________________
વિવિધ વિષય વિચારમાળા ભાગ-૮ કરનાર એવા ગ્રાહકને જે દાન દેવું તે ગ્રાહકશુદ્ધ દાન કહેવાય છે. બેંતાલીશ દોષથી રહિત, અશન, પાન, ખાદિમ, સ્વાદિમ, વસ્ત્રસંથારો વિગેરેનું જે દાન તે દયશુદ્ધદાન કહેવાય છે. યોગ્ય કાળે પાત્રને દાન આપવું તે કાળદાન કહેવાય છે અને કોઈ પણ પ્રકારની વાંછારહિતપણે શ્રદ્ધાથી જે દાન આપવું તે ભાવશુદ્ધ દાન કહેવાય છે.
દેહ વિના ધર્મનું આરાધન થતું નથી અને અન્નાદિક વિના દેહ ટકી શક્તો નથી, માટે હંમેશા ધર્મના ઉપકરણોનું જે દાન આપે છે તથા જે માણસઅશનપાનાદિક ધર્મોપગ્રહ દાન સુપાત્રને આપે છે તે તીર્થનો અવિચ્છેદ કરે છે અને પરમપદને પામે છે.
સાવઘયોગનું જે પ્રત્યાખ્યાન કરવું તે શીલ કહેવાય છે, અને તે દેશવિરતિ તથા સર્વવિરતિ એમ બે પ્રકારે છે. તેમાં દેશવિરતિના પાંચ અણુવ્રત, ત્રણ ગુણવ્રત અને ચાર શિક્ષાવ્રત એવા બાર પ્રકારના છે.
સ્થૂળ અહિંસા, સત્ય, અસ્તેય, બ્રહ્મચર્ય, અપરિગ્રહ એ પાંચ અણુવ્રત જિનેશ્વર મહારાજાએ કહેલા છે, તથા દિવિરતિ, ભોગોપભોગવિરતિ અને અનર્થદંડવિરતિ એ ત્રણને ગુણવ્રત કહેલા છે, તેમજ સામાયિક, દેશાવકાશિક, પૌષધ અને અતિથિ-સંવિભાગ એ ચારને શિક્ષાવ્રત કહેલા છે,
એ પ્રકારે દેશવિરતિ ગુણ, શુશ્રુષા વિગેરે ગુણવાળા, યતિધર્મ ઉપર અનુરાગી, ધર્મરૂપ પથ્ય ભોજનને ઇચ્છનારા, શમ, સંવેગ, નિર્વેદ, અનુકંપા અને આસ્તિકયતા એ પાંચ લક્ષણ યુક્ત સમકિતને પામેલા, મિથ્યાત્વથી નિવૃત થએલા અને સાનુબંધ ક્રોધના ઉદયથી વર્જિત એવાં ગૃહસ્થ મહાત્માઓને ચારિત્ર મોહનીયનો નાશ થવાથી ઉત્પન્ન થાય છે.
સ્થાવર અને ત્રસ જીવોની હિંસાદિકનું સર્વથા પ્રકારે વર્જવું તે સર્વવિરતિ કહેવાય છે, અને તે સિદ્ધિરૂપી મહેલ ઉપર ચડવાની
M 9૬)
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
