________________
એક રેગી, એક નીરોગી, એક પ્રજ્ઞાવાન બીજે બુધિરહિત, એક કાન્તિવાળે, બીજે ખરાબ રૂપવાળે, એક ધનાઢય, બીજે દરિદ્ર, એક સિભાગ્યશાળી, બીજે દુર્ભાગી એવી વિચિત્રતા કેવી રીતે બની શકે?—માટે કર્મને સંબંધ પણ આત્માની સાથે માનવે જોઈએ.
આત્માની સાથે કર્મના સંબંધને વિચાર.
પ્ર. કર્મની સાથે જીવને સંબંધ અનાદિકાલથી માનેછે, અથવા સાદિ કહેતાં અમુક સમયથી શરૂ થયે એમ માને છે–આ બે પ્રકને તે વિષયમાં કરવામાં આવે છે.
જે સાદિ સંબંધ માનશે તે તેમાં પણ ત્રણ પ્રશ્નનને અવકાશ જરૂર રહેવાને, અને તે એ કે પ્રથમ જીવ અને પાછળથી કર્મ થવાથી સંબંધ થયે એમ આપનું માનવું છે અથવા તે પ્રથમ કર્મ થયાં અને પાછળથી જીવની સાથે સંબંધ થયે, અથવા ડાબા જમણું ગાયનાં શીંગડાંની માફક બંને સાથે ઉત્પન્ન થયાં અને સાથે સંબંધ થયો એમ માને છે–આવા પ્રકારની શંકા તે જરૂર ઉત્પન્ન થવાની.
તેમાં પણ જે પ્રથમ પક્ષ માનશો તે જ્યાં સુધી કર્મ ઉત્પન્ન થયાં નહિ ત્યાં સુધી જીવ કર્મ વિનાને હોવાથી સિધ્ધ સમાન જ છે, અને જ્યારે કર્મ ઉત્પન્ન થયાં ત્યાર પછી નિષ્કર્મ જીવની સાથે સંબંધ થયે–આવું જે કદાચ પ્રથમ પક્ષના સ્વીકારથી માનવામાં આવે તે જેમ સંસારના જીવોની સાથે સંબંધ થયે તેમજ મેક્ષના જીવોની સાથે સંબંધ કેમ
