Book Title: Acharang Sutram Part 02
Author(s): Atmaramji Maharaj, Shiv Muni
Publisher: Aatm Gyan Shraman Shiv Agam Prakashan Samiti
View full book text
________________
एकादश अध्ययन
३९५ हिन्दी विवेचन-प्रस्तुत सूत्र में वाद्ययंत्रों से निकलने वाले मनोज्ञ एवं मधुर शब्दों को श्रवण करने का निषेध किया गया है। इसमें चार प्रकार के वाद्ययंत्रों का उल्लेख किया गया है- १ वितत, २ तत, ३ घन और ४ सुषिर। मृदंग, नन्दी झाल्लर आदि के शब्द 'वितत' कहलाते हैं, वीणा, विपंची आदि वाद्य यंत्रों के शब्दों को 'तत' संज्ञा दी गई है, हस्तताल, कंस ताल आदि शब्दो को 'घन' कहा जाता है और शंख, वेणु आदि के शब्द 'सुषिर' कहलाते हैं। इस प्रकार सभी तरह के वाद्ययंत्रों से प्रस्फुटित शब्दों को सुनने के लिए साधु प्रयत्न न करे। सूत्रकार ने यहां तक निषेध किया है कि साधु को इन शब्दों को सुनने के लिए मन में संकल्प भी नहीं करना चाहिए। क्योंकि ये शब्द मोह एवं विकार भाव को जागृत करने वाले हैं। अतः साधु को इन से सदा बचकर रहना चाहिए।
शब्द के विषय में कुछ और बातों का उल्लेख करते हुए सूत्रकार कहते हैं
मूलम्- से भि० अहावेग० तं वप्पाणि वा फलिहाणि वा जाव सराणि वा सागराणि वा सस्सरपंतियाणि वा अन्न तह विरूव सहाई कण्ण०॥ से भि० अहावे. तं कच्छाणि वाणूमाणि वा गहणाणि वा वणाणि वा वणदुग्गाणि वा पव्वयाणि वा पव्वयदुग्गाणि वा अन्न०॥अहा. तं० गामाणि वा नगराणि वा निगमाणि वा रायहाणीणि वा आसमपट्टण-संनिवेसाणि वा अन्न तह नो अभि०॥से भि० अहावे. आरामाणि वा उज्जाणाणि वा वणाणि वा वणसंडाणि वा देवकुलाणि वा सभाणि वा पवाणि वा अन्नय तहा० सद्दाइं नो अभि०॥से भि० अहावे. अट्टाणि वा अट्टालयाणि वा चरियाणि वा दाराणि वा गोपुराणि वा अन्न तह सद्दाइं नो अभि०॥से भि० अहावे. तंजहा-तियाणि वा चउक्काणि वा चच्चराणि वा चउम्मुहाणि वा अन्न तह सद्दाइं नो अभि०॥से भि० अहावे. तंजहा महिसकरणट्ठाणाणि वा वसभक अस्सक हत्थिक जावकविंजलकरणट्ठा० अन्न तह नो अभि०॥से भि० अहावे तंज महिसजुद्धाणि वा जाव कविंजलजु० अन्न तह नो अभि०॥से भि० अहावे. तं० जूहियठाणाणि वा हयजू० गयजू० अन्न तह नो अभि०॥१६९॥
छाया- स भि० यथावैककः तद्यथा वप्रान् वा परिखा वा यावत् सरांसि सागरान् वा सरः सरः पंक्ती वा अन्य तथा विरू० श. कर्णः॥ स भि० यथा वैककः त. कच्छानि वा नूमानि वा गहनानि वा वनानि वा वनदुर्गाणि वा पर्वतान् वा पर्वतदुर्गाणि वा अन्यः॥ यथा वा एककः त. ग्रामान् वा नगराणि वा निगमान् वा राजधानी: वा आश्रमपट्टनसन्निवेशान् वा अन्यतरान् वा अन्य तथा शब्दान् कर्ण• अभिः॥स भि० यथा वैककः आरामान् वा उद्यानानि वा वनानि वा वनषंडानि वा देवकुलानि वा सभा वा प्रपा वा अन्य तथा शब्दान् नाभिः॥स