Prashamrati Prakaran

Author(s): Umaswati, Umaswami, Motichand Girdharlal Kapadia
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay

Page 11

१९. ज्ञानाशाने पञ्चत्रिविकल्पे सोऽष्टधा तु साकारः । ज्ञानोपयोगोऽष्टविधः-मतिज्ञानोपयोगः, श्रुतज्ञानोचक्षुरचक्षुरवधि केवलदृग्विषयस्त्वनाकारः ।।१९५।। पयोगः, अवधिज्ञानोपयोगः, मनःपर्यायशानोपयोगः,
केवलज्ञानोपयोग इति, मत्यज्ञानोपयोगः, अताशानोपयोगः, विभङ्गज्ञानोपयोग इति । दर्शनोपयोगश्चतुभेदः, तद्यथा-चक्षुर्दर्शनोपयोगः, अचक्षुर्दर्शनोपयोगः, अवधि
दर्शनोपयोगः, केवलदर्शनोपयोग इति (भाष्य २.९) २०. भावा भवन्ति जीवस्यौदयिकः पारिणामिक औपशमिकक्षायिको भावौ मिश्रच जीवस्य स्वतत्त्व
*चैव । औपशमिकः क्षयोत्थः क्षयोपशमजश्च मौदयिकपारिणामिकौ च । (२.१)
पञ्चेति ॥१९६॥ २०. ते त्वेकविंशतिविद्विनाष्टावश विधास्तु द्विनवाष्टादशैकविशतित्रिभेदा यथाक्रमम् । _ विशेयाः ॥१९७॥
(२.२) २१. उत्पादविगमनित्यत्वलक्षण यत्तदस्ति सर्वमपि। उत्पादव्ययध्रौव्ययुक्त सत् । तद्भावाव्ययं नित्यम् । सदसद्वा भवतीत्यन्यथापितानर्पितविशेषात्
अर्पितानर्पित सिद्धेः । (५. २९-३१) ॥२०४॥ २२. धर्माधर्माकाशानि पुद्गलाः काल एव चाजीवाः। अजीवकाया धर्माधर्माकाशपुद्गलाः। कालश्चेत्येके ।
पुद्गलवज मरूपं तु रूपिणः पुद्गलाः प्रोक्ताः रूपिणः पुद्गलाः । (५. १, ३८, ४)
॥२०७॥ २३. व्यादिप्रदेशवन्तो यावदनन्तप्रदेशकाः स्कन्धाः। आकाशस्यानन्ताः । सङ्ख्येयासङ्ख्येयाश्च पुद्गलानाम् ।
परमाणुरप्रदेशो वर्णादिगुणेषु भजनीयः ।।२०८॥ नाणोः । (५.९-११). २४. सप्तविधाऽधोलोकस्तिर्यग्लोको भवत्यनेकविधः । रत्नशर्करावालुकापङ्कधूमतमोमहातमःप्रभा भूमयो घनापञ्चदशविधान: पुनरूप्रलोकः समासेन ॥२१२ म्बुवाताकाशप्रतिष्ठाः सप्ताधाऽधः पृथुतराः ।।
जम्बूद्वीपलवणादयः शुभनामानो द्वीपसमुद्राः। सौधमशानसानत्कुमारमाहेन्द्र ब्रह्मलोकलान्तकमहाशुक्रसहस्रारेष्वानतप्राणतयोरारणाच्युतयोर्नवसु अवेयकेषु विजयवै. जयन्तजयन्ताऽपराजितेषु सर्वार्थसिद्धे च । (३. १, ७
तथा ४.२०) २५. लोकव्यापि चतुष्टयमवशेष त्वेकजीवो वा ।।२१३।
लोकाकाशेऽवगाहः । धर्माधम योः कृत्स्ने । एकप्रदेशादिषु भाज्यः पुद्गलानाम् । असंख्येयभागादिषु
जीवानाम् । (५. १२-१५) २६. धर्माधर्माकाशान्येकैकमतःपरं त्रिकमनन्तम् । अजीवकाया धर्माधर्माकाशपुद्गलाः । द्रव्याणि जीवाश्च ।
काल विनास्तिकाया जीवमृते चाप्यकर्तृणि आऽऽकाशादेकद्रव्याणि । निष्क्रियाणि च । (५.१,५,६) ॥२१४॥