Yogdrushti Samucchay

Author(s): Yughbhushanvijay
Publisher: Gitarth Ganga

Page 97

યોગદૃષ્ટિ સમુચ્ચય કારણે તેને કર્મબંધ વધુ થાય છે.
૯૨
શુભ ગંધ, મૂત્રવિષ્ટાની અલ્પતા :- યોગી જીવોના આહાર-વિહાર એવા હોય છે કે તેમણે ખાધેલા ખોરાકનું તત્ત્વ જ બને છે, કચરો બહુ ઓછો બને છે. વળી તેમાં દુર્ગંધ નથી હોતી. આ જીવોનું જે શુદ્ધ માનસ છે, તેની અસર શરીર ઉપર પડવાના કા૨ણે પણ આમ બને છે. હઠયોગમાં પ્રાણાયામથી જેમ નાડીઓ શુદ્ધ બને છે તેમ અહીં યોગના પ્રભાવથી બને.
કાન્તિઃ- યોગી જીવોની શરીરની ધાતુઓ નિર્મળ હોવાથી બીજા જીવો કરતાં તેમની ઓજસ્વિતા, તેજસ્વિતા, કાન્તિ, લાવણ્ય વગેરે વિશેષ પ્રમાણમાં હોય છે. આ કાન્તિ ભાલપ્રદેશમાં વિશેષ હોય છે. તેમનું લલાટ ચમકતું હોય છે. બ્રહ્મચર્યના કારણે પણ કાન્તિ વધે છે.
પ્રસાદ :– પ્રસાદ એટલે મનની પ્રસૃન્નતા. આ ગુણ દરેક સમકિતી જીવને ચોવીસે કલાક હોય છે. તત્ત્વદર્શનની પ્રાપ્તિનો આનંદ તેમને હરહંમેશ હોય છે. ગમે એવી આપત્તિમાં પણ વિવેકજન્ય પ્રસાદ તેમને હોય છે. દીનતા નથી હોતી. આ પ્રસાદ એ આધ્યાત્મિક સુખ છે. યોગીના સુખની અનુભૂતિ છે. વિષયસુખ કરતાં તે તદ્દન જુદા પ્રકારનું છે, અનેકગણું ચડિયાતું છે. વિષયસુખ કર્મબંધન કરાવનારું છે; જ્યારે આ આધ્યાત્મિક સુખ ક્ષણે ક્ષણે કર્મનિર્જરા કરાવનાર છે.
:
સ્વરની સૌમ્યતા :- સમકિતી જીવોનો સ્વર સૌમ્ય હોય છે. અર્થાત્ તેઓની ભાષામાં અકળામણ હોતી નથી. નાની નાની બાબતોમાં તેઓ સ્ટેજ પણ અસ્વસ્થ બન્યા વગર સૌમ્ય ભાષાનો પ્રયોગ કરતા હોય છે.
આવા બીજા અનેક બાહ્ય-અત્યંતર યોગનાં ચિહ્નોસ્થિરાદષ્ટિવાળા જીવોમાં જોવા મળે છે. જો કે યોગની ભૂમિકામાં રહેલાને મિથ્યાત્વ ગુણસ્થાનકે પણ અંશે-અંશે યોગનાં ચિહ્નોરૂપ આ ગુણો હોય છે; પરંતુ યોગની ખરી પ્રાપ્તિ સ્થિરાદૃષ્ટિમાં થાય છે. અહીંથી હવે જીવનો યૌગિક વિકાસ ઝડપથી થવા માંડે છે એટલે આ યૌગિક ગુણોની પ્રાપ્તિ અહીં જ થઇ એમ કહેવાય છે.
સ્થિરાદષ્ટિવાળા જીવોનો ધર્મરાગ ઉત્કૃષ્ટ પ્રકારનો હોય છે. સંસારીજીવોના કામરાગ અને સ્નેહરાગની ઉપમા વડે ભિન્ન-ભિન્ન ભૂમિકામાં રહેલા જીવોનો ધર્મરાગ