________________
સપ્તભંગી સંક્ષેપ.
એકજ પદાર્થની અંદર સાપેક્ષ રીતે રહેલ અસ્તિપણુ, ના સ્તિપણું, જ્ઞેયપણું, વાસ્યપણું, નિત્યપણું, અનિત્યપણું, સામાન્યપણું, વિશેષપણુ' વિગેરે અનેક ધર્મોની મધ્યે દરેક ધર્મવિષયક પ્રશ્નની ઉપસ્થિતિ થવા છતાં પણ પ્રત્યક્ષાદિ પ્રમાણેાથી અવિરૂદ્ધપણે જે વિધિપ્રતિષધરૂપ ધર્માના પર્યાલાચનપૂર્વક સ્યાત્ પદના ચિહનવાળા જે વચનના સાત પ્રકાર તેનુ નામજ સપ્ત`ગી સમજવું. તે વાત દૃષ્ટાન્તદ્વારા સમજાવવામાં આવે છે.
કપડામાં કેવળ સત્ત્વ ધર્મ જ છે એમ જો કહેવામાં આવે તે તે વાકય પરિપૂર્ણ સમજવું નહિ, કારણ કે વજ્ર સુતરનુ બનેલુ હાવાથી તે દ્રવ્યની અપેક્ષાએ જો કે કુપડામાં સત્ત્વ છે તા પણ માટી વિગેરેથી વસ્ત્ર નહિ બનેલુ હાવાથી તે દ્રવ્યની અપેક્ષાએ વિચાર કરતાં કપડામાં સત્ત્વના વાધી ખીએ અસત્ત્વ નામના ધર્મ માનવામાં પણ લગાર માત્ર અડચણ જેવુ છેજ નહિ. તેમજ વસ્ત્ર અનિત્યજ છે એમ જો સાહસથી કહેવામાં આવે તો તે વાકય પણ અધુરૂંજ સમજવુ, કારણ કે તેજ વસ્ત્ર ફાડીને જયારે કેટ, જાકીટ, ખમીસ વિગેરે વસ્તુએ બનાવવામાં આવે છે ત્યારે તેની અપેક્ષાએ વજ્રને અનિત્ય કહેવામાં જો કે અડચણ નથી તેા પણ પુદ્દગલ દ્રવ્ય રૂપે તેને નાશ ખીલકુલ ન થતા હાવાથી તે. અનિત્યજ છે એમ આપણાથી વિચાર કર્યાં સિવાય કેવી રીતે ખેલી શકાય? માટે દરેક ઠેકાણે અમુકની અપેક્ષાથી સત્ત્વ છે, અમુકની અપેક્ષાથી અસત્ત્વ છે, અમુકની અપેક્ષાથી નિત્ય છે અને
