Siddhanta Lakshan Tattvaloka

Author(s): Dharmadattasuri
Publisher: Vidya Vilas Yantralaya

Page 124

११६
सिद्धान्तलक्षणतचालोकः ।
ग्राहकं भविष्यतीत्याशयेन चिन्त्यमित्युक्तम् । बहुषुपुस्तकेषु ताहर शार्थप्रतिपादकः केचित्वित्यादिग्रन्थपवोपलभ्यते । अत्रावच्छेद्यत्व सम्बन्धावच्छिन्नप्रतियोगिताकाभावनिवेशनञ्च सामान्याभावनिवेशः पक्षेलाघवानुरोधेनैवा वच्छेद्यत्वस्य प्रतियोगित्वे तंत्रस्वरूपसम्बन्धान वच्छिन्नत्वस्यप्रवेश्यत्वात् अवच्छेदकत्वसम्बन्धावच्छिन्नाभाववद्यद्यः तन्निष्ठावच्छेदकत्वानिरूपितत्वाभावनिवेशेच गगनादीनामपि यत्प
भावाप्रसिद्धिःस्यादितितन्निवेशः। वृत्त्यनियामकस्याभावप्रतियोगिता
दार्थतया तन्निष्ठाव्याष्यवृत्तितानियामकावच्छेदकत्वाप्रसिद्धयोक्ता
नवच्छेदकत्वेऽपि तत्सम्बन्धावच्छिन्नप्रकारतानिरूपित्तविशेष्यत्वाभा वणव प्रमीयविशेष्यत्वीयस्वरूपसम्बन्धावच्छिन्नप्रतियोगिताको निषेः श्यइतिवेोध्यम् ।
तदनवच्छेदकस्यात, । नन्वव्याप्यवृत्तिरूपाद्यभावाधिकरणतायाअव्यवच्छेदकत्वस्य संसर्गधर्म्मविशेषादौप्रसिद्धिसम्भवा तत्साधार णावच्छेदकत्वापादाने क्षत्यभावान्नदोषइति वाच्यम् धर्मसंसर्गादिनि ष्ठावच्छेदकत्वाव्याप्यवृत्तितानियामकावच्छेदकत्वादिसाधारणावच्छे दकतात्वस्यैकस्याभावादिति । यद्यवच्छेदकतात्वद्वयमन्यतरत्वेन नि घेश्य स्वनिरूपितान्यतरवदभाववत्त्वमेवा नवच्छेदकत्वंविवक्षित न्तः
दानकोऽपिदोषइतितुविभाव्यम् ।
तन्मतेसंयोगसामान्याभावस्य केवलान्वयितयेति, अथपरमाणुछ: यसंयोगस्याभावोन परमाणौसम्भवतितस्यानवयवत्वादिति कथं केव लान्वयित्वं तथासतिपरमाणाचे वव्यभिचारवारणाय हेतुविशेषणसा र्थक्यसम्भवात्कथंवैयर्थ्यमुक्तम् । भट्टाचार्येणच प्राचीनम तग्रन्थपववृक्ष त्वावच्छेदेनसंयोगसमान्यंव्यवस्थाप्य गगनादौ संयोगाभावसाधनपू रतांसामान्यानुमानस्यप्रतिपादितम् तद्ग्रन्थेसुतरामुक्ताशङ्का । य वृक्षत्वावच्छेदेनवृक्षद्रवद्रव्यत्वावच्छेदनपरमाणावपि द्रव्ये संयोगस मान्याभावसम्भवेन केवलान्वयित्वसम्भवइति तन्न तथासतिद्रव्य तत्सामान्याभावस्यापि त्तयोपाधिप्रदर्शना संगतः नचादिपदग्राह्यद्रव्यभिन्नत्वस्योपाधितास भवस्तस्याऽपिप्रमेयत्वावच्छेदेन द्रव्यवृत्तित्वसम्भवात्तस्मात्साधारण
त्वावच्छेदेननकस्यापिगुणस्यसंम्भवइति
धर्ममात्रावच्छेदेनैवस्वस्मिन्नभावसत्वमिदानीम्प्राचाम्मतेनवाच्यं
"Aho Shrutgyanam"