Agam Suttani Satikam Part 21 Vyavahara

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Agam Shrut Prakashan

Page 428

उद्देशकः३, मूलं : ७३, [भा. १५११]
४२७ 'सामान्यतः शरीरपीडायां जातायामातंक च सद्योजाते सति रोगे समुत्पन्ने शय्यावसतिर्निषद्यापीठफलकादिरुपाः उपधिकल्पादिः पानंद्रवंअशनमोदनादिभेषजमौषधमौपग्रहिकंदण्डप्रोञ्छनाधुपकरणं । एतेषां समाहारो द्वन्द्वस्तस्मिन सप्तमी षष्ट्यर्थे । ततोऽयमर्थ:- एतेषां स्वयंदाने अन्यैर्दापने तथा वैयावृत्यादेःकारापणेकरणेचतथाकयमणुनाएइतिपरैः कृतस्यानुज्ञायांयत्प्रवर्त्तनंतथा उपहितविधिर्यश्चानुपहितविधिस्तत्रोपहितविधिर्नाम यत् आचार्यैर्वितीर्णं तदाचार्यमनुज्ञाप्यान्येषां साधूनां तदन्तरण विस्तरयतां ददाति । अनुपहितविधिर्यदनुत्पन्नमुत्पाद्य ददाति । अन्ये तुव्याचक्षते-यद्यस्य गुरुभिर्दतं तत्तस्योपनयत्येिव उपहितविधिः यत्पुनस्तस्य गुरुभिर्दत्तं तत्सोऽन्यस्य गुरुन् अनुज्ञाप्य ददाति । एषोऽनुपहितविधिः एवं सर्वमुपग्रहंजानातिएतदेवलेशतोव्याख्यानयति[भा.१५१२] बालादीनेतेसिंसेजनिसेजो वहिप्पयाणेहिं ।
भत्तनपान भेसज्जमादीर्हि उवग्गहंकुणइ।। [भा.१५१३] देइसयंदावेइय करेय कारावए यअनुजाणे ।
उवहियजंजस्स गुरुहिं दिन्नंतंतस्स उवनेतिं ।। [भा.१५१४] अनुवहियं जंतस्स उदिन्नंतं देइ सो उअन्नस्स ।
खमसमणेहिं दिन्नंतुब्भंति उवगहो एसो ।। वृ. एतेषामनन्तरगाथाभिहितानां बालादीनां बालासमर्थवृद्धमार्गगमनादिश्रान्ततपः क्लान्तवेदना-जातातङ्कानांशय्या-निपद्योपधिप्रदानैस्तथा भक्त मोदकाशोकवादि अन्नमोदनादि पानभैषजेप्रागुक्तस्वरुपेआदिशद्वादौपग्रहिकोपकरणादिपरिग्रहएतैरुपग्रहमुपष्टम्भंकरोतिकथमित्याहस्वयंशय्यादिकं ददाति अन्यैर्वा दापयति तथा स्वयं वैयावृत्त्यादि करोति अन्यैः कारयति । कुर्वन्तंवा अन्यमनुजानीते । उवहियत्ति पदैकदेशे पदसमुदायोपचारादुपहितविधिरिति द्रष्टयं यद्यस्य गुरुभिर्दत्तं तत्तस्योपनयतीत्येष उपहितविधिर्यत्पुनस्तस्य दत्तं सोऽन्यस्मै गुरुन् अनुज्ञाप्य ददाति क्षमाश्रमणैःतुभ्यमिदंदत्तमित्येपोऽनुपहितविधिः । एष सर्वोऽप्युपग्रहः । उक्तउपग्रहकुशलः ।
साम्प्रतमक्षता-चारादिपदानांसामान्येन व्याख्यानमाह[भा.१५१५] आहाकम्मुद्देसिय ठवियरइयकीयकारियच्छेज्जं ।
___ उब्भिणाहडमाले वणीमगाजीवणनिकाए ।। [भा.१५१६] परिहरति असनपानं सेजोवहिपूतिसंकियं मीसं ।
- अक्खुयमसबलमभिन्नमसंकिलिठमावासएजुतो।। वृ-आधाकर्मिकंयन्मूलतएवसाधूनांकृतकृतं, औदेशिकमुद्दिष्टादिभेदभिन्नं, स्थापितंयत्संयतार्थं स्वस्थाने परस्थाने वा स्थापितं, रचितं नाम संयतनिमित्तं कांस्यपात्रादौ मध्ये भक्तं निवेश्य पार्थेषु व्यञ्जनानि बहुविधानि स्थाप्यन्ते; । तथा क्रीतेन कारितमुत्पादितं क्रीतकारितं आच्छेद्यं यत् भृतकादिलभ्यमाच्छिद्य दीयते उद्भिन्नं यत्कुतपादिमुखं स्थगितमप्युद्भिद्य ददाति । आहृतं स्वग्रामाद्याहृतादि ।मालत्तिमालापहृतं,वनीपकीभूय पिण्डउत्पाद्यतेसपिण्डोऽपिवनीपकः ।आजीवनं यदाहारशय्यादिकंजात्याद्याजीवनेनोत्पादितं, निकाएत्तिमम एतावद्दातव्यमिति निकाचितं । एतानि योऽशनपानानि शय्योपधीश्च परिहरति तथा पूतिशङ्कितं मिश्रमुपलक्षणमेतत् । अध्यवपूरकादिकंच यश्चावश्यकेयुक्तः सोऽक्षताचारःअभिन्नाचारः असंक्लिष्टाचारः । तत्रस्थापितादिपरिहारी अक्षताचारः अभ्याहृतादिपरिहारी अशबलाचारः । जात्योपजीवनादि परिहरन् अभिन्नाचारः । दोषपरिहारी असंक्लिष्टः । सम्प्रतिलाघवाय द्वितीयसूत्रगतानिक्षताचारादीनि पदानि व्याख्यानयति
[भा.१५१७] ओसन्नखुपायारो बलायारो यहोइपासत्थो । Jain Education International