Painnay suttai Part 1

Author(s): Punyavijay, Amrutlal Bhojak
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay

Page 62

૫૬-૩
૫૮–૨
૬૦
૩.
૫૯-ઉત્તરાર્ધવચ્છા મંડવ સરિતા નોધવ્યા
}૮-૧
પ્રસ્તાવના
उरुस हयामोय
उरू सुहभोग तह य वण्णगविहीउ
कप्परुक्खा य
पसाय जालहम्मिय, अणुवमगब्भजाल विहिपरया | मणिरयणभित्तिचित्ता रयणुसिरा य ॥ ६०॥
उस (सु) ह आमो
रूह भोग-वण्णगविहीओ
पेच्छा मंडवसरिसा बोधव्वा कप्परुक्खा य
સ ંવળવિયા(હા))
પૈકીનાં, નવમું ‘ચિત્રરસ' અને દસમું ‘ પવૃક્ષ' એમ બે કલ્પવૃક્ષનાં નામ છે. પણ અહીં છપ્પનમી ગાથાને ન સમજવાના કારણે શ્રી રાઠોડએ જે અમૌલિક પાઠ સ્વીકાર્યો તેને અનુસરીને ૧૧૬૪મી ગાથાના પાઠમાં સુધારીને “ચિત્તા (પ) વવવવા ચ'' આવો ખોટો અને છંદોમેળ વિનાનો પાઠ આપ્યો છે. અહીં ( ) આવા કોષ્ઠકમાં આપેલ ‘વત્સ્ય ’ની જરૂર જ નથી, જ્યારે શ્રી રાઠોડજીએ તેમણે માનેલા આ વત્થ ઉપર “જિપિòન પ્રતો પ્રસ્થ’ કૃતિ પ્રમાવાન હિલિતમ્ ” આવી ટિપ્પણી લખીને સંશોધનનો એક હાસ્યાસ્પદ નમૂનો રજૂ ર્યાં છે.
..
સાય-નાહ-મ્નિય-ગોળિમસન્મનાવિદ્વિષયા | મળિ-ચળभत्तिचित्ता रयणुजलपायडसिरीया
॥ ૬ ॰ ||
૩-૪. આ બે સ્થાનમાં આવેલ સસ(પુ)હૈં અને મુદ્દે પાઠના સ્થાનમાં શુદ્ધ પાઠ અનુક્રમે સ (ટુન્નુ)હૈં અને (યૂ)મુદ્દે વાંચવા માટે વાચકોને ભલામણ કરું છું. તિક્ષ્ચોરી પ્રકીર્ણની ૧૧૬૩મી અને ૧૧૬૫મી ગાથામાં ઉત્તુમુદ્દે આવો શુદ્ધા છે જ, જાલોર આવૃત્તિમાં ગાથાનો માંક ૧૧૬૪ અને ૧૧૬૬ છે અને ત્યાં પણ પન્નુન્નુદ્દે પાડે છે. ઉપર નોંધેલી ૫૬મી અને ૫૮મી ગાથામાં લિપિટ્ટોષથી ભ્રષ્ટ પાઇ થયેલો છે, એમ સમજવું, ગ્રંથનું શુદ્ધિપત્રક છપાયા પછી આ હકીક્ત ધ્યાનમાં આવવાથી આ પ્રસ્તાવનાની પછી આપેલ ‘શુદ્ધિપત્રક વિશેષ ’માં આ સુધારો મેં જણાવેલ છે, અહીં તુમુદ પાઠની મૌલિક્તા માટે વિશેષાવરચક્ર મહાભાષ્ય ’ની ૧૧૬૩મી અને ૧૧૬૫મી ગાથા જોવાની ભલામણ કરું છું, ત્યાં ઉત્તુપુરૂ પાડે છે.
૬૧
च्छंद विया
૫. જાલોર આવૃત્તિની છપ્પનમી ગાથામાં જે વત્ત્ત નામક લ્પવૃક્ષનો ખોટો ભેદ છે તે જ અહીં પણ ખોટી રીતે આપેલ છે. હકીક્તમાં આ ૫૯મી ગાથામાં પણ પવૃક્ષ' નામનો પવૃક્ષનો દસમો ભેદ છે.
૬.
આ ગાથાની છાયા જાલોર આવૃત્તિમાં આ પ્રમાણે છે—‘પ્રાસાનામિત અનુપમ શર્મ-નાઇ વિધિવાઃ મળિરત્ન-મિત્તિવિત્રા, રત્નોશિરાર્થે ॥ અહીં ખોટી વાચના, ખોટી છાયા અને ખોટો અનુવાદ છે. પ્રજ્ઞાપનાસૂત્ર, ભગવતીસૂત્ર વગેરેમાં આવતો મત્તિ શબ્દ અહીં પણ મૌલિક છે, અને પ્રતિઓમાં મળે પણ છે. આને ન સમજવાથી શ્રી રાઠોડજીએ મિત્તિ શબ્દ, સ્વયં પીને એક વિકૃતિ વધારી છે. આ ગાથાની છાયામાં દુર્મિત શબ્દ છે તેથી તો સંપાદક શબ્દકોશ તૈવાની પણ ઉપેક્ષા કરી છે એમ કહી શકાય.
અહીં મૌલિક યાર્ડના “ વિવારેઃ –વિજળીાઃ '' આ અર્થે ધ્યાનમાં હોત તો નિરર્થક સંશોધન કરીને વિરિનઃ'' અર્થસૂચક મૂલપાઠ જણાવવો ન પડત.