________________
વિવિધ વિષય વિચારમાળા ભાગ-૮ અસ્વાધ્યાયકાળે સ્વાધ્યાય કરવો નહિ. - મૂર્ખ માણસ હંમેશાં અનાધ્યાય વખતે સ્વાધ્યાય કરે છે, પરંતુ યોગ્ય વખતે કરેલી ક્રિયાઓ જ ફળીભૂત થાય છે. અનધ્યાયનો સમય ઘણાં પ્રકારનો છે. તેનું યથાર્થ સ્વરૂપ આવશ્યકનિર્યુક્તિની વૃત્તિમાં પ્રતિક્રમણ અધ્યયનથી તથા પ્રવચનસારોદ્વારના બસો અડસઠમાં દ્વારથી જાણી લેવું. અહીં તેનું કંઈક સ્વરૂપ લખીએ છીએ.
૧. જ્યારે આકાશમાંથી સૂક્ષ્મ રજ પડે, ત્યારે જેટલો કાળ પડે. તેટલો અસ્વાધ્યાય કાળ જાણવો, તેમજ ધુંવાર જેટલો કાળ પડે તેટલો અસ્વાધ્યાય કાળ જાણવો, તેમાં વિશેષ એટલે કે ધુંવાર પડતો હોય તેટલો વખત મુનિએ અંગોપાંગની ચેષ્ઠા કર્યા વિના મકાનમાં જ બેસી રહેવું.
૨. ગંધર્વનગર (આકાશમાં નગર જેવું દેખાય તે,) ઉલ્કાપાત, દિશાઓનો દાહ અને વિદ્યુત્પાત થાય ત્યારે તેટલા વખત ઉપરાંત એક પહોર સુધી અસ્વાધ્યાયકાળ જાણવો.
૩. અકાળે (વર્ષાઋતુ વિના) વિદ્યુતનો ચમકારો થાય અથવા અકાળે મેઘની ગર્જના થાય, તો એક પહોર સુધી અસ્વાધ્યાયકાળ જાણવો.
૪. અષાડ ચોમાસાનું તથા કાર્તકી ચોમાસાનું પ્રતિક્રમણ કર્યા પછી એકમ પડવા સુધી અસ્વાધ્યાયકાળ જાણવો.
પ. આસો તથા ચૈત્ર શુદિ પાંચમના મધ્યાહ્ન સમયથી આરંભીને કૃષ્ણ પક્ષના પડવા સુધી અસ્વાધ્યાયકાળ જાણવો, બીજને દિવસે સ્વાધ્યાય કરવો યોગ્ય છે.
૬. રાજા અને સેનાપતિ વિગેરેનું પરસ્પરનું યુદ્ધ થતું હોય તો તે વખતે અસ્વાધ્યયાકાળ જાણવો.
૭. હોળીના પર્વમાં જ્યાં સુધી રજ શાંત ન થાય ત્યાં સુધી અસ્વાધ્યાય જાણવો.
૮. ગામનો રાજા મરણ પામે તો જ્યાં સુધી બીજા રાજાનો અભિષેક ન થાય ત્યાં સુધી અસ્વાધ્યાય જાણવો.
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
