Siddhanta Lakshan Tattvaloka

Author(s): Dharmadattasuri
Publisher: Vidya Vilas Yantralaya

Page 135

सिद्धान्तलक्षणतरवालोकः ।
ति क्वचिचतस्यसम्बन्धविशेषनियन्त्रितत्वादितिपाठः, तत्रस्वाधि. करणत्वांशइतिशेषः, पञ्चम्यन्तस्यनव्याप्यवृत्तित्वहानिरित्यत्रान्वयः तेनादिपदग्राहनित्यशानादीनांविषायितयाधिकरणे कालिकेनात्मत्वा. धिकरणे स्वाभावस्यसत्वऽपि नव्याप्यवृप्तित्वहानिरित्यर्थति ॥
नच विशिष्टसत्वस्येत्यादि, ननु व्यभिचारिणस्सर्बलक्षणालक्ष्य. तयाकथनातिव्याप्तिरिति चेदत्र केचिदन्याप्यवृत्तिसाध्यकस्थलीयलक्षणेसाध्यतावच्छे इकेऽव्याप्यवृत्तितावच्छेदकत्वस्यविशेषणतया. विशिष्टसत्तात्वेतद्विरहेणनातिव्याप्तिरित्याशय इति वदन्ति तनाति चारु अभ्रान्तस्यव्यभिचारिलिङ्गकानुामतिप्रसन्नरूपवक्ष्यमाणदोषस्थासङ्गते स्साध्यतावच्छेदकस्याव्याप्यवृत्तितानवच्छेदकत्वात् व्यभिचारप्रहकाले ऽनुमितिप्रसङ्गमात्रस्यवक्ष्यमाणतात्पर्याविषयत्वेतू कोत्तरस्यापि सम्भवएवेति । वस्तुतस्तुप्रकृतसाध्यहेत्वादेरनुगत. त्वेनाननुगत एव व्याप्यत्वव्यवहारप्रयोजकः तत्रव्याप्यवृत्तितस. त्साध्यनिरूपितव्याप्यत्वव्यवहारे लाघवेनप्रतियोगिवैयधिकरण्या. विशोषितस्वोद्देश्यतावच्छेदकावच्छिन्नसमानाधिकरणाभावप्रतियोगितानवच्छेदकतत्तद्धम्र्मावच्छिन्नसामानाधिकरण्यमेव प्रयोजकमिति नजातित्वावच्छिन्नद्रव्यत्वत्वावच्छिन्नइव विशिष्टसत्वनिरूपितोव्या. ध्यत्वव्यवहार प्रयोजकस्योक्तसामानाधिकरण्यस्य तत्र सस्वा स्ल. तश्वप्रतियोगिवैयधिकरण्यघटितसामानाधिकरण्यस्यतप्रयोजकत्वा. दित्यत्रतात्पर्य्यम् ।
जातो विशिष्टसत्वव्यभिचारप्रहेति, विशिष्टससात्ववृत्तिस्वप्रतियोगितावच्छेदकावच्छिनानधिकरणजातिमद्वृत्त्यभावप्रतियोगिताव छेदकत्वघटकत्वग्रह इत्यर्थः इदचेष्टापसिवारणायोक्तम् दोषतावा. भ्रान्तस्य व्यभिचारिलिङ्गकानुमितित्वेनैवेति बोध्यम् ॥ अथव्या. प्यत्वव्यवहारस्वव्याप्यवृत्तिसाध्यकानुमितावपिप्रतियोगिवैयधिक. रण्याघटितव्याप्तिशानस्यैवलाघवेन कारणत्वकल्पना स्कथम्प्रतियो. गिवैयधिकरण्यघटितव्याप्तिशानावनुमितिप्रसनइति चेन व्याप्य. त्तिसाध्यकस्घलेऽप्यव्याप्यवृत्तित्वग्रहदशायामनुमित्युपपये प्रति. सोगिवैयधिकरण्यघटितव्याप्तिशानहेतुतायाव्याप्तिग्रनन्थेवस्यमाणसया तत्काल आपत्तिसम्भवात् नचैवनोपादेयश्शेत्यादिप्रन्यासन विरिति वाच्यम यथासलिकानमितेर्भान्तमानपरुषीयताया अ.
"Aho Shrutgyanam"