________________
વિવિધ વિષય વિચારમાળા ભાગ-૮
અજ્ઞાની તે ક્રિયા અન્યરૂપા છે.”
જ્ઞાની- તે નહિ બને, કારણ કે, સત્યબ્રહ્મ, તપબ્રહ્મ, ઇંદ્રિયનિ ગ્રહબ્રહ્મ, સર્વભૂત બ્રણો, એ બ્રાહ્મણનું લક્ષણ છે, એ પ્રમાણેની યુક્તિથી બ્રાહ્મણને તારવાવાળા કહી શકાય નહિ અહિંસારૂપ ક્રિયાદિકનું બ્રાહ્મણપણું, અમોને પણ માન્ય છે, અને તે મોક્ષના હેતુભૂત થઈ શકે
જ્ઞાની-તમો ધર્મને કેવો માનો છો ? અજ્ઞાની ધર્મ તો નાદના, પ્રેરણારૂપ છે,
જ્ઞાની - તે પણ અયુક્ત છે કારણ કે પ્રેરણા યજ્ઞાદિક કિયા પ્રવર્તકવચનરૂપ છે અને યજ્ઞાદિક ક્રિયા હિંસાત્મક છે. તે ક્રિયાને ધર્મરૂપ કહેવી તે ગળીથી ઘરને રંગવા જેવું છે. આ વીક્રિયા કોને હાસ્યના સ્થાનભૂત ન થાય, અર્થાત્ સર્વેને થાય છે કહ્યું છે કે,
यूपं कृत्वा पशून्हत्वा, कृत्वा रू धिरकर्दमम् । यद्येवं गम्यते स्वर्गे, नरके केन गम्यते ? ॥१॥
ભાવાર્થ : હે મહાનુ ભાવ ? યજ્ઞસ્થંભ રોપીને પશુઓનો વધ કરીને રૂધિરનો કીચડ કરીને જો કદાચ સ્વર્ગે જવાનું હોય તો પછી નરકે કોણ જશે ? જુઓ સત્ય યજ્ઞ,
सत्यं यूपं तपो ह्यग्निः, कर्माणि समिधोपमं । अहिंसामाहुति दद्यादेव यज्ञः सतां मतः ॥२॥
ભાવાર્થ : સત્યરૂપી યજ્ઞથંભ કરીને, તારૂપી અગ્નિ સળગાવીને કર્મરૂપી લાકડા અંદર નાખીને અહિંસારૂપી આહુતિ દેવી તે જ ખરો યજ્ઞ સત્ય પુરુષોએ માનેલો છે.
જો કદાચ યજ્ઞકરત્ની ક્રિયાના અને દ્રવ્યના વિનાશને વિષે યજ્ઞાચાર્યને સ્વર્ગની પ્રાપ્તિ થતી હોય તો દાવાનળથી બળેલાં વૃક્ષોને પણ સ્વર્ગ મળવું જોઇએ. જો કદાચ યજ્ઞમાં હોમેલા પશુઓને સ્વર્ગ મળતું હોય તો માને પોતાના માતા, પિતા, કુટુંબાદિકને પણ યજ્ઞમાં હોમી, સ્વર્ગ પ્રાપ્ત કરાવવું
૨૯૭
Jain Education International
.
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
