Siddhanta Lakshan Tattvaloka

Author(s): Dharmadattasuri
Publisher: Vidya Vilas Yantralaya

Page 162

सिद्धान्तलक्षणतस्वालोकः ।
वन्ह्यभावप्रतियोगितावच्छेदकावच्छिन्ननिरूपकताकाधिकरणतावाने ति भेदस्यापि तादृशभेदत्वेनलक्षणाक्रान्ततया तनिरूपित्तप्रतियोगिः तानिरूपितपरम्परावच्छेदकतावत्वस्य वन्ह्यभावप्रतियोगित्वसत्वादव्याप्तिरिति वाच्य मवच्छेदकत्वनिष्टवच्छेदकताविशिष्टनिरूपकत्वनिष्ठावच्छेदकत्वस्यविवक्षितत्वात् वैशिष्ट्यं च स्वभिन्नावच्छेदकत्वानिरू पितत्वसम्बन्धेन । यद्वैकत्ववृत्तित्वनिरूपकत्वनिष्ठावच्छेदकतायां विशेषणं वाच्यम् वृत्तित्वञ्च स्वनिरूपितपरम्परयोभयावृत्तिधर्मनिष्ठावच्छेदकतात्वावच्छिन्नप्रतियोगिताक पर्याप्त्यनुयोगितावच्छेदकत्वसम्बन्धेन तथाचनदोष इति तत्र एकत्वादेः यर्थ्याप्त्यनभ्युपगमे. निवेशासम्भवात् । वस्तुतस्तु निरूपकत्व निष्ठावच्छेदकतायाश्रकि. मपिविशेषणादिकंदेयं निरूपकत्वस्ययादृशप्रतियोगितावच्छेदकता
१५४
त्वावच्छिन्नपर्याप्त्यनुयोगितावच्छेदकरूपवृतित्वेन यादृशप्रतियोगि ता विशिष्टत्वेन वानिशनीयतया निरूपकत्वनिष्ठावच्छेदकताव - च्छेदकतयाप्रतियोगित्वव्यक्तिद्वयस्य प्रवेशासम्भवात् । किन्तु व न्ह्यभावप्रतियोगित्वव्यक्तिविशिष्ट निरूपकताधिकरणतावत्वे सति
प्रतियोगिता
महानसीयाभावप्रतियोगिताविशिष्टनिरूपकताकाधिकरणतावद्भेदवारणाय तादृशाधिकरणत्वनिष्ठावच्छेदकताविशिष्टत्वं यान्निवेश्यं वैशिष्ट्यश्च स्वभिन्नावच्छेदकत्वानिरूपितत्वसम्बन्धेन । यद्वाधिकरणत्वनिष्ठा वच्छेदकताद्वयानिरूपितत्वं प्रतियोगितावृत्यु
विशेषणत याप्रतियोगित्वस्योपादेय मितिनकस्याचेद्दाषेस्यसम्भवः । इदचा
भयावृत्तिधर्म्मानेिष्ठावच्छेदकताद्वयानिरूपितत्वम्बा
धिकरणत्वप्रतियोगित्वावच्छेदकत्वानामधिकरणप्रतियोग्यवच्छेदका. नां भेदेऽपि नभेदइतिमते ऽन्यथा धूमवान्वह्नेरित्यत्रातिव्याप्तेः धूमाभावप्रतियोगितावच्छेदकावच्छ्निनिरूपकताकाधिकरणतावद्भेदस्य प्र
मधिकरणत्वद्वयादिनिष्ठावच्छेदकतानिरुपितत्वस्य
तियोगिताया सत्वेना वच्छेदकताद्वयस्याधिकरणत्वादिनिष्ठस्य निरूपितत्वसत्वेनच धूमत्वावच्छिन्नप्रतियोगित्वस्यलक्षणाघटकत्वा देवं साक्षात्पा रंपरासाधारणावच्छेदकत्वनिरूपितत्वमभ्युपेत्यैवेदं समुचित मन्यः थावह्निमान्धूमादित्यत्राव्याप्तेरनुपदोक्ताया अनुद्धारादित्यवध्येयम् ॥
अधिकरणतानिरूपित स्वरूप सम्बन्धेनेति, नचाधिकरणत्वीयस्वरूपोपादाने प्रतियोगितावच्छेदकतयाऽधिकरणतात्वप्रवेशोव्यर्थ इति
"Aho Shrutgyanam"