________________
વિવિધ વિષય વિચારમાળા ભાગ-૮
જો કે ઉપરોક્ત કહ્યા પ્રમાણે જ છે, તો પણ અમો કહીએ છીએ કે ધર્મ બે પ્રકારે માનેલો છે.
જ્ઞાનક્રિયા રૂપ તપકર્મ, તે અવિધિ અસેવન, મળરહિત દેવાદિક ફળની આકાંક્ષા દોષ વર્જિત તથા અતિશયપણાથી મુક્તિના સાધનરૂપ ધર્મને સર્વજ્ઞોએ કથન કરેલ છે.
ધર્મ તે જ તપ છે? એવો તે જ તપ છે, પ્રશ્ન-ત્યારે તે શું તપ લક્ષણરૂપ ધર્મ બંધ ફળરૂપ નથી? ઉત્તર-આશંસા વર્જીત જે ધર્મ છે, તે બંધ ફળરૂપ નથી, ભોગ ફળ શુદ્ધ તપરૂપ ધર્મ છે, તો તેમાં અબંધ ફળ કેમ ન હોય? કારણ કે તે આશંસા વર્જિત છે, એ પ્રકારે ધર્મનું દ્વિવિધ પણ બતાવે છે.
૧. પુણ્ય લક્ષણરૂપ ધર્મ, ભોગ ફળ યુક્ત. ૨. શુદ્ધ તપ રૂપ ધર્મ, મુક્તિ ફલ યુક્ત જીવોને હોય છે.
હવે તમો વિચારો કે-જ્ઞાન, ક્રિયા , યોગલક્ષણવાળા ધર્મ વિના સંસારના ફલભૂત, ધર્મ અધર્મનો ક્ષય કેવા પ્રકારે થાય ? કારણ કે તેમ કરવા સિવાય બીજો હેતુ નથી.
આશંસારૂપ, તથા પુન્યલક્ષણયુક્ત ધર્મનો ત્યાગ કરીને, નિરાશારૂપ સદ્જ્ઞાન યોગરૂપ, ધર્મ અંગીકાર કરવાથી જ, આત્માને મોક્ષની પ્રાપ્તિ થાય છે.
(ઉપદેશ એક્સો બે)
ચક્રવર્તીના ચૌદ રત્નો ૧. સેનાપતિ-ગંગા અનેસિંધુ નદીના બન્ને સામા કાંઠા પર રહેલા દેશને જીતવાની શક્તિવાળો, બીજાઓથી તેની શક્તિ કોઈ પણ પ્રકારે હણાતી નથી.
૨. ગૃહપતિ-ગૃહને ઉચિત શાલ્યાદિ સર્વ ધાન્યો, તથા ફળો શાકોને તુરત ઉત્પન્ન કરી ચક્રવર્તીના તમામ સૈન્યનું પોષણ કરનાર હોય છે. ૩. પુરોહિત-સર્વ શુદ્ધ ઉપદ્રવને નાશ કરનાર હોય છે. M૨૫૭)
, ભાગ-૮ ફમ-૧૮
૨૫૭
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
