Agam Suttani Satikam Part 21 Vyavahara

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Agam Shrut Prakashan

Page 350

उद्देशकः २, मूलं:५१, [भा. ११६३]
३४९ वृ-अर्थवाभाविप्रयोजनं हेतुंवा कस्यापि प्रयोजनस्य कारणं श्रमणस्याचार्यादेः शेषजनविरहिते प्रदेशे कथयन् मूर्च्छया विपतितस्यात्मनः प्रगुणं भवन्तमनुमन्यमानस्य कल्पते ग्रहणं परिज्ञायानशनप्रत्याख्यानस्य तत एतदर्थ प्रतिपादनार्थं सप्रायश्चित्तसूत्रानन्तरमिदं भक्तपानप्रत्याख्यानसूत्रमनेन सम्बन्धनायात्तस्यास्य व्याख्या । भक्तंच पानंचभक्तपानेतेप्रत्याख्याते येनस तथाक्लान्तस्य परनिपातः सुखादिदर्शनादिति भिक्षुग्लायन्तमित्यादिप्राग्वत् । अत्र वैयावृत्यमाह[भा.११६४] गीयत्थाण असती सव्वसतीएव कारणपरिणा ।
पानगभत्तसमाही कहणा आलोगधीरवणा ।। वृ-गीतार्थानामसति अभावे यदि वा सर्वस्यापि साधोरशिवादिकारणत एकस्यापि साधोरभावे कारणपरिणत्ति कारणवशत एकाकिना जातेन परिज्ञाप्रत्याख्यानं भक्तपानस्य कृतं ततस्तस्य कृतभक्तप्रत्याख्यानस्य गीतार्थानामभावे यदि वा कारणत एकस्यापि साधोरभावे सीदतो योग्यपानकप्रदानेन चरमेप्सितभक्तप्रदानेन च समाधिरुत्पादनीया । कथना धर्मकथना यथाशक्ति स्वशरीरानाबाधया कर्तव्या । तथा आलोकं आलोचनं सदापयितव्यः । यदि कथमपि चिरजीवनेन भयमुत्पद्यते यथा नाद्यापि म्रियते किमपिभविष्यतीतिन जानीम इति तस्सधीरापनाकर्तव्या । [भा.११६५] जइवान निव्वहेज्जा असमाही वासे तस्मिगच्छम्मि ।
करणिज्जतत्थगतेववहारो एत्थसुद्धोवा ।। वृ. यदि वा प्रबलबुभुक्षावेदनीयोदयतया कृतभक्तप्रत्याख्यानतया न निर्वहेत् । न यावत्कथिकमनशनं प्रतिपालयितुं क्षम इति । यावदसमाधिर्वा तस्मिन् गच्छे तस्य वर्तते ततोऽन्यत्र गते तस्मिन् यत्कर्तव्यं तत्करणीयं अन्यत्र नीत्वा यद्यदुचितं तत्तस्य करणीयमित्यर्थः । पश्चादनशनप्रत्याख्यानभङ्गविषयस्तस्य व्यवहारः प्रायश्चित्तं दातव्यम् । अथ स्वगच्छसमाधिमात्रेणान्यत्र गतस्ततः समिथ्यादुष्कृतप्रदानमात्रेणशुद्ध इति ।।
मू. (५२) अट्ठ भिक्खुं गिलायमाणं नो कप्पइ तस्स गणावच्छेदियस्स निहित्तए अगिलाए करणिज्जं वेयावडियं जाव रोगातकातो विप्पमुक्के । ततो पच्छा अहालहुस्सगे नामं ववहारे पट्टवियव्ये सिया इति ।।
वृ-अथास्यसूत्रस्यकः सम्बन्धः? उच्यते-- [भा.११६६] वृत्तं हिउत्तमढेपडियरणट्ठाव दुक्खरे दिक्खा ।
एतो यतस्समीवंजइहीरइअट्ठजायमंतो ।। . वृ-उक्तं हि यस्मात्पूर्वंकल्पाध्ययने उत्तमार्थे उत्तमार्थं प्रतिपत्तुकामस्यद्वयक्षरेट्यक्षरस्य दासस्य दीक्षादीयते । यदिवा प्रतिचरणायएष दीक्षितोमां ग्लानंसन्तंप्रतिचरिष्यतीति निमित्तं । एतोय इत्यादि इतश्च दीक्षादानानन्तरंतस्सापाद्यस्यसमीपेदीक्षागृहीतातस्यसकाशात् । गाथायांद्वितीयापञ्चभ्यर्थे । यदि हृदये अतो अर्थजातं भवति । प्रयोजनजातमुत्पद्यते ततः सम्प्रत्यर्थे जातस्तत्रावकाशः । अनेन सम्बन्धेनायातस्यास्य व्याख्या । सा च प्राग्वत् । साम्प्रतमर्थजातं भिखं ग्लायन्तमित्यत्र योऽर्थजातशब्दस्तद्व्युत्पत्तिप्रतिपादनार्थमाह[भा.११६७] अत्थेन जस्स कज्जं संजायं एस अठ्ठजातोय। .
सो पुनसंजमभावाचालि जंतो परिगिलाइ ।।