________________
ચેતાતંત્ર (Nervous system) વિષે પ્રાથમિક માહિતી (emotions) માટે જરૂરી છે. અને કેટલાકના મતે તે છઠ્ઠી ઇન્દ્રિય sixth sense વગેરે ગૂઢ શક્તિનું સ્થાન હોઈ શકે. વળી શ્રવણશક્તિનું સર્વોપરી કેન્દ્ર પણ ત્યાં છે. ઑક્સિપિટલ લોબ એ દૃષ્ટિનું મગજનું વિશ્લેષણ કેન્દ્ર છે. જમણા હાથે કામ કરનાર (લખવું, ખાવું, ફેંકવું વગેરે) વ્યક્તિનું ડાબું મગજ પ્રભાવી હોય છે અને તેમાં મુખ્યત્વે ભાષા તેમ જ બીજાં અન્ય અગત્યનાં કેન્દ્રો હોય છે, જેથી કરીને ડાબું મગજ એ મહદ્ અંશે ટેકનિકલ બ્રેઇન (તંત્રિક મગજ) કહી શકાય. જમણું મગજ સંવેદનશીલતા, સર્જનાત્મકતા વગેરે સાથે સંકળાયેલું છે. એ એક સમજવાનો વિષય છે કે વિચક્ષણ મનુષ્યો જમણા મગજ પાસેથી પણ વિશેષ કામ કઢાવે છે.
ફ્રન્ટલ લોબ
મગજનું વાણી કેન્દ્ર છે. આ
ભાગ છે ટેમ્પોરલ લોબ
પેરાઇટલ લોબ
-મગજનું વાણી કેન્દ્ર રીતે ભાગ ૨ , જો હ - ઑક્સિપિટલ
કોમર | લોબ છે નાનું મગજ કરોડરજ્જુ
ઈ
મજ્જાસેતુ લંબમજ્જા
મગજ )
મગજમાં મન ક્યાં આવેલું છે તે વિશે કોઈ એકમત નથી. એક મત મુજબ દરેક કોષમાં મન છે, બીજા મત દ્વારા ટેમ્પોરલ લોબ, લિમ્બિક સરર્કિટમાં કે પીનીઅલ ગ્રંથિમાં મનનું પ્રસ્થાપન કરવામાં આવેલ છે. ખરેખર તો મનનું કોઈ એનેટોમિકલ – ભૌતિક પ્રસ્થાપન નથી પણ તે એક જૈવિક-રાસાયણિક (બાયોકેમિકલ) અને ઇલેક્ટ્રોમૅગ્નેટિક જટિલ પ્રક્રિયા છે અને તેના વિશેનું યથાયોગ્ય જ્ઞાન આપણને નથી, તે વિજ્ઞાનની એક મર્યાદા છે. છતાં, વિચારો, વૃત્તિઓ, ઇચ્છાઓ, અહંકાર અને વર્તણૂક એ મનનાં કાર્યો ગણી શકાય. આત્માના અસ્તિત્વની બાબતમાં તો ઘણા વૈજ્ઞાનિકો શંકાશીલ છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
