Agam Suttani Satikam Part 21 Vyavahara

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Agam Shrut Prakashan

Page 412

उद्देशक ः ३, मूलं:६६, [भा. १४३३]
.४११ इदमपि व्याख्यातं बुद्धि चतुष्टयं नीतं प्रापितमात्मनि येन स बुद्धिविनीतः सुखादिदर्शनात्क्लान्तस्य (चतुष्कस्य) पाक्षिकः परिनिपातः । अथवा बुद्धित्तिबुद्धिचतुष्कोपेतो विनीतो गुर्वादिषुविनीतः । [भा.१४३४] दव्वाईजंजत्थओजम्मि वि किञ्चंतुजस्सवाजंतु ।
किच्चइ अहीन कालं जियकरणविनीयएगच्छ ।। वृ- यद्यत्र द्रव्याधुपयोगि यस्य वा यत्र यत् कृत्यं तत्सर्वमहीनकालं जितकरणः करोति कारयति जितकरणो विनीत इति द्वावप्येकार्थों तत्पर्यं विश्रान्त्या शब्दार्थस्तु परस्परं भिन्नो जितकरणो नाम करणदक्ष उच्यते । विनीत इति विनयकरणशीलः ।। [भा.१४३५] एवं जुत्तपरिच्छा जुत्तो वे तेहिमेहिउअजोग्यो ।
आहारादिधरतो तितिणिमाईहिंदोसेहिं ।। वृ- एवमेतैरनन्तरोदितैः शूरत्वादिभिगुणैर्युक्ता उचिता या परीक्षा तथा युक्तोऽपि निश्चित एभिर्वक्ष्यमाणदोषैः अयोग्यस्तानेवाह-आहारादिआहारोपधिपूजानिमित्तंगुणंधारयन् तिन्तिणादिभिश्च दोषैरयोग्यः । तिन्तिणी नाम यत्र तत्र वा स्तोकेऽपि कारणे करकरायणं । आदि शब्दाच्चलचित्ततादिपरिग्रहः । एतदेव व्याख्यानयति[भा.१४३६] बहुसुत्ते गीयत्थे,धरेइआहारपूयणठाई।
तितिणिचलअनवठिय, दुब्बलचरणाअजोगाउ ।। वृ- बहुकालोचित्तं सूत्रं आचारादिकं यस्य स बहुसूत्रो गीतार्थो विदितसूत्रार्थः । एतेन युक्तः परीक्षायुक्तोऽपीत्येतद्व्याख्यानयति । एवंभूतोऽपियोगणंधारयतिआहारपूयणठाईउत्कृष्टोमे आहारो भविष्यति, पूजनंवास्वपक्षतःचेत्येवमर्थं आदिशब्दादुपधिरन्यद्वीपकरणमुत्कृष्टंमेभविष्यतीत्येवमर्थ परिग्रहः । सोऽयोग्यस्तथा यो तितिणः स्वल्पेऽपिप्रयोजने करकरायमानः चलश्चलचित्तोऽनवस्थितः स्वप्रतिपन्नार्थाऽनिर्वाही दुर्बलश्चरणचारित्रविषये दुर्बलः । एतेऽप्ययोग्याः । [भा.१४३७] एवं परिक्खिवयंमी पत्ते दिज्जतिअपत्तेपडिसेहो ।
दुपरिक्खियपत्ते पुणचारिय हावेतिमा मेरा ।। वृ-एवमनन्तरोदितेषुगुणेषु चयदिपरीक्षया निर्वटितोभवति, गुणैरुपेतीदोषैश्चविप्रयुक्तइत्यर्थः, । तदास पात्रमिति कृत्वा तस्मिन् परीक्षिते पात्रे गणो दीयते । यस्तुप्रागुक्तैर्दोषैरुपेतो गुणैश्च विप्रमुक्तः सोऽपात्रमितितस्मिन्नपात्रेगणदानस्य प्रतिषेधः । तस्मैगणोनदातव्य इतिभावः ।दुपरिक्खियइत्यादि । अथ कदाचित्सुदुःपरीक्षितः कृतो भवेत् गणश्च तस्मै दत्तः । स च गणः सीदति । तं दृष्ट्रा अन्येऽपि गच्छवर्तिनः केचित्सामाचारी शिथिला भवितुंप्रवृत्तास्ततः परीक्षितेप्राप्ते पात्रे गणे प्रदत्ते सति गणेच सीदति ये तत्र गच्छे अन्य तीव्रधर्मका न सीदन्ति, तैरुपायेन प्रतिबोध्य वारयितव्यः । तत्र यदि वारणानन्तरमावृत्योद्यच्छतिततः समीचीनमथ वारितोऽपिकिञ्चित्कालमुद्यम्य पुनःसामचारी हापयति ततइयं मर्यादा कर्तव्या । अयं विधिः प्रयोक्तव्य इत्यर्थः । तमेवाह-- [भा.१४३८] . दिठोवसमोसरणे अहवाथेरा तहिं तुवचंति ।
परिसाय घट्टमट्ठाचंदण खोडिखरंटणाय ।।। वृ-यत्रसमवसरणेज्ञायते, आचार्योऽत्रप्रवेक्ष्यति, तत्रगच्छोऽनुलोमवचसाप्रवेशनीयः । प्रवेश्य तत्रगत्वाचार्यस्यकथयति ।त्वंसीदन्तिष्ठसिनैवचतद्युक्तं,तस्माद्भवगत्यावर्तस्व ।अथवाकुलानि