________________ ભારતીય દર્શનોમાં પરિણામવાદ 25 નોંધ: (1) સાંખ્યદર્શન 1. ભારતીય દર્શનનો ઈતિહાસ આપતા તથા સાંખ્યદર્શનનો પરિચય કરાવતા - સર્વશ્રી દાસગુપ્તા, સિંહા, રાધાકૃષ્ણન, ઉદયવીર શાસ્ત્રી, અનિમા સેનગુપ્તા આદિ વિદ્વાનોના ગ્રંથોમાં આ વિગતો સુપેરે રજુ થઈ છે. The Rigveda and the Atharvaveda not only contain hymns in the praise of different nature gods, but they also contain atleast some hymns where the notion of universal being seems to have been definitely reached. Indian Idealism, Das Gupta. Here germs are to be found of two of the main ideas of classical Samkhya, the absorption of the inferior principles (aras) into the superior ones and the emanation from them and the existence of the individual, which accompanies the soul, so long as it revolves on the wheel of transmigration. - Johnston - Early Samkhya, p.81 To say that Samkhya is a reaction against the idealistic monism of the Upanisada is to ignore both. The diversited character of the Upanisadic teaching and the history of the Samkhya doctrine itself which in its preclassical stages seems to have considerable affinities with Upanisadic doctrine. The view that knowledge is the means to final release (or rather a final release) seems certainly to be the heritage from the Upanisads. - Suryanarayan Sastri S.K., pp. iii-iv भूमिरापोऽनलो वायुः एवं मनो बुद्धिरेव च / अहङ्कार इतीयं मे भिन्ना प्रकृतिरष्टधा // अपरेयमितस्त्वन्यां प्रकृतिं विद्धि मे पराम् / जीवभूतां महाबाहो ययेदं धार्यते जगत् // 7-4,5 / / લોકમાન્ય તિલકે આ અષ્ટધા એવી પરા અને જીવભૂતા એવી અપરા પ્રકૃતિનો સાંખ્યના પચીસ તત્ત્વો સાથે સમન્વય સાધી આપ્યો છે. ગીતા રહસ્ય, પ્રકરણ-૭ Anima Sengupta, Evolution of the Samkhya School of thought, p. 116. The Samkhya-Yoga and the Jain Theories of Parinam, pp.18-21 यस्य गुणान्तरेष्वपि प्रादुर्भवत्सु तत्त्वं न विहन्यते तद् द्रव्यम् / किं पुनस्तत्त्वम् तद्भावस्तत्त्वम् / तद्यथा आमलकादीनां फलानां रक्तादयः पीतादयश्च गुणाः प्रादुर्भवन्ति आमलकं बदरमित्येव भवति / પા.સૂ.પ-૧-૧૧૯ પરનું ભાષ્ય.
