________________
વિચારશ્રેણીમાં સમય કરતાં પ્રભુ ઘણા આગળ હતા. તેઓએ સાધુ-સાધ્વી માટે એકસરખા જ નિયમો અને આચારસંહિતા બનાવ્યા હતા. તે જ રીતે શ્રાવિકાઓ માટે પણ શ્રાવકો સમાન નિયમો રહેતા. તેઓશ્રી સાધ્વીઓ-શ્રાવિકાઓને પણ ધાર્મિક જીવન જીવવા સમજાવતા હતા.
તે સમયે પણ ઉચ્ચ સમાજની કન્યાઓ ભણતી. સાથે નૃત્ય, સંગીત આદિ કલાઓમાં પારંગત થતી. રાજવી કુટુંબોમાં નારી માટે ખાસ ઘેર શિક્ષણ આપવાની સગવડ કરવામાં આવતી. તીર્થંકર વીરપ્રભુના કુટુંબની નારીઓના વર્ણનથી જાણવા મળે છે કે તેઓ શિક્ષણપૂર્ણ અને ધાર્મિક વૃત્તિની હતી. માતા દેવાનંદાઃ- મહાવીરસ્વામીના પ્રથમ માતા જેમની કુક્ષિમાં સાડા ળ્યાસી રાત્રિ રહ્યા હતા. તેવા દેવાનંદાના વિવાહ કુંડગ્રામના ચાર વેદનાં જ્ઞાતા, ધનાઢ્ય અને પ્રસિદ્ધ પંડિત એવા શ્રી ઋષભદત્ત સાથે થયા હતા. તેઓ બન્ને પાર્શ્વનાથ પ્રભુની પરંપરાના મુનિઓના સંપર્કથી શ્રમણોપાસક ધર્મધારક બન્યા હતા. દેવાનંદા સ્વયં જીવ-અજીવ આદિ નવ તત્ત્વના જાણકાર સરળ સુશ્રાવિકા હતા. તીર્થકર મહાવીર પ્રભુના કેવળજ્ઞાન બાદ પ્રભુની દેશના સાંભળી પતિ-પત્ની બન્નેએ દીક્ષા લીધી. ઉત્કૃષ્ટ સાધનાના ફળરૂપે મુક્તિપદ પ્રાપ્ત કર્યું. માતા ત્રિશલા રાણી :- મહારાજા ચેટકના પુત્રી ત્રિશલાના વિવાહ રાજા સિદ્ધાર્થ સાથે થયા. પતિ-પત્ની બન્ને સુશિક્ષિત, પ્રબુદ્ધ, ઉદાર અને સરળ સ્વભાવી હતા. પ્રભુ પાર્શ્વનાથના અનુયાયી હતા. શ્રાવકધર્મનું પાલન કરતાં અંતમાં અનશનપૂર્વક સમાધિમરણ પામી બારમાં અશ્રુત દેવલોકમાં ઉત્પન્ન થયા. ત્યાંથી આયુષ્ય પૂર્ણ થતા, મહાવિદેહ ક્ષેત્રમાં જન્મ લઈ ઉત્કૃષ્ટ આરાધના કરતાં સિદ્ધ-બુદ્ધ મુક્ત થશે. પત્ની યશોદા :- જેઓ વસંતપુરના રાજા સમરવીરના પુત્રી હતા. અત્યંત સુંદર અને ગુણવંતી એવા આ નારીએ સ્વયં સાંસારિક સુખોની આહુતિ આપી પતિવર્ધમાન
મહાવીરના પંથને ઉજાળ્યો હતો. તેમનો ત્યાગ અનુપમ અને દુર્લભ છે. ભલે તે સમયે સમાજ પુરુષપ્રધાન હોવાથી આ આદર્શ નારીનું જીવન, તેની મનોવ્યથા, તેના કાર્યોની ઉપેક્ષા કરવામાં આવી હોય પરંતુ ચિંતનનો વિષય જરૂર છે. પુત્રી પ્રિયદર્શના પિતા વીર વર્ધમાન અને માતા યશોદાના એકમાત્ર પુત્રી હતા. તેમના વિવાહ મહાવીરના બેનના પુત્ર જમાલી સાથે થયા હતા. આ પરિવાર તે યુગનો અતિ વૈભવશાળી પરિવાર હતો. એક સમય પ્રભુ મહાવીરસ્વામીના સમવસરણમાં જમાલી અને પ્રિયદર્શના દર્શન-વંદન અને ધર્મોપદેશ સાંભળવા ગયા. પ્રભુની દેશના સાંભળી તેઓને અરિહંતના ધર્મ પર શ્રદ્ધા થઇ અને ગુરુવડીલજનોની અનુમતિ લઇ જમાલીએ ૫૦૦ પુરુષો સાથે અને પ્રિયદર્શનાએ ૧૦00 સ્ત્રીઓ સાથે દીક્ષા ગ્રહણ કરી. પ્રિયદર્શના આર્ય ચંદનાના સાધ્વી-સંઘમાં સંમિલિત થઇ ૧૧ અંગોનું અધ્યયન કર્યું અને ઉગ્ર તપની આરાધના કરતાં ઉત્તમ સંયમજીવનની પાલના કરી.
આ ઉપરાંત મહાવીર પ્રભુના બહેન સુદર્શના, મોટાભાઈ નંદિવર્ધનના પત્ની સુયેષ્ઠા, દોહિત્રી શેષવતી આદિ રાજવી કુટુંબની નારીઓ જેઓએ પણ પ્રભુ પાસે દીક્ષા ગ્રહણ કરી, ઉત્તમ આરાધના કરતાં જૈનધર્મની ગરિમા વધારી
હતા.
પ્રાતઃ સ્મરણીય સોળ સતીઓ જેમની નિત્ય સ્તુતિ થાય છે, તેવી સતીઓ - ચંદનબાળા, રાજેમતી, દ્રૌપદી, કૌશલ્યા, સીતા, સુભદ્રા, મૃગાવતી, સુલસા, કુંતી, દમયંતી, શિવાદેવી, ચેલણા, પ્રભાવતી, પદ્માવતી આદિ નારીઓ ઉત્કૃષ્ટ સંયમજીવન પાળતા મોક્ષમાં તેમજ પ્રાયઃ દેવગતિએ પધાર્યા છે. તે સર્વ નારીચરિત્રોએ ભારતીય નારીસમાજ સમક્ષ ઉચ્ચ આદર્શ સ્થાપિત કર્યો છે. તે ઉપરાંત શ્રેણિકમહારાજાની નંદા, નંદવતી, સુજાતા, સુમતિ આદિ ૧૩ રાણીઓ
જ્ઞાનધારા - ૧૯
જૈન ધર્મની ગઈકાલ, આજ અને આવતીકાલ
