________________
અમુકની અપેક્ષાથી અનિત્ય છે એમ કહીએ ત્યારે જ તે વાકય પરિપૂર્ણ કહેવાય. અતએ દરેક ઠેકાણે અપેક્ષાને સૂચક શબ્દ પ્રયોગ કર્યા સિવાય તે તેવા અર્થનું ભાન થઈ શકે નહિ એમ ચોક્કસ સમજવું.
જો કે સ્યાદ્વાદના સારા અભ્યાસીને તે અપેક્ષાસૂચક શબ્દ વિના તેવા પ્રકારને બંધ થવા સુલભ છે, પરંતુ અને કાંતવાદમાં જે લેકેએ કુશળતા મેળવી નથી તેને માટે તે ખાસ કરી અપેક્ષા–સૂથક શબ્દનો પ્રયોગ કરે જરૂર છે.
સાત વચન પ્રયોગની સમજણ. ૧ પ્રથમ વચનપ્રગ-કપડું અનિત્ય છે આ કથન પણ યથાર્થ છે. પરંતુ અમુક અપેક્ષાથી સમજવું. આ વાકયથી કેટ, જાકીટ, ખમીસ, વિગેરે કપડાના પર્યાયે બનતા હેવાથી તે પર્યાની અપેક્ષાએ કપડામાં મુખ્ય રીતે અનિત્યનું વિધાન છે એમ સમજવું.
૨ બીજો વચનપ્રયોગ–કપડું અનિત્ય નથી અર્થાત્ નિત્ય છે; આ કથન પણ અમુક અપેક્ષાથી બરાબર સમજવાનું છે. આ વાક્યથી પણ જો કે કેટ, જાકીટ, ખમીસ વિગેરે પર્યાયની અપેક્ષાથી કપડામાં અનિત્યનું વિધાન છે તે પણ સુતરરૂપ પુદ્ગલ દ્રવ્યની અપેક્ષાથી એને નાશ નહિ તે હોવાથી તેની અપેક્ષાએ કપડામાં મુખ્યરૂપે અનિત્યને નિષેધ સમજવાને છે.
૩ ત્રીજે વચનપ્રગ-કેઈએ કહ્યું જે કપડું અનિત્ય છે અને નિત્ય પણ છે. આ કથન પણ અમુક અપેક્ષાએ વિચાર કરતાં બરાબર માલુમ પડે છે, કારણ કે પર્યાયથી વિચાર