________________
બૃહના અભરખામાં સંતો પ્રત્યે કેવી ઉપેક્ષા? આ અવસર્પિણી કાળના પંચમ આરામાં દિનપ્રતિદિન સંઘયણબળ નબળું થતું જાય છે. નાની ઉંમરમાં ગોઠણની બીમારીઓ ફૂટી નીકળી છે ત્યારે ગૃહસ્થધર્મ પર નભનારા સંતોને ઢાળ અને માળ ચઢવા કપરાં થઈ પડ્યા છે. શ્રાવકોના આપખુદી વલણથી સંતોને નિર્દોષ ગોચરી મળશે ખરી? ભવિષ્યમાં શું થશે? આ મોટીવિડંબના પર વિચાર કરવો રહ્યો.
હજી સાત-આઠ દાયકા પૂર્વે જ આપણી ગ્રામ્ય જીવનશૈલીમાં ‘અતિથિ દેવો ભવ' ની ભાવના ધબકતી હતી. સુપાત્ર સાથે સાધર્મિકની ભક્તિ કરવા ગ્રામજનો તત્પર રહેતા હતા. પેલા પૂનમચંદ શેઠ, પરિગ્રહની મર્યાદા કરી પુણિયો શ્રાવક થયા. માત્ર બે જણનું ભરણપોષણ થાય એટલું જ કમાવવું. આમાંથી એકલપેટા કે આપગદાઈયા થઈ ન ખાવું, પરંતુ નિત્ય એક સાધર્મિકને જમાડી પછી પતિ-પત્નીમાંથી કોઈ એક જમે અને બીજો ઉપવાસ કરે, એવી ભીષ્મપ્રતિજ્ઞા હતી. કેવું પરોપકારી ભક્તિમય જીવનચક્ર !
શ્રેણિક ઘર છોડી બેનાતટ નગરે આવ્યા ત્યારે નંદાના પિતાએ તેમને પરદેશી હોવા છતાં મહેમાન સમજી ઘર આંગણે નોતર્યા. તેમનું ઉષ્માભર્યું સ્વાગત કર્યું, ભેળા બેસી શિરામણ કરાવ્યું. અંતે શ્રેણિકની યોગ્યતા જોઈ પોતાની કન્યાનો હાથ આપ્યો. આ દંપતીએ જૈન જગતને બુદ્ધિનિધાન અભયકુમારનું અમૂલ્ય નજરાણું આપ્યું.
વીતેલા દિવસોની જાહોજલાલી રહી નથી. વિકટ તબક્કો શરૂ થયો છે. પુરુષ સમોવડી બનેલી આજની નારીએ ઘરકામ, ઘરની દેખરેખ પ્રત્યે ઉદાસીનતા સેવી છે. તે વ્યવસાયમાં ગળાડૂબ રહેવા લાગી છે. તેણે ઊંબરો ઓળંગ્યો એટલે અતિથિ કે સાધર્મિક ભક્તિ પર સન્નાટો છવાઈ ગયો છે. પુણ્ય ઉપાર્જન કરવાના
વિનિયોગનું ગળું ઘુંટાઈ ગયું છે. ભૂતકાળનો નિર્મમવી પુણિયો માત્ર ઈતિહાસના પૃષ્ઠો પર જ રહી ગયો. કળિયુગનું આ કેવું વાવાઝોડું! આ વિણસતી પરિસ્થિતિ થામી શકાય ખરી?
પ્રાચીનકાળમાં તબીબી વ્યવસાયમાં નાણાંનું ચલણ સર્વસ્વ ન હતું. જીવાનંદા વૈદ્યને ત્યાં ગોચરી માટે આવેલા ગુણાકર નામના તપસ્વી મુનિરાજ કૃમિ રોગથી ઘેરાયેલા હતા. તેમની ચિકિત્સા માટે લક્ષપાક તેલ, ગોશીર્ષ ચંદન અને રત્નકંબલ જેવી કિંમતી વસ્તુઓની આવશ્યકતા હતી. આવી મહામૂલી વસ્તુઓ માટે અઢળક નાણું જોઈએ. જીવાનંદા વૈદ્ય પાસે માત્ર લક્ષપાકતેલ જ હતું. બાકીની વસ્તુઓ મેળવવા તેના મિત્રો એક વૃદ્ધ વણિક પાસે આવ્યા. તે વસ્તુનાદામ પૂછવા. તેનું લાખ સોનામહોર મૂલ્ય હતું, મિત્રો વિચારમાં પડ્યા ત્યારે વણિકે મિત્રો પાસે વિગત જાણી, દયાળુ વણિકે સેવાના ભાવથી વિનામૂલ્ય ગોશીષ ચંદન અને રત્નકંબલ આપ્યા.નવૈદ્યો પણ ખચકાટ વિના લક્ષપાક તેલ આપી મુનિને નીરોગી કર્યા. આ માનવ ઈતિહાસનું મહાન પ્રેરણાદાયક પ્રકરણ છે.
આજે તબીબી વ્યવસાયમાં નાણાનું ચલણ વધ્યું છે, વ્યવસાયિક સેવા માટેની ફીના ધોરણો નક્કી કરવામાં સઘળા તબીબી સંગઠનો મનસ્વી રીતે વર્તી રહ્યા છે. ફીના સતત વધી રહેલા ધોરણોની સામે તબીબી સેવાનું ધોરણ સુધર્યું નથી. તેમાંથી ઉત્તરોત્તર માનવતાવાદી અભિગમની બાદબાકી થતી ગઈ છે. ડૉક્ટરોએ ઉમદા વ્યવસાયમાં નફાની માનસિકતા ઊભી કરી છે. માંદા પડેલા માનવીની લાગણીઓને પિછાણાતી નથી.
મુઠ્ઠીભર લોકો વિપુલતામાં જીવે છે અને જીવનની સઘળી સુવિધાઓ ભોગવે છે. મોંઘીદાટ સારવાર તેમને હાથવગી થાય છે. ખોટકાયેલું અંગ સાજું
જ્ઞાનધારા ૧૯
જૈન ધર્મની ગઈકાલ, આજ અને આવતીકાલ
૧૨પ
