Agam Suttani Satikam Part 21 Vyavahara

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Agam Shrut Prakashan

Page 387

३८६
व्यवहार - छेदसूत्रम्-१-२/६२ विशेषतः प्रीतेर्तेषस्य वाऽसंभवात्तया पूर्वोक्तगुणाश्च कल्पाध्ययनप्रतिपादिता गुणाश्च वर्षाकाले अवाप्यन्ते, । ततो वर्षासु परिहारतपो दीयते अथ के ते पूर्वोक्ता गुणा इति विस्मरणशीलान् प्रति तान् भूय उपदर्शयति - [भा.१३३४] वासासुबहुपाणा, बलिओकालोचिरंचठायव्वं ।
सज्झायसंजमतवे धणियं अप्पा निजोतव्यो ।। वृ-वर्षासुवर्षाकालेसर्वतः प्रायोबहवः प्राणास्ततो दीर्घा भिक्षाचर्यानभवति तथा स्निग्धतयास कालो बलिको बलियान् तपः कुर्वताः बलोषष्टंभं करोतीतिभावार्थः । तथा चिरंच प्रभूतं कालं चैकत्र स्थातव्यमत एव स्वाध्याये संयमे तपसिचधणियमित्यर्थमात्मा नियोक्तव्यो भवति । तत एवं प्रभूत गुणो पदर्शनतो वर्षाकाले परिहारतपः प्रतिपत्तिः कार्या एतेन आवन्नो गिम्हाणं चउसुविवासासु देति आयरियाइत्यत्रयदुक्तंकारणंस्वयमेववक्ष्यतीतितत्समर्थितं ।सम्प्रतिषण्मासवाहनान्तरमुपरियन्मासो भोजनमधिकृत्य वय॑ते तत्र कारणमाक्षेपपुरःसरमभिधित्सुराह[भा.१३३५] मासस्स गुणानामंपरिहरणा पुति निव्वलणमासो ।
तत्तोपमोयमासोभुंजणवज्जे नसेसेहिं ।। वृ-अथषणांमासानामुपरिमासस्यपरिहरणंभोजनमधिकृत्य कस्माक्रियते । उच्यतेनिर्वलनार्थं प्रमोदार्थं वेतिवाक्यशेषः, तथाहि कुथितमद्यादिगन्धंमृत्तिकाभाजनंयावदद्यापि निर्वलितंनभवति, तावनतत्रक्षीरादिप्रक्षेपएवमेषोऽपिदुश्चरितदुरभिगन्धभावितोनियमादेतावताकालेन निर्वलितो भवति नान्यथा । तथा जिनवचनप्रवृत्तेः, तथा कश्चित्केनाप्यगम्यगामित्वेनालीकेनापि शपितो राजकुलेच निवेदितः सतप्तगोलादिकंगृहीत्वा शुद्धः सन मिथः संभाषणादिभिः प्रमोदं कृत्वा परस्परं स्वजनैः सह भुङ्क्ते, । एवमेषोऽपि पारिहारिकमात्मानमपराधेन मलिनं प्रायश्चित्तेन शोधयित्वा मासं यावन्मिथः संभाषणादिभिः प्रमोदमाधाय तेसहैकत्रभुङ्क्ते, तदेवमुक्तकारणवशतोअन्यैःसममसंभुजमानो मासं यावदवतिष्ठते, तस्मादेतस्य मासस्य गौणं गुणनिष्पन्नं नाम द्विधा, तद्यथा-पूतिनिर्बलनमास इति प्रमोदमास इति पूतिर्दुरभिगन्धिस्तस्य निर्वलनं स्फेटनं तत्प्रधानो मासः पूति निर्वलनमासः तथा प्रमोदहेतुमासः प्रमोदमासः सचमासो भोजनेन वर्त्यः परिहर्त्तव्यो न पुनः शेषेरालापादिभिः यथाभ्यां कारणाभ्यांमासवर्जनमेवंपैञ्चरात्रिंदिवादिपरिवर्जनमपिभावनीयं किञ्चान्यदपिकारणमस्तिपञ्चरात्रिं दिवादिपरिवर्जने ततस्तदभिधित्सुराह- . [भा.१३३६] दिज्जइसुहंच वीसुं, तवसोसियस्स जंबल करंतु ।
पुनरवियहोइजोगोअचिरादुविहस्स वितवस्स ।। वृ- इह यद्येकत्र भुक्ते ततः सहैव स्वसंङ्घाटकेनैषभुङ्क्ते, इत्यनादरबुद्ध्या यत्तपः शोषितस्य बलवर्धनकरंतस्य दानंनभवति, विष्पक्पृथक्प्रतिभोजने पुनस्तपशोषितगात्रोऽयमद्यापिनमंडल्यां भुङ्क्ते, इत्यादबुद्धिभावतः तपसाशोषितस्य तद्बलवर्धनकरमशनादितत्सुखेनैव सर्वैरपिसाधुभिरपि दीयते । तस्यापि दाने को गुण इत्याह-बलवर्धनकराशनादिप्रदाने पुनरप्यचिरात् स्तोकेन कालेन द्विविधस्यापितपसः परिहारतपसः शुद्धतपसश्चेत्यर्थः योग्योऽपिभवति ।।
मू.(६३) परिहारकप्पट्ठियस्स भिक्खुस्सनोकप्पइ, असनवापानं वाखाइमंवासाइमंवा दाउंवा अनुप्पदाउंवाथेरायणांवादेज्जाइमंतंअज्जो तुमएतेसिं देहिवाअनुप्पदेहिवा, एवंसे कप्पइदाउंवा