________________
સુખસગવડો વચ્ચે મોટા થાય છે, એટલે તેઓમાં આધ્યાત્મિકતા, ધાર્મિક સંસ્કાર જળવાઈ રહે તેવી યોજના-વ્યવસ્થા કરવાનું કાર્ય અસંભવ તો નથી જ પરંતુ કપરું જરૂર છે.
જે માટે જૈન આચાર-વિચાર, આહારવિજ્ઞાન, જૈન ક્રિયાઓ, તપ અને ભોજન વગેરે સિદ્ધાંતોને આધુનિક વિજ્ઞાનના સંદર્ભમાં સરળ અંગ્રેજી ભાષામાં સમજાવતા પુસ્તકો તૈયાર કરવા પડશે તથા તે અંગેનું શિક્ષણ આપવાની વ્યવસ્થા કરવી પડશે. શું ખાવું ? શું ન ખાવું ? તપશ્ચર્યા, રાત્રિભોજન નિષેધ, દર્શન-સેવાપૂજા, ચૈત્યવંદન, સામાયિક, પ્રતિક્રમણ વગેરે ક્રિયાઓને વિજ્ઞાનના સંદર્ભમાં - લાભાલાભ બતાવીને સમજાવવી પડશે. શાકાહારના લાભ, અભક્ષ્યથી નુક્સાન, તિથિ, ગરમ પાણી વગેરે બાબતોને પણ વૈજ્ઞાનિક સંદર્ભ - લાભાલાભ સાથે સમજાવવી પડશે.
જૈન ધર્મ સંપૂર્ણ રીતે વૈજ્ઞાનિક છે - તે સમજાવવું પડશે. આ દરેક માટે પુરાવા સાથેનું સાહિત્ય તૈયાર કરવું પડશે તથા પાઠશાળાના અભ્યાસક્રમમાં તેનો સમાવેશ કરવો પડશે. આ માટે નિષ્ણાંતો - શિક્ષકો પણ તૈયાર કરવા પડશે.
આ જ હકીકત દેશમાં પણ આવતીકાલ માટે જરૂરી છે. શાસ્ત્રાજ્ઞા વિરુદ્ધ કશું લખાયું હોય તો ક્ષમા ચાહું છું.
(મુંબઈ સ્થિત હિંમતલાલ ગાંધી કેટલીક ધાર્મિક અને શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ સાથે સંકળાયેલા છે. જૈન જ્ઞાનસત્રો, સંમેલનોમાં અભ્યાસપૂર્ણ શોધપત્રો પ્રસ્તુત કરતા રહે છે.)
૬૪
જ્ઞાનધારા - ૧૯
८
સાધુ તો ચલતા ભલા વિહાર
ડૉ. સેજલ શાહ
સર્વ માયા છોડી દઇને સાધુ તો ચલતા ભલા, પંડથી પણ અળગા રહીને સાધુ તો ચાલતા ભલા, સ્નેહ રાખે સૌથી સાડા બારી કોઇની નહીં,
સાચું મોઢે-મોઢ કહીને સાધુ તો ચલતા ભલા... આવું નાનપણથી સાંભળ્યું છે. એવા અનેક પ્રસંગો પણ આવ્યા કે જ્યારે રસ્તે ચાલતા આવા સંતોને-સાધુને જોયા. વંદન કરતા શિર નમ્યું. ભારતના રસ્તા આવા અનેક પગલાઓથી અંકિત થયા છે અને વર્ષોથી આ સડકો આવી રીતે પવિત્ર થતી આવી છે. એક સમય હતો જ્યારે આ સંતો સાથે અનેક પ્રભાવક
વ્યક્તિઓ પણ યાત્રા કરતી. આ સમય હતો જ્યારે સંતોનો વધુ સંસર્ગ મનુષ્યને
આંતરિક શક્તિ અને ચેતના આપતો. એક ગામથી બીજે ગામ જતી વખતે કેટલાય લોકો વળાવવા આવતા અને સામે બીજે ગામ કેટલાયે લોકો સામૈયું કરવા આવતા. જૈન ધર્મની ગઈકાલ, આજ અને આવતીકાલ
૫
