Karmsar

Author(s): Chandrahas Trivedi
Publisher: Gurjar Agency

Page 7

આજે આપણે જે છીએ તે કંઈ એક જ જન્મના કારણે નથી પણ તેની પાછળ અનેક જન્મોનાં કર્મ રહેલાં હોય છે. જે કર્મને કારણે આપણને જીવનમાં સુખ-દુઃખ-આશા-નિરાશા સફળતા-નિષ્ફળતા ઈત્યાદિ મળે છે તે કર્મ કેવી રીતે બંધાય છે, તે ક્યારે ઉદયમાં આવે છે અને તેનો પ્રભાવ બતાવે છે તેનું વિજ્ઞાન છે. તેની જો આપણને જાણકારી હોય તો આપણે જીવનનું એવી રીતે ઘડતર કરી શકીએ કે આપણને પ્રાયઃ સુખ-શાંતિ જ રહે.
કોઈને એમ વિચાર આવે કે જીવનમાં શું બધું કર્મના હાથમાં જ છે અને આપણા હાથમાં કંઈ નથી? ના, એવું નથી. જીવન એટલે પૂર્વકૃત કર્મ દ્વારા નિર્માણ થયેલ પ્રારબ્ધ અને આ જન્મના પુરુષાર્થ વચ્ચેના સંઘર્ષની વાત. એમાં ક્યારેક પ્રારબ્ધ ઉપર આવી જાય અને ક્યારેક પુરુષાર્થ. વાસ્તવિકતામાં કર્મ એ પરમાણુની જડ સત્તા છે અને પુરુષાર્થ કરનાર ચૈતન્ય સત્તા છે. જો માણસ કર્મના વિષયને જાણીને – સમજીને સમ્યક પુરુષાર્થ કરે તો તે કર્મનો પરાવભ કરી શકે.
કેટલાકને પ્રશ્ન થાય છે કે શું કરેલાં કર્મ ભોગવ્યા વિના છૂટકો જ ન થાય? સામાન્ય રીતે એમ કહી શકાય, પણ કર્મનો ભોગવટો કર્યા વિના બચી જવાના ઉપાયો પણ છે. વળી બંધાયેલા કર્મમાં ફેરફાર પણ કરી શકાય છે. તેની અસરોને ઓછી વત્તી પણ કરી શકાય છે. પણ આ માટે વિષયની જાણકારીની આવશ્યક્તા રહે છે.
તેમ છતાંય કેટલાંય કર્મો ભોગવ્યા વિના છૂટકો જ નથી હોતો. તો તે સમયે કર્મને કેવી રીતે વેદવું-ભોગવી લેવું એનું પણ વિજ્ઞાન છે. જો કર્મ ભોગવતાં ન આવડે તો કર્મની પરંપરા સર્જાય. માંડ થોડાંક કર્મ છૂટ્યાં હોય ત્યાં વળી નવાં કેટલાંય બંધાઈ ગયાં હોય. આમને આમ જ માણસ જન્મોજન્મ કર્મની જાળમાં ફસાતો જ રહે છે.
વળી એ પણ જાણવાની જરૂર છે કે દુનિયામાં જે કંઈ બને છે તે બધું કર્મને કારણે નથી બનતું હોતું. કુદરતી હોનારતો, અકસ્માતો, એવી કેટલીય વાતો છે કે જેમાં કર્મનું કંઈ ખાસ નીપજતું નથી. કર્મ એ પ્રબળ સત્તા છે. છતાંય તે સર્વ સત્તાધીશ નથી. સંસારમાં કર્મ સિવાયની સત્તાઓનું પણ અસ્તિત્વ છે જે મનુષ્યના જીવનને પ્રભાવિત કરે છે. તેની ચર્ચા પણ આ પુસ્તકમાં કરવામાં આવી છે.
- કર્મસાર