Book Title: Jain Dharmno Maulik Itihas Part 01 Tirthankar Khand
Author(s): Hastimal Maharaj
Publisher: Samyag Gyan Pracharak Mandal
View full book text
________________
વૈક્રિયવાળા (૨૩) સિદ્ધગતિને પ્રાપ્ત થનારા (૨૪) સિદ્ધિમાર્ગ (૨૫) પાદપોપગમનમાં તપની અંતક્રિયા કરવાવાળા, એમનું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. આ જ પ્રકારના અન્ય પણ અનેક ઉલ્લેખ પ્રાપ્ત થાય છે.
મૂળ પ્રથમાનુયોગની જેમ ચંડિકાનુયોગમાં કુલકર, તીર્થકર, ચક્રવર્તી, દશાહ, બળદેવ, વાસુદેવ, ગણધર અને ભદ્રબાહુ ગંડિકાનું વર્ણન છે. એમાં હરિવંશ તથા ઉત્સર્પિણી અને અવસર્પિણી કાળનું ચિત્રણ પણ કરવામાં આવ્યું છે. ઉપરોક્ત ઉલ્લેખોથી એ સ્પષ્ટ થઈ જાય છે કે જૈન ધર્મની સંપૂર્ણ પ્રામાણિક ઇતિહાસ બારમા અંગ દેષ્ટિવાદમાં વિદ્યમાન હતો. અતઃ ડૉ. હર્મન જેકોબીનો એ અભિમત છે કે – “રામાયણની કથા જૈનોના મૂળ આગમમાં નથી, એ વાલ્મીકિય રામાયણ અથવા અન્ય હિંદુ ગ્રંથોમાંથી ઉધાર લેવામાં આવી છે,” નિતાંત ભ્રાંતિપૂર્ણ અને નિરાધાર સિદ્ધ થાય છે.
પ્રથમાનુયોગ ધાર્મિક ઇતિહાસનું પ્રાચીનતમ શાસ્ત્ર અને જ્ઞાત-અજ્ઞાતું, ઉપલબ્ધ-અનુપલબ્ધ ગ્રંથોનું મૂળસ્ત્રોત માનવામાં આવ્યું છે. આજે શ્વેતાંબર તથા દિગંબર પરંપરામાં, એના આગમ-ગ્રંથો અને “આવશ્યકનિર્યુક્તિ'માં યત્ર-તત્ર ઇતિહાસની જે ઝલક મળે છે, એ બધી પ્રથમાનુયોગની જ દેન છે. કાલપ્રભાવજન્ય ક્રમિક સ્મૃતિ-શૈથિલ્યના કારણે શનૈઃ શનૈઃ ચતુર્દશ પૂર્વોની સાથે-સાથે ઇતિહાસનો અક્ષય ભંડાર પ્રથમાનુયોગ અને ગંડિકાનુયોગ રૂપ એ શાસ્ત્ર આજે વિલુપ્ત થઈ ગયા.
( ઇતિહાસ લેખનમાં પૂર્વાચાર્યોનો ઉપકાર ) પ્રથમાનુયોગ અને ચંડિકાનુયોગ'ના વિલુપ્ત થઈ જવા પછી જૈન ઇતિહાસને સુરક્ષિત રાખવાનું શ્રેય એકમાત્ર પૂર્વાચાર્યોની શ્રુતસેવાને છે. આગમાશ્રિત નિયુક્તિઓ, ચૂર્ણિ, ભાષ્ય અને ટીકા આદિ ગ્રંથોના માધ્યમથી એમણે જે ઉપકાર કર્યા છે, તે આજના ઇતિહાસ-ગવેષકો માટે ઘણા જ સહાયક સિદ્ધ થઈ રહ્યા છે. અહીં કેટલાક ગ્રંથકારો અને લેખકોનું કૃતજ્ઞતાવશ સ્મરણ કરવું આવશ્યક સમજીએ છીએ : ૧. વિમલસૂરિએ વી. નિ. સં. પ૩૦માં પઉમચરિયં” આદિ ગ્રંથોની
રચના કરી. ૨. ચતિવૃષભે વિ. નિ. સં. ૧૦૦૦ પછી તિલોયપણી ” આદિ
ગ્રંથોની રચના કરી. [ ૧૦ 999999999999999છે જેન ધર્મનો મૌલિક ઇતિહાસ |
