMmezAM pAdarAnA amuka kUvAnuM ja pANI pItA. teo madrAsa gayA hatA tyAre paNa pAdarAthI e kUvAnuM pANI maMgAvIne pItA. pAdarA pAse DabakA nAmanuM gAma AveluM che. tyAM jaMgala jevI gIca jhADImAM vAghava jevAM hiMsaka prANIo rahetAM. DabakAmAM mukAma karI sayAjIrAva zikAra mATe jaMgalamAM jatA. eTalA mATe DabakAmAM emaNe desAie potAnA bhIla bhAibaMdha cUDAmaNi sAthe maLIne mogala subAone amadAvAda sudhI mArI haThAvyA hatA: dAmAjI gAyakavADe saMbhALI hatI. emane madada karanArAomAM A dalA desAi hatA. dalAmahela baMdhAvelo tathA zikArakhAnuM rAkheluM, emanI savArI jyAre vaDodarAthI DabakA javAnI hoya tyAre te pAdarA thaine jatI. koi koi vAra teo pAdarAmAM thoDA kalAka ArAma karatA. pAdarAnA zAmaLabhAi vaDodarAmAM hiMdupata pAdazAhIno jhaMDo pharakAvyo hato. tyAra pachI desAi (dalA desAinA bhAi)ne sayAjIrAva sAthe gADha paricaya thayelo. aMgrejo sAmenA 1857nA baLavAmAM malhArarAva gAyakavADe pAdarAmAM rahIne viplavakArIone sahAya karI hatI. pAdarAmAM tyAre tAtyA Tope thai gayo. pacAsa yuvAna sAthIdArone laine e nAnA sAheba pezvAnI jatA. zAmaLabhAie jaMgalamAM sayAjIrAvano jAna traNeka vakhata zikAra karatI vakhate teo bahAdura zAmaLabhAine potAnI sAthe lai bacAvelo. ethI zAmaLabhAine ghare mukAma ka2vAno ane kyAreka pApaDI UMdhiyuM khAvAno rivAja paDI gayelo. sayAjIrAva kyAreka aMgreja sAthe joDAyo hato. teo aMgrejonI sAme AgaLa vadhyA. temanI senAmAM mahemAnone paNa DabakA lai jatA. iMgleMDanA rAjA sAtamA eDavarDa bhArata bharatI thavA lAgI. rANI lakSmIbAi, bAlAsAheba vagere sAthe dilhI kAnapura, lakhanaumAM teoe potAnAM kendro sthApyAM. aMgrejonA gherAmAMthI bahAdurIpUrvaka chaTakI janAra tAtyA Tope potAnA sAthIdAra AvelA tyAre zikAra mATe sayAjIrAva emane DabA lai gayelA. te vakhate teo baMnee pAdarAmAM zAmaLabhAinA ghare aDadho divasa ArAma karelo. mAnasiMganA vizvAsaghAtathI alvara najIka pakaDAi gayo hato. inAma kalAnA kSetramAM paNa saMgIta, citra ane kavitAracanAnA rasiko pAdarAmAM ghaNA hatA. zAstrIya saMgItanA vargo cAlatA. bAla gAMdhInuM nAma tyAre citrakAra tarIke samagra bhAratamAM mazahUra hatuM. gulAmInA baMdhanamAM paDelI bhArata mAtAnuM citra 'jhaMkhanAno dIvo' nAmathI emaNe doreluM, jenI chApelI nakalo samagra bhAratamAM e vakhate pahoMcI gaI hatI. teo kavitAnI racanA paNa karatA. bIjA eka citrakAra aMbAlAla jozI kavi tarIke paNa prakhyAta hatA. ghaNuM kharuM chaMdobaddha geya kavitA lakhAtI ke geya dezIomAM racanA thatI. yuvAna kaviomAM sauthI vadhu moTuM nAma kavi maNilAla mohanalAlanuM hatuM. teo 'pAdarAkara'nA upanAmathI kavitAo lakhatA. teo prasaMgAnusAra varNanAtmaka racanA zIghrakavinI jema karI zakatA. potAnuM nAma maNilAla hovAthI teo dareka kAvyamAM chellI paMktiomAM, jUnI zailI pramANe potAnuM nAma zleSathI gUMthI lai 'maNimaya' zabda prayojatA. kavi nAnAlAla potAnAM patnI sAthe pAdarAkaranA atithi tarIke rahevA AvelA. kavi suMdarame arvAcIna kavitA'mAM kavi pAdarAkaranI kavitAno paricaya karAvyo che. pAdarAnA haradAsa kathAkAronuM nAma paNa paMkAyuM hatuM. teo mANabhaTTa kathAkAranI zailIe kathA karatA ane teone gujarAta, saurASTra uparAMta dakSiNamAM TheTha madrAsa sudhInuM nimaMtraNa maLatuM. jyAre relve nahotI tyAre
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-2-96 ane tA. 16-3-96 prabuddha jIvana teo pagapALA ke gADAmAM jatA. teo jAte paNa kavi hovAthI kathA karatI vakhate paMktio joDatA. pAdarA tyAre vividha hunnara kaLAmAM prakhyAta hatuM, pAdarAnAM havApANI taMdurastI mATe vikhyAta hatAM eTaluM ja nahi pAdarAnA vaidyo paNa eTalA ja suprasiddha hatA. nADI parIkSA ane auSadhonA sArA jANakAra evA vaidyone tyAM dUra dUrathI dardIo davAnI paDIkIo levA AvatA ane keTalAye yuvAno vaidakazAstra zIkhavA AvatA. pAdarAmAM jyotiSa vidyAnA niSNAta jozIo paNa hatA. pAdarAmAM eka yatijI zrI pratApavijayajI thai gayA. teo jyotiSanA niSNAta hatA. emaNe malhArarAva gAyakavADane kaheluM ke temane gAdI kayA divase keTalA kalAke maLaze te pramANe te sAcuM paDeluM. vaLI emane malhArarAvane kaheluM ke emanA bhAgyamAM sADA traNa varSa ane sAta divasano kArAvAsa lakhAyelo che. barAbara eja pramANe thayeluM. dhArmika pravRttiomAM paNa tyAre pAdarA mokhare hatuM. pAdarAmAM zAntinAtha ane saMbhavanAthanA jina maMdiro che. acaLezvara mahAdevanuM maMdira che, vaiSNava maMdiro che, svAminArAyaNanuM maMdira che ane masjida paNa che. jaina sAdhuonuM vihAra ane cAturmAsanuM moTuM kSetra tyAre pAdarA gaNAtuM. tyAre pAMca dAyakAmAM pacAsathI vadhu vyaktioe pAdarAmAMthI dIkSI lIdhI hatI. gAyakavADI gAma vijApuranA vatanI paTela bahecarabhAi pachIthI ravisAgara mahArAjanA ziSya sukhasAgara mahArAja pAse dIkSA lai buddhisAgarasUri thayA. ane gujarAta tathA gujarata bahAra yoganiSTha AcArya tarIke emanuM nAma paMkAyeluM . e buddhisAgarasUrinA vihAra ane cAturmAsanA priya gAmomAM pAdarAnuM nAma paNa Ave. buddhisAgarasUrinA tejasvI prabhAvazALI vyaktitvathI aMjAyelA sayAjIrAvane potAnA rAjyanA A panotA nAgarika mATe ghaNo ahobhAva hato. emaNe buddhisAgarasUrinuM vyAkhyAna potAnA rAjamahelamAM rAkheluM ane emanA upadezathI ja sayAjIrAve pAchalAM varSomAM zikAranI pravRtti choDI dIdhI hatI. samagra pAdarA buddhisAgarasUrinuM anurAgI hatuM. pAdarAnA vakIla mohanalAla hImacaMda zAha buddhisAgarasUrinA parama bhakta hatA. emanA tamAma graMthonuM saMkalana, saMpAdana, prakAzana, adhyAtma jJAna prasAraka maMDaLanA upakrame vakIla mohanalAla hImacaMda karatA. emanA putra kavi maNilAla pAdarAkare pAdarA mATe nIcenI sarasa paMktio lakhI che. muja janmabhUmi vatana jenAM dhULa mATI pavitra che, ene caraNa vaMdana karoDI, amara raho zira chatra e. e nagaranAM naranArIo jyAM zaurya saMskAre bharyAM, jaLa anna lIluDI vADIo, kavitA kRSi nUra naryAM. jyAM bAla gAMdhI, dalA desAi, janma tAtyA TopI jyAM, te krAMtikArI vIra yuvako sattAvana baLave dharyA. itihAsa ujjavaLa nagarano, dharma saMskRti jyAM jharyAM, naravuM nagara e pAdarA yazalekha maNimaya kotaryAM. e jamAnAmAM rU ane anAjanA vepAramAM pAMdarAne bhAratanA nakazAmAM mahattvanuM sthAna apAvanAra te amRtalAla vanamALIdAsa, eTale ke mArA pitAzrInA pitA hatA. amRtalAla bApAe potAnA pitAnA khAdI vaNATanA vepArane vikasAvyo. pAdarAmAM kApaDanI dukAna cAlatI hatI. paraMtu te uparAMta rUnA vepAramAM emaNe jhaMpalAvyuM . emano e vyavasAya vikasato gayo ane tevAmAM bharUcanA pArasI vepArI rUstamajI vakhArIAnA saMparkamAM teo AvyA. rUstamajI zeThe bhAgamAM vepAra karavAnI darakhAsta karI ane bhAgIdArImAM zarU thayelo vepAra jotajotAmAM ghaNo badho vadhI gayo. bhAilI, mAsararoDa, bhIlupurI, iMTolA, miyAMgAma, pAleja, jaMbUsara, bharUca, aMkalezvara vagere gAmomA jiniMga phekTarIomAM rUnI gAMsaDIo taiyAra thavA lAgI. sAthe 3 kapAsiyAno vepAra paNa cAlu thayo. jotajotAmAM to teo ghaNuM dhana kamAyA. AkhA pAdarA tAlukAmAM prathama naMbaranA zrImaMta teo banI gayA. je jamAnAmAM sAmAnya loko pAse be-pAMca tolA ghareNAM hoya te jamAnAmAM emanA kuTuMbamAM strIonA vividha ghareNAM uparAMta chokarAMo paNa vIMTI, kaMThI, kaDA ane sonAnA kaMdorA paheratA thai gayA hatA. moTA trAjave tolAya eTaluM sonuM emanI pAse hatuM. muMbainA bajAramAM navI nIkaLelI cIjavastuo emane tyAM AvI jatI. e jamAnAmAM benkonI vyavasthA pracalita thai nahotI. zarAphI peDhIo cAlatI, paraMtu amRtalAla bApAne tyAM loko parANe vyAje rakama mUkI jatA. badhAMne niyamita vyAja cUkavAtuM. teo garIbone ane sAdhAraNa sthitinA mANasone ghaNI Arthika sahAya gupta rIte karatA rahetA. koi mANasa muzkelImAM hoya ane emanI pAse Avyo hoya te khAlI hAthe pAcho phare nahi. kacavAte mane nahi paNa premathI prasannatApUrvaka teo madada karatA. devAdAronA devA teo mApha karI detA. ane koine khabara paDavA detA nahi. vyAje mUkavA AvanA2 keTalAyane teo ADakatarI rIte tenI muddala rakamathI paNa vadhu sahAya karatA ke jethI teo nizciMta rahI zake. AthI temanuM nAma 'laherI zeTha' paDI gayuM hatuM. loko vAtacItamAM paNa emanA nAmano ullekha karavAne badale 'laherI zeTha' bolatA. laherI zeTha khavaDAvavAmAM ghaNA udAra hatA. mahemAnonI avarajavara satata cAlu rahetI. paNa te uparAMta e divasomAM laherI zeThanI cA pIvA gAmanA ghaNAM AvatA. cAno pracAra tyAre haju thayo nahoto. thoDA zrImaMtone ghare cA AvI hatI. khAsa muMbaithI cA maMgAvavAmAM AvatI. kaparakAbI nahotA. chAliyAmAM cA ApavAmAM AvatI. maLavA AvelA loko gharanI bahAra rAkhavamAM AvelI moTI pATa para besatA ane cA pIne ravAnA thatA. ja ja laherI zeTha eTalA badhA bhalA ane dayALu hatA ane emanuM jIvana evuM pavitra hatuM ke teo maLe to loko zukana mAnatA, sArA zukana mATe loko temanA nIkaLavAnI rAha jotA. jJAtinA AgevAna tarIke temanuM ghaNuM mAna rahetuM. dareka bAbatamAM teo tana, mana, dhanathI ghasAvA taiyAra rahetA. temanI pratiSThA ghaNI moTI hatI. vepAra-dhaMdhAnA bahoLA anubhavane lIdhe tathA aneka vyakationA paricayamAM AvavAne lIdhe teo potAnI kuzAgra buddhi ane dIrgha daSTithI koipaNa samasyAno ukela zodhI zakatA. temanI sUjha, satyaprIti ane nyAyabuddhine lIdhe bhAi bhAi vacce, sagAM saMbaMdhIo vacce, jJAtinAM be jUtho vacce jhaghaDo thAya tyAre lavAda tarIke temanI nimaNUMka thatI ane teo potAnI AgavI sUjhathI na kalpelo evo sarasa ukela batAvatA ke je baMne pakSane saharSa maMjUra raheto. amRtalAla bApAnA vaDavAo rAjasthAnamAM oziyAMthI kacchamAM thai gujarAtamAM AvelA. vizA ozavALa emanI jJAti. vahANavaTI zikotarI mAtA te kuLadevI. emanI peDhI A rIte gaNAvAya che. amRtalAla-vanamALIdAsa-sAkaracaMda-bhAicaMda-vasaMtacaMda-lakSmIcaMdajasAjI. amRtalAla bApAne cAra dIkarA-somAlAla, cImanalAla, jamanAdAsa ane nagInadAsa ane eka dIkarI caMpAbahena. e pAMce tathA emanAM saMtAno maLIne pacAseka sabhyonuM kuTuMba thayuM hatuM. badhAM emane 'bApA' kahIne saMbodhatA. mArA pitAzrInAM mAtuzrI eTale ke mArA dAdImAnuM nAma amathIbahena hatuM. teo pAdarA pAse DabhAsA gAmanA vatanI hatAM. teo jAjvalyamAna hatAM. amathIbAe jIvanamAM ghaNI jAhojalAlI joi hatI. teo ghaNI vAra muMbai AvatAM ane pAchAM pAdarA Ave tyAre paDozamAMthI ghaNI baheno emanI muMbainI vAto sAMbhaLavA rAtre ekaThI maLatI. e divasomAM sAmAnya mANaso mATe muMbai e svapna samAna hatuM. gAmamAMthI koika ja muMbai sudhInuM relve bhADuM kharcI zake. amathIbA ghaNAM hoMziyAra, prabhAvazALI vyaktitva dharAvanAra ane paragaju hatAM.
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana ''. tA. 16-2-96 ane tA. 16-3-96 AvI ane pachI vidyA ane e divasomAM gAvelAM e ri pAdarAmAM bALapaNamAM meM emanI sAthe daseka varSa gALelAM e divaso kuLa gayuM kAzI ane mA gaI nAzI, ane muMbaI kAyama mATe AvIne rahyAM e divaso najara sAme taravare che. popaTa lAvyo bAriyaNa e vAta moTI khAssI. amathIbAne ghaNI vidyAo AvaDe. sApa ke vIMchI karaDyo hoya, AMkho evI rIte bIjI eka ghaTanAmAM eka bhAIne tyAM lagnanA jamaNavAra AvI hoya, paga ke hAtha macakoDAyo hoya, kamaLo thayo hoya ke nAnA prasaMge rasoimAM ekAda vAnagI khUTI paDI ane bumarANa thai gai. loko chokarAMone tAva Avyo hoya ke uMTATiyuM thayuM hoya e badhuM utAravAnI game tema bolavA lAgyA. ethI pelA bhAI ciDAI gayA. loko ATalI maMtra vidyAo temane AvaDatI. emanI e vidyAthI ghaNAMne lAbha thato nAnI vAtamAM TIkA karavA maMDI gayA. to e loko kaMI khavaDAvavAne ane gAmanA lokone emanAmAM ghaNI zraddhA hatI. divasa ke rAta lAyaka ja nathI. have khavaDAvIzuM to paNa TIkA karavAnA che ane nahi daramiyAna game tyAre game te vyakti AvI hoya, paNa amathIbAnA khavaDAvIe to paNa TIkA karavAnA che. eTale emaNe emanA dIkarA moMDhAmAMthI koIne nA kahevAI na hoya ke pachIthI Avajo" evuM paNa maMgaLane hukama karyo ke rasoDAnA oraDAne tALuM mArI de. e prasaMge kahevAyuM na hoya. macakoDa utAravA mATe teo kAMkarA (maraDiyA)no DAhyAkAkAe lITIo joDI hatI. upayoga karatA. AMkha AvI hoya te vyaktine potAnI sAme besADatAM. Ame kALuM ane Ame kALuM vacce pANI bharelI thALI rAkhatAM ane kAThI saLagAvI hAthamAM rAkhI te mAra maMgaLiyA oraDe tALuM. goLa goLa pheravatAM jatAM, enuM pratibiMba thALInA pANImAM paDatuM. teo A DAhyAkAkA pAsethI badhAM chokarAMone ghaNI kahevato jANavA maMtra bhaNatAM ane pachI jora jorathI moTA avAja sAthe emane bagAsAM ane kaMThastha karavA maLI hatI, jUnA jamAnAnI e pracalita kahevato cAlu thAya tyAM sudhI te maMtra bhaNatAM. A badhAM dazyo bALapaNamAM meM hatI, jema kenajare nihALelAM che. temane chIMkaNI banAvatAM sarasa AvaDatuM. thoDe thoDe sarate (najara meLavavAthI) karaDe kUtaro, vakhate chIMkaNI banAvIne AsapAsanA bairAone maphata DabbI bharI binasarate karaDe vAgha. ApatAM. tevI ja rIte dhUpala paNa sarasa banAvatAM. mane barAbara e dazya vizvAse karaDe vANiyo yAda che ke jyAre AvI rIte moTI sagaDI upara dhUpela banAvatAM hatAM. caMpAyo karaDe nAga. tyAre telamAM moTo bhaDako thayo hato ane tarata te olavI nAkhyo hato. lagabhaga pAMceka dAyakAthI cAlatA AvA dhamadhokAra vepAramAM I. ame nAnA hatA tyAre amathIbAne kahetA ke "tamArI maMtravidyAo sa. 1920mAM acAnaka palaTo Avyo. ITolAnuM jina tyAMnA vepArI amane zIkhavADo.' teo kahetAM ke potAnAM gurue e game tene kAlidAsa nAraNabhAinuM hatuM. e jinamAM acAnaka moTI Aga lAgI ApavAnI nA pADI che ane yogya pAtra jaNAya tene kALI caudasanI ane emAM amRtalAla bApAnI mAlikInI rUnI be hajAra gAMsaDI baLI, rAtre bAra vAge nAhIdhoIne zuddha thayA pachI ja ApI zakAya. jIvananA gaI tathA bIjuM ghaNuM nukazAna thayuM. bhAre moTI AghAtajanaka ghaTanA banI. aMta sudhI temaNe e vidyAo koIne ApI nahotI. rUnA vepAramAM vImo to utarAvavo ja joIe. paNa e vImo kAlidAsa amRtalAla bApAne bhAIomAM eka nAnA bhAI hatA. emanuM nAraNabhAinA nAmano hato. Azare traNa lAkha rUpiyAnuM nukasAna e. nAma DAhyAbhAi. baMne bhAInAM saMtAnomAM teo "DAhyAkAkA' tarIke ja varasomAM thayuM. vImA kaMpanI ATalo moTo vImo cUkavavA icchatI jANItA hatA. badhAM DAhyAkAkAnuM nAma premathI saMbhAre. teo bahu nahotI. ghaNAM vAMdhA pADyA ane ghaNI takalIpha pachI thoDIka rakama buddhicAtaryavALA, anubhavI ane ramUjI svabhAvanA hatA. vepArArthe kAlidAsane cUkavI. kAlidAsanI Arthika sthiti nabaLI thaI gaI hatI. teo satata musApharI karatA rahetA ane dara vakhate ekAda be bhatrIjAne emanI dAnata bagaDI. vImAnI AvelI rakamamAthI emaNe eka rUpiyo. sAthe laI jatA. mArA pitAzrIne vIsa pacIsa varSanI uMmare DAhyAkAkA paNa Apyo nahi. dhaMdhAnI khoTa ane sAthe sAthe vizvAsaghAtano anubhava sAthe samagra gujarAta uparAMta rAjasthAna ane uttara bhAratamAM dareka moTA thayo. AphatanAM jANe vAdaLAM umaTI AvyAM. AvaDA bahoLA vepArane. zaheramAM javAnuM thatuM. rU, kapAsa, anAja ane biyAraNanA chUTaka tathA traNa lAkhanI khoTanI daSTie sarabhara karavAmAM vAra to lAge ane te jathAbaMdha vepArI hovAne nAte kAM to kharIdI karavAnI hoya athavA mAla paNa kadAca zakya banI zakayuM hota, paraMtu AvI ghaTanA bane tyAre vyAje vecavAno hoya. te vakhate mAlanI heraphera mATe relavenI guDasa Trena e paisA mUkelA hoya e badhA leNadAro eka sAthe paisA mATe doDe. eTale eka ja vyavasthA upalabdha hatI. gAmamAMthI pAdarAnA relve sTezane muzkelIno pAra na rahyo. bIjI bAju garajanA vakhate vepArIo paNa dararoja ekAda AMTo to hoya ja. relve taMtra tyAre atyaMta vyavasthita, sastAmAM mAla paDAvI jAya.vepAradhaMdhA saMkelAvA lAgyA. devA cUkate. niyamita ane sudraDha hatuM. vepArArthe gAmegAma ADatiyA rahetA ane thavA lAgyAM. jino, jamIno, khetaro, dukAno, sonAnAM ghareNAM badhuM pote jAya tyAre ADatiyAnA mahemAna banavAnuM rahetuM. AgatAsvAgatA vecAtuM gayuM. cAra pAMca varSamAM to hAthe page thaI javAyuM. keTalAka sArI rahetI. zaheranA agragaNya vepArIono paricaya thato. pAdarAmAM vepArIonA devAM pUrepUrAM cUkate thayAM, paraMtu sagAMsaMbaMdhIoe tathA pote hoya tyAre rojano TapAla vyavahAra ghaNo raheto. posTa dvArA ja bIjA ghaNAMe potAnI rakama levAnI nA pADIne kahyuM, 'tame amArA namUnAo mokalAtA. AthI pitAzrIne DAhyAkAkAnA hAtha nIce tAlIma upara ghaNo badho upakAra karyo che. amArA paisA e koI moTI vAta sArI maLI hatI ane koI paNa gAmanuM nAma bolAya ke tarata tyAMnA nathI." thoDAM varSamAM badhuM ja vecAI gayuM. ekamAtra rahevAnuM ghara bacyuM mukhya ADatiyA ane vepArIonAM nAma bolAya. (pitAzrIne so hatuM. eka sthAnika bhAie korTamAM dAvo karyo ane chevaTe e gharanI aMdara varSanI uMmare paNa evAM aneka nAmo haju moDhe che) amRtalAla bApA jIve tyAM sudhI rahevAno haka maLyo, paNa gharanI DAhyAkAkAne emanA vAtoDiyA svabhAvane kAraNe tathA vAraMvAra mAlikI badalAI gaI.' bIjA paNa be traNa jaNe korTamAM dAvA karyA. musApharIne kAraNe ghaNI vAtonI jANakArI rahetI. vaLI temane kahevato amRtalAla bApAe e badhAno samatApUrvaka sAmano karyo. eka vakhata paNa ghaNI AvaDatI. taduparAMta prasaMgAnusAra prAsayukta lITIo joDatAM korTanA nyAyAdhIze Takora karI ke 'ulaTatapAsamAM phariyAdI traNa vAra jUThuM paNa temane AvaDatuM. jemake e jamAnAmAM popaTa nAmanA eka chokarAnI bolatAM pakaDAyA che ane prativAdI amRtalAlane mAthe ATalI badhI mA bIjA koIka puruSa sAthe nAsI gaI hatI. eTale e kuTuMba vagovAyuM upAdhi AvI paDI che chatAM eka paNa vakhata teo jUThuM bolyA nathI.' hatuM. ethI vANiyA popaTe jJAtimAMthI kanyA na maLatAM bahAragAma jaI amRtalAla bApAe paristhitinI vAstavikatAno svIkAra karI paisA ApI koIka bAriyaNa kanyAne lAvIne gharamAM besADI hatI. e lIdho. sAdAI ane karakasarabharyuM jIvana cAlu thai gayuM. je jamAnAmAM prasaMge DAhyAkAkAe lITIo joDI hatI : sAdhAraNa sthitinA mANaso varase be varase pAdarAthI ekAda vakhata.
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-2-96 ane tA. 16-3-96 prabuddha jIvana amadAvAda koi prasaMge jAya te jamAnAmAM emanA dIkarAo rojeroja amadAvAda, bharUca, aMkalezvara savAranA jaine sAMje ghare pAchA pharatA hatA, paraMtu Apatti AvyA pachI sAta mAila dUra vaDodarA javAnuM paNa svapna jevuM thai gayuM. eka bAju aneka lokonI svArthI manovRttino paricaya thai gayo to bIjA bAju keTalAye evA mitro nIkaLyA ke jeoe roja ghare AvIne besavAno potAno niyama choDyo nahi ane ghaNI hUMpha ApyA karI. jyAre AvI moTI Arthika Apatti AvI gai tyAre amRtalAla bApAe dIkarAone salAha ApI ke 'have tame badhA trIsa-cAlIsanI uMmare pahoMcyA cho. atyAra sudhI tame moTA zeThanI jema gAmamAM rahyAM cho. have kuTuMbanuM gujarAna calAvavAno prazna sauthI gaMbhIra che. huM to vRddhAvasthAe pahoMcyo chuM. paNa tamArI ciMtA che. A gAmamAM rahIne tame nAnI moTI nokarI karazo ke hATaDI mAMDazo to temAM AbarU nahI rahe, anekanAM maheNAM ToNAMno bhoga banazo. jIvana jIravAze nahi. daivayoge je paristhiti AvI paDI che teno svIkAra karI lejo, bahAragAma jai nokarI dhaMdho karajo, anIti AcaratA nahi ane svamAnathI rahejo.' A vepAradhaMdhAmAM moTI nukazAnI AvI ane devAdAra thai gayA pachI DAhyAkAkAnuM citta asvastha rahyA karatuM hatuM. vaLI emane pAMca dIkarI hatI, paNa dIkaro nahoto ane pote vidhura thai gayA hatA. saMjogomAM emanI mAnasika vyagratA vadhI gai hatI. aDasaThanI uMmare teo pahoMcavA AvyA hatA. yuvAnImAM ghaNI jAhojalAlI ane Thera Thera mAnapAna joyAM pachI pAchalAM thoDAM varSomAM potAnA RRNa taLe AvelA mANaso, jJAtibaMdhuo ane sagAMone vimukha thai gayelA joine DAhyAkAkAne jIvatara khAruM jhera jevuM lAgavA mAMDyuM hatuM. pariNAme mAnasika samatulA gumAvI emaNe kUvAmAM paDatuM mUkI ApaghAta karavA prayatna karelo. paraMtu jevI khabara paDI ke tarata betraNa bAhoza mANasoe kUvAmAM UtarI emane bacAvI lIdhA hatA. DAhyAkAkA thoDo vakhata svastha rahyA hatA, paraMtu keTalAka mahinA pachI emaNe bIjI vAra ghara pAse AvelA lAla kUvA tarIke jANItA moTA kUvAmAM paDatuM mUkyuM. A vakhate vahelI paroDhe teo kUvAmAM paDyA ke jethI koinI avarajavara na hoya ane bacAvavA koi doDe nahi. savAra paDatAM panihArIo kUve gai tyAre emaNe DAhyAkAkAnuM zaba pANImAM taratuM joyuM. vaDIla baMdhu amRtalAla mATe A ghaTanA bahu AghAtajanaka hatI. enI asara emanI tabiyata upara paDI ane teo sAjA mAMdA rahevA lAgyA. teo zarIre paNa azakta thai gayA. 5 mArA pitAzrIe keTaloka vakhata beMgalora jaine nokarI karI. keTaloka vakhata gujarAtamAM dhanasurAmAM jaine nokarI karI paNa bahu phAvyuM nahi. evAmAM vaDodarAmAM Arya naitika nATaka kaMpanI nATakanA khela mATe AvelI. e kaMpanI pachI muMbai javAnI hatI. kaMpanIne koi hoMziyAra munImanI jarUra hatI. koike kaMpanInA mAlika nakubhAi kALubhAine pitAzrInA nAmanI bhalAmaNa karI. pitAzrIe e javAbadArI svIkArI ane teo ekalA muMbai AvyA. nATaka kaMpanImAM thiyeTaramAM 2hevAnuM ane khAvAnuM, thoDA mahinA e nokarI karI paNa pagAra niyamita maLe nahi. daramiyAna muMbaimAM svadezI mArakeTamAM eka kApaDanA vepArIne tyAM nokarI maLI gai. eTale pitAzrIe khetavADI vistAramAM eka rUma bhADe rAkhI ane kuTuMbane muMbai teDAvyuM. i. sa. 1936nI e vAta, be varSa kuTuMbanuM gujarAna sarakhI rIte cAlyuM. tyAM mArakeTanI baMdhiyAra havAne lIdhe pitAzrIne damano vyAdhi lAgu paDyo. nokarI choDavI paDI. AvakanuM koi sAdhana rahyuM nahi. muMbai choDIne pAchA pAdarA javuM paDe evA saMjogo UbhA thayA. te vakhate pitAzrInA phoInA dIkarA caMdulAla jesaMgalAla dalAle emane hUMpha ApI ane Arthika madada karI. caMdubhAi pote zeTha kIkIbhAi premacaMdanA gADha mitra. emaNe zeTha kIkAbhAine pitAzrInI takalIphanI vAta karI . kIkAbhAie potAnA TrasTamAMthI dara mahine Arthika sahAya maLI jAya evI vyavasthA karI ApI. caMdubhAie pitAzrIne nAnAM chokarAMone bhaNAvavAnAM betraNa TyUzana baMdhAvI ApyAM ke jethI tabiyata sAcavIne kAma karI zakAya. mAtA revAbAe kapaDAM, vAsaNa vagere badhuM ja gha2kAma hAthe karavAnuM cAlu karI dIdhuM. ane ema karatAM kuTuMba muMbaimAM TakI gayuM. dasa bAya vIsanI rUmamAM kuTuMbanA ame dasa sabhyo rahetAM. ame bhAibaheno kAgaLanI kothaLI banAvavI, kelenDaramAM citro coMTADavA vagere prakAranA paracuraNa kAmo meLavI lAvI nAnI rakama kamAtA ane ethI kuTuMbamAM rAhata thatI. eka dAyako AvI sakhata hADamArIno pasAra thayo. moTA be bhAioe bhaNavAnuM choDI nAnI uMmare nokarI cAlu karI dIdhI. bIjA vizvayuddha vakhate muMbai khAlI thayuM tyAre kuTuMba eka varSa mATe pAdarA gayuM. pitAzrI sAthe ame be bhAio muMbaimAM rahyA. tyAre mArI uMmara paMdareka varSanI haze. ame hAthe rasoi karIne khAtA. pitAzrI nokarIe jatA ane ame zALAmAM bhaNavA jatA . vizvayuddhano muMbai parano bhaya haLavo banyo ane kuTuMba pAchuM muMbai AvIne rahevA lAgyuM. i. sa. 1936 thI 1948 sudhI bAra varSa sudhI pitAzrI ane be vaDIla baMdhuonI nokarInI AvakamAMthI kuTuMbanuM gujarAna cAlyA karyuM. 1948mAM ame be bhAio yunivarsiTImAM DigrInI parIkSA pAsa karIne tarata nokarIe lAgI gayA. pachI kaMika Arthika rAhata anubhavAvA lAgI. krame krame Avaka vadhatI gai. eka pachI eka bhAionAM lagna thatAM gayAM, ghara maMDAtAM gayAMane ema pAcho kuTuMbano utkarSa thato gayo. mAtA revAbAnuM avasAna 1975mAM thayuM. pitAzrI ane ame cha bhAi ane be bahenonA parivAranA sabhyonI pitAzrIe pAdarA pAse mobhA nAmanA gAmamAM anAja kariyANAnI ja hato. nAnA be bhAio muMbai nokarI dhaMdhA mATe pahoMcI gayA. mArA have dareka dIkarAne potAnI meLe kamAvA mATe puruSArtha karavAno dukAna karI. te vakhate ame bhAi-bahenomAMthI mane ane mArI nAnI bahenane pitAzrI mobhA sAthe lai gayA hatA. tyAre mArI uMmara pAMca varSanI hatI. ame eka varSa mobhA rahyAM hoizuM. paraMtu e samayanuM badhuM ja citra Aje paNa najara sAme tAdaza che. i. sa. 1932mAM amRtalAla bApA pAdare mAMdA paDyA eTale mobhAnI dukAna saMkelIne pAdarA pAchA AvI javuM paDyuM. amRtalAla bApAnI tabiyata divase divase bagaDatI gai ane ema karatAM i. sa. 1932 mAM boMtera varSanI vaye emaNe de choDyo. emanA avasAna samaya sudhI amathI bA pAdarA rahyA ane tyA2e pachI muMbai AvIne dIkarAone tyAM rahyAM. have amerikA, siMgApura vagere deza videzomAM maLIne ghaNAM moTAM moTAM saMkhyA have so upara nIkaLI gai. trIjI peDhInA saMtAno paNa have vyavasAye lAgI gayAM. pitAzrI kahe che ke khetavADInA eka rUmamAMthI ghara thai gayAM. pharI pAcho pahelAMthI paNa adhika vaLato divasa jovA maLyo. Ama chatAM pitAzrIe dhaNAM varSothI apanAvelI sAdAi pramANe emanI pAse to be joDa vastrathI vadhu parigraha hoto nathI. saMtAno svataMtra thayA pachI lagabhaga paMcAvananI uMmare dhana kamAvAmAMthI emaNe rasa choDI dIdho hato. potAnA nAme benkamAM khAtuM ke milkata nathI ke nathI temaNe ghaNAM varSothI koine prazna karyo ke tame zo vyavasAya karo cho ane tamArI zI Avaka che ?' teo satata dharmamaya jIve che. sAdhu mahArAja jeTalo parigraha teo rAkhe che. upakArInA upakAranuM vismaraNa na karavuM ane dharmamAM zraddhA rAkhavI e mATe vAraMvAra bhalAmaNa kare che. pitAzrInuM jIvana eTale caDatI paDatI ane pAchI caDatInA divasonuM jIvana. paNa e dareka tabakkAmAM emaNe svasthatA ane samatApUrvaka dharmane Adarza tarIke rAkhyo che. emanA saraLa, nirabhimAnI, ni: spRha, dharmamaya zAMta prasanna jIvanamAMthI amane haMmezAM satata preraNA maLatI rahI che. ] ramaNalAla cI. zAha
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ S prabuddha jIvana *BLIZZARD 1996 mAM snonA adhyavasAyo I caMdrakAMta bI. mahetA (nyU jarsI) jAnyuArI 7, 1996, amerikAnA nyujarsI sTeTanA samagra vistAramAM lagabhaga 20 iMca sno (himakaNo) paDyo. himAlayamAM thatA baraphanAM tophAna karatAM paNa A tophAna bhayaMkara hatuM. ArtadhyAnamAMthI raudra dhyAnamAM palaTAyelo sno eka divasa tophAna macAvIne, bIje divase paNa zAMta na rahyo. samagra sTeTamAM; pahelI ja vAra sno imarajansI mukAi. be divasamAM lagabhaga 30 iMca sno paDyo. jAnyuArI 8, 1996nI vahelI savAre pathArImAMthI uThIne bArInA pAradarzaka kAcamAMthI meM joyuM to AkAzamAMthI snonA asaMkhyAta rajakaNo pRthvI upara UtaratA hatA. dazya ghaNuM raLiyAmaNuM hatuM. bahAra jeTalI ThaMDI hatI. teTalI gharamAM nahotI. be ghaDI mana ciMtanamAM UtarI gayuM. pratyeka samaye ApaNA AtmAnI dharatI upara karmanA asaMkhyAta rajakaNo A ja rIte kheMcAine Ave che . vaLI bahAra najara paDI ane jhIvaNaTathI joyuM to jhINA jhINA snonA rajakaNo, jamIna upara koika jagyAe vadhu to koika jagyAe ochA pramANamAM jamA thatAM hatAM. Atmapradeza upara AvatA karmanAM rajakaNo paNa ekasarakhAM ja che. paNa keTalAka mohanIya karma rUpe moTA jaththAmAM jamA thAya che, to keTalAMka jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya vagere karmarUpe ochA pramANamAM jamA thAya che. are, A zuM ? pelA sapheda, suMdara ane suMvALA sno upara PLOUGH TRUCKnAM TAyaro pasAra thayAM ane sno upara kALA DAgha paDI gayA. cArebAju rastA upara patharAyelo sno, Plough vaDe ghasAine, pagathI (Side Walk)nI kinArI (Curb) pAse tha2nA thara rUpe jAmI gayo. ? zuM Atma pradeza upara jAmelA karma rajakaNonI A dazA thai zake hA, rAga ane dveSanA, moha ane AsaktinA, ahaMkAra ane irSAnA gaMdA TAyaro, karma rajakaNone gaMdAM kare che ane keTalAMka karma pudgalo cIkaNAM banIne Atma pradezanI kinAra upara jAmI jAya che. pAchI najara bahAra DrAiva-ve (Drive-way) upara paDI. DrAiva-ve upara snonA tharanA thara jAmyA hatA. badalAtA jhapATAthI koika jagyAe traNa phUTathI ya UMcA DhagalA thayelA. tA. 16-2-96 ane tA. 16-3-96 anAdikALathI ApaNA Atmapradeza upara karmanA tharanA thara lAgelA che. kaSAya rUpI pavananA jhapATAthI karmanA jANe DuMgara UbhA thayA che. ekAeka manamAM jhabakAro thayo. have kaMika karavuM paDaze. ane mana jANe 'yathApravRttakaraNa' ka2vA lAgyuM. zuM nIce jaine gerejano da2vAjo kholyo. DrAiva-ve upara ATalo sno kadI jamA thayelo joyo nahoto. manamAM aneka vicAro AvI gayA. thoDA vahelA uThIne sno sApha karavA jevo hato, paNa kaMi nahi, jAgyA tyArathI savAra. ema muMjhAvAthI nahi cAle. manane thayuM, sno khaseDavA mATenuM mazIna SNOW-BLOWER ApaNI pAse che ne ! pachI phIkara ?' Snow-Blower cAlu karyuM paNa kAmamAM na AvyuM. kAraNa tenI UMcAi karatAM paNa snono Dhagalo vadhu UMco hato. have zuM karavuM hiMmata karIne pAvaDAthI (Hand-Shovel) sno UMcakIne pheMkavA mAMDyo. pocA ane tAjA snonI nirjarA jhaDapathI thavA mAMDI. je kAma, zarU karatAM pahelAM atyaMta kaparuM lAgatuM hatuM te have thoDuM sa2La banI gayuM. hiMmata vadhI. zvAsanI sAthe vizvAsa vadhyo. manane AnaMda thayo. eka judo ja anubhava thayo. mana jANe have 'apUrvakaraNa'mAM pravezyuM. ke ? pAchuM mana vicAre caDyuM. AtmA u52 anAdikALathI karmanA DhagalA thayA che. jo hiMmata hAryA vagara nAnA nAnA avalaMbano laine puruSArtha karIe to zuM karmanI nirjarA na thai zake ? sno khaseDatAM pahelAM mana kevuM gabharAyeluM? paraMtu, koi sahAro na maLatA, A badho sno ApaNe jAte ja sApha karavo paDaze ema samajIne kArya zarU karyuM tyAre prakhara puruSArthanA pratApe AtmAnI zaktino anubhava thayo. manamAM draDha nirNaya levAyo ke have pAchA nathI ja haThavuM. ane mana 'anuvRttikaraNa'mAM pravezyuM. pAvaDAthI sno khaseDavA mAMDyo. pahelI ja vAra jIvanamAM ATalI mahenata karI haze ! vacce vacce vizrAma laine, sno khaseDavAnI kriyA cAlu rAkhatA, samagra drive-way uparathI lagabhaga ardhI sapATI jeTalI snonI nirjarA karI nAMkhI. have snow-blower cAlI zake teTalo rasto karavAno hato. pAvaDAthI sno UMcakIne ghaDIkamAM DAbI bAju to ghaDIkamAM jamaNI bAju sno pheMkavA mAMDyo, ane vacceno rasto sApha karyo. kAma thoDuM saraLa thayuM. mana zAMta thayuM ane 'aMtaHkaraNa'mAM pravezyuM. DrAiva-ve upara mazIna thoDI saraLatAthI vALI zakAya te mATe keDI banAvatA banAvatA cheka DrAiva-venA cheDA sudhI pahocI gayo. jema uchaLI Ave tema rasto sApha karatA, pelA snow plougethI are A zuM ? anAdikALathI chUpAyelA anaMtAnubaMdhInA kaSAyo gai. have to divAla toDe ja chUTako. eka bAju pAvaDAthI zuddha ane sapheda AvyA ane drive-waynI edge upara snonI divAla UbhI thai snono Dhagalo karyo to bIjA bAju ploughthI kharaDAyelA melA tathA thoDA zuddha ema mizra snono Dhagalo karyo. tyAM ja mana vicAre caDyuM. zraddhAnA pAvaDAthI bhAvanAnA baLe jyAre karma rUpI sno khaseDIe chIe tyAre aMtakaraNamAM pravezeluM mana, samyakatva mohanIya, mizra mohanIya ane mithyAtva mohanIyanA traNa DhagalA karIne tri-puMja karaNa' kare che. pAchuM mana vAstavika jagatamAM dAkhala thayuM. have kAma saraLa thai gayuM. mazIna cAlu karyuM ane pANIno phuvAro uchaLe tema phaTAphaTa snow uMcakAine dUra dUra lona upara pheMkAvA lAgyo. eka kalAkamAM to Akho DrAiva-ve sApha sApha thai gayo. manane tRpti maLI. samyagadarzana pragaTa thayA jeTalo AnaMda thayo. pAcho manamAM vicAra camakyo. bhakti ane jJAnanuM snow-blower cAle pachI karma rUpI sno Take kharo ? basa, mahattvanuM kAma thai gayuM. have thayuM thoDo ArAma karuM. Droiga rUmanI bArI pAse khurazI kheMcIne beTho. bahAra prakRtie pAtharelI lIlA joyAno AnaMda koi judo ja hato. cAreya bAju patharAyelA sno upa2 najara ALoTavA mAMDI. prakRtinI pAMkhomAM samAyeluM mana, samagra cauda rAjalokamaya vizvanI A mAyAjALa upara vicAra karatuM, ciMtananA cAkaDe caDhyuM. samyagadarzana pragaTyA pachI phakta manuSya ja, pAMcamA guNasthAnethI AgaLa vadhIne, teramA guNasthAne kevaLajJAna prApta karI, caudamA guNasthAnethI uMcakAine siddhazilA upara anaMtakALa sudhI, anaMtasukhane prApta karI zake che. pratyeka guNasthAna vaTAvatAM, mananA adhyayavasAyo kevA zAMta ane suMdara haze ? cAre bAju patharAyelA sno upara najara pheravatAM joyuM to snonI mukhamudrA adbhUta lAgavA mAMDI. dUra dUra lawn upara patharAyelo sno sapheda to hato ja paNa uDelA snothI thoDI saphedAi jhAMkhI lAgatI hatI. jarUra pelA aNuvratadhArI zrAvakanI jema pAMcamA guNasthAne pahoMcyo haze.
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-2-96 ane tA. 16-3-96 pelA dUra dUra, nAnA nAnA (choDavA) upara patharAyelo snono suMdara Dhagalo, paMca mahAvratadhArI sAdhu samAna lAgato hato. sapheda vastromAM DhaMkAyelo, choDavA 52no zveta sno, chaThThA guNasthAne ja hovo joie. mahAvrata lIdhA che pachI DAgha kyAMthI paDe ? prabuddha jIvana juo to kharA, pelA makAnanA jharukhA upara beThelo sno ! e mahAzaya to jANe padamAsanamAM beThelA muni jevA lAgatA hatA. jarUra apramatta banIne sAtame guNasthAne pahoMcyo haze. najara AgaLa vadhIne gai pelA kAyotsargamAM UbhelAM vRkSo upara. vRkSo upara birAjamAna thayelA e sno mahAzaye to jANe AThamA guNasthAne besIne zreNI mAMDI hoya ema lAgyuM. mAruM kutUhala vadhyuM. joie to kharA AgaLa zuM bane che ! vRkSanI be zAkhAo judA judA makAna tarapha phaMTAtI hatI, najara gai eka makAnanA DhalatA chAparA upara. tenA upara jamA thayelA snonI mukhamudrA zAMta hatI. eTalAmAM pavanano susavATa thayo. pelo sno maunamAMthI jAgyo....gabharAyo ane chAparA u52thI nIce paTakAyo. kadAca pavananI laharathI lapaTAyo paNa haze. jarUra e upazama zreNI mAMDIne agiyAramA guNasthAne pahoMcyo haze. pachI e paDe ja ne! nIce najara karI to, vRkSa parathI paTakAine...choDavA upara ane pachI cheka nIce jamIna upara paDyo. have khAtrI thai gai, agiyAramethI paDIne navamA, sAtamA, chaThThA ane cothA guNasthAnethI cheka nIce mithyAtvamAM AvIne aTakyo. DAbI bAjunA makAnanI chata uparano sno jANe kSapaka zreNI upara navamA ane dasamA guNasthAne pahoMcI, sarva mohanIya karma khapAvI, chalAMga mArIne bArame guNasthAne pahoMcyo hoya ema lAgyuM. tenA mukha upara alaukika teja hatuM. bAhya jagatanI tenA upara asara nahotI. pavananA susavATA tene halAvI na zakyA. teno cahero suMdara, zAMta ane kSamatAthI suzobhita lAgyo. najara jyAre tenA para jaine sthira thai tyAre lAgyuM ke tene kaivalyanI prApti thai haze. te2mA guNasthAne teNe aham miTAvIne arhama pragaTAvyuM. have teno nirvANa samaya najIka Avyo. jalabiMdunI TapakatI dhAra vaDe teNe kevalIsamudaghAta karyo, tarata ja yoganirodha zarU thayo. kaMpatA Atmapradezo sthira thayA. pANInI TapakatI dhAra jota jotAmAM ThaMDIthI thIjI jANe baraphanI soTI (Aisikala) thaI gai. caudamA guNasthAne kSaNabhara rahIne, e...camakato ' Aisikala' banI gayo. AtmA jANe 52mAtmA banI gayo. e chAparAnI AkhI kinAra upara najara pharI ane joyuM to siddhazilA upara birAjamAna thayelA siddhonI jema Aisilako camakatA hatA. mana jhUkI gayuM. e sapheda, suMdara ane sphaTikamaya Aisikalo joIne. dhanya che prakRti mAtA ! saMsArathI para uThIne, sarve karmo khapAvIne, pelA camakatA sitArA jevA Aisikalo, jJAtA-daSTA banIne, sarvajJatA pAmI, samagra saMsArane, vItarAga bhAve joi rahyA hatA; ane anaMta sukhano anubhava karI rahyA hatA. mana vicAromAMthI jAgRta thayuM...avAcaka manamAM A zabdo sarI paDyA...he prakRti mAtA ! mArA jIvanamAM e paLa kyAre Avaze ? (tA. ka. himavarSAmAM varasatA ane varasI gayelA himakaNo (snow) nA vividha rUpomAM guNasthAnakramArohaNane ghaTAvavAno ahIM kAlpanika prayAsa karyo che. alabatta, emAM badhAM ja rUpo badhI ja dRSTie saMpUrNapaNe susaMgata hoya evuM na bane. eTale ahIM to mAtra eno dhvanyArtha levA bhalAmaNa che.) saMgha samAcAra sva. dhIrajalAla dhanajIbhAi zAha pAritoSika 'prabuddha jIvana'mAM varSa daramiyAna pragaTa thayelA lakhANomAM zreSTha yogadAna ApanAra lekhakane sva. dhIrajalAla dhanajIbhAI zAha pAritoSika apAya che. amane jaNAvatAM AnaMda thAya che ke 1995nA varSa mATenuM pAritoSika prA. cI. nA. paTelane temanA lekho mATe ApavAmAM Ave che. A pAritoSika mATe nirNAyaka tarIke DaoN. ramaNalAla cI. zAha, zrI ghanazyAmabhAI desAI ane zrI dIpakabhAI dozIe sevA ApI che. ame prA. cI. nA. paTelane abhinaMda ApI chI ane nirNAyakono AbhAra mAnIe chIe, netrayajJa zrI muMbai jaina yuvaka saMghanA upakrame ane zrI ravizaMkara mahArAja AMkhanI hospiTala-cikhodarAnA sahayogathI sva. bhAnubahena pravINacaMdra ke. zAhanA smaraNArthe, zanivAra tA. 10mI phebruArI, 1996nA roja jaMbusara mukAme netrayajJanuM Ayojana karavAmAM AvyuM hatuM. * zraddhAMjali amane jaNAvatAM kheda thAya che ke zrI muMbai jaina yuvaka saMghanI kAryavAhaka samitinA sabhya zrI guNavaMta amRtalAla zAhanuM thoDAka divasa pahelAM muMbaimAM 73 varSanI vaye hRdayaroganI bImArIthI avasAna thayuM che. chellAM keTalAMka varSathI saMghanI pravRttiomAM teo sakriya rasa letA hatA ane temanA taraphathI ghaNo sAro sahakAra sAMpaDyo hato. saMghe A rIte eka umadA sAthI gumAvyo che. sadgatanA AtmAnI zAMti mATe prArthIe chIe. jJamaMtrIo prabuddha jIvana (rajIsTrezana opha nyujha peparsa rulsa 1956nA anvaye) (phorma naM. 4) 'prabuddha jIvana' saMbaMdhamAM nIcenI vigato pragaTa karavAmAM Ave che. 1. prasiddhinuM sthaLa rasadhArA ko. o. hA. sosAyaTI, 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbai-4. dara mahinAnI soLamI tArIkha. cImanalAla je. zAha H 2. prasiddhino krama': 3. mudrakanuM nAma H kayA dezanA : ThekaNuM : 4. prakAzakanuM nAma kayA dezanA : ThekANuM : 5. taMtrInuM nAma : kayA dezanA : ThekANuM : bhAratIya rasadhArA ko. o. hA. sosAyaTI, 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbai-4. cImanalAla je. zAha bhAratIya rasadhArA ko. o. sosAyaTI, 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbai-4. DaoN. ramaNalAla cI. zAha bhAratIya rasadhArA ko. o. hA. sosAyaTI, 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbai-4. 6. mAlikanuM nAma ane saranAmuM : zrI muMbai jaina yuvaka saMgha, 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbai-400 004. huM ramaNalAla cI. zAha AthI jAhera karuM chuM ke upara ApelI vigato mArI jANa ane mAnyatA mujaba barAbara che. tA. 1-3-'96 ramaNalAla cI. zAha
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana zreNikarAjAno kuTuMbakabIlo 1 DaoN. bipinacaMdra hIrAlAla kApaDiyA thoDoka vaLAMka lai bahu-patnI, putro dharAvatAM mAnavInI vAta bAju para rAkhI eka kuTuMbanI kathanI jaNAvuM. zreNika rAjA lagabhaga pacAsa varSanI vaya sudhI bauddhadharmI hatA. tyArabAda jainadharmanI ArAdhanA karI samakitI banyA. eka vAra haraNIno zikAra karI tene tathA tenA baccAMne taDaphaDatA joi khuba AnaMda vyakta karyo, jethI baMdhAyelAM nikAcita karmathI narake javuM paDyuM. temAMthI chUTavAno mArga pUchatAM bhagavAne kahyuM ke jo kAla saurika pADA mAravAnuM baMdha kare, tArI dAsI kapilA dAna de athavA puNiyA zrAvaka sAmAyikanuM phaLa Ape to naraka sudhare. paraMtu kuvAmAM rahI kAlasaurika pADA mArato rahyo, kapilA kahe che ke cATa dAna de che mAro hAtha nathI deto tathA puNiyo kahe che AkhA rAjyanA sATe sAmAyikanuM phaLa na ApI zakAya. tyArabAda samakti prApta karyuM hatuM tethI narakanI bhogavI AgAmI utsarpiNImAM teo prathama tIrthaMkara padmanAbha thaze. A eka jIva naraka tathA mokSagAmI thayo. jyAre prasannacaMdra rAjarSi to eka keda ja bhavamAM sAtamI naraka ane mokSagAmI thatAM devadubhi vAgI. zreNika tathA tenA kuTuMbIjano viSe jarA vigate joie. nirayAvRliyA athavA nirayAvalikA zrutaskaMghamAM pAMca upaMgone samAviSTa karyAM che. jevAM ke:- (1) nirayAvalikA ke kappiyA (kalpikA), (2) kappavaDaMsiyA (kalpAvataMsikA), (3) pulphiyA (puSpitA), (4) purulikA (puSparulikA) (5) vahmidazA (vRSNidazA). AnuM parimANa 1100 zloka jeTaluM che. niraya eTa narakano jIva, ane Avali eTale zreNi. narake janAra jIvonI zreNinuM varNana je graMthamAM hoya te nirayAvaliyA zrutaskaMdha che. zreNika ane cekSaNAnA putra kULiya (koNika) ne padmAvatI nAmanI patnI hatI ane kAlI nAmanI oramAna mA hatI. kAlIne kAla nAmano putra hato. teNe garuDavyUha racI koNika sAthe rahI thamuzala yuddhamAM bhAga lIdho. jemAM 1 karoDa 80 lAkha mANaso mRtyu pAmyA. ceTake tene eka bANathI haNI nAMkhyo. bIjA adhyAyamAM zreNikanI patnI sukAlInA putra sukAlanuM paNa te yuddhamAM mRtyu thayuM. bAkInA bIjI 8 patnInA 8 putro paNa A rIte mRtyu pAmyA. A 10 putro zreNikanI kAlI, sukAlInA vagerenA putro hatA. celaNAno putra te koNika. A bhAionI madadathI zreNika jelamAM purAya che. koNikane halla-vihalla pAsethI, pitAe ApelA divyahAra tathA secanaka hAthI tenI patnI padmAvatIne joie che. teo dAdA ceDA rAjAnuM zaraNuM le che. ane vaizAlImAM rahe che. 10 bhAio hA- vihA sAme utare che. bhagavAna mahAvIranA pa2mopAsaka ceDA rAjAe 12 aNuvrata lai evo niyama lIdho ke ekathI vadhu bANa na mAravA, koNike 10ne senApati banAvyA, ceDA rAjAnA amodha bANathI daze mAryA gayA ane narakamAM utpanna thayA. celaNA rANIne koNika garbhamAM hato tyAre tene patinA kALajAnuM mAMsa khAvAno dohada thayo. putra janmatAM cennaNAe tene koNikane ukaraDe pheMkI dIdho. zreNika tenI parU nIkaLatI AMgaLI cusato chatAM paNa pitAne jelamAM pUre che ane dararoja 100 cAbakA mAre che. teo vI2 vIra kahe che. eka divasa mAtAe tene janma pachI ukaraDe pheMkyo paNa dayAdra pitAe bacAvyo te jANI koNika kuhADo lai baMdhana toDavA Ave che tyAre zreNika jhera khAi mRtyu pAme che; kemake zreNika ema mAne che ke te mane mArI nAMkhavA Avyo che. kappavaDisiyA je aMtagaDadazAnuM upAMga che temAM 10 adhyayano che. enAM nAma padma, mahApadma, bhadra, subhadra, padmabhadra, padmasena, padmagulma, nalinIgulma, AnaMda ane naMdana che. A daze anukrame zreNika rAjAnA A kAla, sukAla vagerenA putro tathA zreNikanA pautro che jeno ullekha tA. 16-2-96 ane tA. 16-3-96 nirayAvalimAM che. A badhAMe bhagavAna mahAvIrasvAmIno upadeza sAMbhaLI vairAgya vAsita thai, dIkSA lai, 11 aMgono abhyAsa karI, utkRSTa tapa-saMyamAdi pALI anazana karI, saMthAro karyo, saudharmadevalokamAM deva tarIke utpanna thayA. tyAMthI AvI mahAvideha kSetramAM janmI, saMyama pALI mokSe sidhAve che. AzcaryakArI vAta e che ke kAlAdi pitAo kaSAyane vaza thai narake jAya che; tyAre pratyekanA putro kaSAyane jItI sadagati pAmI, siddha thAya che. vaLI, kuTuMbanA agra vaDIla zreNika narake jai tIrthaMkara thaze, tenA putro na2kavAsI tathA temanA putro mokSagAmI thAya che ! sAtamA upAzakadazAMgamAM bhagavAne zramaNopAsakanA caritranuM varNana karI AcAra-dharmano pratibodha karyo che; jyAre 8mA aMtagaDadasAomAM aNagAra-sAdhu dharmano svIkAra karI je mahAnubhAvo te ja bhavamAM mokSe javAnA che, tathA jemaNe aMtakALe kevaLajJAna prApta karI dharmadezanA dIdhA vinA mukti meLavI teo aMtagaDakevaLI kahevAyA. jIvananA aMtakALe kevaLajJAna pragaTyuM. tethI aMtagaDakevaLI kahevAyA. A aMtagaDha mukhyatayA gadyamAM racAyeluM che. jenuM parimANa 8pa0 zlokanuM che. ane Agama puruSanA vakSasthaLa tarIke oLakhAya che, ahIM Ama noMdhIe ke aMtagaDasUtranuM uMcuM sthAna che. uttara bhAratamAM paryuSaNanA mAMgalika divasomAM A sUtra vAMcavAmAM Ave che, tenA 8 varga che je paryuSaNanA 8 divasomAM ja pUrA karAya che. viSe vicArIe. aNuttara eTale jenAthI caDhiyAtA bIjA koi gati A saMdarbhamAM aNuttarovavAidasAo (anurottaropapAtikadazA) nathI tevA uvavAiya- upAtika devonA janmane upapAta kahevAya che. teno adhikAra A AgamamAM kahyo che. pratyeka tIrthaMkaronA samayamAM 10, 10 anuttaropapAtika zramaNonuM caritra je 3 divasamAM kahevAya che. vArisena, dIrghadaMta, laSThadaMta, vihala, vihaMsa ane abhayakumAra che. A prathama varganA 10 adhyayana jAli, mayAlI, upajAlI, puruSasena, badhAM zreNikanA putro jemAM pahelA sAtanI mAtA dhAriNI, vihala, vihAsanI mAtA celaNA, ane abhayakumAranI mAtA naMdA che. bIjA varganA 13 adhyayana jevAM ke dIrghasena, mahAsena, laSkRdaMta, zuddhadaMta, hala, krama, kramasena, mahAsena, siha, siMhasena, mahAsiMhasena ane puNyasena. A 13nA pitA magadhezva2 zreNika, mAtA dhAriNI tathA dIkSA paryAya 13 varSano. upara jaNAvelA baMne varganA 23 rAjakumAro bhagavAna mahAvIra pAse meghakumAranI jema dIkSA le che. ghaNAM varSo uttama niraticAra caritrapALI, kaDI tapasyA karI ekeka mahinAnI saMlekhanA-saMthAro kare che, zarIrAdino nirmamatvabhAve tyAga karI anuttara vimAnamAM upajI, avI, mahAvidehamAM janmI sarvaduHkho sahana karI, siddha, buddha, mukta thaze. trIjA vargamAM 10 adhyayana che. darekanA pitA sArthavAha che. pratyekanI mA judI judI paNa samAna nAma dhAraNa karanArI bhadrA che. prathama 9ne mAtA dIkSA apAve che. vihallane pitA dikSIta kare che. temAMno dhannAkumAra aNagAra banI evA abhigraha seve ke jIve tyAMsudhI chaThThanA pAraNe chaThTha ka2vo, lukhAsukhA AhAravALuM che AyaMbila karavuM. zarIra evuM sukavI nAMkhyuM ke cAle tyAre hADakAM khaDakhaDa avAja kare. bhagavAne sarva sAdhumAM tenA tapane zreSTha kahyo che. dhannA-zAlIbhadra karatAM A vyakti judI che. bhagavAnanI AjJA lai vipulAcala 52 mahinAno saMthAro karI sarvArthasiddhamAM janmI AvI, nirvANapada pAmaze.
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-1-96 ane tA. 16-3-96 prabuddha jIvana teo manuSyanI jema mAtAnI kukhe janmatA nathI. devazayAmAM janma kroDa varasAvyA. jatAM rahetA tene teNIe rokyA. rokAI gayA. vezyAnA che. jeono janma anuttaravimAnamAM thAya che. te vimAno pAMca cALAthI paDyA. nikAcita karma bhogavavA ja paDaze "devI vacana yAda cheH-vijaya, vaijayanta, jayaMta, aparAjita ane sarvArthasiddha. te badhAM AvyuM. chatAM pratidina 10ne pratibodha karyA pachI (12-12 varSa sudhI devalokanA agra bhAge che. sarvArthasiddha to siddhazIlAthI 12 jojAne ja 10-10 pratibodhyA) bhojana. eka vAra eka pratibodha na pAmatAM dUra che, temAM upajelA niyamo ekAvatArI hoya che, jeo eka avatAra vezyAnA vacanathI 10mAM tame tethI cAnaka lAgatA UbhA thaI gayA, karI mokSe jAya che; paraMtu 7 lavanuM AyuSya khUTatAM 33 sAgaropama pachI bhagavAna pAse jaI joradAra tapasyAmAM lAgI gayA. mokSe jAya, karmanI kevI akala gati ! celaNAno putra te koNika. vicitra dohadathI celaNAe tene pheMkI samavAyamAM A pramANe noMdhyuM che. ahIM upajelA jIvonA nagara, dIdho. sAcuM jANyA pachI karaDAyelI AMgaLImAMthI parU cusI zreNike tene udyAna, mAtApitAnuM varNana upAzakadazAMganI jema jANavuM. vaLI ahIM moTo karyo. zreNike tenA bIjA be bhAI halla-vihalane secanaka hAthI tapasvI, jJAnI, upadeza daI zake tevA, zAsanAhitakArI, viSayothI tathA divya hAra ApyA. koNikanI patnI padmAvatIe te mATe jIda karI virakta, sarvaviratirUpa dayA dhAraNa karanArA, guvaMdinI sevA karanArA, tethI yuddha thayuM. ceTakamAmA pAse teoe rakSaNa meLavyuM. kAlI vagerenA ratnatrayInI ArAdhanA karanArA, jinAjJA anusaranArA, samAdhivaMta 10putrone haNyA. rathamuzala yuddhamAM 1 karoDa 80 lAkha homAyA. pAlaka uttama dhyAnavALA je prabhunA ziSyo anuttara vimAnamAM utpanna thaI pitAne keda karI dararoja 100 cAbakA marAvato. sAcI paristhiti tyAMnA kAmopabhoga bhogavI, avI, aMtakriyA, karI bhavano aMta karaze jANyA pachI kuhADo laI choDAvA jAya che paraMtu zreNika te na jANatAM teonA bIjA navano adhikAra dhannAnI jema ja che. A badhAMnA adhikAra ApaghAta kare che. moTI sAdhu vaMdanAmAM Ave che. A 10 putronA nAma (kAMkadInA dhA jyAre zAlibhadra dIkSA levA taiyAra thAya che tyAre bhadrA mAtAnA karatAM judA che.) sunakSatra, RSidAsa, palakaputra, rAmaputra, caMdrakumAra, varaghoDAmAM zreNika pote chaDI dhAraNa karI ughADA page pAlakhI AgaLa pauSTikaputra, peTAlaputra, pauTilsa, ane vihala che. nAganI patnI cAlyA. samaktiI hatA tethI vairAgIne anumodana karyA karI. jainadharmI salasA, devakInA 6 putro viSe ullekha che. 10 yAdavakumAro, kRSNanI ceTakarAjAne celaNA jyeSThA, sujeThA vagere putrIo hatI. jyeSThAne 8 paTTarANIo, sAMbanI be patnI paNa mokSagamana kare che te mAhitI zreNika baMne arasaparasa premI hatA, paraMtu potAnI putrI jainadharmIne ja atre upalabdha che. navamA AgamanuM parimANa lagabhaga 192 zloka ApavI tevA pitAnA AgrahathI te baMnee bhoMyaru taiyAra karAvI nAzI jeTaluM che. AnA para navAMgIkAra abhayadevasUrie 100 zlokanI TIkA javA taiyArI karI. nizcita dine zreNika Ave che paraMtu ghareNAnA lakhI che. uparanI vigata parathI jANavA maLe che ke zreNikane 23patnIo dAbaDAmAM lobha rahI javAthI te pAchI phare che. zreNikanI saMpatti AgaLa ane 23 putro hatA. aMtagaDanA 7mA vagamAM tenI 13 rANInI vAta. AnI kaMI vizAta na hatI paNa bhAna bhUlI pAchI pharI. te daramyAna tenI che . 8mA vagamAM bIjI 10 rANInI vAta che. temAMnI pahelI 4 nAnI bena celaNA tene vidAya karavA AvI pahoMcI. samaya ghaNo bArIka rANIo anukrame ratnAvalI, kanakAvalI, laghusiMha niSkrIDita ane hato tethI sarakhI beno hovAthI zreNika cembaNA sAthe bhAgI chUTe che. mahAsiniSkrIDita tapa kare che. pAMcamIthI AThamI sAta- samamikA, karmano doSa joI bIjA joDe paNa AvuM bane tema mAnI te yeSThI dIkSA ' ladhusarvotabhadra, mahAsarvotabhadra ane bhadrottara pratimAnuM ArAdhana kare le che. che. navamI rANI mukatAvalInuM tathA dasamI rANI AyaMbila-vardhamAna celaNAnI parIkSA karavA eka vAra ajaina maMdiramAM rAtavAso karelA tapa kare che. sAdhu pAse vezyA mokale che. samaya pArakhuM sAdhu divAmAM potAnA vastrAdi sAgaranA vaMzajane 60 hajAra putro hata. jaina mAnyatA pramANe bALI laMgoTa paherI rAkha zarIre copaDI alakhaniraMjana karatA bahAra aSTApadane bacAvavA sAMTha hajAre pANImAM paDatuM mUkI tIrtharakSA karI. nIkaLyA tyAre zreNika kAmayAba na thatAM jaina dharmamAM vadhu zraddhAnvita thayA. vasudevano jIva naMdiSaNanA bhavamAM vaiyAvacca karI deva parIkSAmAM uttIrNa samakti pAmyA pachI jinavacanamAM zaMkAdi dUSaNa rahita zreNikarAjA. thayo. paraMtu aMtasamaye tapanA phaLa rUpe strIvallabha thAuM te niyANAnA pratidina savarNanA ekasoATha java karAvarAvI nitya navA navA te pratApe 70 hajAra strInA bhartAra thAya che; paraMtu muktirUpI strI dUra karI javathI sonAnA 108 svastika racatA hatA. variDasA (vRdizA) dikTivAyanA upAMga tarIke nirdezAya che. bhagavAna mahAvIrasvAmI jyAre rAjagRhImAM na hoya tyAre teo AmAM vRSNivaMzanA ane vAsudeva kRSNanA vaDIla baMdhu baLadevanA niSaDha je sthaLe vicaratA hoya te nagaranI dizAmAM sAta-AThaDagalAM bharI traNa vagere 12 putro neminAtha pAse dIkSA lai sarvArthasiddhamAM utpanna thayAnI khamAsamaNa daI bhaktisabhara ullAsita hRdaye prabhune vaMdI suvarNanA vAta che. javathI svastika karatA, stavanAdi karI anuSThAno karatA. A pramANe zreNikanA keTalAMka kuTuMbIjano viSe thoDI vigato joIe. naMdAno zreNikarAjAe jinabhaktinA prabhAvathI jinanAmakarma upArjita karyuM. putra te abhayakumAra. tenI buddhi ane cAturyanI prazaMsA tathA tenA jevA ane tethI AgAmI covIsImAM teo padmanAbha nAmanA prathama tIrthakara thavAya te maLe tevI AkAMkSA sevAya che. naMdiSaNa pUrva bhavamAM jaina vaNika thaze. temane ApaNA bhAvabhaktipUrvaka koTi koTi vaMdana. hatA. coryAsI jamaNavAra karAvanAra brAhmaNe (A) jaina vaNikanI madada zreNikarAjA A atyuttama sthAne pahoMcI zakyA. kAraNa ke teo. mAMgI. te paisA leze nahIM tethI vadhelo sAmAna tene ApI dIdho; te lADu, virAgI hatA. abhakamArane rAjya soMpI nivRtta thavAnI temaNe IcchA ghI, sAkara vagere laI gayo. ATalA badhAMne zuM karuM? ema vicArI ne karI paraMtu teNe saMsAratyAganI saMmati mAMgI, tene khuzIthI te ApI nirdoSa sAmagrI sAdhu-sAdhvIne ApI dIdhI. A puNyAnubaMdhI puNyathI, dIdhI; kemake saMsArane bhayaMkara jela ke katalakhAnuM samajanAra temAMthI zubha anubaMdhathI jo2dA2 puNya utpanna thayuM; jyAre te brAhmaNa hathiI thayo. nIkaLI janArane aMtarAya kema kare ? vairAgI zreNika A vAta samajI 8 kanyA sAthe lagna thayA pachI naMdiSeNa dIkSA le che. bhogAvalI karma zakyA. bAkI hovA chatAM tathA deve nA kahI hovA chatAM teNe dIkSA lIdhI. baLe, kRSNa paNa tevA vairAgI hatA. potAnI putrIone samajAvI cAra-cAra upavAsa 12/12 varSa sudhI karyo. ApaghAta karatAM paNa bacI , * saMsAratyAganA mArge caDhAvatAM. thAvasyaputranI dIkSA vakhate DhaMDhero jAya che. ekavAra dharmalAbha kahI vezyAnA ghare pahoMce che. teNI kahe che ke pITAvelo ke je koIne saMsAratyAga karavo hoya to pAchaLavALAnI pote ahIM arthalAbha khape. teNe AMkhanI pAMpaNe taNakhaluM aDADI sADA bAra maralA karI. bALa lagA mokale che
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-2-96 ane tA. 16-3-96 saMbhALa karaze. baMne saMsAratyAga karanArAnI anumodanA karatAM che ke zreNika rAjAnI dhAriNI rANInA putra meghakumAre bhagavAna mahAvIra pote tema karI zakavA samartha na hatA ! pAse dIkSA lIdhI hatI. teno saMthAro bAraNA pAse chelle Avyo, tethI abhayakumAranI buddhi hajo e kIrti dharAvanAra abhayakumAra zreNika sAdhuonI avarajavarathI dhULa paDavAthI, paga aDavAthI uMghI na zakyA. rAjAnA moTA putra hatA. AdrakamArane pratibodhita karanAra abhayakumAra savAre prabhune temaNe ghera pAchA javAnI vAta karI tyAre pUrvajanmamAM kaSTa hatA. rAjagRhI nagarI, jemAM mahAvIra svAmInA 14 comAsA rAjagRhI sahana karavAno vRttAMta jaNAvyo ane saMyamamAM sthira karyA. tathA tenA upanagara nAlaMdAmAM thayA hatA. rAjagRhIne zobhAvanArA pUrva bhavamAM aneka hAthIonA agraNI tarIke sumerUprabha nAmanA pratidina 7 hatyA karanAra arjunamAlI, zAlIbhadra, jene dharmalAbha hAthI hatA. vanamAM lAgelA dAvAnaLathI bacavA AvelA prANIomAM kahevaDAvyo hato te sulasA, puNiyA zrAvaka, pa27ne pratibodhita karI eka sasaluM uMcA karelA paga nIce AvI beThuM. uMco karelo paga nIce mUke saMyama mArge doranAra carama kevalI jaMbusvAmI, aneka tapasvIo, zrAvaka to te marI jAya tethI karuNArtahRdayavALA teNe lagabhaga rAtadivasa paga zreSThIo, satIo, rAjaputro tathA rAjaparivAranI preraka smRtio uMco rAkhyo tethI gabaDI paDI mRtyu pAmyo hato. te jIva te meghakumAra. rAjagRhI sAthe saMkaLAyelI che. choDI gayAM hatAM. temanA mAta avazya maLe che. tethI ApaNane zabda dvArA paNa temane ema. sI. cAgalA D "satsaMgI mane nAnapaNathI nyAyAdhIza pratye sahaja rIte ahobhAva ane vRddhAvasthAmAM yAda AvatAM paNa kaMpArI chUTatI, temanA saMbaMdhIoe A pakSapAta rahyA che. mane lAge che ke sau koinAM hRdayamAM nyAyAdhIzanAM samAcAra chupAvyA hatA, paNa temane khAtarI thaI gaI hatI ke temanI pAtra mATe kUNo khUNo rahelo che. jema mANasane "dharma' zabda dvArA aneruM mAtA duniyA choDI gayAM hatAM. temanAM mAtAnAM avasAna bAda temane sAMtvana ane AzAnuM kiraNa janme che tema "nyAyAsana' zabda dvArA paNa temanA nAnAne tyAM kalakattA laI javAmAM AvyA hatA. teo tyAM eka kaMIka AzvAsana avazya maLe che. tethI A pavitra Asana para besanAra varasa rahyA paNa temanA abhyAsamAM khAsa pragati thai nahi. pratye sau koinAM manamAM ahobhAva sahaja rIte jAge e svAbhAvika che. teo kalakattAthI AvyA tyAre temanuM nivAsasthAna muMbaI zaheranI vartamAna yugamAM nyAya mATenA prazno anekavidha svarUpanA ane vipula madhyamAMthI dAdara khaseDavAmAM AvyuM hatuM. A samaya 1906-1907nI pramANamAM astitvamAM AvyuM jatA hoya to paNa adAlato ane AsapAsano hato. teo dAdaramAM "enTonIo da' sIlvIA nyAyAdhIzonuM astitva samAjane "saghaLuM ThIka thatuM raheze." evI hAiskUlamAM pahelAM traNa ke cAra varSa bhaNyA. A zALAnA eka zikSake haiyAdhAraNa ApatuM rahe che. ane te samAjanI gatizIlatA mATenuM temane Itara vAcanamAM rasa letA karyA ane temanAmAM vAcanaprema preryo. mahattvanuM preraka baLa che. tema na hoya to arAjakatA samAjane jyAre teo potAnI jagyAe coMTI rahI vAMcyA ja karatA. eka vAra evuM banyuM virUpa banAvI de e kahI zakAya nahi. ke zikSaka vargamAM AvyA ane vidyArthI UbhA thaI prArthanA karavA lAgyA. bhAratanA tejasvI buddhipratibhA dharAvatA nyAyAdhIza zrI ema. paraMtu teo vAMcavAmAM eTalA tallIna hatA ke prArthanA bolAi gai tenuM sI. cAgalA (mahamada karIma cAgalA)nI AtmakathA 'Roses in paNa temane bhAna ja na rahyuM. prArthanA pUrI thaI eTale zikSake temane December'no jayAbahena ThAkore karelo anuvAda 'pAnakharanAM bolAvyA ane A zistabhaMga badala temane baMne hAtha para cha cha phaTakA gulAba' vAMcavAnuM sadbhAgya mane prApta thayuM, tethI zrI ema. sI. lagAvyA. temaNe te zikSA saMyama ane samabhAvathI bhogavI A prasaMge cAgalAnAM umadA ane anukaraNIya vyaktitva vize thoDA zabdo temane jIvanamAM zistanuM mUlya ThasAvyuM ema teo mAnatA. lakhavAnI lAlaca rokI zakato nathI. - dAdaranI zALAmAM trIjA dhoraNa (aMgrejI) sudhI abhyAsa karIne temanI aTaka "cAgalA' kema paDI e ramUjabharI bAbata che. teo teo seMTa jhevIyarsa hAiskUlamAM gayA. tyAMthI temaNe meTrikanI parIkSA zALAmAM dAkhala thayA tyAre temanA pitA ane dAdA vepArI hatA. teo pAsa karI. "jeITa phAdharo' niSpakSapAta rIte zALAnuM saMcAlana karatA marcanTa' nAme oLakhAtA. temane A aTaka pratye tiraskAra hato. temaNe tevo prasaMga temanAM vidyArthI jIvanamAM banyo hato. meTrikyulezana eka vAra temanA dAdAne khinnatAthI pUchyuM, "mAre kayuM upanAma grahaNa parIkSAmAM leTinanA viSayamAM je prathama Ave tene "sara kAvasajI karavuM?' temaNe tarata ja premathI javAba Apyo. " "cAgalA'. temaNe jahAMgIra leTina skolarazipa' ApavAmAM AvatI. zALAne AnA mATe temanA dAdAne tenuM kAraNa pUchayuM, temanA dAdAe javAba Apyo "tAro taiyAra karavAnI pasaMdagI temanI ane eka ketholika vidyArthI vacce pitA mAro ekano eka putra eTale enuM nAma "cAgalA" hatuM. temanI karavAnI hatI. zALAe temane pasaMda karyA ne temaNe meTrikyulezana kacchI bhASAmAM "cAgalA'no artha lADako thato hato. tethI temaNe parIkSAmAM leTina skolarazipa meLavI ja. marcanTa' aTaka choDI dIdhI ane "cAgalA'nuM upanAma svIkArI lIdhu. teozrI soLa varasanI uMmare mahAvidyAlayanA abhyAsa mATe seTa tyArathI teo haMmezAM "cAgalA" aTakathI ja oLakhAtA. jhevIyarsa kolejamAM dAkhala thayA. temane carcAsabhAmAM bhAga levAno temanAM bALapaNanA saMbaMdhamAM teo khAdhepIdhe sukhI kuTuMbamAM ucharyA savizeSa zokha hato. tethI temaNe vidyArthIono sahakAra meLavIne ane teo temanA dAdAnA lADakA pautra hatA teo ullekha temanI kolejamAM 'prathama varSa carcAsabhA' nAme eka saMgaThana racyuM. kolejamAM je AtmakathAmAM jovA maLe che. paraMtu temaNe temanA bALapaNanA eka karuNa "sAhityika sabhA' hatI tenuM sabhyapada inTaramIDieTa ane upalA prasaMgano bhAre vasamA AghAtanI hakIkatano khAsa ullekha karyo che ane vargonA vidyArthIonA mATe hatuM. teo prathama varSa carcAsabhAnA maMtrI, te che temanAM mAtAnAM mRtyuno. temane lAgavA maMDyuM ke temanI mAtAnAM banyA. temaNe je monTegyu-cemsapharDano hevAla' tAjetaramAM prasiddha thayo avasAnane lIdhe temanI aMdarathI koi mahAmoMghuM tattva nAmazeSa thaI gayuM hato te viSaya para ja prathama carcAnuM Ayojana karyuM. carcAsabhA cAlatI hatuM. temanI mAtAnuM mRtyu thayuM tyAre temane najIkamAM temanI 'AnTI"nA hatI ane baMgALanA eka tejasvI vaktA chaTAdAra vaktavya ApI rahyA ghera lai javAmAM AvyA hatA. temanAM mAtAnAM zabane kabrastAnamAM laI . hatA; tyAM AcArya phAdhara guDIra aMdara AvI pahoMcyA ane temaNe sabhA jatI veLA 'allAho akabara'nI je AjaMdabharI bUma sAMbhaLelI te temane barakhAsta karI. zrI cAgalane vidyArthIonuM ja nahi, paraMtu carcAsabhAnA
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-2-96 ane tA. 16-3-96 pramukha, itihAsanA prAdhyApaka hAjInuM paNa apamAna lAgyuM. pariNAme prinsipAla sAthenA zrI cAgalAnA saMbaMdho taMga banI gayA. zrI cAgalAne oksapharDamAM abhyAsa ka2vA javAnuM banyuM tyAre teo phAghara pAse guNavattAnuM pramANapatra levA gayA tyAre phAdhare ThaMDo AvakAra Apyo, paraMtu pachI rAbetA mujabanuM pramANapatra zrI cAgalAne ApyuM hatuM . prabuddha jIvana oksapharDamAM temaNe 'arvAcIna itihAsa'no viSaya pasaMda karyo. hato. zrI cAgalAne sAhityano atyaMta zokha hato, khAsa karIne kAvyono. itihAsa paranAM vyAkhyAnomAM hAjarI ApavI pharajIyAta nahotI, tethI zrI cAgalA aMgrejI kavitA paranAM vyAkhyAno sAMbhaLavA jatA. zrI cAgalAne khabara paDe ke potAnI zailI ane vaktRtvakaLA mATe prakhyAta hoya tevI koi khyAtanAma vyakti bolavAnI che, to teo tyAM avazya jatA. temane oksapharDamAM carcAsabhAmAM bhAga levAnI sArI taka maLI hatI . tyAM temane zrI jhINA, zrImatI sarojinI nAyaDu vagere jevI bhAratanI khyAtanAma vyaktiono saMparka thato. tyAre subhASacaMdra bojha tyAM Ai. sI.esa.no abhyAsa karatA hatA. zrI cAgalAe aDhI varSa sudhI sabhAomAM javuM, carcA sabhAomAM bhAga levo vageremAM gALyAM hatAM. chellI parIkSAne jyAre traNa mAsa rahyA tyAre teo khinna banI gayA. paraMtu saghaLI pravRttio choDI traNa mAsa sudhI teo abhyAsamAM lIna banI gayA. parIkSAnA AgalA be traNa divasa kaMi na vAMcavuM. evo temano prayoga muMbaimAM saphaLa thayo hato. temaNe oksapharDamAM paNa ja prayoga ajamAvyo. teo bIjA vargamAM uttIrNa thayA. temaNe oksapharDanA abhyAsa daramyAna 'inara Tempala'mAM paNa temanuM nAma noMdhAvyuM hatuM. temane dareka satramAM TempalamAM traNa bhojana samAraMbhamAM upasthita thavA mATe laMDana javuM paDatuM. A berisTara thavA mATe jarUrI hatuM. traNa varSa bAda, bhAratamAM game te muzkelIono temane sAmano karavo paDe to teno teo bahAdura hRdaye sAmano karaze. evI jarUrI zraddhA sAthe temaNe i . sa. 1922mAM RNabhAvanA svIkAra sAthe oksapharDanI vidAya lIdhI. DaoN. AMbeDakara ane teo muMbainAM vakIlo maMDaLamAM eka ja divase dAkhala thayA hatA. ane vaDI adAlatamAM sAthe ja prekaTIsa karatA. zrI cAgalA i. sa. 1922mAM muMbainAM vakIla maMDaLamAM joDAyA tyAre inaverArITI, ane sTroMgamena jevA aMgreja vakIlo ane bhUlAbhAi desAi, dInazA, mahaMmadaalI jhINA, sara cImanalAla setalavADa vagere jevA pratibhAzALI bhAratIya vakIlo khUba moTI pratiSThA dharAvatA hatA. zrI cAgalAnA zarUAtanA divaso Arthika rIte khUba ja vasamA hatA. zarUmAM jhINA rASTravAdI ane dezapremI hatA tethI cAgalA temanI cembaramAM vakIla tarIke cha varSa rahyA. paraMtu cAgalAne kesa mATenI brIpha maLe tevI koi bhalAmaNa temaNe nahi karelI. pariNAme zrI cAgalAne sakhata parizrama karavo paDelo. sakhata mahenata karavAno A guNa temanAM jIvanamAM haMmezAM rahyo. temaNe i. sa. 1941 sudhI 19 varasa vakIlAtanI prekaTIsa kara. ATheka varasa pachI temanI prekaTIsa sArI cAlatI hatI ane kSetra vistaratuM hatuM. vakIla maMDaLamAM joDAyA pachI temanAM lagna thayAM, temanAM patnI vadhAre zikSita nahotAM. zrI cAgalA temanAM patnIne haMmezAM zubha graho dharAvanAra gaNatA hatA. i. sa. 1941nA phebruArI mAsamAM muMbainI vaDI adAlatanA vaDA nyAyamUrti sara jhona bomonTe zrI cAgalAne vaDI adAlatamAM nyAyAdhIzanuM sthAna levAno prastAva rajU karyo. zrI cAgalAnuM nAma nyAyAdhIza tarIke svIkArAya te mATe vaDA nyAyamUrtine bhArata sarakAra sAthe jhagaDavuM paDyuM hatuM, kAraNa ke zrI cAgalA rAjakAraNanI pravRttimAM saMkaLAyelA hatA. paraMtu vaDA nyAyamUrti sara jhona bomonTanI e dalIla hatI ke temane zrI cAgalAmAM nyAyataMtrane lagatAM zaktio tathA guNo 11 sAthe levAdevA che. temaNe sarakArane khAtarI ApI hatI ke nyAyAsana para teo rAjakArane nahi lAve eTalo emanA para vizvAsa rAkhI zakAya ema che. ugna saMgharSa ane TapATapI pachI zrI cAgalAnuM nAma sarakArane svIkAravuM paDyuM. zrI cAgalAe temanI patnI sAthe vicAraNA karI ane pote paNa vicAra karyo. Akhare temaNe temanuM jAhera jIvana choDIne i. sa. 1941nA ogasTanI 4thI tArIkhe muMbainI vaDI adAlatanA madadanIza nyAyAdhIza tarIkenuM temanuM sthAna saMbhALyuM. zrI cAgalA nyAyAdhIza tarIkenAM temanAM nyAya-cukAdo ApavAnAM kAryamAM nirbaLa lokone adAlatanAM 2kSaNanI vizeSa jarUra che tevI daSTi rAkhatA. vaDA nyAyamUrti temanI kAmagIrIthI saMtoSa pAmyA hatA. temanA pachI AvelA bIjA aMgreja nyAyamUrtiono paNa zrI cAgalAe vizvAsa saMpAdana karyo hato. bhArata svataMtra banatAM, i. sa. 1947nI 15mI ogasTe zrI ema. sI. cAgalAe sa2 lIonArDa sTona pAsethI muMbainI vaDI adAlatanA vaDA nyAyamUrtino hoddo saMbhALI lIdho. teo agiyAra varasa sudhI kAryakSama vaDA nyAyamUrti tarIke rahyA. temane tAva Avyo hoya, saMdhivAno prabaLa humalo Avyo hoya, teo bimAra hoya ke vyathita dazAmAM hoya, to paNa teo adAlatamAM besatA. temanAM patnI temane pUchatAM, 'jyAre tabiyata sArI na hoya tyAre paNa adAlatamAM besavAthI tamane kaMi vadhArAno pagAra maLe che ke zuM ?' teo javAba ApatA, mAro AtmA emAM zAMti anubhave che ane e mane eka mahinAnA vadhArAnA pagAra jeTalo ja AnaMda Ape che.' zrI cAgalAnI vaDA nyAyamUrti tarIkenI suMdara ane mAnavatAbharI kArakirdI daramyAna AghAta sAthe Azcarya thAya tevo AghAtajanaka banAva banyo. temanI putrIe temane bacAvI lIdhA ema kahI zakAya. ghulIpAthI koi mANasa tAkIdanAM kAmanuM bahAnuM ApIne maLavA mAgato hato. te mANase vaDA nyAyamUrtinA maMtrI sAthe mulAkAta nakkI karI nahotI. tethI zrI cAgalA tene maLavA mAgatA nahotA. temanI putrI bahArathI AvIne, temanA khaMDamAM dhasI gai ane tene maLavA javAnI temane nA pADI. pitAe kahyuM, 'dUrathI garIba mANasa Avyo che to mAre maLavuM joIe.' putrIe kahyuM, 'DeDI, me e mANasano dekhAva gamato nathI, ane kRpA karIne ene na maLazo.' pachI to te mANasa acAnaka kAryAlayamAM dhasI Avyo. ane zrI cAgalAnI hatyA karavAnA hetuthI e Avyo hato e khulluM paDI gayuM. te divase vaDA nyAyamUrtinA nivAsasthAnanA daravAjA bahAra be polIsanA mANaso rAiphala sAthe UbhA hatA te doDI AvyA ane A tophAnI mANasane goLI mArI tyAre mAmalo thALe paDyo. zrI ema. sI. cAgalA A mANasane oLakhatA nahotA tema adAlatamAM teno koi dAvo paNa nahoto. zrI cAgalAne A mANasanuM AvuM kRtya karavA AvavAnuM kAraNa samajAyuM nahi. teo tarata ja rAbetA mujabanAM jIvananI jema rahevA lAgyA. ja temanAmAM nyAyAdhIza tarIkenAM sUjha ane buddhizaktine lIdhe jIvana vImA korporezananI bAbatomAM tapAsa karavA mATe eka vyaktinAM nyAya paMca mATe kendra sarakAranA gRhapradhAna paMDita goviMdavallabha paMte zrI cAgalAnI saMmati mAgI. temaNe tvarAthI tapAsa pUrI karIne temano ahevAla ravAnA karI dIdho. temanA A cukAdAne rASTrapati DaoN. rAjendraprasAda Aja sudhI apAyelAM cukAdAomAM eka zreSTha cukAdo gaNatA hatA ane temaNe kahyuM, 'jagatanA sarvazreSTha aDadho Dajhana nyAyAdhIzone bhegA karyA hota to teo paNa AnAthI savizeSa nyAyapuraHsara ane vivekabuddhipUrvaka cukAdo rajU karI zakyA na hota...' zrI cAgalAe temanI vaDA nyAyamUrti tarIkenI kArakirdI vize lakhyuM che, 'e agiyAra varSono kALa mArA jIvananuM sauthI savizeSa suvAsita gulAbapuSpa banI rahe che. Aje paNa e suvAsa maheMke che, ane jyAre
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 prabuddha jIvana tA. 16-2-96 ane tA. 16-3-96 jyAre DisembaranA zIta vAyarA roja karatAM vadhAre bhayaMkara rIte vAya che, mATe kahyuM, "temaNe koI divasa vakIla maMDaLanA koI sabhya tarapha mijAja tyAre tyAre e varSonI smRtimAM huM Azcarya ane AzvAsana zodhavA mathuM gumAvyo nathI; tema temaNe koI tarapha tochaDAI ke apamAnajanaka chuM...e varSo ke jyAre jiMdagI jIvavA jevI lAgatI hatI ane e AcaraNa dAkhavyuM nathI." zrI cAgalAe A zabdone sauthI vadhAre mahAna astitva pAchaLa eka dhyeya hatuM, ane eka dizA hatI. dhanyavAdarUpe gaNyA hatA. zrI cAgalAne, nyAyAdhIza tarIkenAM temanI kAryadakSatA, tejasvI zrI cAgalAne temanAM taddana nivRtta jIvananA be mAsa paNa muMbaimAM buddhi, sakhata kAma karavAnI suTeva, niSpakSapAtI valaNa, dezaprema vagere atyaMta vasamA lAgyA. dilhInI sarvocca adAlatamAM vakIla tarIke jevA sadguNone lIdhe kAryakArI rAjyapAla, heganagaranA zAMtimahelanAM upasthita thavAnI zrI pAlakhIvAlAnI vinaMtithI teo gayA; paraMtu tyAM makAnamAM besatI AMtararASTrIya adAlatanA nyAyAdhIza, i. sa. teo vakIlAtanI prekaTIsa karavAnI rIte ja rahI gayA. temaNe paisAne 1946mAM saMyukta rASTra samitinI beThakamAM bhAratanAM pratinidhi kyAre paNa sarvasva gaNyA nahotA. teo vAcanapremI tema ja kalApremI maMDaLanA sabhya, amerikAmAM bhAratanA rAjadUta, kendra sarakAramAM hatA. temane nATako jovAno khUba zokha hato. temanAM saMtAno pratye teo zikSaNamaMtrI, videzI bAbatolakSI maMtrI, kAzmIranI carcA mATe vAtsalyabhAva dAkhavatA ane temane temanAM kAryo mATe svataMtratAno haka salAmatI samitimAM bhAratanA pratinidhi vagere sthAno mAnabhera maLyAM che evo temano siddhAMta hato. temanA putro jIvanamAM sthira thayA te aMge ane temaNe te zobhAvyAM. temanuM vyaktitva samRddha banatuM gayuM ane zrI cAgalAne pitA tarIke koI lAgavaga vAparavI nahotI paDI teno dezapremanI bhAvanAthI dezanI aneka jaTila samasyAo mATe teo kaMIka temane saMtoSa hato ane saMtAnonI bAbatamAM temane prasannatA hatI. mahattvanuM pradAna karI zakyA e hakIkata che. AvA umadA mANasane eka vasamuM kaSTa paDyuM ane te e ke temanAM patnIe udyamapremI zrI cAgalA temanuM bhejuM vAparavAnI ajaba kanehane lIdhe thoDI vahelI cira vidAya laI lIdhI. temane temanAM patnInI khoTa sadAya pragati karatA karatA kendranAM maMtrI maMDaLamAM mAnabharyA sthAna sudhI pahoMcI 3khatI rahI. zakyA hatA. alabatta vidhinI vicitratA e banI ke kolejomAM zikSaNanuM zrI cAgalA cIlAcAlu arthamAM dharmAbhimukha nahotA, paraMtu teo mAdhyama prAdezika bhASA thoDA ja samayamAM dAkhala karavAnA nirNayamAM spaSTa rIte mAnatA ke mANasanI vicArazakti ane buddhimatAne sImA che teo sahamata nahotA. aMgrejInuM sthAna hiMdI le ema teo spaSTa ane enAthI anaMta ane zAzvata bAbato hala karI zakAya nahi. temane icchatA hatA. jyAM sudhI abhyAsakrama pramANenAM pAThyapustako hiMdI parama tattvamAM zraddhA hatI. tattvajJAnanI daSTi temaNe bhagavadgItAnAM bhASAmAM taiyAra na thAya tyAM sudhI ucca zikSaNanuM mAdhyama aMgrejI rahevuM "anAsaktinAM tattvajJAna'ne svIkAryuM hatuM. temanAM eka pravacanamAM joIe evI temanI daDha mAnyatA hatI. A bAbatamAM teo rASTrapremane temaNe kahyuM che, manuSya kaMI paNa tyajavuM na joIe, teNe to jIvanamAM mahattva ApatA hatA e paNa hakIkata hatI. prAdezika bhASAnAM AvAM je sthaLe te mukAya temAM tenuM kartavya bajAvavAnuM rahyuM...ane e mahattvathI prAMtavAda vadhe ane dezanI ekatA na vikase e bAbatathI teo kartavyapAlana pachI tenAM pariNAma mATe udAsInatA keLavavI joIe. khinna hatA. Akhare temaNe temanA A jAtanA siddhAMta khAtara maMtrI kartavyapAlana to enA hAthanI vAta che, tenAM pariNAmanI siddhine maMDaLamAMthI rAjInAmuM ApyuM. vidhAtA para athavA to ApaNAM bhAgyane doratI koipaNa zakti hoya zrI ema. sI. cAgalA muslima hatA, paraMtu komavAdano aMza paNa tenA para choDavI joIe.' temanAM kartavyaparANayatA, vyaktitva ane temanAM jIvanamAM nahoto. AjhAdI pUrvenA samayamAM zrI jhINAe temane jIvanadarzana aMge vigatathI jemane jANavAnI icchA hoya temaNe zrI temanI cembaramAM besavAnuM kahyuM hatuM. tethI zrI cAgalA temanI cembaramAM cAgalAnI AtmakathA avazya vAMcavI ghaTe. temanI AtmakathA aMgrejImAM cha varSa rahyA. jyAM sudhI zrI jhINA rASTravAdI rahyA, ane muslima lIge "Roses in December' ane gujarAtImAM teno anuvAda 'pAnakharanAM enI taTastha ane dezabhaktivALI nIti cAlu rAkhI tyAM sudhI teo zrI gulAba' vakIlo ane nyAyAdhIzo maTe to eka dharmagraMtha banI rahe tevI jhINA sAthe ane lIga sAthe paNa rahyAM. parata jevA jhINA komavAdI banyA che. anya buddhijIvI vAcako mATe preraNA ane mArgadarzana ApavAnI ane emaNe emano tirASTrano siddhAMta cAlu karyo ke teo zrI jhINAthI kSamatA te avazya dharAve che. sAhityanA abhyAsIone AtmakathAno ane lIgathI paNa judA paDI gayA. tyArapachI temane zrI jhINA sAthe kazo eka suMdara namUno jovA maLaze. ja saMbaMdha na rahyo. zrI cAgalAe pAkistAnanA prastAvane hiMduo temaja musalamAno mATe eka duHkhada banAva gaNyo hato, je dina-pratidina sAbita thatuM rahyuM che. teo pAkistAna na thAya ane akhaMDa hiMdustAna rahe evo prayAsa karavA paNa macyA hatA. temanI samagra kArakirdI saMghanAM navAM prakAzano daramyAna temaNe musalamAno pratye pakSapAta batAvyo nathI ane hiMduo pratye pUrvagraha rAkhyo nathI. teo vyakti aMgeno vicAra tenI zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI tAjetaramAM be graMtho guNavattAnI daSTie ja karatA, nahi ke tenI komanI daSTie. prakAzita thayA che. saMghanA pramukha DaoN. ramaNalAla zAha jyAre zrI cAgalA muMbaInI vaDI adAlatamAM madadanIza nyAyAdhIza likhita A be graMtho nIce pramANe che : ane vaDA nyAyAdhIza hatA, tyAre teo juniyara vakIlone uttejana | kiMmata ApatA ane te juniyara vakIlo bhaviSyamAM sArI pragati karI zakyA (1) sAMprata sahaciMtana bhAga-7 rUpiyA pacIsa ema teo joI zakyA hatA. jIMdagIe temane zuM zIkhavyuM? e praznanA javAbamAM temaNe lakhyuM che, "jIMdagIe mane snehALa ane anukaMpAmaya (2) jinatattva bhAga-6 rUpiyA vIsa banatAM zIkhavyuM che; teNe mane samajatAM zIkhavyuM che, nyAya toLatAM nahi.' jyAre teo muMbaInI vaDI adAlatanA vaDA nyAyamUrti tarIke nivRtta thayA, tyAre temanA vidAya samAraMbhamAM vakIla maMDaLanA eka sabhya temanA miAlika zrI muMbaI jena yuvaka saMgha mudraka, prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha prakAzana rathaLaH 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI- 400 004. phona : 3820286. mudraNasthAna H rilAyanTA ophaseTa prinTarsa, 28, khaDiyA sTrITa, muMbaI-400008. lesaraTAIparsaTiga : mudrAMkana, muMbaI-400 092, | a... .
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 varSa : (50) + 70 aMka: 40 0 tA. 16-4-96 00 Regd. No. MR. By./south 54. Licence 37 000zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra000 000 prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989H 50 varSa000 vArSika lavAjama rUA. 5000 - taMtrI ramaNalAla cI. zAha nAtivetta hase muft -bhagavAna mahAvIra (sAdhue amaryAda hasavuM nahi) hamaNAM mahAvIra janma kalyANakanI ujavaNI prasaMge bhagavAnanAM (sarva prakAranuM hAsya choDIne sAdhaka gutipUrvaka vicare) vacanomAMthI uparanuM vacana yAda AvyuM. dazavaikAlika sUtramAM paNa kahyuM cheH gRhastha jIvanano tyAga karI sAdhujIvane svIkAravuM e sahelI vAta saMApta vivaM[ 1 (atihAsyano tyAga karavo) nathI. mAtra kaMcana ane kAminInA tyAgathI uttama sAdhu thai javAtuM nathI. jaina sAdhuonA AcAra ghaNA ja kaDaka che. sAdhuonuM jIvana e tyAga pachI paNa saMyamI jIvanane zobhAve evI ghaNI bAbato che, jene tyAgamaya ane saMyamapradhAna hovuM joie. eTalA mATe sAdhuoe jIvanamAM utAravAnI rahe che. vyavahAra daSTie sAdhu thayA pachI etamukha kyAre, kevI rIte, konI sAthe, keTaluM bolavuM joIe te aMge bhagavAna banI AtmalakSI upAsanA karavAnI hoya che. krodha, mAna, mAyA, lobha 2. kathi, mAna, mAvA, lobha mahAvIre jhINavaTapUrvaka mArgadarzana ApyuM che. vagere kaSAyo nirmULa karavAno bhAre puruSArtha karavAno hoya che. hAsya e jIvananuM kudaratI lakSaNa che. hasavAnI zakti badhA jIvomAM ! lokeSaNAne ane labdhinA camatkArone jItavAnA hoya che. jaina sAdhunA nathI hotI. dazyamAna jIvasRSTimAM eka phakta manuSya ja evo che ke je zIlanA aDhAra hajAra jeTalAM aMga batAvavAmAM AvyAM che. hasI zake che. keTalAMka prANIo rahe che, paNa hasI zakatAM nathI. eTale - sAdhunA AcAro vize keTalIka mahattvanI sUcanAo Agama ja kahevAyuM che ke Man is a laughing animal. bALaka janme che ke graMthomAM ApavAmAM AvI che. sUtrakRtAMga sUtramAM je keTalIka mahattvanI tarata ja te raDe che. na raDe to e ciMtAno viSaya gaNAya che. tene parANe bAbato jaNAvavAmAM AvI che temAM eka sthaLe kahyuM cheH raDAvavA mATe prayatna karavAmAM Ave che. paraMtu hasavAnuM bALaka krame krame nannattha aMtarAaNaM, potAnI meLe zIkhe che. paragaMhe Na nnisiiye| hAsya ArogyanI daSTie upakAraka che. hasavAthI zarIranI vadhu gAmakumAriyaM kiDDe, mAMsapezIone vyAyAma maLe che ane Arogya mATe upakAraka evAM rasAyaNo te drave che. vyAvaharika jIvananI daSTie hAsya e jIvananuM nAtivelaM hase muNI / anivArya aMga che. te taMgadilI-Tension-ne nivAre che. yogya rIte sAdhu rogAdi koI kAraNa vinA gRhasthanA gharamAM na bese, tathA eno upayoga thAya to te jIvananuM bhUSaNa banI zake che. keTalIka gAmanA bALakonI sAthe ramata narama (bAlakrIDA ne karI, temaja mayadAnuM mAMsapezIo sAthe hAsya saMkaLAyeluM che. tyAM galagaliyAM karatAM mANasa ullaMdhana karIne hase nahi. hasI paDe che. sAdhuonuM potAnuM gaurava sacavAya e mATe A traNa bhalAmaNa hAsyano viSaya eka rIte joIe to kudaratI bakSisa jevo che. karavAmAM AvI che. emAM hasavAnI vAta paNa umerI levAmAM AvI che. La bIjAne sArI rIte, nirdoSa hAsya dvArA hasAvavanI zakti bahu ja thoDA koIkane kadAca prazna thAya ke zuM sAdhuoe hasIne vAta karavI ja na zo mANasomAM hoya che. keTalAka loko hAsyane mANI zake che, paraMtu pote joie? nA, evuM nathI. sAdhune hasavAnI manAI pharamAvavAmAM AvI ; koine hasAvI zakatA nathI. keTalAka loko bIjAne hasAvI zake che ane nathI. paraMtu sAdhuoe hAsyanI atizayatAne choDavAnI bhalAmaNa che, pote paNa bIjAnA hAsyane sArI rIte mANI zake che. karavAmAM AvI che. sAdhuoe moTethI, ghaNA badhA sAMbhaLe ema keTalAka mANasanI prakati ja eTalI badhI gaMbhIra hoya che ke khaDakhaDATa hasavuM na joIe ane emanuM hasavAnuM paNa vadhu samaya cAlavuM hasavAnI sArI sarasa vAta cAlatI hoya to paNa teo tene mANI zakatA. thavAnI na joie. nathI ane hasI zakatA nathI. keTalAkane bIjAnI vAtamAM rahelA hAsyanA AcArAMga sUtramAM paNa kahyuM cheH sUrane pakaDavAnI sUjha hotI nathI. sudhAraka yuganA narmamarmanA lekhake, . savvaM hAsaM pariccajja allINagutto parivvae / kavi-vivecaka navalarAme kavi narmadane eka prasaMge kahyuM hatuM ke "kavi,
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-4-96 tamArAmAM hAsyanuM zAstra ja nathI.' kavi narmada prakRtie eTalo badho upAzraye ke sthAnakamAM eka karatAM vadhu sAdhuo birAjamAna hoya tyAre gaMbhIra hato ke bIjAnI vAtamAM rahelA hAsyane te samajI zakato nahoto. koI eka sAdhu pAse koi eka strI AvIne bese to e maLavAnuM bIjI hasavAnuM tene bahu gamatuM paNa nahi. tenuM jIvanaghaDatara ja e rIte thayuM rIte to jAhera jevuM ja gaNAya kAraNa ke anya sAdhuonI upasthitimAM hatuM. ane teonI najara paDe e rIte maLavAnuM thAya. eTale te jAhera jevuM ja - kavitA kalAmAM je che athavA nava rasa batAvavAmAM AvyA che temAM gaNAya. to paNa anya koI na sAMbhaLe evI rIte aMgata vAta karavAno zRMgAra, vIra ane karuNa e traNane mukhya rasa tarIke gaNAvavAmAM Avyo avakAza to tyAre maLe ja che. eve vakhate sAdhue khapa pUratI ja vAta che. temAM paNa zRMgArane rasanA rAjA tarIke oLakhAvavAmAM Avyo che. karavI joIe ane hasavAnuM to avazya TALavuM joIe. vyavahAru lokajIvananI daSTie tathA kAvyanirUpaNanI daSTie e rasane hAsyarasa nirdoSa AnaMda ApanAro che tema chatAM hAsyarasanuM eka evuM mahattvanuM sthAna ApavAmAM Ave temAM kazuM ayogya nathI. paNa A moTuM bhayasthAna e che ke jo te maryAdA oLaMge to potAnuM gaurava gumAvI cha ke nava rasamAM hAsyane gauNa sthAna ApavAmAM AvyuM che bhUlavuM na de che. sAmAnyatAmAM sarI paDavuM, gauravahIna banI javuM e sAdhu mATe joIe. eTale hAsya jIvanano sarvoparI rasa nathI. hAsyarasa te rasano yogya na gaNAya. eTalA mATe paNa sAdhuoe hasavAmAM bahu upayoga rAjA nathI. jo gRhastha jIvanamAM hAsyane bahu mahatva na ApavAmAM rAkhavAnI apekSA rahe che. AvyuM hoya to sAdhujIvanamAM, dharmanA kSetro,ene vadhu mahattva na apAya hAya eka pakSe hovA chatAM bIje pakSe te lAgaNI dubhAvanAra ke e dekhItuM ane samajI zakAya evuM che. mAtra jaina dharmamAM ja nahi anya marmane ghAta karanAra banI zake che. bolanArano Azaya jarA paNa kharAba dharmamAM paNa majAka-mazkarI karI bIjAne hasAvanAra sAdhusaMnyAsIo, nathI hoto, paNa tenuM arthaghaTana kharAba rIte thaI zake che. bIjI bAju jogIone bagaDavAnAM bhayasthAna rahe che ema kahevAyuM che. eka keTalAka mANaso eTalA badhA catura hoya che ke hasatAM hasatAM bIjAne rAjasthAnI lokokita che ke: sAcuM kaDavuM saMbhaLAvI de che ke je sAMbhaLanArane apriya lAge che. AthI zAha to jhaghaDaeN suM bigaDe, bigaDe ThAkara vyAjaDiyo; hAsyanI sAthe gerasamaja thavAno saMbhava rahe che. mATe sAdhuoe ghara ghara phiratI nAra biga, bigaDeM jogI hAMsaDiyo.. hAsyano Azraya levo na joIe. hAsyane kAraNe emane ahiMsAnA dharmane ane hAsya rasane saMbaMdha nathI evI eka mAnyatA sarvAze mahAvratane dUSaNa lAgavAno saMbhava che. khoTI nathI. dharmanA kSetre zuddha, nirdoSa hAsya rasane avazya sthAna che, hAsya kyAre dezIluM banI jAya te kahI zakAya nahi. potAnA manamAM paraMtu sulaka, zudra hAsyarasane, rasAbhAsane bilakula sthAna nathI, kAraNa rahelA DaMkhane hasatAM hasatAM vyakta karI devAnI kalA keTalAka catura ke dharmano viSaya ja jIvanane uccattara beya tarapha laI javAno che. mANasone hastagata-(jihuvAgata) hoya che. kyAreka bolanAranA manamAM jIvanane avanati tarapha laI javAnuM kArya dharmanuM nathI. sthUla hAsya rasa daMza na hoya paNa trIjA ja loko emAM daMza rahelo che, evo Aropa jIvanane avanati tarapha laI jaI zake che. eTale ja prAcIna praziSTa lagAvI IrSyAthI be vyaktine laDAvI mAre che. sAdhuone mAthe AvuM dharmagraMthomAM hAsyarasanuM nirUpaNa nahi jevuM ja che. ema kahevAya che ke doSAropaNa na Ave e mATe paNa teoe AvI majAka mazkarIthI dUra bAibalamAM hAsyarasanuM eka paNa vAkya nathI. eka lekhake kahyuM che ke rahevuM joIe. taduparAMta sAdhuoe bIjAne utArI pADavAnA AzayathI The total absence of humour from the Bible is one bolAtA upahAsa ke parihAsanA prakAranA hAsyano Azraya na levo of the most singular thing in all literature.' ' joIe. . hasavAnA viSayamAM koIka vAra evuM bane che ke sAdhu pote evuM kaMIka saMvA-hasAvavAmAM keTalIka vAra atizayokti ke alpoktino bole ke jethI bIjAne hasavuM Ave ane pachI potAne paNa hasavuM Ave. Azraya levo paDe che. atizayokti ke alpokti e baMnemAM satyanuM to koIka vakhata evuM bane ke sAmI vyaktie hasAvavAnA irAdAthI AMzika khaMDana thAya che. emAM asatyakathanano Azaya nathI hoto, paraMtu kaMIka evI vAta karI hoya ke jethI sAdhune hasavuM AvyA vagara rahe nahi. atizayokti ke alpokti kyAreka asatyakathana sudhI pahoMcI javAno AmAM sAdhuoe pote zakya hoya tyAM sudhI bIjAne hasAvavA khAtara saMbhava che. sAdhuoe "satya"nuM mahAvrata dhAraNa kareluM hoya che. eTale hasAvavAno prayAsa karavo na joie. koI evo viSaya hoya ke jethI teoe hasavA-hasAvavAmAM potAnA mahAvratanuM khaMDana na thAya athavA vAta karatAM karatAM kudaratI rIte potene hAsya Ave to tene prasaMge paNa koI aticArano doSa na lAge e mATe pUrI sAvadhAnI rAkhavI jarUrI hasavAnuM saMyamita ane gauravavALuM hovuM joIe. sAdhunA hAsyamAM jo che. gaurava na hoya to sAdhunI sAdhu tarIkenI chApa eTalI sArI na paDe. haLavI rIte bolAyelI vAta kyAreka gaMbhIra rIte levAya che to - - sAdhuoe potAne vaMdana karavA AvanAra varganI sAtheno vyavahAra kyAreka nathI levAtI. eno gaMbhIra Azaya na samajanArano doSa kADhI barAbara custa rIte vicArI levo ghaTe. puruSavarganI sAthe hasavAno viSaya zakAto nathI. mANasa bacAva karI zake che ke huM to ema samajato hato ke eka che ane strI varga sAthe hasavAno viSaya bIjo che. vaLI eka ja tame hasatA hatA, majAka karatA hatA. mane zI khabara ke tame sAce ja puruSa maLavA Avyo hoya tenI sAthe hAsyayukta vAta karavI ane kahetA hatA." Ama hasIne, majAkamAM kahevA jatAM arthano anartha paNa puruSonA samudAya sAthe hasIne vAta karavI e bemAM pharaka che. tevI ja thaI zake che. evI rIte bolavA jatAM sAdhune to mAyA-mRSAvAdano rIte mahilAonA samudAya sAthe hasIne vAta karavI ane koI eka ja bamaNo doSa lAgI zake che. strI AvI hoya ane enI sAthe hasIne vAta karavI e be sthiti vacce sAdhuoe ane sAdhvIoe vijAtIya vyakti sAthe bahu hasIne paNa pharaka che.' vAta na karavI joIe. hAsya be vyaktine paraspara nikaTa lAvanAruM tattva Ama to jo ke jaina munione mahilA sAthe ekAMtamAM vAta che. e nikaTatA sAthe caherAnA hAvabhAvomAM ane AMkhomAM thatA karavAnI manAI pharamAvavAmAM AvI che. to paNa keTalIyavAra evI parivartanane kAraNe paraspara AkarSaNa paNa janme athavA potAnA duSTa paristhiti UbhI thAya che ke jaina muni AgaLa koI eka ja mahilA vaMdana Azayane hAsyanA oThA heThaLa chupAvI zakAya. gRhastha strIo mATe karavA, sukhazAtA pUchavA, paccakakhANa levA, koIkanA kaMika samAcAra paNa evI zikhAmaNa apAya che ke teoe parapuruSa sAthe bahu hasIne ApavA ekalI AvI hoya. evA saMjogo koIka vakhata UbhA thAya ke vAta na karavI joIe. hasyA ke phasAyA. saMyamI sAdhuoe eTalA mATe
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-4-96 prabuddha jIvana mahilAo sAthe bahu hasIne vAta na karavI joIe, kAraNa ke ethI sAdhunI pAse prasannatAno uttama guNa eTalo badho khIlelo hovo emanA cothA mahAvratane dUSaNa lAge che. joie ke temanA zAMta ane dhIra gaMbhIra vadana upara prasannatAnI rekhAo hAsyano samAveza nava no-kaSAyamAM karavAmAM Avyo che ane temAM smitanI rekhAo tarIke kAma kare. erekhAo evI utkRSTa koTinI hovI paNa hAsyane paheluM sthAna ApavAmAM AvyuM che. krodha, mAna, mAyA ane joIe ke emanI pAse AvIne vAta karanArane ke dUrathI emanAM darzana lobha e cAra kaSAyomAM jeTalI ugratA che eTalI ugratA hAsyamAM nathI. karanArane mATe te preraNArUpa banI rahe. ethI ja ene nokaSAyamAM sthAna ApavAmAM AvyuM che. ane te paNa paheluM gaurava e sAdhunuM bhUSaNa che. gAMbhIrya dvArA gaurava jaLavAya che, ja sthAna che. eno artha e thayo ke hAsya paNa azubha karma bAMdhavAmAM hAsya dvArA nahi. bahu hasatA-hasAvatA mazkarA mANasanI samAjamAM moTuM nimitta banI zake che. eTale ja saMyamI jIvana mATe hAsyane vajarya ekaMdare ane lAMbe gALe ochI kiMmata aMkAya che. kahevAya che ke haMsiyAM gaNavAmAM AvyuM che. roSa aHIR, guna gAvai, hA . sAdhu bhagavaMtone mAthe jo je prasaMge pUruM gAMbhIrya jALavavAnI apekSA hoya tyAM hasavAnI vAta vyAkhyAna dvArA upadeza ApavAnI javAbadArI hoya to emaNe pUre na karI zakAya. keTalAka lokomAM e jAtano viveka hoto nathI. hAsyanI gAMbhIrya sAcavavuM joIe ane potAnA gauravane khaMDita thavA devuM na vRtti evI che ke te mANasa pAse viveka cUkavAvI de che. zokanA ke du:khanA joie, nahi to temanA upadezanI dhArelI asara thAya nahi. vyAkhyAna prasaMgo hoya tyAM mANasena hasavuM joIe. keTalAkanI hAsyavRtti eTalI vagerenI javAbadArI na hoya to paNa sAdhunuM cAritra suvAsamaya, preraka prabaLa hoya che ke gaMbhIra prasaMge paNa te hasyA vagara rahI zakatA nathI. ane udAharaNarUpa hovuM joie. vadhu paDatuM hasavAthI, amaryAdi eka aMgreja netA mATe carcile kahyuM hatuM ke 'He runs the risk of khaDakhaDATa hasyA karavAthI sAdhumAM vivekano abhAva che evI chApa paDe being most humourous when he wishes to be most che ane pariNAme emanuM saMyama-jIvana bIjAne mATe preraNArUpa banatuM serious.' nathI. sAdhue gRhastha jIvanano tyAga karyo hoya che. ethI emanA hAsyanA prakAromAM sAmAnya smitathI khaDakhaDATa hAsya sudhInI ghaNI jIvananirvAhanI javAbadArI samAjane mAthe Ave che. samAja eTalI judI judI kakSAo hoya che. smitamAM paNa AMkhonuM smita uttama prakAranuM, javAbadArI hoMzapUrvaka uThAve che ke jyAM ene saMyamathI suvAsita thayelA hoThanuM smita madhyama prakAranuM ane dAMtanuM smita kaniSTha prakAranuM gaNAya sAdhanA jIvananI pratIti thatI hoya, je evA sAdhu nathI hotA emanA che. mitamAM gaurava che. visaMgatino acAnake thato arthabodha mANasane jIvana nirvAhanI javAbadArI samAjane bojArUpa lAge che. ane keTalAka khaDakhaDATa hasato karI de che. hAsyanuM zAstra evuM che ke jeTaluM jarUrI hoya gRhastho emAMthI chUTavAno ke paNa prayatna kare to te samajI zakAya evI ethI vadhAre jo khaDakhaDATa hasavAmAM Ave to te grAmyatAmAM sarI paDe vAta che. che. vaLI je vAtamAM mAtra smita ja pharakAvavAnuM hoya tyAM koI khaDakhaDATa je sAdhuo Atmamagna che, AtmajJAnI che teone to aMdarathI hase to te mANasanI abudhatAne tathA grAmyatAne chatI kare che. kahevAya AnaMdano kuvAro eTalo badho UDato hoya che ke emane pachI bahArano che ke mUrkha mANasa be vakhata hase, eka badhAMnI sAthe ane pachI potAne mAtra hAsya rasa nahi badhA ja raso nirarthaka lAge che. bhojananA SaDrarasa jyAre artha samajAya tyAre. hoya ke kavitAnA SaDrarasa hoya, e badhA rasahIna banI jAya che. ucca hAsyamAM pramANabhAna sauthI mahattvanuM che. hAsya kyAre potAnI sAdhu mahAtmAo mATe to upazamayukta, anubhavajJAnano zAMta sudhArasa maryAdA oLaMgI jaze e kahI zakAya nahi. hasanAra ke hasAvanAra e bemAMthI koi e vize sAcI AgAhI na karI zake. eTalA mATe ja rasano rAjA banI rahe che. teone mATe to e ja rasa hai : I hoya maryAdAmAM hasavA upara atizaya bhAra mUkavAmAM Avyo che. eTale ja slauye 3 A sense of humour is a sense of proportion. na D ramaNalAla cI. zAha kavi khabaradAranI patrazailI | DaoN. dharmendra ma. mAstara (madhurama) kavi khabaradAranI viziSTa kalAtmaka patrazailI tarapha sau prathama tathA baTubhAI umaravADiyA, paramAnaMda kApaDiyA, maTubhAi kAMTAvAlA, ApaNA sAkSara ba. ka. ThAkore khabaradAranA kanakotsava prasaMge vaDodarAthI kavi "kusumAkara', dI. bA. kRSNalAla mo. jhaverI, sAkSara zrI ba. ka. pragaTa thatA maTubhAi kAMTAvAlA saMpAdita "sAhitya' mAsikanA "kavi ThAkora, mUrdhanya vivecaka viSNuprasAda 2. trivedI, zrI jehAMgIra mA. khabaradAra kanakotsava aMkamAM emanA potAnA paranA thoDA patro pragaTa desAi, sAkSara zrI narasiMharAva diveTIyA, kavi zrI janArdana prabhAskara, ' karI eka lekha dvArA 1931mAM dhyAna kheMcyuM. temAM temaNe lakhyuM hatuM ke, pIlA makATI, pro. DaoN. maMjulAla 2, majamudAra, zrI umIyAzaMkara 'rA.a.pha. khabaradAra pArasI che tathApi jema emanI padyaracanA tema mahetA, zrI naTavaralAla vImAvALA, (taMtrI-"gAMDIva') zrI mULajIbhAI emanA kAgaLo zuddha gujarAtI sAhityamAM viziSTa sthAnanA adhikArI pI. zAha, nyAyamUrti zrI nAnubhAi jI. zelata "mAsika majAha'nA taMtrI che. ahIM emanA hemotsava prasaMge thatAM prakAzanomAM emanA khAsa zrI dAdI tArAporavAlA, patrakAra yajJeza zukala, kavi zrI ratubhAi desAi jALavelA kAgaLo vaDe navo AraMbha karuM chuM ane AzA rAkhuM chuM ke krame ane nATyakAra zrI yazavaMta paMDyA jevA sAhityakAro para lakhAyela 88 krame emanA ghaNA kAgaLo chapAze." patro maLIne kula 154 jeTalA .sa. 1897thI i. sa. 1953 emaNe 1931mAM sevelI e AzA cheka 1992mAM ekasaTha varSa sudhInA samayavyApa daramyAna lakhAyela patro vyaktivAra tathA samaya ! bAda muMbaI pArasI paMcAyata dvArA prakAzita "kavi khabaradAranA patro'nA kramAnusAra goThavAyela supere saMkalita thayA che, jemAM kavinA mRtyu pUrve saMpAdana dvArA phaLIbhUta thai. emAM kavi putra pestanajI khabaradAra para eka divasa agAu patrakAra yaza zukala para lakhAyela patra paNa samAveza lakhAyela 16 jeTalA parivArapatro, harSadarAya desAi, pharAmaroja dha. pAmyo che. dhanasurA, narImAna ba. bajAM, gokulabhAI dau. bhaTTa, bejana desAI tathA A badhA patromAM vimAnasa ne kavinA vividha viSayo paranA mInu desAI jevA emanA nikaTanA prazaMsaka mitro para lakhAyelA 41 vicAro pragaTa thavA uparAMta te patronI UMDIne AMkhe vaLage evI keTalIka
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ A 4 prabuddha jIvana viziSTatAo paNa tarI Ave che. pahelI viziSTatA te emAM pragaTa thatAM kavinA vividha svarUpo ne manobhAvo. A sarve patromAM kavi khabaradAra kavi ane pitA, sAhityapriya ane vivecaka, kartavyaniSTha ane prabhujana-sajjana, nispRhI ane snehI, ciMtaka ane protsAhaka, murabbI ane zubhecchaka, pratikULa paristhitimAM maMthana anubhavatA ane AthaDatA, jhaghaDatA paNa nItidharma ane Adarza na choDatA khamIravaMtA laDavaiyA ane sadaiva mAMdagImAM pIDAtA phariyAdI temaja satyaniSTha ane AtmanirIkSaNamAM rata rahetA-evA vividha svarUpe dekhAya che. A sulakSaNo patramAM eka tarapha dekhAya che to bIjI tarapha mAnasika durbaLatA ane asaMtoSa, IrSAbhAva ane vahemIpaNuM, vicitra ahaMvRtti ane kSudratA, AkSepo karavAnI ne chidro zodhavAnI vRtti ane laghutAgraMthi vagere anicchanIya aMzothI pIDAtA khabaradAra paNa joi zakAya che. temanuM nirADaMbarI vyaktitva emAM eka yA bIjA svarUpe pragaTa thAya che; patralekhakanA vividha manobhAvo, Urmio, vicAro ane manomaMthano chatAM thAya che. vArtAlApa jevI nikaTatA emAM varatAya che, AthI tAjhagI ane jIvaMtatAno sparza emAM che. 'kalApI'nA patronI jema patra lekhakamAM Avazyaka gaNAtA vyaktitvanI viziSTatA, bhASAno prasAda ane kalAdaSTinAM trividha tattvo khabaradAranA patromAM DokiyAM karI jAya che. emanuM kusuma jevuM komaLa, saMvedanapaTu hRdaya AyAsa vinA patromAM nItare che. emanA vyaktitvanAM vividha pAsAM para A patro prakAza nAkhe che. bhASAno emanA jeTalo prasAda to gujarAtI sAhityamAM ghaNAM thoDA lekhakomAM joi zakAya che. tA. 16-4-96 ane nirbheLa jharaNAMrUpa che. eka rIte emanA patrone AtmalakSI UrmigIta ja kahI zakAya. khabaradAranA mAnasika jIvananI anekavidha pravRttio, temanI sArI narasI rucio, temanI mAnyatAo, temanA gamAaNagamAo, temanA vicAro, siddhAMto ane abhiprAyo, temano prakopa ane Thapako, temano baLApo ane kaTAkSa vagere emAM joi zakAya che. temanA jIvananA lagabhaga 56 varSanA paTa upara A patro vistaryA che. eTale emanI vyaktimattAnA vikAsanI spaSTa nahIM paNa kaMika jhAMkhI tavArIkha A patromAMthI sAMpaDe che. patra lekhaka abhilASA karI batAve che, niMdA kare che, phariyAda kare che, zraddhA vyakta kare che. kavicata jIvanasaMdeza Ape che, koine salAhasUcano Ape che, kavacita vaDIlazAhI upadeza Ape che ane koIne preraka mArgadarzanarUpa udbodhana kare cheH TUMkamAM khabaradAranuM mAnavya patromAM pragaTa thAya che. ane tethI mAnava khabaradArano paricaya sAdhavA mATe ane temanA jIvanane samajavA mATe temanA patra sAhityano abhyAsa jarUrI bane che. viSNuprasAda trivedInA mata mujaba manuSya hRdayane ghaDanAra cAra baLo cheH paristhiti, kavitA, dharma ane jIvanadarzana. A paikInA paristhiti ane jIvanadarzananAM be baLoe khabaradAranA jIvanane zI rIte ghaDyuM teno kaMika khyAla emanA upalabdha patro dvArA sAMpaDe che. judI judI vyakatio uparanA judA judA patromAM khabaradAranA vyaktitvanA bahuvidha svarUpa daSTigocara thAya che. khabaradAranA patro arIsAnI mAphaka temanA jIvana ane vyaktitvanI chabI jhIlI batAve che. 'sAhitya eTale jIvananuM darpaNa' e sUtra patrasAhitya mATe sauthI vadhu yathArtha ne baMdhabesatuM che. khabaradAranA mana ane aMtaranI tasavIra emAM aMkita thai che. e rIte emanA patro emanA saMvedanapaTu mAnasanA ghotaka che. khabaradAra pAsethI ApaNane AtmakathA maLI nathI. e paristhitimAM emanA patrone AtmavRttAMtanA aMzarUpa gaNI zakAya. emAM emanI mUMjhavaNo, AMtarika aMgata samasyAo ane Arthika phUTa koyaDAo chatAM thAya che. temanI vividha racanAonA udbhava ane bhUmikAnI spaSTatA ke temane abhimata evuM kAvyanuM arthaghaTana paNa patro spaSTa kare che. gAMdhIjI ane 'kalApI'nI jema patromAM manane mokaLAzathI 2matuM mUkavAnI Teva khabaradArane paNa hatI. keTalAMka patro to hRdaya khulluM karavAnA AzayathI ja jANe temaNe lakhyA hoya ema lAge che. A kAraNathI emanA patro temanA AMtarajIvana para sAro prakAza pADI jAya che. nAnI vaye paNa temane kavitAno mahimA samajAyo hato ane e vize teo niSThAthI temaja gaMbhIratAthI vicAra karatA hatA e temanA 'mAsika majAha'nA taMtrI 52nA patro darzAvI jAya che. temanA patromAM sAhitya-vicAra, jIvana-vicA2 ane kartavya-vicAranAM trividha vyaktitva-tattvo pragaTa thAya che. temanAM jIvana vikAsanI AchI pAtaLI rUparekhA paNa temanA patromAM joi zakAya kharI, temanA sarva patromAM sAhityakArone lakhAyelA patro kalAvidhAnanI daSTie uttama che. ane temAMya kavi ' kusumAkara'ne lakhAyelA patro sarvottama che. khabaradAranA patro temanA AMtara bAhya mAnasa ane jIvanaprakRtine tathA sAhityasAdhanAne temaja lekhakanA vividharaMgI vyaktitvane sAcI rIte prakAzamAM ANe che. temanA vividha rasanA pradezomAM temanA patro ApaNane lai jAya che ane temanA mAnasa pradezano vihAra karAvI rasAsvAda cakhADe che. prApta thatA khabaradAranA badhA ja patro khAnagI aMgata prakA2nA che ane koi paNa patra pragaTa binaMgata jAhera prakArano nathI, eTale emAM enuM hRdaya ane emanI kavitAne vahevaDAvanArI vedanAo jovA-anubhavavA maLe che. emanA patro emanA zarI2 ane mananI vyathA-vedanAne dekhADe che. ane tatkAlina paristhitinA nirmaLa khabaradAranA patronA prabhAvanuM mukhya kAraNa temanI prAsAdika, saraLa ane sacoTa zailI che. emAM sabhAnatAno aMza na hovAthI emanI haiyAnI dharatImAMthI phUTelI sa2vANI jevI svayaMbhU emanI vANI che. jo ke 'joya, maTha sthApavuM nathI, dalagIra, yAda kIdho, huM ahIM bahArobahAra Avyo, Treine pUgatAM, pozato, vyaktavya, pustakonA thokabaMdha prUpho, tenuM saurabha, kusumanI ghena, ghADo, jagatanI eka ja cakSu ane gaDabaDa vagere jevA prayogomAM pArasIzAi gujarAtInAM lakSaNorUpe liMgadoSa ke lekhana yA vyAkaraNadoSa dekhAi Ave che, paNa e sivAya ekaMdare temanA patromAM bhASA Urmine anurUpa rahe che. emAM nathI bhASADaMbara ke nathI durbodha saMskRtamaya jaDabAtoDa zabdothI niSpanna thatI kliSTatA. UrminI UMDI vedhakatA e patra zailInuM vyAvartaka lakSaNa che. ane tene lIdhe te vAcaka sAthe ekadama AtmIyatA sAdhI le che. vAcaka patralekhaka sAthe je tAdAtmya sAdhe che tene pariNAme lekhakanA vaktavyanI sAthe samarasa banI jAya che ane bhAva tathA bhASAnA yogya saMyogathI sacoTatA AvavA pAme che. emanI patrazailInuM bIjuM lakSaNa che viSaya ke vastuno sIdho upADa. jhAjhA viSayAMtaramAM aTavAyA vinA te sIdhA ja viSaya prati prasthAna karI jAya che. A prakAranI nAsAgratA (Directness) temanI patra zailIno mahattvano guNa che. temanA patro saMbodhana ane upADamAM paNa ADaMbara rahitatA, namratA ane sIdhusaTa Alekhana che. emanI patrazailInuM trIjuM lakSaNa che temAM AvatuM ciMtana, temanA patromAM kyAMka jIvana vize, kyAMka sAhitya vize to kyAMka kartavya vize thoDuM zuM ciMtana vIjaLInA camakArAnI jema camakI jAya che. keTalIka vAra to AvA ciMtanamAM mahAna ciMtakanI adAthI teo sarasa ane amUlya vicAraratna ApI jAya che. temanA ciMtanamAM vicAronI saMkucitatA ke jaTilatA nathI ane kadAca temAM gahanatA paNa nathI, paNa potAne je satya samajAyuM yA lAdhyuM che tenuM kathana sIdhI, sAdI, saraLa ane sUtrAtmaka zailImAM teo kahI jAya che. emAM sUtrAtmakatAnI sAthe sacoTatA paNa evI AvI jAya che ke vAcakanAM hRdaya para jANye ajANye e asara karI jAya che. vaLI A ciMtana prasaMgane ucita ane Urmine anurUpa hoya che. Ama, emanA patromAMthI emanI mAnasika ane bauddhika zaktino paricaya prApta thAya che.
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-4-96 prabuddha jIvana lakSmI, yaza vagerene 'managamiyA' kahIne temaNe eka patramAM sarasa ane uddbodhanamaya zailImAM ciMtana relAvyuM che. madrAsathI tA. 24-10-1931nA roja zrI kusumAkarane lakhelA patramAM temaNe lakhyuM che-'bIjAonI mAphaka tamane paNa ema lAge che ke duniyA kadara nathI karatI. paNa e kadarane mATe ApaNe TaLavaLavAnuM zA mATe hoya ? kartavya karye jAo, hRdayanAM amRta ThAlavye jAo, puNyanAM bIja vAvye jAo; eka dina Ugaze ja Ugaze. duniyAmAM nAMkheluM kazuM eLe jatuM nathI. kALa ane anaMtatAnA bheda koi mApI zakatuM nathI. najara jema jema bahAra nahIM paNa aMtaramAM UMDI TharatI jaze tema tema sarva asaMtoSa dUra thaze. varSothI e ja cAvI mane hAtha lAgI ne bahAra jovAnuM mUkI dIdhuM ane tethI Aje tame juo cho ke sAruM gujarAta mArA para snehavarSA karavAnuM kArya kare che. sau sAthe snehanAM bIja veryAM, te para snehapuSpo UgyAM che. sAttvikatA rAkhI sarvane cAhI-zatrune paNa-kartavya karye jAo, lakSmI, yaza, kIrti (vagere) ApaNe mAgye maLatAM nathI, e sau 'managamiyA'chUTo ne phaLa prabhune soMpI dyo !' kahevAya che. emane mana thAya tyAre e Ave. dAda2thI tA. 15-10-1941nA roja 'kusumAkara' paranA patramAM kavie kavitA ane kadara vize kavitvamaya ciMtana pIrasyuM che. ' sAhitya kSetramAM tame varSothI viSAda dhAraNa karI rahyA cho te mane gamatuM nathI. tame zuM tAtkAlika kadara ke prazaMsA sAhitya jagata taraphathI maLavAnI AzA rAkho cho ? ane te paNa kavitAnA bhAMgyAtUTyA abhyAsavALA gujarAtI kavio ne vivecako taraphathI ! are bhAi, ziva ziva karo ! tamArAmAM sAhityanuM je cetana hoya tene prakAzatA ja raho. upara AkAzamAM lAkho tArAo camake che. temAMnAM thoDAnAM ja nAma ApaNane jANIe chIe. ane ApaNI najara paNa kAMi badhA ja tarapha pharatI nathI. tamAruM teja vadhAro eTale dhIre dhIre na jonArA paNa joze. jIvanamAM viSAda rAkhyethI vadhuM zuM thaze ? kavitAno divyAnaMda je kavi anubhave che ane duniyA teNe jo sAMbhaLyuM hoya to gAi saMbhaLAve che, te ja zuM kamI vaLatara che ? kadara mATe zA mATe TaLavo cho ? je sonuM che te sonuM ja raheze. pIttaLa game teTalA caLakATa kADhI batAvaze te sonuM thavAnuM nathI ja. samaya potAnuM kAma ka2ze ja.' temanI patrazailInuM cothuM viziSTa lakSaNa che temanI mAnasika mathAmaNonI patromAM upasatI chabI. temanI kauTuMbika karuNatA ke Arthika avadazA, temanI hRdayanI vyathA ke aMtaranI gaDamathalo-mathAmaNo Adi emanA patro eka yA bIjI rIte vyakta kare che. AthI temanA jIvananI vAstavika chabI vAcakane jovA maLe che. temanI jiMdagIno karuNa rasa hRdayasparzI bane che. temanA patromAMnI gadyazailI akRtrima, sIdhI, sAdI, subodha ane pravAhI che. jANe UrminA raMge raMgAyelI na hoya ! kyAreka sAhitya carcA vakhate e gaMbhIra hoya che, kyAreka kuTuMba vyathAnA Alekhana vakhate komaLa ane Ardra hoya che. to kyAreka AkSeponA AropaNa TANe e paruSa hoya che to kyAreka udbodhana prasaMge vIM22sathI sabhara evI ojasavaMtI ane AzApreraka hoya che. Ama, prasaMge prasaMge e bhAvane ucita svarUpa dhAraNa kare che. emAM kyAreka kavitvanI chaTA dekhAya che, kyAreka taLapadA rUDhiprayogo ke phArasI zabda prayogo thayA hoya che, paraMtu e game tema hoya, to paNa temanI bhASAnuM pUra vegIlI gatie ApaNane kheMcI jAya che. emAM nathI mithyA vANIvilAsa ke nathI vANInI daridratA, koikavAra emAM UchaLatI Urmi dekhAya che to koikavAra zAMta Urmi pratyakSa thAya che. patromAM khabaradAra kyAreka hitaciMtaka banI zubhecchA vyakta kare che, kyAreka jIvanavyathA karuNatAthI Alekhe cha, to kyAreka gaMbhIra vicAra rajU karI dilAso ApI jAya che. keTalIkavAra to nAnakaDAM madhura UrmikAvyo ke ciMtanakAvyo ja jANe emaNe patromAM sarjI dIdhA che. ane kayAreka te karuNArka viSAda dhAraNa karIne beThelA 'kusumAkara'ne kavie kevI ciMtanasabhara kavitmamaya zailImAM preraka udbodhana karyuM che. 5 madrAsathI tA. 18-11-1936nA roja zrI kusumAkaranA patramAM kavie lakhyuM che-'ekavAra pAchuM huM tamane nikhAlasatAthI lakhI dauM. A tamArA hRdayano asaMtoSa ane bIjAonAM kAryomAMthI upajato viSAda choDI dyo ! duniyA jeNe banAvI che te e duniyAne doravI raheze ! prabhue tamArA hRdayamAM je taNakho nAkhyo che tene ja ujALo ane teno ja prakAza sadA akhaMDa ne vadhato rahe tema karo ! jIvanamukti ke sAhityamukti koinI paNa pITha para caDhIne meLavI zakAtI nathI. mahAsaMto, mahAkavio, mahAlekhako kaye mArge gayA ane kevI rIte potAnA dhyeyamAM vijaya pAmyA te zodhI kADho ne te paMthe tame paNa jAo. tame ya AgaLa paDo. mArI ke koinI paNa salAhanI ArajU na rAkho. tamArA hRdayane ruce te kaho. koine ruce ne tamane na ye ruce. ApaNe sau rAma, kRSNa, gAMdhIjI ke vyAsa, kAlidAsa jevA banI zakavAnA nathI, paNa ApaNA nAnA dIvAno ujAsa paNa akhaMDa rAkhI zakIe to basa che. kArya karI je pratikULatA sAme vI22sathI jhajhUmavA mATe kavie zrI 'kusumAkara'ne kavitvamaya ciMtanamaDhI sarasa zailImAM kareluM chaTAdAra udbodhana paNa dhyAna pAtra che. madrAsathI tA. 15-6-1924nA roja 'kusumAkara'ne lakhelA patramAM kavie lakhyuM che-'vahAlA bhAI,A jaDa sRSTimAM tema sAhityanI sRSTimAM paNa vijayI thavuM hoya to vIrarasa ja dhAraNa karavo. eTale ApaNane ApaNA samakAlIna sAhityakAro jo nyAya ApatA nA dekhAya to karuNa2se DUbIne temAM rudana na karatAM vI22sa dhAraNa karIne ApaNo mArga ApaNe ja kApIne svaccha karavo. mArA potAnAM anubhavanI paNa evI ja vAta che. tamane eka baMdhu lekhe mArI salAha che ke A phariyAdonuM purANa tame baMdha karo, kAraNa ethI tamAruM ja hRdaya vadhAre zaMkita thatuM jAya che. ane phaLanI upara ja dRSTi rAkhatAM kartavyathI vimukha thavAya che. AkhuM gujarAta nIrasa che. ane kharI kavitAnI pichAna koi karI zakatuM nathI ema tame dhAro cho to koipaNa taMtrInI darakAra nA rAkho ane tamArA kAvyo pustakarUpe bahAra pADo te ja uttama mArga che. temAM mUlya haze to te potAnI meLe vakhata jatAM lokapriya thaze. mATe A glAnibhAva choDI do ane vI22sathI jhUjhyo e ja mane khUM lAge che. cakalIone garuDa kahevAthI kAMi tenI kharI kiMmata vadhavAnI nathI ane garuDanuM kAma te karI zakavAnI nathI. pratibhA OuantitymAM nahi paNa paNa QualitymAM che te to tame samajatA hazo. basa kavitAnI koDIono hAra paherAvavA karatAM eka be suMdara hIrA ja jhaLakAvo to teno prakAza sthAyI che.' kavi khabaradAranuM jIvana vizALa nathI. emAM rasika ghaTanAonI atizayatA nathI. emAM jhaLahaLatAM jAhera kAryonI mahAna siddhio nathI. ane koI mahAna adbhUta kalAkRtionA ujajavaLa maMDapa nathI. emanA patromAM 'kalApI'nA patro jevI adbhuta nikhAlasatA ane pAradarzakatA nathI ane 'kAnta'nA patro jevI aNIzuddha ucca kalAtmakatA nathI. Ama chatAM, jevA che tevA A patromAM kavi, ciMtaka, salAhakAra, vivecaka, jIvananI aDacaNo sAme laDatA ane saMgharSa-maMthana anubhavatA khabaradAranAM pAsAM dekhAya che. khabaradAranI patralekhaka tarIkenI viziSTa zakti ane saphaLatAnA ghotaka namUnArUpa A patro temanA jIvananA ItihAsa rUpe ja nahi paNa gujarAtI sAhityanA alpaghana patrasAhityamAM eka samRddha saMprApti rUpe sadAya yAdagAra thai rahe tevA che. temAM gAMdhIjInA patro jevI sa2LatA ane 'kalApI'nA patro jevI kavivatmaya zailI che ane 'kAMta'nA patro jevI sAcadilI che. sAhityakalAnA ciMrajIva TukaDArUpa A patro khabaradArane kavinI sAthe ja patrakalAnA namUnedAra kasabI--kalAkAra tarIke ya sAbita karI jAya che.
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana * tA16-4-96' jena sAhityamAM gajhala DaoN. kavina zAha jaina sAhityanA kAvya prakAronI vividhatAmAM gajhala racanAonuM AtmA pApa karIne dhana kamAya che ane sarvasva choDIne jAya che kavi pradAna paNa noMdhapAtra banI rahe che. A racanAo mukhyatve stavana, AvI vyakti mATe jaNAve che ke jhAya ane pada racanAmAM thayelI che. jemAM gajhalano Azraya levAmAM "erI re" tehane bhAtuM diyo chuM chAtIo kuTI Avyo che. hRdayanI rakta dhArAo, nayananAM nIrane cUMTI II II stavana rUpe lakhAyelI gajhalamAM prabhuno mahimA gAvAmAM Avyo marelAnI paDI keDe, pachADA khAya bahu bhAte, che . sajhAya rUpe racAyelI gajhalomAM vairAgyabhAva kendra sthAne che. AdhyAtmika pada racanA vALI gajhalomAM Atma svarUpa pAmavAnI ne mukI maryAdane lajA, lIye sau sAjIyA sAthe 5 . saMsAranI asAratA, azaraNa ne bhautika sukhanI nazvaratA dvArA vairAgya chAtImAM mukIo mArI kare che jAtanI khuvArI bhAvanAnI sAthe upadezAtmaka vicAro vyakta thayelA che. nathI A rIta kaMi sArI, bane kAMi murakhanA yArI II & II jaina kavionI vividha gajhalomAM udAharaNa dvArA kavitva zaktinI dekhADo zogano rAkhI, khAvAmAM zuM mUko bAkI sAthe emanA pradAna vize prakAza pADavAmAM Avyo che. dharmamAM zogane rAkhI, karo zuM mRtakane bhArI | 13 II saMvata 1748mAM kharataragacchanA kavi khetAe jAta paricaya , kaDhaMgA kurivAjothI, ane AtmA bahu bhArI uparathI "citoDa rI gajhala' racI che. guru upadeza uradhArI, lIyo sau Atma sudhArI 14 II jaisI dvArikA, haridvAra, gaMgA, gomatI, giranAra; kavi zrI puNyavijaye jItavijayajI mahArAjanA avasAnanA badarInAtha taTa kedAra, IkaliMga tetalA avatAra prasaMgathI karUNAdri banI guru bhaktibhAvathI prerAine 29 kaDImAM kavi khetAnI bIjI gajhala "udayapurarI gajhala' che. kavAlInI racanA karI che. temAM racanA samaya ane kavinA nAmano ullekha kavinihAla kRta murzidAbAdanuM varNana karatI gajhalanuM nAma baMgAla thayelo che. deza kI gajhala che. - "guNInA guNanI vidhi, pUjya puNyavijaye kIdhI sthaLa varNananI gajhalanuM anusaMdhAna kavi dIpavijayanI gajhalomAM kavvAlI zuddha e kIdhI, dayALu meM nathI dIThA 27 II thayuM che. guNInA guNane gAvA, lalIta zIzu lIje lAvA jaina sAhityamAM sajajhAyanI racanAo vairAgya bhAvane vyakta te bhavI nAvI, najarathI meM nathI joyA || 28 | karIne AtmAne hita zikSA rUpe keTalAMka mananIya vicAronuM bhAthuM pUruM saMvata satyAzInI sAle, Aso vada 11 se karI pADe che. kavi vinayamuninI 10 kaDInI sajajhAyamAM Avo kendrastha vicAra rahelo che. kavie 10 kaDImAM gajhalano prayoga karIne kAvya aNasaNa prAtaHkALe amara se AtmA thAo ! 29 I. prakArano ullekha karyo che. AyuSya pUrNa thatAM paLamAtramAM jIvAtmA koi paNa rAha joyA vagara vinaya muni vade bhAve, gajala e premathI gAvai, zubhAzubha karma pramANe janma dhAraNa kare che. AraMbhamAM kavi jaNAve che subodhe satya samajAve, samaya Avo pharI nAve, / 10 || vidhinA vAyarA vAyA, zItaLa AvI kharI chAyA, manuSya janma nirarthaka vItI jAya che. tenuM bhAna karAvatAM kavi kahe gamAyA hAthamAM AvyA, are e kyAM gayA UDI ? || 1 | gurunA avasAnano zoka darzAvatAM kavi jaNAve che ke, varasa pacAsa to vityA karI na AtmanI ciMtA, mahAduHkha A thayuM mAthe, gamAyo hiralo hAthe, na gAI dharmanI gItA, pakaDaze kALa ociMtA. || nimavyuM te vidhi nAthe, bhAvIno bhAva bhajavAyo | 4 || musAphara be divasano tuM, musApharI baMgale Avyo, balyuM A kyAM gayo belI, muMjhAtA saMghane melI nathI A baMgalo tAro, vRthA tuM bolamA mAro. 5. jaDelA jogane ThelI, guNIe kyAMhi guMthAyA | 5 | kavinA upadezAtmaka vicAroM vyakta karatI kaDI nIce mujaba cheH guruprazasti karatI kaDI noMdhapAtra banI che. kahuM chuM premathI vahAlA, have te hAthamAM mALA, muni gaNamAM thayA moTA, jaDe na ApanA jhoTA upAdhinAM tajI bhAlAM, hRdayanAM kholane tALAM II 6 . tamo viNa A take toTA, gayAM kyAM guNathI giruvA 9ll have le cittamAM cetI, dharamanI kheDane khetI . gurunA agnidAha pachI emanI bhasmane pavitra mAnIbhakto smRti zIkhAmaNa huM kahuM ketI, vRthA tuM pIla mA retI. III rUpe laIne mana haLavuM kare che. - citAnI bhasmane cAhatA, manuSyo mokaLA jAtA, kavi nAgaranI 15 kaDInI kavvAlInI racanAmAM mRtyu pachI rovA haiye sau leI harakhAtA, bhaktithI lai sau hAthe 17] kuTavA vizenA sAmAjika AcAranI TIkA karatI vigato ApavAmAM are kaLIkALano Ato, sadAno sUrya Athamato, AvI che. temAM rahelo mithyA daMbha paNa kavi pragaTa kare che. teno ghA jainone thAto, jotA kyAM kholyo na jaDaze. 23 || "mRtaka mATe raDI kuTI, karmathI suM karI bhArI manuSyathI medanI gAje, maLyo sau bhaktinA kAje chelo tamane bahu vAhalo, karo zuM tehanI khuvArI | 1 | viyogI te banyA Aje, vAlAnA virahanI vAto II 13 II
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-4-96 prabuddha jIvana A gajhalano kendrasthabhAva gurubhakti che. tenI abhivyaktimAM karuNa rasano hRdayasparzI bhAva vyakta thayo che. viraha bhAvanAnuM nirUpaNa karatI zAMta ane karuNa rasanA mizraNavALI A racanA gajhala prakAramAM vizeSa noMdhapAtra banI rahe che. A gajhalomAM varNavinyAsa, prAsa yojanA paNa enA bhAva ke vicArane anurUpa banI laya mAdhuryathI dIpI UThe che. phArasI bhASAnA kAvya prakA2ne jaina kavioe svIkArIne AdhyAtmika vicArone vyakata karatI gajhala racanAo karI che. te u52thI kavione saMpradAya ke dharmathI mukta thaine samakAlIna kAvya pravAhanI sAthe tAla milAvIne racanAo kare che. vastumAM, sAMpradAyikatAmAM arvAcIna kavitAno prabhAva jovA maLe che. kavi khAntivijayanI pAMca kaDInI gajhalamAM vairAgya ane upadezAtmaka vicAro vyakta thayelA cheH jagata hai svArtha kA sAthI samaja le kauna hai apanA e kAyA kAcakA kuMbhA, nATaka tuM dekhake phalatA II 1 || khajAnA mAla ne milkata, tuM kayuM kahetA merA merA ihAM saba choDa jAnA hai, na Ave sAthe ava terA II 3 II isI saMsAra sAgara meM jape jo nAma jinavara ko kahe khAMti ehI prANI, haThAve karma gaMjIrako // 5 // dIpavijaya kavirAjanI gajhalo sthaLa varNananI che. jaina kaviomAM A prakAranI gajhalo lakhavAmAM emanuM nAma prathama kakSAnuM che. vaTaprada, jaMbusa2, khaMbhAta, udepura, surata, pAlanapura jevA zaheronI gajhala racanA karIne teno aitihAsika paricaya Apyo che. udAharaNa rUpe vaDodarA ane suratanI gajhalanI keTalIka vigato atre noMdhavAmAM Ave che. vaDodarAnI gajhalamAM vividha dazyo, sthaLo, maMdiro, bajAra, hATa, sAmaiyuM strI-puruSo, kArIgaro, masjidamAM kurAna paDhatA maulavI ane caturvidha jaina saMgha jevI mAhitI che. kavie suratanI gajhalanA kaLazamAM gajhala racanAno samaya saMvata 1877nA mAgasara suda-bIjano jaNAvyo che. 83 kaDInI A gajhalamAM surata zaheranuM vaividhyapUrNa ne citrAtmaka varNana karavAmAM AvyuM che. surata zahera jevuM joyuM tevuM varNavyuM che. kavinA zabdo che : kIno sehera baranana, apanI dRSTi dekhyo jeha, surata sezahera nImAi, killA, daravAjA, tApI nadI, temAM pharatI naukAo, zAhukAro, jhaverIo, kArIgaro, kApaDanA vepArIo, miThAivALA, hATa uparAMta 'surata zaheranA jANItA vistAromAM gopIpurA, mugalIsarA, nANAvaTa, keLAMpITha, darajI, pArasI ane daMtArA loko, havelIo, bAga-bagIcA, hiMdu ane jaina maMdiro, phiraMgIo vagereno gajhalamAM ullekha thayelo che. namUnA rUpe keTalIka kaDIo atre joie to. jhaverI loka karate moja, nAMhI karata kina kI khoja hIrA parakhate haiM naMga, motI panne pAMco raMga // 52 // ese corAsI bajAra, baniye ka2ta hai vyApAra phira ke pArasI bahu loka, vaNajAM karata damaDe roka II 59 // aMbA bahecarA ke thAna, Alama karata haiM sanmAna viSNu zIvA kA prAsAda, nAme gAje guhirA nAda II 6 2 || nIke jaina ke prAsAda, dekhata hote hai AlhAda su2ta maMDanA zrI pAsa, phirake dharma devala vAsa II 63 // baranuM sehera ko rAjAna, seMkI rAja hai gunakhAna nasirUdIna hai navyApa, jyA ko desa deso mApa / / 18 || killA pAsa hai maidAna gujarI bharata hai bahomAna. uparokta paMktio dvArA kavinI zabda pasaMdagI gajhalane anurUpa banI che. zabdone toDaphoDa karIne gajhalano prAsa besADavA prayatna karyo che. samakAlIna rAjakIya prabhAva paNa gajhalamAM jovA maLe che. 9 maNivijayajInA zrI mahAvIrasvAmInA 7 kaDInA stavananI racanA gajhala svarupamAM che. kavie bhagavAnanI divya AtmAvANIno ullekha karIne jaina dharmanA tattvajJAnanI vigato darzAvI che. cAra nikSepa, sAta naya, tripadI ane anekAntavAda jevA gaMbhIra viSayono nAmollekha karI emano mahimA gAyo che. cAra nikSepe jANe dhyAve, pAtaka sarve pakhAlejI nAma ThavaNa dravya svarUpe, bhAve zuddha trikAlejI, dharma 52nI zraddhA na hoya to zuM thAya ? te mATe kavi jaNAve che kemithyA jJAna tathA zraddhAnadharI, bhaTakyo kAla anaMtajI, durguNI paNa tuma zaraNe Avyo, tAro mujane mahaMtajI A gajhalamAM dhruva paMkti che. zrI mahAvIra namo ziranAmI, bhavi zivasukhanA gajhala svarUpamAM racAyeluM che. kavi vIravijayajInuM zrI padmaprabhu bhagavAnanuM pAMca kaDInuM stavana padmaprabhu prANa e pyArA, choDAvo karma kI dhArA, karamaNaMda toDavA dhorI prabhu e arja e merI II 1 / bhakta manuSya janmamAM kaMi karI zakyo nathI, ane narakamAM javA jevuM AcaraNa karyuM che tevo bhAva nikhAlasatAthI prabhu pAse vyakta karavAmAM Avyo che. viSayasukha mAniyo manameM gaye sabakAla gaphalatameM naraka duHkha vedanA bhArI, nIkalavA nA rahI bArI II I II kaviviravijayajInuM zrI supArzvanAtha bhagavAnanuM sAta kaDInuM stavana bhaktanI prabhu pAse zaraNAgatanA uddhAranI bhAvanAne vyakta kare che, tenI racanA gajhalamAM thayelI che. auroM kI sunAi jAve, merI vArI nahi Ave tuma vina kauna merA, mujhe kyuM bhUlA dIyA // 1 // rAya2eka eka jAno, merA terA nA hi mAno taraNa tAraNa esA, birUda dhAra kyuM lIyA II I II tuMhI eka aMtarajAmI, suno zrI supArzvasvAmI aba to AzApuro merI kahenA so to ke dIyA / / 5 vIsamI sadInA suprasiddha kavi labdhisUrinI gajhalanA udAharaNa nIce mujaba che H bharose zuM rahyo bhUlI palakamAM prANa jAvAnA juo cho anyanA evA, nakkI nija hAla thAvAnA // 1 // samaya vItI jAya tyAre pahelAM, samaju thAvAnA mANasa cetIne cAle tevo bhAva A gajhalamAM rahelo che. tamAruM zuM tame lekho karI jhINI najare dekho. dhanAdhana dhAmane kAme, nathI nizcaya dharAvAnA // 4 || sadA satasaMgane sAdho, vicAro vedane vAMdho, upAyo Adaro aMte mahAsukhane jamAvAnA ! 8 //
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 karmanI vicitratA darzAvatI cha kaDInI gajhalamAM manuSya jIvananI anerI kalpanAo niSphaLa nivaDe che, te darzAvyuM che. sadAcArI saMtonI kasoTI thAya che. mAnavI nirarthaka abhimAnI banIne phare che. aMte prabhunA zaraNe samarpaNa thaine bhavobhavanA uddhAranI bhAvanA vyakta thayelI che. are kismata tuM gheluM raDAve tuM hasAve tuM ghaDI phaMde phasAvIne satAve tuM rIbAve tuM // 1 // rahI mazagula abhimAne, sadA moTAi mana dharatA niDarane paNa DarAve tuM na dhAryuM koinuM thAtuM. sadAcArI ja saMtone phasAve tuM, raDAve tuM // 4 // kare dhAryuM are tAruM, badhI Alama phanA karatuM // 6 // are A nAva jiMdagInuM, dharyuM che hAtha meM tAre DubAve tuM ugAre tuM, kare je dila cAhe tuM II 7 II prabuddha jIvana kanphayUziyasano dharma mukhyatve nItipradhAna che. sadAcArane emAM ghaNuM mahattva apAyuM che. emAM adhyAtmanI-AtmA, paramAtmA, jagata, mokSa vagerenI vicAraNA ekaMdare nathI. emAM dharmaguruo ke dhArmika vidhividhAno ke kriyAkAMDonI vAta bahu nathI. kanphayUziyasanI dharma vicAraNA rojiMdA vyavahAru jIvana mATe upayogI che. paraMtu jIvananA uccattara AdhyAtmika Adarza tarapha e lai jatI nathI. kanphayUziyasanI nItidharmanI vicAraNA ramaNalAla cI. zAha tA. 16-4-96 zrI labdhisUrIzvarajInI gajhalanI bIjI paNa vizeSatA e che ke emaNe zrI caMdraprabhu, zrI pArzvanAtha ane zrI mahAvIrasvAmInA stavananI racanA gajhala svarupe saMskRta bhASAmAM karI che. 'jina candra prabhaM vaMde nikRtakarmAvalIkandam kalaMkahIna jJAna jyojnAbhi, nirastapUrNimAcandram seve N sajjanAnanti, jagaz2ala majjAnAdabhIta H kanphayUziyasa pote Adarza nAgarika jevA hatA. temaNe samAjasudhAraka tarIke lokakalyANanAM ghaNAM moTAM kAryo karyAM. temaNe lokonA jIvanamAM prAmANikatA, nIttimattA, kartavyaparAyaNatA, mAtA-pitA pratye bhakti ane sevAparAyaNatA tathA rAjya pratye vaphAdArI vagere bhAvanAono upadeza Apyo hato. kanphayUziyasanA nItidharmamAM saMmAja kendrasthAne che. eTale samAjano uddhAra e enuM mukhya dhyeya che. vAmAyA nandanaM bhujageM H indrapadanA yato nIta / gajhala prakAranI racanAonA udAharaNa parathI ema jANavA maLe che ke jyAre sAMpradAyika racanAo moTA pramANamAM thatI hatI tyAre jaina kavioe sAMprata paristhiti sAthe ekarUpa banIne gajhalanI racanAo karI che. A rIte jaina kavionI gajhala racanAo emanI vividhatAno paricaya karAve che. jaina sAhityamAM vizeSa gajhalo upalabdha thAya tema che. A aMge saMzodhana karavAmAM Ave to anya kAvya prakAronI mAka gajhala kAvya prakAranI samRddhi para paNa vadhu prakAza paDI zake tema che. +++ kanphayUziyasane dharmasaMsthApaka kahevA karatAM samAja sudhAraka tarIke kahevAnuM vadhAre yogya manAya che. kanphayUziyasanA yuvAnInA vakhatamAM cInI prajA avanati tarapha ghasaDAi rahI hatI. rAjakIya aMdhAdhuMdhI vadhI rahI hatI. e vakhate potAnA upadeza dvArA kanphayUziyase prajAne potAnA kartavyanuM bhAna karAvyuM hatuM ane prajAjIvanamAM sthiratA lAvavAno athAga prayAsa karyo hato. kanphayUzisase adhyApana kArya dvArA, jAhera pravacano dvArA ane prAcIna graMthonA saMkalana dvArA cInI prajAne dharmabodha Apyo hato. kanphayUziyase kahyuM hatuM ke 'huM kazuM navuM kaheto nathI, paraMtu paraMparA dvArA je jJAna ApaNI pAse pahoMcyuM che te huM vyavasthita karIne loko samakSa mUkuM chuM.' kanphayUziyase jIvanabhara lokone bodha ApavAnuM kArya niSThApUrva karyuM hatuM, to paNa ethI emane saMtoSa thayo nahoto, kAraNa ke cInanA atyaMta kanphayUziyase potAnA samayamAM cInanI je rAjakIya ane sAmAjika paristhiti hatI tene lakSamAM rAkhIne sadAcAranA niyamo ghaDyA hatA. ethI vartamAna jagatanI keTalIye evI bAbato che ke je vize emAM niyamo jovA maLaze nahi. vepAramAM naphAkhorI, dANacorI, loka-upadeza emanA mukhethI navonmeSa pAmIne avataryo hato, pratinidhitva, cUMTaNI, lokazAhI sarakAra vagere keTalAye viSayonI vicAraNA emAM nathI, kAraNa ke e viSayo tyAre tyAM cInamAMkeduniyAnA moTA bhAganA dezomAM astitvamAM nahotA. vizALa pradezamAM rAjAonI caDatI paDatI thayA karatI hatI. AthI ja kanphayUziyase kahyuM hatuM. 'jo mane abhyAsa karavA mATe haju pacAsa varSa vadhAre maLe to huM mArA potAnAmAM ane lokomAM ghaNAM sudhArA karI zakuM.' kanphayUziyase koi navo dharma pravartAvyo nathI, paraMtu potAnA purogAmI mahAtmAoe je upadezavacano kahyAM hatAM ane je lokomAM paraMparAthI pracalita hatAM tene saMkalita karIne navuM svarUpa ApyuM hatuM. A navuM svarUpa ApavAmAM ja kanphayUziyasanuM ghaNuM moTuM yogadAna rahyuM che. kanphayUziyasa pote eka medhAvI puruSa hatA. saMta prakRtinA teo hatAM. teo rASTrahitaciMtaka hatA. ethI parApUrvathI cAlyo Avato kanphayUziyase je kAMi kahyuM te cInanI prajAne ane tyAranI rAjya paddhatine tathA sAmAjika paristhitine mATe upayogI hatuM ja, paraMtu ekaMdare to te upadeza samagra mAnavajAta mATe upayogI che. kanphayUziyasanI daSTie cInamAM rAjakIya ane sAmAjika kSetre je asthiratA UbhI thai hatI tenA saMdarbhamAM traNa praznonuM nirAkaraNa mahattvanuM hatuM. . (1) cInanI sarvoparI sattAnuM mULa zuM ? (2) cInanAM nAnAM moTAM rAjyonI rAjakIya sattAnI kAyadesaratA keTalI? (3) cInanI prajAmAM vadhatI jatI gerazista tathA bhraSTAcArano upAya zo? kanphayUziyase aghyayana-ciMtana karIne A praznonA uttaro evA ApyA hatA ke (1) cInanI sarvoparI sattAnuM mULa izvaranA zAsanamAM raheluM che. (2) samrATa cAu samasta cInanA rAjakIya kSetre sarvoparI che ane teo nakkI kare te pramANe khaMDiyA rAjyonI sattA hovI ghaTe. (3) sAmAjika kSetre vadhatI jatI gerazista ane bhraSTAcAra mATe rAjAe divaMgata pitRo ane mAtApitA pratye pUjyabhAva pragaTAvavo ghaTe ane te mATe keLavaNIno prabaMdha karavo ghaTe. kanphayUziyase je upadeza Apyo te mukhyatve cAra viSayamAM vaheMcAyelo hato. A cAra viSayo te kudaratI kramAnusAra kuTuMbadharma,
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-4-96. prabuddha jIvana karavuM. pitAnI AjJAtidharmamAM sacina imArata che. kALI che samAjadharma, rAjyadharma ane mAnavadharma che. A upadezanA cAra mukhya "miMga'. kanphayUziyasa kahetA ke jagatamAM mArA siddhAMto prasarAvAnA haze vibhAga hatA. to te miMgane AbhArI che ane jo nahi prasaravAnA hoya to te paNa (1) devonI eTale parama tattvanI tathA pitRonI upAsanA karavI kiMgane lIdhe ja haze ! puruSArtha karavA chatAM dhAreluM pariNAma na Ave tathA mAtApitA pratye pUjyabhAva rAkhavo ane temanI AjJAnuM pAlana athavA viparIta pariNAma Ave to teno artha e thayo ke koIka evI zakti che je A badhAMnI niyAmaka che. (2) haMmezAM madhyama mArga anusaravo. kyAMya atizayokti madhyama mArgane cInI bhASAmAM "cuMga yuga' (chung yung) dAkhavavI nahi. kahevAmAM Ave che. "cuMga'no artha thAya che kendravartI. "yuga"no artha thAya (3) je potAnuM che tevuM pArakuM samajavuM. che kAyama mATenuM. "cuMga yuga" eTale jIvananA kendramAM je kAyama mATe rahe (4) kahevA karatAM vartanamAM utArI batAvavuM te vadhu sAruM che. te madhyama mArga. - cInanI prajAmAM divaMgata pitRo tarapha ghaNo pUjyabhAva che ane kanphayUziyase kahyuM cheH "jarUra karatAM vadhu paDatAM AgaLa vadhI javuM e emanI pUjA mATe vidhividhAnonuM sAhitya paNa che. A uparAMta daivI jarUra karatAM ochA AgaLa vadhavA jeTaluM ja kharAba che. eTalA mATe ja tattvomAM paNa temane ghaNI zraddhA che. teo mAne che ke sUrya, caMdra, nakSatro, kanphayUziyase kahyuM che ke AnaMdapramodamAM paNa maryAdA rAkhavI joie. pRthvI, pANI, vAyu vageremAM daivI tattvo rahelAM che ane te kope na bharAya abhimAnane vadhavA devuM na joIe. tRSNAone saMtoSavAmAM atireka na ane prasanna rahe te mATe paNa vidhividhAno che. temanI ArAdhanA mATenI karavo joie. bhAvanA ane pUjAvidhi mATe cInI bhASAmAM kaheMga-zUI' zabda kanphayUziyasa kahe che ke manuSyanA pAMca prakAranA saMbaMdho vadhu ghaniSTha prayojavAmAM Ave che. divaMgata pitRonI pUjA karavAthI ane hoya che ane te saMbodhomAM eNe potAnA kartavyanuM barAbara pAlana karavuM mAtApitAnI AjJAnuM pAlana karavAthI mANasa vadhu sukhI thAya che. Avo joIe. e saMbaMdho nIce pramANe cheH mahimA kanphayuziyasanA nItidharmamAM savizeSa samajAvavAmAM Avyo che. (1) rAjA ane prajAno saMbaMdha kanphayUziyasa mAne che ke kuTuMba e samAjanI imArata che. kuTuMba sAruM (2) pitA ane putrano saMbaMdha hoya to ja samAja sAro thai zake. kuTuMbamAM ja sadaguNo utpanna thAya che ane poSAya che. kuTuMba sAruM hovA mATe pitA pratye putranI bhakti hovI (3) pati ane patnIno saMbaMdha joie. vRddha mAtA pitAnA bharaNapoSaNanI javAbadArI dIkarAoe (4) moTAbhAI ane nAnAbhAino saMbaMdha upADI levI joIe. mAtApitA pratye premabhakti, zraddhA, sevA cAkarI (5) mitra ane mitra vacceno saMbaMdha vagerenI bhAvanA hovI joIe eTaluM ja nahi emanA avasAna pachI A saMbaMdho gADha che ane sahelAithI dUra karI zakAya evA nathI. zrAddhavidhi paNa bhAvathI karatA rahevuM joie. A saMbaMdho ane enA kAryakSetranI avagaNanA ke asvIkAra karIne anya kanphaziyasanA samayamAM rAjAnA, mAtApitAnA, vaDIlo ke prakAranA saMbaMdho ane kAryakSetrane zodhavAnA prayatno karavA te yogya nathI. garajanonA avasAna pachI traNa varSa sudhI zoka pALavAnI prathA jUnI evuM kare te prAjJa puraSa na kahevAya. ' paraMparA pramANe cAlI AvatI hatI. traNa varSa sudhI zoka pALanArA . A pAMca saMbadho sArA hoya to samAja sudaDha banI zake. miSTAnna ke svAdiSTa bhojana na le. sarasa navAM suzobhita vastra ke . * kanphayUziyase kahyuM che ke koI kAma karo tyAre tame ekalA nathI hotA. tame alaMkAro dhAraNa na kare ane karNapriya saMgIta na sAMbhaLe. teo gaMbhIra samAjanA aMga cho. tame je kaMI karo enI bIjA upara asara paDe ja . rahe ane ciMtanamAM magna rahe. e vakhate keTalAMkanI evI dalIla hatI ke che eTalA mATe A pAMca saMbaMdho nIce pramANe hovA ghaTe. zoka mAtra eka varSa mATe ja pALavAmAM Ave te barAbara che. traNa varSa mATe nahi, kAraNa ke traNa varSa e ghaNo lAMbo gALo che. traNa varSane kAraNe, (1) rAjA paropakArI hovo joIe ane prajA vaphAdAra hovI jIvanavyavahAra sthagita thai jAya che. keTalAka ziSTAcAranA vyavahAra prasaMgomAM upasthita rahI zakAtuM nathI. taduparAMta saMgItanI vighAvALAne (2) pitA premALa hovA joie ane putra pitRbhaktivALo hovo saMgItano mahAvaro chUTI jAya che. vaLI Rtucakra eka varSanuM hoya che. dara joIe. varSe anAja navuM Ave che. jaMgalamAMthI lAkaDAM navAM Ave che. bIjI ghaNI (3) pati bhalo ane saMskArI hovI joIe ane patnI suzIla rIte eka varSanI maryAdA ja yogya che. traNa varSamAM pharI pAchuM koinuM ane kahyAgarI hovI joie. avasAna thayuM to mANasane satata cha ke nava varSa zokamAM vItAvavAM paDe (4) moTo bhAI vinamra hovo joIe ane nAno bhAI je enA jIvanane haNI nAkhe. ene mATe e sajArUpa banI jAya che. e AdarabhAvavALo hovo joie. rIte zoka pradarzita karavAmAM pachIthI bhAva nathI raheto. paraMtu (5) moTo mitra nAnA mitranuM dhyAna rAkhavAvALo hovo joIe. kanphayUziyasa e matanA hatAM ke zoka to traNa varSa mATe pALavo joie. ane nAno mitra adabavALo hovo joie. temAM paNa mAtApitAno to khAsa pALavo joIe, kAraNa ke bALaka traNa kanphayUziyasa nItizAstra mATe pAMca mahattvanAM lakSaNo ane viSayo virSanuM thAya tyAM sudhI e mAtApitAnI soDamAM rahe che. ane soDamAM sUI darzAve che. teo e mATe mukhya cAvI rUpa nIcenA pAMca zabdo Ape che jAya che. mAtApitAnuM e traNa varSanuM RNa cUkavavA mATe paNa traNa varSa ke jemAM upadezano sAra AvI jAya che. e zabdo emanI cInI bhASAnA sudhI zoka pALavo jarUrI che... cInamAM prAcIna vakhatamAM A prakArano zoka pALavA mATenI prathA (1) jena-thi (Jen-Yi)=mAnavaprema, paropakAra ane ghaNI rUDha banI gaI hatI. kyAreka to dekhAdekhIthI ane kyAreka pradarzananA kartavyapAlana. AzayathI zoka paLAto hato. vakhata jatAM e prathA ghaTIne eka varSanI ke (2) cuMga-zu (Chung-Shu)=dayA-karuNA, naitika daSTi, tethI paNa ochA samayanI thaI gaI hatI. - bIjAnA hitano vicAra. kanphayUziyasa camatkAromAM nahotA mAnatA, paMratu adaSTa daivI (3) li (Li)=satkarmo, vidhi vidhAna ane tenuM aucitya. zaktimAM mAnatA hatA. koIka evI zakti che ke je keTalIka vastu thavA (4) vana (Wen)-sarjanAtmaka kalAo de che ane keTalIka vastu nathI thavA detI. e zakti mATe cInI zabda che. joie. hatA. pachI 15nuM ya jatA
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 prabuddha jIvana jena-yi H 'jaina'no artha thAya che mAnava prema ane 'yi'no artha thAya che kartavyapAlana. mANasanA sadaguNomAM kanphayUziyasa mAnavaprema upara vadhu bhAra mUke che. teo kahe che ke je mANasa bIjAne cAhe che te samAjamAM potAnI pharajo bajAvavA mATe samartha bane che.' mAnava prema e sahaja sphure evI bhAvanA che. temAM manuSya ane manuSya vacce bheda rahetonathI. jyAM bhedabhAva che. tyAM sAco mAnavaprema saMbhavI na zake. kanphayUziyasa kahe che ke 'je potAnI mAnavapremanI bhAvanAne anusare che te potAno vikAsa sAdhe che ane bIjAno vikAsa paNa sAdhe che. jyAM mAnavaprema che tyAM ahaMkAranuM visarjana thAya che.' 'yi' eTale kartavyapAlana athavA dharmAcAraNa. enuM preraka tattva che mAnavaprema. cuMgazu : 'cuMga' eTale potAnI jAta pratye vaphAdAra rahevuM. 'zu' eTale jagatane samajavAno sahAnubhUtipUrvaka prayatna karavo. dareka mANasamAM potAno eka sUkSma mApadaMDa hoya che. eTale mApadaMDa mATe mANase bahAra javAnI jarUra nathI. enA mATe kuhADInuM dRSTAMta ApavAmAM Ave che. suthAra kuhADIno dAMDo banAvavA icche che. te vakhate te bIjI kuhADIno dAMDo hAthamAM lai ane joine te pramANe dAMDo karI le che. e mATe te bahAra bhaTakavA jato nathI. eka ziSye kanphayUziyasane pUchyuM, 'jena'no artha zo ? kanphayUziyase kahyuM, je vartana tamArA pratye koi kare to tame icchatA nathI evuM vartana tamAre bIjA pratye na karavuM joie. eka ziSye to eTalI hada sudhI kahyuM che ke, ApaNA gurudevanuM badhuM ja zikSaNa e be zabdamAM samAi jAya che. cuMga zuM emAM cuMga hakArAtmaka dRSTikoNa che ane zuM niSedhAtmaka dRSTikoNa che. li : li eTale aucitya. lino bIjo artha thAya che karmakAMDa, vidhi vidhAna. dareka vastuno pUrepUro vicAra karIne bolavuM ke vartavuM te aucitya, lino barAbara artha samajavA mATe pAMca vastuo mahattvanI che. (1) nAma pramANe guNa (2) madhyama mArga (3) pAMca mULabhUta saMbaMdho (4) kuTuMba ane (5) vRddhAvasthA tathA prAcInatA. vena H vena eTale sarjanAtmaka kalAo, kavitA, saMgIta, nATaka, nRtya, citrakalA, zilpa ityAdi sarjanAtmaka kalAo che. yuddhakalA e vena nathI. venathI samAja saMskArI bane che, lokomAM sabhyatA vadhe che. te te eTale zakti, baLa, sattA, aMkuza, damana. kayUziyasa kahetA ke 'rAjyano vahIvaTa sattAthI, damanathI, dhAkathI calAvavAthI jeTaluM pariNAma Ave che tethI vadhAre sAruM pariNAma sattAdhIzonI naitikatAthI, cAritrazIlatAthI Ave che, kAraNa ke netAonA sArA cAritryanI asara lokajIvana upara paDyA vagara rahetI nathI. nAma pramANe guNa upa2 kanphayUziyasa ghaNo bhAra mUkatA hatA. emaNe kahyuM che ke 'jo nAma barAbara na hoya to vastunA vAstavika svarUpa sAthe eno meLa besato nathI. bhASA jo anurUpa na hoya to vyavahAra barAbara cAlI na zake.' '' kanphayUziyasanI A mAnyatA eTalI badhI daDha hatI ke koike emane pUchyuM ke 'tamArA hAthamAM rAjya zAsana calAvavAnuM Ave to sauthI pahelI vastu tame kai karo ?' kanphayUziyase kahyuM, 'huM prathama nAma pramANe guNa hoya, te mATe prayatno karuM.' bIje eka prasaMge emaNe kahyuM hatuM ke 'rAjAne rAjA thavA do, maMtrIne maMtrI thavA do, pitAne pitA thavA do ane putrane putra thavA do. eno artha e thayo ke darekamAM nAma pramANe guNa hovA joie.' tA. 16-4-96 tame prAmANikatA vinA, anyAyapUrvaka ane dila vagara kArya karazo to tamArA potAnA dezamAM paNa saphaLa nahi thai zako. (A siddhAMta divasa rAta tamArI najara samakSa rahe ane vaMcAyA kare evI rIte rAkho.) tame je kaMi karo te prAmANikatAthI, nyAyabuddhithI ane sAcA dilathI karazo to jaMgalI lokonA dezamAM paNa tame saphaLa thai zakazo. kanphayUziyasanA ziSya jhU aMge uparanAM A upadezavacano potAnA dupaTTA upara lakhAvyAM hatAM. naitika guNasaMpatti mATe mukhya pAMca guNa mahattvanA che (1) Atma gaurava-tame bIjAnA uttama guNonuM gaurava karazo to te paNa tamArA guNonuM gaurava ka2ze. (2) udAratA-tame udAratA dAkhavo to bIjAnAM hRdaya jItI zako. (3) saccAi-ttame saccAi rAkhazo to bIjA tamArA upara vizvAsa mUkaze. (4) ekaniSThA-ttame jIvanamAM ekaniSTha banazo to mahattvanAM kAryo karI zakazo. (5) lokakalyANa-tame lokakalyANanI bhAvanA sAcA dilathI rAkhazo to bIjAo paNa tamArI bhAvanAne anusaraze. garIba hovA chatAM je lAcArI nathI anubhavato tathA zrImaMta hovA chatAM je abhimAna nathI karato tevo mANasa jarU2 sAro kahevAya, paraMtu garIba hovA chatAM je svastha ane prasanna raheto hoya ane zrImaMta hovA chatAM jesaMyamI, sadAcArI ane prabhubhaktivALo hoya tevo mANasa ethI paNa vadhu sAro gaNAya. jJAnanA AdhAre mANasanA anukrame cAra prakAra pADI zakAya : (1) potAnI koThAsUjhathI ja mANasa ghaNuM samajI zake, (2) satata abhyAsa pachI je samajI zake, (3) ghaNo prayatna karyA pachI je thoDuM ghaNuM samajI zake ane (4) samajavA mATe jemane prayatna karavAnuM bilakula mana na thAya. cha moTA sadaguNonI sAthe, mANasa jo jAgRta na rahe to enA azubha paDachAyA AvyA vagara rahetA nathI. e cha sadaguNo ane tenA paDachAyA A pramANe che : (1) bhalAi sAthe mUrkhatA (2) jJAna sAthe abhimAna (3) satya sAthe jaDatA (4) nikhAlasatA sAthe asabhyatA (5) vIratA sAthe jhaghaDAkhorapaNuM ane (6) daDhatA sAthe haThAgraha. asthi sAravAra kendra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame niSNAta asthi cikitsaka DaoN. je. pI. pIThAvAlA dvArA hADakAnAM rogonI niHzulka sAravAra dara ravivAre savAranA 10-30 thI 1-30 sudhI zrI 52mANaMda kApaDiyA sabhAgRha, 385, saradAra vallabhabhAI paTela mArga, rasadhArA kaoN-oNpareTIva hAusiMga sosAyaTI, bIje mALe, vanitA vizrAma sAme, muMbaI-400 004, (phonaH 3820296) khAte ApavAmAM Ave che. A uparAMta saMghanA upakrame dara mahinAnA chellA ravivAre baporanA 3-00 thI 5-00 nA samaye zrI vardhamAna sthAnakavAsI jaina zrAvaka saMgha, jhAlAvADanagara, sI. DI. baraphIvAlA mArga, juhu lena, aMdherI (pazcima), muMbaI-400 058 khAte DaoN. jempI, pIThAvAlA dvArA uparokata sAravAra vinA mUlye apAya che. jarUriyAtavALA daradIo avazya teno lAbha uThAve tevI vinaMtI che. jayAbahena vIrA saMyojaka nirubahena esa. zAha jayavadana Ara. mukhatyAra mAnad maMtrIo
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-4-96 prabuddha jIvana sAMprata sahaciMtana-bhAgaI DaoN. raNajita ema. paTela (anAmI) i. sa. 1987nA phebruArImAM, ekavAra jAmanagaranA pIDha rAjakIya netA ane vayovRddha samAjasevaka zrI ke. pI. zAha, muMbaimAM 'sAMprata sahaciMtana' zreNInA lekhaka pro. ramaNalAla cI. zAhane maLavA ane abhinaMdana ApavA gayA. emanA ja zabdomAMH 'huM khAsa to Avyo chuM tamane abhinaMdana ApavA mATe. huM tamAruM 'prabuddha jIvana' niyamita vAMcuM chuM. tamArA lekhomAM viSayanI chaNAvaTa hoya che. temAM jaina dharma viSe paNa navA navA viSayonI sArI chaNAvaTa hoya che. tame jaina dharma viSe paNa navA navA viSayo pasaMda karI tenA para UMDANathI je lakho cho tevuM koi jaina sAmiyakomAM jovA maLatuM nathI. 'huM to khAsa tamane abhinaMdana ApavA eTalA mATe AvyuM chuM ke cImanalAla cakubhAinA avasAna vakhate meM dhAryuM hatuM ke have 'prabuddha jIvana' baMdha thai jaze. gaMbhIra ciMtanAtmaka viSayo upara lakhavuM e sahelI vAta nathI. kadAca thoDA vakhata koi calAve paNa kharuM, paNa mAnada sevA tarIke ATalAM varSathI tame niyamita 'prabuddha jIvana' calAvatA rahyA cho ethI mane AnaMda thAya che.' i. sa. 1992mAM 86 varSanI vaye zrI ke. pI. zAhanuM avasAna thatAM DaoN. ramaNalAla cI. zAhe 'prabuddha jIvana'mAM je lAMbI avasAna noMdha lakhelI te 'sAMprata sahaciMtana bhAga-7mAM svataMtra lekha rUpe pragaTa thai che. sva. ke. pI. zAhe je muddA paratve DaoN. zAhane abhinaMdana ApyA che e sarvathA yathArtha che ne emAM anekanuM samarthana paNa che. 'sAMprata sahaciMtana'no bhAga sAtamo enuM pratyakSa pramANa che. parimbhaTTa nivikALa vera tefsa vakar| ane zrI yazovijayajI kRta 'upadezarahasya'... A be lekha to jaina dharma viSayaka che ja paNa 'sAMprata sahaciMtana-bhAga 7nA anya keTalAka lekho jevA ke 'bALamajUronI samasyA' 'polIsa ane nyAyataMtra' ane 'bhAratamAM katalakhAnA' jevA lekhomAM paNa dayA, karuNA ane ahiMsA jevA jaina dharma pradhAnapaNe upadezela-prabodhela guNasaMpadAnuM 52okSa vivecana-samarthana che. paMca mahAvratomAM bhagavAna mahAvIre aparigrahane mahAvrata tarIke gaNAvyuM che ke je sAdhu-bhagavaMto mATe to anivArya che ja. paNa gRhasthoe paNa 'parigraha-parimANa'nA aNuvratanuM pAlana karavAnuM yogya ane Avazyaka che. jaina dharmanuM mAnavajAtine A moTAmAM moTuM pradAna che. kema je badhA ja anarthonuM mULa artha che ne lobha ne kAraNe artha-parigrahanI bAbatamAM mAnavajAtino moTo bhAga lAcAra ne asamartha che. sovALo hajA2, hajA2vALo lAkha, lAkhavALo karoDa ane abajonI kAmanA seve che, ne sarvano aMta che, paNa tRSNA ja anaMta che. kAma, krodha, moha, matsa2thI paNa lobhavRtti vadhu prabaLa hoya che. eTale parigraha-pAlanamAM vizeSa tapatyAga, titikSA ne ataMdra jAgRtinI AvazyakatA paNa rahe che. pariAha nividALa ne teti pavaDar / matalaba ke je potAno parigraha vadhAranAra (vicArapUrvaka ke, vagara vicArye) bIjAo sAthe jANatAM ke ajANatAM kevI rIte vairavRtti kare che tenI daSTipUrvakanI sUkSma carcA-vicAraNA A lekhamAM che. bhautika, dhArmika, AdhyAtmika, parigrahanI vAta karyA bAda aMte teo lakhe che : 'zAstrakAroe vastu pratyenI Asaktine-mUrchAne paNa parigraha tarIke oLakhAvI che, eTale mANase sthULa parigraha na vadhAravo joie eTaluM ja nahi paNa parigraha vadhAravAnI icchA paNa na sevavI joie. alpatama parigraha potAnI pAse hoya. paraMtu tenA upa bhogamAM atizaya rasa paDato hoya to te paNa varjya gaNavAmAM Avyo che. sUkSma daSTie vicArIe to parigraha eTale 11 pudgalAstikAya. pudgalanuM caitanya sAthenuM vera to anAdikALathI cAlyuM Ave che. pudgala cetanano pIcho jaladI choDe ema nathI. je jIva parigrahamAM, pudagalamAM Asakti rAkhe che te pote potAnA pratye ja ve2 bAMdhe che. parigrahano tyAga eTale pudagalano tyAga. jIvanano eTale ke cetanano uccattama Adarza e ja hovo ghaTe. pU. mahAtmA gAMdhIe to mAnavajAtinI sevA kAje paNa aparigraha vratanI bhArapUrvaka himAyata karelI. vikramanA sattaramAM, aDhAramAM zatakamAM thai thayelA, saMskRta-prAkRta ane gujarAtInA prakAMDa vidvAna, 'upAdhyAyajI mahArAja'nA paryAyarUpane jemane 'laghu haribhadrasUri'nuM biruda prApta thayela che evA zrI yazovijayajI mahArAje, zrI haribhadrasUri kRta 'upadezapada' graMthanuM upadeza rahasya' nAme anusarjana karyuM che. teno DaoN. ramaNalAla zAha, zrI yazovijayajI kRta upadeza rahasya' nAmanA saMkSepa-saghana lekhamAM samIkSAtmaka rasAsvAda karAvyo che. 'upadeza rahasya'nI 203 gAthAnI 406 paMktiomAM yazovijayajIe 450 thI paNa vadhu viSayono parAmarza karyo che je enA lAghavaguNano nirdezaka che ne e lAghavaguNanA marmane sAcavIne DaoN. zAhe 'upadeza rahasya'nuM rahasya chatuM karyuM che. aMtamAM teo lakhe cheH 'tattvajJAnagarbhita, dArzanika, jaTila viSayone prAkRta bhASAmAM padyamAM utArIne tene kAvyatvanI koTie pahoMcADavAnuM duSkara kArya upAdhyAyajI mahArAje kevI anAyAsa lIlAthI karyuM che !' 'vArasadAro' nAmanA khAssA tera pAnAnAM lekhamAM potAno vAraso ApavAnI ane koinI pAsethI vAraso meLavavAnI ane ubhayaprakA2nI mAnava jAtanI aMtargata vRttinuM ane vyavasAyonA saMdarbhamAM aneka dRSTAMto ApI rasika vivaraNa karyuM che ane lekhanI zarUAtamAM temaja aMtamAM, jaina dharma pratipAdita aparigraha vRtti ane zreyomArganuM samarthana karyuM che. dA. ta. 'sthUla bhautika padArtho karatAM sUkSma sAMskArika vAraso vadhu ciraMjIvI rahe che. jIva ane jagata viSe tattvajJAna ane enA rahasyano vAraso to hajAro varSa sudhI satata vaheto rahe che. A vAraso evo che ke je vAparavAthI khUTato nathI. paNa vadhato cAle che. mAnavajAtane TakAvI rAkhavA ane unnata banAvavA mATe e ghaNuM moTuM prerakabaLa banI rahe che. jeoe potAnA jIvanane kRtArtha karavuM che . teoe Avo amUlya ane avinAzI vAraso meLavavAnI ane maLyA pachI te bIjA sudhI pahoMcADavAnI bhAvanA sevavI joie.' 'bALamajUronI samasyA,' 'bhAratamAM katalakhAnA' ane 'durghaTanA ane kumaraNo' A traNeya lekhone huM Arthika, sAmAjika, zaikSaNika, dhArmika ane vizeSataH mAnavatAnI daSTie eka sAthe lauM chuM. AjakAla bI.bI.sI. upara bhinna bhinna dezonI bALamajUronI samasyA saMbaMdhe UMDANathI chaNAvaTa thAya che, ne ThIka ThIka UhApoha paNa thAya che. pAkistAnamAM lagabhaga doDha karoDathI paNa vadhAre bALa majUro nAnA moTA vyavasAyomAM zoSaNano bhoga bane che. gIca vastI, garIbAi, ajJAna ane bekArIne kAraNe bhAratamAM paNa bALa majUronI saMkhyA karoDonI che.. . astitvanA saMgharSane kAraNe bALa majUrInA zoSaNanuM samarthana thai zake nahIM. lekhaka kahe che te pramANe bhAratamAM AMdhrapradezanA pocamapallImAM tathA vArANasInA sADIonA kArakhAnAomAM, kAzmira, mirajhApura, vArANasI vagere sthaLe AvelAM galIcAonA kArakhAnAomAM phirojhapuramAM kAcanI baMgaDIonA kArakhAnAomAM, gujarAtamAM carotaramAM bIDI-tamAkunA kArakhAnAomAM, dakSiNamAM zivAkAzImAM
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 prabuddha jIvana tA. 16-4-96 divAsaLI ane phaTAkaDAnAM kArakhAnAomAM kAma karatA bALa majUronI duniyanamAMnA prajAjIvananI ane bIjA vizvayuddha pachI prathamavAra dazA dayAjanaka che. yuropa, amerikA, jApAna, siMgApura jevA vikasita yojAyela olimpika ramatotsavanI baMneya svAnubhAvanA prasaMgonI dezomAM bALa majUrono prazna nathI. paNa vikAsazIla dezo mATe to e kathA-atyaMta uttejaka ne rasika che. prazra zira darda jevo che. lekhaka sUcave che tema bALakonA vikAsamAM "morArajI desAi', "ke. pI. zAha', 'haMsAbahena mahetA', 'DAM. mAtA-pitA, bhAI-bhAMDa, sagAM, pADozIo , zikSako, samAjazAstrI, bhogIlAla sAMDesarA' ane 'harIndra dave'-A pAMceya Ama to e arthazAstrIo, rAjakIya netAo ane sAdhu saMto mUlyavAna yogadAna mahAnubhAvonA avasAna TANe lakhAyelI sudIrgha noMdho che, paNa e. ApI zake. AvatI kAlanA nAgarikonI upekSA karavI koI paNa dezane pAMceyanA jIvanakAryanA Alekha ApatA abhyAsI lekho karatAM paNa A pAlavI zake nahIM. avasAna noMdhonuM mahattva rajamAtra paNa kama nathI. A pAMceya vibhUtio bhAratamAM katalakhAnAmAM mukhyatve dezanA arthataMtranI daSTie ThIka pota potAnA kAryakSetramAM agraNI hatI. zrI morArajIbhAI ane zrImatI ThIka vicAra karyo che, paNa sAmAjika, sAMskRtika ane jIvadayAnI daSTie haMsAbahena sAtheno lekhakano paricaya ocho che paNa uparacoTiyo nathI. katalakhAnAno vicAra karavAnI vAtane lekhaka visaryA nathI. tela, bAkInA traNa sAtheno paricaya to varSo jUno ne pragADha che, jenI pratIti peTrola, ane gesanA moTA pAyA paranA utpAdanane kAraNe madhya pUrvanA emanA lakhANamAMthI supere thAya che. A pAMceya lekhonI vizeSatA e dezomAM dhananI relachela thavAne kAraNe mAMsAhAre mAjhA mUkI che ne temane che ke lekhake kevaLaguNa-darzana ja nathI karAvyuM paNa keTalAkanA svabhAvanI puSkaLa pramANamAM mAMsa puruM pADanArA dezomAM bhArata mukhya che. videzI vAstavika maryAdAo paNa ucita rIte darzAvI che. potAnI hayAtImAM ja calaNa-kamANInI AMdhaLI doTamAM bhArata bhAna bhUlI gayuM che...ne potAnA deza taraphathI "bhArataratna"no ane duzmana-deza gaNAtA pariNAme yAMtrika katalakhAnAM astitvamAM AvyAM che. lekhakanA mata pAkistAna taraphathI "nizAne pAkistAna'no IlkAba meLavanAra pramANe bhAratanI Arthika nItimAM joie teTalI dIrgha daSTi nathI. mAnanIya zrI morArajIbhAI desAInA "AkarA' 'haThIlA'ne bAramA saikAmAM thaI gayela rAjA kumArapALanI 'amArI ghoSaNA" ane "utAvaLiyA" svabhAvanI paNa lekhake noMdha lIdhI che. zrI ke. pI. zAha, akabara bAdazAhanA vakhatanI varSamAM cha mAsa mATenI "amArI DaoN. sAMDesarA ane zrI harIndra davenA jIvananI keTalIka aMtaraMga bAbato ghoSaNA'no harSollAsane kAraNe yathArtha rIte ullekha karI lekhaka aMtamAM paNa darzAvI che, jevyakitanARju mAnavIya aMzane samajavAmAM madadarUpa kahe cheH "bhArata mATe kalaMkarUpa moTAM yAMtrika katalakhAnAM baMgha thAya to thAya che. AMsu sAravAno vakhata thoDIka vyaktione Ave to Ave, paNa e cAlu DaoN. ramaNalAla zAhane A sau vyaktio saMbaMdhe ghaNuM badhuM kahevAnuM rahe to abola jIvo uparAMta aneka garIba lokone AMsu pADavAno che. eTale lAghava zailIno Azraya laI e emanAM keTalAMka vyavahArika vakhata Avato raheze.' guNa lakSaNone ati saMkSepamAM nirdeza che. dA. ta. morArajI desAi mATe bALamajaronA praznamAM jo bhArata mokhare che, to durdhaTanAo ane lakhe che : "prakhara gAMdhI vAdI, nirdabha, satyaniSTha, mUlyaniSTha, sAdhana kamaraNanI bAbatamAM te koipaNa dezathI pAchaLa nathI. jarmanI ane zuddhinA AgrahI kuzaLa vahIvaTakartA, svataMtra vicAraka, bhagavadagItAnA amerikAnA hAI-ve'nI tulanAe to ApaNAM "hAIve' 'sAMkaDI upAsaka, karmayogI evA sva. morArajI desAI... sva. ke. pI. zAhanuM chorI kahevAvAne pAtra che. ane hAI-ve' upara thatA akasmAtono ja jIvana eTale mAnavatAnI suvAsathI sabhara jIvana, kuzAgra buddhi, kuzaLa vicAra karIe to paNa tevA dezomAM bhArata mokhare jaNAze. vikAsazIla vahIvaTI zakti, dIrdhadaSTi, tIvra smaraNazakti, vepAra udyoganI UMDI dezamAM mizra vAhana vyavahAra hoya e dekhItuM che, chatAMye lekhakanI daSTie samaja, sAhitya vAMcanano zokha, rAjakIya pravAhono talasparzI salAmatInI ghora upekSA, beda2kArI, khoTI karakasara, 2stA abhyAsa, mIThAzabharyA saMbaMdho sAcavavAnI kaLA, svopArjita dhana bAMdhanArAonI beImAnI, enjiniyaronI bhraSTa ane binaAvaData- sanmArge vAparavAnI bhAvanA, bhakti parAyaNatA, adhyAtma rasikatA, bharI daSTi, akasmAta ane enAM kAraNonA sarvekSaNano abhAva, madabhASitA, paragajupaNuM ane hAtha nIcenA mANaso sAthe paNa premabharyo upAyonuM vilaMbita amalIkaraNa vagerene lIdhe bhAratamAM asaMkhya nirdoSa vyavahAra vagere guNothI emanuM jIvana maghamaghatuM hatuM.' mANasonA bhoga rastAomAM levAya che. lekhanA aMtamAM atyaMta saMskRta, prAkata ane madhyakAlIna jUnI gujarAtI bhASAnA prakAMDa AkrozapUrvaka lekhaka lakhe che: "jyAM pradhAno, sarakArI adhikArIo, paMDita. jaina Agama graMthonA abhyAsI, samagra gujarAtamAM rAjadvArI netAo, udyogapatio vagere badhAM ja svAdha banI yunivarsiTInI anusnAtaka kakSAe yuvAna vaye prophesara tarIke niyukta bhraSTAcAramAM saMDovAyelAM hoya tyAM koNa konI AgaLa phariyAda kare ?' thanAra prathama adhyApaka, gujarAtI sAhitya pariSadanA bhUtapUrva pramukha, Adarza lokazAhImAM sarakAra nyAyataMtra ane polIsa taMtra vaccenI raNajItarAma suvarNacaMdraka meLavanAra, pATaNanA 'DaoN. bhogIlAla kAmagIrImAM susaMvAditA anivArya che, paNa AjakAla to A traNeya sAMDesarAne seMkaDo zloka kaMThastha hatA." vacce aneka kAraNosara asahakAra, asahiSNutA ane saMgharSanuM DaoN. zAhe ghaNuM badhuM vAMcyuM, vicAryuM che. ghaNAM badhAM dezomAM teo vAtAvaraNa jovA maLe che jene kAraNe traNeyanI zraddheyatA dina pratidina ughADI AMkhe ane jIvaMta jAgrata mana sAthe haryA che. teo aneka ghaTatI jAya che. ne pariNAme lokazAhI uttarottara nabaLI paDe che. 'polIsa saMsthAo ane vyaktionA sIdhA saMsargamAM AvyA che. dezanA ane ane nyAyataMtra' nAmanA lekhamAM lekhake AvI visaMvAdI paristhitinuM vizvanA moTA vyApanA aneka mAnavIya prazno para temaNe citana manane tAdaza nirUpaNa karyuM che. karyuM che. ane tene atyaMta pravAhI ne prAsAdika zailImAM prabhAvaka rIte popanI bhAratanI mulAkAta' ane leninaskI geru uparathI" vyakta karyuM che. sAMprata sahaciMtana'no koIpaNa bhAga vAMcata, sahRdaya (eTale ke leninanI TekarI uparathI) Ama to A baMne prAsaMgika lekho vAMcaka-bhAvakane uparyukta prakAranI pratIti thayA vinA raheze nahI. che paNa e nimitte lekhake prathama lekhamAM 80 karoDa jeTalA romana ketholika lekhake A graMthanA arpaNamAM pUjya pro. cI. nA. paTela sAhebane gharma pALanAranA vaDA evA popanA vyaktitvanI ane lekhane aMte karelI "sattvazIla sArasvata' kahyA che. e guNalakSaNo bahudhA arpaNa karanAra dharmamImAMsAnI vAta temaja bIjA lekhamAM 1980nA soviyeTa lekhakane paNa lAgu paDe tema che. mAlika zrI muMbaI jena yuvaka saMgha mudraka, prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400 004phona : 3820286, mudraNasthAna: rilAyansa ophaseTa prinTarsa, 10, khAMDiyA sTrITa, muMbaI-400008. lesaraTAIpaseTiga : mudrAMkana, muMbaI-400 092,
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 varSa: (50) + 7 aMka: 5 0. 0 tA. 16-pa-96 09 Regd. No. MH. By. South 54. Licence 37 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra000 LG QUO6 taMtrI ramaNalAla cI. zAha sva. joharImalajI pArakha keTalAka samaya pahelAM jaina samAjanI eka mahAna vibhUti zrI kahyuM, "bhAI, emAM tAro vAMka nathI. mAro veza ja evo che ke mANasa joharImalajI pArakhano jodhapuramAM Ikotera varSanI vaye svargavAsa thayo. mane bhikhArI ke cora jevo dhArI le." jaina samAjanA vizALa varge kadAca sva. joharImalajInuM nAma paNa. joharImalajIne huM gharamAMlaI Avyo. sophA upara emaNe besavAnI nahi sAMbhaLyuM hoya, paraMtu jeoe emane phakta eka vAra najare nA pADI. jamIna para nIce besI gayA. meM emane lAkaDAnA Tebala para nihALyA haze teo temane kyAreya bhUlI nahi zake. jeoe temane joyA besavA Agraha karyo. teo tenA para beThA. jaina sAdhunA AcAra teo na hoya teo to emanA jIvananI vAtone mAnI paNa na zake evuM virala, pALatA hatA. teo dIlita thayA nahotA paNa sAdhujIvana gALatA hatA. A kALanuM advitIya emanuM gRhastha jIvana hatuM. teo gRhastha hatA, mAro A pahelo paricaya hato. dIkSita thayA nahotA, chatAM chellAM bAvIseka varSathI svecchAe tyAgI sAdhu teo ughADe page hatA. TUMkI potaDI paherI hatI. te paNa ghaNI melI jevuM ke ethI ye kaThina jIvana teo jIvatA hatA. potAnA mAnakaSAyane hatI. hAthamAM muhapattI hatI. te paNa melI hatI. eka melI thelImAM jItavAno emaNe ghora puruSArtha karyo hato. upasargo ane parISaho sahana plAsTikanuM eka DabbA ke TaeNbalara jevuM vAsaNa hatuM. emanI sAthenI karavAnuM asAdhAraNa Atmika baLa temaNe prApta karyuM hatuM. keTalAMka varSo vAtacItamAMthI meM jANI lIdhuM ke teo baoNmbe senTralathI vAlakezvaramAM mArA pahelAMnI vAta che. muMbaImAM amArA makAnano cokIdAra eka divasa ghara sudhI cAlatA AvyA hatA. bhara unALAmAM ughADA page DAmaranA rastA bapore doDha vAge ghare Avyo ane mane kahyuM , "sAheba koI bhikhArI jevo para dasa DagalAM cAlatAM paNa paga zekAI jAya tyAM teo cArapAMca mANasa Apane maLavA mAge che. ame ene manAI karI, paNa e mANase kilomITara cAlatA AvyA hatA. TekSI ke basamAM kema na AvyA? kAraNake jarA Agraha karyo ke eno saMdezo Apane Apavo. pachI e cAlyo jaze." pAse paisA rAkhatA nathI. emaNe je kaSTa uThAvyuM tethI huM asvastha thaI , "koNa che? zuM nAma kahe che?' gayo. paNa teo atyaMta prasanna hatA. Trena cAra kalAka moDI hovAthI nAma to pUchyuM nathI. koI DAuTala mANasa kaMI banAvaTa karavA AvatAM temane moDuM thayuM hatuM. temaNe savArathI bhojana lIdhuM nahotuM. ame Avyo haze ema lAge che. Apa kaho to ene kADhI mUkuM. daravAjA pAse emane bhojana mATe vinaMtI karI. tyAre khabara paDI ke thALI vATakAmAM besAr3ayo che." teo bhojana letA nathI. potAnA TaMbalaramAM emaNe thoDuM khAvAnuM lIdhuM. kyAMthI Ave che e kaMI pUchyuM?" cAreka vAnagI badhI ekamAM ja lIdhI. te bheLavIne eka khUNAmAM dIvAla hA, kahe che ke jodhapurathI AvuM chuM.' sAme UbhA UbhA ja emaNe AhAra vAparI lIdho. pachI emAM ja pANI jodhapurathI koNa hoI zake? tAtkAlika to kaMI yAda na AvyuM. paNa laIne te pI lIdhuM. dAdara UtaratAM UtaratAM yAda AvyuM ke jodhapurathI mahinA pahelAM joharImalajI vAhana ane eka vastranA upayoga sivAya anya rIte joharImala pArakha nAmanA koIkano patra hato. kadAca e to na hoya? digaMbara sAdhu jevuM jIvana jIvatA hatA. teo jodhapuranA vatanI. paNa paNa e to suzikSita saMskArI sajana che. kevA maroDadAra akSare keTalI muMbaImAM rahetA hatA. cArTarDa ekAunTanTa hatA. ghaNI sArI prekTisa sarasa IMgliza bhASAmAM emaNe patra lakhyo hato ! teo keTalIka cAlatI hatI. zrImaMta hatA. dhIkatI kamANI hatI. patnI-saMtAno sAthe yojanAnI vicAraNA karavA mATe mane maLavA IcchatA hatA, paraMtu teo atyaMta sukhI jIvana jIvatA hatA. moTo phUleTa, oNphisa, moTaragADI kadAca nahi hoya kAraNake cokIdAra kahe che ke A to bhikhArI jevo koI badhuM hatuM. paraMtu aMtaramAM tyAga-vairAgya bhArobhAra bharyo hato. ghaTanAnI mANasa che. - badhAMnI saMmati laI lagabhaga pacAsa varSanI vaye badhuM choDI daI sAdhu huM pahoMcyo. ame baMnee eka bIjAne kyAreya joyA nahotA. jevuM jIvana svIkArI lIdhuM. pote sthAnakavAsI saMpradAyanA hatA, paraMtu cokIdAra sAthe huM gayo e parathI anumAna karIne emaNe mane kahyuM, "tame teo badhA saMpradAyothI para thaI gayA hatA. sAdhunI jema temaNe snAnano DaoN. ramaNabhAI zAha ? huM joharImala pArakha. jodhapurathI AvuM chuM. meM tyAga karyo hato. jADI khAdInuM potaDI jevuM vastra paheryuM te paheryuM. e ke tamane eka patra lakhyo hato ane tame lakhyuM hatuM ke muMbaI Avo tyAre phATe nahi tyAM sudhI bIjuM vastra dhAraNa karavAnuM nahi. emaNe vAhananI jarUra maLajo. eTale huM tamane maLavA Avyo chuM." chUTa rAkhI hatI, paraMtu te niprayojana nahi ke mAtra haravApharavA arthe - joharImalajIne jotAM ja huM emanA caraNamAM namI paDyo. cokIdAra nahi, paNa dharmakArya nimitte, jJAnapracArArthe ke dhArmika saMmelano, joto ja rahI gayo. eNe mAphI mAgI. joharImalajIe hasatAM hasatAM parisaMvAdo pUratI hatI.
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2. prabuddha jIvana mAre ghare thoDAka kalAka rokAyA pachI emaNe potAnA putrane phona karyo. pitAjI muMbaI AvyA che e jANI teo AnaMdita thaI gayA. tarata moTarakAra laI teDavA AvyA. joharImalajIne vidAya ApavA huM ane mArAM patnI nIce gayAM. joharImalajI amArI sosAyaTInA daravAjAmAM dAkhala thayA tyAre cokIdAre emane aTakAvyA ane besADI rAkhyA. teo vidAya thayA tyAre moTI moTarakAramAM gayA. sau vaLI vaLIne emane page lAgyA, emane jovA mATe AsapAsa ToLuM thaI gayuM. Ama apamAna ane bahumAnanI baMne sthitimAM emanI samatA ane prasannatA evI ja rahI hatI. joharImalajI meluM eka ja vastra ane te paNa moTI laMgoTI ke potaDI jevuM pahere ethI muMbaI jevA zaheramAM to teo jyAM jyAM ekalA jAya tyAM cokIdAro emane aTakAve. sAthe koI hoya to kaMI savAla nahi muMbaImAM eka zreSThIe emane kahyuM, ' tame mAre tyAM Avo tyAre eka sArI dhotI paherIne Avo ke jethI tamane koI aTakAve nahi.' joharImalajIe kahyuM ke, 'tamane maLavAno bIjo koI rasto vicArIzuM, paraMtu mArA AcAramAM huM pheraphAra nahi karuM. koI cokIdAra mane aTakAve. e mAre mATe koI navo anubhava nathI.' tyAra pachI dilhImAM vallabha smArakamAM mAre emane maLavAnuM thayuM hatuM. eka parisaMvAdamAM mAre bhAga levAno hato. joharImalajI paNa tyAM padhAryA hatA. tyAM utArAnI sagavaDa karatAM pratinidhio vadhAre thaI gayA hatA. potAne sAro rUma nathI maLyo eno ane maccharadAnI nathI maLI eno kacavATa keTalAka mAMhomAMhe vyakta karatA hatA. meM joharImalajIne pUchyuM, 'tamAro utAro kyA rUmamAM che ? ' mAro utAro badhA ja rUmamAM che. huM bega ke bistaro rAkhato ja nathI. eTale mAre utArAno prazna ja nathI. je rUmamAM huM koInI sAthe vAta karavA besuM eTalI vAra e rUma mAro.' vallabha smArakamAM maccha2no trAsa ghaNo hato. sAMja paDI. joharImalajIne meM pUchyuM ke 'Apa kyAM sUI javAnA?' 'ahIM khullAmAM, A pALI upara.' 'oDhavA-pAtharavA mATe huM ApuM kaMIka ?' 'huM haMmezAM jamIna para sUI jAuM chuM. kazuM oDhato nathI.' 'AkhI rAta macchara karaDaze ! tamAre zarIra upara mAtra potaDI che. te sivAya AkhuM zarIra ughADuM che.' 'bhagavAne to DAMsa-maccharono parISaha sahana karavAnuM kahyuM che. mane macchara karaDe to huM samatAbhAve, prasannatApUrvaka sahana karI lauM chuM. mAre to phakata betraNa kalAkanI UMgha joIe. bAkIno samaya dhyAnamAM beTho houM chuM. have to huM maccharathI eTalo TevAI gayo chuM ke macchara karaDe che ke nahi tenI paNa khabara paDatI nathI.' kAyama jamIna u52 sUI javuM, kazuM oDhavuM pAtharavuM nahi. e rIte joharImalajIe digaMbara muni jevuM jIvana jIvavAnuM cAlu karI dIdhuM hatuM, chellAM keTalAMka varSothI jaina sAhitya samArohamAM tathA jaina viSayanA parisaMvAdamAM teo mArA AgrahathI padhAratA. ethI mArI sAthe temane ghaniSTha AtmIyatA thaI gaI hatI, teo samAroha ke parisaMvAdane sthaLe jAte pahoMcI jAya, ane sabhAmAM eka cheDe cUpacApa besI jAya. jeo emane pahelI vAra jotA hoya teone kaMIka kRtUhala thAya. paNa jyAre jANe ke A to eka mahAna vibhUti che tyAre loko Azcaryacakti thaI jatA. kacchamAM, pAlItANAmAM, rAjagRhImAM teo padhAryA hatA ane kAryakramamAM bhAga lIdho hato. emanI hAjarIthI samagra kAryakramane opa maLato hato. pAlitANAmAM sAhitya samArohamAM bhAga levA teo AvyA tyAre rAta paDI gaI hatI. rAtanA agiyAra vAge amArA utArAnI dharmazALA para teo AvyA. emano veza joI cokIdAre emane dabaDAvyA. aMdara AvavA na dIdhA. amane koIne e vAtanI khabara paDI nahi. tA. 16-5-96 dharmazALAnI bahAra eka cotarA jevI jagyAmAM teo AkhI rAta sUI rahyA, paraMtu e mATe emanA manamAM kazuM ja nahotuM. amane aphasosa thayo ke cokIdArane sUcanA ApI hota to sAruM thAta. rAjagRhInA samArohamAM teo padhAravAnA hatA. ame badhA paTanA UtarI lachavADa rAta rokAI rAjagRhI javAnA hatA. paraMtu bihAranA taMga vAtAvaraNane kAraNe amAre sIdhA rAjagRhI javuM paDyuM. chellI ghaDInA pheraphAranI temane khabara nahi, teo to lachavADa pahoMcI gayA. rAta rokAyA. amane na jotAM lachavADathI betraNa basa badalIne teo rAjagRhI AvI pahoMcyA hatA. rAjagRhImAM paNa basa sTenDathI vIrAyatana sudhI teo cAlatA AvyA hatA. pAse kaMI sAmAna nahi. cAlavAnI jhaDapa vadhAre. manathI paNa teonI taiyArI. eTale haMmezAM prasanna rahetA. teo kahetA ke aparigrahano AnaMda keTalo badho che te to anubhavathI ja sArI rIte samajAya evI vAta che. joharImalajI potAnI rojiMdI Avazyaka dharmakriyA- sAmAyika, pratikramaNa, dhyAna vagere nizcita samaye avazya karI letA. teo roja eka vakhata AcArAMga sUtranuM paThana karatA. teo divase kadI sUtA nahi. sUryAsta pachI bIjA divasanI savAra sudhI teo maunamAM rahetA. pote cArTarDa ekAunTanTa hatA, gRhastha jIvananA tyAga pachI emaNe saMskRta, prAkRtano abhyAsa karyo ane badhA AgamagraMthonuM sArI rIte parizIlana karyuM. hastaprato vAMcatAM temane AvaDI gayuM hatuM. 5. pU. zrI jaMbuvijayajI mahArAja pAse teo vAraMvAra jatA ane temanA kAmamAM madadarUpa thatA. chelle chelle amadAvAdanI ela. DI. InsTiTyUTane paNa emaNe keTalAka divasa tyAM rahI potAnI sevA ApelI. teo pAse ghaDiyALa rAkhatA nahi, paNa varSonA rojanA mahAvarAne lIdhe samayanI pUrI khabara emane rahetI. joharImalajIe ghIme ghIme AhAra upara vijaya meLavyo hato. temaNe AraMbhamAM navakArazI tathA covihAra cAlu karI dIdhAM hatAM. tyAra pachI be TaMka AhAra sivAya kazuM ja na levuM, e rIte kAyamanA besaNAM jevuM vrata aMgIkAra karyuM hatuM. pachI temaNe eka TaMka AhAra levAnuM cAlu karyuM. eka TaMka AhAra paNa teo eka pAtramAM ja thoDI vAnagIo laI, te badhI ja mizra karI digaMbara sAdhunI jema UbhA UbhA levAnuM cAlu karyuM. potAnuM plAsTikanuM moTA TaMbalara jevuM eka sAduM vAsaNa rAkhe. emAM badhuM bheLavI AAhAra vAparI le ane emAM ja pANI laIne pIe. A rIte varSo sudhI teo eka TaMka ja AAhAra letA, chatAM temanI zakti sacavAI rahetI. vastutaH ochA AhArathI emane kyAreya azakti varatAI nahotI. challAM beeka varSathI temaNe eka divasa upavAsa ane eka divasa eka TaMka AhAra e pramANe potAnI dinacaryA goThavI dIdhI hatI. A rIte aDatAlIsa kalAkamAM teo phakta eka ja vakhata UbhA UbhA AhAra karI letA. e aMge meM emane pUchyuM hatuM tyAre kahyuM hatuM ke have be divasamAM eka ja vAra AhAra leto hovAthI, jyAre AhAra levAno thAya tyAre pahelAM karatAM saheja vadhAre AhAra levAya che ke jethI be divasa sudhI zakti barAbara jaLavAI rahe che. upavAsane divase teo pANI roja karatAM thoDuM vadhAre pI letA. pravAsamAM hoya to kAcuM pANI paNa vAparI le. sAdhunI dinacaryAnI jema joharImalajIne zaucAdi kriyA mATe paNa bahAra khullAmAM javAnuM vadhu game. zaheramAM hoya ane AsapAsa zaucAdi mATe sagavaDa na hoya to saMDAsa vagereno upayoga karatA, anyathA teo custa niyama pALatA. digaMbara sAdhunI jema teo eka vakhata zaucAdi mATe bahAra jatA. sAmAnya rIte te sivAya bIjIvAra laghu nIti mATe paNa javAnI jarUra paDatI nahi. roja eka TaMka AhAranA badale AMtare divase upavAsa emaNe cAlu karyA tyAra pachI zaucakriyA mATe roja ekavAra javuM paDatuM. keTalAka sAdhuo ekAMtare upavAsa cAlu kare pachI zaucakriyA paNa ekAMtare thatI hoya che. paraMtu joharImalajI sAthenI
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-pa-96 prabuddha jIvana matavAta hatIkila kAraNo jhaDapathI cAlI zakayAre paNa ekavaDA sAta hatI. sitteranI paNa tamAro na karAvIne jato haka thAya pIDA ghaNI thAya vAtacItathI jANavA maLyuM ke ekAMtare upavAsa karavA chatAM potAnI joharImalajI kazuM ja bolyA nahi. savAra thaI gaI hatI eTale zaucakriyA pahelAMnI jema ja rojeroja niyamita rahetI. . joharImalajI potAnA nivAsasthAne pahoMcI gayA. khabara paDatAM potAnA mastakanA ane mUchadADhInA vALano teo loca karatA derAsaranA TrasTIo e cokIdArane laI emanI mAphI mAgavA AvyA. athavA kAtarathI kApatA. e aMge paNa teo sAdhunA jevo AcAra paraMtu joharImalajIe kahyuM ke emAM cokIdArano kaMI ja vAMka nathI. eNe rAkhatI. enI pharaja bajAvI che, ane potAne ethI kazuM mAThuM lAgyuM nathI. pAMca paMdara mAIla cAlavuM e emane mana ramata vAta hatI. sitteranI eka vakhata meM emane pUcheluM ke "ApaNA jaina sAdhuonA vezane uMmare teo pahoMcyA hatA tyAre paNa ekavaDA sUkalakaDI zarIrane lIdhe kAraNe gAmamAM dAkhala thatAM kUtarAM bhase che. hAthamAM dAMDo hoya eTale teo jhaDapathI cAlI zakatA. zarIramAM saMdhivA ke bIjo koI roga karaDe nahi. paNa tamAro veza evo che ke kUtarAM jarUra bhase.' emaNe kahyuM. nahoto. sametazikharamAM teo amArI sAthe hatA tyAre parvatithinA divase to bahu vAMdho nathI Avato. lokonI avarajavara sArI hoya niyamane kAraNe teo pahADa upara gayA nahotA. chelle divase amArI tyAre paNa takalIpha nathI paDatI. paraMtu sAMje ke rAtre ekalo cAlyo jato. basa bapore eka vAge UpaDavAnI hatI. emanI bhAvanA pahADa para jaI houM to kUtarAM bhase che. koI vAra kaI dizAmAMthI kUtaruM doDatuM AvIne yAtrA karavAnI hatI. emaNe kahyuM ke pote basa UpaDe te pahelAM AvI karaDI jAya tenI paNa khabara na paDe. jyArathI e veza dhAraNa karyo che pahoMcaze. emane mATe thaIne amAre khoTI thavuM nahi. pote basa cUkI tyArathI eTale ke chellAM vIseka varSathI varasamAM sarerAza pAMca cha vakhata. jaze to TrenamAM kalakattA AvI pahoMcaze. teo vahelI savAre UThIne kUtaruM karaDe che. eTale mAre mATe enI koI navAI nathI. meM kyAreya pahADa para car3hayA. badhe ja darzana karyA. TheTha caMdraprabhunI TUMka sudhI jaI kUtarAne mAravAno ke bhagAvavAno prayatna karyo nathI ke katarA upara mane AvyA. sADAbAra vAgatAmAM to teo nIce AvI pahoMcyA. temano koI cIDa nathI.' upavAsano divasa hato, ATalo zrama levA chatAM temanA caherA para thAka 'kUtaruM karaDe tyAre Apa ene mATenAM Ijekazano lo cho ?' nahoto. emanI zArIrika zakti ane daDha manobaLa joI ame manomana "huM koI davA leto nathI. kUtaruM karaDe tyAre paDelA ghA upara maracuM temane vaMdana karI rahyA. . bhabharAvI dauM chuM. thoDA divasamAM maTI jAya che.' relave ke basamAM pravAsa karavAmAM potAne kevA kevA anubhavo thAya 'duzmano bIjAnA ghA upara mIThuM bhabharAve evI lokokti che. paraMtu che te vize emaNe kaheluM ke TrenamAM huM rijharvezana karAvIne jato nathI. Apa to potAnA ghA upara maracuM bhabharAvo cho. e kevI rIte sahana bIjA DabbAomAM jyAM jagyA maLe tyAM besI jAuM chuM. ghaNIvAra beThaka thAya?' para jagyA na hoya to huM nIce besI jAuM chuM. ghaNIvAra pesenjaro mArI "pIDA ghaNI thAya, paNa e to dehanI pIDA che. AtmAnI nathI. sAthe tochaDI bhASA vApare, AghA besavAnuM kahe. huM vinA saMkoce tema evI pIDAthI azubha karmano je kSaya thAya che eno UlaTAno AnaMda thAya karuM chuM. paraMtu thoDI vAtacItamAM lokone samajAI jAya ke huM koI suzikSita che.' mANasa chuM, muphalIsa nathI eTale loko sArI rIte vartavA lAge che. koI Apa maracuM pAse rAkho cho ?' vAra thelImAMthI koI graMtha kADhI vAMcavAnuM cAlu kare to paNa AsapAsanA nA, enI kaMI jarUra nathI. AkhA bhAratamAM koI paNa dhare capaTI musApharo vicAramAM paDI jAya. koIka jijJAsAthI pUche to mArA dharma ane maracuM to maLI rahe, kUtaruM karaDe tyAre najIkanA koI ghare jaIne maracuM AcAra vize kahyuM, paraMtu tema kahevAmAM mArA tyAga vize mAgI lauM." abhimAnanayukta vacana na AvI jAya enI khAsa takedArI rAkhuM chuM. pU. joharImalajInI dehAtIta dazA kevI hatI enI A vAtathI koIvAra TikiTa cekaro paNa zaMkA kare ke huM TikiTalIdhA vinA beTho hoIza. pratIti thaI hatI. rUAbathI TikiTa mAge, koIka vAra to pUchayA vagara ja UtarI javAno Disembara, 1995mAM zaMkhezvara khAte jaina sAhitya samArohanuM A hukama choDe. huM TikiTa batAvuM eTale zAnta thAya." ' Ayojana thayuM hatuM. temano patra AvI gayo hato ke pote amadAvAda relavenA potAnA anubhavo varNavatAM emaNe kaheluM ke pote paisA AvyA che ane tyAMthI zaMkhezvara Avaze. saMjogavazAtuM sAhitya samAroha pAse rAkhe nahi ane koI vAra relavenuM bhADuM vadhI gayuM hoya ane potAnI mulatavI rahyo. joharImalajI jodhapura pAchA gayA. jAnyuArIpAse jUnA bhADAnI TikiTa hoya to TikiTa cekare adhavacce ja utArI de. phebruArI mahinAmAM ziyALAnI kaDakaDatI ThaMDImAM A rIte rahetAM emane koIne phona karavo hoya to paNa paisA na hoya. paisA vagara ghaNI takalIpha zarIre ThaMDI caDI gaI. tAva Avyo. nyumoniyA thayo hato. auSadha paDatI. eTale chevaTe pAse jarUra pUratA thoDA rUpiyA rAkhavAnuM cAlu karyuM levAnI ke haoNspiTalamAM javAnI emaNe nA pADI. deha choDavAnuM thAya to hatuM. bhale thAya. e mATe pote svastha citte taiyAra hatA. phebruArInA pahelA eka vakhata joharImalajIne meM pUchyuM ke kyAMka rAtane vakhate rastAmAM aThavADiyAmAM emanAM svajano muMbaIthI jodhapura pahoMce te pahelAM ekalA javAnuM thAya to koIkane vahema paDe ke A mANasa koNa haze? emaNe deha mUkI dIdho. tamane kevA anubhava thayA che? emanA svargavAsanA samAcAra amane to e rIte maLyA ke prabuddha evA anubhavo ghaNIvAra thayA che, paNa ethI mArA manamAM koIne jIvanamAM jainonI AtmaghAtaka mAgaNI' nAmanA chapAyelA emanA mATe cIDa ke abhAva nathI thato. e mArA jIvanano krama che.' potAno lekha mATe manIoNrDarathI mokalAvelI puraskAranI rakama pAchI AvI. jAdhapuranA eka anubhava amaNa varNavyA hatA. jodhapuramAM ja temAM emanA putranI noMdha hatI ke joharImalajIe deha choDI dIdho che. samAjamAM to badhA ja emane oLakhe. eka vakhata Trena moDI paDatAM pote ki vakhata Trena moDI paDatA pote svargastha pUjya joharImalajInuM jIvana bhagavAna mahAvIrasvAmI rAtre eka vAge jodhapura pahoMcyA. ziyALAnI ThaMDInA divaso hatA. vicaratA hatA enI thoDI jhAMkhI karAve evuM hatuM. AvI virala vyaktino eTale pAsenA eka jaina maMdiramAM gayA. cokIdAra emane oLakhato hato. daravAjo kholI aMdara eka khUNAmAM sUvAnI sagavaDa karI ApI. yoga prApta thavo e jadurlabha vAta gaNAya. temanI sAthe amAre paricaya, have cokIdAranI yUTI savAre pAMca vAgyA sudhI hatI. pAMca vAge bIjo thayo, emanA AgamanathI amAruM ghara pavitra thatuM ane sAhitya cokIdAra Avyo. te navo hato. jUnA cokIdAre emanA vize kazI vAta samArohamAM emano preraka sahavAsa sAMpaDato rahyo e amArA jIvananI karelI nahi. navA cokIdAre eka khUNAmAM emane UMghatA joI koI cora moTI dhanyatA che ! bharAyo che ema samajI bUmAbUma karI mUkI, emane uThADIne dhakkA mArIne - pU. joharImalajInA vizuddha AtmAne natamastake vaMdana ho! bahAra kAyA. rAtano vakhata hato eTale potAne mauna hatuM. | ramaNalAla cI. zAha
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 prabuddha jIvana vicchedanI bhItaramAM -- DaoN. raNajita paTela (anAmI) kavi zrI ratubhAi desAine huM parokSa rIte i. sa. 1941thI ne pratyakSa rIte 1952thI pichAnuM chuM. 1941mAM huM jyAre bI. e.mAM abhyAsa karato hato tyAre sarvazrI indulAla gAMdhI ne 'kolaka'nA sahakAramAM pragaTa thatuM temanuM sAmayika 'kavitA' huM vAMcato. 1952mAM . huM jyAre naDiyAdanI kolejamAM nokarI karato hato tyAre ekavAra teo mAre ghare padhArelA. tyAre huM emanA premala-nikhAlasa svabhAvathI ane kavitAi kephathI prabhAvita thayo hato. e pachI to eka pachI eka ema pragaTa thatA emanA aneka kAvyasaMgraho vAMcavAno mane avasara prApta thayo che ne emanA avirata sarjana-pravAhathI plAvita ne punita thavAnuM sadbhAgya paNa prApta thayuM che. Ama to emanuM kAvyajharaNa pragaTyuM 1930mAM paNa AjathI barAbara 61 varSa pUrve. eka suhRda svAtaMtrya-sainikanuM tarpaNa karatI 'smaraNa-maMjarI' nAme emanI prathama kRti pragaTa thai...jo ke gujarAtI sAhityamAM kavi tarIke to teo jANItA thayA 1939mAM, emanA 'jananI' kAvya saMgrahanA prakAzanathI, 'kArAvAsanAM kAvyo', 'kaTokaTInAM kAvyo', 'gAMdhI-savAso' ne 'svaprabhaMga' vagere kRtiomAM saMvedanazIla, yuyutsu, rASTravAdI kavinI vaividyasabhara jhalaka jovA maLe che...to 'kavinI chavi', ane ' atheti kavi'mAM pro. ba. ka. ThAkoranI rItie kavi, kAvya padArtha ane kavitAnI vibhAvanAnI kavitAi chaNAvaTa ne samIkSA che. ' jananI, 'sAsumAnI jhAlarI', 'khaMDerano jhurApo' ane 'mAMgalikA'mAM viSayanI dRSTie boTAdakaranuM smaraNa karAve evo madhura-karuNa gRhajIvanano moTA phalaka upara vistarato saghana Alekha che, to 'kalpanA' ane 'parikalpanA' e be kalpanAsabhara UrmipracUra kAvyonA saMgraho che. jemAM 1995mAM pragaTa thayela 'parikalpanA'nA kAvyone prathitayaza kavio, vivecako ane kAvyabhAvakonA parizIlana-sameta rajU karyAM che. 'yAtrApathano AlApa'- kAvyasauMdaryasabhara ciMtanapradhAna gadya-kAvyo che ane hamaNAM jeno vimocana vidhi thayo te 'viccheda'. 'saMketa'mAM kavi kahe che te pramANe : 'are ! A gAthA che zazikharaNInI viratinI' zata kahetAM ekaso, zikhariNI chaMdamAM racAyela zloko che...paNa vAstavamAM to 123 zloko che...ane 'saMketa'no eka ane arpaNa' nA be khaMDa-zikhariNIne gaNatarImAM laie to lagabhaga 126 zloko thAya. mArA paricayamAM AvelAM traNeka sadbhAgI gAMdhIvAdI kavio che jemanI lekhinI ardhI sadI sudhI satata cAlatI rahI hoya ne jemane prakAzako paNa maLI rahyA hoya.. . e traNa mahAnubhAvo che...eka bhAvanagaranA zrI nAthAlAla dave, bIjA muMbainA zrI ratubhAi desAi ane trIjA te laMDananivAsI kavi berIsTara DAhyAbhAi paTela-kavi 'dineza', sArA kavinuM eka lakSaNa che enI avirata sarjana-dhArA. 'smaraNa-maMjarI'thI te 'viccheda' sudhInI avicchinna sarjanadhArA nirakhanArane mArA uparyukta vidhAnanI pratIti thaze. have vAta karIe, A 'viccheda'nI. kavi kahe che e pramANe e 'eka virahagAna' che...kevaLa virahagAna ! hA, paNa evuM virahagAna jemAM virahanA dardane aMte 'viratinI gAthA' paNa gavAi hoya, ane sadAya bhAvukano saMvedanapaTu hRdaya grahaNazIla hoya to... 'graho to gItA che'...gItA konA mATe ? kavi kahe cheH 'jIvana jhUratA ko'ka patinI gItA' ane vizeSamAM 'sItA jevI punita tapasI eka satInI' paNa gItA-'satI gItA ya te.' saMketanI zikhariNInI cAra paMktimAMnuM sAdyanta 'i'kArAnta saMgIta pharI pharIne mANavA jevuM che. tA. 16-5-96 'saMketa'mAM viSayano nirdeza karyA bAda kavi A kRtinuM arpaNa kare che te kone ? to khaMDa-zikhiriNImAM kahe cheH-' badhAM te haiyAne'-paNa e badhAM haiyAM kevAM ? to kahe che :-'are ! je je haiyAmAM vahyAM kaiM vicchedo valovAyA khede-vyathA kevA veDhe-evAM e badhAM haiyAMnI uradhabaka citrita ahIMyAM vaLI e haiyAM, vicchedamAM jhUrIne aTakyAM ja nathI paNa nirvedamAM TharyAM paNa che, eTale ja to A viccheda cheH 'viraha, viratinuM zayana A' A traNa ja zabdomAM kavie karuNaprazasti kAvyanI eka pradhAna lAkSaNikatAnI vAta kavitAi rIte kahI nAkhI che. A pachI kavie kAvyane 'pUrvAMga' ane 'uttarAMga'mAM saraLatA khAtara vaheMcI dIdhuM che...jemAM 'pUrvAMga'mAM 'tyAre ane have'thI paristhitine pAMceka zlokamAM ati saMkSepamAM tulanAvI che ane zikhariNInI bIjI be paMktiomAM, utkaTa virodhAbhAsa sarjIne abhivyaktine sacoTa banAvI che. dA. ta.H 'tyahAre joine rasika chavine huM pIgaLato, have huM bhALIne punita chavine pAya laLato.' ahIM, tyAranI 'rasika chavi' ane havenI 'punita chavi' tathA pIgaLavAnI ne pAye lAgavAnI nahIM paNa 'lakhavAnI' kriyA e sAcA karuNa rasane mUrta kare che. 'pUrvAMga'mAM, mRtyu pUrvenA rasika-prasanna dAmpatya jIvanano dhabakAra saMbhaLAya che, to 'uttarAMga'mAM, 'pUrvAMga'nA dhabakatA jIvananuM bhISaNa-maMgala mRtyumAM paryAvasAna pamAya-anubhavAya che. 'uttarAMga'nA dazamA zlokamAM mRtyu viSayaka suMdara svabhAvokti joieH 'prabhA to vilAi; timira UlaTyAM, pUra pragaTyAMH mahA mUrchAmAMhI, aNuaNu viSe prANa talasyA. zamyA dhIre zvAso, nayana viramyAM, krUra nidhane, khare ! aMte lIdho ajagara so duSTa bharaDo !' gRha, pati, zizu ane anya mAyA-jALane tyajIne tuM to mukta thai gai paNa ahIM amArI zI sthiti thai ? eka suMdara artha-garbha paMktimAM kavi lAghavathI potAnI dayanIya sthitino A rIte citAra Ape cheH 'kharyuM kaMku te to jIvanabharanuM mAruM atIte' ane pachI utprekSA karIne bIjI eka paMktimAM kahe cheH 'badhe zuM phelAyAM pralayamaya pUro pragaTanAM ?' patnI vihoNI kavinI sthiti jIvanRta samAna che. dhIre dhIre te mRtyu mukha prati gati karI rahyA che......paNa e sthiti kevI che ? 'are e te kevuM ? duHkha sarI jatuM zAMta sukhamAM' duHkhano atireka zAnta sukhanI anubhUti karAve che. so so vIMchI-DaMkhanI vedanA jevuM mAruM duHkha nathI kahevAtuM ke nathI sahevAtuM ane tuM ja kahe: kahuM kone vhAlI ! tuM ja viNa nahIM anya rujane' A pachI kavi, emanA be dehamAM nivasatA eka ja AtmAnI vAta karI, nirmama, vidhAtAne upAlaMbhe che. vananA koi viddha mRga samI mArI dazA che ne badhA ja 'nakarA jakhamo' ekalavAyo sahana karuM chuM. kAraNa ? nirmama vidhAtAnI icchA che ke : *vyathita jana ! tuM leza hasa mA' 'ghaNIvAra mane lAge che ke tuM Aghe vasIne paNa mane gahananAM ijana dai jatI hoya che. have to tuM mAre mATe avyAkhyeya banI gai che. have milana, AzleSa ke praNayalIlA kevI ? ane chatAMye mane zraddhA che ke ... be AtmA satata UDaze re ! mRtakanA' ghaNIvAra huM kahyuM chuM ke 'vasyo vakSe tAre zirISakalanI sera sama huM' chatAMye che nirmama ! praNayano eya
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-5-96 udgAra tuM karatI nathI. anekavAra mAre haiye rurudizAmAM spaMdana UThe che ne mRtyu pratidina mAro prANa hare che. ane e mRtyu to 'rahasyo UMDAM ne nayanamanamAM spaSTa karatuM' vAta paNa sAcI che ke mRtyu ja tattvajJAnanuM pravezadvAra ke rahasyadvA2 che. arUpa-rUpanI rahasyamayI lIlA eTale ja zuM mRtyu ? mArA calita cittanAM vyartha valaNo mane durita kaLaNomAM gresI jAya che. paNa he sakhI! tuM to have AtmasthitA che. huM paNa e sthitine jhaMkhuM chuM. paNa ghaNIvAra sthiti AvI thai jAya che. 'yathA varSA nIre sa2va2 jazuM pUrNa chalake, alluM A maLyAnuM paDaLa caDatuM prema-palake' paNa atyAre to snehanAM sau zamaNAM-'badhAM verANAM che raNapaTa viSe chinnakaNa zAM prabuddha jIvana have to tArA janmadine paNa tArA maraNa dinano ja kALa-mahimA anubhavAya che. sau saMgAthIo paNa mRtyu paMthe saMcaryA che, ane je bAkI rahyA che teya-rahyA bAkI beThA maraNamilane rAmarathamAM' bhIMta para laTakAvelI tArI chabine 'A gRhanA gahana gItalayazI' anubhavuM chuM. alabatta ! ekadA tAruM sthAna bhIMte nahIM paNa mArA hRdayamAM-prANamAM hatuM...paNa paristhiti viparyAse zI dazA thai che ? 'parovAtI pUrve, tava najaramAM dRSTi mujanI; have tArI vArI, muja 52, nirIkSAnI tujanI ! thatI pUrve vAto, samaya samaye to ubhayanI, have huM ekAMkI lavarI karato jaiza laya,' A pachI kavi, paralokamAM zraddhA pragaTa karI, sadgata patnInA vaikuMThavAsanI kalpanA kare che ne jANe ke : 'gharI haste mALA vividha kusumonI graMthita tuM, haze jotI mArI cirasthira mane vATa priya zuM ? A pachI kavi, atItanA ghuMghaTane UMco karI vahI gayelAM varSonI vahI, kavi 'kAnta'nI kAvya kakSAothI ukele che H 'vahyAM varSo te to sukhaduHkha vibhAve vahI gayAM' ane thoDAM bhInAM sukhada smaraNe citrita thayAM. rahasyonI kevI akaLa thai A vismaya kathA ? vyathA-AnaMdonI jharamara jhamI meghala tathA 'viccheda'nA zarUnA 45 zlokomAM gata patnIno zoka ane enA guNonI prazasti gAthA bAda, 46mA zlokathI A saMsAranI asAratA, dehanI nazvaratA, ne AtmAnI amaratAnI-kSara-akSaranI zokazAmaka ciMtana-lIlA zarU thAya che. 46mA zlokamAM te kahe cheH 'ahIM A saMsAre saratuM saghaLuM H kaiM sthira nahIM ! vahe vAyu tevuM sakaLa vahetuM caMcala ahIM, caNeluM pASArNa jIraNa banatuM, zIghra kharatuM; tathA kATe, lohe, prabaLa pavane tema jharatuM ! to pachI zAne dhAru jIvanabhara A vyartha valakhAM ?' jo ke Ama chatAMye mArI sthiti kevI che ? 'kapAyo zo UDe dizavihIna koi kaMnakavo' gulAMTo khAuM chuM, kSaNa kSaNa kapAuM chuM varavo. ane chatAMye sau rasabhInA saMbaMdhone vismarI, zUnyamAM sarakI javA vinA anya koi Aro-ovAro che ja kyAM ? sarva sakhyomAM he sakhI ! tAruM sakhya mudita-rasIlA gupta gIta samAna hatuM. paNa Aje to e subhaga zamaNAM e dhanya ramaNA 'vikala hRdayanI bhrAMta- bhramaNAM samAna sevuM chuM. A pachI kavi, 60 thI 63 sudhInA cAra ananya zlokamAM suMdara sukhada atItanAM zamaNAMne sukSmatAthI saMvedI, vAstavikatAnI kaThoratA nirdezatAM kahe che :-'mane bAMdhyo, choDyo, vidha vidha prakAre praNayamAM pachI mUkI dIdho, virahamaya udbAMta bhramamAM' jIvanabhara tuM mArI saMvAdI rIte jIvI-'na bha tArAM kyAre upara caDiyAM ke UtariyAM' ane bolatI tyAre to jANe ke : 'chalaka chalakyo heta-daDiyo' tuM pramodinI pUrNA hatI, kavala kaMvale annapUritA hatI, tuM caMdramuditA hatI...tuM to hatI. 'mithaH ziSyA mArI saciva sakhI ne toya guru zI'...nirALI gArgI hatI. A pachI. kavi emanA praNaya-patronI vAta kare che. hatA tArA patro rasabharita ne raMgabhara te' ane kavinA patro ane mArAye praNayamaya udbAMtibhara re !' paNa have patro kevA ? ane ane dhAro ke kadIka, bhrAMtibhara evo huM ke sakhI ! tane patro lakhuM to paNa H'lakhI, patro svarga, kavaNa saha te preSita karuM ?' te A pachI kavi traNa zlokamAM (83 thI 85) sAva saraLa bairakabolImAM patnI piyaravArTasaMcarIne sAsare parata Ave che te gALAnuM suMdara citra Alekhe che. kavi kahe che ke tuM piyarapaMthe saMcarI tyAre jANe ke mAruM hRdaya paNa tArI sAthe laI gaI ane pAchI AvI tyAre jANe ke 'navalavadhu' zI AvI ! A kSaNika virahane patnI jIvana A rIte Alekhe cheH--'baLyuM kevuM che.re ! priyatama priyAnuM jIvana A ! judAM thAtAM jhAjhI satata raTaNA re' tI manamAM' ane 'rahI thoDuM kintu virahI milanotsuka vahI chuM, khare AvI jyAre gRha sakaLa lAgyuM harakhavA' A pachI praNaya-ratinA muktarathamAM vidha vidha sthaLe vihAra karyAMnI kamanIya kavitAi kephiyata rajU karIne saMvananuM eka suMdara bhAvavAhI zabdacitra rajU karatAM kahe cheH kadI mAre skaMdhe tava zira DhaLyuM kuMtalabharyuM, kadI to utsaMge zayana karatI sneha-sabhH kadI huM ye leTyo pRthu tava uchaMge sutayane I gayuM jhUkI tyAM to vadana tava mArA ja vadane ? AvA ja eka anya blokamI (93) uparyukta raMgIna vilAsane smaratAM, anusaMdhAna rUpe kahe che : 'rasollAse hAse niza dina sakhI ! utsava hatA' ane ApaNA e saMbaMdho to : 'badhA saMbaMdhomAM ahaha | tava saMbaMdha virala ! - badhA AzleSomAM gahanaM tava AzleSa akula 1 badhI yAdomAMhI sahaja smRti tArI zI saMrala ? sphure sphure jANe kavimana viSe kAvya tarala ] A pachI azruone, virahabhaDake baLatI tama smRtine, gata samayanI snehazrutine, bhavobhavanI praNayAnubhUtine ane dhutine ubodhana karI, hAraNadazAthI Ahata thai, bhAvinI anizcitatAne zaMkI aMte kahe che H chatAM cAlyo jAuM vahata dhUMsarI ko dhu2INa zI II kAMdha para dhUMsarI dhAraNa karIne lathaDatI cAle cAlatA thAkelA baLadiyAnI upamA sacoTa che. * karuNa-prazasti-kAvyamAM, mRtyujanya karuNatA sAthe mRtAtmAnI guNa-saMpadAnI prazasti to hoya ja ane aMte saMtapta hRdaya, ciMtana ne maMthana rUpe kaiMka AdhyAtmika avalaMbanane svIkAre e rIte kavi kahe che H'are ! jANyuM jo ke jIvana saghaLAM mRtyumaya che; khaMNe dIvAdAMDI, nayanamaDhato jAuM vadhato AgaLa vadhatAM te paricaya hINuM rUpa laine kevaLa oLo banI zUnyamAM maLI-bhaLI javA vAMche che. cittamAMthI sakala bhAvonuM unmUlana icche che ane chatAMye OM zeSa vadhe to 'viraha-tapanuM teja tanamAM jhage evI manISA seve che have to te nijanA Adi sthaLamAM javA mAge che. purANI nAvane tilAMjali bakSI, navIna taNi dhArA te koipaNa bhoge ataLane tAgavA mAge che. vidhAtA paNa 'ghara''pakaDa' ne me'lanA kevAka khela khele che. kema je'samo'nI sImAthI jIvatara jhalAyAM jagatanAM na ho' aMto kyAre amara praNaye ho amaratA
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 prabuddha jIvana have binazaratI zaraNAgatinA bhAvathI 'zaraNAgatinAM bhAvataraNAM mukhamAM dhAraNa karIne 'pravezuM chuM jANe kusumarajazAM devadharamAM' kusumaraja zA devagRha praveza pachInuM je darzana che te koi paNa jIvAtmAne dhanya karI de te prakAranuM che. juo : have dekhAye che himagiritaNAM zRMga dhavalAM, ane maMdiro te parama prabhunAM dhAma navalAM patAkA UMce re' kazI pharaphare mukta dizamAM ane haiyuM mAruM lIna thai jatuM iSTa izamAM' ane e iSTa izamAM layalIna thatuM haiyuM atte'banI gaMgA jevuM ghasatuM bhaLavA siMdhujalamAM zamI jAtuM UMDe 52majaladhi brahma-dalamAM' A pachInA be zlokomAM (118-119) kavi saunAM praNaya vibhave bhAgya phaLavAnI ane koipaNa prakAranA vicchedo ke jhurApA koipaNa jIvane sahana ka2vA na paDe tevI AzA seve che ne punarapi milanayoga prAptine ante 'ahorAtrI' vIto praNaya prabhu kerA sadanamAM' ante niyatine zaraNane jai enA saMketamAM vyakati ane samaSTino zreyaskara upazama vAMche che H 'ane vicchedomAM punarapi navAM pekha milano; zamo zAMti mAMhI upazama ahIM ho akhilano. Ama, akhilano upazama jhaMkhyA pachI paNa aMtima traNa zlokomAM kavi kahe che ke, prANane dahato A vasamo viraha veThAto nathI jethI pUrNA nadInI bhekhaDa thakI : te 'jhAMkhuM huM nIce, atala jala dhrubAMga sa2kI' kavinA AvA sAhasathI samasta prakRti zAnta thai gaI ane e sAhasanI phalazruti zI ? to kavi kahe che ke : 'svataMtratA ! svataMtratA ! abhaMgamaMtradevatA ! anaMtarUpiNI,' svataMtratAne kavizrI dezaLajI paramAre abhaMgamaMtra-devatA kahI biradAvI che. mANasa maMtranI bAbata jeTalo svAdhIna che eTalo kadAca yaMtra ke taMtra che bAbata nathI. yaMtra to game tyAre khoTakAya ane kAma khoraMbhAya ane taMtra? sarvataMtra svataMtra to devo paNa nathI. brahmA viSNu para nirbhara ane viSNu zaMkara para. rahyo eka maMtra ! cANakyAnAM rAjanIti sutro che. mantramUlyAH sarvAramA / mantrakSaLe Aryasiddhi mavati / mantrasamvavA rAjyaM vivardhate / svataMtratAnI kiMmata zI hoi zake ? C hemAMginI jAi mAnavamAtra svataMtratAno maMtradaSTA che. ekavAra svataMtratAnI tRSA jAge to kyAreka ne kyAreka svAtaMtryanI uSA jarUra jAge, jveva Aryasya dAsabhAvaH / vedonA mantro mAnava saMskRtinA uSa:kALamAM racAyelA che. chatAM enI aMdara samAyeluM sanAtana satya sAMprata samAjane ya upayogI nIvaDe eTaluM UrjasvI che. vedakAlIna ArSadaSTAonI AtmadA, baladA, RtaMbharA prajJA thakI e pragaTeluM che. svAtaMtrya, vyakti svAtaMtrya, vANI svAtaMtrya, vicAra svAtaMtrya, sAmAjika, Arthika, rAjakIya, nyAya, takanI samAnatA, rASTrIya ekatA, laghutA, mAnavatA, samatA A badhI vibhAvanAo arvAcIna hoya to paNa enI kalpanA vedo jeTalI prAcIna che. mAnava, yugo pahelAMno vedakAlIna ho yA vijJAnayugano samakAlIna-eka vAra parAdhInatAno ene ehasAsa thAya to svataMtratAnuM mUlya anekaghA, azo UMDe UMDe ataLa jaLa pAtALa zayane, zamI jAuM kuDe, laghuka patharo koka thaine, jalethI janme lo, jaladala viSe lupta thaine, mahA nirvANomAM parama samIpe svarga ayane ? ane ahIM A 'virahagAna' paNa nirvANa pAme che. A virahanI chaMdapasaMdagI ekadama yathArtha che. chaMdazuddhi sAdyanta jaLavAya che, paNa kavacit AvI gaghAvalImAM zithila paMkti paNa AvI jAya che. dA. ta. : 'are ! kADhI AluM kaMi paNa bacyuM hoya mujamAM' tA. 16-5-96 moTA bhAganI paMktiomAM zikharaNIno kepha mahad aMze varatAya che... kyAMka kyAMka to kalAnta kavi, ke kavi 'kAnta'nA zikhAriNInI sarakhAmaNI thai jAya che. pharu khaMDe khaMDe vAMcatAM ba. ka. ThAkoranuM paraloka zraddhA, TANe, na. bho. dI. nuM 'tuMja viNa nahIM anya guMjane', 'are vhAlAM Avo', badhA saMbaMdhone samaya rasabhInomAM 'kAnta'nuM, 'tane meM jhaMkhI 'tI yugayuga taNA tIvra tapathI'mAM 'suMdaram'nuM 'pramodinI pUrNA', kavala kavale annapUritAmAM zayaneSu raMbhA ne bhojayeSu mAtAnuM, 'mithaH ziSyA mArI saciva, sakhI ne toya guruzImAM kAlidAsanuM, 'aho' pastAvAnAM vipula jharaNAmAM kalApInuM saheje smaraNa thai jAya che. sAhityanA vizALane UMDA parizIlanane kAraNe AvI asaro asaMprajJAtapaNe jhIlAi jatI hoya che. 'viccheda'no pradhAnarasa 'zRMgAra mizrata karuNa che ne enuM paryavasAna zAntamAM thAya che. A virahagAnamAM zoka che Acho ghero, guNaprazasti che ati vAstavika, karuNa che ati saMyamita ne ciMtana che paraMparAgata ne Urmi-praNIta. karuNa prazastinAM ghaNAM guNalakSaNo mUrta karatuM A virahagAna, enI UMDI anubhUti ane dakSa abhivyaktine kAraNe, gujarAtI virahagAna sAhityamAM potAnuM viziSTa sthAna prApta karaze ja. anekazaH anekagaNuM vadhI jAya. svataMtratA eno jIvana maMtra banI rahe, jIvana-yajJa banI rahe. svarAjyanI yajJajvAlAmAM svataMtratAno maMtrapATha karatAM karatAM kaMi keTalIya Ahutio apAi. svataMtratA kaMi ema maLe che ? enAM ya mUlyo cUkavavAM paDe che. svataMtratAne jhaMkhanArAo kadI thAkyA nathI, kArAvAsathI hAryA nathI, harakoi amAnuSI harakato ke goLIbAranA nizAnothI nirAza thayA nathI, ujjavala, dhavala zahAdatano itihAsa pokAra karI karIne kahe che "bhayaMkara katleAmo, lAThImAra, zayatAna kaMpI UThe tevI ribAmaNIe phAMsInA mAcaDA ke janamaTIpanAM ekAMta AjhAdInA Azakone emanA rAhathI haTAvI zakyA nathI. khamIravaMtA svAtaMtrya sainikonAM saMkalpabaLa ane avicaLa zraddhAnAM jaLa kyAreya sUkAyAM nathI. svAtaMtrya mATe satyanuM sAmarthya, anyAya sAme jhajhUmavAnuM premamaMDita zaurya, avirata zaurya, anAvarata kArya ane AtmazraddhAnuM kavaca abhedya ane acchedya rahyuM. AjhAdIno emano eka ja gurumaMtra Age kadama ! Age kadama ! Age kadama ! yAroM, phanAnA paMtha para Age kadama ! RgvedanA prathama maMDaLanA dasamA sUtanI RcA che- prehAmaudi ghRSNutti na te vaDyuM niyaMsate / phandra...garvan nanu svarAgyam II 1.1.10.3
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-5-9 arthAtAgaLa dhapo ! vIratAthI sAmano karo !' tAruM amodha vajra kadI niSphaLa na jAya, indra ! svarAjyanI arcanA karanAra, AgaLa po.I prabuddha jIvana rASTra premanI cinagArI pragaTAvanAra, janatAnA hRdayane vAcA ApanAra, rASTrIya asmitAne draDhamUla banAvanAra, rASTra- jAgRtinA uddagAtA ane svAtaMtryanA rASTrIya zAyara zrI jhaveracaMda meghANIe Apelo Agekadamano gurumaMtra vedakALanA uparyukta maMtrano yuga yugathI mAnavanA hRdayamAM gUMjato ane ghUmato pratidhvani che evuM nathI lAgatuM? svAtaMtryanI jhuMbeza vyaktigata ho, samAjagata yA rASTragata- emAM Aroha-avaroha, virodha-avarodha, AghAta-pratyAghAta AvyA vinA rahetA nathI. bhAratanAM svAtaMtrya dinane kAkAsAhebe bhavya-karuNa dina kahyo che. karuNa eTalA mATe ke vima ca mUteSu nA gItAsaMdezane jhIlanArA A dezanA bhAgalA paDyA. deza vibhakta thayo. bhavya eTalA mATe ke bhAratanuM AjhAdI parva duniyAmAM ajoDa che. kALA kera sAme ya verajhera vinA, lohInuM TIpuM ya pADyA vinA satya ane ahiMsAnA bhavya-divya mArge e maLelI che. videzI saltanatanI hakUmata nIce kacaDAtI parAdhIna prajAno Akroza hoi zake paraMtu svAtaMtrya prAptinA avasare bhUtakAlIna zAsako pratye vidveSa bhArate dAkhavyo nathI. rASTraprema sAthe mAnavatAnA premano suyoga sAdhavAno ekasucAru prayatna bhArate karI batAvyo. rASTraprema khAtara mAnava jIvanamAM cirasthAyI, sarvotkRSTa mUlyono bhoga na ApavAnI sAttvika bhAvanA bhAratanI taMdurasta rASTrabhaktinuM sucinha che. gurudeva TAgore 'ghare bAhire'mAM samAja ane rASTra karatAM ya satyane mUThI UMceruM gaNavAno saMdeza A deza samakSa mUkyo ja hato. kauTilyanuM sUtra che- - rASTra pAlayate nityaM satyadharmaparAyaNaH / bhAratIya saMskRtinI bhAvanA che; vibhAvanA che, saMvedanA che ke svAtaMtryanI jhuMbeza svAtaMtryanuM jhanUna kadApi na hoi zake . bhAratano rASTravAda ane rASTrIya saMskAra nathI saMkucita ke nathI vikRta. e to che vistRta, vizvabhRt sarvabhUtahiterataH Rgveda kALathI ja rojabarojanI prArthanAomAM dezanuM ane samagra vizvanuM akhaMDa svarUpe darzana karavAmAM AvyuM che. janajIvananA samRddhidAtA tarIke bhAratanI arcanA karavAmAM AvI che. dezabhaktinA enA udgAromAM ugra AvezamayatA nathI. emAM to vaNAyelI che snigdha hRdayanI sukomalatA. jananI ane janmabhUminI svargathI ya adakerI saMtarpaka garimA. vAlmIki rAmAyaNano prasaMga che. rAvaNavadha pachI rAmacaMdrajIne laMkAnuM siMhAsana grahaNa ka2vAnuM sUcana karavAmAM AvyuM tyAre zrIrAmanA mukhamAMthI sarelA A udgAro che. api svarNamayI laGkA na mAM lakSmaNa rocate / jananI janmabhUmizca svargAdapi garIyasI // arthAt laMkA sonAnI bhale ho lakSmaNa ! mAtA ane mAtRbhUmi mane svarga karatAM paNa priya che. suvarNa ane saMpattinA mohamAM mAtRbhUmine cheha daine anyatra jai vasanAra mATe rAmanA A udgAra dIvAdAMDInA ajavALAM pAthare che. 7 svAtaMtryanI jAgatika kalpanA vedakALathI Aja sudhI strInA svarUpamAM karavAmAM AvI che. vAgAbhRNInuM sUkta che. eka khamIravaMtI RSikA che. samRddhinI saMgamanI che. prajJAvAna che. yajJIya stutya devomAM sarvaprathama ane sarvazreSTha che. sAmrAjJI che. rASTranI adhiSThAtrI che. svayaM rASTrI che. rASTravidhAtrI che. a N rASTrI saMgamanI vasUnAM viviSNunI prathamA yaziyAnAma | ke saMskRta vAkayamAM strIne puraMdhra kahI che. puraMdhi eTale pura, nagara rASTranI rakSaka ane poSaka. deza bhale ne svataMtra hoya paraMtu svAtaMtryanI adhiSThAtrI prajAnuM ghaDatara karanArI strI ja jo parataMtra hoya-pachI e stara mAnasika ho, sAmAjika ke rASTrIya-to AvanAra prajA mAnasika rIte kaMika aMze parAdhIna ja rahevAnI. AsanAtana satyane zrIkRSNa, gAMdhIjI, saradAra paTela, vinobAjI jevA samAja hitaciMtakoe svIkAryuM. svarAjya vize zrI saradAra paTelanuM mananIya vidhAna che. 'svarAjya Avaze tyAre strIonA praznono ukela Avaze e mAnyatA barobara nathI, kharI vAta to e che ke strIone padabhraSTa karavAmAM AvI che. temane yogya sthAne besADavAmAM Avaze tyAre ja svarAjya maLaze. evA sudhArA kAyadAthI thavAnA nathI.' mahAbhAratanuM arthaghaTana karatAM zrI karasanadAsa mANeke eka mArmika vidhAna karyuM-jeno rAjA kaMsa hoya tenI prajA kubjA ja hoya. kubjA eTale trivakrA. traNa ThekANethI bevaDa vaLI gayelI. garadana, goThaNa ane kammara. kammarathI kubaDa eTale kammaratoDa bojAthI ladAyelI. garadanathI vAMkI eTale svamAnathI ghavAyelI ane goThaNathI vaLelI eTale ke pagabhara nahIM evI kubjA jevI prajAne kRSNa majAnI banAvI, sarasa suMdara banAvI. kaMsa mathurAdhipati che to kRSNa madhurAdhipati che. mathurAnI kabaDI prajAne emaNe madhurA banAvI. samAjamAM aniSTo, arthanA anartho dUra thAya to prajA satya, ziva, samanvita suMdara bhAse. yajurvedamAM ArSadraSya RSinI ArtaprANa prArthanA che. mahe cana tvAmadrivaH parA zulkAya deyama / na sahastrAya nAthutAya vagnivo ne zatAya ratamaSa / arthAtkadApi nahIM vecuM, nahIM vecuM. he amUlakha sauMdaryathI yukta antaryAmina he deva ! huM tane, mArI aMdara rahelA mAMhyalAne koi paNa kiMmate hajAranI kiMmate nahIM, dasa hajAre ya nahIM. aDhaLaka dravyanI lAlace paNa mArA aMtaramAM sthita AtmAne nahIM vecuM. kauTilyanI rAjanItinuM mUlabhUta sUtra che -vAvivi catriM na thayeta / A vedakAlIna RSinI narma marma vANInuM zabdavedhI bANa che. paisA dravyanI lAlace samAjano droha karanArane ArapAra bhede tevuM amogha khAtara jAtane vecatA AtmapratArakanI AMkho kholanArI A ArSavANI sArvakAlika, sArvadezika, sarvadA, sarvathA, sarvakoi vyakti, samAja, rASTrane hitakAraka che evuM pratIta nathI thatuM ? prAcIna paribhASA ane vicAradhArA arvAcIna pariprekSyamAM eTalI ja upayogI che enuM eka kAraNa che. samAja racanAnI sthitisthApakatA, AryonI samAjaracanA TheTha prAcIna kALathI TakI zakI che. kAraNa badalAtI paristhiti anusAra pherabadala ka2vAno adhikAra ane svAtaMtrya ene mAnya che. A enuM ananya vaiziSTaya che. badalAtA AcAra-vicArone apanAvyA vinA ane sadAcAranA pAlana vinA samAja ke rASTranA vyavahAro uttama rIte nabhI zakatAM nathI. rAma lokAbhirAma che to kRSNa lokamahezvara. eke janaraMjana karyuM to bIjAe janakalyANa. rAma janmyA mahelamAM ane kRSNa janmyA jelamAM. kArAvAsanA baMdhanamAM janmIne paNa muktino saMdeza A dezamAM relAvatA me mAvitRSan / anekavidha gaNarAjyonA paritoSanI ane ene rASTrapremI rAjyakartAnA mukhamAM mUkAyelI yajurvedanI RcA che. gaLA gayA. kRSNanuM jIvana-saMgIta eTale svAtaMtrya prItanuM zAzvatagIta. vyavahAramAM utAravAnI nirogI bhAvanA gaNataMtra bhAratamAM Aje paNa I
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-5-96 samAjane eTalI ja upayogI che. gaNarAjyanI kalpanA gaNataMtra atharvavedanA bAramA kAMDanuM prathama sUkta che. nAma enuM bhUmisUkta. bhAratamAM vedakALa jeTalI purAtana che. ApanAM tvAM patiM vAmade . udAtta mAnava saMskRti ane mUlyaparaka rAjanItinuM emAM manorama citraNa rASTrIya utthAna mATe mahArASTramAM AraMbhAyelA gaNezotsavamAM e che. mAtRbhUmino jayaghoSa che. adbhuta kAvyamaya zailImAM sarvatomukhI pratibiMbita thayelI che. gRhapati, nagarapati, rASTrapati jevI saMjJAonA rASTronnatino vedaghoSa che eno pratighoSa Aje paNa mazig, , mULamAM gaNapati che evuM keTalAMkanuM maMtavya che. gaNanAyaka gaNezajI e IDhaSTha che. emAM koI dezavizeSa ke jAtivizeSano saMketa nathI. rASTra arthamAM kharekhara janagaNamana adhinAyaka che. eTale sAmudAyika vyaktimatva. rASTra eTale saMghacetanAnuM saMvardhita svarUpa. aikya eno AtmA che. ' gaNapatinA hAthamAM mUkAyelo buMdIno lADavo enuM pratIka che. eka AkhI ye dharatInI mAnava prajA ane mAnava rASTro eka sUre gAI . eka buMdI eTale eka eka gaNa, eka eka dharma, eka eka prajA. dareka zake, ene AdhAre sArvabhauma svAtaMtryane Aje paNa mUlavI zakIe. buMdI chuTTI che. dareka mIThI che. potAnAmAM pUrNa che. AvI chuTTI chuTTI paNa mAnavamAtranuM rASTrIya gIta banI zake tevuM emAM sAmarthya che. 63 mIThI mIThI buMdIone bhegI karIne jene potAnI muThThImAM mIThAzathI RcAomAM vistarelA A sUktamAMthI kevaLa eka RcA uddhata karI saMtoSa susaMgaThita rAkhatAM AvaDe e gharano mobhI, samAjano sevaka ke gaNataMtra mAnIe. sane vizvanI vahudhA vivAvAM nAnAghamAM pRthavI rASTramAM gaNanAyaka banI zake. : yathaukasama sahastraMdhArA daviNasya me duhAM dhruveva dhenuranapasphurantI / / arthAta bahuvidha bhASAo, anekavidha dharmo ane vibhinna varSe na jAvuM zaRINTI16 ] svataMtratA eTale kevaLa svarAjya ja janatione poSatI A pRthvI kAmadudhA ghenuM jevI mane sahastra nahIM, svataMtratA eTale surAjya. svataMtratA eTale sasaMgaThita gaNataMtra dhArAothI vebhava saMpanna karatA rahe. rASTranI vibhAvanA. kevaLa svataMtratA maLavI e ja paryApta nathI. ene TakAvavI paNa jarUrI che. gItAno zloka che yogakSemaM vahAmyaham ! bhinna bhASAo, vibhinna dharmo ane bhinna bhinna saMskRtio pratye yogakSema zabdane samajAvatAM akhaMDa bhAratanA praNetA AcArya zaMkare Aryono daSTikoNa keTalo udAramatavAdI che, keTalo samanvayavAdI che emanA bhASyamAM lakhyuM che -8khya ca TAmaH yogaH | dhAnAM enuM pratibiMba A RcAmAM jhIlAyeluM che. veda mAnavamAtrano graMtha che paripAlanaM kSemaH / - tethI vedonI AMtarika preraNA to eja rahI che- mAtA bhUmi putroDAM aprApyanI prApti te yoga. prApta thayuM che tenuM paripAlana te kSema. pRthigyA ! samagra pRthvI eka mAtA che. ApaNe enAM saMtAno chIe. enuM vivardhana ane vitaraNa svataMtra rAjyataMtranA pAyAnA siddhAMta che. paraspara bhAI-bhAI banIne rahIe. AvA ja eka bhAvanuM svaracita kauTilyanuM rAjanaitika sUtra che-aSTAdri rAtinTam ! udgIya che. hiMdu ho muslima ho zIkha IsAI svataMtratA eTale kevaLa gulAmInI beDI ja nathI toDavAnI. jaina bauddha pArasI hama bhAI bhAI parataMtratAnuM, pachAtapaNAnuM mAnasa paNa dUra karavAnuM che. ajJAnano aMtaraMga ati umaMga eka saMga mAi aMdhakAra ogaLe eTaluM ja pUratuM nathI hotuM, jJAnano prakAza paNa paMcaraMga prajA terI goda meM samAI relAvavAno hoya che. mAtra saMkucitatA udAratA ane bhavyatAno jAti pAti bhASA prAMta bheda zAMta samAI navasaMskAra sarjavAno kAryakrama vistAravAno hoya che. anyAya, anIti, asamAnatA sAme satata jhajhUmavAnuM ja pUratuM nathI. nyAya, raMga hai triraMgA soI raMgabhedI nAMhI koI nIti, samAnatAnI punaH pratiSThA mATe paNa satata laData ApavAnI hoya zvetAMbara pItAMbara payagaMbara sAMI aMbara hai eka gharAsneha kI sagAI kaTila rAjanIti ane jaTila nyAyanItino sAmano karavo eTaluM maitrI kI duhAi...hama bhAI bhAI...vade hemAMginI jAi... ja pUratuM nathI, jahAMgIranA darabAramAM eka dhobaNa je rIte nyAyano dhaTa mAnava enA mananI kSitijane eTalI vistAre ke samagra dharatIne ke rAjA rAmanA darabAramAM potAne thayelA anyAya aga ja eka rASTra mAne e bhAratIya saMskRtinI bhAvanA che. bhUmiskatanI nyAya mAgavA eka kUtarA jevuM prANI je saraLatAthI jaI zakatuM ane vasudhaiva Tuvam nI vibhAvanA che. sAmAjika, susaMgaThitatA, saMtoSakAraka nyAyI nirAkaraNa tAtkAlika meLavI zakatuM tevuM rAmarAjya sAMskRtika ekatA, rASTrIya asmitAnI pragaTIkaraNamAM Aryoe sthApavA prayatnazIla rahevAnuM hoya che. je prajA rAjAnI pAse saraLatAthI saMpAdita karelo yaza bhavya ane alaukika che. emanI dezaprItinA jaI zake te rAjyakartA rASTranuM raMjana supere karI zake che e cANakyanI udgAromAM eka Adarza vaizvika sAmrAjyanI parikalpanA che. rAjanItinuM darzana che-suvarNanA fha rANAnaH prajJA Myakti . svarAjya ane surAjyanI yajJavedI para svAtaMtryanI maMtrasvataMtratA eTale parataMtratAmAMthI UThelI prajAne daridratA ane pappAMjalinAM A svastivacana che. behAlImAMthI mukta ja karavAnI nathI hotI ene vikAsanI avanavI tako OM svastissAmrAjyaM bhaujyaM svArAjyaM vairAjyaM pArameSTayaM rAjyaM maLe, AjhAdI sAthe Arthika AbAdI paNa ho evo svataMtratAno mArAjyamAdhipatyamayaM samantaparyAyI syAt / sArvabhauma sArvAyuSaH jIvana-yajJa kevaLa eka divasIya nahIM, akhaMDa, avirata, AmaraNAMta AntAdAparArdhAta / pRthivyai samudra paryantAyA ekarAkiti cAlu rAkhavAno hoya che. svataMtratA mUlyonuM mUlya che. rASTrIya saMskAra che. mAnavanA sarvAgINa vikAsanuM mUlabhUta tattva che, sattva che. e enuM mahattva che. mAlika : zrI muMbaI jena yuvaka saMva mudraka, prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha prakAzana sthaLa ; 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400 004. phona | 3820296. mudraNasyAna: rilAyansa ophaseTa prinTarsa, 19, khoDiyA sTrITa, muMbaI-400008. lesaraTAIpaseTiMga : mudrAMkana, muMbaI-400 092, |
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ varSa : (50) + 7 aMkaH 9-7 tA. 16-7-96 zrI muMbai jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra prabuddha jIvana prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 : 50 varSa ha ha vArSika lavAjama rUA. 50 taMtrI : ramaNalAla cI. zAha bAlahatyA thoDAka samaya pahelAM skoTalenDanA eka gAmamAM koi ekalavAyA, jAtIya vikRti dharAvanAra, niSphaLatApIDita mANase roSe bharAine eka zALAnA vyAyAma vibhAgamAM jaine eka sAthe trIsa karatAM vadhu bALakone goLIe vIMdhI nAkhyAM hatAM. bIjAM keTalAMka bALako ghavAyAM hatAM. bALakonI ATalI moTI sAmudAyika hatyAe mAtra iMglenDamAM ja nahi, samagra duniyAmAM hAhAkAra macAvI dIdho hato. A ghaTanAnI tapAsane pariNAme ema jaNAyuM hatuM ke jAtIya vikRti dharAvanAra, ekalavAyuM jIvana jIvanAra e mANasa koika bahAne zALAmAM jai bALakone phosalAvI emano potAnI jAtIya vAsanA saMtoSavA upayoga karato hato. e vAta jANItI thatAM ene zALAmAM Avato baMdha ka2vAmAM Avyo hato ane eno sAmAjika bahiSkAra cAlu thayo hato. enuM vera levA e mANase acAnaka zALAmAM jai potAnI ganathI eka sAthe ATalAM badhAM bALakonAM zaba DhALI dIdhAM, AkhuM gAma zokamAM DUbI gayuM, keTalAMye gharomAM rokakaLa thaI gaI. mANasa jyAre lagnajIvanamAM niSphaLa nIvaDe che, vyavasAyamAM hatAza thaI jAya che, devAdAra banI banI jAya che, mitro ane pADozIo sAthe aNabanAva thAya che ane ene AzvAsana ApanAra koI hotuM nathI tathA potAnA ekAMta gharamAM ekalo ekalo rahe che tyAre vicAravAyuno to te bhoga thaI paDe che. vakhata jatAM jyAre te mAnasika samatulA gumAvI bese che tyAre pote kevuM bhayaMkara apakRtya karI bese che enuM ene potAne paNa bhAna rahetuM nathI. bAlahatyAnI eka judA ja prakAranI ghaTanA amerikAmAM keliphorniyAmAM keTalAka vakhata pahelAM banI hatI. eka cha varSanA Regd. No. MH. By. / South 54. Licence 37 chokarAe potAnA dostAranA gharamAM jai eka mahinAnA navajAta zizunA mAthAmAM lAkaDI phaTakArI enI khoparI toDI nAkhI hatI. nAnAM chokarAo jyAre mAtA-pitA vinAnAM banI jAya che, dekharekha rAkhanAruM koi hotuM nathI ane jaMgalIpaNAnA saMskAra evA rakhaDu chokarAomAM Ave che ane jyAre teonI ToLakI baMdhAya che tyAre aMdara aMdaranI adAvatane kAraNe ve2 vALavA bAlahatyAnuM avicArI pagaluM bharAi jAya che. potAnA gunAnI gaMbhIratA keTalI badhI che enI e bALakone potAne paNa samaja nathI hotI. keTalAka vakhata pahelAM laMDanamAM eka evo banAva banyo hato ke eka mahilA eka sToramAM kharIdI karatI hatI tyAre pAchaLa pAchaLa cAlatA enA nAnA bALakane bhoLavIne ane phosalAvIne bIjo eka sagIra vayano chokaro lai gayo hato ane pachI eNe e bALakane mArI nAMkhyuM hatuM. e chokaro pakaDAyo, adAlatamAM kesa cAlyo ane guno puravAra thayo. guno eTalo gaMbhIra hato ke chokaro sagIra vayano hovA chatAM adAlate ene janmaTIpanI sajA karI hatI. chellA keTalAka dAyakAthI rivolvara, gana vagere dhAtaka zastro saraLatAthI maLatAM hovAthI hatyAnuM pramANa duniyAbharamAM vadhI gayuM che. emAM bALakone mArI nAkhavAnI vRtti-pravRtti paNa, vizeSataH pAzcAtya dezomAM uttarottara vadhu jora kaDatI jAya che. bALakonA apamRtyumAM garbhahatyAno viSaya eka judo ja gaMbhIra viSaya che. bALakonA sAmudAyika Akasmika mRtyuno viSaya paNa judo che. ahIM to ApaNe bALakanI hatyA karavAnI ghaTanA vize vicArIzuM. bALakanI hetupUrvakanI hatyA karavAnI ghaTanA AdikALathI cAlI Ave che. prAcIna dharmagraMthomAM evA keTalAye ullekho maLe che. bALakanI hatyA karanAra tarIke paurANika dharmakathAomAM rAjA kaMsanuM nAma kalaMkita che. eTale bALakanI hatyA karavAnI vRttine ' kaMsavRtti' tarIke oLakhAvavI hoya to oLakhAvI zakAya. potAnI bahenanuM saMtAna potAno vadha karaze evI AkAzavANI sAMbhaLI keTalAM badhAM bALakone marAvI nAkhe che ane chatAM chevaTe zrIkRSNanA hAthe eno vadha thAya che ane AkAzavANI sAcI paDe che. te prAcIna vakhatamAM be judI judI AnuvaMzika jAtio vacce vairavaimanasya rahetuM hoya ane jyAre jyAre temanI vacce athaDAmaNa thatI tyAre evI ghaTanAo paNa banatI ke jemAM duzmana jAtinAM bALakone pahelAM mArI nAkhavAmAM AvatAM. ethI keTalIye nAnI nAnI ToLIonuM A rIte vakhata jatAM astitva ja maTI jatuM. bhAratIya Arya paraMparAmAM bALahatyA, strIhatyA, gauhatyA ane brahmahatyA e cAra moTAM pAtika manAyAM che. strIo ane bALakomAM zArIrika pratikAranI zakti ochI hoya che, emAM nAnAM nirdoSa bALakamAM pratikAra kevI rIte karI zakAya eTalI paNa sUjha hotI nathI. nAnA bALakanI hatyA karavA mATe zastranI paNa jarUra na paDe eTaluM komaLa enuM zarIra hoya che. mANase bAtha bhIDavI hoya to potAnA samovaDiyA sAthe bhIDavI joie. emAM bahAdurI che. potAnAthI nabaLAne parAjita karavAmAM koi bahAdurI nathI. eTalA mATe jUnA vakhatamAM khUnI, cora, DAkuo vagere vera levuM hoya to paNa bALahatyA tathA strIhatyA na karavAnI naitika praNAlikAne dharmarUpa mAnIne sAcavatA.
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 prabuddha jIvana bALakRSNanA nAgadamananA prasaMgamAM nAgaNo emane vinave cheH jaLakamaLadaLa chAMDa bALA, svAmI amAro jAgaze, jAgaze tane mAraze, mane bALahatyA lAgaze. Ama, nAgaNo paNa bALahatyAnA pApathI Dare che. sAmAnya rIte koi saMkaTa AvI paDe, Aga lAgI hoya, jahAja DUbatuM hoya, rogacALo phelAto hoya, yuddha phATI nIkaLyuM hoya tyAre bALako, strIo, vRddho, apaMgo vagerene pahelAM bacAvI levAnI prathA che. emAM mAnavatAnI dRSTi tathA potAnA prANanA bhoge paNa temane bacAvavAnI samarpaNanI ucca bhAvanA rahelI che. bALakanuM IrAdApUrvaka khUna karavuM ane bALakanuM khUna karavAno Azaya na hovA chatAM khUna thai jAya evI ubhaya prakAranI bAlahatyAnI ghaTanAo bane che. koika vyaktino Azaya bALakanuM khUna karavAno nahi paNa ene zArIrika zikSA karavAno hoya che. paraMtu e zikSA rUpe paDelo mAra sahana karavAnI zakti bALakamAM na hoya, athavA zarIranA evA marmabhAga upara prahAra thAya ke e bALakanuM mRtyu thAya. bALakonuM zarI2 bahu komaLa hoya che. amuka hadathI vadhu mAra te sahana nathI karI zakatuM. tethI tenuM mRtyu thAya che. koi koi vAra evI ghaTanA bane che ke nAnI sarakhI bhUla mATe bApa nAnA kumaLA bALakane eTaluM badhuM mAre ke bALaka tammara khAi nIce paDe che ane pachI mRtyu pAme, ghaNAM varSo pahelAM vAMcelI eka ghaTanA yAda Ave che ke jemAM bihAranA eka gAmamAM eka atyaMta garIba pitAne, sAta-ATha varSanA dIkarAe pAMca rUpiyAnI noTa khoI nAkhI ethI eTalo badho gusso caDelo ke dIkarAne mAra mAra karyA karyo. ane chevaTe raDato raDato chokaro mRtyune zaraNa thayo. keTalAMka varSa pahelAM gujarAtanA eka gAmaDAmAM banelA banAva pramANe mAe cIMdheluM gharakAma karavAne badale, mAnI sAme atizaya bolabola karatI dIkarIne aTakAvavA mAe gussAmAM dIkarIne pakaDIne enuM moDhuM jorathI dabAvI dIdhuM ane kahyuM, le, have bola joie ?' paNa e moDhuM eTalI hada sudhI dabAvI rAkhyuM ke dIkarI gUMgaLAIne marI gaI. AvI rIte svajanone hAthe ja, irAdo na hovA chatAM, atizaya mArajhUDane kAraNe bALako mRtyu pAme che ane mAranArane jiMdagIbhara pastAvo rahe che. AvA prasaMga bane che tyAre kAyadesara e guno bane che. evI vyaktine sajA thAya che; kyAreka jelamAM javAno vakhata paNa Ave che. bhArata ane bIjA keTalAka dezomAM aMdhazraddhAnuM pramANa ghaNuM che. dharmane nAme bAlahatyAnuM pramANa have ghaTyuM che to paNa sadaMtara baMdha thai gayuM che ema na kahI zakAya. devadevIne bila dharAvavA mATe jema pazuonI hatyA thAya che tema kyAMka gupta rIte bALakone paNa vadheravAmAM Ave che. potAnI mAnatA pUrI karavA, devadevIne prasanna karavA bALakano bhoga dharAvavA mATe koikanA bALakanuM apaharaNa thAya che ane evI ajANI ekAMta jagyAe lai jai bALakano bhoga ApavAmAM Ave che. kAyadesara A guno hovA chatAM AvI ghaTanAo haju kyAreka bane che. keTalAka melI vidyAnA upAsaka bAvAo paNa AvI rIte bAlabali dharAve che. tA. 16-6-96 ane tA. 16-7-96 karavA mATe bALakane dharAvavA mATe kahe evI kathAo kathA tarIke ja rahI che. potAnA saMtAna celaiyAne khAMDaNiyAmAM khAMDayA jevI dharmakathA vartamAna samayamAM avAstavika bhAse che. jUnA vakhatamAM savizeSa ane vartamAna samayamAM paNa haju kyAMka evI mAnyatA pravarte che ke potAnAM saMtAna jIvatAM na rahetAM hoya to eka saMtAna janme ke thoDA vakhatamAM babala tarIke potAnA iSTa deva ke devIne dharAvavAthI pachInAM saMtAno jIvI jAya che. tabIbI vijJAnanI Adhunika sagavaDo have sarvatra upalabdha thavAthI e prakAranA bALamaraNanuM pramANa ghaNuM badhuM ghaTI gayuM che. ethI devadevIne eka bALaka dharAvavAnI prathA luptaprAyaH thai gai che. devadevIo juduM rUpa laine bhaktanI kasoTI keTalIka vahemI strIo potAnA niHsaMtAnatvanA upAya tarIke potAnI derANI, jeThANI ke paDozaNanA nAnA nirdoSa bALakane DAma devAnuM ke mArI nAkhavAnuM adhama kArya gupta rIte kare che. evuM kArya aMdhazraddhAprerita paNa hoya che ane irSyAjanita paNa hoya che. jUnA vakhatamAM kAyadAno Dara ocho hato ane samUha-mAdhyamo nahotAM tyAre AvI ghaTanAo vadhu banatI ane jaladI prakAzamAM AvatI nahi. mAtApitAne hAthe ja saMtAnanI hatyAnI banatI ghaTanAonuM pramANa sAmAjika kurUDhio ane Arthika samasyAone kAraNe alpatama banI gayuM che. dIkarI janme to bhAre ciMtAno viSaya banI jato. jUnA jamAnAmAM keTalIka jJAtiomAM garIba kuTuMbomAM dIkarI na janme to sAruM evo bhAva raheto. dIkarI janme to ene 'dUdha pItI' karI nAkhavAmAM AvatI. dUdhamAM enuM moDhuM DUbADI devAmAM AvatuM ke jethI taraphaDIne marI jAya. athavA dUdhamAM jhera bheLavIne e dUdha pIvaDAvI devAmAM AvatuM. mAbApane saMtAna vahAluM na hoya ema nahi, ane mAtAno jIva to AvuM karatAM kakaLI UThe, to paNa bhAvi Arthika ane sAmAjika trAsanI ciMtAmAM AvuM apakRtya karavA teo lAcAra banI jatAM. kayAreka maMdabuddhivALAM ke moTI khoDakhAMpaNavALAM apaMga bALakanI bAbatamAM paNa AvuM bane che. vagerene lIdhe potAne mATe jIvana asahya thai paDe tyAre strI ke puruSa ke garIbI, nirdhanatA, chUTAcheDA, devuM, niSphaLatA, nirAdhAratA pati-patnI baMne ApaghAta karI potAnA jIvanano aMta ANavAno rAkhe ? enI vimAsaNamAM evA nirNaya upara Ave ke pote bALakonI vicAra kare, paraMtu pote cAlyA jAya tyAre potAnAM nAnAM bALakone koNa sAthe ja ApaghAta karavo. bALakone jhera pIvaDAvI pote pIdhuM hoya, bALako sAthe saLagI maravAno prayatna thayo hoya athavA videzomAM bALako sahita UMcA mALethI ke nadI, taLAva ke kUvAmAM paDatuM mUkyuM hoya bane che tema pahelAM bALakone ThAra karI pachI potAnI jAtane paNa ThAra karI hoya evA evA prasaMgo bane che. AvI sthitimAM strI ke puruSano potAnAM saMtAno pratye nirdayatAno bhAva nathI hoto, paNa temane lAcAra paristhitimAMthI mukta karavAno Azaya hoya che. paraMtu vAstavamAM to e guno ja banI rahe che. teo jIvatAM na rahevAthI temane zikSA thaI ke zakatI nathI. ke strI ke puruSa anya lagna kare ane pUrvapati ke pUrvapatnIthI nAnAM saMtAna hoya ane tene potAnI sAthe rAkhavAno vakhata Ave athavA enA nimitte upadrava thavAno saMbhava hoya tyAre chUpI rIte evAM sAvakAM saMtAnono kAMTo kADhI nAkhavAno prayatna eka athavA bIjA dvArA thAya che. be cAra varSanA nirdoSa bALaka taraphathI kazI ja aNagamatI pravRtti na thatI hoya to paNa pUrvapAtranI yAda rUpe e hovAne kAraNe irSyA ane dveSanI ugratAthI prerAine ekAMtano lAbha lai tene mArI nAkhavAno prayatna thAya che. tyAre bALaka kudaratI Akasmika rIte mRtyu pAmyuM che evo DoLa karavAno prayatna paNa thAya che. keTalAka jAtIya vikRti dharAvanArA puruSo ekAMtano lAbha lai nAnI bALakI upara baLAtkAra kare che, paraMtu bALakI bhayabhIta thavAne kAraNe, gUMgaLAmaNa anubhavavAne kAraNe ke evA bIjA koi kAraNe mRtyu pAme che. baLAtkArano guno bALahatyAmAM pariName che. keTalAMka AvA mANaso pote ja baLAtkAra pachI bALakIne gUMgaLAvIne mArI nAkhe che ke jethI koi sAkSI na rahe.
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-6-96 ane tA. 16-7-96. prabuddha jIvana khUna, dhADa, lUMTa ke evI bIjA moTA gunAo karanArI vyaktio khUna karI nAkhe che. sudharelA dhanADhaya dezomAM AvI rIte thatI evo guno jyAre kare che tyAre sAkSIono paNa nAza karavAno irAdo bALahatyAnA kissA vadhu noMdhAyA che. anya pakSe chaMcheDAyelA koI dharAvatA hoya che. Avo banAva gharamAM ke bahAra jyAre bane tyAre bALake moTI vyaktinI rivolvarathI hatyA karyAnA kissA paNa bane che.) AsapAsa bALako hoya to temane paNa mArI nAkhavAno prayAsa thAya che. bALakone mArI nAkhavAnI pukhtavayanA gunogAronI vRttine haju : ke jethI bhaviSyamAM gunegArane oLakhAvAmAM teo polIsane sahAyarUpa samajI zakAya, paraMtu nAnA chokarAMomAM koIka bALakane mArI na thAya. AmAM bALako pratye koI verabhAva nathI hoto. Azaya mAtra nAkhavAnI vRtti (Killer Instinct)hoya e tarata na samajI zakAya evo " sAkSIne naSTa karavAno ja hoya che. paraMtu emAM nirdoSa bALakono bhoga viSaya che. sArA gaNAtA bALakomAM paNa acAnaka AvI vRtti kyothI levAI jAya che. kayAreka bALakonuM apaharaNa karI ene bAnamAM Ave che ane tevuM duSkaya kema karI bese che e vize pAzcAtya dezomAM rAkhavAmAM Ave che ane bAnanI skama na maLatAM ke enI zarata na paLAtAM manovaijJAniko abhyAsa karI rahyA che. TI. vI. para mArAmArI ane bALakane mArI nAkhavAmAM Ave che. khUnanAM dazyo vadhu paDatAM batAvAya che tenI mAThI asara ke potAnA gharamAM vartamAna jagatamAM yuddha samaye moTAM saMhAraka zastrono upayoga thAya ja mAtApitA ke bhAIbhAMDuM ke bIjA koI vacce thayeluM khUna najare nihALyuM che tyAre eka sAthe aneka lokono saMhAra thAya che. emAM strIo ane hoya enI asara paNa thAya che. bALako paNa AvI jAya che. AvA saMhAra vakhate viveka rakhAto nathI pAzcAtya dezomAM jyAM pati ane patnI baMne kamAvA mATe kaMIka ane bALakono saMghara na thavo joIe evI nIti apanAvAtI nathI. vyavasAyamAM joDAyelAM hoya ane savArathI sAMja sudhI ke amuka kalAka (alabatta, bIjA vizvayuddha vakhate dharmasthAnako, hospiTalo, zALAo gharamAM bALakane ekaluM rAkhavAmAM AvatuM hoya ane bALakane mATe vagere upara bombamAro na karavAnI nItino thoDeka aMze amala thayo ramatagamata, TI. vI. khAvAnuM vagerenI badhI vyavasthA karelI hoya ke jethI hato.) Ama, yuddhanA vakhatamAM thatAM bALakonA mRtyuno prazna gaMbhIra bALaka rokAyeluM rahe to paNa gharamAM ekalA rahelA bALakamAM ekalatAne ' banI rahe che. Adhunika samayamAM yuddha vakhate AMtararASTrIya stare Arthika kAraNe kevI graMthio janme che ane daDha thAya che e kahI zakAya nahi.' ane anya prakAranI nAkAbaMdhIno bhoga bALako pahelAM bane che. IrAka AvAM bALako jyAre ekAda apakRtya karI bese che tyAre ja mAtApitAne ane kavaitanA yuddha vakhate amerikAnI AgevAnI heThaLa saMyukta rASTrasaMdha samajAya che. dvArA lAdavAmAM AvelI nAkAbaMdhIne kAraNe irAkane khorAka, davAo, nAnAM chokarAMomAM koika vAra aMdara aMdara jhaghaDA jyAre thAya che zuddha pANI mATenAM sAdhano vagere bahArathI maLatAM baMdha thaI gayAM. A tyAre becAra jaNanuM eka jUtha ekAda chokarAne TIpI nAkhe che ke gaLacI pratibaMdhano bhoga bALako vadhu pramANamAM banyAM. pAMca varSanA pratibaMdhane dabAvI de che, paraMtu tyAre teone enA bhayaMkara pariNAmano aMdAja , kAraNe irAkamAM pAMca lAkha 67 hajAra bALako mRtyu pAmyAM. yuddhanIti hoto nathI paraMtu mAra khAnAra chokaro marI jAya che tyAre teo gabharAI ADakatarI rIte bALakonI kramika sAmudAyika hatyAmAM kevI rIte pariName jAya che. taravAnA hojamAM AvI ToLakIe koIka chokarAne pANImAM che tenuM A eka moTuM duHkhada udAharaNa che. . gUMgaLAvI mAryo hoya evA banAvo paNa bane che. koI eka bALakane - sarakArI stare bALakonI sattAvAra rIte hatyA karavAmAM Ave e to bahu cIDavavAmAM Ave ke enI baha satAmaNI thAya tyAre vera levA e narI nirdayatA ja gaNAya. brAjhilamAM corI, lUMTa, khUna vagere prakAranA bIjA bALakanI hatyAno Azraya le evA banAvo paNa bane che. gunAomAM raste rakhaDatAM bALako paNa ThIka ThIka saMkhyAmAM saMDovAya che. duniyAbharamAM bAlahatyAnA vadhatA jatA pramANa aMge sarcita AthI madharAte zaMkAspada rIte rakhaDatAM bALakone ThAra mAravAnI sattA thavAnI jarUra che. bALakomAM AvI gunAkhorI vadhatI aTakAvavA mATe polIsane apAya che. keTalAka vakhata pahelAM eka ja rAtamAM nava bALakone 1 teno abhyAsa karI tenA upAyo vicAravAnI jarUra che. pukhtavayanAM polIse mArI nAkhyAM hatAM. e ghaTanAe ghaNo vivAda jagAvyo hato. - strIpurUSo dvArA thatI vivi. prakAranI bAlahatyAnA prasaMgo batAve che koi koi mANaso evA mAnasika rogathI pIDAtA hoya che ke kazuMka ke kevA kevA prakAranI Arthika, sAmAjika ke anya prakAranI samasyAo, suMdara jue to tene kacaDI nAkhavAnI ke naSTa karavAnI adamya pAzavI mANasane bAlahatyA tarapha ghasaDI jAya che. zastronI sulabhatA e paNa vani temanAmAM uchALA mAre che. koIka suMdara puSpa jue to tenI sugaMdha eka moTuM kAraNa che. je dezomAM vyaktigata dhoraNe bahu sahelAithI zastro ane tenA raMgane mANavAnuM emane mana thatuM nathI, paNa tene masaLI-coLI apAya che tyAM AvA gunA banavAnuM pramANa vadhatuM rahevAnuM. nAkhavAnuM mana thAya che. A eka prakArano mAnasika roga che. keTalAMka sauthI mahattvanI vAta to saMskAraghaDataranI che. vartamAna samayamAM nAnAM bALakane potAnuM sarasa ramakaDuM hoya to te sAcavavAnuM mana thAya zikSaNanI AgekUca ghaNI moTI che. vaijJAnika ane TekanolojInI pragati che, paNa bIjAnuM sarasa ramakaDuM jo te jue to te jyAM sudhI pote toDI na AzcaryakAraka che, paraMtu sAMskArika keLavaNInA kSetre ghaNI moTI uNapa che. nAkhe tyAM sudhI ene jaMpa vaLato nathI. nirdoSa nAnAM phUlagulAbI sAMskArika keLavaNI dvArA evuM vAtAvaraNa avazya pedA thai zake ke jemAM bALakone jotAM ja keTalAMkane tene mArI nAkhavAnuM mana thAya che. AvA AvA gunAone alpatama avakAza rahe ! mAnasika rogamAM vividha prakAranI graMthio ane bhUtakALano itihAsa * D ramaNalAla cI. zAha kAma kare che. potAnAmAM evI koI graMthi paDelI che evuM paNa temane samajAtuM nathI. - paryuSaNa vyAkhyAnamALA bALakone vAnarasenA kahevAmAM Ave che. koI eka bALaka eka prakAranuM tophAna kare to bIjAM bALako paNa tema karavA lAge che. koI eka - saMghanA upakrame paryuSaNa vyAkhyAnamALAnuM Ayojana vyaktine eka bALaka vicitra nAma pADI cIDave to enAM sAthIdAra maMgaLavAra, tA. 10mI sapTembara, 1996thI maMgaLavAra, tA. bALako paNa e pramANe karavA lAge che. moTI koI vyakti AvI 17mI sapTembara, 1996 sudhI biralA kIDA kendra, copATI cIDavaNIno jyAre bhoga bane che ane potAnA mana parano kAbU gumAvI khAte karavAmAM AvyuM che. vigatavAra kAryakrama have pachI bese che tyAre bALakone DarAve che, mAre che, jorathI phaTakAre che. je dezomAM jaNAvavAmAM Avaze. rivolvara jevAM sAdhano sulabha che tyAM AvI vyakti acAnaka bALakanuM
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-6-96 ane tA. 16-7-96 te paNa huM IrAdApUrvaka mUDI ta jona raskinanuM zreyalakSI arthazAstra D pro. cI. na. paTela dakSiNa AphrikAmAM 1904nA okTobara mAsamAM jemanuM "ar UMDA UtaratA majUronAM zarIra ane manane kaMThita karI nAkhato ane dhisa lAsTa' pustaka vAMcIne gAMdhIjInA vicAromAM bhAre parivartana dhagadhagatI bhaThThIo AgaLa UbhA rahIne lokhaMDa gALavAno AvyuM hatuM ane e pustakamAM vyakta thayelAM maMtavyono pote je sAra mahotrAsadAyaka ane majUra thAkIne lothapotha thaI jAya evo ! zramikonA grahaNa karyo hato tene anurUpa zrama pradhAna ane sAdA jIvanano prayoga zramano Avo durvyaya karavAmAM Ave che tenuM eka ja pUratuM manAtuM karavA temaNe e varSanA Disembara mAsamAM phiniksa' AzramanI (conclusive) kAraNa e che ke lokhaMDanA utpAdananI prakriyAmAMthI nAtAlamAM sthApanA karI hatI te jona raskinanuM nAma "satyanA prayogo mUDIpatine amuka TakA napho maLe che, jyAre koI taLAvane svaccha athavA AtmakathA'nA sarva vAMcakone paricita che. temanA "krAuna ova karAvavAnA kAmamAMthI tene evo napho maLato nathI. Aje mUDIno vAilDa oliva' pustakamAM temaNe 1864-65mAM ApelAM traNa upayoga moTA bhAge AvAM binaupayogI kAmomAM ja thAya che. jenA vyAkhyAno saMgRhIta thayelAM che: 1luM dakSiNa laMDanamAM AvelA kembaravela utpAdanamAMthI mUDIpatione amuka TakA napho maLe evI cIjavastuo nAmanA svAyatta parAmAM kAmadAronI tAlIma saMsthAmAM (before the kharIdavAnuM lokone samajAvavAmAM Ave che, ane mUDIpatione e rIte working men's Institute), bIjuM uttara iMgleMDanA yorkazAyara maLatA naphA rASTrIya saMpatti gaNAya che, jyAre kharuM jotAM e to khAlI nAmanA paragaNAmAM AvelA beDarDa nAmanA nagaranA TAuna holamAM khissAmAMthI corIne, bharelAM khissAM samRddha karavAnI prakriyA che. vyApArIonI sabhAmAM ane trIjuM pUrva laMDanamAM AvelA "valija' (where as, they are merely filchings out of light nAmanA svAyatta parAmAM zAhI lazkarI tAlIma mahAzALAmAM (at the pockets to swell heavy ones). ' Royal Military Accdemy) pustakanI pAchaLathI prasiddha thayelI eka AvRttimAM raskine 'iMglenDanuM bhaviSya' (The future ofEngland) - dArUDiyAonI daSTie potAnuM pIThuM AkarSaka banAvavA e pIThAnA e viSaya upara pote ApelAM vyAkhyAnano samAveza karyo hato. A mAlika lADa mAlike lokhaMDanA ADA ane UbhA saLiyAnI vADa karI hatI tenI lekhamAM huM pustakanI prastAvanAno sAra pahelA puruSa eka vacanamAM, harIphAImAM zerInI sAmenI bAju AvelA pIThAnA mAlike vadhAre moMghAM eTale ke raskina pote vAcakone saMbodhatA hoya e rIte prastuta karIzaH lokhaMDanA ADA ane UbhA saLiyAnI vADa karI. evI rIte lokhaMDanA saLiyAnI vADa karavAmAM e beya pIThAMnA mAlikoe je kharca karyuM ke teo ' "vIza varSa pahelAM dakSiNa IgleMDamAM eka sthaLe jovA maLatuM hatuM potapotAnA dArUDiyA gharAkI pAsethI meLavI le che, ane saravALe lAbha evuM suMdara dazya bIje kyAMya jovA nahotuM maLatuM. e dazya haju lagabhaga to e pIThAMnA mAlikI ane temanA dArUDiyA gharAkonA bhoge evuM ja che, athavA thoDA mahinA pahelAM to hatuM. paNa huM irAdApUrvaka mUDIpatione ja thAya che. madhya yugamAM bhAlA ane talavAranA jore. (deliberately) kahuM chuM ke manuSya prANIoe (human herds). lokonI nirbaLatAno lAbha levAto, have temane chetarIne levAya che tyAM vahetAM jharaNAMne je rIte malina karI mUkyAM che tenA jevuM bhayaMkara eTalo ja nirbaLano lAbha levAnI madhyayuganI ane AjanI rIta vacce bIjuM kaMI nathI. tyAMnA gamAro (human wretches) zerIono phera che. badho kacaro e jharaNAMomAM ThAlave che. cha sAta mANaso mAtra eka ja divasa kAma karIne e badhuM sApha karI zake, paNa eTaluM kAma kyAreya thavAnuM evI eka bhrAmaka mAnyatA pracalita che ke garIbonuM dhana nathI. ghanavAnonA hAthamAM javAthI kaMI nukazAna nathI thatuM, kAraNa ke garIbonuM e jharaNAMo pAsethI chellI vAra vidAya thaIne huM koyaDananI dhana temanI pAse hoya ke dhanavAnonA hAthamAM Ave, e dhana kharacAvAnuM ja che ane e rIte garIbo pAsethI dhanavAnonA hAthamAM gayeluM dhana chevaTe pAchaLanA bhAganI zerIomAMthI pasAra thato hato tyAre meM tyAM vahetuM dArUnuM eka navuM pIThuM baMdhAyeluM joyuM (noMdhaH raskinanA samayamAM 'kroyaDana' 1 ne temane ja maLaze. A dalIlamAM rahelo tarkadoSa (fallacy)nI vAta sAcI mahAnagara laMDananA dakSiNa bhAgamAM AveluM eka svAyatta paruM hatuM.) e che, paNa to to e vAta dhAkadhamakIthI ke lUMTIne meLavelA dhananeya lAgu pIThAnI ane paththara jaDelI zerI (street pavement) vacce be phuTa * - paDe. lUMTIne meLaveluM dhana tene lUMTanAro kharca ke e dhanano mULa mAlika jeTaluM aMtara rAkhavAmAM AvyuM hatu ane jamInanA be phuTajeTalA TukaDAnI che kharce, beya rIte saMbhava che ke rASTrane lAbha thAya-jo ke nathI thato. paNa dhAre dhAre lokhaMDanA ADA saLiyAnI bhAre moTI vADa ( impossing ja tethI kaMI corIno bacAva nathI thaI zakato. raling) karavAmAM AvI hatI ane vaLI vADanA e saLiyAnA ADA ekalA IglenDanA ja nahi, paNa badhA dezonA garIbone sparzatA ' dara traNa ke cAra phuTanA aMtare cha phuTa jeTalA ucA lokhaMDanA saLiyA A praznano ullekha rASTronI saMpattine lagatA koI pustakamAM nathI, mUkavAmAM AvyA hatA. Ama karavAnuM pariNAma e AvyuM hatuM ke te karavAmAM Avato. ane kAmadAro paNa mUDInI gatividhiono zerImAMthI pasAra thatA lokoe temanI Teva pramANe lokhaMDanA ADA (operations of capital) vicAra temanAM Arthika hitone lakSamAM saLiyAthI AMtarI levAmAM AvelA jamInanA e TukaDAmAM sigareTanA rAkhIne ja kare che. mUDInA viniyoga dvArA temane je prakArano zrama hUMThAM ane evo bIjo kacaro nAkhIne tene ukaraDA jevo banAvI mUkyo karavAnI pharaja pADavAmAM Ave che teno teo kyAreya vicAra nathI hato. ane e ukaraDAne koI rIte vALIne svaccha karI zakAya ema karatA. koIpaNa prakAranA zrama mATe kAmadArane keTaluM vaLatara maLe che tenuM nahotuM. khAsa mahattva nathI, paNa tene kevI cIjavastuonuM utpAdana karavAnI have jamInanA e nAnA sarakhA TukaDAne ema arthahIna rIte pharaja pADavAmAM Ave che tenuM bhAre mahattva che. jo zramikonA zrama dvArA (uselessly) ke arthahInathIya badatara rIte-or in great degree anAja jevI jIvananI jarUriyAtonuM utpAdana thaze to evI worse than uselessly) lokhaMDanA je saLiyAothI AMtarI cIjavastuono amuka hisso temane maLaze. paNa jo anAja jevI levAmAM Avyo hato tenA utpAdanamAM jeTalA zramano durvyaya thayo hato jIvana mATe jarUrI cIjavastuonuM utpAdana karavAnI pharaja pADavAmAM teTalA zramathI koi nAnuM taLAva traNa vAra svaccha karI zakAyuM hota-vaLI Avaze to teTalA pramANamAM jIvana mATe jarUrI cIjavastuonI achata jeno durvyaya thayo hato te zrama paNa kevo-kAcuM lokhaMDa meLavavA khANomAM thaze ane evI achatanAM pariNAmo temaneya bhogavavA paDaze.. LatAno lAbha levA
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-6-96 ane tA. 16-7-96 prabuddha jIvana mAro evo lAMbA samayano anubhava che ke huM je kahuM chuM tenI upara (such vital fruit as it seems capable of) te spaSTa karavAno vicAra karyA vinA loko tene hasI kADhe che, ane sAmAnyataH loko mArI prayatna karuM chuM. jemake AjanI aMgreja prajAnI ghaNI moTI bahumatI ema vAta samaje tyAM sudhI huM dhIraja rAkhIne rAha jouM chuM. paNa mane e vAtanuM mAne che ke potAnI pAse eka evuM pustaka che jemAM pote zuM karavuM ane duHkhada Azcarya thayuM che ke vyaktionI tema rASTronI saMpatti upayogamAM zuM jANavuM joIe te izvare svamukhe kaheluM che. meM e pustaka temanA jeTalAM Ave evI cIjavastuomAM (in substance) rahelI che ane nahi ja dhyAnathI 40 varSa sudhI vAMcyuM che ane huM e pustakamAM jeo zraddhA ke mIMDAmAM (in ciphers), ane dareka prakAranA zramanuM tema vyApAranuM rAkhe che temane temAM teo rAkhe che te karatAM vadhAre UMDI zraddhA rAkhavA kharuM mUlya evA zrama dvArA ja cIjavastuonuM utpAdana thAya che ane samajAvavAno prayAsa karuM chuM, temane e pustakanAM je vacano savizeSa vyApAra dvArA je maLe che tenI upayogitAmAM raheluM che e sIdhIsAdI pasaMda paDe che temAM ja mAtra nahi, paNa tenA samagra upadezamAM (not in vAta meM vAraMvAra dAkhalA dalIlo sAthe samajAvavAno prayatna karyo hovA their favourite verses only, but in the sum of all), e chatAM huM vAMcakonA gaLe nathI utArI zakyo. vaLI vyApArathI lAbha thato vacanonuM dararoja jIbhathI raTaNa karavAthI potAno uddhAra thai jaze evI hoya ke hAni, vyApAranI pravRtti sadAya sArI che, tema vecavAnI ane zraddhAthI nahi, paNa e vacano koI sarvoparI nAyakano Adeza hoya tema kharIdavAnI pravRttio paNa, vecavAmAM ke kharIdavAmAM AvatI temane sAMbhaLavA joie ane temanuM pAlana karavuM joIe, nahi to cIjavastuonI upayogitA game te hoya, e beya pravRtti lAbhadAyI ja potAno sarvanAza thaI jaze evI zraddhAthI. (as a captain's order (salutary) che evo bhUla bharelo khyAla arvAcIna gaNAtA to be heard and obeyed at their peril). mArA zrotAo arthazAstrIoe aMgreja prajAnA manamAM evo ThasAvI dIdho che ke evI AvI zraddhA rAkhe che ema mAnavAthI mane sadA protsAhana maLatuM. evo sarva pravRttiothI sAco lAbha zo thAya che e praznanI carcA dhIrajapUrvaka samaya hato jyAre mane AzA hatI ke AvI zraddhA rAkhatA zrotAone sAMbhaLe evA zrotAo mane maLatAM ja nathI. to huM garvamAM rahelo doSa (guilt of pride) ane ati lobhanI A vyAkhyAnomAM mAro mukhya udeza kAmadArone, vyApArIone nirarthakatA (futility of avarice) samajAvI zakIza, ane temanI pAse ane sainikone temanI pravRttiono aMtima (Ultimate) artha zo che e jIvana, khAvAnI vastuo karatAM ane zarIra paheravAnAM vastro karatAM . pUchavAno hato. mAre temanI pAsethI jANavuM hatuM ke kAmadAro temanI kaMIka vadhAre che ema pratipAdana karatA arthazAstranuM anumodana karAvI utpAdana pravRttimAMthI, vyApArIo temanI vecavAnI pravRttimAMthI, ane zakIza. (from these, if from only, I once expected sainiko temanI vadha karavAnI pravRttimAMthI (kiling) zuM meLavavAnI ratification of a political economy. which asserted icchA ke AzA rAkhe che ? paNa evo prazna pUchIe te pahelAM ApaNI that the life was more than the meat and the body sAme eka muzkelI AvIne UbhI rahe che (jenuM nivAraNa atyAre to mane than raiment. nodha : ogaNIsamI sadImAM polical economy azakya lAge che-to me for the present insperable). e e zabdaprayoga Aje ApaNe jene 'arthazAstra kahIe chIe te arthamAM muzkelI ApaNAM zrotAo paralokamAM zraddhA rAkhe che ke nathI rAkhatA ema hato ane meat zabdano artha Aje paNa bakarAM ane gheTAMnuM mAMsa mAnIne temane saMbodhavA teno nirNaya karavAnI che (the difficulty of uparAMta sAmAnya khApaM.nI vastuo-food-evo thAya che.) knowing whether to address one's audience as : 491 141-44 alat 134-11 Hull (a general believing or not believing in any other world than audience) ke temanI bahumatIya dhArmika (religious) hoya che ema this). jo tame sAmAnya arvAcIna aMgreja mitra maMDaLane (any jarAya pratItikara jaNAya evo koI AdhAre (with any semblance average modern English Company) A jIvana pachI koi of reason) gRhIta karI zakAtuM nathI. bahumatI to evI zraddhA na zAzvata jIvanamAM (in eternal life) te zraddhA rAkhe che ema mAnIne tene rAkhatA hoya, athavA jemane kaMI nahi to evI zraddhAnA AdhAre saMbodhazo ane evI zraddhAnA te maMDaLanA sabhyonI vartamAna pravRttione anurodha karI zakAto nathI. (who, at least are in accessible lagatA phalitArtha kADhavAno prayatna karazo to teo tarata tamane to appeals founded on it) evA mANasonI ja hovAnI ane kaheze- tame kaho cho te bahu suMdara vAta che, paNa te vyavahArU nathI.' ane ema kahevAtA khristIne (the so-called christian) huM tenI jIvana jo tethI UlaTuM, tame e mitra maMDaLanA sabhyo A jIvana pachI koI satya che evI mAnyatAne prAmANikapaNe jAhera karavA ane te zraddhAne zAzvata jIvanamAM zraddhA nathI rAkhatA ema mAnIne temane saMbodhazo ane vartanamAM caritArtha karavA vInavavA icchato hato (I desired to tenI evI azraddhAnA temanI vartamAna pravRttione lagatA phalitArtha plead for honest declaration and fulfilment of his belief kADhavAno prayatna karazo to te tarata ja tamane koI zApita duSTa mAnIne inlife), tema kahevAtA avizvAsIne (the so-called infidel) tenI, temanA paganI dhULa tamArI upara khaMkherIne cAlyA jaze (they mRtyu satya che evI mAnyatAne (his belief in death-eTale ke mRtyu immediately hold you to be an accused person and pachI kaMI nathI evI mAnyatAne) prAmANikapaNe jAhera karavA ane e shake off the dust of their feet at you). mAnyatAne vartanamAM caritArtha karavA vInavavA icchato hato. jIvana vyApAranI koipaNa prakAranI pravRttine lagatI carcA karatAM sodAo satya che ke mRtyu satya che e bemAMthI eka vAta sAcI hovI ja joie-kAM AMkhe dekhI zakAya evI milakatane (visible property) lagatA hoya to A jIvana pachI mANaso jIvatA rahe che, athavA temanuM astitva che ke hAla na dekhI zakAya chatAM jemanuM kharekhara astitva hoya che evI. rahetuM ja nathI. e bemAMthI eka ke bIjI AzAnA AdhAre (on either milakata (property for the present invisible but expectation) niyatine vIratApUrvaka svIkArI zakAya che. (fate neverthless real) judA prakAranI zaratoe kyAMka bIjo may be bravely met) ane potAnA vartananuM jJAnapUrvaka niyamana (elsewhere-eTale ke paralokamAM) meLavI zakAya che (was karI zakAya che (conduct wisely ordered), paNa e bemAMthI ekeya purchasable on other terms), e be gRhIto vacce AsamAna pasaMda na karI zake evI mananI anizcita sthitimAM kyAreya ema nathI jamInanuM aMtara che. (it makes all the difference). karI zakAtuM. ApaNe sAmAnyataH mRtyu mATe taiyArI na karavI paDe eTalA huM je koI vyaktine saMbodhuM chuM tenI zraddhA tatkAlIna pUratI La pramANamAM amaratvamAM mAnIe chIe, ane mRtyu pachI thavAnI sthiti svIkArIne e zraddhAmAM je jIvanaprada phaLa ApavAnI kSamatA jaNAya che.. " mATe taiyArI na karavI paDe eTalA pramANamAM maryatAmAM mAnIe chIe. - jJAnI mANasa kAM to amaratva ke kAM to maryatA mATe taiyAra raheze. e
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ S prabuddha jIvana bemAMthI eka sthiti anivArya hovAthI evA mANasa kAM to ciranidrA mATe badhI vyavasthA karI rAkhaze (will have all things ordered for his sleep) kAM to cirajAgRti mATe badhI taiyArIo karI rAkhaze (will have all things in readines for his awakening). jo koi mANasa ciranidrA mATe vyavasthA karI rAkhavAno nirNaya kare to tethI tenI vivekabuddhi (judgement) adhama(ignoble) che ema kahevAno ApaNane adhikAra nathI. rooms mRtyu pachI jIvana che ja evI sattvazALI (brave) zraddhA mananI kharekhara irSyApAtra (enviable) sthiti che. paNa huM joi zakuM chuM yAM sudhI te asAmAnya (Unusual) sthiti che. huM jemane temanA pitAnA AvAsanA khaMDonA bhavya vaibhavamAM (the splendour of the in their father's house) eTalI daDha zraddhA hoya ke temanA mitrone mahela jevA e khaMDomAM bolAvI levAmAM Ave tyAre, e mitrone mahArANI potAnA darabAramAM bolAve tyAre thAya te karatAM vadhAre rAjI thAya evA bahu thoDA khristione oLakhuM chuM. AnAthI UlaTuM adhama na gaNAya evI ghaNI vyaktio che je mRtyu pachI kaMi nathI evI nirbhIka mAnyatA dharAve che ane evI mAnyatA cAritryanI zuddhi ke koi kAma hAtha upara levAnI dhagaza sAthe asaMgata (inconsistent) che ema mAnavuM te naitika adhamatAnI aMtima koTinI nizAnI (sign of the last depravity) che. koi samaju (rational) vyakti jIvana TUMkuM che te ja kAraNe tene AyuSyanAM je kaMi varSo maLyAM hoya teno durvyaya nahi kare ane kAle mRtyu AvavAnuM che to bhale Aje dArU pI lo evo vicAra dArUDiyA sivAya koine nahi Ave, ane evo paNa saMbhava nathI ke ApaNAM pApanI ApaNane eka kSaNamAM kSamA maLaze ane ApaNAM duSkRtyo dhovAi jaze evI pratItinA phaLa svarUpa koinuM vartana, evI pratItithI vadhAre kaThora (sterner) ane ajJAnI na gaNAya evA ghaNA mANaso mAne che tema je vadhAre vAstavika hoi zake te-'mANasa vAvazeja tevuM laNaze- ke bIjAMo laNaze' evI bhItinA (apprehension) phaLa svarUpa thAya te karatAM vadhAre zuddha thaze ja. paNa aMtadaSTinI nirbaLatAe (feebleness of sight), ke svabhAvamAM AvI gayelI kaDavAze (bitterness of soul) athavA to jeo uccattara AzA (higher hope-eTale ke mRtyu pachI jIvana che evI) rAkhe che tevI vyaktionA vartane ApelA AghAte (offence) jemane mATe mRtyu pachI kaMi nathI evI du:khada mAnyatA (painful creed) temanA karatAM vadhAre sukhI vyaktione karI zakAya te karatAM vadhAre pratItijanaka pramANathI (more secure in its ground) anurodha (appeal) karI zakAya che. evI vyaktione mAThuM lagADyA vinA koi sAMbhaLe nahi evI rIte temane kahI zakuM to huM rAjI thaine (fair) ema karuM ane temane kahyuM: * 'mRtyuzayyAmAM paDelA bhAio, huM kahuM chuM te sAMbhaLI tame have thoDI ja kSaNomAM sadAya mATe badhira thai jazo. mRtyu pachI jemAM potAnI sarva bhUlo bhulAi jaze ane potAnA aparAdhonI kSamA maLaze evA anaMta astitvanI (infinite existence) AzA rAkhatA tamArA jamaNA ane DAbA hAthe UbhelA bhAio asaMkhya kalAkonA bhaviSyamAM (a future of innumerable hours) zraddhA rAkhe che ane tethI teo temane maLelI kSaNono alpa saMkhyAnI kSaNono (numbered moments) durvyaya kare te kSamya gaNAya. e bhAio garIbonI upekSA kare to te temanA hRdayanI kaThoratAnI nizAnI na gaNAya, kAraNa ke teo jANe che ke temanA svAmI e garIbonuM dhyAna rAkhe che. (the poor ever whom they know their master is wateching), ane tethI jemano sadaMtara vinAza thavAno nathI temano alpa kALa mATe vinAza thavA de che. (leave those to perish temporarily who cannot tA. 16-6-96 ane tA. 16-7-96 perish eternally). tamArA mATe to evI AzA nathI ane tethI temane che evuM tamArI pAse bahAnuM ya nathI. tame mAno cho ke tame A garIbo mATe je bhAgyanuM nirmANa karyuM che te ja temano samagra vAraso che (all their inheritance-eTale garIbo tethI vadhAre sArA bhAgya mATe janmelA nathI). tame emane kacaDI nAkhazo to garIbo tamane doSa ApavA temanI kabaromAMthI beThA thavAnA nathI, annanA abhAve maMda paDI gayelo temano zvAsozvAsa viramI gayA pachI tamane kAnamAM doSano eka zabda paNa saMbhaLAvavA (to whisper) pAcho cAlu thavAno nathI. tame mAno cho tema e garIbo ane tame sAthe mATImAM zayana karI jazo ane tamArI upara jIvajaMtuo jAmI jaze, e garIbone koi vera nathI levAnuM. tamArI kabara upara mAtra ApaNe je karyuM che teno badalo koNa leze' e prazna gaNagaNAto raheze. (murmured above your grave). to jeno upAya nathI evA duHkhano temane bhoga banAvavAnuM tamane tamArA hRdayamAM vadhAre saheluM lAgaze ? tamArA garIba bhAi pAsethI tame svacchaMde (wantonly) tenuM sarvasva jhUMTavI laine tenA TUMkA jIvanane kaSTathI lAMbuM karI mUkavAnuM pasaMda karazo, jeno badalo na vALI zakAya evo anyAya karavA tame vadhAre taiyAra rahezo, ane jenI tame eka ja vAra bheTa na karI to pachI kyAreya nahi karI zako, te karuNA (mercy) batAvavAmAM tame kaMjUsa (niggardly) thazo ? tamArA mATe vadhumAM vadhu svArthI mANasa mATe paNa. huM evo sAro abhiprAya dharAvuM chuM ke tame ke evo svArthI mANasa jANI joine ema kare te huM mAnI zakato nathI. (I think better of you-even of the most selfish- than that you would do this, well undestood). jo jIvana svapna ja na hoya to ane ApaNane je kaMi zAMti, sAmarthya (power) ane AnaMda maLavAnAM che te ApaNe A jIvanamAM meLavavAnAM che ane vijayanuM phaLa paNa A jIvanamAM ja, nahi to kyAreya nahi bheguM karI levAnuM che. (all fruit of victory gathered here-or never), to paNa tamArA AyuSyanAM alpa varSo daramyAna sadAya (throughout the puny totality of your life), tame tamArA kSudra ahaM poSavA vyartha zrama karIne agnimAM baLazo ? (weary yourselves in the fire for vanity ?) jo bhaviSyamAM tamArA mATe ArAma na hoya to, A jIvanamAM ja tame lai zako evo ArAma nathI ? jemanI mAnyatA tame punaH svIkArI che (to whose creed you have returned) te prAkRta manAtI prajAo (the heather) ema nahotI mAnatI (noMdha : ekezvaravAdI khristIo ekAdhika devadevIomAM mAnanArI ane mRtyu pachI anaMta jIvana che evI khristIonA jevI zraddhA vinAnI prAcIna grIka ane romana prajAne heathen-eTale ke verAna pradezomAM rahenArI asaMskRta athavA prAkRta prajAo- kahetA). zuM e prajA jANatI hatI ke jIvana eka saMgharSa che, paNa saMgharSa mAtranA phaLa svarUpa maLatA mukuTanIya te AzA rAkhatI, jo ke jene mATe garva lai zakAya evo mukaTa nahi I (They knew that life brought its contest, but they expected from it else the crown of all contest: no proud one !) vagaDAmAM UgatA oliva vRkSanAM zramita kapALane zAMtinAM alpa varSomAM zItaLa lAge evAM thoDAM ghaNAM parNono ja ! (only some few leaves of wild olive, cool to the tired brow through a few years of peace !-noMdha : brow zabdano artha bhammara uparAMta kapALa paNa thAya che). temanI apekSA to suvarNanA mukuTanI hatI, paNa temano deva jUpiTara (vedayugavo ghupitA) garIba hato ane te sArAmAM sAro evo ja mukuTa ApI zake ema hatuM. e prajAo ema paNa mAnatI ke sukha yuddhathI ke dhanathI ke
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-6-96 ane tA. 16-7-96 prabuddha jIvana koinA upara julma karavAthI nahi, paNa sukhadAyaka zAMtimAMthI maLe, asaMtApakara ane daivI, IhalaukIka jIvanamAM upakAraka ane jemAMthI A zAMti paLadAyI ane mokaLI (in kindly peace, fruitful and jIvana pachIya jIvana hovAnI sakAraNa apekSA na rAkhI zakAya evI free) tame haju jIvatA cho tyAM sudhI, jevo hoya tevo, vRddhAvasthAnA nahi dhanasaMpati banI zake che. (-these may yet be here your zveta vALanA gauravanA ane madhura vizrAMtinA pratIka jevo A mukuTa riches: untormenting and divine: serviceable for the : Handles (but this, such as it is, you may win while life that now is; nar, it may be, without promise of that yet you live: type of grey honour and sweet rest). which is to come-noMdha : ahIM promise zabdano artha eka : - hRdayanI nibaMdha nikhAlasatA (free-heartedness), aMgrejI zabdakoza anusAra ground for expectation evo thAya.) abhijAta saujanya (graciousness), anavacchinna vizvAsa pustakanA zirSaka "krAuna ova vAilDa oliva'no Avo artha (undisturbed trust), prakRtidatta prema (requited love) samajAvIne raskina ema sUcavatA jaNAya che ke koipaNa pravRtti ke parajanonI zAMtinuM darzana ane temanA duHkhamAM temanI bhAvapUrvaka sevA vyavasAyanuM sAcuM phaLa te pravRtti ke vyavasAyamAM ApaNe je gaurava ane (the right of the peace of others and the ministry to mAnasika prasannatA anubhavIe chIe temAM raheluM che, ane nahi ke te their pain), tamArI upara nIluM AkAza, nIce pRthvInAM mIThAM jaLa pravRtti ke vyavasAyamAMthI maLatAM Arthika lAbha ke sAmAjika pratiSThAmAM. (sweet water) ane puSpo-A sarva hajuya ahIM tamArI ApaNI kahevato pravINacaMdra jI. rUpArela A kahevato bhASAnuM AbhUSaNa hoya che. eTale badhI ja bhASAomAM vepArI ene oLakhI gayo, rAbetA mujabano bhAva kahetAM core kahyuM, e mahattvanuM sthAna dharAve che. ApaNe tyAM kahevatonI sArI evI samRddhi "rAInA bhAva to khUba vadhI gayA che ne?' tyAre vepArIe hasIne kahyuM, che. atyAra sudhI ThIka ThIka kahI zakAya eTalA kahevata-saMgraho ApaNe "rAInA pADa rAte gayA.'-e to gaI rAtanI vAta, vepArIe tyAM prakAzita thaI cUkyA che . jo ke eno suvyavasthita abhyAsa thayo caturAipUrvaka potAnuM nukazAna khUba ja ochuM karAvI lIdhuM hatuM. . hoya evo koI graMtha haju jANamAM nathI. eka bAbata hAthamAM letAM, bIjI keTalIya bAbato pAchaLa cAlI kahevato prajA jIvananA dhabakArAmAMthI udabhave che. enA mULamAM Ave ne eya apanAvavI paDe evA arthamAM eka kahevata che-bAvAjInI kyAMka kaMI paNa avazya hovuM joIe; jo ke aneka peDhIothI e UtarI laMgoTI'. eka bAvAjI hatA. sarvasva tyAgIne sAdhu banyA hatA. badhA AvatI hoya che. eTale ghaNIvAra enAM mULa sudhI ApaNe pahoMcI nathI vastrono tyAga karI, eka mAtra laMgoTI paheravAno emaNe nirNaya karyo; zakatA-e bhUlAI gayuM hoya che. A kahevato aneka peDhIonA anubhava paNa laMgoTI sUkavavAnAkhatAM ekavAra eka uMdara e tANI gayo. uMdarathI ane zANapaNano nicoDa samAvato daSTAMtarUpa sUtrAtmaka jJAnakoSa hoya bacavA eka bilADI pALavI paDI. bilADI pALI, eTale dUdhanI jarUra che. e evI ratnakaNikA hoya che ke saheje manamAM haMmezane mATe vasI paDatAM eka gAya rAkhI; gAya rAkhI, eTale ghAsa-cArAnI jarUra paDI jAya che. ne ene vyavasthA karavAmAM eka Akho navo ja saMsAra zarU thaI gayo, ne kahevatomAM prajA jIvananA keTalAye pravAho evA sarasa rIte AvA arthamAM "bAvAjInI laMgoTI' kahevata pracalita thaI gaI. jhIlAyA hoya che ke emAMthI saheje samakAlIna pracalita rivAjo, moTA bhAganI apekSA vagara koI nAnI hAni-nAnuM nukasAna prathAo, vidhio, bhAvanAo, lAkSaNikatAo, khAsiyato, khUbIo vahorI na le-evA arthamAM ApaNe tyAM eka kahevata che. 'lAlo lAbha ne khAmIono suddhAM itihAsa tAravI zakAya che-aneka peDhIomAM vinA loTe nahIM.' lAlo, vyavahAru ne cokkasa gaNatarIbAja chokaro patharAyelA ApaNA samAjanuM sajIva citra paNa emAMthI maLI rahe che. hato. ekavAra e ghI levA gayo. pAchA AvatAM enA hAthamAMthI ghInuM kahevato TUMkI, arthasabhara, vyavahAradaSTibharI tathA kathananuM vAsaNa paDI gayuM ne lAlo jamIna para paDyo-paDI rahyo ! koIe enI bhArapUrvaka anumodana karanArI dalIlo jevI hoya che. enuM aMtastatva mAne khabara ApyAM. 'lAlo jamIna para loTe che !' mAne khAtarI hatI eTaluM sattvazIla hoya che ke e saheje vyApaka kSetre pracalita thai jAya ke lAlo lAbha vagara loTe nahIM. mA tyAM gaI ! lAlo AsapAsa najara che. aneka pradezomAM rASTrabharamAM e pharI vaLe che. eTale ja ApaNe tyAM nAkhI dhImethI Uyo-UThatAM, jamIna parathI kaMIka upADI lIdhuM. ghera pracalita kahevato, anya bhASAomAM paNa mULa rUpe ke thoDA pheraphAra jaI mAnA hAthamAM be sonAmahoro mUkI, ne kahyuM, eNe jamIna para e sahita pracalita thai hoya che. bIje pakSe anya pradezomAM udabhavelI sonAmahoro joI hatI. e upADatAM koI joI na jAya, eTale eNe kahevato paNa eja rIte ApaNe tyAM pracalita thaI hoya che. anya ghInuM kAma paDavA dIdhuM ne sonAmahoro para paDI rahyo hato. pradezomAMthI pravezelI kahevato paNa arthasabhara ane sacoTa hovA chatAM eka vadhu kahevata joIe. jyAM nAnA moTA mUlyomAM koI aMtara ghaNIvAra ApaNe enA mULanI vAtathI vaMcita rahIe chIe. jyAre ja na samajAtuM hoya tevA prasaMge ApaNe kahIe chIe "Take zera bhAjI , ApaNe tyAM to kahevatonA mULa tarIke ghaNI vArtAo pracalita che. Take zera khAjA.' AnA mULamAM rahelI "aMdherI nagarI ne gaMDu rAjA' nI ApaNe e badhI to nahIM paNa ahIMnI maryAdA sAcavIne thoDI vAta to have vidyArthIomAM paNa sArI evI paricita che. joIe. ApaNI eka kahevata che-"rAinA pADa rAte gayA'-vAta ema have eka judI ja kahevata joie. Ama to e ApaNe tyAM sArI che ke eka cora eka rAte eka vepArI vANiyAne tyAM corI karavA gayo. evI pracalita che-e che-"paiso paisAne kheMce che." enI vAta Ama cheH avAjathI vepArI ne enI patnI jAgI gayAM. cora Avyo che jANI eka garIba majUra, moDI sAMje ghara tarapha jato hato. gajavAmAM Aje vepArIe patnIne moTethI kahyuM, "rAInA bhAva to hamaNAM eTalA gAMDA kamAyelo eka rUpiyo paDyo hato.eka ghara pAsethI pasAra thatAM, enI vadhyA che ke have to e tolAne bhAve vecavI paDaze." core A sAMbhaLI najara bArInI vaccethI, aMdara prakAzamAM paDelA rUpiyAnA DhagalA para lIdhuM. eNe to rAInI guNAmAMthI phAMTa bharIne rAI lIdhI ne UpaDI gayo. paDI. potAnA zeTha pAsethI sAMbhaLelI kahevata ene yAda AvI- paiso bIje divase rAi laine vepArIne tyAM e Avyo ne rAIno bhAva pUgyo. paisAne kheMce !' gajavAmAMthI pelo rUpiyo kADhI pelI bArInI vacce
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 prabuddha jIvana hAthamAM rAkhI e Ubho rahyo-pelA rUpiyA kheMcavA. acAnaka enA hAthamAMthI potAno rUpiyo sarI paDyo ne pelA rUpiyAnA DhagalAmAM jai paDyo. have ? e to tarata gayo zeTha pAse ne badhI vAta kahI. zeThe haMsIne kahyuM-'vAta khoTI nathI. paNa pelA rUpiyA vadhAre hatA eTale eNe tAro rUpiyo kheMcI lIdho ! A sAva ApaNI, potAne tyAMnI vAta lAge che, kharuM ne ! paNa enA mULamAM to eka phArasI vArtA che ! je phArasI zAyara nijhAmInA mahAkAvya sikaMdaranAmAmAM noMdhAyelI che. emaNe Avo ja prasaMga TAMkI kahevata tAravI che. 'jara rA jara kazada'-bhASAno ja phera che ne ! je vArtA ApaNA samAjanA vAtAvaraNamAM rUpAMtara pAmI che eTaluM ja ! koi jabarI samasyAnA ukela mATe, khUba carcA pachI vicArAyelo upAya amalamAM mUkavAmAM atyaMta moTuM jokhama raheluM hoya tyAre evuM jokhama kheDavA bhAgye ja koi taiyAra thAya ! AvuM darzAvatI eka kahevata che-bilADIne gaLe ghaMTa koNa bAMdhe !' vArtA kaMika AvI che : uMdaro mATe bilADI haMmezAM jAnI duzmana hoya che. e evI chAnImAnI Ave, ke jarAye jANa na thAya, ne keTalAMye uMdarono khAtamo thai jAya, eTale uMdaroe Ano upAya zodhavA sabhA bharI; ne nakkI thayuM ke bilADInI koTe ghaMTa baMdhAya to e Ave enI AgotarI jANa thai jAya ! paNa bilADIne gaLe ghaMTa bAMdhavA jAya koNa! je jAya tene bilADI khAi ja jAya ne ! A vArtA ghaNI bhASAomAM pracalita thai che. ApaNe, kadAca e aMgrejImAMthI apanAvI che. A badhI vArtAo kahevatonI yathArthatAnuM samarthana jarU2 ka2e che, paNa kahevato mATe rajU thatI keTalIka vArtAo pratItikara nathI lAgatI. kahevatonA pracalita arthane AdhAre banAvI lai, ThaThAvI dIdhI hoya evI lAge che. dA. ta. koi be vyaktio vacce jabaruM aMtara hoya evuM darzAvatI ApaNI eka kahevata che. 'kyAM rAjA bhoja ne kyAM gAMgo telI,' Ane vize ghaNAMe vAto karI che, Ane mATe rajU thayelI eka vArtA to evI che je anya be-traNa saMdarbhamAM meM vAMcI che. eka to lokakathA tarIke paNa rajU thai che. ne hA, e telI, te tailapa rAjA mATe kaMika nIcA arthamAM baneluM rUpa che. paNa ApaNe tyAM to keTalAke ene sthAne ' gAMgalI ghAMcaNa' paNa goThavI dIdhI che, te kahe che, 'kyAM rAjA tA. 16-6-96 ane tA. 16-7-96 AvI kahevatomAM umeravA jevI che;-e nasIbanI vAta che, 'na mAge doDatuM Ave.' vadhu paDatuM abhimAna hoya tyAM 'huM karuM huM karuM !' kahIe chIe. anyanA doSa kADhanAra potAnA doSa tarapha AMkha baMdha rAkhe tyAre ApaNe kahIe chIe-'ApanA aDhAra vAMkA !' alabatta A kahevAyuM che UMTanA saMdarbhamAM; pachI, javAbadArIpUrvaka koi vastu anya mATe sAcavI rAkhavAne badale koi oLavI jAya tyAre kahIe chIe-'vADa thaIne cIbhaDAM gaLe !' svAsthya sAcavavAne mATe kahevAyuM che. 'paheluM sukha te jAte naryAM' bhoja ne kyAM gAMgalI ghAMcaNa.' anya bhASAmAMthI AvelI kahevatomAM itihAsano paNa sAro evo phALo hoya che. aMgrejonA zAsanane laine ApaNe tyAMjema aMgrejI prayogo pracalita thayA che tema mugala zAsanane laine ApaNI bhASAmAM sArI evI pracalita thayelI keTalIka kahevato che je evI AtmasAta thai gai che ke have to mAnavAmAM na Ave ke e mULa phArasI che. moTe bhAge e mAtra bhASAMtara rUpe ApaNe tyAM pracalita thai che. cAlo thoDI joie. eka che-dIvAlane paNa kAna hoya che. bIjI che- khodyo DuMgara ne kADhyo uMda2. pachI eka myAnamAM be talavAra na rahe, pachI siMdarI baLe paNa vaLa na jAya, athavA doraDI baLe ne vaLa na jAya. pachI gai gujarI bhUlI javI. uparAMta nAdAna dosta karatAM dAno duzmana bhalo, kUtarAnI pUMchaDI vAMkI to vAMkI ja, sobate asara. kahevatonI jema pracalita keTalIka paMktio to ApaNe tyAM padya racanAomAMthI ye AvI che. jemake-koi eka bAbatano yogya rIte upayoga na thatAM, aNaghaDa rIte thayelA upayoga mATe ApaNe akhAnI paMktimAM TAMkIe chIe-'AMkhanuM kAjaLa gAle ghasyuM.' kAma karyuM hoya koie, paNa eno yaza joDenuM ja anya koi letuM hoya-gADA nIce kUtaruM AveluM hoya ne mAnI le ke potAne kA2Ne ja gADuM cAle che; evuM hoya tyAre ApaNe kahIe chIe-'zakaTano bhAra jyama zvAna tANe.' bhASA vizeno anAvazyaka vivAda thAya tyAre ApaNe akhAnI paMktio TAMkIe chIe-'bhASAne zuM vaLage bhUra.' A badhI mULa padyaracanAomAMthI levAi che. ApaNe tyAM sArI evI pracalita evI ja eka kahevata che-'eka paMtha do kAja !' dekhItI rIte e hiMdImAMthI AvI che. mULa racanAmAM-dahI vecavA nIkaLelI sakhIonI vAta che. eka kahe che Ama cAla sakhI ApaNe tyAM jaie jyAM kanaiyo che. dahIM paNa vecAze ne kanaiyAne paNa maLAze calo sakhI jAeM jahA~ mile brajarAja gorasa becata hari mile, eka paMtha do kAja prajA jIvananAM keTalAMka pAsAonuM darzana karAvatI kahevato joie. dA. ta. 'kAgaDA badheja kALA' pachI 'pApaDI joDe iyaLa paNa baphAi jAya' pachI 'dUdhano dAjhyo chAza paNa phUMkI phUMkIne pIye' have A juo be hAtha vagara tALI na paDe' athavA 'de dAmodara dALamAM pANI', 'dUdhamAM ne dahIMmAM paga rAkhavo', 'be gharano paroNo bhUkhe mare', 'pANI pahelAM pALa bAMdhavI', 'bole enA bora vecAya'. AvI kahevatomAM vyavahAradaSTinAM darzana thAya che. 'ghera ghera mATInA cUlA', 'dIkarI ne gAya dore tyAM jAya', AvyA maLavA ne besADyA daLavA' so divasa sAsunA to eka divasa vahuno' AvI kahevato samAjanA darpaNasamI thaI paDe che. jyAre-'sastuM bhADuM ne siddhapuranI jAtrA' jevI kahevato te te sthAnanA tatkAlIna mahattvanuM darzana karAve che. pracalita che jarA kaMi karI Avo ke vadhunI apekSA rakhAya tyAre kahIe mAnava prakRtinuM darzana karAvatI to keTalIye kahevato ApaNe tyAM chIe- AMgaLI ApatAM pahoMco pakaDyo.' mAnava svabhAvanuM vizleSaNa karAvatI kahevato che-'khALe DUcA ne daravAjA ughADA' athavA 'khALe DUcA ne garanALAM ughADAM', 'pAinI pedAza nahIM ne ghaDInI phurasada nahIM', 'sukhamAM sonI, du:khamAM rAma', 'Aga lAge tyAre kUvo khodavo!' pachI 'sainI sAMja', 'sutArane mana bAvaLIo', jonAranI eka ne coranAranI cAra', athavA 'corane mana cAMdaraNuM', jevI kahevatomAM vyavasAyIonI prakRtinAM darzana thAya che-eka jamAnAmAM corI paNa vyavasAya gaNAto ne ! vyavahAramAM khUba upayogI nIvaDelI keTalIka evIye kahevato che je cokkasa saMjogomAM yogya hoya, paNa pUrvApara saMjogo bAda karatAM svataMtra kahevato tarIke e parasparanI virodhI paNa lAge. ApaNI eka kahevata che, 'bole tenAM bora vecAya !' jyAre AthI taddana UlaTI ja salAha ApatI kahevata che 'na bolyAmAM nava guNa' AvuM ja eka bIjuM joDakuM che-'bhaThiyAro bhUkhe na mare' have sarakhAvo 'rAMdhanArIne dhUmADo' paraspara virodhI vidhAno paNa bhinna bhinna saMjogomAM pUrepUrA kharA nIvaDI zake evAM hoya che. eka vadhu joie 'vAve tevuM laNe' ne sarakhAvo 'kIDI saMkhe tetara khAya !' lagabhaga AvA ja bhAvavALuM anya eka joDakuM che-'kare tevuM pAme' to sAme che. 'kare koi ne bhare koi !' kahevatonA A vizvamAM anokhuM vaividhya che ne samAjanA citranI raMgIna chaNAvaTa paNa che, te chatAM saMjogo anusAra e badhI ja so TakA kharI nIvaDe che.
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-6-96 ane tA. 16-7-96 prabuddha jIvana bhaginI niveditAnA eka patrane AdhAre D DaoN. raNajita paTela (anAmI) okTobara 1908no 'udbodhana' mAsikano aMka mArA hAthamAM AjathI naveka dAyakA pUrve mAtRbhASAnuM kheDANa atyAranI Avyo jemAM bhaginI niveditAno strIzikSaNa viSayaka patra pragaTa thayo tulanAe sAdhAraNa ke nahivat gaNAya. ghaNuM kharuM kAma aMgrejI bhASA che. patramAM tArIkha nathI paNa lakhAyo che 1, laveMDara gArDansa, laMDana i. dvArA cAlatuM. paNa te kALeya bhaginI niveditA lakhe che: "mAnasika tathA ve. thI. amadAvAdanA "vedana sanAtana dharmottejaka maMDaLa" taraphathI naitika zikSaNa daDha rIte ApavA mATe sarva jJAnano pAyo mAtRbhASAmAM strIone zikSaNa kevA dhoraNa upara ApavuM joIe te saMbaMdhI temano sudaDha karavo jarUrano che.' bhaginI niveditAno mata jANavA tathA jo jarUra paDe to koI sArI A pAyAnA vicArane mukta karavA ApaNe keTalAM badhAM varSothI mathI zikSikA mokalI zako ke kema? ema pUchavAmAM AvatAM tenA pratyuttara rUpe rahyA chIe chatAM ye emAM ekavAkyatA sAdhI zakyA chIe? uparyukta maMDaLanA sekreTarI upara A patra lakhyo che. patramAMnI keTalIka A pachI, 17, bora5rAlena bAgabajAra, kalakattAmAM AvelI vigato Aje paNa pAyAnI hovAthI, AgaLa upara tenI carcA karIza.. vivekAnaMdanI skulamAM sisTara krisTAina (bhaginI niveditA) jyAre zarUmAM aupacArika rIte thoDIka spaSTatA karavA teo lakhe che: hiMduone temanA dharma ane baMdhAraNa tarapha mAnapUrvaka utsAha dharI zikSaNa priya baMdhu, Ape che tyAre kevo to romaharSaNa pratisAda sAMpaDe che tenI sa-daSTAMta - tamAro viSaya ghaNo ja upayogI che, ane te viSe lakhavAnI mane vigate vAta kare che ne e vargomAM gItAmAMthI vAMcana thAya che, duniyAnA taka maLI tethI kharekhara huM mane ghaNI ja bhAgyazALI samajuM chuM. bhinna bhinna dezo viSe nakazA sAthe carcA-vivAda thAya che ane yuvAna tame je chokarIonA zikSaNa viSe lakho cho temanI umara jaNAvI strIone sAmAnya zikSaNa apAya che, tethI temane thatA paritoSanI vAta nathI, paNa huM dhAruM chuM ke tame sarve vayanI strIo vize sAmAnya rIte kaho kare che. A pachI teo lakhe che: "huM jAte mAnuM chuM ke je zikSaNa strIone cho ane teTalA mATe tame yuvAna avivAhita bAlAone bAda karatA svadezAbhimAnathI vimukha kare evuM koIpaNa zikSaNa nahi ApavA nahi ho; vaLI huM dhAruM chuM ke gujarAtI bhASA bolatI kanyAo mATe bAbata hiMda DahApaNa ne zaurya batAvyAM che te yogya ja che. alabatta, tamAruM kahevuM che." ApaNo e paNa yAda rAkhavuM joie ke saMpUrNa jiMdagI ane prajAtvanA - kavivara ravIndranAtha TAgore bhaginI niveditA saMbaMdhe eka suMdara zikSaNanI saMpUrNa paddhati e eka phaLa che. mATe ApaNe je sthitimAM svataMtra lekha lakhyo che. enI zarUAta A pramANe cheH "bhaginI hoie tyAMthI zarUAta karavI joie." A pachI teo gRha ane niveditA sAthe mAre pahelI mulAkAta thaI tyAre teo tAjAM ja hiMdustAna nA zALAnI asaranI tulanA karI kahe che; "haMmezAM ghaNe bhAge gRhamAMthI AvelAM hatAM. meM dhAryuM hatuM ke sAdhAraNa rIte aMgreja mizanarI strIo sArI-narasI bhAvanAo, asaro utpanna thAya che... ane nizALomAM jevI hoya che tevAM ja e paNa haze, mAtra emano dharmasaMpradAya judo che.' to jJAna maLe che. jo bhAvanA ghaNI nirmaLa ane majabUta haze to jJAna tenA karatAM kaMi vizeSa nathI. nizALa ghara karatAM aMtaHkaraNanI bAbatamAM kavivaranI bhaginI niveditA saMbaMdhe AvI dhAraNA hatI eTale . UtaratI che. A satya tamane jAte ja jaNAze." emaNe emanI putrIne zikSaNa ApavAno bhAra svIkAravA vinaMtI karI tyAre temaNe kavivarane pUchyuM: 'tamAre zuM zIkhavuM che?' A pachI teo muMbaInI eka moTI pratiSThita kanyAzALAnI vAta A karI, bALako pratye upekSA kevI hoya che tenuM pratyakSa daSTAMta Ape che. kavivare kahyuM: "aMgrejI, ane sAdhAraNa rIte aMgrejI bhASA mAraphate teo lakhe che; "mAre kahevuM joIe ke, muMbaimAM AvelI eka moTI. je zikSaNa apAya che te." tyAre bhaginI niveditAe je javAba Apyo kanyAzALAnI mulAkAta letAM, 10-11 varasanI bALAone che te maukhika to che ja. paNa zikSaNa-vizvane nUtana daSTi ApanAra paNa TenisananI kavitA moTethI bolatI meM joI, paNa temAMnI bhAgye ja te che. emaNe kahyuM: "bahArathI koI zikSaNa gaLAvavAthI lAbha zo ? ? koIe satI sItA ke sAvitrInuM nAma paNa sAMbhaLyuM haze. evuM mane jAtigata naipuNya ane vyaktigata vizeSa zaktirUpe mANasamAM je vastu paDelI che tene jAgrata karavI ene ja huM sAcuM zikSaNa mAnuM chuM, niyamabaddha A jaNAyuM. AthI mane ghaNuM Azcarya lAgyuM. Ane zikSaNa kahevAya ja nahIM? paNa te ema paNa batAvI khApe che ke je grahomAMthI teo zikhavA jatI videzI zikSaNa vaDe tene dAbI devI e mane ThIka lAgatuM nathI." kavivare haze, te gRhomAM ghaNI ja khAmI hovI joIe.' aMgrejI mAdhyamanA kahyuM: "bhale, sAruM, ApanI potAnI paddhati anusAra ja Apa kAma mohathI grasta evI AjanI keTalIka zALAo mATenuM paNa A kaDavuM satya karajo, huM koi paNa jAtanI pharamAza karavA Icchato nathI'...thoDoka koNa svIkAraze? vicAra karIne bhaginI niveditAe kahyuM: "nA, mAruM e kAma nathI. A pachI kavivara bhaginI niveditAnI sarvatomukhI pratibhA ane laDAyaka AjathI naveka dAyakA pUrve hiMdanA koipaNa prAMtamAM strI-zikSaNano pravRttinI vAta vigata kare che. prazna zikSita strIo upADI le evI sthiti ja nahotI eTale bhaginI niveditA keTalIka vyavahAru yojanAo-upAyo darzAve che ne kahe che, bhaginI niveditAo je jAtigata naipuNyanI vAta karI temAM : vaLI zikSakoe mejika lenTarna (jAduI phAnasa) dvArA zikhavavAne cokaThAM purANakALanI cAturvaNya samAja-racanAno nirdeza vAMcI zakAya ? ane cakalAM-zerIomAM tathA gAmaDAMomAM bhArata ane bhAgavatanI alabatta, emAM AMzika satya haze, paNa pU. bApu mahAtmA gAMdhIjInA kathA karanArA mANabhaTTonI peThe joDAvuM joIe. ApaNA cAlAka Agamana pachI to emaNe kahyuM che ke "brAhmaNanI zAMti ane jJAna, kSatriyanuM tejane zaurya, vaizyanI dakSatAne kAryakuzaLatA tathA zudranI namratA , yuvakoe vAcanamALAo taiyAra karavAmAM tathA copAniyAmAM dezI ne sevAvRtti dareka mANasamAM hovI joie... to ja eno ne samAjano bhASAmAM khaMtathI lakhavAmAM lAgavuM joIe? "tamArI dezI bhASAno uddhAra karI tene khIlavo. strIo tathA prajAnuM kArya dezanI bhASAnA pUrNa vikAsa thAya. bIjI vAta te vyaktigata vizeSa zakti je dareka ke bhaviSya sAthe che. tamArI kanyAzALA tathA vAcanamALAo banAvo. mANasamAM gupta, sukha svarUpe paDelI ja che tene jAgrata karavI. sAcA zikSaNanuM ne saMnniSTha zikSakanuM trikAlAbAdhita A satya kartavya che. lA ane temAM mahAbhArata tathA rAmAyaNamAMthI cUMTI kADhelAM phakarAono samAveza karo. meM sAMbhaLyuM che ke, hiMdanAM sarve bALakone yuddhanA aMte, alaba e to emanI kahALatA tathA samAjano utAra karI
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 prabuddha jIvana gAMdhArIe karelo vilApa temanI potAnI bhASAnI vAMcanamALAomAM vAMcavAnI khAsa jarUra che. duniyAnA vIrarasayukta sAhityamAM sauthI sa2sa phakarAomAMno A eka che...te paNa kanyAone vaMcAvo. hAla visArI dIdhela gaMgAstotra...bALapaNamAM zikhavuM joie. purANomAM paNa keTalAMka uttama phakarA che. naLa damayaMtInI kathA, sItAnI agni-parIkSA ane bIjo thoDo khajAno, jijJAsAne sateja kare evo paNa tRpti nahIM thAya evo-pasaMda karI vAMcanamALAo banAvavI.' A pachI itihAsa, bhUgoLa ane dhArmika zikSaNanI vAta karatAM teo lakhe cheH 'itihAsa, vArtAothI lAbha thAya che. trIsa-cAlIsa varSa upara 'mahAna strIo' nAme eka baMgALI pustaka hatuM...temAM puNyazloka rANI ahalyAbAi, rANI bhavAnI, cAMdabIbI vagerenAM jIvana caritro ApelAM hatAM. AvI jAtanA itihAsa prathama zarU karavA, hiMduo mahAbhArata ane rAmAyaNa jANatA hatA..temaNe buddhanI vArtA paNa jANavI joie. jethI hiMdabhUmino ne aitihAsika jamAnAno khyAla Avaze...bhUgoLa ApaNAM pavitra yAtrAnAM dhAmo, tIrtho, nadIonAM varNanathI zarU karavI.....ane dhIme dhIme temAM AkhuM hiMda AvI jaze...ne duniyAnA bIjA dezo vize paNa zikhAze. gItA, eka cheDethI bIjA cheDA sudhI (sAdyanta) vAMcavI, samajavI tathA pUjavI joie. 'vaMdemAtarama' (rASTragIta) pratyeka prAMtika bhASAmAM utArI haMmezAM sahue sAthe maLIne gAvuM-uccAravuM joie. keTalIka pavitra tathA priya vastuonuM sAmAnya uccAraNa te ja sArvajanika jussAno pAyo che. ApaNA prAcIna samaya mATe ghaNAM prema tathA mAnanI lAgaNI keLavAvI joie. paNa AzA, hiMmata tathA parAkramano mahAna jusso, bhAvi mATe keLavavo joie. ApaNe yAda rAkhavuM joie ke hiMdamAM 1500 varSothI keLavaNI brAhmaNonA vicArane svAdhIna hatI..paNa have tenA upara kSAtra-vicAra pracalita thavo joie. hAlanA yugamAM izvara vIrezvara (zUravIrono pati) che.' aMtamAM teo lakhe cheH 'A rIte AgaLa Rgveda, yajurveda, sAmaveda ane atharvaveda bhAratIya saMskRtinA cAra mUlAdhAra graMtha che. samagra vizvanuM sarvaprathama vADmaya che. vADmaya paNa che ane cinmaya paNa. cinmaya eTale jJAnasvarupa. vedano artha ja thAya che vizuddha jJAna, vimala vijJAna. vedakAlIna ArSadraSTAonI AtmadA, baladA, RtaMbharA, prajJA thakI epragaTyuM che. mAnava saMskRtinA uSaHkALamAM racAyeluM prAcInatama sAhitya che. chatAM enI aMdara samAyeluM sanAtana satya sAMprata samAjane ya upayogI nIvaDe eTaluM UrjasvI che. bhinna bhASA, vibhinna dharma, bhinna bhinna saMskRtio prati Aryono dRSTikoNa keTalo udAramatavAdI hato, keTalo samanvayavAdI hato, saMgharSano nahIM kintu saMskRti saMgamano hato enuM utkRSTa daSTAMta te atharvavedanuM bhUmisUkta. nane vipratI vadudhA vivAvasa nAnAdhamAM pRthivI yausam| sahasraM dhArA draviNasya me duhAM dhruveva dhenuranapasphurantI // arthAt bahuvidha bhASA ane anekavidha dharmone poSatI A pRthvI kAmadudhA jevI mane sahastradhArAothI vaibhavasaMpanna karatI rahe. bahuvidha dharmone, dharmanA siddhAMtone mathIne emAMthI navanIta tAravI levAnI A udAtta AryadaSTi che. A no madrA tavoyantu vizvataH (RR 1.89.1) emanI samanvayavAdI vicAradhArAno mukhya pravAha che. koipaNa dizAmAMthI AvatA unnata vicArone apanAvI levAnI A sarvagrAhI AryadaSTi che. tA. 16-6-96 ane tA. 16-7-96 cAlatAM to hiMdamAtAnA AzIrvAdathI kaMika phateha avazya maLavI joie. jo ke ApaNA prayatnonA prathama pagalAmAM ApaNe paDIe-AkhaDIe to paNa harakata nahi.' veda jema vidh dhAtu parathI Avyo che tema bAibala zabda mULa grIka biblosa dhAtu parathI Avyo che. eno artha thAya che vibhinna graMtho. huM chuM, priyabaMdhu, ApanI niveditA (rAmakRSNa-vivekAnaMda) bhaginI niveditAno A eka ja patra vAMcatAM koine paNa lAgaze keemanuM khoLiyuM videzI hatuM paNa emano AtmA to nakhazikha bhAratIya hato, are kevaLa bhAratIya ja nahIM paNa savAi bhAratIya. emanA 'Our People'nA udbodhanamAM je AtmIyatAno umaLako ne raNako che evo to koika virala rASTrabhaktamAM ja jovA maLe, bhAratanA abhyudaya kAje emaNe tana, mana, dhanano ardhya dharI dIdho. samagranuM samarpaNa e emanA vyaktitvanuM vyAvartaka lakSaNa hatuM. TAgorane mate, mANasanuM satyarUpa, cittarUpa kevuM hoya te jeNe jeNe temane oLakhyAM haze te badhAe joyuM haze...pratyeka divase, pratyeka kSaNe je kaMi sauthI zreSTha hatuM, je kaMi sauthI mahAna hatuM, tenuM ja temaNe dAna karyuM che...teo jevAM gaMbhI2 bhAvuka hatAM tevAM ja prabaLa karmI hatA. temaNe atyaMta premapUrvaka saMpUrNa zraddhA sahita potAnI jAtane bhArata varSane samarpaNa karI hatI. veda ane bAibalanA samAna siddhAMto I hemAMginI jAi potAnI aMdara rahelAM satyanA Asana u52thI UtarI temaNe cauTAmAM mAMcaDo nahoto bAMdhyo. A dezamAM teo potAnuM jIvana mUkatAM gayAM che, paNa pakSa nathI mUkatAM gayAM'...A patra parathI paNa ApaNe jANI zakIe chIe ke 'bhAratavarSanA maMgala pratyenI temanI prIti atyaMta sAcI hatI. te moha nahoto, mANasamAM je ziva che te zivane ja e strIe saMpUrNapaNe AtmasamarpaNa karyuM hatuM. mANasanA A aMtara kailAsavAsI zivane je potAnA svAmI rUpe meLavavA mAge che tenI sAdhanA jevI kaThina sAdhanA bIjI konI hoya ?' vedonI jema bAibala paNa eka saLaMga graMtha nathI, kiMtu izvarIya preraNA thakI racAyelA ijharAyala dezanA jJAta-ajJAta khrista pUrva-samakAlIna ane pazcAtkAlIna prabhunA payagaMbaronA mukhamAMthI cavelI ArSavANI che. izvarIya preraNA thakI nirmANa thayuM che paNa bAibala izvaranirmita ke apauruSeya nathI. bAibala AdhyAtmika mahAkAvya che. janakalyANa ane jagadudvAra kAje AtmabalidAna denAra eka daivI puruSanI-prabhunA payagaMbaranI satya-kathA che. khrista dharmanuM sA2sarvasva che. eka naiSThika khrista mATe e jIvana-prANa AdhAra che. izunA bhakto mATe prabhunI divyavANI che. navacetana arpato jIvanano jharo che. bAibalanuM prakAzita vAkya che-Revelation 21.6 and he said unto me...I am Alpha and Omega-the begining and the end. ..I will give unto him that is athirst of the fountain of the water of life freely-arthAt muktahasta thaine tRSitone jIvananirjharamAMthI jalaprAzana karAvIza. bAibalanA be vibhAgo che. jUno karAra ane navo karAra-The old Testament & The New Testament. karAra eTale be pakSo vacceno saMbaMdha. karAra zabdaprayoga bAibalanuM dharmagraMtha tarIkenuM viziSTa svarUpa sUcave che. bAibalano abhigama tattvajJAnano nathI. emAM jIva-jagata, brahma-mAyA jevA praznonI chaNAvaTa ke tarkabaddha carcA bhAgye ja maLe. bAibalamAM to izvara mAnava vize zuM zuM kare che, enI sAthe kevo vyavahAra rAkhe che, sRSTinA sarjana ane mAnavIya itihAsanA
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 tA. 16-6-96 ane tA. 16-7-96 prabuddha jIvana tANAvANA sAthe kevI rIte gUMthAi gayelo che enuM Alekhana che. saMkSepamAM, bAibalamAM izvara ane mAnava vaccenA saMbaMdhonuM nirUpaNa che. jUnA karAranA graMthone hiMduonI catuHsUtrInI jema cAra vibhAgomAM vaheMcI zakAya. pahelo graMtha te paMcagraMthI athavA niyamasaMhitA, bIjAmAM semyuala, hejharA, nahemiyA, makkAbI jevA itihAsa graMtho che. trIjAmAM yazAyA, virmayA, jhakhariyA, hejhakila, Deniyala jevA 17 payagaMbaronI vANI che ane cotho graMtha jJAnopAsanAno che jemAM stotrasaMhitA, sarvottamagIta, gItaratno, nItisUtrono samAveza che. jUnA karAranA mahAprasthAna graMthamAM varNavyA mujaba sinai parvata 52 mozenI daramiyAnagIrI thakI ijharAyalI prajA ane paramezvara vacce eka karAra thayelo. e karArane hajAreka varSa vItI gayA bAda izukhrista dvArA punaH navI jAtano brahmasaMbaMdha baMdhAyo evI izupaMthIonI zraddhA che. ethI karIne izu khrista pUrvenA 37 graMthone jUno karAra ane khrista pazcAta 27 graMthone athavA to izu khristanA jIvana-saMdezane rajU karatA graMthone navo karAra kahe che. saMpUrNa bAibala izunA anuyAyIono graMtha che jyAre jUno karAra yahUdIono dharmagraMtha che. jisasanA jIvana-kathana, AtmabalidAna, punarutthAnanA prabhAvaka varNana uparAMta navA karAramAM methyu, mArka, lyUka ane yohAnanA zubhasaMdeza che. preSitonA caritro che. yohAnanA zubha saMdezano kavi kAntane hAthe anuvAda thayo hovAthI gujarAtImAM vizeSa prasiddhi pAmyo che. * badhI prAcIna saMskRtiomAM prajA jIvananuM niyamana karatA kAyadAnA saMgraho maLI Ave che. jema bhAratamAM manusmRti che tema jUnA karAramAM mozekRta paMcagraMthI che. hibrUmAM ene torA kahe che. torA eTale niyama. paMcagraMthIo prajA-jIvananA dhArmika-sAmAjika aneka pAsAMone AvarI letI AcAra-saMhitAo che. manusmRtinI jema ene moze smRti paNa kahI zakAya. ja jevI rIte purANomAM manu ane matsyanI kathA che barobara tevI rIte kathA bAibalamAM nUhanI che. sRSTinA jala pralayanI ane sarjananI kathAo che. prAraMbhamAM pRthvI astavyasta ane zUnya hatI. athAga jalarAzi para kevaLa aMdhakAra chavAyelo hato. bAibalanuM A varNana vAMcIne vedonuM nAsadIya sUkta nA sAMbhare to ja navAi ! bAibalamAM kyAMka rAjavRttAMto che to kyAMka gArgI- maitreyI jevI estera ane rUthanI kathAo che. dharmanA kSetramAM zraddhA mahattvanuM ghaTaka che. tethI zraddhAne poSaka AzvAsana dharma Apato rahe che.pachI e hiMdu ho yA isAi, jevI zraddhA tevI vyakti. gItAnuM vidhAna che- yo ya sa va sa zraddhA moTuM baLa che. zraddhA nirdhananuM dhana che. duHkhamAM AzvAsana che. zraddhA e jIvana che. jIvananA yajJa kuMDamAM zraddhAnA agninuM AdhAna che. vedonuM ja zraddhAsUkta che. zraddhayAgniH samidhyate zraddhayA hUyate haviH / zraddhAM bhagasya mUrdhni vacasA vedayAmasi || bAibalamAM ibrAnanuM vidhAna che. zraddhA mAnavInA kartRtvano, jJAnano, satyano, yazano mUla AdhAra che. zraddhA dvAre ja prabhunA payagaMbaroe uttama prazaMsA prApta karI che. vedonA zraddhAsUkta ane ibrAnaukta vacanamAM keTalI samAnatA varatAya che . eka saMta kavie gAyuM che zraddhA viNa dharma sadA nirbala zraddhA viNa satya jaDe nAhIM mana nizcala to e himAcala che, mana caMcala to e rajakaNa che. zraddhA e dharmano mUlAdhAra che to satya ane ahiMsA sarva dharmano sAra che. dharmanuM aMtima tattva ane sattva che. samagra jagatanI satyamAM 11 niSThA che ane satyamAM pratiSThA che. satya e brahmanuM pratibiMba che, satyanA sahAre gAMdhIjIe svAtaMtrya saMgrAma jItyo. paramAtmAnI satyavANI yohAnanA mukhe bAibalamAM pragaTe che. patrAvali 2-3) My Little Children, I have no greater joy than to hear that my Children walk in truth. izvara prema svarUpa che. He that loveth not knoweth not the God, for God is Love (Yohan-1.4.8) jo koi kahe ke te izvarane prema kare che, paraMtu enA bhAi sAthe ADavera che to te asatyabhASI che. jene dekhI zake te bhAine prema na karanAro adaSTa izvarane kai rIte cAhI zake ? paraspara premano A maMtra, dveSarahita yohAnanI premamayI vANIno udghoSa RgvedanA mA prAtA prAtara TvikSan nA vedaghoSano yugayugathI mAnava hRdayamAM guMjato ane ghUmato jayaghoSa che evuM pratIta nathI thatuM? enuM ja Adhunika kALanuM svarUpa eTale 'hamArA nArA bhAicArA' veda ho yA bAibala-premamaya baMdhutA, rASTrIya ekAtmatA ane vizva mAnavatAno emAM pratighoSa che. paraspara prema tyAre ja pragaTI zake ane TakI zake jyAM abhaya ho. mayaM mitrAzayamamitrAd. bhayanA sAmrAjya ane bhayanA bhASyamAM ciraMtana prema ke niraMtara maitrI kazuM saMbhavI zake nahIM. bAibalanI A saMtavANI ane vedonI ArSavANImAM keTaluM sAmya che. bhinna bhinna dharma, prajA, jAti-vyaktione nihALavAnI vedakAlIna AryonI dRSTi zatrunI nahIM, mitranI che. maitrI ane premanuM jharaNuM AryonA haiyAmAM saMskRtinA AdikALathI vahetuM rahyuM che. yajurveda 38.18 e jharaNano kalarava che. mitrasya cakSuSA samIkSAmahe / ApaNe parasparane mitranI snehabharI daSTithI nihALIe. sAmAjika snehasaMvardhanano A vedamaMtra che. bhAratIya saMskRtimAM snehanuM mAdhurya che. dRSTinuM audArya che. saMgamanuM sauMdarya che. RgvedanA dasamA maMDaLanA 19mA sUktanI prathama RcA che- saMga saMgaththuM saM vo manasi JAnatAm / arthAt ApaNA sahunI gati eka ho, mati eka ho, rati eka ho, rIti eka ho, nIti eka ho. sAthe haLIe, sAthe maLIe, sAthe bhaLIe. ekabIjAnAM manane supere samajIe. ApaNAM mana eka ho, maMtraNAno sUra eka ho, hRdaya eka ho. dhyeya ane lakSya samAna ho. ApaNe sahu sukhazAMtithI hasIkhuzIne bheLAM rahIe. bAibalanA navA karAramAM romanA dharmasaMgha para pAulanA patramAMthI eka ukti che-Now the God of patience and consolation grant you to be like-minded one towards another. eja patrAvalimAM AgaLa kahe che ApaNe jhaghaDA-bakheDA, vyabhicAra, durAcAra, dagAbAjI, nazAbAjI, upadrava, matsaramAM gUMcavAi na jatAM paramAtmAnA guNone grahaNa karIe. ApaNAM mana eka ho (Ib. 13.11-14) AtmA svayaM AtmAno sAkSI che ke ApaNe eka ja izvaranAM saMtAno bhAi bhAi chIe. The spirit itself beareth witness with our spirit that we are children of God. bAibalanI stotramaMhitAmAM prabhunA mahimA ane mAnavanI garimAnuM eka sarvottama stotra che. he prabhu ! mArA he bhagavAna ! sakala dharA para nAma tamAruM kevuM bhavya mahAna !! gagane vyApyuM teja tamAruM enA gAuM gAna. mAnava kerI visAta zI ke karo tame ya vicAra maraNazAlI mAnava zuM ke karo tame darakAra chatAM deva zo sarjyo aryo mAna-tejano tAja vaLI tamArI sRSTi kero ene kIdho rAja
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-6-96 ane tA. 16-7-96 beings god give the minister leth speak as the gagana vihArI paMkhI upara sAgaramAM mIna nIce apanI deha meM hara samaya liye phirate haiM tA ki yIza kA jIvana bhI hamArI jalacara thalacara saghaLuM enA caraNakamaLamAM hIMce. deha meM prakaTa hoM. isa liye hama dhIraja nahIM choDate. yadyapi hamArA bhautika samagra sRSTi e izvaranI vibhUti che. enI pratyeka kRtimAM enI nIvana zILa rotA gAtA hai to bI mA AMtarika nIvana nitthanatina hotA anubhUti che. mAnava to kevaLa nimitta mAtra che, paramAtmAno kRpApAtra thatA hai che. enuM pratyeka karma izvaranI ArAdhanA che. t yar ne romi tat mANasano aMtarAtmA prabhuno dIvo che. enA AMtarika jIvanano tat akhilaM zambho tavArAdhanam / . khUNekhUNo prakAzita kare che. kRSNArpaNanI A bhAvanA pITaranI patrAvalinI prArthanAmAM jANe ke solomananI prArthanA che, ArtaprANa yAcanA cheIzukhristamAM caritArtha thAya che. (1.4.11) mArI prArthanA dhUpa jema tArI pAse pahoMco re. If any man speaketh let him speak as the oracles mArI A hastAMjali sAMdhya-naivedya hojo re. of God. If any man minister let him do it as the ability -stotrasaMhitA 141 which god giveth, that god is in all things and all prArthanA dhUpanI jema suvAsita kare che ane dIpanI jema prakAzita. beings may be glorified through Jesus Christ. sarva dharma samabhAva ane mamabhAvanI. sarvadharma samanvaya ane Amen....ti sumLamatuM sAmaMjasyanI-vinobAjInA jyotirmaya AtmaliMgamAMthI pragaTelI. je karma paramAtmAne samarpita karavAnuM hoya te satya, ziva, samanvita sarvadharma maitrInI A prArthanA ane upAsanA, emanI tejomaya, jJAna . suMdara hovuM ghaTe. e burAInuM nahIM, bhalAinuM ghAtaka ho. vigraha nahIM, prajvalita, pUrNa prakAzita jIvana-jyotamAMthI pragaTelI A lokasaMgraha kAje ho. Follow not, Beloved, that which in evil, sarvadharmasamanvayI bhAvanA ApaNA ane jagata samasanA AtmaliMgone but that which is good. He that doeth good is of God. quinhu szell Rd. but he who doeth evil hath not seen the God. OM tat sat zrI nArAyaNa tU, puruSottama guru tU / verathI vera zamatAM nathI. pApathI pApa dhovAtAM nathI. verIne paNa siddhabuddha tU, skandavinAyaka, savitA pAvaka tU / / snehathI jIto. tamAruM ahita cAhanAranuM paNa kevaLa hita ja citavo . brahma majda tU, yahya zakti tU irsa-pitA prabhu tU / tamAro dveSa karanArane paNa prema karatA raho. tamane niSpharatAthI daLanAranuM rudra viSNu tU, rAma-kRSNa tU, rahIma tAo tU // paNa bhaluM iccho. enA mATe zubha kAmanA ane maMgala prArthanA karo. saMta vAsudeva go-vizvarupa tU, cidAnaMda hari tU / methyano A Atmabodha che. hitopadeza che. kritIya tU, nirbhaya, Atma&iA ziva tU I Love your enemies, Bless them that curse you. Do good to them that hate you. Pray for Them which despitefully use you and persecute you. zraddhAMjali zame nA verathI vera, TaLe nA pApa pApathI, sva. tArAbahena caMdulAla jhaverI auSadha sarva duHkhonuM, maitrIbhAva sanAtana. saMghanA AjIvana sabhya, AraMbhanA varSomAM saMghanA eka sakriya A A UMDI samaja, A jIvana-darzana, A AtmajJAna jo lAdhe | kAryakartA zrImatI tArAbahena caMdulAla mohanalAla jhaverInuM thoDA to samAjamAM zAMti sthapAya. jJAna pahelAM to pavitra che, zAMtipriya che, samaya pahelAM muMbaImAM pAkaTa vaye avasAna thayuM hatuM. saMdha pratye saumya che, samAdhAnapriya che, karuNAmaya ane satkarmanA phalathI ladAyela lAla | emanA kuTuMbanI mamatA dhaNI hatI. emanA taraphathI netrayajJa yojavA che. pachI pakSapAtarahita ane ane niSkapaTa che. zAMtinA cAhaka mATe mATe kAyamI rakamanI saMghane bheTa maLI hatI, jenA vyAjamAMthI prativarSa dhArmikatAnuM phala emanI zAMtinA bIja sAthe vavAtuM hoya che. vedono | netrayajJa yojAya che. artha jachavimala vizuddha jJAna ane bAIbalamAM paNa AvA pavitra pAvaka sadgatanA AtmAne zraddhAMjali arpIe chIe ! jJAnanI anekadA, anekazaH yAcanA aneka ThekANe karavAmAM AvI che. uparyukta jJAnavacano yAkubanAM hoya yA gItAkAra kRSNanAM, eka sAmya sva. vidyAbahena mahAsukhabhAI khaMbhAtavALA avazya varatAya che. na hi jJAnene saze pavitramAM vidyate | sarva saMghanA AjIvana sabhya, saMghanA eka sakriya kAryakartA zrImatI jJAnaplavenaiva vRjinaM santariSmasi pachI jJAnaM labdhvA parAM vidyAbahena mahAsukhabhAi khaMbhAtavALAnuM tAjetaramAM muMbaImAM pAkaTa zAntimacireNAdhigacchasi / vaye avasAna thayuM che. jJAnanA dvAre jeNe mana:zAMtinI anubhUti karI che, pachI e hiMdu bIjA vizvayuddha pahelA emanA pati sAthe vyavasAyArthe varSo sudhI ho yA IsAI, prajJAnI sthiratA jeNe prApta karI e game tevI vikaTa yuropamAM perIsamAM rahenAra zrImatI vidyAbahene bhAratamAM pAchA pharyA paristhitimAM paNa prajJAnI sthiratA gumAvato nathI. pachI gAMdhIjInA bhAvanAnA raMge raMgAI mAnava sevAnuM kArya upADyuM We are troubled on every side yet not distressed. hatuM. emaNe ApaNA jaina yuvaka saMghamAM Arthika sahakAra ApI We are perplexed but not in despair, persecuted but mAnavasevA mATe "premaLa jyoti' nAmano vibhAga zarU karAvyo hato. not forsaken, cast down but not destroyed. OLLSLAHI ane pote temAM sakriya rahI sAruM kArya karatAM hatAM. emanA taraphathI kariMthanA dharmasaMgha paranI A patrAvali vAMcIe to jANe sthitaprajJanAM | maLelA dAnanI mAtabara rakamanA vyAjamAMthI mahAvIra jayaMtI nimitte lakSaNo hoya evI anubhUti nathI thatI? bhakti-saMgItano utsava svAmivAtsala ya sahita yojAto rahyo che. - vinobAjIe karelo eno bhAvAnuMvAda khUba kAvyAtmaka che-ma saMghanI kAryavAhaka samitinA eka sabhya tarIke emaNe varSo sudhI sevA 'cAroM ora se kaleza to bhogate haiM para duHkhI nahIM hote. nirupAya to | ApI che. TaeN para nirAza nahIM hote. satAve to nAte haiM para sthAne nahIM nAte. | sadgatanA AtmAne zraddhAMjali arpIe chIe ! girAye to jAte haiM para naSTa nahIM kiye jAte. hama yIzu kI mRtyu ko mAlika zrI muMbaI jena yuvaka saMgha mudraka, prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha (prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400 004. phona : 3820296. mudrAsthAna: rilAyansa ophaseTa prinTarsa, 19, khAMDiyA sTrITa, muMbaI-400008. lesaraTAIpaseTiMga mudrAMkana, muMbaI-400 092. | pataMtrI
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 varSa: (50) + 70 aMka: 80 0 tA. 16-8-9600Regd. No. MH. By.South 54. Licence 37 00 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra000 prabuddha jIvI 000 prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989H50 varSa000 vArSika lavAjama rU. 50000 taMtrI 2maNalAla cI. zAha jahA lAho tahA loho, lAhA loho pvddddhii| --bhagavAna mahAvIra [ jema lAbha thAya tema lobha thato jAya che. lAbhathI lobha vadhe che ] jIvamAM keTalAka zubhAzubha saMskAra anAdi kALathI cAlyA Ave meLavavA paraSArtha kare che. e lAbhanI potAne AvazyakatA che ke nahi che. AhAra, bhaya, maithuna ane parigraha e mukhya saMjJAo jIvamAM viSe te vicArato nathI ane ethI ja eno lAbha lobhamAM pariName che. anAdi kALathI cAlI Ave che. je saMjJAo che tenI bAbatamAM jIvane vaLI uttarAdhyayanasUtramAM kahyuM che: bahu zIkhavavuM paDatuM nathI. e saMjJA jAgrata thatAM te pramANe jIvana tarata vartavA lAge che. bALaka janme ke tarata enI AhAra saMjJA cAlu thAya che. suvaNNaruppassa u pabayA bhave / janmeluM bALaka tarata potAnI meLe dhAvavA lAge che. janmelA bALakane siyA hu kelAsasamA asaMkhayA / stanapAna karavuM joie tyAre tarata Azcarya sahita vicAra Ave ke narassa luddhassa na tehiM kiMci, bALakane AvuM zIkhavyuM haze koNe ? pUrva janmanA saMskAra vinA ema banI zake nahi. evI ja rIte bIjI saMjJAonI bAbatamAM paNa ApaNe icchA hu AgAsasamA aNantiyA // joi zakIe chIe. nAnA bALakamAM amuka vastu potAnI che, potAne lobhI mANasane kadAca kailAsa parvata jevA sonA ane cAMdInA rAkhavI ke meLavavI game che. bIjAne e jaladI ApI zakatuM nathI. emAM asaMkhya parvata maLI jAya to paNa tene saMtoSa thato nathI, kAraNa ke icchA enI parigraha saMjJA kAma kare che. lobhanuM bAhya lakSaNa te cIjavastuo AkAza jeTalI anaMta che. mATe ke jIvaMta prANIo ke manuSyomAM "A mAruM che' evo mamatvano bhAva rahelo che. eTale ja lobhanI vyAkhyA nIce pramANe ApavAmAM hemacandrAcArye manuSyano lobha kevo vadhato jAya che teno krama Ave che: darzAvatAM "yogazAstramAM kahyuM che: bAhyArtheSu mamedaM buddhirlobhaH / dhanahInaH zatamekaM sahasaM zatavAnapi / bAhya padArthamAM mamatvabuddhi eTale lobha. "A mAruM che' eTalo sahasrAdhipatirlakSa koTiM lakSedharo'pi ca // bhAva janmyo tyA lobhanI zarUAta thaI jAya che, lobha eTale Asakti, rAga, svAmitvano bhAva, parigrahavRtti, koTIzvaro narendratvaM narendrazcakravartitAm / mamatvabuddhi. cakravartI ca devatvaM devo'pindratvamicchati // bhagavAna mahAvIre uttarAdhyana sUtramAM kahyuM che: indratve'pi saMprApte yadicchA na nivartate / jahA lAho tahA loho, lAhA loho pvddhii| / mUle ladhIyAMstallobhaH zarAva iva vardhate / / do mAsa kayaM kajja koDIe vi na niTThiyaM // - dhanarahita mANasane sonI icchA thAya che, sovALo hajAranI icchA eTale ke jema jema lAbha thAya tema tema lobha thAya che. lAbhathI kare mAravALo na thAya che. lAbhathA kare che, hajAravALo lAkhanI icchA kare che, lAkhavALo karoDanI icchA lobha vadhato jAya che. be mAsA sonAthI je kAma pAra paDI zake te kAma kare che. karoDavALo rAjA thavAnI icchA kare che, rAjA cakravata thavAnI karoDothI paNa pUruM thatuM nathI. icchA kare che, cakravartI deva thavAnI icchA kare che, deva devendra thavAnI lobha ane lAbhane bahu dhaniSTha saMbaMdha che. jema lAbha thato jAya IcchA kare che. indrapaNuM prApta thavA chatAM irachAnI nivRtti thatI nathI. tema lobha vadhato jAya. lAbha thatAM mANasamAM potAnI zakti mATe, ane lobha mULamAM to ghaNo nAno hoya che paNa zarAva eTale koDiyuM nIcethI potAnI saphaLatA mATe AtmavizvAsa vadhato jAya che ane te vadhu lAbha upara jatAM pahoLuM ane moTuM thatuM jAya che tema lobha paNa vadhato jAya che.
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-8-96 hemacaMdrAcAryanI A paMktiono gurjarAnuvAda upAdhyAya zrI jyAM lobha hoya che tyAM mananuM sAMkaDApaNuM AvyA vagara rahetuM nathI, yazovijayajIe nIce pramANe aDhAra pApasthAnakanI sakjhAyamAM Apyo potAne dhanamAM ke upabhoganI sAmagrI vageremAM sarakho hisso na maLe to mANasanA manamAM kacavATa cAlu thAya che. emAMthI anyanI nirdhanane zata zAha, zata lahe sahasa lobhiejI; TIkA-niMdAcAlu thAya che. kyAreka dveSa pariName che, to kyAreka vairavirodha. sahasa laI lakha lobha, lakha lAjo mana koDiejI. paNa thAya che. koTIzvara nRpa RSi, nRpa cAhe caDhIpaNuM jI. lobhathI vaza thayelo manuSya kazIka prApti thatAM nAcavA lAge che, bIjAnI khuzAmata kare che, cATuM vacano bole che, koIkanI pagacaMpI kare cAhe cakrI surabhoga, sura cAhe surapatipaNuMjI, che, bhIkha paNa mAMge che, koikane laDAvI mAre che, jUgAra rame che, devuM mUle ladhupaNe lobha, vAghe sarAva pari sahIjI kare che, bhoLA lokone chetaravAnuM kAma kare che. lobhI mANasanuM vartana uttarAdhyayane anaMta, icchA AkAza samI kahIjI. vicitra hoya che. lAbhathI lobhanI vRddhi thAya che. lAbhane IdhaNarUpa ane lobhane lobhI mANasanI lobhavRttine kAraNe tenI dhana, bhojana, agirUpa oLakhAvavAmAM Ave che. lobhano agni prajvalato rahe che bhogapabhoganI sAmagrI, padapratiSThA, sattAkIrti vagerenI adamya . emAM lAbha rUpI ivaNa umerAya to e agni vadhu joradAra bane che. tRSNA zAMta thatI nathI. ethI enI mAThI asara enA zarIra upara thAya lobharUpI agi vadhato jAya to tenuM bhayaMkara pariNAma e Ave che ke te che. lobhI mANasanI mukhamudrA tarata parakhAI jAya, pakaDAI jAya evI manuSyanAM vidyA, zAstra, vrata, tapa, zama, saMyama vagerene bhasmIbhUta thAya che. enI nidrA harAma thai jAya che. enuM citta jAtajAtanI karI nAkhe che. kahyuM che: gaNatarIomAM aTavAine vyagra banI jAya che. vakhata jatAM enI vidyAgama vrata tapaH zama saMyamAdIn / pAcanazakti paNa maMda paDI jAya che ane te bhAtabhAtanA zArIrika ane mAnasika rogano bhoga thaI paDe che. lobhI mANasa potAnAM bhasmI karoti yaminAM sa punaH pravRddha // mAtA-pitA, bhAI-bhAMDu, patnI ke saMtAno, mitro ke paDozIomAM paNa upAdhyAyazrI yazovijayajIe kahyuM cheH apriya thaI paDe che. e badhAM sAthe tene aNabanAva thavA mAMDe che. vaLI koIka lobhane heta, tapa-zruta je hare jaDAjI lokomAM enI je niMdA ane apakIrti thAya che tenI vAta to vaLI judI kAga uDAvaNa heta, suramaNi nAMkhe te khaDAjI. - lobhathI krodha janme che, lobhathI kAma utpanna thAya che, lobhathI droha je mANaso lobhane vaza thaI potAnAM tapane, jJAnane gumAvI de che vadhe che, lobhathI mAna, mAyA, matsara vadhe che, lobhathI lolupatA utpanna te mUrkha mANaso to kAgaDo uDAvavA mATe UbhA thaIne ciMtAmaNi ratna pheMkI de che ema kahI zakAya. thAya che, lobhathI buddhi calita thAya che, ane lobhathI saMsAranI vRdhi. thAya che. kAraNa ke lobha aneka pAponuM janmasthAna che. eTale ja hovuM AkAMkSitAni jantUnAM saMpadyante yathA yathA / pApasya kAraNam / , lobhaH pratiSThA pApasya !, lobho vysnmndirm| tathA tathA vizeSAptau mano bhavati duHkhitam // lobhamUlAni pApAni / , lobhAddharmo vinazyati / lobhaH sarvArtha prANIo jema jema icchita vastu prApta kare che tema tema vadhAre prApta viAtha+: 1, homa viII vagere uktio pracalita che, karavAnI lAlasAmAM temanuM mana duHkhI thAya che. lobhane thobhana hoya ane lobhiyA hoya tyAM dhUtArA bhUkhe na mare, lobhe lakSaNa jAya jevI kahevato lobhI mANasonI prakRtine darzAve che, manuSyane mAtra nagada dhanano ja lobha hoya che evuM nathI. dhananA : anya prakAromAM paNa ene eTalo ja lobha thavA lAge che. koine dhana sthUla ane sUkSma lobhanuM sAmrAjya samasta jagata upara vistareluM che. dvArA sonuM, cAMdI ke jhaverAta ekatra karavAno lobha, koine sthUla karatAM sUkSma lobhanuM jagata to keTaluM moTuM che te koNa kahI zake ? upAdhyAya zrI yazovijayajIe kahyuM che: jamIna-makAna vagere milakata kharIdavAno lobha, koine dhana dvArA amuka prakAranI jUnI ke navI vastuo kharIdavAno lobha lAge che. koine svayaMbhUramaNa samudra koI je avagAhI zake che; vepAra-udyogane vadhAratA javAno lobha lAge che. ema sthUla padArthonA te paNa lobhasamudra pAra na pAme bala thake jI. lobhanI koI sImA nathI. vyavahAra jagatamAM lobhanI ane lobhI prakRtinA mANasonI niMdA keTalAkane dhanano lobha hoya ke na hoya, pada, pratiSThA, sattA, kIrti thAya che. jyAM lobhavRtti hoya che tyAM bIjAne ApavAnI icchA ochI vagereno lobha thAya che. mANasane je koi pada maLyuM hoya ethI UMce thAya che. lobha AraMbhamAM karakasara tarapha jIvane dorI jAya che ane pachI caDavAnI lAlasA enAmAM jAge che. maLelAM yazakIrtithI paNa darekane kaMjUsAI tarapha dhakelI de che. ghaNI vAra mANasane potAne ema lAge ke saMtoSa ja thAya evuM nathI. mANasa ene mATe paNa phAMphAM mArato hoya, pote kaMjUsAI nathI karato, paNa mAtra karakasara kare che, paraMtu e be jhAMvAM nAMkhato hoya evA banAvo banatA samAjamAM ghaNAM jovA maLe che. vaccenI rekhA pote kyAre oLaMgI jaze e kahI zakAya nahi. lobhane vaza thayelo manuSya kyAreka bIjA jIvonI hiMsA kare che, yogya samaye yogya vyaya na karavAmAM Ave tene lobha kahevAmAM kyAreka asatya bole che, kyAreka corI kare che, kyAreka parastrIgamana Ave che. ucita prasaMge dhana vagereno vyaya karavo joie. jo emAM kare che, kyAreka dhanasaMcayamAM racyo pacyo rahe che. A rIte jyAM lobha aucitya na sacavAya to mANasanI gaNanA lobhImAM thAya che. darekanA che tyAM A pAMca mahAvratomAM bhaMga karavA jIva lalacAya che ane pariNAme vyayanuM aucitya enI zakti anusAra gaNAya che. mANasane potAnI evAM pApanA phaLarUpe du:kha bhogave che. lobhI manuSya sattAdhIzonI bhautika saMpattinuM mApa ekaMdare hoya ja che. bIjAne enI kadAca khabara, AsapAsa doDAdoDI kare che, deza-videzamAM rakhaDe che, jaMgalamAM jAya che, paDe ke na paDe, mANasa pote lobha kare che e vAtanI sAkSI sauthI pahelAM killAmAM purAya che, bhoMyarAmAM saMtAya che, yuddhabhUmimAM laDavA jAya che enuM aMtaHkaraNa pUre che. paraMtu potAnA kAryanuM samarthana karavAnI buddhi ane akALe mRtyu pAme che. enAmAM hovAthI te potAnA lobhane pragaTa thavA deto nathI. ve che, kyAreka corI kare che. A yAM lobha aucityanI zakti anusAra gaNAya che
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-8-96. prabuddha jIvana potAnI zakti karatAM saheja ke vadhu vyaya karavo te udAratA che. emAM Ama, lobhanuM eTaluM badhuM jora che ke UMce caDelA samaktiI jIvane cittanI prasannatA sauthI mahattvanI che. kartavyabuddhi paNa eTalI ja nIce pachADI mithyAtvI karI zake che. agatyanI che. je mANasa ahaMkArathI prerAine ke prasiddhinI lAlasAthI lobhanA prakAro anya rIte paNa batAvavAmAM AvyA che. e mujaba prerAIne vadhu vyaya ke dAna kare che tyAM tenI eTalI kadara thatI nathI. je lobha cAra prakArano che: (1) jIvanalobha, (2) Arogyalobha, (3) mANasa potAnI zakti karatAM, vagara vicAryuM, kulAI jaIne vadhu vyaya indriyalobha ane (4) upabhogalobha. A cAranA paNa sva jIvanalobha karI nAMkhe che e uDAu" mAM khape che. mANase uDAupaNuM potAnA jIvanamAM ane para jIvanalobha e rIte sva-5ra pramANe bIjA peTA prakAro na AvavA devuM joIe, paraMtu potAnAmAM rahelI udAratAnuM batAvavAmAM Ave che. poSaNa-saMvardhana karatA rahevuM joie. koi kadAca dalIla kare ke ame dAna karavA mATe, dharmane mATe lobha krodha, mAna, mAyA ane lobha e cAra kaSAyonA aMtAnubaMdhI, karIne dhanasaMcaya karIe chIe. paraMtu emAM savaLI samaja nathI, dAna to apratyAkhyAnI, pratyAkhyAnI ane saMjavalana ema cAra prakAra che. thaze tyAre thaze paraMtu te pahelAM pote lobharUpI adharmanuM AcaraNa karI anaMtAnubaMdhI kaSAya jIvane saMsAramAM anaMta kALa bhamADe che. jIvanuM lIdhuM hoya che. saMsAranuM paribhramaNa AvA kaSAyone lIdhe vadhI jAya che ane emAM ene lobhakaSAya aniSTa ane tyAjya che. e samajAyA pachI buddhimAna sauthI vadhu satAvanAra koI kaSAya hoya to te lobha che. anaMtAnubaMdhI nA manuSyanuM kartavya zuM che ? zAstrakAro kahe che ke samasta saMsArane lobhane karamajI raMga sAthe sarakhAvavAmAM Avyo che. aneka vAra pANI, saLagAvanAra lobha rUpI agnine zAnta karavA mATe jJAnarUpI meghanA sAbu ke bIjAM dravyothI dhovAmAM Ave to paNa te raMga jato nathI. evI saMtoSa rUpI jalanI vRSTi thavI joIe. e thavAthI lobharUpI agnizAnta rIte jenAmAM anaMtAnubaMdhI lobha hoya e vyakti parigrahaprema, thai jAya che. saMtoSa vinA lobha jItI zakAto nathI. jIvanamAM sAco mAhi bhAva saMcayavani vagere jIvananA aMta sudhI jato nathI. saMtoSa prApta karavA mATe mANase IrachAparimANa, parigrahaparimANamAM apratyAkhyAnI lobhane gADAnA paiDAnI dharImAM je kIla (maLI) lAgI . vrata laI te vratanI vRddhi karatA rahevuM joIe. hoya enI sAthe sarakhAvavAmAM Ave che. kapaDAMne eno DAgho lAgyo gautamasvAmI bhagavAna mahAvIrane pUche che: hoya to te kADhatAM ghaNI mahenata lAge, pratyAkhyAnI lobhane mATInA koDiyA para lAgelI meza sAthe sarakhAvavAmAM Ave che. eno DAgha kapaDAMne homavanauri mane gI vi ?. lAge to thoDIghaNI mahenate te nIkaLe che. saMjvalana lobhane haLadaranA (he bhagavAna! lobhane jItavAthI jIva zuM pAme che?) bhagavAna raMga sAthe sarakhAvavAmAM Ave che. eno DAgho lAgyo hoya to sAbu ke re , khAro lagADIne dhovAthI tarata nIkaLI jAya che. lobhavijaeNaM saMtosaM jaNayai / lobhaveyaNiyajja kammaM na baMdhai, anya kaSAyonI jema anaMtAnubaMdhI lobha anaMta saMsArano anubaMdha junavaddha 2 niSA karAvanAra, samyagu darzanano ghAta karanAra, tathA narakagatimAM lai janAra lobhane jItavAthI jIva saMtoSa pAme che. lobhathI utpanna thanArAM che. apratyAkhyAnI lobha dezaviratipaNAne AvaranAra tathA tiryaMca karmone te bAMdhato nathI ane pUrve je karma bAMdhyAM hoya teno kSaya kare che.) gatimAM lai janAra che. pratyAkhyAnI lobha sarvaviratipaNAne AvaranAre adhyAtmakalpadrupamAM kahyuM che ke jo kharekhara sAco ane sAro lobha tathA manuSya gatimAM laI janAra che ane saMjvalane lobha karavo ja hoya to te samyagu darzana, samyajJAna ane samyapha cAritrano yathAkhyAtacAritrano ghAta karanAra tathA devagatimAM laI janAra che. lobha karavA jevo che. munisuMdarasUri potAnA e graMthamAM kahe che ke jo. tuM tArA sukha mATe lobha karato hoya to jJAna, darzana ane cAritrarUpI krodha, mAna, mAyA ane lobha e cAra kaSAyo je krame batAvavAmAM ratnatrayI. mATe lobha kara ane jo tuM A bhava ane parabhavanAM du:kho AvyA che te yogya ja che. krodha, karatAM mAnakaSAyane jItavo agharo che, pAmavA mATe lobha karato hoya to bahAranA ane aMdaranA parigraha mATe mAnakaSAya karatAM mAyAkaSAya jItavo ethI vadhu kaThina che ane lobha kara." mAyAkaSAya karatAM lobhakaSAyane jItavo ghaNo duSkara che. skUla sukhAya dhatse yadi lobhamAtmano lobhakaSAya kadAca vahelo jato dekhAya, paraMtu sUkSma lobhakaSAya, saMjvalana prakArano lobhakaSAya to cheka dasamA guNasthAnaka sudhI rahe che. jJAnAdiralatritaye vidhehi tat // dasamAM guNasthAnake jIva potAnAmAM pragaTelI labdhi-siddhi vageremAM duHkhAya cedatra paratra vA kRtin / eTalo aTavAi jAya che, manathI eTalo badho rAjI thAya che ane enA parigrahe tadvahirAMtare'pi ca // camatkAro karI lokone AMjI nAkhavAnA bhAvavALo thAya che ke UMce zuddha nizcayadaSTithI vicArIe to AtmAe koipaNa paradravyanuM guNasthAnake caDelA evA jIvanuM pAchuM patana thAya che. icchApUrvaka grahaNa karavuM te lobha che. svabhAvamAM ke svasvarUpamAM ramavuM hemacaMdrAcArye yogazAstramAM kahyuM che: e ja jIvanuM sarvotkRSTa kartavya che, paraMtu jyAre tema nathI thatuM ane jIva prApyopazAntamohatvaM krodhAdivijaye sati / padravya ke parabhAvamAM kheMcAvA ke ramavA lAge che tyAre tyAM enI paugalika, vaibhAvika Asakti cAlu thai jAya che ane jyAM rAga lobhAMzamAtradoSeNa patanti yatayo'pi hi // Avyo tyAM lobha AvyA vagara raheto nathI. upazAntamoha nAmanA agiyAramA guNasthAnakane pAmIne tathA eTalA mATe skUla ke sUkSma ubhaya prakArano ane sva mATeno tathA krodha, mAna, ane mAyA e traNa kaSAyo upara vijaya meLavyA pachI ane paramATeno ema ubhaya prakArano lobha sarvathA tyAjaya che, kAraNa ke jyAM lobhanA paNa keTalAka aMzo upazamAvyA pachI paNa, lobhanA bAkInA sudhI lobha che tyAM sudhI mukti nathI. mukti mATe vItalobha thavuM keTalAka aMzarUpI doSane kAraNe munio paNa nIce paDe che. teo paDatAM anivArya che. paDatAM cheka pahelA mithyAtva guNasthAnake AvI jAya che. ramaNalAla cI. zAha -
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-8-96. AMkaDAnI karAmata yAne saMkhyAnI sajAvaTa | DaoN. bipinacaMdra hIrAlAla kApaDiyA A saMsAra eka ajAyaba ghara che. cauda rAjaloka sudhI te phelAyo prAcIna samayamAM rAjAo, cakravartIo, vAsudevo, dhanATya che. jainadarzana pramANe 45 lAkha jojana lAMbI siddhazilA sAta devaloka vyaktio vadhu patnI karatA. bahupatnItva ke jene aMgrejImAM ane sAta narakanI upara AvelI che. sarvArthasiddha devalokanA jIvanuM Polyganny kahe che te rivAja bhArata uparAMta anya dezomAM pracalita AyuSya sAta lava ochuM paDyuM tethI teno saMsAra 33 sAgarano vadhI hato. bharata cakravartIne 1 lAkha 92 hajAra patnIo hatI. cakravartana payo. anaMta pugala parAvartA vyatIta thaI gayAM. 4 gAu lAMbo, 4 64 hajAra hoya, 32 hajAra hoya, 16 hajAra hoya. ajitazAMti gAu pahoLo, 4 gAu uMDo khADo atyaMta sUkSma vALathI bharI evo smaraNamAM kurujanapadanA narezvarane 64 hajAra strInA svAmI kahyA che. khIcokhIca bharyo hoya ke cakravartInuM sainya pasAra thAya to paNa dabAya dhannA-zAlibhadrane anukrame 8 ane 32 patnIo hatI. peDhAlaputrane nahIM. temAMthI 100 varSe eka eka vALa kADhatAM te khAlI thAya tene suMdara banAya 32 patnIo hatI; anAthamunine 32 patnIo hatI. palyopama kahevAya. 10 kroDAkoDI palyopamano eka sAgaropama ane jaMbusvAmIne 8, zreNikarAjAne 23, kRSNane 16 hajAra, zrIpAlarAjAne 10 kroDAkoDI sAgaropamanI eka avasarpiNI-utsarpiNI ane 9, guNasAgarane 8 5tnIo tathA pRthvIcaMdrane 16 patnIo hatI. avasarpiNI jeTalA samayanI hoya te eka kAlacakra banAve. asaMkhya vAsudevane 16 hajAra, baLadevane aneka patnI hoya che. mAMDalika rAjAnA kAlacakra pudagalaparAvartamAM pasAra thAya. pratyeka kAlacakranA be ArA aMtaHpuramAM ghaNI strIo hoya che. baLadeva niyamathI devagitamAM jAya hoya. temAM trIjA ane cothA AranA aMta pahelA 24 tIrthaMkaro thAya. che; jyAre cakravartI dIkSA na le to narake jAya che. jemake brAhmadajA ane ajitanAthanA samayamAM utkRSTa 170 tIrthaMkaro thayA. viharamAna 20 subhUma. cakravartI zrIpAlarAjAne 9 patnIo, putro ane 9mA bhave tIrthakaro mahAvideha kotramAM hoya. eka samayamAM utkRSTa 108 jIvo mokSa mokSe javAnuM rAsamAM jaNAvyuM che. avaMtisukamALa 32 strInA svAmI pAme. hatA. tenI 31 patnIoe dIkSA lIdhI. A avasarpiNImAM bhagavAna RSabhadeva thayA. jemane 100 putro samatA guNa jenAthI prApta thAya te sAmAyika, daivasika pratikramaNamAM hatA. temanuM AyuSya 84 lAkha pUrvanuM hatuM. 84 lAkhane 84 lAkhe sajhAya karAya che. temAMnI ekane sAmAyika phala tathA pratikramaNa svarupa guNatAM 7056000000000, A saMkhyA Ave; tene 84 lAkha darzaka sajhAya' kahe che ke lAkha khAMDI sonuM lAkha varSa sudhI dAnamAM apAya guNIe teTaluM AyuSya prathama tIrthaMkaranuM hatuM. temaNe 83 lAkha pUrvo to paNa te eka sAmayikanI lagAre tole na Ave. vaLI sAmAyikanuM phaLa saMsAramAM gALyA, dIkSA lIdhA pachI 365 divasanA cauvihAra upavAsa pratyeka miniTanuM 2 palyopamanuM gaNatAM 48 miniTamAM te 92 karoDathI tathA 1000 varSa pachI kevaLajJAnI vadhu thAya. tenuM phaLa 925, 925, 925 palyopama eTale 92 karoDa, ATalI bhUmikA karI devavaMdana bhAvapUrvaka karI AgaLa vadhIe. 59 lAkha, 25 hajAra 9925 thAya. IriyApathikI sUtramAM micchAmi sakaLatIrthamAM pahele svarga 32 lAkha, bIje 28 trIje 12 lAkha, cothe dukkaDanA 1824120 bhAga 2helA che. 8 lAkha, pAMcame 4 lAkha, chake 50 hajA2, 7me 40 hajAra, 8me cha thatAMbara jano pramANe 45 AgamI. anya pramANe 84 tathA dazame 400 1 1 1 rame 306 navIya va, pAMca sthAnakavAsInA mate 32 Agamo gaNAve che. temAM ThANamAM eka, be anuttaramAM sarve maLI 84 lAkhathI vadhu jinabiMbo hoya. AkhA traNathI 10, vagere saMkhyAvALA padArthonuM nirUpaNa che. samavAyamAM paNa tIrthanaMdananI gaNatarI dhyAnamAM letAM 15 abajathI vadha jinabiMbone 1 thI 100 sudhInA padArthonuM nirUpaNa. tyArabAda 150, 200, praNAma karAya che. tevI ja rIte "jagaciMtAmaNi caityavaMdanamAM bharatezvare 30, 500, 2 hajAra, 3 hajAra ema 10 hajAra, lAkha, 2 lAkha , aSTApada para prasthApita karelAM jinabiMbo, 24 tIrthakaro, 15 10lAkha, karoDa, kroDAkroDI sAgaropama ema 135 sutto pUrAM thAya che, karmabhUmimAM 170 tIrthakaro, vicarI rahelAM navakroDa kevalI, 9 hajAra jaina darzana pramANe duniyAnI mAnava vastI kadApi ekaDA pachI 29 kroDa sAdhu, sImaMgharasvAmI vagere vartamAnakALanA 20 jinavaro, 2 koDa okathI vadhu nahI thAya ! sAmAnya gaNitamAM parArdha sudhInI sekhyA kevaLajJAnadhArI manio tathA 2000 vicaratA sAdhune nitya prabhAte batAvAya che, jyAre zAstrakAroe 194 aMkanI saMkhyA jene vaMdana karavAno manasubo sevIe. pAtAla, bhUmitaLa tathA svargamAM pharIthameha zA mAM zirSaprahelikA kahI che. jyotiSa karaMDakAdi graMthomAM 240 aMkanI saMkhyA rahelAM, traNe kALanA jinezvaro vaMdanAI che. jagaciMtAmaNimAM 154ra batAvI che. A baMne saMkhyA 'Atmatattva vicAra prathama bhAga pR. 11.4' kroDa 58 lAkha 36080 zAzvata jinabiMbone vaMdana, jabarIpanI para batAvI che. AnI sAme pagalaparAvata dravya, kSetra, kAla ane gaNatarI eka lAkha yojananI karAI che. te lAkha yojana lAMbo, pahoLo bhAvathI ghaNo moTo samaya thIya, thALI jema goLAkAra che. | muhapattI sAmAyika, pratikramaNa, pauSadhAdi anuSThAnomAM - pAMca mahAvideha, pAMca bharata tathA pAMca airAvata karmabhUmi. 30 avibhAjya aMga tarIke u5yogamAM levAya che. tenAM 50 bola hoya che. akarma bhUmi tathA 56 aMtarkiMpanI bhUmi gaNAya che. karmabhUminA saMyamI navakAravALImAM 108 maNakAo hoya che te arihaMtanA 12, siddhanA ane anya jIvo pAMca mahAvrata, 12 aNavratadhArI hoya che; 14 8, AcAryanA 36, GudhyAyanA 25 ane sAdhunA 27 guNonuM guNasthAno che, 18 pApasthAnako che. 7 lAkha vanaspatikAya vagere 84 saravALA mujaba 108 guNonA pratIka samAna che. vaLI 24 deDake, 4 lAkha jIvayoni batAvI che. tIrthakaro 34 atizayo tathA vANInA 35 gati, tIrthakaranA 1008 lAkSaNika cihno che. guNo dharAve che. ghaNAM kharAM tIrthaMkaro te ja bhave mokSe jAya che. paraMta brahmAMDa 14 rAjalo jeTaluM cheH-eka deva nimiSamAtramAM lAkha RSabhadevane 13, neminAthane 9, pArzvanAthane 10 zAMtinAthane 12 yojanA jAya to te cha mahinAmAM jeTaluM aMtara kApe te eka 2 thAya, bhagavAna mahAvIrasvAmIne 27bhavo jemAM be vAra 7mI narake javuM paDyuM athavA 381279 5. apacaM athavA 38127970 maNano eka bhAra evA 1000 bhAravALA hatuM. bAkInA tIrthakarone 3 bhava samyakatva pAmyA pachI karavA paDyA lokhaDanA gALAmAM " | karavA paDayA lokhaMDanA goLAne nAMkhatA te nIce paDatAM 6 mAsa, 6 divasa, 65 hora, hatA. naMdana rAjarSinA 25mA bhavamAM temaNe 11.80.645 6 ghaDI ane 6 samayamAM jeTaluM aMtara kApe tene eka ra kahevAya. mAsakhamaNa sAthe 20-sthAnaka tapa karyo. 24 tIrthakaro, 12 prakAzanI gati eka sekaMDamAM 1 lAkha 81 hajAra mAIlanI che. sekaMDamAM cakravartIo, 9 vAsadeva, 9 baLadeva ane 9 prativAsadeva ema 63 je eka lAkha ne yAMsI hajAra thAya. zalAkApuruSo gaNAvAya che. jene udezIne kalikAla sarvajJa hemacaMdrAcArye madanabahma jhojhariyA muni tarIke dIkSA pachI jANItA thayAM tene 32 tripaSThizalAkA puruSa caritra' nAmanI eka suMdara saMskRtamAM abhyAsa patnI hatA. namirAjarSine pa00 patnIo hatI. kumAranaMdI sonI karI zakAya tevI kRti racI che. 500-500 sonAmahoro ApIne 500 suMdarIne paraNyo hato.
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-8-96 prabuddha jIvana thAvaracAputrane apsarA jevI 32 5tnIo hatI ke jemAMnI darekane eka zAstrakAro jaNAve che ke manuSyanA eka vakhatanA saMbhogamAM 9 lAkha karoDa sonAmahora tathA ekeka mahela ApavAmAM Avyo hato, paMcendriya ane asaMkhya saMmurNima jIvo haNAya. mAMDavagaDhanA mahAmaMtrI banyA pachI pethaDane pagAramAM vArSika 147 maNa jaMbudvipa je eka lAkha jojAnanA vistAravALo che tene vidyAcAraNa sonuM maLatuM. tAmalI tApase saMnyAsadharma svIkAryA pachI 60 hajAra eka nimeSamAtramAM 21 vAra pradakSiNA karI Ave che; tenI * varSano ugra tapa karyo. pAraNAnA divase je vAparato tene 21 vakhata dhoi sarakhAmaNImAM prakAzanI gatimAM je sekaMDamAM maila ghaNAM kapAe je lAkhane sattvahIna banAvI khAto. rAjA vikrame eka karoDa sonAmahorathI chapyAsI hajAra thAya' atyaMta tuccha che. niraMtara chaThThanI tapazcaryA vaDe siddhasena divAkarasUrinuM gurupUjana karyuM hatuM. cAMDAlane peTe janmelo pUrvagata RtarUpa vidyA vaDe tapolabdhi prApta thayelA vidyAcAraNa muni 3 metarAja devanI sahAyathI rAjA zreNikanI putrI tathA 8 zeThakanyAo ema lAkha 16 hajAra baso rAtAvIsa yojananI paridhivALA jaMbudvipane A 9 patnI paraNyo. pRthvIcaMdrane 16 patnIo tathA guNasAgarane 8 maharghika deva traNa capaTI vagADe teTalA kALamAM A muni traNa vAra paraNanAra strIo hatI; paraMtu tene mohanA ghara mAhariyAmAM kevaLajJAna jaMbudvipanI paridhine gati vaDe pharI vaLe che. tevI rIte niraMtara akrama tathA pRthvIcaMdrane rAjasiMhAsana para beThA beThA kevaLajJAna thayuM. tapa vaDe je labdhi prApta thAya te jaMdhAcAraNa che. vidyAcAranI labdhithI nemanAtha bhagavAnanA ziSya 14 pUrvadhara AcArya thAvastrAputra jaMdhAcAraNanI labdhi adhika hoI devanI 3 capaTImAM A muni 21 vAra hatA. bhadrabAhusvAmI 14 pUrvadhara, sthUlabhadra 10+4 pUrvadhara, vaja tenI pradakSiNA kare che. (bhagavatI sUtra sAra-saMgraha bhAga 3, pR. svAmI 10 pUrvadhara, jaMbusvAmI chellA pUrvadhara jinabhadra kSamAzramaNa 1 634-635 lekhaka paMnyAsa zrI pUrNAnaMdavijayajI mahArAja.) pUrvadhara. 12 bhAvanA, 4 maitrAdi bhAvanA, 4 ghAtI ane 4 aghAtI nigodanA jIvo prati samaye 1NI vAra janma maraNa kare che. karmo, mohanIya karmanI 28 prakRtio, 14 niyamo , 8 mada, 7 bhaya, kaMdamULanA jIvo 48 miniTamAM 65536 vAra janma maraNa kare che. 4 saMjJA, 5 dAna 22 abhakSya, 32 anaMtakAya, jIvonA mukhya 563 manuSyanA 101 kSetro che. 15 karmabhUmi, 30 akarmabhUmi, 56 aMtadvipa bheda, 6 dravyo, 7 naraka, 7 devaloka, 7 darzanasamaka, 64 Idro, 10 ApaNe bharata kSetramAM chIe temAM 32000 dezo jemAMnA 31974|| tiryagajubhaka devo tIrthaMkaranI mAtA 14 svapno juve che, cakravartInI anArya ane phakta 25 Arya dezo che. mAtA 14 svapno jhAMkhA juve che. 56 dikumArikA prasUti karAve che. muniomAM ThANAMga ane samavAyanA abhyAsI jJAnasthavara, 20 tyAre tIrthakara janme. tapasvI saubharimuni 50 rAjakanyA paraNyo hato. varasathI dIkSA pALanArA dIlAsthavara, 60 varSanI umaranA, anubhavI vaiyAvacI naMdiSeNe niyANuM karI vAsudevanA bhavamAM ghaNI rUpasuMdarI vayasthavIra gaNAya che. sAdhusamudAye be vAra cha Avazyaka karavo ja paraNyo. gaMgA nadIne 8 putro hatA, sulatAne 32, madAlasAne 8 putro joie. dIkSA lIdhA pachI aSTApada para vAlI tapa karatA hatA tyAre hatA. khaMdhaka munine 500ziSyo hatA. gAgyacAryane paNa 50 ziSyo puSpaka vimAnamAM rAvA, jaI rahyA hatA. tenuM vimAna alanA karavA, hatA. pratyeka vanaspati jIvo eka aMtarmuhutamAM 32000 bhavo kare che. lAgyuM, tyAre vAlI pratyenA dveSathI parvata tathA tyAMnA tIrthono nAza jyAre astikAya, pRthvIkAya, apakAya, vAyukAya ane anikAyanA karavA rAvaNane aMguTho dabAvI parvata nIce vAlIe dabAvI dIdho; lohI jIvo eka aMtamUhatamAM 12824 bhAvo kare che, nigodano jIva nigaLato rAvaNa barADA pADavA lAgyo tyAre tenuM nAma rAvaNa paDyuM. 65536 bhavo kare che. eka vAra caMdrahAsa khaDagu laI rAvaNa vAlI pAse Avyo tyAre tene navakAra maMtra ke paMcamaMgalamahAsukabaMdha (jene munizrI capaLatApUrvaka daDAnI jema bagalamAM dabAvI pRthvI para moTuM cakkara subhaMkaravijayajIe brAhmI ane jaina nAgarI lipimAM rajU karyo che te.) AdhyAtmika zakti dharAvanAra vAlIne mAryuM tethI Adhidaivika 14 pUrvono sAra che. mRtyu samaye sAdhaka tenuM smaraNa ke jApanI spRhA zaktiothI kaMika AdhyAtmika zaktio che. rAvaNa pAse 1000 rAkhe che. tenA 68 akSaro che je 68 tIrthayAtrAnuM phaLa Ape che, 8 vidyAo hatI. aMgAramardaka munine 500 ziSyo hatA. chatAM paNa teo saMpadA, 8 siddhi, 9 nidhi Ape che. eka akSarano jApa ka sAgaropama, mithyAtvI hatA. haribhadrasUrinA be ziSyonA akALe bauddhabhikSuonI eka padano jApa 50 sAgaropama, Akho navakAra 500 tathA bAMdhI kadarthanAthI mRtyu thatAM teno badalo levA 1444 bhikSuone taLI navakAravALI 54000 sAgaropamanA pApo nAza kare che. navakAranA 9 nAMkhavAno vicAra mATe gurue jANyo tyAre bhavaviTaMbaNA ane pada, 8 saMpadA, 68 akSara temAM 61 laghu ane 7 guru che. prathama pAMca viDaMbanA gurue samajAvI; samajyA pachI tenA prAyazcita rUpe 1444 padanA 35 akSaro thAya te 3+58 karmono kSaya kare che tema manAya che. graMtho lakhavAno vicAra karyo. jemAM keTalIka kRtionA aMte "bhava cha atyaMtara ane cha bAhyatA maLI 12 prakAranA tapa hoya che. viraha' zabda aMkita thayelle che. "saMsAradAvAnala' AvI temanI chellI saMyamI utkRSTa tapa karanAra sAdhu 18 hajAra zIlAMgarathanA dhAraka hoya , kRti che. vaLI, guru samajJavaTathI samarAditya kathA jevI advitIya kRti che. anaMtAnubaMdha, apratyAkhAnI vagere cAra kaSAyonA 16 vibhAga paDe samAjane caraNe dharI. zukaparivrAjaka mithyAdharmanI aMdhaparaMparAmAM che. 18 pApasthAnako badhAM pratikramaNomAM bolAya che. pAMca koDInA phUla satyamArga bhUlyo hato teNe AcArya thAvaracA putranI pAse potAnA vaDe kumArapAle gadgad hRdaye prabhu pUjA karI tenA phaLa rUpe 18 dezanA 1000 ziSyo sAthe cAritra aMgikAra karyuM. kalikAlasarvajJa samrATa thayA tathA puNyanA guNAkArarUpe bhAvI tIrthaMkara padmanAbhanA prathama hemacaMdrAcAryanI kRtione 700 lahiyA besADI kumArapALe nakalo gaNadhara thaze. hemacaMdrAcAryanA upadezathI prativarSa kroDa sonaiyA sAdharmika karAvI jude jude sthaLe mokalAvI. 1500 tApasomAMthI 500 munine mATe kharmA. khAtA khAtA, 500ne rastAmAM cAlatA, pharathI samavasaraNa jotAM, ane sulatAne divya sahAyathI patinI vimAsaNa dUra karavA devaprApta 500ne bhagavAnanI vANIno raNakAra sAMbhaLatA kevalajJAna. bharata guTikAo ekI sAthe khAtAM 32 putro thayAM, jeo yuddhamAM mAryA gayA, cakravartI tenI bahena suMdarIne paTTarANI banAvavA mAMgatA hatA paNa chatAM samaktiI sulasAe samatA rAkhI. teNIe 60 hajAra varSa sudhI AyaMbila tapa karI temAMtI mukti meLavI. mahAvIrasvAmInA 11 gaNadharo gautamAdi. te gaNadharomAM prathama labdhibhaMDAra gautamasvAmI jemanA mastaka para hAtha mUke teo be 500 ziSyone, 3-4 bIjAM 500ne, pAMcamA 500ne, 6-7 kevalajJAna prApta karatA, paraMtu teo to chAstha ja rahyA hatA . tIrthakara 350-350, 8-9-10-11 pratyeka 300-300 ziSyone eTale kula bhagavAna saMsArInA sarAgatvanuM zuM jANe ? tema cakalA cakalInuM maithuna 4400 ziSyone 11 gaNadharo vAcanA ApatA. teo 11 hovA chatAM jonArA lakSmaNa sAdhvIe guru pAse AvuM kRtya jonArAne zuM prAyazcita bhagavAna mahAvIrane 9 gaccha ane 11 gaNadharo hatA. Ave tevuM kapaTapUrvaka pUchI potAnI meLe 16 varSa mA khamaNanA upavAsa kalpasUtramAM 24 tIrthakaronA varNana samaye teonA sAdhu-sAdhvI, tathA 20 varSa AyaMbila ane 2 varSa upavAsa karyA. kula 50 varSanI zrAvaka-zrAvikAno vizALa parivAra noMdhyo che eTalo ullekha atre ucita kapaTapUrvakanI tapazcaryA nAkAmiyAba nIvaDI. kemake tapa chatAM paNa teno gaNAze. saMsAra 800 sAgaropama jeTalo vadhI gayo. tevI rIte rukamI tarapha
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-8-96 sarAga daSTi dharAvanArI rukamIe guru pratye AkarSita thai. tene ja vagere 16 vidyAdevIo, vaLI rohiNI, pannatI...mahamANasiyA 16 gurupade sthApI gurunI parIkSA karuM chuM tevuM gurudvArA pUchAtA asatyavacana devIo, jakakhA, gomuhAdi 24, cakrezvarI, ajiA...kAli, uccArI teno saMsAra anaMta bhavono vadhAryo. mahAkAlI...padmAvatI 24 tIrthakaronI devIo ajitazAMti pramANe vicaratAM vicaratAM vimalakevalI caMpApurImAM padhAre che; tenA 84 mahAcakravartI 72 hajAra puranA svAmI, 32 hajAra rAjAothI hajAra sAdhu samudAyanA pAraNA karAvavAno vicArajinadAsane Ave che. anusaratA, jemane 14 ratno, 9 mahAnidhi, 64 hajAra suMdarInA te amArA kalpa pramANe azakya che; paraMtu jo vijaya zeTha ane vijayA ghaNI, 84 hajAra hAthI, ratha, dhoDAnA svAmI, 91 kroDa gAmanA dhaNI zeThANI temane tenA ghare jamADe to 84000ne chorAvyAnuM phaLa tamane hoya che. maLe. temaNe tema karyuM. ane naitika brahmacArI kevA puNyazALI hoya te A devasI ane rAi pratikramaNamAM 4 logassano kAusagga, pAlikamAM parathI jaNAya che. 12 logassa, caumAsImAM 20 logassa, saMvatsari pratikramaNamAM 40 bhagavAna mahAvIrasvAmInA parivAramAM indrabhUti vagere 11 logassanA kAusagga uparAMta eka navakAra karAya che. sAmAyika tathA gaNadharo, 14,000 sAdhu, caMdanabALA pramukha 36,000 sAdhvAo, dina-rAtanA pratikramaNamAM 47 miniTa pachI pANI zakAya. ratnAkara 1 lAkha 29 hajAra zrAvako tathA 3 lAkha 59 hajAra zrAvikAo hatI. paccIsInA 25 zloko, 16 satIo, vaMdIttA sutranI 50 gAthA, dIkSA pahelAM temaNe 3 abaja, 88 karoDa, 80 lAkha sonI mahoranuM mArganusArInA 35 bola, zrAvakanA 21 guNo, bhAva zrAvakanA 7 vArSika dAna dIdhuM. liMga, tathA 17 lakSaNa. bharata cakravartI ane bAhubalIe 500-500 sAdhuonA utkRSTa uttarAdhyayana sUtra bhagavAna mahAvIrasvAmInI aMtima vANI che. nirAzasabhAve vaiyAvacca karelI tethI tenA zubha paripAka rUpe aDhaLaka 18 dezanA rAjAo tathA anya parSadAmAM 16 pahora sudhI rogamAM saMpatti, pada, pratiSThA, tathA bAhubaLa maLeluM. A bhakti teoe upadeza ApI karmonA phaLa batAvavA mATe vipAka sUtra jemAM puNya tathA cittanI tanmayatApUrvaka karelI, bhAre vizuddha bhAvollAsavALuM tanmaya mane pApanA adhyAyo che te paNa pharamAvyuM. uttarAdhyayanamAM 36 adhyayano rAkheluM e ja dhyAna; ane ethI ucca AtmadazA maLelI. che. zAstramAM 10 prANa gaNAvyA che. ekendriyane 4, behadrayane 6, te - potAnI meLe huM mahAvIrano ziSya chuM ema mAnanArA gauzAlAne indriyane 7. caurendriyane 8 asaMjJa paMcendriyane 9 tathA saMzI manavALAne bhagavAne tejalezyA zIkhavI. teNe teno upayoga khuda mahAvIra para 10prANo hoya che te A pramANe cheH pAMca indriyo, mana, vacana, kAya, karyo. chelle sAcuM bhAna thatAM pazcAtApanA pAvana agnimAM bhUlane zekI baLa. zvAsozvAsa ane AyuSya. temAMnA koIno paNa vadha ke hisI na nAMkhI 12mAM devalokamAM pahoMcI gayo. karavI te jainonI ahiMsA che. paMDakisvAmI jeSabhadevanA gaNadhara hatA te pAMca karoDa munio ahiMsAnA paramopAsa ke bhagavAna mahAvIre tapa kAyara mAM sAthe kevaLI thayA. girirAja zetruMjaya para kAMkare kAMkare siddha thayo che tevuM ujaLano paNa paNa upayoga karyo nathI. sADA bAra varSanI sAdhanA manAya che. te giri para siddhagatine pAmelA mahAtmAonI nAmAvalI kALa daramyAna phakta 349 divasa pAraNA karyA. tathA 12 varSamAM phakata nIce pramANe che: drAviDa ane vArikhila 10 karoDa muni, zAMba ane 48 miniTanI nidrA lIdhI. prabhue mAlakoza rAgamAM bolI upadeza pradyumna 3 kroDa, pAMca pAMDavo 20 kroDa, nami ane vinami 2 kroDa, pharamAvyo. nArada 91lAkha, bharata '1 hajAra, vasudevanI patnI 35 hajAra, trigaDe besI gharma kaItA suNe parSadA bAra, bharatamuni 5 kroDa, ajitanAtha prabhunA sAdhuo 10 hajAra, pradhumnanI jojAnagAmI vANI mIThI varSanI jaLadhAra strI vaidarbhI 4400, bAhubalInA 1008, thAvaracAputra 1 hajAra, kadepa gaNadhara 1 kroDa, thAvaracA gaNadhara 1000, zelakasUri 500, rAma, siddhAMtamahodadhi AcAryadeva zrImad vijayapremasUrIzvarajIne 350 ane bharata 3 kroDa, somayazA 13 kroDa, sagaramuni 1 kroDa, uparAMta ziSyo hatA. ajitasenamuni 17 kroDa, zrIsAramuni 1 kroDa, AdityayazA 1 lAkha, paMcidiya je sAmAyika letAM tathA pAratAM uccAravAnuM hoya che. temAM - AMkaDAo che. jemake 5, 9, 4, 18, 5, 5, 2, 3, 36. zukaparivrAjaka 1 hajAra, kAlika 1000, subhadramuni 700, zAMtinAtha keTalAMka munipuMgavo joie. kalikAla sarvajJa hemacaMdrAcArye ghaNI prabhunA ziSyo damitArI 14 hajAra, zrI zAMtinAtha prabhunA comAsAmAM kRti racI jemAM triSaSThi zalAkApuruSa caritra anupama koTino saMskRtamAM 1,52,55,777 sAdhuo, zAMtinAtha prabhunA parivAranAM 10 hajAra lipibaddha karAyelo mahAgraMtha che. vizAla sAdhusamudAya dharAvanArA sAdhuo, bharatacakrInI pATe asaMkhya rAjAo anazana karI karmo khapAvI gacchAdhipati AcArya vijaya rAmacaMdra sUrizvarane lagabhaga 345 ziSyo mokSe gayA che. tathA 500 sAdhvIo hatI. gacchAghipati AcArya bhuvanabhAnunake janArA subhUma cakravartInuM mAna 16000 yakSadevatA uMcakatA surIzvarajIne 210 ziSyo hatA. suimaMgaLa AcAryane 500 ziSyo hatA paNa te dariyAmAM paDI gayuM. navakAramaMtranA gUDha rahasyane samajAvavA hatA. uparanA traNemAM sAdhunA 14 liMgo hatA. mATe vaividhyapUrNa prayoga karIne kavie paMca zabdano suMdara bhAvavAhI lakSmaNA sAdhvIe kapaTapUrvaka karelAM 20 varSanA mAsakhamaNa tathA upayoga karyo. je nIce pramANe che : 16 varSanAM AyaMbila tapa eLe gayAM ane 800 kroDAkroDa sAgaropama paMca sajhAya mahAvrata paMca, paMca samiti samakti kALa sudhI saMsAramAM bhaTakatI rahI. tevI rIte rUkamIno saMsAra vadhI gayo paMca pramAdeha viSaya tajo paMca, pALo paMcAcAra ' tethI anaMtabhavo saMsAramAM vyatIta karavA paDyA, anaMta covIsI pahelAM dhammasiri nAmanA 24mA tIrthaMkara hatAM prastuta lekhamAM) saMkhyAnI saritA AgaLa na calAvatA rAI temanA zAsanamAM kamalaprabha nAmanA AcArAdimAM ajoDa AcArya hatA. pratikramaNamAM zrI sImaMdharasvAmIno duho traNa khamAsamaNA daI bolIe temane 500 ziSyo hatA. evA bhAvamAM hatA ke te bhavamAM mokSa pAme. chIe. tenAthI samApti karIe :caityavAsI sAdhunA kapaTathI jyAre sAdhvIjIe temanA caraNane sparza kayo be koDI kevaLadharA, viharamAna jinavIza; ' tyAre bacAvamAM gallA tallA karyA ane temanuM nAma sAvadyAcArya pADyuM. sahasa koDI yugala namuM, sAdhu namuM niza diza. ananta bhavomAM bhaTakI chelle mokSagAmI thayA. anaMta covIzI jina namuM, siddha anaMtI koDa ratnatrayI 3, satva, rajasa ane tamasa 3, 4 kaSAyo, darzanasaptaka 7, samyakatvanA 5 lakSaNo, 24 kalAkamAM 7 caityavaMdana Ave che. kevaLaghara mugate gayA, vaMdu be karajoDa. samyakatvanA 67 bola, bhaktAmara tathA kalyANamaMdiranA 48-44 zloko pArzvanAtha bhagavAnano 18 akSarano maMtra, rohiNI, pannati kRtirarAyelo ja rAmacaMdrapati ane kacchavipati evI hITa sumaMgaLa
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-8-96 prabuddha jIvana paLepaLa dhvanimaya rahe te pIpaLo I gulAba deDhiyA zaheranA bharacaka vistAramAM koie nahi paNa eka pIpaLAe mane AMtaryo. Ama to amArokoi pUrva paricaya nahi, paraMtu vasaMta RtunI vAta judI hoya che. pIpaLAnI ratamuDI kUMpaLonA smita nI ANa vartAtI hatI. jANe hajAro gulAbI hoTha smitano utsava ujavI rahyA hatA. zahera pAse paNa hajI thoDA kautuka bacyA che je dhanya karI de che. pIpaLAnA vRkSane joi ghaNI vAra pelo jANIto duho yAda Avyo che. pIpaLapAna kharaMta, hasatI kaMpaLiyAM, ama vItI tama vItaze, dhIrI bApaliyAM. duhAmAM DahApaNa che, bodha che. pIpaLAnA vRddha pILAM pAna kharI rahyAM che. e kharatI pILI vRddhAvasthA sAme ratumaDI kUMpaLo hasI rahI che. vaDIla parNo emane Thapako Ape che. tamArA paNa e ja divaso Avaze, khamI khAo. vidAya kone game ? upadeza mATe A duho sAro che. vaDIlone game che. koi ajJAta kavie-pIpaLapAnane eka sArA pratika tarIke tAdaza karyuM che. paraMtu, kharekhara tame pIpaLAnuM jhADa joyuM che ? vasaMtanA A moMghA lIlAchama divasomAM joyuM che? gulAbI, badAmI, ratumaDAM parNo vahAlAM lAge che. temane pharaphara pharakatAM pharakatAM jotA ja ApaNI AMkhomAM camakanI lahera AvI jAya che. sUryano vAsaMtI taDako paNa jANe caLAi gaLAine jemAMthI Ave evAM ardhapA2darzaka e parNo hase nahi to kare paNa zuM bhalAM ? mane to have pelo duho gamato nathI. pILAM pAna to hasatAM hasatAM ja vidAya letAM haze. e jAya nahi to navAM pAna Ave kyAMthI ? kudaratano krama bhUlI cITakI rahevAnI prathA parNomAM hajI nathI AvI. vaLI e parNo e paNa AjIvana nAcI kUdI gAine 2va gajAvyo che. teo zizuparNone hasavAnI manA zA mATe kare, dhvanizIlA e to pIpalaparNono svabhAva che. pavanasaMga rAsa racavo e eka ja karma A parNone zire hoya che. zira kahetAM emanI lAMbI dAMDI ja barAbarInI havAne nagAre dAMDI detI hoya che. moTA sAde vAto karatAM A parNono parNamarmara kAnamAM bharavA devo che. tulasIdAsajIe mananI caMcalatAne pIpaLAnA pAna sAthe sarakhAvI che. pIparapAna sarIsa mana Dole. eka mitrane ghera vAto karatA beThA hatA. ghara pachavADe zeno avAja AvI rahyo che te jANavA pAchalA oraDAnI bArI pAse huM kutuhalavaza gayo. eka mahAkAya pIpalavRkSa zAkhAo vistArI UbhuM hatuM. varSo pahelAM e parNahAsya mANeluM to hajI sAMbhare che. bacapaNamAM ame Torca cAlu karIne enA prakAza para hAtha dabAvatA. kyAreka moMmAM Torcano prakAza relAvatA. te vakhate cAmaDI nIce raheluM rakta dekhAtuM. e lAla raMga gammata bharyo hato. A kUMpaLo paNa evuM hasI rahI che. gulAbI hAsya zizunA hoTha para phore che. kUMpaLanI laghumuThThImAM hAsya che. badAma, AMbA ke pIpaLAnA parNo kevo raMgotsava Ujave che. e pAna lIlAza dhAraNa kare te pahelAM lAla caTTAka ke madamAtA badAmI hoya che. jANe puSponA raMga corI na lAvyA hoya ! badAma ane pIpaLA pAse phUlono vaibhava khAsa nathI. tethI A manamohaka pAMdaDAM ja raMga jamAve che. AMbA pAse maMjarIno vaibhava kharo paNa alpakAlIna. ApaNAM lagnagItomAM vRkSamahimA A rIte gavAyo che. 'jene te AMgaNa pIpaLo, teno te dhana avatAra, sAMja-savAre pUjIe, jo pUjyA hoya morAra.' bALakanA nAmakaraNamAM paNa pIpaLo hAjara che. 'Ana pAna pIpaLa pAna, phoie pADayuM kArtika nAma.' pIpaLo ApaNe tyAM mAnanIya, vaMdanIya, pUjanIya che. zrIkRSNa bhagavAne kahyuM che. vRkSomAM huM azvattha chuM. azvattha ane vAsudeva e pIpalavRkSanA apara nAma che. pIpaLAnA parNo parNo zrIkRSNano vAsa che. ema kahI pIpaLAne zrIkRSNanivAsa kahI dIdho. Ama to ghaNA loko potAnA makAnane kRSNanivAsa nAma Ape che. paNa tyAM pIpaLo nathI hoto. koi bhavya jIvane pIpaLAnA vRkSa nIce jJAna prApta thAya che. tIrthaMkarone vaTa, zAla, jaMbU, azoka, bakula, zirISa, Amra, vetasa vagere vRkSo nIce kevaLajJAna prApta tha yuM hatuM. vRkSa nIcenI beThaka e keTalI moTI vastu che ! 7 pIpaLAnI chAyA dhyAnamAM ekAgra thavAmAM sahAyaka thatI haze. vibhUtio sAthe pIpaLAne paNa sanmAna maLyuM che. avazya, eNe paNa jJAnaprAptimAM potAno bhAga bhajavyo haze. gayAnA e garavA pIpaLAne bhagavAna buddhanI sAthe bodhi druma jevu mAnavaMtu nAma maLyuM che. vRkSane vaMdIe ane e vaMdana vibhune pahoMce e dazya paryAvaraNa premIne pulakita karI de evuM che. ApaNI saMskRtie janapadamAM vasatA traNa vRkSone adhika mAnapAna ApyuM che. AMbo, vaDa ane pIpaLo. e traNenA pAnano paNa capaTI bhAga che. vaDa ane pIpaLA vacce ghaNo saMbaMdha paNa AmravRkSa to nokhuM ja che. AmravRkSa eTale sahakAra, kevuM mIThuM nAma che. AMbo saMsAranA madhura sukhano pratIka che. ApaNe vaMzAvaLInuM Tebala banAvavAne badale vaMzavRkSa citarIe chIe. ene kuTuMbano AMbo kahIe chIe. A kalpanA kevI kAvyamaya che ! AMbAnA vRkSanI zAkhA, upazAkhA, prazAkhA peThe peDhI dara peDhI kuTuMbakalIbo vistare. kerInI madhurano saMketa paNa ahIM bhUlavA jevo nathI. agAu kuTuMbanA AMbAmAM ke dIkarIonA nAma nahotA noMdhatA. have e bhUla karavA jevI nathI. kanyA vidAyanA gItamAM AMbo Ave che. 'dAdAne AMgaNa AMbalo, gheragaMbhIra jo; eka ja pAna meM cUMTIyuM, dAdA gALa ma dejo. dAdAne vhAlA dIkarA, amane dIdhAM paradeza jo; ame re lIluDA vananI carakalI, UDI jAzuM paradeza jo. ' kyAM kayAM nahotAM ? have kyAM kyAM che ? dIkarIno A upAlaMbha AMkha bhInI karI de che. vRkSo ApaNAM jIvanamAM AMbAne pUjyatA nathI vIM. kadAca AMbo bAre mAsa eka sarakho nahi raheto zreSTha madhura phaLa, zukanavaMtA lAMbA pAna, koyala TahukAno vAsa chatAM hoya. sAdhaka madhuratAno moha choDe, phaLanI AkAMkSA choDe. bahAranA AMbA heTha besI dhyAnamagna thavAnuM saraLa nathI. vaDalo vadhu vistArI, sthULadehI, ghaTATopa gheghUra, vaDavAionI vizrAMtidhAma, govALiyAnA pavAno saMgItamaMca, vaDalo saMsAranuM pratIka che. saMtAkUkaDI, paMkhIonAM va2saranAmAM, pazuono visAmo, vaTemArgunuM NuM badhuM eka chatre rahI zake che. vaDalAnI dhIratAne pavana DagAvI zakato nathI. vaTavRkSa thoDo jhAMkho lAge che. aMdhAra ahIM paDyo pAtharyo rahe che. sArAsArI. phaLanI khAsa lipsA nahi. kokilasvarano lobha nahi, pIpaLAnA pIpaLo gheragaMbhIra che. UMco paNa vadhe che. gUMcavADA ochA. prakAza sAthe parNo khaLakhaLa karIne satata jAgRta rahevAnuM pasaMda kare che joje, aTavAi na jato, UMghI na jato. mAyA nA lagADato. evI ThAvakI vAto pIpaLo ja kaheto haze. AMbo ke vaDa AtmiyatAthI rokI rAkhe. mAyAmamatAno prasAda dhare. pIpaLo nirlepa. bakarInA baccAnA kAna jevAM kUNAM pAna parathI vasaMtano taDako lasare che. e badAmI rAtI kUMpaLo vasaMtanI patAkAo pharakAve che. vasaMtanA Agamanane A kUMpaLo vadhAve che. kevI sohAmaNI hoya che. e pAradarzaka jALIdAra pIpalaparNo bhaNavAnI pIpaLAnA pAkA pAna parathI cAmaDI kharI paDe je cAmaDI racAya che te copaDIomAM ame rAkhatA. sApanI kAMcaDIno TukaDo paNa rAkhatA. kAMcaDI thoDI hatuM. hastarekhA karatAM paNa vadhu rekhAo pIpaLAnA bhAgyamAM hoya che. bhayaprada hatI. sIdI saiyadanI jALI jotAM pIpaLAnuM jALIdAra pAna yAda AvyuM devAno cAla hato. kaDavA lIMbaDAno paNa ghAta na thai zakato. grISmamAM jUnA samayamAM vasaMta Rtu Ave eTale kuhADIone penzana para utarI lIMbaDAnI chAMyaDo mANavA jevo hoya che. pIpaLo upara uparathI mastIkhora, agaMbhIra che. heThe to dhyAnIne khoLe le evo garavo che. enI kuMDaLImAM jJAna che. parNarekhAmAM gammata che. agaNita gulAbI ghajApatAkAo lai vasaMta vadhAvavA pIpaLo mokhare thayo che.
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 budhavAra paryuSaNa vyAkhyAnamALA Arthika sahayoga : zrI sevaMtIlAla kAMtilAla TrasTa zrI muMbai jaina yuvaka saMgha taraphathI maMgaLavAra, tA. 10mI sapTembara 1996thI maMgaLavAra, tA. 17mI sapTembara, 1996 sudhI ema ATha divasanI vyAkhyAnasabhAo biralA krIDA kendra, copATI, muMbai-400 007 madhye yojavAmAM AvI che. A ATheya divasanI vyAkhyAnasabhAonuM pramukhasthAna DaoN. ramaNalAla cI. zAha zobhAvaze. dareka sabhAmAM prArthanA pachI savAre 8-30 thI 9--15 ane 9-30 thI 10-15 ema roja be vyAkhyAno raheze. vyAkhyAnamALAno vigatavAra kAryakrama nIce mujaba che H divasa tArIkha viSaya maMgaLavAra 10-9-96 mAnasika tanAva - kAraNa aura nivAraNa namaskAra mahAmaMtra-divya jIvanano divyamaMtra mRtyuvijayanA paMthe dharmAnuSThAna guruvAra zukravAra zanivAra ravivAra somavAra 11-9-96 maMgaLavAra 12-9-96 13-9-96 14-9-96 15-9-96 16-9-96 prabuddha jIvana 17-9-96 vyAkhyAtA 1. pU. munizrI rAkezakumArajI 2. zrI zazikAMta mahetA 1. zrI caMdrahAsa trivedI 2. DaoN. ramaNalAla cI. zAha 1. DaoN. guNavaMta zAha 2. 108 pU. zrI bhUtabalisAgarajI mahArAja 1. zrImatI suSamA agaravAla 2. zrI haribhAi koThArI 1. zrI nemacaMda gAlA 2. zrI nagInadAsa saMghavI 1. prA. tArAbahena 2. zAha 2. pU. samaNI zrI lalitaprajJAjI 1. zrI gItAbahena zAha tA. 16-8-9 mahAvIrasvAmInuM punarAgamana zrAvaka kI 11 pratimAeM kSamApanA aparigrahano AnaMda nyAyasaMpanna vaibhava binasAMpradAyikatA-svarUpa ane rahasya samaktinAM lakSaNo 2. prA. gulAba deDhiyA 1. zrImatI zailajA cetana zAha 2. zrImatI kiraNa jaina jinavANI-bhakti-saMgIta sahita vyAkhyAnamALAnI zarUAtamAM dararoja savAre 7-30 thI 8-20 prArthanA ane bhajano 2heze. te 2jU ka2ze anukrame(1) zrImatI zAradAbahena Thakkara, (2) kumArI rekhAbahena zAha, (3) zrI baMsIbhAi khaMbhAtavAlA, (4) zrImatI haMsAbahena dAbake, (5) zrImatI zAlinIbahena zAha, (6) zrImatI caMdrAbahena koThArI, (7) zrImatI alakAbahena zAha ane (8) zrI jatIna zAha. jaina jIvanazailI mAnava mananI graMthio mahAvIra vANI-AjanA saMdarbhamAM aMtarjagatanI cetanA A vyAkhyAnono lAbha levA saMghanA sarva zubhecchako ane mitrone bhAvabharyuM nimaMtraNa che. caMdrakAMta dIpacaMda zAha ramaNalAla cI. zAha pramukha upa-pramukha bhUpendra DI. jhaverI nirubahena esa. zAha dhanavaMta TI. zAha maMtrIo koSAdhyakSa mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha 0 mudraka, prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400 004, phonaH 3820296. mudraNasthAna * rilAyansa oNphaseTa prinTarsa, 69, khAMDiyA sTrITa, muMbaI-400008. lesaraTAIpaseTiMga H mudrAMkana, muMbaI-400 092.
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 varSa: (50) + 70 aMka: 9-100 0 tA. 16-10-9600 Regd. No. MH. By. /south 54. Licence 37 000 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra 000 prabhuddha uUvaLI 000 prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 50 varSa000vArSika lavAjama rU. 50000 taMtrI ramaNalAla cI. zAha kalAmAM azlIlatA sinemA mAMgI thAya che. arajImAM jIvananA vividha viSayona... emaNe sAruM karyuM che. jo ke saine AMtararASTrIya khyAti dharAvanAra suprasiddha citrakAra makabUla phidA jIvananA je vividha prakAranA anubhavo che temAM pukhta vaya pachI eka husainanAM jUnA ane navAM evAM keTalAMkanagna citro aMge vivAda sarjAyo anubhava te kAmabhogano che. badhAnI kAmavAsanA eka sarakhI na hoya. che. amadAvAdamAM to emanA cipradarzana aMge virodhIo taraphathI vaLI badhAnI kAmavAsanA saMpUrNapaNe yatheccha saMtoSAya tevuM paNa banatuM bhAMgaphoDiyA pravRtti paNa thaI che. kalAvivecakomAM paNa husainanAM citro nathI. aMge bhinna bhinna mata pravarte che. lokonI je lAgaNI dubhAI che te mATe citrakAra hasaine kSamA mAMgI thAya che. aruNodaya, AkAzamAM vAdaLAM, meghadhanuSya, hariyALAM vRkSo, lIdhI che e emaNe sAruM karyuM che. jo ke husaine dhamaDhaSathI prerAine sarasvatI sAgaramAM bharatI oTa, nadInAM samathaLa vahetAM pANI, pUrNimAno caMdra, devInuM citra irAdApUrvaka nagna doryuM hoya to mAtra aupacArika vikasatAM puSpo vagere prakRtinAM tattvo manuSyanA cittane AlhAdapUrvaka kSamAyAcanA te mATe pUratI na gaNAya. A citra keTalAMka varSa pahelAM prabhAvita kare che. tevI rIte nirdoSa bALako, mugdha kanyAo, vAtsalyadorAyuM che ane tyArathI vivAda cAlato rahyo che, paraMtu hAla te vadhu ugra sabhara mAtA, parAkramI puruSo vagere. tathA emanA jIvanamAM banatI banI gayo che. ghaTanAo paNa manuSyanA hRdayane ke cittane sabhara banAvI de che. eve kalAmAM nagnatAnuM nirUpaNa keTale aMze, kevA prakAranuM karI zakAya vakhate kalAkAronuM hadaya nAcI UThe che ane potAnA saMvedanone vyakta e aMgenI vicAraNA TheTha prAcIna kALathI cAlI Ave che. bhAratIya karavA koIka mAdhyamano Azaro le che. kalAkAra pAse abhivyaktinI kalA paraMparAmAM prAcIna kALathI keTalAMka dhoraNo niyata thayelAM che. kalA, maulikatA ane vaiyaktitA hoya che. e hoya to ja enI kalAkAta ekaMdare kavio, kalAkAro ene ja anusaratA rahyA che. Ama chatAM bIjAnA hRdaya sudhI pahoMcI tene AnaMdAnubhUti karAvI zake che. jema vakhatovakhata kalAkAro A maryAdAne oLaMgI gayA hoya evI ghaTanAo AvAM tattvo, prasaMgo, manuSyo kalAno viSaya bane che tema kAmabhoga e paNa banatI rahI che. A paNa jIvanano ja bhAga hovAthI kalAmAM paNa tene sthAna maLI zake che. kalAomAM kavitA, citra, zilpa, nATaka, calacitra vagere kalAo je kalAkAro evA anubhavothI ke enI kalpanAthI prabhAvita thaI jAya evI che ke jemAM kalAkAra potAnA mAdhyama tarIke zabdano, raMgano, paththara che te ene abhivyakta karavA koziSa kare che. paraMtu emAM ghaNI vagere padArthano ke nATaka-nRtyanA abhinayano upayoga kare che. te sAvadhAnIthI apekSA rahe che.' upayoga karatI vakhate te koi evA saMvedanothI abhibhUta thaI jAya che nagnatA ane azlIlatAnI vacce sAmAnya rIte keTaloka saMbaMdha ke jene kAraNe te ene vyakta karavA jatAM potAnI kalAkRtine vivAdAspada rahelo che. tema chatAM ApaNe ema nahi kahI zakIe ke jyAM jyAM nagnatA banAvI de che, kAraNa ke ucca kalAnA dhoraNo jyAre te udbhadhI jAya che che tyAM tyAM azlIlatA che ja. nagnatA e kudaratanuM eka svAbhAvika enI ene potAne khabara nathI hotI. svarUpa che. temAM nirdoSatA paNa hoi zake che. nAnAM nAnAM nagna bALako keTalAka kalAkAro strIonI nagnatAthI ke kAmabhoganI ghaTanAthI nirdoSatAthI ramatAM-pharatAM hoya che. emanI nagnatA koIne kaThatI nathI. eTalA badhA aMjAI jAya che ke DaghAI jAya che ke eno vicAra enA kudaratamAM pazupakSIo nagna che, paraMtu pazupakSIonI nagnatA cittamAMthI jaladI khasato nathI. nagnatA enA cittamAM savAra thaI jaI svAbhAvika che. emanI nagnatAmAM koI doSa rahelo che evuM kyAreya enI kalA dvArA vividha vikRta svarUpe pragaTa thai jAya che. evA keTalAka nahi jaNAya. tabIbI vijJAnanAM pustakomAM ane kAyadAnAM pustakomAM kalAkAro potAnA e anubhavane zabda, raMga ke Itara mAdhyama dvArA vyakta nagnatAnI keTalIya vAto spaSTa zabdomAM lakhavI paDe che. paNa tyAM te karyA sivAya rahI zakatA nathI. keTalIka vakhata evI kalAkRtimAM sahajarUpa manAya che. bhAratIya saMskRtimAM nagna sAdhuonuM, nAgA kalAkAranI sAcI ane ucca sauMdaryAnubhUti vyakta thavAne badale bAvAonuM sthAna hajAro varSathI cAlyuM Ave che. jainonA digambara kalAkAranI vikata manodazA ja vyakata thAya che. atapta rahelI ke vakarelI saMpradAyamAM munio namAvasthAmAM rahe che. emanAM maMdiromAM tIrthakaronI kAmavRtti kalAkArane jaMpavA detI nathI. kalpanAnA mAdhyama dvArA e phuTI ke bAhubali vagerenI UbhI nagna pratimAo jovA maLe che. roje roja nIkaLe che. aneka strI-puraSo nagna manionAM ane maMdiromAM navana nimAyo
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-9-96 ane tA. 16-10-96 darzana pUjana mATe jAya che. temAM kazuM asvAbhAvika ke kSobhajanaka ke varNave che. kaviono zRMgAra rasa jo azlIlatAnI aMdara sarI paDe to arucikara lAgatuM nathI. bAhubalinI vizALakAya nagna pratimA ghaNe teno artha e thayo ke kavinI pratibhA sAmAnya koTinI che. ane kavi sthaLe khullAmAM jovA maLe che. e pratimAne jotAM kAmavAsanA jAgRta pote rasanI aMdara na rAcatAM aparasanI aMdara eTale ke kAmarasanI nathI thatI. saMyama, upazama ane zAMtino bhAva pedA thAya che. A batAve vikRtinA kAdavakIcaDamAM rAce che. che ke nagnatAnuM nirUpaNa karavAne kalAkArane koI pratibaMdha nathI, paraMtu je kalAkAro potAnA aMgata jIvanamAM sthULa rativilAsanA kalAkAra pote kAmottejaka bhAvathI nagnatAnuM nirUpaNa karato hoya to te anubhavathI vadhu paDatA prabhAvita thaI jAya che ane jemanI vRttio samAjane asvIkArya bane che. atizaya bahekI jAya che evA keTalAka kalAkAro potAnA zRMgAra rasanA kalAkAra keTalIkavAra vAstavikatAne nAme azlIla dazyo ke nirUpaNane aparasanI koTi sudhI pahoMcADI detAM acakAtA nathI. evI ghaTanAonuM nirUpaNa kare che. paraMtu e dareka vAstavikatAmAM sauMdarya tattva keTalIka kRtio chAnIchapanI vaMcAya paNa kharI, paraMtu ethI evI vyaMjita raheluM hotuM nathI. kalAkAra virUpatAnuM nirUpaNa karIne paNa kRtionuM kalAkRti tarIke gaurava thatuM nathI. kalA vivecako evI temAMthI sauMdaryanI anubhUti karAvI zake che, to bIjI bAju skUla deha- kRtione sanmAnanIya gaNatA nathI ane kalAnA ItihAsamAM tene kazuM saundaryanuM nirUpaNa karavA jatAM pote ja vikRtarasamAM sarI paDe evuM jokhama sthAna maLatuM nathI. paNa rahe che. kalAkAra jyAre koI utkaTa bhAva ke saMvedana anubhave che ane tene vIsamI sadImAM phoTogrAphI ane calacitranI zodha thayA pachI ane vyakta karyA vinA rahI zakato nathI tyAre te potAnI pratibhA anusAra vartamAna samayamAM viDiyo philmanI sulabhatA pachI dazya-zrAvya kalAne tene vyakta karavAno prayAsa kare che. e rIte kalAkRtionuM sarjana thAya baMdhano rahyo nathI. kalAkAra hoya ke gamAra mANasa hoya, jene cAMpa che. bhAva ke saMvedanamAM apAra vaividhya hoya che, kAraNa ke jIvana pote dabAvatAM AvaDe te game te dazyane jhaDapI zake che. ene pariNAme anaMta vaividhyathI sabhara che. kalAkAre pote je ane jevuM anubhavyuM hoya kAmabhoganAM azlIla dazyo paNa kacakaDAmAM UtaravA lAgyAM che, paraMtu che te ane tevuM che te bhAvakanA anubhavamAM na utArI zake to teTale aMze ethI tevI kRtio kalAkRti banI zakatI nathI. nagna calacitrono te kalAkRtinI kacAza gaNAya. kalAkAranI pratibhA anusAra kalAkRti vyavasAya moTA pAyA upara AkhI duniyAmAM cAlI rahyo che. uttarottara uccatA prApta kare che. paraMtu dareka kalAkAranI pratibhA samagra jIvana te vadhato jAya che. khAnagI rIte ane khAnagI rAhe tene jonArA loko daramiyAna ekasarakhI ucca rahetI nathI. uttama kavio dvArA sAmAnya duniyAmAM aneka che, paraMtu tethI tene kalAkRti tarIke sAmAjika pratiSThA kakSAnAM kAvyo paNa lakhAyAM che. sAdhAraNa kavie ekAda nAnA uttama maLI zakatI nathI. sarakAra paNa temAM vacce AvI zake che ane AvavuM kAvyanI racanA karI hoya evuM paNa bane che. potAnI badalAtI jatI paNa joIe. samAjane vikRtionI galIpacIthI dUra rAkhavA, svastha vicArasaraNI, jIvanavibhAvanA ke sArAmAThA tIvra anubhavono ke ane nirAmaya rAkhavA mATe keTalAka kAyadAonI anivAryatA che. jema rogiSTha mAnasika graMthiono paDagho paNa emanI kalAkRtimAM paDyA calacitronI bAbatamAM temanagna citronI bAbatamAM paNa e ja niyama vagara raheto nathI. lAgu paDavo joIe. kalAkAranI svataMtratA upara tarApa mAravAno koIne , kalA jIvananuM eka aMga che. kalA jIvanane arthe che, kalA jIvana adhikAra na hovo joIe e sAcuM, paraMtu kalAkAranI svacchaMdatAne para avalaMbIne rahe che. jIvana che to ja kalA che. kalA vagara jIvana hoI rokavA mATeno adhikAra duniyAnI koipaNa sarakArane hoI zake che. zake che (bhale te prAkata prakAranuM jIvana hoya), paraMtu jIvana vagara kalAnuM koipaNa citrakAra game teTalAM nagna, azlIla citro potAnA gharamAM dore kyAreya astitva hoI zakatuM nathI. eTale kalA karatAM jIvana vizALa ane pote joyA kare ane potAnA mitrone batAvyA kare emAM koIne che ane mahAna che. alabatta, jIvanane ghaDavAmAM, jIvanane susaMskRta vAMdho na hoI zake, kAraNa ke te enI aMgata ghaTanA bane che. paraMtu e ja banAvavAmAM ane jIvananI mahattA vadhAravAmAM kalAnuM yogadAna ghaNuM kalAkAra potAnA azlIla citronAM pradarzana bhare ke potAnA tevA moTuM rahe che. to paNa kalAe kyAreya jIvanano vidroha karavo ghaTe nahi, citronA phoTA sAmayikomAM chapAve to tenI sAme vAMdho levAno adhikAra jIvanano vidroha karanArI kalA kyAreya ciraMjIvI banI zake nahi. A dareka nAgarikane hoI zake che. sarakAra paNa temAM vacce AvI zake che. daSTie kalAe jIvana sAthe susaMvAditA sthApIne ene samRddha ane sebhara duniyAmAM judA judA dezomAM nagnatAnA ke kAmabhoganA dazyonA phoTA karavAnuM prayojana rAkhavuM ghaTe. chApavA aMge ke calacitro banAvavA aMge judA judA kAyadAo che, to koIpaNa kalAkAra potAnI anubhUtine vyakta karavAne svataMtra che. paNa te aMge sarakAre sAvadhAnI rAkhavI paDe che. paraMtu koipaNa kalAkRtinuM sarjana thayA pachI kalAkAra jyAre tene bhAvaka bharata manie ane tyArapachInA nATayazAstra vivecakoe nATakamAM sadhI pahoMcADavA mATe jAheramAM mUke che tyAre te kalAkRti pachI kalAkAranI zuM zuM rajU karI zakAya enA vidhiniSedho vigatavAra batAvyA che. eno mAtra aMgata bAbata na rahetAM jAhera viSaya bane che. eTalA mATe ja abhyAsa karIe to jaNAze ke pUrvanA mahAna kalAvivecakoe kalA- kalAkAranI samAja pratyenI, rAjya pratyenI javAbadArI paNa rahe che. paraMparAne yogya rIte jALavavA mATe keTalI badhI purNa vicAraNA karI che. kalAkRti tyArapachI jAhera mAlikInI vastu banI jAya che. enI sAthe kalAkAro prAcIna kALathI zRMgArarasanuM Alekhana karatA AvyA che. mAtra kalAkArane ja nistaba nathI rahetI, sahu koIne enI sAthe nibata zRMgArane rasanA rAjA tarIke oLakhAvavAmAM Avyo che. alaMkAra- rahI zake che. koipaNa kalAkAra potAnI kalAkRtine pragaTa karyA pachI ema zAstramAM e rasanA peTA vibhAgo ane tenAM lakSaNo paNa darzAvavAmAM na kahI zake ke mArI A kalAkRti phakta mArA ja AnaMda mATe ane phakta AvyAM che. kavio zRMgArarasanuM nirUpaNa karatI vakhate strInAM aMgAgonuM amuka ja varga mATe che ane bIjA varga mATe nathI athavA amuka ja dharmanA paNa varNana kare che, rativilAsanuM nirUpaNa paNa kare che, paraMtu temAM eka loko mATe che ane bIjA dharmanA loko mATe nathI. eTale ke kalAkRti prakArano saMyama rahelo hoya che. kaviono zRMgAra rasa vyaMjanAthI sabhara pragaTa thayA pachI sarva koinI te banI zake che. kalAkRtine sthaLa ane hoya che ane sAcI kalAkRti to vyaMjanAthI ja zobhe che. badhuM ja pragaTa kALanAM koI baMdhana naDI zake nahi. duzmana rASTramAM paNa kalAkRti praveza rIte kahI denArI kalAkRti eTale ke vyaMjanAzakti vinAnI kalAkRti karI zake che ane AthI ja sAcA kalAkAranI javAbadArI ghaNI moTI rahe sAmAnya koTinI gaNAya che. kavio zRMgArarasane paNa gaurava bharI rIte che.
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-9-96 ane tA. 16-10-96 prabuddha jIvana je kalA jIvananA adhama tattvone sauMdaryamaMDita karavAno prayatna kare acAnaka hiMsAno Azraya le tevI ghaTanA paNa banI zake che. eTale che te kalAnA pAyAmAM ja koI truTi ke kacAza rahI jAya che. tethI tevI koipaNa dharmanA deva-devIonuM lokabhAvanAne AghAta pahoMcADe evuM kalAkRtionuM AyuSya kyAre tUTI paDaze te kahI zakAya nahi. jIvanamAM nirUpaNa karavAno adhikAra kalAkArane raheto nathI. kalAkAra ema karavA sArA ane varavAM ema baMne prakAranAM pAsAM hoya che. kalA jIvananAvaravAM jAya to lokonA prakopano bhoga banAvA mATe eNe taiyArI rAkhavI pAsAnuM vAstavikatA batAvavAne khAtara Alekhana jarUra karI zake che, joIe. AvA hiMsaka pratyAghAtamAM kyAreka kalAkArano jAna paNa levAI paNa te evuM na hovuM joie ke jethI kalAkAra pote e varavAM pAsAmAM jAya to paNa navAI nahi. lokalAgaNI jyAre uzkerAI jAya che tyAre rAcato hoya athavA bhAvaka varavAM pAsAnuM darzana karI pote paNa tema kalAnA siddhAnto bAju para rahI jAya che. eTale ja kalAkAranI karavAmAM rAcavA lAge. sAco kalAkAra jIvananI adhamatAnuM vAstavika saundaryadaSTideva-devIonI viDaMbanAmAM na pariNamavI joie. nirUpaNa evI saMyamita rIte kare che ane enI abhivyaktimAM evuM koipaNa kalAkRti jAheramAM pragaTa thAya te pachI te lokonA cittane kauzalya dAkhave che ke jethI bhAvaka adhamatA ke virUpatAthI vimukha banI AghAta na pahoMcADe ke kSobha na karAve e jovAnI javAbadArI sarakAranI jIvananI unnata bAju tarapha prayANa karavA prerAya che. sAcA kalAkAranuM paNa che. sarakAra kalAmAM zuM samaje? sarakArI mANasone kalA sAthe zI kartavya bhAvakane jIvananI UMcI sapATI para dorI javAnuM che. je kalAkRti nisbata ? evA prazno karIne kalAkAra chaTakI zakato nathI. athavA enA bhAvakane vyasanI, vyabhicArI, nirlaja ke adhama banavA prere te kalAvivecako bacAva karI zakatA nathI. kalAkRti pragaTa thayA pachI kalAkRtinuM mUlya kazuM AMkI zakAya nahi. jAheramAM sAmAjika saMdarbhamAM tenuM mUlyAMkana karavAnI AvazyakatA rahe kalA jyAre dharmanA kSetrane AvarI levAno prayAsa kare che tyAre tenI che ke jethI koipaNa kalAkRti koi vyakti, samAja ke dharmane anyAya na javAbadArI ghaNI badhI vadhI jAya che. lokonI dharmabhAvanA eTalI badhI karI besa., alabatta, sarakArI kAyadA kAnUno eTalA sakhata na hovA daDhamULa hoya che ane lokonI zraddhA eTalI utkaTa hoya che ke enAthI joie ke jethI kalA guMgaLAine mRtyu pAme. to bIjI bAju sarakArI viparIta prakAranuM Alekhana loko sahana karI zakatA nathI. potAnA kAyadA kAnUno eTalA zithila paNa na hovA joIe ke jethI kalAkRtine iSTadevonI viDaMbanA duniyAnA koipaNa dharmanA mANaso sahana karI zake kAraNe vibhinna vargo vacce saMgharSa, vaimanasya ke hiMsAtmaka athaDAmaNo nahi e vAstavikatAno svIkAra karavo ja rahyo. Isu khrista hoya ke thAya. mahammada payagambara, bhagavAna rAma hoya ke bhagavAna viSNu, bhagavAna kalAnuM utra jeTaluM vyApaka che eTale saMvedanazIla che. eTale ja mahAvIra hoya ke bhagavAna buddha, satI sItA hoya ke mAtA merI, e sAmAnya mANasa karatAM kalAkAranI samAja pratyenI javAbadArI ghaNI tamAmane kalAne nAme adhama cItarI zakAya nahi, cItaravA jaIe to moTI rahe che. lokalAgaNI dubhAya eTaluM ja mAtra nathI, loko asahiSNu banIne ramaNalAla cI. zAha nirALA saMta kavi kabIra D DaoN. raNajita paTela (anAmI) ApaNe tyAM itihAsa ane daMtakathAnuM ThIka ThIka mizraNa thai gayuM sAhityamAMthI emanA jIvana saMbaMdhe keTalIka vigato tAravI zakAya tema che. khAsa karIne ApaNA ghaNAkharA mahApuruSo saMbaMdhe AvuM banavA pAmyuM che. e potAnI jAtane sadAya "nA hindu, nA musalamAna' e rIte che. rAma, kRSNa, vikrama, azoka, kAlidAsa, tulasIdAsa, narasiMha, oLakhAve che. "pitA hamAro baDo gosAI e rIte pitAno mAnapUrvaka mIrAM, nAnaka, kabIra AvI aneka vibhUtio saMbaMdhe, zuddha ItihAsa ullekha kare che, paNa e to parama pitA paramezvarane paNa lAgu paDe kabIra karatAM daMtakathA mizrita vigato jhAjhI maLe che.. paMthIonA mata pramANe, kabIra Ajanma brahmacArI hatA-paNa kabIra lakhe ApaNA saMta kavi kabIrajInI ja vAta karIe. kabIra rASTrIya che :kakSAnA saMta kavi che, sarvamAnya saMtakavi che. bhArata sarakAranA nArI to hama bhI karI, jAnA nAhi vicAra! TapAlakhAtAe emanA nAmanI TikiTo bahAra pADI che. temAM temanA jaba jAnA taba para hari, nArI baDA, vikAra' janma-mRtyunI tArIkho ApI nathI. kevaLa e paMdaramI sadImAM thaI gayA paNa A vAta to mAyArUpI nArIne paNa eTalI ja lAgu paDe ! evo ullekha che, matalaba ke emanA janma-mRtyu saMbaMdhe itihAsa cokkasa emane kamAla nAme putra ne kamAlI nAme putrI hatI. (kamAla-kamAlInAM nathI. jo ke saMvata 1455nA jeTha suda punamane somavAre teo janmelA, bhajano AkAzavANI parathI avAranavAra sAMbhaLavA maLe che) putra mATe ema manAyuM che kharuM! evI ja rIte emanA janma ane mRtyu vakhate thayelA lakhe che :camatkAro aMge paNa daMtakathAo pracalita che. vaMza kabIra kA, upamA pUta kamAla." - kAzInA musalamAna vaNakara dampati nImA nIrane talAvanA emanA guru rAmAnaMde kayA saMjogomAM maMtradIkSA ApI te aMge kahe kamalapatra parathI tyajAyeluM je bALaka maLyuM te ja kabIra, kabIra, vidhavA che : brAhmaNInA putra hatA. ema paNa kahevAya che, mRtyu samaye emanA jaba hama poDhe the gaMgA ke tIrA, hindu-muslima ziSyo, emanA dehane agni saMskAra ApavAdaphanAvavAnA prazna paratve jhaghaDo jamAvI beThA tyAre pragaTa thaI kabIre Thokara lagI hamAre zarIra; zaba uparanI cAdara khaseDI jovA kIdhuM to kevaLa phUlano Dhagalo ja dekhAyo! taba tuma rAma maMtra hama dilhA.' ardhI phUlono abhisaMskAra karI hindu bhaktoe samAdhi caNAvI, lagabhaga ekaso varSa sudhI kabIra jIvyA hatA ema kahevAya che. muslima bhaktoe ardhA phUla dATI rojo baMdhAvyo. Ama, emanA vastra vaNavA ane bhajana racavA-gAvAM e emano dhaMdho ne dharma hatAM. janma-mRtyu sAthe phUlonA saMbaMdha hoI ApaNe emane bhAratanuM madhamadhatuM nAtajAtanI divAlone toDI phoDIne kevaLa bhaktinI gaMgA saMta-kavi-puSpa kahIe emAM sarvathA aucitya che. kabIranA vahAvanAra rAmAnaMdanA ziSya banyA pachI kabIre badho ja samaya
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana AtmAciMtana, hari-smaraNa, krAntikArI vicAraNA ane sarvadharma samanvayanA, prayatnane pracAramAM gALyo che. rAmasAtheno potAno saMbaMdha saralatApUrvaka varNavatAM kabIra kahe cheHkabIra kuMtA rAmakA mutiyA merA nAu / gale rAmakI jevaDI, jita kheMce tita jAuM to to kare to bAhu Dau duri duri kai to jAuM / jyuM hari rAkha tyuM rahauM jo jaive so khAuM II A paMktiomAM Atma-samarpaNanI avadhi varatAya che paNa AvA namra sarala kabIrano jyAre puNya prakopa jAge che tyAre masjidamAM bAMga pukAratA mullAM ane pothI-paMDitone tejIlI tejAbanI vANImAM saMbhaLAve che H nA jAne terA sAhaba kaisA hai / masajida bhItara mullA pukAre, kayA sAhaba terA bahirA hai ? ciuMTI ke paga nevara bAje, so bhI sAhiba sunatA hai / paMDita hoya ke Asana mAre, lambI mAlA japatA hai aMtara tere kapaTa-kataranI sau bhI sAhiba lakhatA hai sApa kAMcaLI badale eTale kaMi enuM jhera jAya nahIM tema bAhya veSa-parivartana ane bAhyAcArathI cittazuddhi thAya nahIM. tIrtha sthAna, pratimA-pUjA, purANa-kurAna paratvenI aMdhazraddhAnI ThekaDI karatAM kahe cheH tIratha meM to saba pAnI hai, hove nahIM kachu anhAya dekhA | pratimA sakala to jaDa hai bhAi, bole nahIM bolAya dekhA II purAna-kurAna saba bAta hai, yA ghaTakA paradA khola dekhA | anubhava kI bAta kabIra kaheM yaha, saba hai jhUThI pola dekhAI pratimA-pUjAthI hari maLe ? rAma rAma karo. kabIra kahe che :paththara pUje hari mile, to meM pUju saba pahADa, isase to cakkI bhalI, pIsa khAyai saMsAra'. maMdira-masjidamAM ja nahIM paNa ghaTaghaTamAM-sacarAcaramAM jenA svAmI samAya che tevA saMta kavi kabIranI jIvanabharanI iSTa pravRtti sarva-dharma-samanvayanI hatI. eka padamAM te gAya cheH 'allAha, rAma, karImA, kezava hari hajarata nAma dharAyA, gahanA eka, kanaka te gahanA inameM bhAva na dUjA ! kahana sUnana ko dui kare thAye, eka nimAja, eka pUjA, vahI mahAdeva, vahI mahammada brahmA, Adama kahiye, tA. 16-9-96 ane tA. 16-10-96 ko hindu, ko turaka kahAve,eka jamIM para rahiye ! veda, kitAba paDhe ve kutabAM, ve molavA, ve pAMDe, begara, begara ke nAma dharAye eka maTiyA ke bhAMDe ! Ama nAma rUpa jUjavAM, paNa aMte to eka ja suvarNanA alaMkAra,, eka ja mATInAM bhADa-vAsaNa, kabIranA vyaktitva saMbaMdhe DaoN. hajhArIprasAda dvIvedI lakhe cheHkabIra nakhazikha masta mAnavI che. svabhAve phakkaDa, Adate akkaDa, bhakta samakSanamra, pAkhaMDI samakSa pracaMDa, dilanA sApha, dimAganA durasta, bhItaramAM komala, bahAra kaThora, janme aspRzya, karme vaMdanIya. e je kaMi kahe che te anubhavane AdhAre kahe che. eTale emanI vyaMga uktiomAM ArapAra viMdhI nAkhe tevI coTa Ave che.' kabIranA vyaktitvanA aneka pAsAM che. e bhakta che, saMta che, kavi che, dharmaguru che, samAja-sudhAraka che, sarvadharma samanvayavAdI che, hindu-muslima-aikya vidhAyaka che, vedAntI dArzanika che, vizeSa saMpradAyanA pratiSThAtA che. . . AvuM ghaNuM badhuM che, paNa jo e bhakta nathI to kazuM ja nathI, emanA jIvanamAM bhakti ja mukhya che, bAkInI badhI 'bAya proDakTa' che. rUDhicusta sanAtanI hinduonI jema musalamAnone paNa kabIra upAdAna che ane te paNa ekamAtra upAdAna nathI.' saMbhaLAve che H- dina ko rojA rahata hau, rAti kaTata hau gAya, yaha khUna, vaha baMdagI, kyoM kara khuzI khudAya ? musalamAnoe kabIrane kAphara kahyA. anyanAM gaLAM kApe zizAmAM utAre, jUThuM bole te kApha2. kabIra kahe che :galA kATa bismala kare, voha kAphara besUjha, cAro varNameM harijana UMce-evI kabIranI mAnyatA hatI...zraddhA hatI. potAnA svAmInI vAta karatAM kabIra kahe che H jogI gorakhagorakha kahai, hindu rAmanAma uccAre / musalamAna kahai eka khudAi, kabIrA ko svAmI ghAMTa ghaTa rahyo samAI kavivara TAgoranI 'gItAMjali'no aMgrejI anuvAda pragaTa thayo... emane nobela pAritoSika maLyuM tyAre, pAzcAtya, dharmavyavasAyIo kahevA lAgyA ke gIMtAMjali para khristI dharmano ghaNo prabhAva che...tyAre kavivare saMtakavi kabIrane potAnA pUrvasUri rUpe 'kabIravANI' aMgrejImAM pragaTa karIne, darzAvyA. tyAre peTsa vagerene lAgyuM ke kavivare kabIrano anuvAda na karyo hota to sAruM thAta...kema je ' kabIranA cokhkhA gADhA bhakti2sanI sarakhAmaNImAM kavivarano bhaktirasa phikko lAge che,' A AkSepanuM nirasana karatAM abU saida aiyUba 'kAvyamAM AdhunikatA' graMthamAM, lakhe che : 'kabIra kevaLa cokhkhA bhaktajanathI, mULe bhakta ja che. kavitA temane mana gauNa kArya hatuM. kavi na thayA hota to ye temano bhaktirasa lagAre khaMDita thavAno nahoto. bIjI bAju, ravIndranAtha cokhkhA kavi che ane mULe kavi ja che. bhakti, to temanA kAvya sarjananuM vizvanuM zreSTha nobela pAritoSika jItanAra kavivara ravIndranAtha TAgora, kabIrane potAnA pUrvasUri rUpe jAheramAM svIkAre che e vAta kabIra aneka kavivara mATe kevaDI moTI gauravaprada che ! sAce ja, kabIra e kabIra che. tulasIdAsa, sUradAsa, narasiMha, mIrAM, akho, dayArAma...koipaNa saMta kavinI sAthe temanI tulanA thai zake tema nathI. saMta kavi e badhAthI upharA che, nirALA ja che. 'Atama meM pa2mAtama irase, sImeM sAMi hamAre', haMsA pAye mAna sarovara bina dekhe jIva jAye re' mokoM kahAM DhUMDhe bande maiM to tere pAsameM / kahai kabIra suno bhAI sAdho. saba svAMso kI svAMsa meM AvA zabda brahmanA upAsakane udgAtAne lAkha lAkha vaMdana.
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-9-96 ane tA. 16-10-96 prabuddha jIvana mArI vAcanayAtrA ] pannAlAla 2. zAha vyaktinA ghaDataramAM keTalAMya paribaLo mahatvano bhAga bhajave che. temAM anuvaMza saMskAra, kauTumbika vAtAvaraNa, vidyArthI jIvanamAM zALAkiya parisara, dharmanA saMskAra, lalita kaLAo ane sAhitya mukhya gaNI zakAya. A yAdI haju laMbAvIe to temAM calacitra ane sobata umerI zakAya. i.sa. 1954mAM huM jyAre phortha sTAnDarDamAM abhyAsa karato hato tyAre tarkabaddha ane nyAyayukta vicArasaraNInA sau prathama saMskAra mArA jIvanamAM pragaTa thayAM. huM jyAre i.sa. 1957-58mAM zALAmAM abhyasa karato hato. tyAre mArAmAM aitihAsika daSTie vicAravAnA saMskAra-bIja ropAyAM. e vakhate amArA gujarAtI bhASAnA pAThyapustakamAM eka pATha hatoH 'jIvanacaritrano Adarza'. e pAThanA lekhaka hatA zrI nagInadAsa pArekha. e pAThamAM Adarza jIvanacaritrono ullekha hato, e ullekhamAM karasanadAsa mULajIno paNa samAveza thato hato. mArA manamAM karasanadAsa mANeka ane karasanadAsa mULajI aMge dvidhA thai. eTale amArA gujarAtI bhASAnA zikSaka zrI nagInadAsa TI. zeThane A bAbata pRcchA karI. emaNe phoDa pADyo ke karasanadAsa mULajI ane karasanadAsa mANeka e banne alaga vyaktio che. karasanadAsa mULajI mahAna samAjasudhAraka hatA ane temane jadunAthajI mahArAja sAme lAyabala kesa laDavo paDyo hato. teo saMbhavataH mahuvAnA kapoLa gRhastha hatA, paraMtu e viSe pramANabhUta AdhAra maLato nathI. A vAta mArA manamAM aMkti thai gai. i.sa. 1957-58mAM sane 1857nI krAMti viSe mahuvA nagarapAlikAe mahuvAnA nAgariko mATe eka nibaMdhaspardhAnuM Ayojana karyuM hatuM. temAM meM paNa bhAga lIdho. nibaMdhano mAro viSaya hato : i. sa. 1857 viplava ke krAMti ?' A nibaMdha lakhatAM pahelAM meM mahuvAmAM upalabdha itihAsanAM keTalAMya pustako ane sAmayikonuM vAMcana karyuM hatuM. A rIte itihAsa ane saMzodhana aMgenA saMskAra mane vAMcana dvArA maLyA ane e vAcanathI mAruM ghaDatara thayuM che. i.sa. 1958mAM meTrika thayA pachI ucca abhyAsa mATe huM muMbai Avyo. tyAM zrI mahAvIra jaina vidyAlaya (muMbai)mAM mane praveza maLyo ane tyAM vidyArthIgRhamAM rahevAnuM thayuM. A saMsthAnuM pustakAlaya bahuM samRddha che. navalakathA, kAvyo, nATako, vivecana, adhyAtma, jIvanacaritra, mAnasazAstra, Ayurveda vagerenA vibhAgavAra vIza hajArathIya vadhu pustako hatAM. ahIM to mane adbhUta khajAno hAtha lAgyAnI anubhUti-pratIti thai. zrI mahAvIra jaina vidyAlayanA vidyArthI tarIke amAre dhArmika abhyAsa karavAno hato. e abhyAsakramamAM 'jaina sAhityano saMkSipta itihAsa' le, zrI mohanalAla dalIcaMda desAi ane zrI harisatyabhaTTAcAryakRta 'jinavANI yAne tulanAtmaka dRSTie jaina dharma' ema be pustakono mArA para vizeSa prabhAva paDyo che. anya pustakomAM kalikAlasarvajJa hemacaMdrAcArcakRta 'yogazAstra', vAcaka umAsvAtikRta ' tattvArthAdhigama sUtra' ane nyAyavijayajIkRta 'jainadarzana' vagere hatAM. 'jaina sAhityano saMkSipta itihAsa'nI mArA para e asara thai sva. karasanadAsa mULajInA vatana viSe kyAMyathI AdhAra maLe to meLavavA prayatna karavo rahyo. pariNAme vidyAlayanA pustakAlayanA aMgrejI vibhAgamAM Late Karsandas Mulji Birth Centenery Commemoration 'Volume i.sa. 1932mAM pragaTa thayela te dhyAnathI joi gayo, paraMtu temanA vatana viSe koi cokkasa AdhArabhUta 5 mAhitI sAMpaDI nahIM. mAtra eTaluM ja emAM jaNAvAyuM hatuM ke teo saurASTranA kapoLa sadgRhastha hatA. mArA mate kapoLa vaNika jJAti bhAvanagara ane amarelI jillA pUratI maryAdita che. eTale e nakkI thayuM ke teo bhAvanagara agara amarelI jIllAnA vatanI hatA. i. sa. 1963nA DisembaranI paMdaramI tArIkhe zrI vIracaMda rAghavajI gAMdhInuM sAhitya ekatrita karavA huM mahuvA gayo tyAre mahuvAnI neTIva lAibrerImAMthI mane vi. saM. 1952mA pragaTa thayela 'mahAjana maMDaLa'nAmanuM pustaka maLyuM. temAM bhagavAna rAmathI mAMDIne svAmI vivekAnaMda sudhInA mahAnubhAvo viSe puSkaLa mAhitI hatI, A pustakamAM zrI vIracaMda rAghavajI gAMdhI, jAdugara prA. naththu maMcchA ane zrI karasanadAsa mULajI viSe AdhArabhUta mAhitI hatI. temAM karasanadAsa mULajInA vatana viSe ema jaNAvAyuM hatuM ke teo mahuvAnI pAsenA vaDAla gAmanA vatanI hatA ane kapoLa sadgRhastha hatA. A traNeya mahAnubhAvo mahuvAnA hatA. A AdhAra para 'mahuvAnI asmitA' nAmanA meM saMpAdita pustakamAM zrI karasanadAsa mULajInA jIvanakArya viSenA lekhano meM samAveza karyo hato. zrI mahAvIra jaina vidyAlayanA pustakAlayamAM vividha dharmonAM pustakonuM meM yathAzakti, yathAmati vAcana kareluM. bhAvanagara rAjyanA mukhya enjiniyara sva. chaganalAla jIvaNalAla pArekha mArA phUvA thAya. teo AdhyAtmika jIva, temaNe mane patra dvArA vividha dharmonA kayA kayA pustako vAMcavA jevAM che e aMgenuM niyamita mArgadarzana ApeluM. gAMdhIjInuM 'anAsakti yoga' vAMcyA pachI mArA manamAM e daDha pratIti thayelI ke dharma- adhyAtma ane paraMparAmAMthI nyAyanI daSTie je vAjabI na jaNAya teno asvIkA2 ka2vo, eTaluM ja nahi paraMtu evuM pratipAdana karAtuM hoya to teno nyAyanI daSTie viveka jALavIne sAmAnyajanane khyAla Apavo. vividha dharmonA pustakonA vAcanathI tulanAtmaka daSTie abhyAsa ane saMzodhananI mane Teva paDI. i.sa. 1969mAM huM jyAre hAipara esIDITIthI piDAto hato ane sa2 harakIzanadAsa hospiTalamAM dAkhala thayo hato e daramiyAna 'sarvIyadhyAna' nAmanA pustakanuM meM vAcana karyuM. dasamAM saikAmAM thayelA zubhacaMdrAcArya viracita 'jJAnArNava' nAmanA graMthanA be prakaraNono gujarAtI anuvAda zrI vIracaMda rAghavajI gAMdhIe karelo ane tenuM vivecana paM. lAlane kareluM. A pustanuM prakAzana i.sa. 1903mAM thayeluM. hospiTalamAMthI rajA maLyA bAda A pustakanA punaH prakAzana mATe presakopI taiyAra karI ane pAdaTIpa rUpe anya dharmomAM prastuta viSaya aMge kyAM samAnatA hatI te darzAvatA zloka sAthe pustaka taiyAra karyuM. (A pustakanuM puna : prakAzana i.sa . 1989mAM dhI jaina esosIezana opha inDiyAe karyuM che.) tulanAtmaka daSTie abhyAsa karavAmAM ane vartamAna jagatanI vAstavikatAnI dRSTie dharma keTalo susaMgata (Relerance) che tenI vicAraNAno pAyo paM. sukhalAlajInA pustaka 'darzana' ane ciMtana'mAMthI naMkhAyo temaja 'prabuddha jIvana'nA taMtrI sva. cImanalAla cakubhAi zAhanA AdhyAtmika lekho ane paryuSaNa vyAkhyAnamALA daramiyAna emanA pravacanomAMthI mane sAMpaDato rahyo. jaina sAhityano saMkSipta itihAsa'nI sthAna-sthaLanI anukramaNikA parathI 'mahuvA' viSe aitihAsika mAhitI meLavavAnA meM prayatno zarU karyA. temAM sva. mohanalAla dalIcaMda desAinuM A pustaka mArA mATe bahumUlya sAbita thayuM. mahuvA viSenA saMzodhanamAM Some Stone Inscruptions Kathiawar ane bhAvanagaranA gAMdhIsmRti
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ G prabuddha jIvana maMdiramAMthI maitrakakAlIna tAmrapatro ane mahuvA vistAramAMthI madhyakAlIna zIlAlekho mane sAMpaDatA ' jaina sAhityamAM mahuvA' ane 'mahuvA vistAranA keTalAMka zilAlekho ane tAmrapatro' ema be lekha taiyAra thai zakyA ane teno samAveza 'mahuvAnI asmitA'mAM karyo che. jaina sAhityano saMkSipta itihAsa'mAM madhyakAlIna bhASA sAhitya viSenA vibhAgamAM somasuMdara yuga, e yugamAM sAhityapravRtti, vikramanA soLamA zatakanI aitihAsika ghaTanAo, soLamA zatakanI sAhitya pravRttio, soLamI sadInuM gujarAtI sAhitya, hIravijayasUrinuM vRttAMta, akabaranA darabAramAM hIravijayasUri ane bIjAo, sattaramA zatakanI sAhityapravRtti, yazovijayayuga, vinayavijaya, meghavijaya vagerenA sAhityanuM lekhana thayuM che. abhyAsakramamAM A pustaka hatuM eTale teno abhyAsa karyo ane temAM rasa paNa paDyo. bALapaNamAM mahuvAmAM snAtra-pUjA ane vividha pUjAo ame bhaNAvatA ane temAMthI keTalAMya stavano ane pUjAo Aje paNa kaMThastha che eTale madhyakAlIna sAhityamAM mane vizeSa rasa paDyo. temAM prA. jayaMta koThArI kRta 'madhyakAlIna sAhityamAM jainonuM pradAna' e nAmanI pustikAnA vAcanathI mane vizeSa rasa paDato gayo. harivallabha bhAyANI saMpAdita 'zodha ane svAdhyAya' sImAcihnarUpa banyuM. pariNAme madhyakAlIna sAhityanA kathAghaTakono huM mArA ekAda be lekhamAM sarasa viniyoga karI zakyo chuM. i.sa. 1960-61mAM DaoN. ramaNalAla paTelanuM 'mAnasadarzana' pustaka mArA vAMcavAmAM AvyuM. temAM mAnavInA vartanamAM dekhItI visaMgati ane tenI pAchaLa rahelAM kAraNonuM pRthakkaraNa karI mAnavI AvuM vartana kema kare che te samajAvavAnI sAthe tenI pAchaLa rahelAM mAnasa-zAstranA niyamonuM sacoTa digdarzana karAveluM. A pustakanA A varSanI paryuSaNa vyAkhyAnamALA DaoN. ramaNalAla cI. zAhanA pramukhasthAne maMgaLavAra, tA. 10-9-96thI maMgaLavAra tA. 17-1096 sudhI ema ATha divasa mATe copATI madhye biralA krIDA kendramAM yojavAmAM AvI hatI. vyAkhyAnamALAnosaMkSipta ahevAla nIce pramANe che. tA. 16-9-96 ane tA. 16-10-96 vAcana bAda mAnavInA nirIkSaNa karavAnI ane tenI pAchaLa rahelAM manovaijJAnika kAraNo ane tenuM vizleSaNa karavAnI mane majA AvatI gai. temAMthI AtmanirIkSaNa karavAnI paNa zarUAta thatI gai. paryuSaNa vyAkhyAnamALA ] ahevAla-cImanalAla ema. zAha, 'kalAdhara' mAnasika tanAva-kAraNa aura nivAraNaH prathama divase A viSaya para vyAkhyAna ApatAM pU. munizrI rAkezakumArajIe jaNAvyuM hatuM ke AjanA ati vyasta jIvanamAM mAnasika tanAvanuM pradUSaNa vadhatuM rahyuM che. mAnasika tanAvanA kAraNomAM (1) Atma vismRti (2) asaMtulita jIvanazailI (3) padArtha pratibaddhatA (4) pratispardhA (5) pratikriyA ane (6) nakArAtmaka vicAradhArA mukhya che. mAnasika tanAva ghaTADavA mATe kAyotsarga ane dhyAnanA prayogo karavA joie. mANase potAnA jIvanamAM pravRtti ane nivRttinuM saMtulana karavuM joie. jIvanamAM jeTaluM bolavuM jarUrI che eTaluM ja mauna rahevuM paNa jarUrI che. pratyeka kSaNe ApaNe svastha rahevAnuM che. jagatamAM sarva jIvo pratye karuNA ane maitrIbhAvano vikAsa karavAno che. sahajatAthI jIvavAnuM ane vivekapUrNa rIte nirNaya letAM zIkhavAnuM che. pramAdane dUra karI prasannatAmAM mahAlavAnuM che. manovizleSaNa ane manovijJAnanA A pustakonA abhyAsanI asara e thaI ke mArA keTalAMya lekhomAM manovizleSaNanI daSTie ghaTanA ke prasaMganuM arthaghaTana karavAnuM mArAthI zakya banyuM, jema ke ' lokamAnasaH vicitra ke nyAyayukta abhivyakti?', 'mAnavInA mananI AtmakathA', 'mahAbhAratanA mukhya pAtronuM mAnasa ane tenuM arthaghaTana', 'aparAdhabhAvanuM caitasika kakSAe vicaraNa', 'niSnavavAdanA AMtarapravAho' vagere. Ama pustakonA vAcana dvArA mAruM ghaDatara thayuM che. tethI mArA jIvanamAM (1) nyAyanI dRSTie vicAravAnI mane keLavaNI maLI che. (2) saMzodhana ane aitihAsika daSTie ghaTanAne mUlavavAnA saMskAra daDha thayAM che. (3) sAMpradAyika daSTithI para dharma ane adhyAtmamAM abhiruci ane tulanAtmaka daSTie dharmatatvanI gaveSaNA karavAnI khevanA rAkhavAnI STi maLI che. jo ke A bAbatamAM pustako uparAMta paryuSaNa parvamAM yojAtI vyAkhyAnamALAnuM pradAna paNa ghaNuM che. (4) manovizleSaNa ane manovaijJAnika daSTie ghaTanA, prasaMga ke jIvanane avalokavAnI dRSTi sAMpaDI che. (5) pustakonA avalokana ane - vivecananI dRSTi sAMpaDI che. jIvanamAM sad vAcana keTaluM upayogI che e pAMca dAyakAnA anubhave mArA jIvanamAM sthApita thayuM che ane eTale ja mAro jIvana-maMtra banI rahyo che : Learn as if you are to live for ever Live as if you are to die to-morrow. mAnI H sadA tuM jIvavAno dhyAna svAdhyAye thaje, ekAgra paLamAM kALache, taiyArI tuM nitya rAkhaje. ** zrI muMbai jaina yuvaka saMgha dvArA Ayojita paryuSaNa vyAkhyAna-puruSArtha ApaNo Adarza che paraMtu ApaNe ApaNI maryAdA paNa samajI mALAe A varSe bAsaThamAM varSamAM praveza karyo . jJAna ane sAdhanAnI levAnI jarUra che. jyota samI ApaNI A paryuSaNa vyAkhyAnamALAne zrI sevaMtIlAla kAMtilAla TrasTano chellAM tera varSathI satata Arthika sahayoga maLato rahyo. che. // namaskAra mahAmaMtra-divya jIvanano divya maMtra : zrI zazikAMta mahetAe A viSaya para vaktavya ApatAM kahyuM hatuM ke navakAra maMtrano prabhAva aciMtya ciMtAmaNi svarupa che. navakAramaMtra prathama svastha, pachI sarvasva ane chelle svarUpastha banAve che. navakAra maMtra mULathI ApaNuM jainatva sAcave che, divyatva Ape che ane jinatva bhaNI lai jAya che. navakAra maMtramAM jIvananA sAta sopAna rahyAM che. te che H (1) divya jIvI banAve (2) dIrghajIvI banAve (3) dhanaMjayI banAve (4) zatruMjayI banAve (5) mRtyuMjayI banAve (6) digvijayI banAve ane (7) ciraMjIvI banAve. navakAramaMtra ApaNane surakSA, sanmAna, satsaMga, samRddhi, zakti, zAMti ane samAdhi apAve che. * mRtyu vijayanA paMthe : A viSaya para vyAkhyAna ApatA zrI caMdrahAsa trivedIe jaNAvyuM hatuM ke, A jagatamAM roja hajAro mANaso mRtyu pAme che. loko temane smazAnamAM vaLAvI pAchA AvI potAnA kAmamAM gUMthAya che paraMtu mRtyu vize koi koi gaMbhIratAthI vicAratuM ja nathI. ApaNe koNa chIe, kyAMthI AvyA chIe, ApaNI zuM gati thaze te para thoDuM AtmanirIkSaNa karavAnI Teva pADIe to kharekhara mRtyunA bhaya sAme ApaNe jhUkI nahi jaie. mRtyu para vijaya meLavavo hoya to sarva prathama janma para vijaya meLavavo paDe. janmane jItavo eTale bhavabhramaNano aMta lAvavo. janma para vijaya Ave eTale mRtyu para vijaya ApoApa AvI javAno. jyAM rAga-dveSa, tRSNA, ahaMkAra rUpI
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-9-96 ane tA. 16-10-96 prabuddha jIvana jAya. kaSAyo che tyAM janma paraMparA cAlavAnI ja. vAcaka usmAsvAtijIe aparigrahano AnaMdaH zrI haribhAI koThArIe A viSaya para samyagu darzana, jJAna ane cAritryane mokSa prAptino mArga kahyo che. vyAkhyAna ApatA kahyuM hatuM ke jIvanayAtrAmAM jeTalo sAmAna ocho dharmAnuSThAnaH DaoN. ramaNalAlacI. zAhe A viSaya para vyAkhyAna eTalo mANasa sukhI. vadhu paDato parigraha mANasane DUbADe che, mANasano ApatA kahyuM hatuM ke duniyAnA badhA dharmonA manuSyonA jIvanamAM koika AnaMda lUMTI le che. aparigraha mANasane haLavAza Ape che. jIvavAno ne koIka prakAranI dharmakriyA rahelI che. paraMtu emAMnI ghaNIkharI dharmakriyA kharo AnaMda Ape che. ethI ja aparigrahane mAnasika svAcya ane aihika jIvanane sukhasagavaDavALuM karavA mATenI che. aniSTaviyoga ane sAmAjika suvyavasthA jALavavAnuM amodha sAghana kahyuM che. jIvanamAM paiso ISTasaMyoganI icchA mATe dharmakriyAo thAya che. ApaNA pUrvAcAryoe jarUra meLavo, paraMtu bIjAne saMtApa thAya te rIte halakA rastethI paiso na dharmakriyAnA sad anuSThAna ane asadu anuSThAna evA be vibhAga Avavo joIe. bhagavAna mahAvIre spaSTa kahyuM che ke jarUriyAta karatAM pADayA che. je kriyA mokSalakSI che te sada anaSThAna che. viSAnuSThAna, vadhAre parigraha patanano bIja rope che. mATe ja gRhastha dhanopArjananI rAganuSThAna ane ananuSThAna e traNa asada anuSThAna che ane tada hetu sAthe sAthe sArA kAmamAM lakSmIno sadavyaya karatA rahevI joIe. anuSThAna ane amRta anuSThAna e be sad anuSThAna che . e darekanAM parigraha e avizvAsanuM pariNAma che. aparigraha e svecchAe mahatvanAM lakSaNo pUrvAcAryoe darzAvyAM che. jeone mokSanI sAdhanA svIkAreluM vrata che. aparigrahamAM audArya che. Izvara pratyeno vizvAsa che. karavI che teoe amRta anuSThAna sudhI pahoMcavAno puraSArtha karavAno parigrahamAM paDavAthI ApaNe ApaNI svataMtratA gumAvIe chIe. rahe che. aparigrahanI bhUmikA na hoya to mANasa satyathI sarvathA vimukha thai - mahAvIrasvAmInuM punarAmagana : A viSaya para vyAkhyAna ApatA DaoN. guNavaMta zAhe jaNAvyuM hatuM ke kyAreya na hoya tevI | | nyAya saMpanna vaibhavaH A viSaya para vyAkhyAna ApatA zrI ahiMsAnI AbohavA Aje samagra vizvamAM vistarI rahI che. 2500 nemacaMda gAlAe jaNAvyuM hatuM ke kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcArye yoga varSa pahelAM bhagavAna mahAvIre ahiMsAno upadeza prabodhyo. tenuM zAstramAM keTalAka siddhAMtonuM spaSTIkaraNa karatAM mArgAnusArInA pAMtrIsa anusaraNa vizvanA ghaNA badhA loko have karavA lAgyA che. jANe bhagavAna guNone varNavyA che. gRhastho mATe A guNonuM sevane atyaMta Avazyaka . mahAvIranuM punarAgamana thai rahyuM che. jaina samAjanI oLakha ja ahiMsA che. A pAMtrIsa guNomAM sarvaprathama guNa che nyAya saMpanna vaibhava. mANasa che. je zAkAhArI nathI, annAhArI nathI te jaina nathI. jaina mAMsAhArI je saMpatti meLave che te nyAya yukta hovI joie. saMsArIne jIvana hoI zake ja nahi, mAMsAhAra karanArane jainama kahI zakAya ja nahi. nirvAha mATe dhana upArjana karavuM ja paDe che. paraMtu teno mArga nyAyayukta ahiMsAnuM anuzAsana Aje jaina samAja pAse che te samagra duniyAmAM ane nirdoSa hovo joIe. te koIne hAni pahoMcADanAro na hovo sAva judI rIte ja pragaTI rahyuM che. paryAvaraNanuM saMtulana na tUTe tevuM jIvana joie. asatya bolI, kapaTayukta vyavahAra karI meLavalI saMpatti aMte jIvavA duniyAnA keTalAya loko eka maMca para ekatra thai rahyA che. to durgatimAM ja laI janArI nivaDe che. tethI nyAyasaMpanna vaibhava ja hiMsAne aTakAvavA teo "grIna muvamenTa' UbhI karI rahyA che. manuSyanI sAcI jIvana zailI che. zrAvaka kI 11 pratimAe: pU. munizrI bhUtabalisAgarajI ! binasAMpradAyikatA-svarUpa ane rahasya : zrI nagInadAsa mahArAje A viSaya para vyAkhyAna ApatAM kahyuM hatuM ke saMsAra bhayAnaka saMghavIe A viSaya para vyAkhyAna ApatAM kahyuM hatuM ke bina che. A saMsAramAM jIva anAdikALathI corAzI lAkha yonimAM sAMpradAyikatAnI ApaNI vibhAvanA ApaNA samAjamAM ApameLe paribhramaNa karIne paNa potAnA AtmAne jANI zakato nathI, bhagavAna vikasI ja nathI. dharma dhiSanA kAraNe gALAgALI, mArAmArI. hallaDo mahAvIra be dharma batAvyA che. (1) sAgAra gharma ane (2) aNagAra vagere zaherI vistAromAM vizeSa pramANamAM thatAM rahyAM che. gAmaDAmAM te. dharma. sAgAra dharma eTale zrAvaka dharma. ane aNagAra dharma eTale bhAgye ja jovA maLyA che. keTalAka loko dharma ane samAjane judA muni dharma. zrAvaka dharmanI 11 pratimA eTale 11 nisaraNI che. e caDhIne pADavAnI vAta kare che paraMtu dharma ane samAja judA paDI ja zake nahi. zrAvaka muni pada prApta karI, mokSapada sudhI pahoMcI zake che. zrAvakanI 11 dharma vinA koipaNa samAja TakI zake nahi. ApaNA rIta-rivAjo, kuTuMba pratimAomAM sAmAyika vrata paNa che. sAmAyika eTale kSamatAnI prApti. ane janmathI maraNa sudhI badhAmAM dharma vaNAyelo rahyo che. ApaNA dezamAM Arta ane raudra dhyAnane rokavAnuM amodha sAdhana sAmAyika che. dharma ane saMpradAyono pAra nathI. vizvamAM eka khristI dharmane bAda karatA sAmAyikathI rakSAno bhAva Ave che ane bhakSAno bhAva jAya che. manuSya koI dharma saMgaThita nathI. tema chatAM aneka dharmomAM jIvatA ApaNAM potAnA AtmAnA svarUpane jANavuM joie. te para zraddhA rAkhavI dezamAM anekatAmAM ekato che. vividhatAnI paNa majA che. hindustAna joIe. zraddhAnA mAdhyamathI ja te samagra darzana prApta karI zake. zrAvaka vicitra chatAM adUbhUta deza che. potAnA bAra vratomAM pAMca aNuvrata, traNa guNavrata ane cAra samaktinA lakSaNo : A viSaya para vyAkhyAna ApatA prA. zikSAvatamAM sthira rahevuM joIe. ahiMsA paramo dharmanuM satra jIvananA tArAbahena 2. zAhe jaNAvyuM hatuM ke samyagu dezane, samyapha jJAna ane aNue aNumAM vyApta thayeluM hovuM joIe. samyapha cAritra e mokSamArga che. A darekamAM samyapha zabda upara kSamApanA A viSaya para vyAkhyAna ApatA zrImatI suSamA zAstrakAroe bahu bhAra mUkyo che. jIvanuM jyAre ajJAna athavA agaravAle jaNAvyuM hatuM ke jIvanamAM kSamAnuM mahatva samajavuM ja rahyuM. mithyAtva thAya che tyAre samyakatva pragaTa thAya che. deva, guru ane dharmamAM kSamA e nirbaLatAnuM baLa che. to zUravIronuM AbhUSaNa che. kSamAthI sAcI zraddhA e samyakatva che. AtmAmAM cha padamAM sAcI zraddhA pragaTavI samagra saMsArane jItI zakAya che. jAye ajANye paNa bIjAne duHkha thAya, joie. ene vyavahAra samyakatva kahe che. AtmasvarUpamAM ramaNatA e nizcaya samyatva che. e baMnenI anivAryatA che. evuM samyakatva jema pIDA thAya tevI vartaNUka thai jAya to bhAvapUrvaka tenI mAphI mAMgavI e jema nirmaLa thatuM jAya tema tema samakti jIvanAM keTalAka lakSaNo pragaTa kharI kSamA che. ApaNI bhUlanI kSamA mAMgavA mATe jarA paNa khacakATa ke thatAM jAya emAM pAMca mukhya lakSaNa cheH zama, saMvega, nirveda, anukaMpA vilaMba na karavA joIe. mAnA gurAnA vikAsa mATaAtmadarIna jarUrI ane Astikya. saMsAra pratyeno abhAva ane mokSanI tIvra abhilASA che e AtmAnuM satata nirIkSaNa e kSamAnA paMthane suvAsita karanAruM hoya tyAre samyakta nirmaLa bane che. kadama che. jIvanamAM guNagrAhakatA paNa khIlavavI Avazyaka che. koipaNa jaina jIvanazailI: pU. samaNI zrI lalitaprajJAjIe A viSaya vyaktimAM doSane badale tenA guNa jovA te guNagrAhakatA che. para vyAkhyAna ApatA kadAM hatuM ke AjanI lAgaNI jata Tah of
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 prabuddha jIvana utAvaLa, adhIrApaNuM, asahiSNutA ane asaMyamavALI che. tenAthI jIvananuM saMtulana rahetuM nathI. ane mAnasika tanAva tathA niSedhAtmaka vRtti vadhatI rahe che. pariNAme hiMsA, AMtaka, pArivArika saMgharSa, jevI amAnavIya pravRttione vega maLato rahe che. AjanA samaye have ApaNI jIvana zailI badalavI joie. jaina jIvana zailImAM nava sUtro batAvavAmAM AvyA che. (1) samyak darzana (2) anekAMta (3) ahiMsA (4) samagra-saMskRti-sama, zama, kSama (5) icchA parimANa (6) samyak AjIvikA (7) samyak saMskAra (8) AhAra zuddhi ane vyasana mukti (9) sAgharmika vAtsalya. zArIrika, mAnasika svAsthya mATe A sUtro mahA auSadharUpa ane bhAvanAtmaka parivartana mATe ApaNI dharmacetanAne jAgRta karavAvALA che. // mAnava mananI graMthio : A viSaya para vyAkhyAna ApatA zrImatI gItAbahena zAhe jaNAvyuM hatuM ke jemAM sukha nathI temAM sukha zodhavuM ane temAM ja satata rahevuM tene ApaNA zAstrakAroe ajJAna kahyuM che. jIMdagInuM lakSya mAtra bhautika sukha sagavaDo nathI. sva ane paranA saMbaMdhomAM UMDA UtaravAthI jIvananuM rahasya samajI zakAze. A jagatamAM mananI bhAre vicitratA che. ApaNuM mana sUkSma saMvedanazIla che. mananI graMthione choDavAthI ja kharA sukhanI prApti thaze. mananI graMthio choDavI hoya to pApanI ruci choDavI paDaze, ane dharmanI ruci keLavavI paDaze. dharmaruci haze to mananI ekAgratA keLavAze. je karma AtmalakSI puruSArtha karAve te satkarma ane je karma AtmAne sajA karAve te duSkarma, AtmAnAM cha sthAna jIvanamAM samajAya to ApaNuM jIvana sArthaka thai jAya. // mahAvIra vANI : AjanA saMdarbhamAM : DaoN. gulAba deDhiyAe A viSaya 52 vyAkhyAna ApatA kahyuM hatuM ke paccIso varSa pahelAMnI bhagavAna mahAvIranI vANI Aje paNa amara che. 35 guNothI yukta A amRtavANI saraLa, saMskArI, avirodhI, gaMbhIra ane paramopakArI che. bhagavAna mahAvIre parimita eTale ke ochA zabdomAM ghaNuM badhuM kahyuM che. temaNe kahyuM che ke je sArthaka che te lai lo ane je nirarthaka che tene choDI do, bhagavAna mahAvIra soya ane dorAnuM daSTAMta ApatAM kahe che ke jema doro parovelI soya paDI gayA chatAM UMcakI zakAya che tema AtmArUpI soyamAM jJAna rUpI doro hoya to te jIva saMsAramAM khovAi jato nathI. bhagavAna mahAvIre kahyuM che ke zarIra nAva che. AtmA nAvIka che, saMsAra samudra che ane maharSio tene tarI jAya che. bhagavAna mahAvIranI vANI jIvananAM aneka rahasyone pragaTa karatI A jagata para Aje paNa upakAra karI rahI che. aMtarjagatanI cetanAH A viSaya para vyAkhyAna ApatA zrImatI zailajA cetana zAhe jaNAvyuM hatuM ke TheTha prAcIna samayathI manuSya potAnA aMtaramAM cAlI rahelAM maMthanonuM adhyayana-saMzodhana karato Avyo che. jeTaluM bAhya jagata che. ethI paNa moTuM aMtara jagata che. e cetanAnuM jagata che. emAM zubhAzubha vicAro, adhyavasAyo cAlyA karatA hoya che. e vakhate dravya manamAMthI je amuka amuka raMganA paramANuono pravAha vahe che tene dravya lezyA kahevAmAM Ave che ane te pramANenA bhAvane bhAvalezyA kahevAmAM Ave che. lezyA cha prakA2nI che. kRSNa, nIla, kApota, pata, padma ane zukala. pahelI traNa azubha lezyA che ane pachInI traNa zubha lezyAo che. lezmA cittamAMthI nIkaLI samagra zarI2mAM prasarI jAya che. zarIranI bahAra paNa e AbhA maMDaLa race che. AbhA maMDaLa vize pAzcAtya jagatamAM paNa khoja thai rahI che. zubha lezyA jIvane zubha gatimAM lai jAya che. ane azubha lezmA azubha gatimAM lai jAya che. kevaLajJAna pachI mokSa sudhI phakta zukala lezyA rahe che. tA. 16-9-96 ane tA. 16-10-96 - jinavANI bhakti saMgIta : madrAsathI upasthita rahelA zrImatI kiraNabahena jaine vyAkhyAnamALAnA aMtima divase potAnA sumadhura svare prabhubhaktinAM gIto rajU karI zrotAone rasataraboLa karyAM hatA. emaNe keTalAMka pado AgamavANInA gAyA hatA. je tattvajJAnathI sabhara hatA. e vyAkhyAnamALAmAM da22oja vyAkhyAnano prAraMbha thatAM pahelAM eka kalAkano bhakti saMgItano kAryakrama rajU karavAmAM Avyo hato. saMghanA maMtrI zrImatI nirubahena esa. zAhe da22oja prAraMbhamAM prArthanAnI rajUAta karavAnI sAthe bhakti saMgItanA kalAkArono paricaya Apyo hato. zrImatI zAradAbahena Thakkara, zrI zailendra bhAraTI, zrI baMsIbhAi khaMbhAtavAlA, zrImatI haMsAbahena dAbake, zrImatI zAlinIbahena zAha, zrImatI caMdrAbahena koThArI, zrImatI alakAbahena zAha ane zrI jatIna zAhe anukrame bhakti saMgItano kAryakrama ApI savA2nA vAtAvaraNane vadhu AhalAdaka ane bhaktimaya banAvyuM hatuM. vyAkhyAtAno paricaya ApavA sAthe vyAkhyAnonI TUMkI samIkSA vyAkhyAnamALAnA pramukha DaoN. ramaNalAla cI. zAhe karI hatI. karavAno projekTa hAtha dhare che. te mujaba A varSe gAMdhInagara pAsenA zrI muMbai jaina yuvaka saMgha prativarSa eka saMsthAne Arthika sahAya kobA gAmanI kasturabA roMSTrIya smAraka TrasTa saMsthAne sahAya karavAno projekTa hAtha dharAyo hato. A saMsthAnA mukhya sUtradhAra haravilAsabahena zAha A vyAkhyAnamALAmAM upasthita rahyA hatA ane temaNe kasturabA rASTrIya smAraka TrasTanI sevA pravRttinI mAhitI ApI hatI. saMghanA upapramukha zrI caMdrakAMta dIpacaMda zAhe, projekTanA saMyojako zrI rasikalAla laheracaMda zAha, zrI zailezabhAi hiMmatalAla koThArI zrI nitInabhAi sonAvAlA, zrI kusamubahena bhAue kastUrabA rASTrIya smAraka TrasTane ane saMghane udAra hAthe sahAya karavA apIla karI hatI. ATheya divasanI vyAkhyAna sabhAnuM saMcAlana zrI cImanalAla je. zAhe suMdara rIte karyuM hatuM. saMghanA maMtrIzrI nirubahena esa. zAha tathA DaoN. dhanavaMtabhAi zAhe phaMDa mATe apIla tathA AbhAravidhi karI hatI. Ama AnaMda ane ullAsanA vAtAvaraNamAM jJAnagaMgA samI A paryuSaNa vyAkhyAnamALAnI pUrNAhuti thai hatI. asthi sAravAra kendra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame niSNAta asthi cikitsaka DaoN. je. pI. pIThAvAlA dvArA hADakAnAM rogonI niHzulka sAravAra dara ravivAre savAranA 10-30 thI 1-30 sudhI zrI paramANaMda kApaDiyA sabhAgRha, 385, saradAra vallabhabhAI paTela mArga, rasadhArA kaoN-oNpareTIva hAusiMga sosAyaTI, bIje mALe, vanitA vizrAma sAme, muMbaI-400004, (phonaH 3820296) khAte ApavAmAM Ave che. A uparAMta saMghanA upakrame dara mahinAnA chellA ravivAre baporanA 3-00 thI 5-00 nA samaye zrI vardhamAna sthAnakavAsI jaina zrAvaka saMgha, jhAlAvADanagara, sI. DI. baraphIvAlA mArga, juhu lena, aMdherI (pazcima), muMbaI-400058 khAte DaoN. je. pI. pIThAvAlA dvArA uparokata sAravAra vinA mUlye apAya che. jarUriyAtavALA daradIo avazya teno lAbha uThAve tevI vinaMtI che. jayAbahena vIrA saMyojaka nirubahena esa. zAha dhanavaMta TI. zAha mAnad maMtrIo mAlika - zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha mudraka, prakAzaka : zrI cImanalAla je, zAha prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400004, phonaH 3820296, mudraNasthAna rilAyansa oNphaseTa prinTarsa, 69, khoDiyA sTrITa, muMbaI-400008. lesaraTAIpaseTiMgaH mudrAMkana, muMbaI-400 092.
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 varSa: (50) + 70 aMka 110. tA. 16-11860 - Regd. No. MH. By. / South 54. Licence to post without prepayment No. 37 000zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra000 000 prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 50 varSa000vArSika lavAjama rU. 50000 taMtrI ramaNalAla cI. zAha gAMDI gAya kUtaruM haDakAyuM thayuM hoya athavA hAthI madonmatta thayo hoya e vAta AhAra ghare rAMdhavo na paDe. emAM vividha prakAranA prayogo thatA rahyA jamAnA jUnI che. kUtarAnI jema bIjAM prANIone pAsa haDakavA thAya che che ane navI navI kaMpanIo potAnI brAnDanA nAma sAthe evA AhAra ane haDakAyuM kUtaruM karaDyuM hoya evA mANasane haDakavA jo UpaDe to te banAvavA ane vecavA lAgI che. pazuonI mAvajata, pazuonI bIjAMne bacakAM bharavA lAge che. vividha roganA jIvANu prANIsRSTimAM rogacikitsA, pazuo mATenAM auSadho vagerenI bAbatamAM paNa pAzcAtya paNA hoya che ane eno upadrava thAya che. hAthInA gaMDasthaLamAMthI madajhare jagata vadhu sabhAna ane pragatizIla che e sAcuM, paraMtu e mukhyatve to ane hAthI gAMDo banI tophAne caDe evA banAvo paNa bane che. potAnA sukhacena mATe ja hoya che. ' chellA beeka saikAthI vaijJAniko prANIsRSTi upara jAtajAtanA have to keTalAMka zaheromAM evA keTalAka sTorsa che ke jyAM mAtra prayogo karatA rahyA che. e saMzodhanothI jema mAnavajAtane mahattvano katarAM, bilADAM mATeno ja AhAra maLe che. keTalAka sTorsamAM mAtra lAbha thayo che tema enAM mAThAM pariNAmo prANIoe ane mANasoe AhAra ja nahi, temanA mATe baza, sAbu, nepakIna, garama kapaDAM, - " bhogavavAnAM AvyAM che. sAMkaLa, paTTA vagere jAtajAtanI vastuo vecAtI maLe che. jema deDakAM. vAMdarAM, sasalAM vagere para auSadhAdi mATe prayogo thayA pazaoe zaM zuM khAvuM e have keTaleka ThekANe emanI marajIno viSaya che. tema chellAM pacAseka varSamAM dUdha ane mAMsa mATe gAya upara pazcimanA nathI rahyo.mANasa je khavaDAve te emane khAvAnuM hoya che. mANasa jema dazAmAM vivadha prakAranA prayogo thayA che. emAM vartamAna samayanA rAkhe tema rahevAnuM thayuM che. pazuo uparanuM mAnavInuM Adhipatya pAnakAraka prayoga briTanamAM thayo. briTananA gADA gAya uttarottara vadhatuM cAlyuM che ane prayogo paNa vadhatA cAlyA che. (Mad Cow)nI samasyAe briTanane tathA yuropanA dezone hacamacAvI A badhA prayogomAM eka moTo prayoga te gAyo uparano che. gAya, nAkhyA che. bheMza e be mukhya prANIonA dUdha upara AkhI duniyA nabhe che. bheMza gAyanA A magajanA roganI zodha to 1985nI AsapAsa thaI. ekaMdare uSNa ke samazItoSNa pradezanuM prANI che. gAya ThaMDA pradezomAM paNa yuropanA bIjA dezo karatAM sauthI vadhAre roga phelAyo briTanamAM. daravarSe astitva dharAvI zake che. bheMzane parasevo thAya che, gAyane nahi, hajAro gAyo mRtyu pAmavA lAgI. atyAra sudhI eka dAyakAmAM doDhathI duniyAnA ghaNA dezomAM gAya hoya che. bheMza badhe hotI nathI. jyAM bheMza be lAkha jeTalI gAyo A rogane kAraNe mRtyu pAmI che. magajano roga hoya che tyAM badhe gAya hoya che, paraMtu jyAM gAya hoya che tyAM badhe bheMza thatAM adodaLA zarIravALI gAyone jotAM te maMdabuddhivALI lAge. evI hotI nathI. pAzcAtya dezomAM gAya ja hovAthI vaijJAnika prayogo gAya gAyono dekhAva ja kudaratI na lAge. gAyo paranA vaijJAnika prayogonuM upara vadhu thayA che. gAyano upayoga tyAM dUdha uparAMta mAMsAhAra mATe e dayAjanaka pariNAma AvyuM che. savizeSa thAya che. gAya, bheMsa, ghoDo, gadheDuM vagere pALelA prANIo vagaDAmAM caravA bhAratamAM gAyonI katala nathI thatI evuM nathI, paNa ekaMdare ochI jAya che ane potAnI AhArasaMzA pramANe care che. prANIomAM saMghavAnI thAya che. bhAratIya saMskRtimAM enA AraMbhakALathI, gAya potAnA dUdha zakti vadhu tIvra hoya che. potAno khAdyapadArtha saMghIne te khAya che. UMTa dvArA prajAnuM poSaNa karatI hovAthI enA pratye mAtAnA jevo pUjyabhAva, mele AkaDo ane bakarI mele kAMkaro' jevI kahevata pramANe bakarI eka rahyo che. AthI ja gauhatyAne moTAMpAtaka (pApa) tarIke oLakhAvavAmAM evuM prANI che ke je badhA prakAranI vanaspati khAI zake che. bilADI, Ave che. garIbaDI, nirdoSa gAyane lAkaDIthI mAravAnuM paNa na game kUtaruM vagere paNa potAno AhAra suMghIne khAya che. mAnavano AhAra to enI hatyA karavAnuM kema game? ane ethI paNa adhika enuM mAMsa paNa ghaNAM prANIo khAya che. khAvAno to vicAra ja kema thaI zake? nararAkSasa hoya, yavana hoya te chellAM keTalAMka dAyakAthI ane khAsa karIne bIjA vizvayuddha pachI ja gomAMsa khAI zake e bhAratIya sAMskRtika bhAvanA che. mukhyatve pAzcAtya jagatamAM kUtaruM, bilADI, vagere pALelAM pazupaMkhIo pAzcAtya dezomAM gAya kema vadhAre dUdha ApI zake ane gAyanuM mAMsa mATe taiyAra AhAranAM pekeTo vecAvA lAgyAM ke jethI lokone e mATeno kema vadhu mulAyama thai zake e daSTithI ja-eTale ke mAtra
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ - prabuddha jIvana tA. 16-11-96 1 jhINA Encephalopat vizeSataH vRddho ane upabhoktAvAdanI daSTithI ja vicAraNA ane prayogo thAya che. nIvaDyo. gAyo mATenA AhAra ane auSadhimAM teo mAMsAhArI arthataMtramAM gAyanuM sthAna mahattvanuM rahyuM hovAthI gAyano upayoga padArtho paNa bheLavavA lAgyA. zAkAhArI gAyone manuSya ApelAM evAM arthataMtranI daSTie ja, vadhu kamANI karavAnI daSTie ja thavA lAgyo che. mAMsAhArI dravyo mAphaka na AvyAM. emAMthI gAyone magajano roga briTanamAM rogane kAraNe gAyo hamaNAM gAMDI eka dAyakAmAM thai, thayo. gAyanA magajanA snAyuo phUlI javA lAgyA ane emAM jhINAM paNa bicArI gAya atyAra sudhI kema gAMDI na thaI evo prazna ?' jhINAM chIdro paDI javA lAgyA. A rogane BSE-bovine vicAravAnane thavo joIe, kAraNa ke gAyo upara dadha ane mAMsa mATe je Spongiform Encephalopathy kahevAmAM Ave che. gAya gAMDI kUra prayogo thayA che evA prayogo jo mANaso uparathayA hoya to mANaso thaI ane enuM mAMsa khAnArA mANasone, vizeSataH vRddho ane bALakone kyAranAya pAgala thaI gayA hota. A roga lAgu paDyo. ene CJD-Creutzfeldt-Jacob Disease kahe che. cepI gomAMsane kAraNe magajano roga thatAM ghaNAM mANaso mRtyu jyArathI dUdhano vyavasAya chUTaka vepArIono maTIne udyoga banyo pAmavA lAgyAM. tyArathI dUdhanuM pramANa ane enI guNavattA vadhAravA aneka prakAranA prayogo thayA che. DerI udyoganA vikAsathI ghaNA lAbha mAnavajAtane thayA A jIvANuo paNa kevA jabarA ! e mAMsane game teTalI garamI che. paraMtu goparivArane nIcovavAnA paNa eTalA ja pAzavI prayatno ApI bAphavAmAM Ave ke ukALavAmAM Ave to paNa e jIvANuo maratA thatA rahyA che. gAyane mATe "dohavI' karatAM nIcovavI'jevo zabdaprayoga nathI. haDakAyA kUtarAnA jIvANuonI jema A jIvANuo paNa have vadhu yathArtha banato jAya che. pAMca-paMdara varSe sakriya thaI zake che. Aje evuM gomAMsa khAnArane dasa-paMdara varSe paNa magajano jIvaleNa roga thaI zake che. basa, AvA sAmAnya rIte gAya vAcharaDAne janma ApyA pachI ATha-dasa mahinA jabarA jIvANuoe paristhitine palaTI nAkhI. have evI gAMDI sudhI sAruM dUdha Ape che. pahelAM vAcharaDuM dhAvI le pachI gAyane dohavAmAM gAyonuM mAMsa khavAya nahi. e badhI gAyomAMthI kaI gAya gAMDI che ane Ave che. A bhAratIya paraMparA che. gAyane dohavAmAM paNa paraspara kaI DAhI che ema koNa kahI zake? ane AjanI DAhI te AvatI kAle vAtsalyano bhAva rahelo hoya che. gAyane hAtha vaDe dohavI e paNa eka 1 gAMDI nahi thAya enI khAtarI zI? ane eka vakhata vahema paDyo pachI kaLA che. ' koNa khAvAnI hiMmata karI zake? je dezomAM briTana gomAMsa (Beef)nI gAya dUdha ApatI lagabhaga baMdha thAya, vAcharaDuM moTuM thAya ane pharI nikAsa kare che e tamAma dezoe briTananuM gomAMsa levAno InkAra karI gAya garbhavatI thAya ane pharI dUdha ApatI thAya. chevaTe garbhavatI na thAya dIdho eTaluM ja nahi, paNa zarata mUkI ke jyAM sudhI briTananI badhI gAyone ane dUdha paNa na Ape evI vasUkI gayelI gAyone govALa poSe pALe mArI nAkhyA pachI navesarathI gAyo ucheravAmAM na Ave tyAM sudhI athavA pAMjarApoLamAM mUkI AvavAmAM Ave (have katalakhAne paNa briTananuM gomAMsa pote leze nahi. briTanavAsIoe paNa A gomAMsa dhakelAya che.) chellAM keTalAMka varSathI ane khAsa karIne DerInA udyoganA khAvAno inkAra karyo. pariNAme briTanane A badhI gAyo mArI nAkhyA vikAsa pachI gAya vAcharaDAne janma ApyA pachI dUdha ApavAnuM cAlu kare vagara chUTako nathI. briTananA gomAMsanA vyavasAyamAM karoDo pAunDanI te daramiyAna kRtrima garbhadhAna dvArA ene beeka mahinAmAM ja pharIthI Arthika samasyAo UbhI thaI. briTananI hoTalo ane resTorAMne garbhavatI banAvI devAmAM Ave che. eTale pachInA ATheka mahinA to videzomAMthI gomAMsanI AyAta karavAnI pharaja paDI. garbhavatI gAyanuM ja dUdha meLavAtuM hoya che. A rIte gAya satata dUdha ApatI ane jhaTajhaTa garbhavatI thayA kare che. ethI gAyanuM zarIra gAyo mAravAnuM cAlu to thayuM. paNa enuM mAMsa gaTaramAM ke dariyAmAM nIcovAi jAya che. akALe te vRddha thaI jAya che ane vahelI katalakhAne pheMkAya nahi, eTale katala pachI gAyonA mRtadehane bALavAnuM ja rahyuM. pahoMce che. paraMtu tyAMsudhImAM svArthI manaSya to enI pAsethI briTanamAM savA karoDa karatAM vadhu gAyo che. e badhIne mArI nAkhatAM traNeka pAMcasAtagaNuM vadhAre dUdha meLavI lIdhuM hoya che. varSa lAgavAno saMbhava che evo aMdAja chApAMo batAve che. mAnavajAtano bicArI gAyo upara keTalo moTo atyAcAra ! keTalAMka gAya vadhAre sAruM ane moTA pramANamAM dUdha Ape e mATe ene vadhu varSa pahelAM jarmanIe dUdhano bajArabhAva TakAvI rAkhavA mATe lAkho paDato bhAre khorAka ApavAmAM Ave che. ethI gAya dUdha vadhAre Ape gAyonI katala karI hatI. have pAMca dasa TakA gAyonA magajanA che. parata enI sthiti to taMdurasta yuvAnane viTAmina, proTIna vagerenI bImArIne kAraNe badhI ja gAyonI, eka karoDa karatAM vadhu gAyonI katala ghaNI badhI goLIo khavaDAvI devAthI je sthiti thAya tevI gAyonI thAya karavAnI vAta AvI ! che. matalaba ke temane keTosisa ane evA bIjA rogo thavA lAge che. pazusRSTiupara Avo bhayaMkara dUra atyAcAra chatAM pAzcAtya dezonA ghaNI DerImAM gAya jhaTa jhaTa vadhAre dUdha Ape e mATe emane dohatAM ho. lokonuM hRdaya dayAbhAvathI dravatuM nathI. (tyAMnA bhAratIya lokoe pahelAM oksiTosinanuM ijekzana ApavAmAM Ave che. A ' alabatta ghaNo pokAra uThAvyo che, paNa te to araNyarudana barAbara che ! ijekzanathI gAyanA AMcaLamAMthI dUdha vachUTavA lAge che. strIne jevI prasUtinI pIDA thAya tevI pIDA te vakhate gAyane thAya che, paNa mANasane mAnavajAta upara dharma ane saMskRtinAM paribaLonA varcasvane badale ethI ochA samayamAM ochI mahenate vadhu dUdha maLe che. hormonanA AvA vijJAna ane arthataMtranA paribaLonA vadhatA jatA varcasvane pariNAme ijekzanothI gAyamAM jAtajAtanA roga thAya che ane enA lohI tathA manuSyanuM hRdaya uttarottara badhu niSphara thavA lAgyuM che. jo A rIte cAlyA mAMsamAM paNa e roganA jIvANuo utpanna thAya che. pachIthI enuM dUdha karaze to bhaviSyamAM mAtra pazuo ja nahi, lAkho mAnavono saMhAra, ane mAMsa khAnArane paNa e rogo thAya che. nA karatAM paNa niSphara lokonuM hRdaya nahi drave ema mAnI zakAya ! saMzodhako gAya paranA AvA AvA prayogothI saMtuSTa thayA nathI. sabako sanmati de bhagavAnA gAyanuM dUdha vadhu kema maLe, e kevI rIte hRSTapuSTa thAya ane enuM mAMsa [ ramaNalAla cI. zAha mulAyama kema bane e mATenA akhatarAo cAlu ja che. chApAMonA ahevAla pramANe emAMno eka akhataro briTanamAM bhayaMkara khatarArUpa
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-11-96 prabuddha jIvana . caya A patra dvArA bhAvi rie bhakisAna sAmAjika jAte ja vicArane prabuddha nA pariNAma rUpe jarAve che te mAgavatI pAse jaina darzananA traNa lekho viSe thoDuMka.. || DaoN. raNajita paTela (anAmI) ciraMjIvI raMjanA, adattAdAna-viramaNano vAcyArtha to thAya che (pR. 27) kevaLa, na chellAM keTalAMka varSothI huM tane, gujarAtI bhASA-sAhityamAM pragaTa ApeluM na grahaNa karavuM' teTalo ja paNa A udAtta ane bhavya vicArane thatAM navAM pustakomAMthI koIka ne koIkano UDato paricaya karAvato bhagavAna mahAvIre vyaktigata sAmAjika, dhArmika, naitika ane Avyo chuM. to tAjetaramAM muMbaIthI pragaTa thayela, DaoN. ramaNalAla AdhyAtmika daSTie, bhAvanA ane AdarzanA gaurIzaMkara upara mUkI cImanalAla zAhanA jinatatva bhAga-6no paricaya A patra dvArA Apyo che, e enI AgavI viziSTatA che. bhalene naiSThika brahmacarya karAvavA mAguM chuM. pALanAra hanumAna-bhISma jevA virala viralA ja hoya paNa ema e lagabhaga chellA aDhI dAyakAthI DaoN. zAha muMbaithI pragaTa thatAM Adarza khoTo Tharato nathI. niSphaLatA mApha, nIcuM nizAna, haragIjha prabuddha jIvana"mAM, jaina dharmanA judA judA viSayo upara satata lakhatA nahIM. AvyA che, jenA pariNAma rUpe jina tatva'nA cha graMtho pragaTa thayA che, vaLI A asteya, vrata, ahiMsA ane satya sAthe paNa saMkaLAyela nivedana'mAM teo nikhAlasatAthI jaNAve che te pramANe temaNe jaina che, ane je koi sthUla temaja sUkSma rIte enuM pAlana karo che, tene kAje ghArmika-viSayono abhyAsa koI paMDito ke AcArya, bhagavanto pAse brahmacarya ane aparigrahavratanuM pAlana paNa sarala banI jAya che. kramAnusAra vyavasthita karyo nathI paNa temanI rucine jijJAsA anusAra, "manuSya, tiyaca, deva ane nArakI e cAra gati jIvomAMthI vizeSataH graMtho dvArA svayameva karyo che. Ameya te DaoN. zAhanuM vAMcana ghaNuM corInI sauthI vadhu zakyatA manuSyabhavamAM che te sAthe jJAna, cAritrya vizALa ne vyavasthita che tathA ciMtana UMDuM' ne vyApaka che. A pustakamAM ane darzananI upalabdhinI zakyatA manuSyabhavamAM hovAthI jo te keTalIka temaNe aneka pUrvasUrionA graMthono AdhAra lIdho che ke jyAM jarUra maryAdAone atikrame to mokSano adhikArI paNa mAnava ja che. eTale jaNAi tyAM AcArya bhagavaMto pAsethI khulAso meLavI samAdhAna sAdhyuM jo te moha lobha jevA anAdikALanA kaSAyone kusaMskArone nirmULa karI " nAkhe to A bhavamAM ne parabhavamAM paNa sukhI thAya che. AjathI Azare 23 sAla pUrve, ItihAsa ane rAjakAraNanA A dIrghalekhamAM lekhake adattAdAna athavA corI mATe bhinna bhinna viSayo sAthe te tArI bI.e.nI upAdhi lIdhI tyAre tuM jainadharma ane samAntara ke bhAvavALA aneka prAkRta zabdo ApyA che, temaja coro ane bhagavAna mahAvIranA kAryathI paricita to hatI ja...paNa jainadharmanI corInA aneka prakAra temaja corI karavAnAM aneka kAraNonI sAmAjika, keTalIka sUkSma khUbIo samajavA mATe "jinatatva'nA badhA ja bhAga Arthika temaja mAnasazAstrIya daSTie UMDANathI paryeSaNA karI che ane vAMcavA-vicAravA joIe ema mane samajAya che. kahyuM che - ' - I.sa. 1913 eTale ke AjathI 83 varSa pUrve AcArya zrI cauryapAmara vadhavAviE pam | AnaMdazaMkara dhruve emanA graMtha nAme "dharmavarNana'mAM lakhyuM che, "vaidika, hi, jAyate paraloke tu phalaM naraka vedanA // jaina ane bauddha-ema eka ja hiMdu dharmanI traNa zAkhAo che. traNe maLIne, matalaba ke corI rUpI pApavRkSanAM phaLa A janmamAM vadha, baMdhana hiMdustAnanA prAcIna dharmanuM pUrNa svarUpa baMdhAya che....jema eka ja . vagere thAya che, ane paralokamAM narakanI vedanArUpI phaLa thAya che. mA-bApanAM chokarAM sau uparathI eka ja guNanAM nathI hotAM chatAM emanI graMthano bIjo nibaMdha che "avadhijJAna". jaina dharmamAM jJAnanA pAMca sAmAnya AkRti uparathI, koI koI avayavo uparathI ane prakAra darzAvyA che. (1) matijJAna, (2) kevaLajJAna, (3) avadhijJAna, bolavA cAlavAnI Dhaba uparathI ApaNe jANI zakIe chIe ke e sarva ? (4) mana:paryavajJAna ane (5) kevaLajJAna. A paMcajJAnanI ati bhAMDuo che, tema A traNe zAkhAo mULa eka ja dharmanI che. ema lAghavathI samajUtI ApatAM lekhaka kahe cheH "jIvo potAnI indriyonI oLakhAI Ave che.' ane mananI madadathI je jANe tathA dekhe evA viSayo matijJAna ane ni-jItavuM dhAtu uparathI jina nAma ApavAmAM AvyuM che, matalaba zrutajJAnamAM AvI jAya che. indriyo ane mananI madada vagara mAtra ke asAmAnya zaktio dvArA jeNe potAnAM mana, vANI ne kAyA jItI AtmAnI zuddha ane nirmaLatAthI, saMyamanI ArAdhanAthI svayameva pragaTa lIdhAM che evA jIvana-sAdhaka che te jaina. jaina zAsana (zAstra) e saMsAra thAya evAM atindriya ane manAtIta jJAnamAM avadhijJAna, rUpI nadI utaravAno Aro che, ane e bAMdhanArA te tIrthaMkare kahevAya mana:paryAvajJAna ane kevaLajJAna gaNAya che. (pR. 34) avadhi zabda che. jaina dharmamAM evA 24 tIrthaMkaro thai gayA. ava+dhA uparathI banyo che. eno eka artha maryAdA, thAya che. eTale have, "jinatatva bhAga-6"nI vAta karIe to temAM traNa moTA ene "sImAjJAna' paNa kahe che, "avadhi, zabdano mAtra maryAdA eTalo nibaMdho che jenAM zirSaka nIce pramANe che: ja artha laIe to mati, zruta, avadhi ane manaH paryava e cAre jJAna (1) adattAdAna-vi2maNa, (2) avadhijJAna, (3) maryAdAvALAM che. sAvadhi che. eka kevaLajJAna ja amaryAda, niravadhi che siddhaparamAtmA. ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya ane aparigraha A epachI "avadhijJAna'nI vyAkhyAlekhaka A pramANe Ape cheH "indriyo paMca mahAvrata gaNAya che...temAMnuM kramamAM trIjuM te asteya-Ama to ane mananI madada vinA amuka maryAdA sudhI rUpI dravya-padArthonuM jenA adattAdAna viramaNa eTale "acaurya" ke asteya paNa A paryAyo karato vaDe jJAna thAya che tene avadhijJAna kahevAmAM Ave che." (pR. 35) e. adattAdAna, viramaNa zabda atIva 'gaMbhIra' ne gauravavALI che. sAcA pachI lekhaka pratyakSajJAna ane parokSajJAnanI vAta kare che ane jaNAve che sAdhakane joba Ape evo A zabdaprayoga che. bhagavAna mahAvIre to A ke avadhijJAna. manaH paryavajJAna ane kevaLajJAna te pratyakSa jJAna che, zabdanI sUkSma ne vyApaka bhAvanAne vyakta karatAM kahyuM che ke, "sAdhuoe jyAre matijJAna ane zrutajJAna te parokSajJAna che...kevalI bhagavaMto cha . to A vrata eTalI hada sudhI pALavuM joIe ke pote rastAmAM vihAra dravya pratyakSapaNe jANe che tathA dekhe che, eTale kevaLajJAna sarvathI karatAM cAlyA jatA hoya ane te vakhate dAMtamAM kaMI kacaro bharAyo hoya dhanyamAna che. A pachI lekhaka avata ane duHkhavA Ave te vakhate data saMzodhana tarIke jhADa uparathI toDIne ke Telivijhanane irSyAna ApI de che. alabana AdhyAtmika draSTie nIce paDelI vINIne nAnI sarakhI DAMkhaLI laIne dAMta khotaraNI tarIke TI.vI nA mAdhyamanI upayogitAnuM koipaNa rIte samarthana ke anumodana upayoga kare to paNa adattAdAna viramaNa vrata dUSita thAya.' thaI zake nahi." (pR. 36) alabatta, TI.vI. avadhijJAnano ucita
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana aNasAra ApI zake, paNa avadhijJAnanuM sthAna kyAreya lai zake nahIM. siddha, paramAtmA mATe zAstrakAroe paryAvavAcaka bhinna bhinna avadhijJAna janmathI temaja guNathI prApta karI zakAya ema kahIe baMnenAM zabdo, viziSTa arthacchAyA sAthe prayojyA che tenI lAMbI yAdI ApI aneka dRSTAMto Ape che ane pachI vAcaka umAsvAtie 'tatvArthasUtra'AcArAMga sUtra (1-5-6) anusAra siddha paramAtmAnuM svarUpa varNavI kahe che ke 'siddha-dazA sAdi-anaMtanA prakAranI hoya che. e pachI laMbANathI siddhazilA upara rahelA muktAtmAonI vigate vAta kare che, netyArabAda, mokSa ati prApta karavAnI dRSTie siddha paramAtmA arihaMta paramAtmA karatAM caDiyAtA che, evuM vidhAna aneka dalIlo dvArA kare che, ane aMte kahe cheH 'Ama siddha paramAtmA caDiyAtA hovA chatAM navakAramaMtramAM ApaNe sarvaprathama namaskAra arihaMta paramAtmAne ja karIe chaI. kAraNa ke siddha paramAtmAnI oLakha karAvanAra arihaMta paramAtmA ja che. (pR. 68), mAM (adhya. 1. sUtra 23mAM) avadhijJAnanA cha bheda darzAvyA che, tenI vigatavAra vizadatAthI carcA karI che, ne sAdhuo tathA gRhastha zrAvakone e jJAnanI prApti keTale aMze thAya, na thAya tenI gautamasvAmInI ane AnaMda zrAvakanA dRSTAMta dvArA chaNAvaTa kare che. A pachI dravya, kSetra, kALa ane bhAvathI utkRSTa avadhijJAna manuSyone ja hoya che, deva nArakI OM tiryaMcane te nathI hotuM ema darzAvI saMpUrNa lokane ane lokamAtrane jonAra avadhijJAna ane saMpUrNaloka uparAMta alokamAM paNa jonAra avadhijJAnane utkRSTa kahe che. A pachI lekhaka prazna kare che ke 'mithyAdaSTi jIvane avadhijJAna thAya kharuM? javAbamAM kahe che ke 'mithyAdaSTi jIvane avadhijJAna avazya thai zake paraMtu te malina hoya, dhUMdhaLuM hoya, aspaSTa hoya. kyAre te avaLuM savaLuM paNa dekhe. AthI mithyAdaSTi jIvamAM avadhijJAnane vibhaMgajJAna paNa kahevAmAM Ave che, A pachI avadhijJAna ane manaHparyavajJAnanI tulanA karatAM lakhe cheH ' avadhijJAna janmathI paNa hoi zake che, arthAt bhavapratyaya ke yonipratyaya paNa hoi zake che...jyAre manaH paryavajJAna janmathI hotuM nathI. viziSTa saMyamanI ArAdhanAthI arthAt saMyamanI vizuddhithI ja te utpanna thAya che. tIrthaMkara bhagavAnane paNa janmathI mana:paryavajJAna hotuM nathI. teo jyAre dIkSita thAya che tyAre ja temane manaHparyavajJAna utpanna thAya che. A dRSTie avadhijJAna karatAM manaHparyavajJAna caDiyAtuM che.' ahIM ApaNane pelA prakhyAta dUhAnuM smaraNa thAya cheH'guru, goviMda dono khaDe, kisako lAgu pAya; balihArI guru devakI, jisane goviMda diyo batAya.' lekhane aMte DaoN. zAha prazna kare cheH 'vartamAnamAM koika mahAtmAone avadhijJAna thayuM che evI vAta sAMbhaLIe chIe'-emAM satya keTaluM ? cetavaNI rUpe teo jaNAve che ke mahAtmAonI vacanasiddhi ane avadhijJAnane eka mAnI levAnI jarUra nathI.anumAna zaktine AdhAre ke AMtara sphuraNAne AdhAre karelI AgAhIne avadhijJAna mAnavAnI bhUla na karavI joie...anumAna zakti, kalpanA, vyApAra ityAdi mananI madadathI thAya che. matijJAnano AviSaya bane che. ene avadhijJAna mAnI na zakAya. A kALamAM avadhijJAna jene tene thai zake evuM avadhijJAnanuM svarUpa nathI. tattvamAM jemane zraddhA che temaNe koino paNa anAdara karyA vinA yathAtathya pAmavAnI koziSa karavI joie.' (pR. 53). graMthano trIjo ne chello paMcAvana pRSThono lekha cheH 'siddha paramAtmA viSayaka, 'siddha' zabda bhinna bhinna darzanonAM, bhinna bhinna arthacchAyA sAthe vaparAyo che, koi siddhivALA AtmadarzI mahAtmA mATe paNa siddha zabda prayojAya che to petAnuM kArya kuzaLatAthI ne atyaMta saphaLatAthI karanArane paNa siddha kahevAmAM Ave che. lekhake eka gAthA TAMkIne evA lagabhaga cauda siddhonI yAdI ApI che. paNa ahIM to paMca parameSThI mAM jemane ApaNe namaskAra karIe chIe te 'karmasiddha' che, navakAramaMtramAM prathama namaskAra arihaMta paramAtmAne ane pachI bIjo namaskAra sakAraNa siddha paramAtmAne karavAmAM Ave che. A pachI DaoN. zAha, siddha zabdanI paMdareka arthavAhI vyAkhyAo ApI siddha'nI bhinna bhinna vyAkhyAonA arthano samAveza karatI, zAstrakAre ApelI gAthA TAMke cheH 4 tA. 16-11-96 cheH A pachI, siddhagati pAmelAonA zivasukhanI carcA karatAM lakhe 'jagatanA jIvomAM karmanI vicitra lIlAne kAraNe anaMta prakAranuM vaividhya jovA maLe che. emAM eTalI ja asamAnatA, vicitratA rahelI che. siddhadazAmAM sarva jIvo samAna che. tIrthaMkara bhagavAna siddha thAya ke sAmAnya kevalI siddha thAya, temanI siddhadazAmAM UMcanIcapaNuM ke asamAnatA nathI. vyavahAramAM dAkhalo ApavAmAM Ave che ke, jema rAjA ane bhikhArInA jIvanamAM AbhajamInano pharaka che, paraMtu mRtyu pAmyA pachI cittA para caDelAM baMnenAM zaba vacce evuM koi aMtara nathI tema judA judA jIvo game te prakAranAM janmamaraNa karIne AvyA hoya athavA game te bhede siddhagati pAmyA hoya, paNa siddha dazAmAM teo badhA sarakhA ja che. teo sarva sarakhuM ja zivasukha anubhave che.' (pR. 70). karmamalathI asaMga banelo vizuddha AtmA urdhvagamana karI, cauda rAjalokamAM uparanA bhAgamAM AvelI siddhazilA upara zAzvata kALane mATe te sthira, acala thai jAya che. AvA mokSe gayelA AtmAone pAchuM pharavAnuM nathI e tattvanuM...satyanuM samarthana bRhad AraNyaka upaniSada ane praznopaniSada'nA avataraNo TAMkIne kare che ane pachI tulanA karatAM kahe cheH 'hiMdu dharmamAM muktAtmAonA A sthAnane 'brahmaloka' tarIke oLakhavAmAM Ave che, jaina darzanamAM samagra vizvano nakazo ApI temAM siddhizilAnuM sthAna batAvavAmAM AvyuM che-enI lekhaka vigate carcA kare che, ane aMtamAM kahe cheH 'siddhatva e jIvano pArigrAmika bhAva che. e jIvano svabhAvavyaMjana paryAya che... vastutaH ane azarIra avasthAmAM, vizuddha svarUpamAM ramaNatAno je AnaMda che tenI tole Ave evo ApaNo koi ja AnaMda nathI... pratyeka saMsArI jIvamAM siddhatva sattAthI raheluM che, paraMtu te karmanA AvaraNathI yukta che. jIvomAMthI phakta bhavya jIvo siddhitva prApta karI zake che, abhavya ke jAtibhavya jIvo kyAreya siddhagati pAmI zakavAnA nathI'...A pachI bhavya jIvomAMthI paNa koNa, kyAre keTalI saMkhyAmAM siddhagati pAmI zake tenI vigatavAra carcA karI che ane aMtamAM kahyuM che : 'siddhagatimAM mokSapadamAM zraddhA thavI e bhavyapaNAnI nizAnI che, jemane enI zraddhA che temane mATe siddha bhagavaMto parama vaMdanIya che.' (pa. 100). ci. raMjanA | Ama to DA~. zAhe, jina-tatvanI mImAMsA karatA lagabhaga pacAseka paryeSaNApradhAna lekho lakhyA che jemAMnA traNano ApaNe UDato paricaya karyo. tane jANIne sukhada Azcarya thaze ke ' adattAdAna-viramaNa'no 33 pRSThono lekha lakhavA mATe emaNe saMskRta, prAkRta ne madhyakAlIna jUnI gujarAtI bhASAnA lagabhaga sattareka zraddheya graMthono UMDo abhyAsa karyo che. avadhijJAna ane 'siddha 52mAtmA'mAM graMthomAMthI avataraNo ApyAM che tenI saMkhyA to ethI ya adhika che. kliSTa banI jatI nathI balke prasanna ne prAsAdika lAge che. AdhAra tattvajJAnanA viSayane pAribhASika rIte nirUpavA chatAM temanI zailI vinAno koipaNa vicAra A graMthamAM jovA maLaze nahIM, DaoN. zAhanI sajjatA ane vyutpatinI e to vizeSatA che. li. anAmInA zubhAziSa dhyAtaM sitaM yena purANakarma yo vA gato nirvRttisaudhamurdhni / khyAtoGanuzAstA pariniSThitArtho yA soGastu siddhaH kRtamaMgalo me // je matalaba ke 'jeoe pUrve bAMdhelAM prAcIna karmone bALI nAMkhyAM che, jeo muktirUpI mahelanI Toce pahoMcI gayA che, jeo jagatanA jIvone mATe muktimArganuM anuzAsana karanAra tarIke prasiddhi pAmyA che, tathA jemanA sarva prayojano siddha thayAM che evA zrI siddha paramAtmA mane maMgalarUpa thAo.'
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-11-96 prabuddha jIvana TrasTa saMgha dvArA Ayojita Arthika sahAyano kAryakrama zrI kasturabA gAMdhI rASTrIya smAraka TrasTa-kobA (gAMdhInagara) mATe bheTamAM paryuSaNa parva daramiyAna noMdhAyela rakamanI cAdI 30000 zrI pIyuSabhAI koThArI 6000 eka sadagRhastha taraphathI 3000 zrI alakA ke. zAha haste caMdrAbahena koThArI ka000 zrI jayaMta cheDA (prinsa grupa) 3000 zrI eca. DI. bradharsa 18000 zrI ramAdevI kAMtilAla desAI 6000 zrI ThAkarazIlAla kezavalAla mahetA 3000 zrI nirmalAbahena IndralAla zeTha 15000 zrI amIcaMda Ara. zAha 3000 DaoN. kAMtilAla kalyANajI sAvalA 15000 zrI bhogIlAla laheracaMda phAunDezana 6000 zrI lAlabhAI jeThAbhAI mahetA 3000 zrI rasIlAbahena jayasukhabhAi pArekha 15000 vakIla zrI umedacaMda becaradAsace. TrasTa ceriTebala TrasTa 3000 zrI sUryAbahena pratApa 12000 DaoN. rAju ena. zAha 6000 zrI nozIra elisa 3000 zrI pratimAbahena cakravartI 11000 zeTha ceriTIjha haste zrI kAMtilAla 6000 zrI amaratabahena kuvADiyA 3000. zrI uSA eca. zAha TrasTa kezavalAla zeTha SOOO zrI nIlAbahena kuvADiyA 3000 zrI caMpakabhAI modI 10000 zrI pravINacaMdra esa. zAha 6000 zrI nItinabhAI kuvADiyA 3000 zrI navInacaMdra popaTalAla zAha 9000 DaoN. ramaNalAla cI. zAha ane 6000 zrI vIzapara mila selsa korpo. 3000 zrI mAyAbahena gosalIyA haste hIrena prA. tArAbahena 2. zAha 6000 zrI kalAbahena zAMtilAla mahetA 3000 zrI navInacaMdra premacaMda zAha 9000 zrI caMdrakAMta dIpacaMda zAha 6000 zrI azoka jI. bhaNasAlI 3000 eka bahena taraphathI haste zAradAbahena 9000 zrI nirubahena tathA zrI subodhabhAI 6000 zrI Ara. sI. bhaNasAlI bAbubhAI ema. zAha 5000 zrI DI. ena. paTela 3000 zrI upendrakumAra jayaMtIlAla saMghavI 9000 zrI cImanalAla je. zAha 5000 zrI ramA ema. kApaDiyA ce. TrasTa, - 3000 zrI IlAbahena jayaMtIlAla koThArI 9000 DaoN. dhanavaMta TI. zAha haste ku. prAcI 5000 zrI rAmakRSNavAlA ce. TrasTa (liMbaDI) 3000 zrI devakIbena jesaMga zAha 5000 zrI mahecchA TrasTa 9000 zrI bhupendrabhAI DAhyAlAla jhaverI 3000 zrI vasaMtabhAI motIlAla jhoTA haste lattAbahena mahIpatarAya zAha 9000 zrI rasikalAla laheracaMda zAha 3000 zrI atula sI. zeTha 5000 zrI jamanAdAsa hemacaMda ce. TrasTa 9000 zrI ramAbahena je. voca 3000 zrI nayanA e. zeTha 3000 zrI ke. pI. zAha 3000 zrI zakuMtalA e. dalAla 9000 zrI kusumabahena narendrabhAI bhAlA 3000 zrI zailezabhAI eca. koThArI 9000 zrI gulAbacaMda karamacaMda zAha 3000 zrI aMjanA prANalAla suMdarajI 3000 zrI nemacaMda ema. gAlA 9000 zrI narendra ela. zAha 3000 zrI hIrAlakSmI prANalAla zAha 3000 zrI uSAbahena pravINabhAI zAha 9000 zrI vADIlAla esa. gAMdhI ce. TrasTa 3000 zrI nIrava pratApa zAha 3000 zrI dIti nItina sonAvAlA 9000 zrI giradharalAla jIvaNalAla zAha 3000 zrI vAlajI AnaMdajI cheDA 3000 zrI jaya ane harSa sonAvAlA 3000 zrI mahAvIra mahetA ane zrI rAjeza 9000 zrI sI. je. zAha enDa kuM. 3000 zrI madhurIbahena e. je. zAha . jhaverI 9000 zrI bhAnubahena mahetA 3000 zrI kupA kuvADiyA : 3000 zrI prakAza DAhyAlAla zAha 9000 zrI kAMtilAla nAraNadAsa zAha 3000 zrI bhagavAnadAsa phatehacaMda 3000 zrI prakAza dhAMdhIyA 9000 zrI jIvaNalAla vIracaMda mahetA ce. 3000 zrI guNavaMtIbahena mahAsukhabhAI 3000 zrI jAsudabahena parIkhanA smaraNArthe, TrasTa devaDAvAlA 9000 zrI mukundabhAI gAMdhI 3000 zrI ramIlA nagInadAsa vorA 3000 zrI mukundabhAI sArAlAla nagarazeTha 6000 DaoN. bipInacaMdra hIrAlAla kApaDiyA 3000 zrI dilIpa somacaMda zAha 3000 zrI zItala ketana kauzala saMghavI 6000 DaoN. ramIlAbahena anaMtarAya saMghavI 3000 zrI vinoda maNilAla mahetA 3000 zrI guNavaMtIbahena gAMdhI 6000 zrI sumegha eca. zAha 3000 zrI madhulattA dhIrajalAla ajamerA 3000 zrI jyoti cImanalAla vasA ka000 zrI ramAdevI kAMtilAla desAI 3001 zrI nemacaMda cImanalAla kuvADiyA 3000 eka sadagRhastha taraphathI * 6000 zrI prakAza ena. koThArI 3001 zrI prabhAvanI nemacaMda kuvADiyA 3000 zrI vikramabhAI zAha 6000 eka saddagRhastha taraphathI 3000 zrI abhI je.jhaverI 3000 zrI sudhAbahena tolATa 6000 zrI ramAbahena jayaMtIlAla phatehacaMda 3000 zrI sonala je. jhaverI 3000 zrI amIcaMda Ara, zAha 80% zrI rAjala zarada zAha ane zrI zarada 300 zrI pramIlAbahena dalAla 300 zrI Indubahena ane zrI harakisana mANekalAla zAha udANI TrasTa , 300 zrI vIzapara milsa selsa korpo. ka000 giranAra cAha haste pravINabhAi 3001 zrI vasaMtalAla nAgaradAsa saMghavI bhaNasAlI .. 30 zrI jyotsanA jayaMta zAha 3000 zrI rAjulabahena rameza cheDA
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ . prabuddha jIvana che tA. 16-11-96 3000 zrI vikrama dineza pArekha 3000 zrI subhIbahena subhASa jhaverI 3000 zrI eca. DI. inDasTrIjha 3000 zrI pratApabhAI popaTalAla zAha 3000 zrI kalyANajIbhAi deDhiyA 3000 zrI puSpAbahena bipinacaMdra kApaDiyA 3000 zrI kanubhAI rasikalAla kolasAvAlA 3000 zrI Indubahena vI. moTAzA zrI ke. ena. zropha, 3000 zrI vijaya DI. mahetA 3000 zrI ramaNalAla nagInadAsa ce. TrasTa 3000 zrI mugaTabhAI vorA 3000 zrI kAzmIrA kAMti karamazI 3000 zrI lattAbahena dhruva 3000 sva. kaMcanabahena cImanalAla 3000 zrI amItAbahena mukezabhAI saMghavI 3000 zrI vanalIlA naTavaralAla mahetA ajamerA nA smaraNArthe 3000 eka sadagRhastha taraphathI 3000 zrI mohinIbahena dalAla haste mahezabhAI ajamerA 3000 zrI devIlAbahena sUryakAMta mahetA 30% zrI madhubahena caMdrakAMta talasANIyA 3000 zrI mahendrabhAI rasikalAla kolasA3000 zrI Ara. TI. parIkha 3000 zrI bAbubhAI caMpakalAla tolATa vAlA 3000 zrI lInA vI. zAha 3000 zrI aruNA ajita cokasI 3000 zrI bhAIcaMda mahetA ce. TrasTa 3000 zrI ezAko InDasTrIjha 3000 zrI e. Ara. cokasI 3000 zrI gajendra kapAsI 3000 zrI caMdrakAMta kumudacaMda cheDA 3000 zrI e. Ara. cokasI 3000 zrI jazavaMtalAla kapUracaMda zAha 3000 zrI haMsAbahena saMghoI 3000 mAtuzrI ratanabahena jeThAbhAI mAlade 3000 zrI madhurI jazavaMta zAha 3000 zrI uSA ane mAlinI zAha 3000 zrI rajanIkAMtabhAI ghaDiyALI * 2500 zrI rItubahena sughIrabhAI zAha 3000 zrI pramIlAbahena pramodabhAi zAha 3000 zrI cImanalAla ThAkoradAsa jhaverI 2501 spekTrA kansTarakzana prA. li. 3000 zrI kamaLAbahena zazikAMta patrAvAlA 3000 zrI premakumArI devacaMda gAlA 1500 zrI mahezabhAI pI. zAha 3000 zrI hemalattA premajI rAMbhIyA 3000 zrI surekhAbahena narottamabhAi zAha 1500 zrI anisa DI. zAha 3000 zrI pramodabhAi somacaMda zAha 3000 sva.premacaMdabhAI bAvIzInA 1500 zrI uSA DI. zAha 3001 ane anIza DI. zAha zrI vidyAbahena mahAsukhabhAI smaraNArthe khaMbhAtavAlAnA smaraNArthe 3000 zrI rAjendra amRtalAla 1500 eka sadagRhastha taraphathI 3001 zrI madhubhAI hIrAlAla zAha 3000 DaoN. hasamukhalAla cImanalAla 1500 zrI ena. DI. zeTha 3070 zrI esa.sI.dalAla kuvADiyA 1500 , zrI binA ajita cokasI 3000 zrI zarmiSThAbahena esa. mahetA 3000 zrImatI jazumatI hasamukhalAla 1500 zrI himAMzu cokasI 3000 zrI zirISa amRtalAla pArekha kuvADiyA 10OO zrI je. ke. zAha 3000 zrI e. ke. modI 3000 zrI zobhanA lakSmIcaMda vIsarIyA 1000 zrI maphatalAla bhIkhAcaMda phAunDezana 3001 zrI kAMtAbahena esa. dozI 3000 zrI lakSmIcaMda nAnajI vIsarIyA 1000 zrI caMdrAbahena harasukha zAha 3000 zrI ke. ema. sonAvAlA ce. TrasTa 3000 zrI amRtalAla odhavajI AyA 1000 zrI suzIlAbahena caMdrakAMta jhaverI 3000 zrI sI. ena. saMghavI ce. TrasTa 3001 zrI hInAbahena Ara. TI. zAha 1000 zrI samIra kamalakumAra mahetA 3000 zrI muktAbahena lAbhubhAI saMghavI 3000 zrI bhUpendra rasikalAla kolasAvAlA 1000 zrI navInacaMdra nAnAlAla mahetA 3000 zrI yazomatI hIrAlAla zAha 3000 zrI mInAbahena kiraNabhAI gAMdhI 1000 zrI nayanA e. zeTha 3000 zrI ratanazI velazI 3000 zrI dhIrajalAla jecaMda mahetA 1000 zrI naMditA e. zeTha 3000 zrI esa. ke. kApaDiyA , 3000 zrI puSpAbahena hIrajI 1000 zrI aMjanA zeTha 3000 zrI kAMtilAla Ara. parIkha 3000 zrI lAlajI zIvajI 1000 zrI indumatI ema. zAha - 3000 zrI maNilAla vIrajI vorA 3000 zrI vimalAbahena lAlajI 1001 zrI varSAbahena bipinabhAi zAha 3000 zrI polIthilIna prinTIMga sIlIMga uOOo zrI baLavaMtarAya harilAla zAha 1000 eka zubhecchaka taraphathI varkasa 3000 eka sadgRhastha ta2phathI haste 1OOO zrI pratApabhAi popaTalAla zAha 3000 zrI prabodha koThArI caMdrakumAra jhaverI 1000 zrI saMyuktA ane pravINa ke. mahetA 3000 zrI aravIMda sI. dalAla 3000 zrI haMsAbahena saMghavI 1001 zrI dIpAbahena chaganalAla paramAra 3000 zrI samarpaNa TrasTa 3000 zrI AkAra ArTasa 1001 zrI dhanIbahena navInacaMdra zAha 3000 zrI maMjubahena mahetA 3000 zrI kirITabhAi kolasAvALA 1001 sva. saritAbahena trikamalAla dozInA 3000 zrI ramaNIkalAla umedacaMda 3000 zrI bAbubhAI mATalIyA smaraNArthe 3000 3000 zrI ramAbahena vI. mahetA zrI anilAbahena zazikAMta mahetA 1001 zrI vimaLAbahena vrajalAla zeTha 3000 zrI dharmIbahena maNilAla mahetA 1000 3000 zrI jayaMtIlAla cunIlAla zAha eka bahena taraphathI 3000 aMzu kRSNakAMta paTela 3000 zrI kapAsI parivAra 1000 zrI rasIlA dilIpa kAnAbaLIyA 3000 zrI caMcaLabahena AnaMdIlAla paTela 3000 zrI paMkaja vIsarIyA 7513 rUpiyA eka hajArathI nIcenI kula 3000 2kama zrI kalAbahena-DaoN. snehala saMghavI 3000 zrI ravikiraNa poTarIjha varkasa
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-11-96 prabuddha jIvana jona raskinanI sAmAjika nyAyanI bhAvanA I cI. nA. paTela ApaNAM samAjamAM savarNo ane avarNo, arthAt kahevAtI ujaLiyAta ane kahevAtI halakI varNo vacce bheda sadIothI cAlato Avyo hato ane hajuya kaMika aMze pravarte che tevo aMgreja samAjamAM upalA vargo ane nIcalA vargo vacce cAlato Avato hato ane ogaNIsamI sadImAM raskinanA samaye paNa pravartato hato, ane jema ApaNA samAjamAM prajAno dharmacusta varga evo bheda zAstravihita hovAnuM mAnato tema raskinanA samayamAM aMgreja prajAno dharmacusta varga samAjanA upalA vargo ane nIcalA vargo vacceno bheda parama kRpALu 52mezva2nI (of Providence) yojanA hovAnuM mAnato. laMDananA ke parAmAM cAlatI kAmadAronI tAlIma saMsthAmAM ApelA vyAkhyAnamAM raskina evo bheda kema anyAyI gaNAya te samajAve che. upalA vargo ane nIcalA vargo vacce kharekhara bheda che kharo evo prazna pUchIne raskina sabhAmAM upasthita sukhI varganA strI- puruSone saMbodhIne kahe cheH 'sajjano ane sannArIo, huM je kahevAno chuM temAM Apane dUbhave evuM kaMi jaNAya to mane kSamA karazo. te huM kahevA nathI icchato, te to kaTu svaro saMbhaLAve che, jene mauna rahevuM hoya te rahe, paNa jagatabharamAM durbhikSanA ane yuddhanA svaro te saMbhaLAve che.' sAmAjika nyAyane lagatA potAnA vicAro spaSTa karavA skina cAra prakAranA vargabhedo gaNAve che. (1) jeo kAma kare che ane jeo rame che temanI vacce, (2) jeo utpAdana kare che ane jeo upabhoga kare che temanI vacce, ane (3) jeo bauddhika kAma kare che ane jeo zarIrasukhanuM kAma kare che temanI vacce, ane (4) jeo samajapUrvaka kAma kare che ane jeo mUDhatAthI kAma kare che temanI vacce. A cAramAMthI pahelAM vargabhedanI carcA karatAM raskina aMgrejonA dhanalobha upara kaTAkSa karato hoya tema kahe che ke aMgrejone sauthI vadhAre priya evI 2mata dhana kamAvAnI che ane e ramatanA khelADIo temAM evA tallIna thai jAya che ke phuTabolanI ramatamAM khelADIo pratispardhI khelADIone dhakkA mArIne pADI nAkhe che te karatAM vadhAre vAra temanA pratispardhI khelADIone dhakkA mArIne pADI nAkhe che. vaLI, raskina kahe che, dhana kamAvAnI ramatanuM koi prayojana nathI. jema krikeTanI ramatamAM 'rana'nuM koi prayojana nathI. paNa harIpha pakSa karatAM vadhAre '2na' karavA e ja krikeTanI ramata che, tema dhana kamAvAnI ramatamAM sau karatAM vadhAre dhana kamAvuM e ja dhana kamAvAnI ramata che. jo aMgreja puruSonI sauthI priya ramata ghana kamAvAnI che, to aMgreja strIonI sauthI priya ramata, raskina kahe che, suMdara vastro paridhAna ka2vAnI che. e ramata kevI moMghI che tenA udAharaNa rUpe pote koi jhaverInI dukAnamAM 3000 pAunDanI kiMmatanuM eka iMca jeTaluM ya pahoLuM nahi evuM gaLe vastramAM bharAvavAnuM TAMkaNI jevuM AbhUSaNa (brooch) joyuM hatuM teno ullekha karIne raskina sabhAmAM upasthita sukhI vargamAM strIone sUcana kare che ke pote AkarSaka vastro paridhAna kare che tevA vastro temanA jevI sukhI nahi evI strIo paNa paridhAna karI zake ema temaNe karavuM joie ane garIba varganI strIo anusarI zake evI 'phezano' pracalita karavI joie. aMgreja strIone atipriya evI yuddhanI 'mahAramata' (The Great Game of War) raskina kahe che 'kalpanAne to mAhata karI de evI che, paNa tenI vAstavikatA evI AkarSaka nathI.' aMgreja samAjamAM pravartatA upalA ane nIcalA vargo vaccenA bhedane lagAvI carcAno upasaMhAra karatAM raskina kahe che ke e bheda jarAya Avazyaka nathI ane kALakrame te prAmANika nAgarikonI saMmatithI nAbUda thavo ja joie, lokone samajAvavAmAM Avaze ke bIjAM prANIonuM lohI reDatI ramata jIvajaMtuone zobhe, mANasane nahi, dareka divasanA AraMbhe karavAnI prArthanA e divasanI eka kSaNanoya durvyaya na karavAno saMkalpa karavo e che ane bhojananA AraMbhe karavAnI sarvottama prArthanA (grace) ApaNe e bhojana nyAyapUrvaka meLavyuM che evI aMtaHpratIti hovI e che. (bhojananA AraMbhe karavAnI sarvottama prArthanAnA ullekhamAM raskina methyanI suvArtAnA 6ThThA prakaraNanI 11mI paMktimAM izue temanA ziSyone 'give us this day our daily bread' evI izvarane prArthanA karavAno upadeza Apyo che te anusAra prArthanA karavAno zraddhAvAna khristI kuTuMbomAM ziSTAcAra che teno nirdeza kare che.) utpAdana karatA ane upabhoga karatA vargo vaccenA bhedanI carcA karatAM raskina audyogika krAntie sarjelI Arthika samRddhinI vacceya pravartatI kAramI, hRdayadrAvaka garIbInA udAharaNa rUpe be samAcArapatromAMthI eka eka phakaro vAMcI saMbhaLAve che. e bemAMthI pahelA phakarAnI matalaba e hatI ke 1864nA navembaranI 24mI e AkhI rAta varasAda paDyo hato ane 25mInI savAre eka ukaraDA upara ThaMDIthI thIjI jaine mRtyu pAmelo koi garIba puruSa beThelI mudrAmAM hADakAM vINIne cUsato hato, ane bIjA phakarAnI matalaba e hatI ke jovAmAM Avyo hato ane polIsa tapAsamAM jaNAyuM hatuM ke e mANasa bhUkhe maratA garIbo kahovAi gayelA mAMsanA TukaDAo karaDI khAtA hatA ane ghoDAonA hADakAMnA polANamAMthI asthimajjA (bone marrow) cUsatA. garIbonI AvI karuNa sthitinA mULamAM, raskinanA mate, keTalAka lokonI yenakena prakAreNa dhana kamAvAnI vRtti che, te kahe che H 'Apa eka vAta niHzaMka joi zakazo ke jyAre paNa koi vyakti ke rASTranuM mukhya dhyeya dhana kamAvAnuM hoya che tyAre dhana anyAyI rIte meLavAya che ane anyAyI rIte kharacAya che.' koi vyaktinuM mukhya dhyeya ghana kamAvAnuM che ke nahi teno nirNaya ka2vAnI raskina e matalabanI kasoTI jaNAve che ke jo te vyakti madhya vaye pahoMcatAM potAnI jAtane kahI zake 'mArI pAse zeSa jIvana gALavA pUratuM dhana che, jema e dhana huM nyAyI rIte kamAyo chuM tema tene nyAyI rIte kharacIza ane jagatamAM niSkiMcana Avyo hato tema jagatamAMthI niSkiMcana jaiza.' to jANavuM ke e vyaktinuM mukhya dhyeya dhana kamAvAnuM nathI, paNa je vyakti pAse samAjamAM tenA sthAnane ane tenI sthitine chAje evI rIte zeSa jIvana gALavA pUratuM dhana hoya chatAM te haju vadhAre kamAvAnI ane mRtyu Ave tyAre pote dhanavAna hoya evI icchA rAkhe to jANavuM ke te vyaktinuM mukhya dhyeya dhana kamAvAnuM che. bauddhika kAma ane zarIrazramanA kAma vaccenA bhedane lagatA trIjA . muddA aMge raskinano mata e che ke e praznano nyAyanI daSTie vicAra karavo joie. potAnA e matanA samarthanamAM raskina izunA nyAya karavAnA Adezano ullekha kare che ane kahe cheH * nyAya karavo e ja izvaranI sAcI sevA che, nahi ke prArthanAo gAvI te, saMkalpapUrvaka karelA dareka kArya dvArA karelI prArthanA e ja sAcI prArthanA che.' nyAya karavAnuM mahatva samajAvatAM raskina kahe che ke sukhI varganAM strIpuruSo ravivAre
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ ', sArAM sArAM vastro paridhAna karIne devaLamAM prArthanA karavA jaze ane temanA bALakonA mAthe 'heTa' mAM sohAmaNAM nAnA pIchA haze, devaLe jatAM mArgamAM e strIpuruSo rasto vALatA koi garIba bALakane joze ane e bALake potAne vadhAre sArI bhIkha maLe e uddezathI cIMtharAM jevAM vastro paheryA haze to, raskina zrotAomAM sukhI varganAM strIpuruSone pUche che, e garIba bALakanA mAthe 'heTa'mAM sohAmaNuM eka nAnuM pIchuM kema na hovuM joie, ane AMtare ravivAre (every other sunday) e strIpuruSo temanA eka bALakane rasto vALavAnuM kAma soMpIne pelA garIba bALakane 'heTa' mAM eka sohAmaNA pIMchA sAthe temanI sAthe devaLamAM kema na lai jAya. raskinanA A sUcanano sukhI varganA e strIpuruSo jo evo uttara Ape ke pote ema nathI karatAM kAraNa ke parama kRpALu paramAtmAe jemane je je sthitimAM mUkyAM hoya te sthitimAM temaNe saMtuSTa rahevuM joie, to, 'hA mitro, e ja vAta che ne', jarA AvezapUrvaka raskina kahe che, 'parama kRpALu paramAtmAe temane e sthitimAM mUkyAM che ke Ape ?' e praznano uttara, raskina kahe che, jyAM sudhI da22oja savAre ApaNane lAbhadAyI thAya evuM zuM karIzuM ema nahi paNa nyAyI hoya evuM zuM karIzuM ema paNa jAtane pUchIe nahi ane nyAya karavAmAM gALelA eka kalAkanuM mUlya prArthanA karavAmAM gALelA 70 varSo jeTaluM che. e samajavA jeTalA ApaNe khristI nahi thaie, tyAM sudhI ApaNane nahi maLe. prabuddha jIvana zrotAomAM sukhI varganAM strIpuruSone Ama nyAya karavAnuM mahattva samajAvIne raskina zrotAomAM kAmadArone AzvAsana Ape che ke evo divasa avazya Avaze jyAre jeo pArlAmenTamAM bhASaNo kare che paNa pArlAmenTanI bahAra lokahitanuM kaMi kAma karatA nathI temane ja ApavAmAM Ave che te karatAM jeo pArlAmenTamAM cUpa rahe che paNa pArlAmenTanI bahAra lokahitanuM kAma kAma kare che temane vadhAre ApavAmAM Avaze. kheDUtone Aje je ApavAmAM Ave che te karatAM temane vadhAre ApavAmAM Avaze, vakilone Aje je ApavAmAM Ave che te karatAM temane ochuM ApavAmAM Avaze, zarIra zramanuM kAma karanArAo sAruM ArAmano pUrato samaya niyata karavAmAM Avaze ane e samaya daramiyAna ramato jemAM kRtrima puSpo ane kRtrima prakAza hoya ane jemAM garIbIthI paravaza banI yuvatIo nRtya karatI hoya evA udyAnamAM nahi, paNa jemAM sAcAM puSpo hoya, jemAM sUryano ja prakAza hoya ane jemAM AnaMdanA ulAlasathI bALako nRtya karatAM hoya evA udyAnamAM sAttvika AnaMda Ape evI haze. netrayajJa saMghanA upakrame zrI ravizaMkara mahArAja AMkhanI hospiTala, cikhodarA dvArA sva. dhIrajabahena dIpacaMda zAhanA smaraNArthe pro. tArAbahena ramaNalAla zAhanA Arthika sahayogathI netrayajJanuM Ayojana zanivA2, tA. 14mI Disembara 1996nA roja cIkhalI (ji. valasADa) mukAme ka2vAmAM AvyuM che. maMtrIo tA. 16-1196 samajapUrvaka ane mUDhatAthI karelA kAma vaccenA bhedane lagatA muddA aMge raskinano abhiprAya e matalabano che ke samajapUrvaka kareluM kAma upayogI hoya evuM kAma kaThora hoya topaNa tenI sAme koi vAMdho letuM nathI, koie levo paNa na joie, sarva prakAranA durvyayomAM zramano durvyaya vadhAremAM vadhAre kharAba che. vaLI samajapUrvaka kareluM kAma prAmANika hoya. aMgreja prajA, raskina kahe che, haLavAmAM haLavI ramatomAM nyAya vartananI apekSA rAkhe che, paNa e bhAre AzcaryanI vAta cheke, vyApArIo temanA harIpho upara sarasAi meLavavA anucita vecANarItiono Azraya le che. teno koi virodha nathI karatuM. samajapUrvaka karelA kAmanuM trIjuM lakSaNa raskina e jaNAve che ke evuM kAma umaMgathI kareluM hoya. potAno A mata spaSTa karavA raskina 'je koi nAnA bALaka jevA thaine izvaranuM rAjya nahi svIkAre te temAM praveza nahi karI zake! ane 'nAnAM bALakone mArI pAse AvavA do, temane merI pAse AvatA roko nahi, kAraNa ke izvaranuM rAjya temanA jevAnuM che' e matalabanAM izunA vacano TAMkIne kahe che, 'dhyAnamAM rAkho, bALakonuM nahi, bALako jevAnuM, ApaNe je meLavavAnuM che te tI bALakonA svabhAvanA lakSaNo' evAM bALako namra hoya che, bIjuM e ke evAM bALako temanA mAtApitA saMskArI bALakonA traNa lakSaNo raskina gaNAve cheH paheluM e ke upara zraddhA rAkhe che, ane trIjuM e ke evAM bALako premALa ane udAra hoya ane tethI umaMgamAM rahe che. raskinanA mata anusAra saMskArI kAmadAromAM paNa e traNe lakSaNo hoya che, evA kAmadAro mAne che ke pote bahu ochuM jANe che, potAnAM ghaNA uparIo pote che te karatAM vadhAre samaju hoya che ane tethI temanI para zraddhA rAkhe che, temanI sUcanAonuM pAlana kare che, bhaviSyamAM zuM thaze tenI ciMtA nathI karatAM, potAnAM rojabarojanA kartavyono ja vicAra kare che ane ramaNIya ramato mATe sadA taiyAra hoya che, ramaNIya ramata eTale sUryanI ramata jevI, te prabhAte nIce dhummasa sAthe ane upara vAdaLa sAthe rame che tevI.' 'e sUrya ja' vyAkhyAnano upasaMhAra karatAM raskina kahe che, sAco kAmadAra che.' ema sUryane ja sAco kAmadAra kahIne raskina zrotAomAM kAmadArone sUcavatA jaNAya che ke jema sUrya jagatane prakAza ApavAnuM potAnuM kartavya avirata AnaMdapUrvaka karato rahe che tema temaNe paNa sadA praphullita rahIne temanA kartavyo karatAM rahevuM joie . kasturabA gAMdhI smAraka TrasTa, kobAnI mulAkAta A varSe paryuSaNa vyAkhyAnamALA daramiyAna kasturabA gAMdhI smAraka TrasTa, kobA (ji. gAMdhInagara)ne Arthika sahAya karavAno kAryakrama hAtha dharavAmAM Avyo hato. saMgha dvArA ekatra thayela rakamano ceka arpaNa karavAno kAryakrama kasturabA gAMdhI smAraka TrasTa, kobAmAM phebruArInA pahelA ke bIjA aThavADiyAmAM yojavAmAM Avaze. jeo A kAryakramamAM joDAvA icchatA hoya temaNe potAnA nAma ane phona naMbara saMghanA kAryAlayamAM 25mI Disembara sudhImAM noMdhAvI levA vinaMtI che. 7 maMtrIo mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha ja mudraka, prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha C prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400 004, phonaH 3810296, mudraNaspAna rilAyansa ophaseTa prinTarsa, 69 khoDiyA sTrITa, muMbaI-400008. lesaraTAipaseTiMga: muni, muMbaI-400 092.
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ varSa : (50) + 7 aMkaH12 tA. 16-12-9 O O O zrI muMbai jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra prabhuTTu jIvana prabudde jIvana pAkSika 1939thI 1989 : 50 varSa taMtrI : ramaNalAla cI. zAha galata namUnA lazkaramAM sainikone tAlIma ApatI vakhate keTalIka bAbatamAM jaladI samajAya e mATe eka khoTI rIta ke paddhati batAvavAmAM Ave che. ene 'galata namUnA' kahevAmAM Ave che. tyAra pachI sAcI rIta ke paddhati batAvavAmAM Ave che ane ene 'sahI namUnA' kahevAmAM Ave. beya jAtanA namUnA batAvavAthI sAcuM zuM ane khoTuM zuM ane enI vacceno taphAvata zo che te sainika tarata pArakhI zake che. sAcAM ane khoTAM udAharaNa ema be bAjubAjumAM rAkhavAthI baMne vacce kyAM ane keTaluM aMtara che e tarata UDIne AMkhe vaLage che. bhArate AjhAdInI laData daramiyAna ghaNA sahI namUnA batAvyA. AjhAdI pachI sattAsthAne AvanAra pratiSThita evI ghaNI vyaktioe bhAratanI lokazAhI mATe zaramarUpa gaNAya evA galata namUnA batAvyA che. bhAratanA bhUtapUrva vaDApradhAna pI.vI. narasiMharAvanuM nAma keTalAMka kaubhAMDomAM saMDovAyeluM hovAthI emane korTamAM AropInA pIMjarAmAM UbhA rAkhavAmAM AvyA hatA. narasiMharAva nirdoSa chUTaze ke emane sajA thaze e to bhaviSyanA hAthamAM che, paraMtu samagra dezanA eka sarvocca sattAsthAna paranI vaDA pradhAna jevI vyaktine AropI tarIke korTamAM hAjara thavuM paDe ethI vadhu nAmozIbharI sthiti kaI hoI zake ? tAmilanADunA bhUtapUrva mukhya maMtrI jayalalitAne, bhraSTAcAranA keTalAka kissAmAM saMDovAyA hovAne kAraNe jelamAM pUravAmAM AvyAM che. muMbainA eka bhUtapUrva zerIphane pagarakhAnAM kaubhAMDamAM saMDovAyA hovAne kAraNe kedamAM pUravAmAM AvyA che. sukharAma, bhajanalAla vagerenI sAme kAryavAhI cAlI rahI che. thoDA vakhata pahelAM jaina baMdhuonI DAyarImAMthI keTalA badhA kahevAtA moTA mANasonAM nAma nIkaLyAM hatAM ! je dezamAM vaDA pradhAna, rAjyanA mukhya maMtrIo, meyo, ze2Ipho, jevI ucca pratiSThita sattAdhArI vyaktio ja 'vADa cIbhaDAM gaLe' jevI rIte vartatI hoya e dezanI prajAnA mAnasa upara kevI gherI nirAzAnI chApa aMkita thai jAya e samajAya evuM che. paraMtu duHkhanI vAta e che ke A badhA galata namUnAne 'sahI namUnA' tarIke samajIne, emano Adarza potAnI sAme rAkhIne bIjA UgatA navA rAjakAraNIo paNa e ja dizAmAM gati karatA hoya che. teo bole che 'are, indirA gAMdhI, rAjIva gAMdhI ke narasiMharAva jevAne kaMi thayuM nathI to ApaNane zuM thavAnuM che ? je nANAM maLaze emAMthI sArAmAM sArA vakIlone rokIne vAtane pAMcapaMda2 varasa khoraMbhe pADI detAM kyAM nathI AvaDatuM?' AvI manodazA rAjadvArI ane anya kSetranA yuvAnomAM jyAre jovA maLe che tyAre ApaNo kheda vadhI jAya che. Licence to post without prepayment No. 37 Regd. No. MH / MBI-South / 54 / 97 bhAratamAM bhraSTAcAranI zarUAta to AjhAdI maLyA pachI tarata javAharalAla naherunA zAsanakALa daramiyAna ja cAlu thai gai hatI. naherunA pahelA pradhAna maMDaLanA pradhAna kRSNamenane, koMgrese te vakhate vArSika lavAjama rUA. 50 briTanamAM jamA karAvelA be lAkha rUpiyA potAnA aMgata upayoga mATe vAparI lIdhA hatA. enI phariyAda saradAra paTela ane maulAnA AjhAde mahAtmA gAMghIjI AgaLa karI hatI, paraMtu javAharalAle gAMdhIjI AgaLa kRSNamenanano lUlo bacAva karI vAtane dAbI dIdhI hatI. A ghaTanAnI vigato maulAnA AjhAde potAnI aMgata DAyarImAM lakhI che. tyAra pachI kRSNamenana jyAre saMrakSaNa pradhAna hatA tyAre jIpanA sodAmAM paNa emaNe AcarelI gerarItionI vigato bahAra AvI hatI. 1952mAM tAmilanADu (tyAre madrAsa) mAMthI prajAnA pratinidhi tarIke cUMTAi AvelA koMgresa saMsadasabhya mudAliyAre saMsadamAM eka prazna pUchavA mATe eka udyogapati pAsethI moTI lAMca lIdhI hatI. e puravAra thatAM mudAliyArane saMsadamAMthI baratarapha karavAmAM AvyA hatA. tyArapachI haridAsa muMdaDAnI kaMpanInI ghaTanA bahAra AvI hatI. te vakhatanA nANApradhAna TI. TI. kRSNamAcArI ane eca. ema. paTelanuM nAma emAM saMkaLAyeluM hatuM. javAharalAlanA jamAi phiroja gAMdhIe A pola bahAra pADI hatI. haridAsa muMdaDAe tapAsa samiti samakSa kabUla karyuM hatuM ke A sodAthI potAne thayelA lAbhamAMthI emaNe koMgresane badhuM maLIne aDhI lAkha rUpiyA khAnagImAM ApyA hatA. udyogapatine vIsa karoDa rUpiyAnI lona gerarItithI ApI hatI. dharmA naherunI sa2kAre tyAra pachI dharma tejA nAmanA jahAja kaMpanInA tejAe karoDo rUpiyAnI Avaka-saMpatti chUpAvyAM hatAM. rAmamanohara lohiyAe vigato ekatra karI A kaubhAMDa khulluM pADyuM hatuM. dharmA tejA pAsethI koMgresI netAoe keTalI rakama meLavI hatI enI badhI vigato bahAra AvI zakI niha. javAharalAla naherunA vakhatamAM judAM judAM rAjyonA pradhAnoe AcarelA bhraSTAcAranI vAto bahAra AvatI, paraMtu te sAme teo pagalAM letA nahi. emanI pratibhA eTalI moTI ane kaDaka hatI ke koi bolI zakatuM nahi. bhraSTa pradhAno potAnI sAme virodha kare tyAre emane bolatA baMdha karavA mATe teo temane potAnI pAse bolAvIne e badhI vigato bahAra pADavAnI dhamakI ApatA. apanAvI hatI. emaNe dilhInI sTeTa beMkanI zAkhAmAMthI sATha lAkha javAharalAlanI nItirItine ja indirAe vadhu vyApaka rIte rUpiyA nagaravAlA pAse maMgAvyA e ghaTanA uparathI ane nagaravAlAnA bhedI mRtyunI vAta uparathI paDado haTyo nahi. A gALA daramiyAna peTroliyama khAtAnA pradhAna prakAzacaMdra seTI, saMjaya gAMdhI, kamalanAtha, harIza jaina vagerenAM nAma karoDo rUpiyAnA DIjhala kaubhAMDamAM bahAra AvyAM hatAM. indirA gAMdhInI maherabAnI meLavanAra mahArASTranA mukhya maMtrI abdula rahemAna aMtulee 'iMdirA gAMdhI pratibhA pratiSThAna TrasTa' ethI aMtulene gAdI choDavI paDI hatI. indirA emane bacAvI zakyAM dvArA AcarelA sImenTa kaubhAMDamAM nyAyamUrti lenTine je cukAdo Apyo nahi.
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-12-96. prabuddha jIvana , " saraNI hoya to paNa paraMtu tAjI ThATha mATe have bhAravALathI para che tyAre indirA gAMdhInA vakhatamAM saMrakSaNa pradhAna jagajIvanarAmanA rASTro (Island Nation) zIkhI gayAM che. keTalAye dhanADhyonA khAtAmAM jeguAravimAna, sabamarIna ane topanA sodAmAM eMsI karoDa khAtAMo AvAM rASTromAM vadhatA cAlyAM che. rUpiyAnI lAMca levAI hatI evA AkSepo thayA hatA, paraMtu enI badhI vartamAna samayamAM jIvana uttarottara kharcALa ane vadhu bhogavigato bahAra AvI zakI nahi. vilAsavALuM thatuM jAya che. Ama to mANasa peTamAM samAya ethI vadhu * rAjIva gAMdhInA zAsanakALa daramiyAna bophorsa topanA sodAmAM khAI zakato nathI ane ene suvA mATe cha sAta phUTathI vadhAre jagyAnI. levAyelI karoDo rUpiyAnI lAMcanI vigato, ATalAM varSo pasAra thavA jarUra paDatI nathI. paraMtu mANasanI tRSaNAne koI aMta nathI. potAnI chatAM bahAra nathI AvI. eka mahilA patrakAre A sodAmAM khavAyelAM pAse judA judA zaheromAM sarasa baMgalA hoya, hila sTezano para baMgalA " nANAM aMge mAhitI pragaTa karI hatI. hoya, phArmahAusa hoya, moMghAmAM moMghI moTaragADIo hoya, aMgata tAjetaramAM sukharAma, zIlA kaula ane bhajanalAla vagerenAM nAmo athavA kaMpanInI mAlikInuM potAne mATe juduM vimAna hoya, chAzavAre camakyAM che. yuriyA kaubhAMDanI to vaLI judI ja vAta che. judAM judAM nAcagAnanI pArTIo thatI hoya, deza videzanI lAMbI lAMbI sapharo thatI. rAjyomAM, AjhAdI maLI tyAranA vakhatathI nAnAM moTA bhraSTAcAro thatAM hoya. mobAila phona para deza videzamAM nirAMte vAto thatI hoya-chato. ja rahyAM che. DisTIlarI kaubhAMDa, bhUsA kaubhAMDa, loTarI kaubhAMDa, suvarNa mANasane saMtoSa thato nathI. moMghAmAM modhuM ane sArAmAM sAruM, pote kaubhAMDa. mArati kAra kaubhAMDa, khanIja kaubhAMDa, TI.vI. kaubhAMDa, maphata abhimAna laI zake evuM maulika advitIya potAnI pAse badhuM hoya evuM sADI kaubhAMDa, bhikSuka nidhi kaubhAMDa, pUrarAhata kaubhAMDa, vastrodyoga te Icache. paNa AvA Adhunika rajavADI ThATha mATe to lAkho nahi karoDo kaubhAMDa, khAMDaAyAta kaubhAMDa, aphINa kabhAMDa, ghAsacArI rUpiyA paNa ochA paDe. paraMtu potAnI sahIthI udyogapatio jo tagaDA kaubhAMDa-kaubhAMDa kaubhAMDa-gaNatAM nA Ave pAra. * thaI zakatA hoya to pote paNa tagaDA kema na thavuM? AvI AvI vicArakaubhAMDo ane bhraSTAcAra mAtra bhAratamAM ja thAya che evuM nathI. saraNI. AvA AvA manoratho rAjanetAone kuTila AcaraNamAM, pAkistAnamAM amubakhAnathI zarU karIne Aja sudhI sattAdhIzo kALAM che ane bhaNazAramAM ghasaDI jAya che. athavA koikanI bharatIthI nANAM banAvatA AvyA che. baMgalA dezamAM paNa e ja paristhiti che. teo ghasaDAI jAya che ane pakaDAya che tyAre pastAya che. bhraSTAcAranuM jApAnamAM mukhyamaMtrItanAkA ane emanA anugAmI miyAjhAvAne moTI kSetra Ama nAnA paTAvALAthI mAMDIne vaDA pradhAna sudhI vistareluM che, lAMca levAnA mude rAjInAmAM ApavA paDyAM hatAM. amArakAmAM A roga have bhAratavAsIonA lohImAM paNa prasarI gayA che. nikasanane voTarageTanA kaubhAMDa mATe ImpIca karavAmAM AvyA hatA. zuM bhraSTAcAra nirmULa nahi thAya ? bhraSTAcAra saMpUrNapaNe kyAreya pramukha regana IrAna sAthenA konTrAkaTamAM saMDovAyA hatA. bila : nimULa nahi thAya. TheTha prAcIna kALathI e cAlyo Ave che. ane harananuM nAma vAITa voTara skenDalamAM bolAya che. InDoneziyAnA manaSyanA astitva sAthe e rahevAno ja. paraMtu enuM pramANa vadhAre ke pramukha sukArno ane suhartAe, philipAInsanA mArkose ane dakSiNa ochuM saMbhavI zake che. e mATe bhAre puruSArthanI apekSA rahe che. jyAM koriyAnA pramukho cuna du chAna ane roha te hue karoDo Dolara sudhI bhAratamAM garIbI ane bekArI che, sarakArI ane anya geranItithI banAvyA hatA. vartamAna samayanAM khAvAM to DajhanabaMdha nAmo karmacArIonI Arthika sthiti sAdhAraNa sAmAnya che tyAM sudhI bhraSTAcAra Aii zakAya rASTranI sarvocca sattA para rahevuM ane aMtarathI prAmANika nirmaLa thavAnI AzA baha rAkhI zakAya nahi. jema jema vilaNa vadhatuM rahevuM e ghaNI kaThina vAta che. kyAreka jAte paisA na banAvyA hoya to paNa bIjAne te banAvavAmAM pote madadarUpa thayA hoya evA dAkhalAo jAya, lokone saMtoSakAraka sAdhAraNa rojagArI maLatI jAya, jema jema garIbInuM pramANa ochuM thatuM jAya tema tema bhraSTAcAra ghaTato jAya. paNa ochA nathI. prAmANikatAnI sAthe nyAyabuddhi hoya to ja AvI alabatta, vakhatovakhata bhraSTAcAranuM svarUpa badalAtuM jaze. iMdirA gAMdhI gerarItiothI dUra rahI zakAya. ghaNA dezomAM lAMcaruzvata bahudhA ucca stare ja, ghaNI moTI rakamanI hoya che. sAmAnya prajAjanane rojiMdA vepArI maMDaLo pAsethI nANAM paDAvatAM hatAM to rAjIva gAMdIe videzI kaMpanIo sAthenA sodAomAM hisso rakhAvavAnuM vicAryuM hatuM. vyavahAramAM hADamArI nathI hotI. bhAratamAM nIcenA stare paNa ghaNI bhraSTatA che. rezana kArDa, Teliphona, relave TikiTa, DrAIviMga lAyasansa, tAmilanADumAM eka pradhAne garIbone maphata ghara ApavAnI yojanA ghaDI, to bIjAe garIba strIone maphata sADI ApavAnI yojanA vahetI TrAphika polisa, zALA kolejamAM praveza vagere sarvastare rojiMdI hADamArI bhraSTAcArane lIdhe pravarte che. mUkI. ethI lokonAM hRdaya jItI zakAya ane potAnAM badhAM gajavAM bharI zakAya. '. bhAratamAM rAjakIya kSetre bhraSTAcAranuM moTuM kAraNa te cUMTaNIbhaMDoLa rIkAya. che. moTA bhAganA rAjakAraNIo pAse potAno anya vyavasAya ke garIbI hoya ane bekArI hoya eTale bhraSTAcAra nirmULa na thAya AvakanAM sAdhano pUratA pramANamAM nathI hotAM, paraMtu cUMTaNI laDavA mATe evuM nathI, paNa e mATe to samagra dezane dorI zake evI nirmaLa ane ghaNAM nANAM joie. pakSa taraphathI thoDAMka maLe, paNa bAkInAM to jAte je te ja sabaLa netAgIrI joIe. prAdezika dhoraNe paNa evA netAo atyAre meLavavAM paDe. je vyakita rAjanetAne khAnagImAM moTI rakama Ape te pachI mAta khAsa jovA nathI maLatA, to rASTrIya stare to evuM vyaktitva upasI evA rAjanetA pAsethI geralAbha paNa uThAve, athavA jeNe nANAM khao AvatAM to ThIka ThIka samaya lAgaze. che ane bIjI cUMTaNI mATe nANAM joie. e kyAMthI lAvavAM? sahelo bhAratamAM kevaLa galata namUnA ja che evuM nathI. saMniSTha zAsanakartA rasto te potAnI sattA vAparIne lAIsansa, paramiTa apAvavAM, moTAM tarIke saradAra paTela, rAjendra bAbu, lAla bahAdura zAstrI, goviMda sodAnAM TenDaro kADhI, amuka peDhI mATe maMjura karAvI temAMthI kamizana vallabha paMta, annAdurAI vagere ghaNAe 'sahI namUnA'nI khAtarI karAvI meLavavuM. AvI bahu moTI rakama maLe to tena pakaDAya evI rIte rAkhavI che. bhAratIya bhUmi evI che ane enAM sAMskRtika mULa eTalAM UMDAM che. kyAM? svisa beMkanAM zaraNa jevuM koI zaraNa nahi. sahelAIthI khAtuM ke bhraSTAcAranA saMkhyAbaMdha dAkhalAo jovA maLatI hovA chatAM citra kholAvAya ane khAtAno koDanaMbara maLI jAya. bhAratamAMthI kALAM nANAM taddana nirAzAjanaka ja che ane raheze evuM kahI zakAya nahi. meLavI DolaramAM tenuM rUpAMtara karAvavuM ane svisa beMkamAM jamA na vaLI, ATaluM badhuM thayuM hovA chatAM, bhale ThIka ThIka vAra lAge che karAvavAmAM mAthAkuTa vadhu rahe che eTale bhraSTa rAjanetAoe zodhI kADhayuM to paNa bhAratamAM lokazAhInAM mUlyonAM mULa UMDAM che, eTale ja suprIma ke videzI kaMpanIne koika vastano orDara ApI tenuM kamizana sIdhuM svisa korTa, cUMTaNIpaMca, sI.bI.AI.vagere dvArA gunAone pakaDavAnI ane beMkamAM jamA karAvavAmAM vadhu saraLatA rahe. sajA karavAnI prakriyA maMda gatie paNa vyavasthita rIte cAle che. Ama duniyAbharamAM bhraSTAcArane poSavAmAM svisa beMkono phALo " eTale ja sadaMtara nirAzA rAkhavAne koI kAraNa nathI. ocho nathI. have to svisa beMkanI paddhati keTalAMye nAnAM nAnAM TApu D ramaNalAla cI. zAha
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-12-96 prabuddha jIvana 'paMcataMtra'mAM dhana-mImAMsA ] DaoN. raNajita paTela (anAmI) traNeka sAla pUrve eka garIba majUra mAre ghare AvIne kahe : ' Aje to huM tamAre ghare jamIne ja javAno.' meM kahyuM : 'kayA adhikArathI ?' to te kahe : 'trIseka sAla pUrve A makAna baMdhAtuM hatuM tyAre meM majUrI karI che.' meM kahyuM : 'majUrInA paisA meM cUkavelA ke nahIM ?' e kahe : 'cUkavelA... paNa Aje mane kAma maLyuM nathI...eTale huM ahIM khAine ja javAno.' adhikArapUrvaka e jamIne ja gayo ! da22ojanuM da22oja 2LIne khAtI mArI kAma karanArIne meM sahajabhAve pUchyuM : 'zazi ! ghAra ke tane lAkha rUpiyA maLe to tuM zuM kare ?' kSaNano paNa vicAra karyA vinA eNe javAba Apyo : ' anAjathI mAruM ghara bharI dauM.' ardhI sadI-purANA mArA adhyApaka mitrane, sastA bhAve rAkhelI jamIna moMghA dare vecatAM mAtabara napho thayo...eTale ghare AvIne kahe : 'anAmI ! ATalA badhA paisAnuM huM zuM karuM ?' mArA eka berIsTara mitrane meM pUchyuM : 'tamArI pAse karoDa rUpiyA hoya to zuM karo ?' emaNe je yojanAo kahI batAvI emAM karoDanuM to batrIsA bhojanamAM caTaNI jeTaluM sthAna hatuM. to A che dhanano abhimanyu-cakrAvo ! daridratAnA duHkhe pIDAtI sudAmAnI vyavahAradakSa patnIne mana anna ane dhananI tulanAe jJAna paNa nirarthaka lAge che. e kahe che H 'e jJAna mane gamatuM nathI RRSirAyajI re, lAvo, bALaka mAge anna, lAguM pAyajI re' 'kepiTala'nA vidhAnakartA mArkase to ApaNI badhI ja sAmAjika, dhArmika, rAjakIya ane sAMskRtika saMsthAono ghATa ne DhAMco samAjanI je prakAranI Arthika sthiti hoya che tene anurUpa darzAvyo che ne vargavigraha dvArA majUrazAhInA vijaya-rAjyanI kalpanA karI che. dhananuM AvuM anivArya prAbalya samajIne to ApaNA RSimunio ane smRtikAroe jIvananA cAra puruSArthamAM arthane paNa agatyano puruSArtha gaNAvyo che. jenI pAse dhana nathI e to duHkhI che ja, paNa jenI pAse adhika ghana che te to tethI ya vizeSa du:khI che. 'paMcataMtra'kAre dhananI chata ne achatanI ThIka ThIka mImAMsA karI che. 'paMcataMtra'nAM pAMca taMtromAM prathama taMtra 'mitrabheda' nAme che. mAhilA2opya nagarano vaNikaputra nAme vardhamAna, dharmanItithI vipula vaibhava kamAvA chatAM kahe che : 'puSkaLa dhana hoya to paNa vadhAre dhana pedA karavAnA upAyo vicAravA joie ane ka2vA joie - kAraNa ? - kahyuM che ke : 'evI koi vastu nathI je dhanathI siddha na thAya. mATe buddhimAna puruSe prayatnapUrvaka ekamAtra dhananuM saMpAdana karavuM joie. jenI pAse dhana hoya che tene mitro maLe che, jenI pAse dhana hoya che tenI sAthe sagAMo saMbaMdha rAkhe che, jenI pAse dhana hoya che te A lokamAM puruSa kahevAya che-ane jenI pAse dhana hoya che te paMDita kahevAya che. dhananI icchAvALA manuSyoe-yAcakoe-dhanavAnonA viSayamAM na gAyelI evI koi vidyA, koi dAna, koi zilpa ke koi kalA nathI. arthAt yAcako dhanavAnonI stuti karatAM temane sarvaguNasaMpanna tarIke varNave che. A lokamAM parAyo mANasa paNa dhanikono svajana thaI paDe che; ane daridrone mATe svajana paNa te ja kSaNathI durjana thai paDe che. parvato uparathI nIkaLelI tathA AgaLa jatAM ekatra thaine vRddhi pAmelI nadIothI jema lokonI sarva kriyAo pravarte che, tema vRddhi pAmelA ane ekatra thayelA dhana vaDe paNa sarva kriyAo pravarte che. apUjyanI paNa je pUjA karavAmAM Ave che, agamyanI pAse paNa je javAmAM Ave che tathA avaMghane paNa je vaMdana karavAmAM Ave che te dhanano prabhAva che. khorAkathI jema iMdriyo kArya karatI bane che tema dhanathI sarva kAryo thAya che. e kAraNathI dhanane sarva sAdhana-sarva vastu siddhi karanAra tarIke varNavavAmAM Ave che . dhananI icchAvALA A jIvalokanAM manuSyo smazAnamAM paNa rahe che. ane potAno pitA paNa jo nirdhana hoya to teno dUrathI ja tyAga karIne cAlyAM jAya che. jemanI vaya vItI gai hoya evA puruSo paNa jo dhanavAna hoya to taruNa dekhAya che, ane jeo dhanahIna hoya che teo yuvAvasthAmAM paNa vRddha banI jAya che. sarve muLA vAMcanamAzrayante - to evuM dhana prApta bhikSA, (2) rAjAnI sevA, (3) khetI, (4) vidyopArjana, (5) zI rIte thAya ? 'paMcataMtra'kAra dhanaprAptinA cha upAya darzAve che. (1) dhIradhAra ane (6) vepAra. dhanaprAptinA A sarva upAyomAM mAlano saMgharo karavAno upAya uttama che. dhanaprAptine mATe e eka ja upAyanI prazaMsA karelI che. e sivAyanA bIjA upAyo to saMzAyAtmaka kahyA che. dhanaprApti kAje sAta prakArano vepAra darzAvyo che, temAM sugaMdhI padArtho vecavAno vepAra (jemAM ekanA so lai zakAya), nANAvaTIno dhaMdho-maMDaLIno vepAra, oLakhItA gharAkone mAla pUro pADavAno vepAra, khoTI kiMmata kahevI (ane tethI dhana pedA karavuM), khoTAM tolamApa rAkhavAM (devAnI pAMca zerI sADAcAra zera vajananI rAkhavIne levAnI sADA pAMcazeranI rAkhavI) ane dezAvarathI mAla AyAta karavo vagere...dUra dezAntaramAM gayelA loko jathAbaMdha mAla vecavAnA vepAramAM udyamathI bamaNuM athavA tramaNuM dhana meLave che. vananA svAmI piMgalakanuM maMtrIpada gumAvI beThelAM be ziyALadamanaka ane kaTaka vaccenA saMvAdamAM paNa dhana-prazasti Ave che. karaTaka damanakane kahe che : '(siMhano) khAtAM vadhelo AhAra to ApaNI pAse che ja; pachI A khaTapaTanuM zuM kAma che ?' javAbamAM damanaka kahe che H 'to tamezuM mAtra AhAranI ja icchAvALA cho ? e barAbara nathI. kahyuM che ke 'mitro upara upakAra karavA mATe ane zatru upara apakA2 ka2vA mATe DAhyA mANaso (dhanaprApti mATe) rAjAno Azraya kare che. mAtra jaThara to koNa bharatuM nathI ?' ... kAgaDo paNa lAMbA kALa sudhI jIve che ane bali khAya che...vaLI nadInA tIre UbhelA tRNanuM paNa janma sAphalya che ke je pANImAM DUbavAne kAraNe vyAkuLa thayelA manuSyanA hAthano AdhAra bane che...to pachI dhananI to vAta ja zI ! zUravIra, vidyAvAna ane sevA temAMthI dhana ekatra kare che...vaLI je rAjA pAsethI dhana na maLe teno jANanAra e traNa puruSo suvarNapuSpita A pRthvIne cUMTe che...arthAt AkaDAnA vRkSanI jema, tyAga karavo joie.' 'paMcataMtra'nA prathama taMtramAM 'parivrAjaka ane dhutAro' nAmanI vArtAmAM paNa, adhika dhanavALo parivrAjaka koino paNa vizvAsa karato nathI...enAM rAta ne divasa dhananI ciMtAmAM ja vyatIta thAya che eTale e kaMTALIne kahe che H 'dhananuM upArjana karavAmAM duHkha che, upArjana karelA dhananuM rakSaNa karavAmAM paNa duHkha che, AvakamAM paNa duHkha che ane vyayamAM paNa duHkha che, mATe kaSTamaya evA dhanane dhikkAra che.' vaLI, e ja vArtAmAM dhananA nAzanI vAta karatAM eka zlokamAM kahe che: "khoTI salAhathI rAjA, bIjAonA saMgathI pati, lADa laDAvavAthI putra, adhyayana na karavAthI brAhmaNa, kharAba putrathI kuLa, pravAsathI sneha, praNayanA abhAvathI maitrI, anyAyathI samRddhi, khala manuSyanI sevAthI
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-12-96 zIla, abhimAnathI strI, saMbhALa nahIM rAkhavAthI khetI tathA dAna ane upabhogavinAnA dhananuM prayojana paNa zuM? gharanI aMdara dATelA dhanathI pramAdathI dhana nAza pAme che." vAMcakone ahIM pramAdathI dhana nAza pAme loko ghanika kahevAtA nathI. jema agnihotra e vedanuM phaLa che, zIla che e vAta sahI lAgaze paNa dAnathI dhana nAza pAme che e vAta gaLe ane sadAcAra e zAstranuM phaLa che, rati ane putra e strInuM phaLa che temaja Utaraze nahIM. saMskRta subhASitomAM to dhananI traNa gati gaNAvI cheH dAna ane upabhoga e dhananuM phaLa che. upabhoga, dAna athavA nAza...eTale dAnathI dhana nAza pAmatuM ja taLAvamAM rahelA pANIne bahAra kADhI nAkhavuM e tenuM rakSaNa che, nathI...sthala gaNatarIe te samaya pUratuM ochuM thAya che eTaluM ja, bAkI (ethI taLAva svaccha rahe che, te pramANe upArjana karelA dhananuM dAna karavuM. to zatadhA UgI nIkaLe che. "mitrabheda' nAmanA prathama taMtramAM, 'viSNunuM e ja tenuM rakSaNa che. jagatamAM dAna jevo bIjo koI nidhi nathI-bhaMDAra rUpa lenAra vaNakara ane rAjakanyA'mAM paNa, A jagatamAM azakyane nathI, lobha jevo bIjo koi zatru nathI, zIla jevuM bIjuM koI AbhUSaNa zakya banAvanAra cAra vastuo gaNAvI che temAM dhananA baLano ullekha nathI ane saMtoSa jevuM bIjuM koI dhana nathI. ziva pAse dhanamAM mAtra eka che. "brahmAMDamAM rahelI koIpaNa vastu, auSadhi, ghana ane uttama maMtrothI gharaDo baLada che, to paNa te paramezvara che-mahAdeva che. tathA mahAtmAonI buddhithI A lokamAM asAdhya nathI.' evI ja rIte "paMcataMtra'nA "kathAmukha'mAM amarazakti nAme rAjAe potAnA prathama taMrAmAMnI "dharmabuddhi ane pApabuddhi'vALI vAtomAM, zAstravimukha ne vivekarahita kumArone, arthazAstranA viSayamAM nipuNa mitra-saMprApti' nAmanA bIjA taMtramAM "parivrAjaka ane UMdara', banAvavA mATe so (100) zAsanadAnano prastAva mUke che tyAre AgavI "prArthamarthanA parAkrama', "vaNakara ane bhAgya devatA', "gupta dhana ane khumArIthI viSNuzarmA rAjAne kahe cheH "deva ! mAruM tathya vacana sAMbhaLo. upabhakta dhana nAmanA be vaNika"nI kathAmAM paNa ghananA prabhAvanI, so zAsanane khAtara paNa huM vidyAvikraya nahIM kare...paNa jo A tamArA enI achatamAM avahelanAnI ane ekaMdare enI anivAryatAnI mahattA pakone cha mAsamAM nItizAstra na banAve to mArA nAmano 6 vAga darzAvI che. evI ja rIte "aparIkSitakAraka" nAmanA pAMcamAM tetramAM karIza. vidyAvikraya karyA vinA arthazAstra ane nItizAstra, paNa "paghanidhi'vALI vArtAmAM ane dhana bhaMDAranI zodhamAM nIkaLelA zIkhavanAra garao maLavA AjakAla to virala che. paNa e ja gara cAra mitronI kathAmAM cakrama bamati mastake) paNa dhananA lobhanI temaja rAjakamArone zikSaNa ApI rahyA che, eTale dhana prApti ane enA tenI maryAdA-vizeSatAnI vAta varNavI che. A badhI vicAraNImAM vivekapUrvakanA viniyoganI vAta karyA vinA rahI zake ja nahIM...kema je kavacita punarAvartanano doSa paNa AvI jato hoya che paNa kyAMka bhogavilAsa mATe nahIM to paNa suvyavasthita rAjakArabhAra calAvavA uktinI coTane kAraNe, kyAMka alaMkAranA nAvInyane kAraNe to kyAMka mATe zAMtinA samayamAM ne paddhakALe paNa aDhaLaka dhananI anivAryatA to arthAntaranyAsanI maulikatAne kAraNe e doSa bolako banato nathI. rahevAnI ja, paNa dhanaprAptinI bAbatamAM samagra graMthamAM kyAMya paNa. vigrahanA traNa phaLa gaNAvatAM, bhUmi, mitra ane savarNa(dhana)ne graMthakAre aniSTa sAdhano dvArA dhanopArjananI himAyata karI nathI, balake gaNAve che to maitrI ane vivAhamAM samAna kaLa sAthe samAna dhanano atilobhanA aniSTo darzAvI enI bharjanA karI che. mahAbhAratakAra ullekha kare che. ApattikALanI vAta karatAM, dhananI rakSA karavI, dhana vaDe vyAse paNa gharmathI dhoyelA arthanI anekavAra himAyata karI kAma nAmanA strIonI rakSA karavI ane strIothI tathA dhanathI sadA kALa potAnI puruSArthanuM gaurava karyuM che. rakSA karavAnI himAyata kare che. vyavahAranI vAta karatAM kahe che ke bhagavAna mahAvIre paNa jyAre lAbha ane lobhano, nakha ane mAMsa baddhizALI manuSya thoDuMka paNa dhana koIne dekhADavuM nahi, kAraNa ke jevo avinAbhAvI saMbaMdha darzAvI kahyuM : dhananA darzanathI muninuM mana paNa calita thAya che...eTaluM ja nahi paNa, jahA lAho tahA loho, jevI rIte mAMsanuM pANImAM mAchalAMo dvArA, pRthvI upara hiMsaka pazuo lAhA loho pvddddhii| dvArA, AkAzamAM pakSIo dvArA bhakSaNa thAya che temaja dhanavAnanuM sarvatra ...arthAta jema jema lAbha thAya tema tema lobha thato jAya che, bhakSaNa thAya che. eTale ja prAjJapuruSoe pote upArjana karelA dhanano lAbhathI lobha vadhe che tyAre A to anubhavanirbhara ne mAnasazAstrIya rasAyananI jema dhIre dhIre upabhoga karavo, utAvaLe karavo nahIM, kema ' sarvakAlInane sarvajanIna satya che...enI sarvathA pratIti thAya che. kAma, je ghananI mAtra uSmA paNa dehadhArIonAM tejamAM vRddhi kare che to dAna krodhane moha karatAM paNa lobhanI mAyAmahatI che.. "paMcataMtra' kAre traNeka ApavA sahitanA tenA upabhoganI to vAta ja zI? vaLI dADha vinAnA vArtAo dvArA A vAtano aMgulinirdeza karI sArarUpe kahyuM che: "lobavaza sApa, ane mada vinAnA hAthInI jema A jagatamAM dhana vinAno puruSa puruSa dhanane jue che, paNa Apattine joto nathI.' bhAratanA sAMprata nAma mAtra ja puruSa che. kAyava ane vagaDAu tala nAma mAtra ja yava ke rAjakAraNamAMthI lobhe lakSaNa gayAnA aneka daSTAMto maLI raheze. tala che te pramANe dhanahIna puruSanuM paNa samajavuM. prANIone jema sUrya prakAza Ape che tema lakSmI guNone prakAza Ape che. nirdhana manuSyamAM manoratho UMcA vadhI vadhIne, vidhavA strInA stanonI jema pAchA tyAM hRdayamAM ja, vilIna thAya che. nityadaridratArUpI jena lagnavidhi aMdhakArathI gherAyelA manuSya dhoLe divase prayatnapUrvaka AgaLa UbhA hoya to paNa koi ene jotuM nathI. zrotriya brAhmaNa vinAnuM zrAddha kareluM che, saMyojaka: dakSiNA vinAnoM yajJa maralo che, temaja daridra puruSa marelo ja che. to DaoN. ramaNalAla cI. zAha vaLI dhananA kSaNika upabhoganI vAta karatAM kahe che: "vAdaLAMnI chAyA, | kiMmata rUpiyA pacIsa durjananI prIti, raMdhAyeluM anna, strIo, yuvAnI ane dhana eTalAMno upabhoga thoDA samaya sudhI ja thaI zake che. tethI ja jitAtmA vivekIo A pustikAnI nakala saMghanA kAryAlayamAMthI maLI zakaze. ghananI icchA karatA nathI. vaLI, dhananI icchAvALo mUDha manuSya ja | maMtrIo 'duSya sahana kare che teno zatAMza paNa mokSArthI manuSya sahana kare to mokSane na pAme. vaLI, dhana prApta thayuM hoya to paNa karyAnusAra nAza pAme che... ane
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-12-9 prabuddha jIvana: saradAra * sadA yuvAna . D hemAMginI jAI nitya nUtana sUrya jema kSitija parathI AkAzamAM caDato jAya ane dhIme svarAjya vizenA temanA vicAro temanA ja zabdomAM mANIe. dhIme duniyA AkhIne ajavALe tevuM sadA yuvAna zrI vallabhabhAi paTelanA "aspRzyatAnA DAghane dhoyA vinA svarAjya Avaze toya te pokaLa jIvanamAM banyuM che. bAraDolInI laData pahelAMnuM uSAnuM ajavALuM mAtra haze. huM nAta-jAta bhUlI gayelo mANasa chuM. AkhuM hiMdustAna mAruM gAma gujarAtamAM prasareluM, kiMtu bAraDolInI aitihAsika laData pachI tenAM che. aDhAre varNa mArA bhAIbhAMDa che.' ' tejasvI kiraNo bhAratabharamAM prasaryA ane svAtaMtrya sainikoe temanI "svarAjya Avaze tyAre strIonA praznono ukela Avaze te mAnyatA saradArI svIkArI. . barobara nathI. kharI vAta to e che ke strIone padabhraSTa karavAmAM AvI che gujarAtanA kisAnasevaka saradArazrI samagra bhAratanI akhaMDatAne temane yogya sthAne besADavAmAM Avaze tyAre ja svarAjya maLaze. evA saMgopaka, saMvardhaka ane dezahitaciMtaka che. svAtaMtrya saMgrAmanA bhUvidhAyaka sudhArA kAyadAthI thavAnA nathI." ane janagaNamana adhinAyaka che. vAtoDiyA rAjakAraNI (Politician) "krAMti krAMti zuM karo cho? tame tamArA jIvanamAM krAMti karI che? jUnA nahIM cANakya kakSAnA vicakSaNa rAjanItijJa (Statesman) che. rItarivAjo ane vahemono paDado cIravAnI tamArAmAM hiMmata che? tenA adamya IcchAzakti, akhaMDa AtmavizvAsa, athAka udyama, atUTa vinA krAMti zI rIte asarakAraka thavAnI che?' ekAgratA emane aNuaNumAM otaprota che. e svamadaSTA nathI. koipaNa praznane ukelavA saphaLatAnI AzAspada koi rIta hoya to vAstavavAdI, marmadarzI che. emanA samakAlIna ane vizvavikhyAta paMDita te lokazAhInI che. lokazAhI akhatiyAra karavI hoya to chApAMnI naherunA zabdomAM kahuM to, "koMgresamAM emanuM sthAna advitIya che. e sthAna svataMtratA karatAM vadhAre mahatvanI bIjI eke svataMtratA nathI, kAraNa ke te emaNe ghaDIbhara lokone mugdha karI de tevA camakArothI prApta karyuM nathI paNa AmajanatAnI svataMtratA che." saMgIna avirata puruSArtha dvArA ane hiMdanI AjhAdInAM dhyeya pratyenI saMpUrNa "meM kAunsila ke eseMbalI joI nathI. enA pramukhane kahuM chuM ahIM bhakti dvArA meLavyuM che. prajAkIya prazaMsAno emane moha nathI. janatAnI Avo-gAmaDAmAM besIne sevA karIe. tyAM pArlAmenTarI prosijara vAMcI tALIonI emaNe kyAreya paravA karI nathI. koinI lAgavagamAM taNAyA javAthI dahADo na vaLe. ApaNane zaheronuM nahIM gAmaDAnuM svarAjya vinA rASTrahitanI ekamAtra vimaLa, vizuddha daSTi apanAvI che. tethI joIe." kAryasiddhi temanI pAchaLa paDachAyAnI jema cAle che." ane khare ja, anukuLa saMjogo ane saMgIna pIThabaLa chatAM svAtaMtrya saradArazrI eTale zakti, saradArazrI eTale pratApa ane prabhAva, bhAratanA prathama vaDApradhAna padanI emanI tyAgavRttinI noMdha itihAsa saradArazrI eTale vijaya. suvarNa akSare lakhaze. bAraDolInI laData saradArazrInA jIvananuM udyogaparva che. to dezI pote mUDIvAdIonA mitra che. evI TIkA karanArane temaNe rAjyonuM vilInikaraNa svAtaMtrya mahAsaMgrAmanuM zAMtiparva che. saMbhaLAveluM-"samAjavAdanuM popaTiyuM raTaNa karanAra pAse che tevI mArI kheDAnI nA-kara laDatamAM ropAyelAM rASTrazaktinAM aMkura nAgapuranA potAnI koi ja milkata nathI.' dhvaja-AMdolanamAM pragaTyAM ane bAraDolInAM dharmayuddhamAM mahorI dezabharamAM maNibahenanI-saradArazrInI putrInI thIMgaDAvALI sADI joI zrI maheMkI UThThayAM. temAMthI rASTranI AjhAdInAM amRtaphaLa UtaryA. mahAvIra tyAgIe Takora karI to saradAra bolI UThyA, "garIba mANasanI saradArazrInI jIvanagaMgA karamAyelAM-zoSAyelAM dalita-pIDita dIkarI che. sArAM kapaDAM kyAMthI lAve?' prajAjIvananI zaktine nAMgarIne punaHnavayauvana ane navasarjanano mahimA samAjavAda Avaze tyAre kharo. garIbI haTaze tyAre haTaze. dezanA gajave che. kheDUto, dezanA kAmadAro, dezanA loko jyAre paNa deza para Apatti Ave gAMdhIjI svAtaMtryanA maMtradaSTA che. temaNe pragaTAvela karmajyotanA che tyAre Ajeya saradArazrIne yAda kare che. hatAzA, anAsthA, AkulatAnI paMDita naheru ane saradAra paTela rakSaka ane poSaka che. saradAra na hota to vacce dezanA janasAmAnyanI AMkha emanI khumArIne khoLatI rahe che, . gAMdhIjInI vAto ATalI vyavahAru che tenI janatAne pratIti na hota. kRSNA jemane mATe zrI araviMda kahetA-"A badhAmAM saradAra ja eka daDha mANasa ane arjuna jevo temano saMbaMdha rASTrajIvananuM paramapreka tejasvI prakaraNa che.' ane rAjAjI kahetA "saradAra avasAna pachI ya jIvatA raheze. che. ApaNAM sAkSara zrI narasiMharAve sAcuM ja gAyuM kazuM ja chUpuM nahIM. khulluM kitAba jevuM jIvana. asaMgrahavRtti. ucca yatra yogezvaro gAndhI vallabhazca ghUrgharaH / Asane besIne paNa sAmAnya nAgarika jevI gharavakharI. tetrIsa varSe vidhura thayA chatAM aMgata jIvanamAM sAdhunA jevo daDha vairAgya, nAyaba vaDApradhAnapade tatra zrIvijayobhUti vA nItirmatirmama / / birAjIne paNa roTalA-bhAjIno AhAra karatAM saradArazrI asvAda vrata jyAM yogezvara gAMdhI che ane dhUraMdhara vallabha che tyAM lakSmI-vijaya, Ta pacAvI gayelA teno paricaya Ape che paNa chA, aizvarya ane avicaLa nIti che evo mAro mata che. navayuvAnane preraNA Ape tevI hatI sadA yuvAna saradArazrInI vicAradhArA, hiMdamAMthI vidAya letA vakhata agraja zahAvAda IrAdApaka dinA jIvanadhArA ! kevo pavitra AtmA hato ! kevA amArA netA hatA ! nakazAmAM dezI rAjyonAM aneka chidro mUkato gayo. lorDa mAuMTabeTananuM saradAra kahetA navayuvAno mATe preraNA maLI jAya te ja sAco vidhAna che. mArzala TITonuM ene anumodana che. 'bhAratane akhaMDa rASTra sevaka. Akhare loko para chApa to ApaNAM cAritryanI ja paDavAnI. sevaka banatAM 15 varSa lAgaze evI gaNatarI saradAre khoTI pADI. evo camakAra keTalo tyAgI, saMyamI, sevAparAyaNa ane dhIrajavALo che enI chApa mAtra dasa-bAra mahinAmAM ja karI batAvyo. azoka ane akabaranA grAmaloko para paDe che. aneka taDakI chAMyaDI AvI jAya chatAM grAmasevaka A samayamAM na hatuM tevA akhaMDa bhAratanuM nirmANa karyuM. evuM bhavya e gaNo vara lokonAM hadayamAM sthAna meLavI zako temanI A itihAsakaya hatuM jeno jagatanA itihAsamAM joTo nathI.' itihAsanA vartanamAM caritArtha thayelI che. ghaDavaiyAne AthI vizeSa bhavya aMjali bIjI kaI hoI zake?' sane 1950mAM 78 varSanI, pAkaTa vaye saradArazrIe ApaNI vaccethI dAdA dhamodhikArIe saradArazrIne rudra-bhadra puruSanI upamA ApI che. vidAya lIdhI tyAre dezabharanA nava yuvAno) chApo kA emanI hRdayanI jatAnAM aneka suMdara pAsAM che chatAM gerasamajane kAraNo anabhava karyo. temane kavacita anyAya thayo che. gAMdhIjIe lakhyuM che- " jelamAM paNa eja prakhara ciMtaka zrI guNavaMta zAhe lakhyuM che, "kALa pravAhane mahattvanA khuzamijAja ! e ja khaDakhaDATa hasavuM ! temaNe je advitIya zUravIratA vaLAMka para bhAratane saradAra maLyA. saradAre e vaLAMkane AbAda jALavI dAkhavI tenI ane temanI javalaMta dezaprItinI to mane khabara hatI ja paNa lIdho ane dezane Aje che tevo nakazo maLyo. jelamAM je premathI mane taraboLa karyo che tethI to mane mArI vhAlI mAtAnuM gulAmInI tUTatI beDInA karNapriya madhura raNakArathI maLatI muktinA smaraNa thaI AvyuM. temanAmAM mAtAnA AvA guNo haze te to huM jANato ciraMtana jayanAdathI guMjatuM gurjaravallabhanuM yauvanasabhara jussAdAra jIvana ja na hato. bAraDolI ane kheDAnA kheDUtonI teo je ciMtA karatA te huM kadI che.jaya saradAra ! jaya hiMda ! bhUlI zakIza nahIM."
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-12-96 sthApatyakaLA ane rASTrIya cAritryaH jona raskinanuM daSTibiMdu | cI. nA. paTela beDapharka nagaranA TAuna holamAM e nagaranA vyApArIonI gharmazraddhAnA svarUpanI carcA karatAM raskina nAmanI (nominal) sabhAmAM ApelA vyAkhyAnamAM raskina sthApatyakaLAnA saMdarbhamAM kaLA ane vAstavika gharmazraddhA upara kaTAkSa karatA hoya ema kahe cheH "nAmanI ane naitika cAritrya vaccenA saMbaMdhanI, kaLAmImAMsako ane sAhitya dharmazraddhAnuM arthaghaTana karatAM ApaNe ApaNA virodhIonI sAthe vivecakone mUMjhavatA, praznanI carcA kare che. breDapharDanagaranA vyApArIo AvezapUrvaka jhaghaDIe chIe, ane Apa kabUla karazo ke e gharmazraddhAnI 3000 pAunDanA kharce eka vinimaya bhavana (Exchange) iSTa devI (ruling godess) dhanalobhanI devI (godess of baMdhAvavAnI yojanA vicArI rahyA hatA ane e bhavananI getting-on) che ane Apa e devInI bhakti karatA rahezo tyAM sudhI sthApatyazailI kevI hovI joie te aMge sUcano karavA raskinane e devI ja ApanI sthApatyazailI preratI raheze." eTale ke e AmaMtraNa ApyuM hatuM. - vyApArIoe 30000 pAunDanA kharce baMdhAvavA ghArelA vinimaya vyAkhyAnano AraMbha karatAM raskina sAruM sthApatya kevuM hoya te bhavananI sthApatyazailI dhanalobhanI devInA svabhAvane anurUpa ja haze. koinI salAha pUchavAthI samajI zakAtuM nathI e spaSTa karIne potAnA temAM kaLAnuM tattva haze ja nahi, vyAkhyAnano mukhya muddo samajAve che ane kahe cheH "sarva prakAranuM sAruM raskina Ama e vyApArIonA dhanalobha upara kaTAkSa kare che kharA, sthApatya rASTrIya jIvana ane caritryanI abhivyakti hoya che, te paNa te sAthe temane teo e matalabanI zraddhA paNa Ape che ke jo temanI pravartamAna utkaTa rASTrIya rasajJatAnuM (of prevalent and eager pravRttiomAM zauryanuM tattva (hereism) hoya to saMbhava che ke temanA national taste) athavA sauMdarya mATenIjhaMkhanAnuM phaLa hoya che. ziSTa vinimaya bhavananI racanAmAM evA zauryane anurUpa sthApatyazailIne rasajJatA e tattvataH naitika guNa che e matalabanA raskinanAmatanuM temanA avakAza hoya, paNa e bhAre AzcaryanI vAta che, raskina kahe che, ke pratipakSIo ema kahIne khaMDana karatA ke rasajJatA eka vastu che ane lokone jIvana mATe jarUrI anAja ane kApaDa jevI cIjavastuo pUrI naitikatA tenAthI bhinna evI bIjI vastu che (jema ka.mA. munazI kyAreka pADavAnA vyavasAya sAthe zauryanuM tattva saMgata hovAnuM nathI manAtuM. jo kahetA ke nIti kaLAnI viSakanyA che) pratipakSIonA evA vidhAnanI vyApArIo lokone evI cIjavastuo pUrI pADavAnuM kAma sainikonA viruddha raskina kahetA ke rasajJatA naitikatAno mAtra aMza ja, ke tenI jevI niSThAthI kare to, raskina temane khAtarI Ape che, pote temanA nizAnI ja nathI, rasajJatA e ja naitikatA che ane dAvo karatA ke koI vinimaya bhavanamAM kotaravA AMkhane tRpta kare evI AkRti kevI hoya vyaktine zuM game che e pote jANI zake to e vyaktino svabhAva kevo te aMge sUcana karI zakaze. vyApArIo dhanalobhanI devInI kRpAthI che e pote kahI zakaze. vadhAre ne vadhAre dhana meLavyA karaze, ke potAne e devInI kRpAthI maLeluM ' rasajJatA e ja naitikatA che evA raskinanA matanI viruddha jo ema dhana kharacaze paNa kharA ke, ema raskina vyApArIone pUche che. jo kahevAmAM Ave ke koI vyaktine zuM game che te karatAM te vyaktinuM AcaraNa vyApArIo e devInI kRpAthI vadhAre ne vadhAre dhana meLavavA icchatA kevuM che e vadhAre mahattvanI vAta che. to raskinano uttara e che ke e hoya to, raskina kahe che, pote temane ema karavAnI eka yukti batAvI vidhAnamAM tathyano kaMIka aMza hoi zake. kAraNa ke jo koi vyakti zakaze, ane te e ke temaNe dararoja savAre ane sAMje temanA hisAbanA daDhatApUrvaka sArAM ja kAryo karaze to kALakrame tene sArAM kAryo karavAnuM copaDAomAM ekaDA pachI temane pasaMda paDe eTalA mIMDAM karavAM. Ama gamavA mAMDaze. paNa koI vyakti yathAyogya naitika sthitimAM (in a e vyApArIonA dhanalobha upara kaTAkSa karIne raskina temane eka vAta right moral state) che ema to tyAre ja kahI zakAya ke jyAre te dhyAnamAM rAkhavAnuM sUcave che, ane te e ke dhanalobhanI devInI eka vyaktine sArAM kAryo karavAnuM gamavA mAMDe, nahi to te vyakti naitika parivArane kRpA maLe che paNa te sAthe eka hajAra parivArone tenI kRpA adhogatinI sthitimAM (in a vicious state) ja che ema gaNAya. nathI maLatI. raskina Ama mAnatA hovAthI temanA mate zikSaNanuM sAcuM dhyeya vyaktimAM jo vyApArIo AvI paristhitinuM nivAraNa nahi kare to, raskina sArAM kAryo karavAnI vRtti keLavavAnuM ja mAtra nathI, paNa tene sArI temane cetavaNI Ape che, bIjuM koI paribaLa ema karI zakaze, ane vastuomAM AnaMda letI paNa karavAnuM che, vyaktine udyamI banAvavAnuM karaze ja. itihAsa, raskina kahe che, ApaNane spaSTa kare che ke parivartano ja nathI, paNa tene udyamazIlatA pUrA bhAvathI game ema karavAnuM che. AvyA ja kare che, paNa amuka parivartananuM pariNAma vinAzamAM Avaze ApaNAmAMnA keTalAka jema mAne che ke maMdiro, derAsaro ke masjido ke vikAsamAM, te ApaNe nizcita kahI zakIe chIe. vyApArIo ja pavitra sthaLo gaNAya tema keTalAka khristIo mAne che ke devaLo ja kAmadAronA hita arthe ghaNuM kare che e raskina kabUla kare che, paNa te sAthe pavitra sthaLo gaNAya. raskina temanI AvI mAnyatAno bhArapUrvaka teo e paNa spaSTa kare che ke kAmadAro je aniSTo ane kaSTa sahana kare virodha kare che. ema kahIne ke mAtra devaLo ja nahi, samagra pRthvI pavitra che te vyApArIonI vikRta kartavya bhAvanAnAM pariNAma hoya che, eTale che, ane tethI devaLonuM, zALA-mahAzALAonuM, ApaNAM nivAsa- ke dareka vyApArI kAmadAronuM vadhAremAM vadhAre hita karavA zakya eTalo. sthAnonuM ane milo'nuM sthApatya eka ja prakAranI zailInuM hovuM joIe. prayatna kare che, paNa kAmadAronuM vadhAremAM vadhAre hita e vastutaH e. sarva prakAranuM sAruM sthApatya zraddhAvAna ane cAritryazIla prajAnuM sarjana vyApArInuM potAnuM ja hita hoya che e vAta tenA dhyAnamAM nathI rahetI. hoya che ane tethI te dhArmika hoya che e matalabanA pote bhUtakALamAM vyApArIonI AvI vikRta kartavyabhAvanAnA mULamAM, raskinanA. karelA vidhAnano artha spaSTa karatAM raskina kahe che ke e vidhAnano artha mata anusAra, vyaktine vadhAremAM vadhAre lAbha kare evI pravRttinuM e nathI ke sAruM sthApatya gharmaguruonuM sarjana hoya che, teno artha to e aMtima pariNAma bIjAMone vadhAremAM vadhAre lAbha karavAmAM Ave che. che ke sAruM sthApatya zraddhAvAna ane cAritryazIla vyaktionuM samagra (To do the best for yourself, is finally to do the best for janasamAjanuM sarjana hoya che, IzvaranI AjJAonuM daDhatApUrvaka pAlana others) e matalabanA temanA mate atizApita ane ati apavitra karatI prajAnI gharmazraddhA vyakta karatI vANI hoya che. (thrice accursed and thrice impious) temanA samayamAM
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-12-96 prabuddha jIvana pracAramAM AvelA temanA samakAlIna arthazAstrIonA siddhAntamAM hatuM. (raskina ahIM jeno ullekha kare che te siddhAnta sauprathama eDama smitha nAmanA skoTiza vidvAne 1776mAM prasiddha karelA 'rASTronI saMpatti' (The Wealth of Nations) e nAmanA pustakamAM pratipAdana karyo hato. eDama smithanA mate jo samAjamAM sarva vyaktio potapotAnA Arthika hita arthe pravRttio kare to koi adazya hasta (an invisible hand) evI pravRttionuM pariNAma samagra samAjanA hitamAM Ave ema kare che.) raskina A siddhAntane duSTa mAnatA. temanA mate to bIjAMone vadhAremAM vadhAre lAbha karavAmAM ja lAbha rahelo che. (to do the best for others is to do the best for ourselves) (raskinanI A mAnyatA ApaNI samAjaRNanI bhAvanA sAthe maLatI AvatI jaNAya che.) jo vyApArIo bIjAMone lAbha ka2vAmAM ja potAno lAbha rahelo che e vAta nahi samaje to, raskina temane cetavaNI Ape che, temanI kaLAo ane vijJAnazAstro, temanA jIvanamAMthI AnaMda, e sarva sva. cImanalAla cakubhAi zAha-patrakAra tarIke D ramaNalAla cI. zAha sva. cImanalAla cakubhAi zAha vyavasAye patrakAra nahotA, paNa patrakAratva emanA jIvanamAM ghaNI sArI rIte vaNAI gayeluM hatuM. jIvananA aMtasamaye, kensaranI bImArI pachI maraNa pathArIethI, avasAnanA thoDA divasa pahelAM emaNe 'prabuddha jIvana'nA taMtrIlekho lakhyA hatA. emAM emaNe mRtyu samayanI potAnI saMvedanAone preraka zabdadeha Apyo hato. taMtrI tarIkenI emanI saMniSThA jIvananA aMtima divasa sudhI rahelI hatI. cImanabhAino janma i.sa. 1902mAM mArcanI 11mI tArIkhe saurASTramAM lIMbaDI gAme thayo hato. temaNe zALA ane kolejano abhyAsa muMbaimAM bAbu panAlAla hAiskulamAM tathA elphinsTana kolejamAM karyo hato. bI.e. ane ema.e.mAM emaNe philasUphIno viSaya lIdho hato. tyArapachI emaNe kAyadAno abhyAsa karI ela.ela.bI.nI parIkSA pAsa karI hatI, AthI temane tarkasaMgata rIte vicAravAnI, bolavAnI ane lakhavAnI ghaNI sArI phAvaTa AvI gai hatI. vaLI kAyadAnA abhyAsane lIdhe emanI bhASAmAM zabdezabdanI cokasAinI cIvaTa paNa AvI gai hatI. yuvAna vaye vyavasAya ka2vA sAthe jAhera jIvanamAM emaNe jhaMpalAvyuM hatuM. potAnI jJAtimAM ane sthAnakavAsI saMpradAyamAM mahattvanI javAbadArI svIkArI hatI, paraMtu te uparAMta koMgresanI AjhAdI mATenI laDatamAM paNa emaNe bhAga levo zarU karyo hato. e divasomAM emanA vatana lIMbaDImAM je AMdolana cAlyuM ane loko hijarata karI gayA te vakhate emaNe 'Lawless Limbdi' nAmanI pustikA lakhI hatI. e pustikAe bhAratanA te samayanA ghaNA koMgresI netAonuM dhyAna kheMcyuM hatuM. taduparAMta emaNe Socialism in India nAmanI pustikA lakhI. e vAMcIne zrI jayaprakAza nArAyaNa A pustikAnA lekhaka te koNa che e jANavA mATe zodhatA zodhatA muMbaImAM emanI ophise AvI pahoMcyA hatA. e pustikAnI prazaMsA zrI javAharalAla naheru, saradAra paTela vageree paNa karI. ethI cImanabhAine potAnI lekhanazaktimAM vizvAsa Avyo hato. paraMtu tyAre teo phakta aMgrejImAM ja lakhatA hatA. vakIlAtanA vyavasAyane nimitte cImanabhAi muMbaimAM e ja vyavasAyanA eka agresara te zrI kanaiyAlAla munazInA saMparkamAM AvyA. cImanabhAine munazI pAsethI ghaNI preraNA maLI. munazIe paNa cImanabhAinI lekhaka tarIkenI zakti pArakhI lIdhI ane emane 7 adazya thaI jaze, paNa te sAthe raskina temane e matalabanI zraddhA ya Ape che ke jo teo, jeno lAbha potAne tema anya sarva koine maLe evo prayatna karI zakAya evI mAnava jIvananI sthitinI kalpanA karI zake, ane jo teo prAmANika ane sAdA jIvanakramanuM (of honest and simple order of existence) spaSTa citra temanA manamAM AMkI zake to, temanI sarva kaLAo, sarva sAhityika pravRttio, temanAM dainika parizrama, kauTuMbika sneha ane nAgarika kartavyo, e badhAMno saMgama thaine koi bhavya saMvAditAmAM pariNamaze. ane to, vyAkhyAnano upasaMhAra karatAM raskina kahe che, Apa ApanuM A vinimaya bhavana paththarathI to sAruM racI zakazo ja, paNa lohInI sagAi jevA kauTuMbika saMbaMdhonI bhAvanAothI (with flesh) vadhAre sAruM racI zakazo, ane e vinimaya bhavana hAthathI bAMdhelA nahi paNa hRdayanA snehabhAvo rUpI graMthita maMdiro jevuM haze. (Temple not made with hands, but riveted of hearts). gujarAtI sAhitya pariSadanA maMtrI banAvyA. cImanabhAi bAreka varSa maMtrI tarIke rahyA. sAhitya pariSadanAM adhivezanonuM Ayojana teo karatA rahyA ane gujarAtImAM lekho paNa lakhavA lAgyA. A rIte gujarAtI bhASAmAM emanuM lekhanakArya cAlu thayuM. emanI zailI upa2 mahAtmA gAMdhIjInI zailIno ghaNo moTo prabhAva paDyo. sAdA, saraLa, TUMkAM vAkyomAM potAnA vicArone sacoTa rIte vyakta karavAnI emanI zakti khIlI, cImanabhAinI patrakAra tarIkenI zakti A arasAmAM vikAsa pAmI. vartamAna samayanI rAjadvArI ke sAhityika ghaTanA vize potAnA lekho lakhavA, nivedano lakhavAM ke pratibhAvo ApavAnA avasara temane mATe vakhatovakhata AvavA lAgyA. sAhitya karatAM paNa rAjakIya ane sAmAjika viSayomAM emane rasa vadhu hato. eTale vartamAna rAjakIya pravAho upara teo vakhatovakhata vyAkhyAno ApatA ane dainikomAM lekho paNa lakhatA. AjhAdI pachI aMgrejI karatAM gujarAtI bhASAmAM temanuM lekhana vadhyuM. cImanabhAi AjhAdI pachI saurASTra TrasTa, presa TrasTa opha inDiyA vageremAM mahattvano hoddo dhAraNa karavA lAgyA ane ethI dainika patrakAratva sAthe teo vadhu saMkaLAvavA lAgyA. patrakAronA prazno vize paNa emano abhyAsa vadhyo. vakhatovakhata teo te aMge mArgadarzana ApavA lAgyA. A rIte dainika patrakAratva sAtheno temano saMparka uttarottara ghaniSTha thayo. dainika vartamAnapatro ane itara sAmayikonuM emanuM vAMcana vadhatuM cAlyuM. rojerojanI banatI ghaTanAonA satata saMparkamAM rahI zakAya e mATe TI.vI.nA e divaso nahotA, reDiyo teo sAMbhaLatA, paNa roja savAre traNa cAra kalAkamAM teo aMgrejI ane gujarAtI akhabAro bahu jhINavaTapUrvaka vAMcI jatA. vartamAna rAjakIya pravAhanI koi ghaTanA evI na hoya ke je vize teo vigate jANatA na hoya. vaLI pote aneka rAjapuruSonA saMparkamAM hovAne lIdhe, akhabAromAM na AvI hoya evI ghaTanAo ke evA pravAho ke abhiprAyothI teo mAhitagAra rahetA. rAjadvArI kSetranA netAo sAthenA temanA saMparka mAtra muMbai ke gujarAta pUratA maryAdita na hatA. baMdhAraNa sabhAnA sabhya tarIke ane tyAra pachI pArlAmenTanA sabhya tarIke ane yunAITeDa nezansa mATenA pratinidhi maMDaLanA sabhya thavAne kAraNe temanA saMbaMdho ane saMparkoakhila bhAratIya dhoraNe sthapAyA hatA.
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana , tA. 16-12-96 cImanabhAinI gujarAtI patrakAratvanA kSetre vadhu zakti khIlI zrI have zAnA upara lekha lakhIzuM evI mUMjhavaNa niyamita taMtrIlekho muMbaI jaina yuvaka saMghamAM. zrI paramAnaMdabhAI kApaDiyAnA avasAna pachI lakhatA ke kolama calAvatA lekhakone thAya che. tevI mUMjhavaNa thoDIka emaNe "prabuddha jIvana'nA taMtrI tarIkenI javAbadArI svIkArI. tyArathI. cImanabhAine paNa hatI. paMdara divasa to ghaDIkamAM cAlyA jAya. A pAkSikanA taMtrI tarIke dara paMdara divase eka lekha lakhavAnI bahAragAma paNa javAnuM thayuM hoya ke uparAuparI vyAvasAyika kAma javAbadArI emanA mAthe AvI. e mATe emaNe potAnuM vAMcana paNa pahoMcyuM hoya ane vicAravAno samaya na rahyo hoya tyAre AvI mUMjhavaNa vadhAryuM. "TAima', "nyujha vika', "mAncesTara gArDiyana' jevAM patro teo anubhavatA. kyAreka ekAda pAnAM jeTalo TUMko lekha lakhIne, vAMcavA uparAMta bIjAM keTalAMka sAmayiko ane dainikapatro ane noMdhapAtra calAvatA. keTalIka vAra viSaya navA jevo lAge, paNa vicAronuM graMtho emaNe vAMcavA cAlu karyuM. e rIte temaNe "prabuddha jIvana'mAM punarAvartana thatuM. potAnI kalama calAvI. rAjakAraNa emano rasano viSaya rahyo hovAthI patrakAra tarIke, cImanabhAinA vicAro haMmezAM spaSTa rahetA. prabaddha jIvanamAM avAranavAra teo rASTrIya ane AMtararASTrIya emanuM vyaktitva pAradarzaka hatuM. patrakAra tarIke teo mAnad sevA ghaTanAo upara potAnA vicAro darzAvatA rahyA. 'prabuddha jIvana"nA ApatA hatA. teo Arthika daSTie sAdhanasaMpanna hatA. eTale emanA teo lagabhaga bAreka varSe taMtrI rahyA. e daramiyAna emaNe lakhelA lakhANamAM kyAMya khuzAmatano paDachAyo jovA na maLe. teo spaSTa, lagabhaga traNaso jeTalA lekhomAMthI baso karatAM vadhu lekho emaNe nirbhika abhiprAya ApatA, ApavAnI hiMmata dAkhavI zakatA, paraMtu tatkAlIna rAjakIya pravAho upara lakhyA. rAjakIya ghaTanAonuM emanuM pUrvagraha ke dveSathI prerAine teo kyAreya lakhatA nahi. gAMdhIyuganA vizleSaNa ane e vizeno emano abhiprAya jANavA gujarAtanA ghaNA lekhakonI jema temanI vicArasaraNI jIvanalakSI hatI ane jIvananI rAjakIya netAo. rAjakIya ane sAmAjika kAryakaro ane ciMtako tathA uttarAvasthAmAM to teo prasiddhi vagerenI bAbatamAM nispRha ke sAhityakAro paNa utsuka rahetA. enuM kAraNa emanI anubhavayukta, anAsakta jevA thaI gayA hatA. eTale ja patrakArano ghaNo UMco dharma pIDha ane taTastha daSTi hatI. teo bajAvI zakyA hatA. gujarAtI patrakAratvanA kSetre cImanabhAInuM yogadAna thoDAM varSa rAjakAraNanA viSayo para lakhatI vakhate cImanabhAI potAnA mATenuM hatuM, paraMtu emaNe je kArya karyuM temAM ziSTa, saMskArI, zIlasaMpanna, vicAro nirbhika rIte jaNAvatA. jarUra lAge to potAnA vicAro satyaniSTha tattvaciMtakanuM pAradarzaka pratibiMba paDeluM nihALI zakAya che. badalAvatA. koika lekhamAM emaNe morArajIbhAinI sakhata TIkA paNa karI hoya ane paristhiti badalAtAM emaNe emanI eTalI ja prazaMsA paNa karI hoya. indirA gAMdhInI emaNe AraMbhamAM prazaMsA karI hatI, paraMtu kaTokaTInA zAsanakALa vakhate eTalI ja sakhata TIkA karI hatI. saMghanA hoddedAro kyAreka to eTalI ugra TIkA thaI hatI ke emanI dharapakaDa thavAnI che saMghanA pramukha DaoN. ramaNalAla cI. zAhe potAne sittera evI aphavA paNa UDI hatI. varSa pUrAM thAya tyAre saMghanA pramukhapadethI nivRtta thavuM evAM agAu lIdhelAM paccakhANa anusAra tA. 6-12-96nA roja '' cImanabhAi potAno lekha ghaNuM kharuM eka ja beThake lakhatA. teo Akho divasa to potAnA vakIlAtanA vyavasAyamAM ane sAmAjika maLelI kAryavAhaka samitinI beThakane emanuM rAjInAmuM sakheda kAryomAM vyasta hoya, paraMtu sAMje ghare AvyA pachI jamIne pote nirAMte svIkAravA sivAya bIjo koI vikalpa rahyo nahoto. DaoN. sophA para beThA hoya te vakhate hAthamAM kAgaLa rAkhI penathI lekha lakhI ramaNabhAInuM rAjInAmuM svIkArAyA pachI samitie nAkhatA. emanI vicAraNA eTalI pukhta ane vizada rahetI ane emanuM | kAryavAhaka samitinA sabhya, netrayajJonA saMyojaka, saMghanA ciMtana eTaluM UMDuM rahetuM ke lekhamAM javalle ja koI zabda sudhAravo paDe. sakriya kAryakara zrI rasikalAla laheracaMda zAhanI saMghanA pramukha lekha lakhIne teo sIdho chApavA mokalI ApatA. paraMtu keTalIka vAra . evuM paNa banatuM ke pote je vizleSaNa karyuM hoya tenA karatAM kaMIka judI ja tarIke sarvAnumate varaNI karI hatI. ghaTanA banI hoya to lekhamAM chellI ghaDIe sudhAro karatA athavA e lekha saMghanA hoddedAro have nIce pramANe che : rada karIne bIjo lekha lakhI nAkhatA. Ama, presamAM kaMpojha thaI gayA pachI cImanabhAIe potAno lekha rada karyo hoya evuM keTalIka vAra banyuM pramukha zrI rasikalAla laheracaMda zAha hatuM. upapramukha zrI caMdrakAMta dIpacaMda zAha maMtrIoH zrImatI nirubahena esa. zAha prabuddha jIvana'nA taMtrI tarIke cImanabhAIe keTalAka lekhomAM DaoN. dhanavaMta TI. zAha potAnA aMgata jIvananA saMvedano paNa vyakta karyA che. keTalAka lekhomAM emaNe tatvacaryA ke dharmacarcA paNa karI che. pote keLavaNInA kSetra sAthe | koSAdhyakSaH zrI bhUpendra DI. jhaverI paNa sArI rIte saMkaLAyelA hatA eTale keLavaNI vizenA lekho paNa | maMtrIo emaNe lakhyA che. keTalAka lekhomAM samAjaciMtana paNa jovA maLe che. emanAM lekhonA traNa saMgraha pragaTa thayAcheH (1) avagAhana (2) samayaciMtana ane (3) tattva vicAra ane abhivaMdanA. mAlika zrI muMbaI jana yuvaka saMgha ( mudraka, prakAza0 : zrI cImanalAla je. zAha prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI 400004." phona: 3820296, mudraNamyAna rilAyansa ophaseTa prinTarsa, 09 khAMDiyA TvITa, muMbaI-400008, lesaraTAIpaseTiga mudrAMkana, muMbaI-400 09