Siddhanta Lakshan Tattvaloka

Author(s): Dharmadattasuri
Publisher: Vidya Vilas Yantralaya

Page 112

२०४
सिद्धान्तलक्षणतत्वालोकः ।
दकविशेषणस्यनैल्यार्देनीलधूमवतोहेतुतायांवैयर्थ्यसम्शदनायायो दकतावच्छेदकत्वघटितत्वं व्यर्थविशेषणटितत्वम्बाच्य न्तत्रधूम त्वावशिष्टद्रव्यवतोहेतुतास्थले व्यविशेषणत्वस्यधूमत्वेवारणाय वि शिष्टान्तरावषयतावच्छेदकतावच्छेदकतायांहतुतावच्छेदकत्वावच्छ धविशष्यता वच्छेदकतासामानाधिकरण्यं विशेषणतयाविवक्षणीय न्तथासतिप्रकृतेपिवैयर्यसम्भवःसत्वाचवच्छिन्नप्रतियोगित्वादीना. मुक्तविशेष्यतानवच्छेदकत्वात् व्याप्यतावच्छेदकतावच्छेदकत्वेपि तारशविशेष्यतावच्छेदकतासामानाधिकरण्यम्बिशेषण मन्यथा नीलधूमविशिष्टवद्धतुकस्थलेधूमत्वगतैकत्वस्थधारणंनस्यादितितुन वाच्यं विशिष्टसत्तावताहेतुत्वेपिवैयर्थस्था द्वैशिष्टयनिष्ठावच्छेदक त्वेव्याप्यतावच्छेदकतानिपतउक्तसामानाधिकरण्यविरहा किन्तु व्याप्यतावच्छदकतायामुक्तविशेष्यताविशिष्टत्वम्बाच्यं वैशिष्टय चस्वावच्छेदकधर्मावच्छिन्नत्व स्वनिरूपितप्रकारतासमानाधिकर गावच्छेदकत्वानिरूपितत्वोभयसम्बन्धेनेत्यलम् ॥ * ॥
केचित्तुयजातिसमानाधिकरणोभयावृत्ति धर्मावच्छिन्नप्रतियोगित काभावएबहेतुःहेतुताच विलक्षणविषयितासम्बन्धेनस्वविशिष्टज्ञान त्तिकूटत्वावच्छिन्नवत्वसम्बन्धेन वृत्तिताचस्वाभाववदवृत्तित्वसम्ब न्धेन अवृत्तित्वघटकवृत्तित्वश्च स्वविषयतावच्छेदकतापर्याप्स्यधिकर णधर्मवत्वसम्बन्धेन तथाच नव्यभिचारोनवाजात्युपादानासङ्गति नापियर्यासङ्गतिश्चतिप्राहुः । परेतुविलक्षण प्रतियागितासम्बन्धेन स्वविशिष्टाभाववृत्तिकूटत्वावच्छिन्नवत्वसम्बन्धेनतादृशाभावस्यहेतु त्वं वृत्तित्वञ्चस्वाभाववदवृत्तित्वसम्बन्धेन अवृत्तित्वधटकवृत्तिताच स्वप्रतियोगिताधच्छेदकधर्मवत्वसम्बन्धेनेति नव्यभिचारोनवैया सङ्गतिरितिवदन्ति तन्नातिसमञ्जसं जात्युपादानवैयर्थ्यात् कम्बा ग्रीवादिमत्वघटिताभावविशिष्टाभावाप्रसिद्धर्घटत्वघटिताभावत्वस्यै व तदवच्छेदकत्वौचित्यादितिदिक् ॥०॥
व्यभिचारवारकस्येवेति, अत्र साध्यगमकत्वरूपं हेतुत्वं हि कि चिद्धर्मिण्येवसाध्यगमकत्वं निर्मिकानुामेत्यभावात् तथा च गों कतायां साध्यव्याप्तरिवपक्षधर्मत्वस्यापि प्रयोजकतया वैयर्थ्यशरी रेप्रकृत्तसाध्यव्याप्यतावच्छेदकत्वस्थव प्रकृतपक्षधर्मतावच्छेदकत्या स्यापि विशेषणत्वम्बाच्यमिति स्वरूपासिद्धिवारकस्यनवेयर्था
"Aho Shrutgyanam"