________________
વિવિધ વિષય વિચારમાળા ભાગ-૮ ચારિત્રરૂપ, અને શ્રાવક આશ્રયી શ્રાવકના નિરતિચાર બાર વ્રતરૂપ, લોકોત્તર ધર્મ કહેવાય છે, અને અધર્મ તે બન્નેને એટલે લૌકિક અને લોકોત્તર આ બન્નેને હિંસારૂપ, એટલે કે જો હિંસાકરે તો બન્ને અધર્મ થાય. બને અધર્મી કહેવાય.
૨ કાર્યાકાર્ય : દ્વિધા બે પ્રકારે છે. ૧ લૌકિક. ૨. લોકોત્તર તેમાં લૌકિક કાર્ય અવિરુદ્ધ વ્યાપારાદિક અર્થાત ન્યાયનિષ્ઠાથી વ્યાપારાદિકને કરે છે, અને અકાર્ય ખોટા-તુલા અને ખોટા માનાદિકવડે કરી વધારે લેવું અને ઓછું આપવું તે, તથા લોકોત્તર કાર્ય સાધુઓને ઉત્તમ પ્રકારે તપ, જપ, વ્રત, પ્રત્યાખ્યાન, પાન, ધ્યાન, ક્રિયાકાંડાદિ અને અકાર્ય સમાચારિ, વિલોપાદિક કહેવાય છે. તથા શ્રાવકોને લોકોત્તર કાર્ય જિનેશ્વર મહારાજને વંદન, નમન, પૂજન વિગેરે ભક્તિ આધિ, તથા ગુરુપૂજને તેમજ સદ્ધર્મસમાચારણાદિ, અને અકાર્ય મિથ્યાત્વનું સેવન તથા ધર્મવિરુદ્ધ તેમજ લોકવિરુદ્ધ આચરણોને સેવવારૂપ કહેવાય છે.
૩ સારાસાર : દ્વિધા બે પ્રકારે છે. ૧ લૌકિક અને ૨ લોકોત્તર તેમાં લૌકિક સાર, વજ, ચંદન, ગોશીર્ષાદિ અને અસારખદીર, એરંડ, કંટક, કાષ્ઠાદિ, તથા લોકોત્તરસાર સાધુ અને નવવિધ બ્રહ્મચર્ય પ્રતિપાલનાદિ, તથા અસાર નવવિધ બ્રહ્મચર્યને અતિક્રમણાદિકથી મલિનકરણાદિ તથા લોકોત્તરસાર શ્રાવકોને સર્વવિરતિની લાલસા, ઇચ્છાના પરિણામાદિ તથા અસાર પ્રમાદાદિકનું સેવનાદિ કહેવાય છે.
૪ ગમ્યાગj : દ્વિધા બે પ્રકારે છે, ૧ લૌકિક અને ૨ લોકોત્તર. તેમાં લૌકિકગમ્ય સ્વસ્ત્રિયાદિકને વિષે અને અગમ્ય ભગિની આદિકની વિષે તથા લોકોત્તર ગમ્ય સાધુઓને મર્યાદા શીલ ક્ષેત્રાદિકને વિષે, તથા અગમ્ય અનાર્યાદિકને વિષે, તથા લોકોત્તર ગમ્ય શ્રાવકોને સ્વભાર્યાદિષ તથા અગમ્ય પરશ્વિયાદિકને વિષે કહેવાય છે.
૫ યુકત્સાયુજ્ય દ્વિધા બે પ્રકારે છે, ૧ લૌકિક અને ૨ લોકોત્તર. તેમાં લૌકિક યુાં અભ્યાગત, પ્રતિપત્તિ આદિ, અને અયુક્યું
૧૦૩
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
