________________
માહિતીના ધોધ સાથે એટલો બધો ‘કચરો’ ઠલવાઈ રહ્યો છે કે સાચું શું અને ખોટું શું એની ખરાઈ કરવી મુશ્કેલ બની ગઈ છે. ‘સૂકા ભેગું લીલું બળે’ તેવું પણ થાય છે. તેથી વિવેકપૂર્વક વૃત્તાંત લખવું. આવા સંજોગોમાં પત્રકારની ભૂમિકા અતિ મહત્ત્વની બની રહી છે. પ્રસંગો કે ઘટનાઓની ખરાઈ તપાસી તેને યોગ્ય પરિપ્રેક્ષ્યમાં મૂકવાની તેની ફરજ બની રહે છે.
બીજી બાજુ જો આ સોશિયલ મિડીયાનો વિવેકપૂર્ણ ઉપયોગ કરવામાં આવે તો તે આશીર્વાદરૂપ પણ બની રહે છે. જૈન ધર્મના વૈજ્ઞાનિક સિદ્ધાંતોને દાખલા, દલીલ સાથે અને યોગ્ય પરિપ્રેક્ષ્યમાં સોશિયલ મિડીયામાં મૂકવામાં આવે તો જૈન ધર્મના સિદ્ધાંતોનો પ્રચાર-પ્રસાર અતિ સરળ પણ બની શકે છે, પરંતુ એ માટે જૈન પત્રકારોએ વિશ્વસનીયતા કેળવવી પડશે. ઘટનાઓની તલસ્પર્શી તપાસ કરીને તે
યોગ્ય લાગે તો સોશિયલ મિડીયામાં મૂકે તો કેવળ જૈન સમાજનું જ નહીં, સમગ્ર વિશ્વનું ભલું કરવા તે મહત્ત્વપૂર્ણ યોગદાન બની રહેશે.
આ સમગ્ર લખાણમાં જિનાજ્ઞાવિરુદ્ધ કંઈપણ નિરૂપણ થયું હોય તો ત્રિવિધ મિચ્છામિ દુક્કડમ્ માગીને વિરમું છું.
(મણિલાલ ગાલા જન્મભૂમિ જૂથના વરિષ્ઠ પત્રકાર છે અને તેઓ ‘જૈનપ્રકાશ” ના સંપાદનકાર્ય સાથે સંકળાયેલા છે.)
૫૦
જ્ઞાનધારા - ૧૯
ચતુર્વિઘ સંઘને જોડતી કડી
- ડૉ. મધુબેન જી. બરવાળિયા
જિનશાસનના ચતુર્વિધ સંઘના ચાર સ્તંભો છે - સાધુ-સાધ્વી-શ્રાવકશ્રાવિકા. એમાં સાધુ-સાધ્વીજી પંચ મહાવ્રતના પાલન કરનારા હોય છે અને શ્રાવકશ્રાવિકા અણુવ્રત-શ્રાવકના બાર વ્રતો અંગીકાર કરનારા હોય છે.
સાધુઓની સમાચારીને કારણે સાધુસંતોને કેટલાંક કાર્યો કરવાની મર્યાદા હોય છે. શાસનના કેટલાંક કાર્યોમાં થોડે ઘણે અંશે આરંભ-સમારંભ હોય છે. આવા કાર્યો સંતો કરી શકતા નથી.
સંતોના માર્ગદર્શન હેઠળ અને શ્રાવકોના સહયોગથી, સુવ્રતી સમુદાયશ્રમણ-શ્રમણી શ્રેણી, ધર્મ પ્રભાવકો, શ્રાવક-શ્રાવિકા અને સાધુ-સાધ્વીજી વચ્ચે જોડતી કડી બની રહે. મધ્યકાલીન જૈન સાહિત્યમાં ‘વિદ્યાપુત્રો’ નો ઉલ્લેખ છે, જે આવું શાસનપ્રભાવનાનું કાર્ય કરતા.
શ્વેતામ્બર મંદિરમાર્ગી અને સ્થાનકવાસી સંપ્રદાયમાં પહેલાં જતિ (યતિજી)
જૈન ધર્મની ગઈકાલ, આજ અને આવતીકાલ
૫૧
