Siddhanta Lakshan Tattvaloka

Author(s): Dharmadattasuri
Publisher: Vidya Vilas Yantralaya

Page 115

सिद्धान्तलक्षणवयालोका । १०७ त्यर्थः नचप्रत्येकपदस्यासिद्धिधारकस्यप्रधेश इति वाच्यम् स्वावछिनप्रतियोगिताकाभाववत्वसम्बन्धेनताशप्रतियोगिताकूटरवहे. तुरित्यस्यैववक्तव्यत्वा दन्याशस्यप्रत्येकावच्छिन्नाभावस्य दुर्वचत्वादिति । अतपवयाचस्वस्थव्यापकत्वार्थकत्वोपगमेनसंसर्गको. राबुभयावृत्तित्वादेनिशेनचपूर्वकविल्पेपियथ्यपरीहारसम्भवा द. व्यर्थविशेषणत्वसम्पत्यैकल्पान्तरस्यानुस्तस्य यावत्वादेर्यापकत्वार्थकत्वोपगमादिनातत्फलकत्वसंपादनं सन्धर्भविरुद्धमित्यपिचिरस्त. मितितुवयं ब्रूमः ॥
अथयोयदीययावद्विशेषाभाववानित्यस्य-योयदीवानां यदभावप्रतियोगित्वानां यावतां विशेषाभाववान्प्रत्येकधर्मावच्छिन्नाभाव. घानिति सतत्सामान्याभाववानित्यस्य च सतदात्मकसामान्यामा पवानित्यर्थएव कुतोनाङ्गीकृतः असिद्धिवारकविशेषणस्यासम्भवा. ल्लाघवाच्चतित्वचिन्त्यं । ध्येयमिति, सामान्याभावप्रतियोगित्वस्यप्रतियोगितावच्छेदकरूपताया अतिरिक्ततायावा सिद्धान्तसिद्धतयासान्दग्धासिखेऔरत्वप्रसङ्गरूपास्वरसंसूचयितुमुक्तम् । - विशेषपदस्यन्यूनवृत्तिधर्मवदर्थकतामभ्युपेत्यव्याख्यानन्दूषयि.. तुमाहयोयद्धर्मन्यनवृत्तीत्यादि, न्यूनवृत्तित्वंच स्वसमानाधिकरणस्वेसतिस्वसमानाधिकरणभेदप्रतियोगितावच्छेदकत्वं सत्तात्वस्व. न्यूमवृतिस्वकारणाच-स्वसमानाधिकरणति ननुन्यूनवृत्तिधर्मेपक्ष. तावच्छेदकविशिष्टान्यत्वम्बाच्यम् वैशिष्ट्यं च स्वाश्रयवृतित्व. स्वानाश्रयतिवृत्तित्वोभयसम्बन्धेन तथाचघटावृत्तिसंयोगत्वस्य वृक्षपटादिसंबोगद्यवृत्तित्वा दक्षसमवेतत्वस्यवृक्षतदितिरोभय.. इसिससासित्वानपक्षतावच्छेदकविशिष्टान्यत्वमित्यत आह वृक्षा वासमवेतत्वति, मचवृक्षान्यासमवेतत्वस्यवृक्षत्ववृक्षरूपावावेवस. स्खेननसंयोगत्वसामानाधिकरण्यामितिवाच्यम् वृक्षद्वबसंयोगान्तर्भा बेणतत्सत्वा त्तस्यवृक्षान्यासमवेतत्वात् । अथपक्षतावच्छेदकविशिष्याम्यस्वस्थवृक्षसंयोगनिष्टतत्तद्यक्तित्वेपिनसम्भवः तस्ववृक्षान्य. कप्यादित्तिवृत्तित्वा चवृक्षद्वयसंयोगनिष्ठतब्यक्तित्वएव तत्सम्मव. इति वाच्यम् तदृक्षत्वस्वपक्षतावच्छेदकत्वउक्ततद्यक्तित्वेपिपक्षतावच्छेदकविशिष्टान्यत्वासम्भवादितिचे वैशिष्ट्यस्यस्वविशिष्टवृसिकृ. तित्वघटितेनाविवक्षितत्वात् वैशिष्टयञ्चस्वानाश्रयत्वस्वानाश्रयवृत्ति
"Aho Shrutgyanam"