________________
લોકોને ઉગારવા, મદદરૂપ થવા આજે પણ નાણાંબળિયા લોકો દોડી આવે છે. ભેખધારી સંતોની પ્રેરણાથી આજે કેટકેટલી સંસ્થાઓ જનકલ્યાણના કાર્યો કરી રહી છે. તેમની પ્રેરણાથી ચૌવિહાર હાઉસ શરૂ થયા છે. આ સર્વમાં શ્રીમંતોની માતબર રકમ સહાયરૂપે મળે છે.
અભયદાનના સંદર્ભમાં જોઈએ તો નેમકુમાર, મેઘરથ રાજા, મેતાર્ય મુનિ અને કુમારપાળ રાજા અચૂક યાદ આવે. કેવા સત્ત્વશાળી હતા આપણા પૂર્વજો ! કેવા મચી પડ્યા પરમાર્થ માટે ! નોખી માટીમાંથી બનેલા આપણા પૂર્વજોએ માનવહિતની ચિંતા તો કરી જ છે, સાથે સાથે પશુ-પક્ષીઓને ઉગારવા પણ પાછીપાની કરી નથી. હીરવિજય સૂરિજીએ મોગલ બાદશાહ અકબરને પ્રતિબોધી પર્યુષણના આઠ દિવસ સુધી કતલખાના બંધ કરાવ્યા. રાજા કુમારપાળે પોતાના રાજ્યમાં અમારિ પ્રવર્તન કરાવ્યું.
વર્તમાનકાળે જીવદયાના સુંદર કાર્યો અનેક સંસ્થાઓ દ્વારા થઈ રહ્યા છે. કીડીઓને કીડિયારું પૂરવું, કબૂતરોને ચણ નાખવા, કાગડાને ગાંઠિયા નાખવા, કૂતરાને દૂધ અને રોટલા નાખવા અને ગાય-ભેંસને ઘાસનું નીરણ આ સંસ્થાઓ દ્વારા થાય છે. હા, પૂર્વે સંયુક્ત કુટુંબ વ્યવસ્થા હતી એટલે ગામડાઓમાં પ્રત્યેક શેરીમાં થોડા થોડા અંતરે કુંડીઓ મૂકવામાં આવતી હતી, જેમાં ખીચડી, રોટલા ઈત્યાદિ વધેલું અન્ન તેમાં રાખવામાં આવતું. શેરીના કૂતરા, બિલાડાઓ આ એંઠવાડમાં પોતાનું પેટ ભરી લેતાં. આજે ગામડાઓ પડી ભાંગ્યા. લોકોએ શહેર તરફ દોટ મૂકી. શહેરની રહેણીકરણી અને ખાનપાન બદલાયા. વધેલું અન્ન કાં તો ગટરમાં જાય અથવા ફ્રીજમાં મૂકાય, પરંતુ અબોલા પ્રાણીઓના પેટે પડતું નથી કે નથી વેંત ઊંડા ખાડા પડેલા ગરીબોના પેટે જતું. તેનો વસવસો અનુભવાય છે.
૧૨૦
જ્ઞાનધારા - ૧૯
શું ભવિષ્યમાં સ્વભૂમિના વારસાગત જીવન સંસ્કારોનો ઉજાસ પુનઃ પ્રદીપ્ત થશે ખરો ?
આપણા પૂર્વજો કેવા દીર્ઘર્દષ્ટા અને ગણતરીબાજ હતા. તેઓ પ્રાયઃ અભણ હતા પરંતુ અત્યંત વિચક્ષણ પ્રતિભાવંત હતા. પોતીકા વ્યવસાયમાંથી આવકના ચાર ભાગ કરતા. એક ભાગ ધંધામાં, એક ભાગ ઘરખર્ચમાં, એક ભાગ દાનપુણ્યમાં વાપરતા અને ચોથો ભાગ બચત કરતા. ભવિષ્યમાં મુશ્કેલી ત્રાટકે ત્યારે કોઈની પાસે હાથ લંબાવવો ન પડે કે ન કરજ લેવું પડે. કેવા સ્વાવલંબી ! આપણે તેમના જ સંતાનો છીએ. આજે ભણતર ખૂબ વધ્યું છે પણ ગણતરના નામે મીંડું છે. રાતોરાત શ્રીમંત બનવાના ઉધામા, વિચાર્યા વિનાના ઉતાવળા નિર્ણયો, અવળા ધંધા, વ્યસનોના રવાડે ચડી આર્થિક સંકડામણમાં ફસાય છે. દેવાળિયાઓ બિલાડીના ટોપની જેમ આજે ફૂટી નીકળ્યા છે. સમાજમાં તેમનો રાફડો ફાટ્યો છે. તેઓ સ્વયં તો ડૂબે છે, બીજાને પણ ડૂબાડે છે. આવા દેવાળિયાઓના કારણે સમાજનો પાયો હચમચી ઉઠ્યો છે. મધ્યમ વર્ગના લોકો પણ આનાથી બાકાત રહ્યા નથી. લોકોમાં ધીમે ધીમે પરોપકાર અને હમદર્દીની ભાવના ક્ષતવિક્ષત થતી જાય છે. આનું પરિણામ એવું આવ્યું છે કે, હવે જેને ખરેખર મદદની જરૂર છે, તેને પણ કોઈ આર્થિક સહાય કરવા તૈયાર નથી. પોતાના કુટુંબીજનોને સદ્ધર કરવાની ભાવના પર ગ્રહણ લાગી ગયું છે. ભવિષ્ય આપણું કેવું અંધકારમય હશે! પડતાને ઊંચકી લેવાની ઉચ્ચ ભાવના કયે ખૂણે ધકેલાઈ ગઈ છે ?
સુપાત્રદાન વિષે વિચારીએ તો દાનની પળોમાં દાતાનું હૈયું ગદ્ગદિત બની યાચકના ઉપકારને માથે ચડાવતું હોય, દિલમાં એવા અનોખા ભાવો વારંવાર ઉછળતા હોય કે, જો મને યાચક ન મળત તો દાન કેવી રીતે કરી શકત ? યાચક
જૈન ધર્મની ગઈકાલ, આજ અને આવતીકાલ
૧૧
