Agam Suttani Satikam Part 21 Vyavahara

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Agam Shrut Prakashan

Page 367

३६६.
व्यवहार - छेदसूत्रम्-१-२/५९ अन्नीकारइमूलंइयरेसच्चप्पतिणाउ ।। वृ-सर्वप्रकारेणाज्ञायमानेभूतार्थेसङ्घसमवायंकृत्वातस्मैआवेद्यते ।रत्नाधिको वदतिनाहंकृतवान् प्रतिसेवनामितरो ब्रूतेद्वावपि प्रतिसेवितवन्ताविति, तत्र किं कर्तव्यमिति एवमावेदने कृते ये सङ्घमध्ये गीतार्थास्ते वदन्ति किञ्चित्तथाभावं तथा भावेनद्दश्यते । किञ्चित्तथाभावमन्यथाभावेन श्यते, किंचिदन्यथाभावं तथा भावेन, किञ्चिदन्यथा भावमन्यथा भावेन एषा चतुर्भङ्गी । अस्यां चतुर्भङ्गयां प्रथमोभङ्गःप्रतीतः । द्वितीयभङ्गभावनात्वेवम्-कोऽपिक्कापिवनप्रदेशेपरस्त्रियासहवर्तते, तस्मिंश्चप्रदेशे केचिदारक्षका अपन्यायादक्षमा असि व्यग्रहस्ता वल्गन्ति । ततः काचिद्देवताभद्रिका मा विनश्यत्वेष पुरुष इतितौदुरान्तरितौदर्शयति । तृतीयभङ्गेभगवतोवर्द्धमानस्वामिनःसागारिकमकषायितंसङ्गमकः कषायितंदर्शयति । चतुर्भङ्गः कस्यांचिद्विपदिदासं राज्ञा कारितराजनेपथ्यं विनश्यंतं दृष्टा काचिद्भद्रवेवता तदनुकम्पयास्त्रियं दर्शयति, । एवं प्रान्ता च भद्रा देवता अन्यथाभूतंसद्वस्तु अन्यथाकरोति । अन्यथाभूतं दर्शयति । ततो दृष्टमपि यावदप्रमाणमत्र न ज्ञायते किमपि दृष्टमवमरत्नाधिकेन । अथच सत्यप्रतिज्ञा व्यवहारास्तीर्थकृभिरुपदिष्टास्तस्मात् यत् रत्नाधिको ब्रूते-न मया प्रतिसेवितमिति तत्प्रमाणतः शुद्धः एष न प्रायश्चित्त भागिति, यदिपचावमरत्नाधिको वक्तिमयाप्रतिसेवितमितितदपिप्रमाणमतस्तस्य मूलं प्रायश्चित्तमिति ।
मू.(६०) भिक्खूय गणाओवक्कम्म ओहाणु पेहीवजेजा-से अहच्च अनोहाइतो सेय इच्छेज्जा दोच्चंपितमेवगणंउवसंपजित्ताणंविहरितएतत्थणंथेराणंइमेयारुवेविवाएसमुपजित्ताइमंअजो जाणह किं पडिसेवी अपडिसेवी सेयपुच्छियव्वे किंपडिसेवी अपडिसेवि सेयवएज्जा पडिसेवी परिहार पत्ते सेयवएज्जा नोपडिसेवी नोपडिहारपत्तेजं से पमाणं वयति से पमाणे घेतव्य से किं एव माहुभंते । सच्च पइणाववहारा।। ., वृ-अथास्यसूत्रस्य कःसम्बन्धस्तत आह[भा.१२४३] त्योभगदिनो दाउं, वत्थोभगसेवियंचतदकिच्चं ।
सच्चाओव असचं ओहावणसुत्तसंबंधो ।। वृ- स्थोभकमभ्याख्यानं दत्तं यस्मिन् स च्छोभकदत्तः क्लान्तस्य परनिपातः प्राकृतत्वात सुखादिदर्शनाद्वासोवधावनप्रेक्षीभवेत् । इयमत्र भावना-यस्याभ्याख्यानमदायि स कथमहमेवमसताभ्याख्यानेनाभ्याख्यातः कथं वा साम्प्रतमेवमलीककलंकाङ्कितो जनानां पुरत एवमात्मानं दर्शयामीत्यवधावनप्रेक्षी गच्छेत् । अथवा येनाभ्याख्यानं दत्तं स चिन्तयति । यथा असदभ्याख्यानमेतस्मै दत्तमेवतच्च बहुभिजनैतिं यथानेनासदभ्याख्यानमस्मै दत्तमिति । ततः कथमहं तेषां पुरतः तिष्ठामीत्येवंच्छोस्थोभकमभ्याख्यानंदत्वालज्जयाअवधावनप्रेक्षीगच्छेत् । यदिवातदकृत्यं मैथुनरूपं मोहोदयेन सेवित्वाज्ञातोऽहं सर्वजनैरपीतिलजयाकोऽप्यवधावनप्रेक्षी यायात् । एतदर्थप्रतिपादनार्थ च्छोभकं सूत्रानन्तरमस्य सूत्रस्योपन्यासः । अथवा यं सम्बन्धः सच्चाओवअसच्चमिति सत्यसंयमः स पूर्वसूत्रेष्वभिहितः । सत्याच्चान्यदसत्यमसंयमोऽवधावमप्रेक्षी वाऽसंयमं याति । ततोऽसंयमप्रतिपादनार्थमवधावनप्रेक्षी सूत्रमनेन सम्बन्धेनायातस्यास्य व्याख्या भिक्षुश्च गणात् गच्छादपक्रम्य अवधावनमसंयमगमनंतदनुप्रेक्षीव्रजेत ।सचानवधावितएव असंयममगतएवसन्इच्छेद्वितीयमपि वारंतमेवगणमुपस्मपद्य विहत्तत्रस्थविराणामयं वक्ष्यमाणएतद्रुपानन्तरमेवोच्यमानस्वरूपो विवाद: