Book Title: Munisuvrat Swami Charit evam Thana Tirth Ka Itihas
Author(s): Purnanandvijay
Publisher: Rushabhdevji Maharaj Jain Dharm Temple and Gnati Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/034967/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAra svAmIcAdita tAtIrthakAitihAsa Collbllek lys jaina graMthamALA dAdAsAheba, bhAvanagara, eechese-2020 : 5272008 saMlagna mantra vibhAga Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI rAjasthAna jaina saMgha dvArA nirvAcita zrI RSabhadevajI mahArAja jaina dharma Tempala enDa jJAtI TrasTa dvArA saMcAlita pravRttiyA~ - 1) zrI RSabhadeva svAmI jaina maMdira 2) zrI munisuvrata svAmI jaina maMdira 3) zrI zaMkhezvara pArzvanAtha jaina maMdira 4) adhiSThAyaka zrI maNibhadravIra sthAnaka 5) zrI vallabha guru maMdira (Atmavallabha haoNla) 6) zrI munisuvrata svAmI jaina pAThazAlA 7) zrI vardhamAna AyaMbila khAtA 8) zrI maNibhadra jaina bhojanazAlA 9) zrI mahAvIra mAnava kSudhA tRpti kendra 10) zrI kaMcanasAgarajI jJAna bhaMDAra 11) zrI vijaya vallabha sAdharmika sahAya phaMDa 12) zrI bhAtA khAtA 13) zrI kapUra pyAU (esa. TI. basasthAnaka) 14) zrI rAjasthAna paMcAyata bhavana Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI munisuvrata svAmI carita evaM thAnA tIrtha kA itihAsa ( saMlagna maMtra vibhAga ) - lekhaka pU. panyAsa zrI pUrNAnaMdavijayajI ( kumAra zramaNa ) rajisTara naM. A11 (T) prakAzaka zrI RSabhadevajI mahArAja jaina dharma TeMpala ThANe enDa jJAtI TrasTa evaM zrI munisuvrata svAmI jinAlaya TeMbhI nAkA thAne 400601. - - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 592389 www.umaragyanbhandar.com Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI munisuvrata svAmI carita evaM thAnA tIrtha kA itihAsa lekhaka ( kumAra zramaNa) -- prakAzaka va prApti sthAna * zrI RSabhadevajI mahArAja jaina dharma Tempala enDa jJAtI TrasTa, ThANe * zrI munisuvrata svAmI jinAlaya TeMbhI nAkA thAne 400601 (mahArASTra) pU. panyAsa zrI pUrNAnaMdavijayajI prakAzana varSa 1989 pratiyaoN 2000 mudraka -- mUlya sAta rupaye - sAjasajjA je. ke. saMghavI - caitanya enTaraprAyajhesa, thAne. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 . .. . - - prAsaMgika jaina dharma meM tIrthaMkaroM kI paraMparA anUThI hai| tIrthaMkara paramAtmA vizva tattva ke jJAtA to hote hI hai; para sAtha hI ve mokSa mArga ke prakAzaka bhI hote hai| vartamAna avasarpiNI kAla meM isa bharata kSetra meM kula caubIsa tIrthaMkara hue haiM, jinhoMne apane apane kAla meM . mokSamArga ko prakAzita kiyA aura sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikA rupa caturvidha saMgha kI sthApanA kii| unake nAma isa prakAra hai - zrIRSabhadevajI, zrI ajitanAthajI, zrIsaMbhavanAthajI, zrI abhinandanasvAmIjI, zrIsumatinAthajI, zrIpadmaprabhujI, zrIsupArzvanAthajI, zrIcandraprabhasvAmIjI, zrIsuvidhinAthajI, zrIzItalanAthajI, zrIzreyAMsanAthajI, zrIvAsupUjyasvAmIjI, zrIvimalanAthajI, zrIanantanAthajI, zrIdharmanAthajI, zrIzAMtinAthajI, zrIkunthunAthajI. zrIaranAthajI, zrImallinAthajI, zrImunisuvratasvAmIjI, zrInaminAthajI, zrIneminAthajI, zrIpArzvanAthajI aura zrImahAvIra svaamiijii|| . triSaSThi zalAkApuruSa caritra meM kalikAla sarvajJa zrI. hemacaMdrAcArya mahArAja ne ina tIrthaMkara bhagavantoM kA caritra vistAra se prakaTa kiyA hai| inameM se zrIRSabhadeva, zrIzAntinAtha, zrIneminAtha, zrIpArzvanAtha. Mi-10 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-umara, surat narayanbhandar.com Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . " aura zrImahAvIra svAmI bhagavAna ke caritra vividha ghaTanAoM se paripUrNa hai; para zrImunisuvrata svAmI ke caritra meM ghaTanA bAhulya nahIM hai| inake caritra meM eka hI ghaTanA ubhara kara sAmane AtI hai aura vaha hai - ashvaavbodh| ThANe zrI saMgha kI Agraha bharI vinaMtI ko dhyAna meM lekara pU. panyAsa zrI pUrNAnanda vijayajI kumAra zramaNa' mahArAja ne isa munisuvrata caritra kI racanA kI meM ghaTa yadyapi zrI munisuvrata svAmI bhagavAna ke caritra meM ghaTanAoM kI pracuratA nahIM hai| phira bhI unake zAsanakAla meM aneka ghaTanAe~ ghaTI hai aura pUjya munizrI ne una ghaTanAoM ko isa caritra meM sthAna diyA hai| yahI kAraNa hai ki isa caritra ke antargata kArtikaseTha kA prasaMga liyA gayA hai aura zrIpAla caritra bhI aMzika rupa .. se prakaTa kiyA gayA hai| AzA hai, pAThaka gaNa isa caritra se preraNA prApta kareMge aura pUjya munirAja ke isa prayatna ko saphala bnaayeNge| - caMdanamala pUnamacaMdajI jaina / vi.saMvata 2045 adhyakSa, zrI rAjasthAna jaina saMgha, thA / zramaNa bhagavAna mahAvIra / janma kalyANaka Shree Sudhamaswami-Gyantbhandar-Urmeray-Sure Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAstAvika jaina dharma meM 24 tIrthaMkara mAne gaye hai| tIrtha kA pravartana karane vAle tIrthaMkara kahalAte hai| hama sabhI para tIrthaMkara bhagavaMto ke ananya upakAra hai| bIsaveM tIrthaMkara zrI munisuvrata svAmI thAnA tIrtha ke mUlanAyaka hai| jainoM meM varSa meM do bAra navapadajI kI olI ke samaya zrIpAla rAsa par3hA va sunA jAtA hai| mahArAjA zrIpAla kathAnaka meM thAnA kA ullekha hone se usakA ra aitihAsika mahatva aura bhI bar3ha jAtA hai| saMvata 2043 kA merA cAturmAsa thAnA tIrtha kI pAvana dharA para thaa| vividha dhArmika pravRttiyoM ke sAtha hI zrI saMgha kI bhAvanA 'zrI munisuvrata svAmI carita evaM thAnA kA ke itihAsa' prakAzita karane kI huii| bhAvanA ke anurupa maine carita evaM itihAsa ke sAtha maMtra vibhAga kA saMkalana bhI joDa diyaa| sampAdana meM zrI basaMtIlAla jaina kA sahayoga - abhinandanIya hai| pustaka dvArA zrI munisuvratasvAmI bhagavaMta kA jIvana vivaraNa evaM thAnA tIrtha kI mahimA jAnakara darzana-pUjana evaM stavanA bhAva kI vRddhi hote hue Apa sabhI puNyAnubaMdhi puNya kA upArjana kareM, yahI maMgala kaamnaa| - paM. pUrNAnaMdavijaya (kumAra zramaNa) : Shree-suahalmashami Svanbhandarllmara Surat wwwumaragvanbhandar.com Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. zrI rAjasthAna jaina saMgha dvArA nirvAcita zrI RSabhadevajI mahArAja jaina Tempala enDa jJAtI TrasTa ke vartamAna padAdhikArI phona * zA bAbulAla bhIkamacaMdajI jaina (khivAMdI) - mainejiMga TrasTI 591177 - 508490 * zA dIpacaMda rAvatamalajI jaina (bAlI) - upamenejiMga TrasTI 501257 * zA mizrImala bakSIrAmajI DhelariyA vorA (khIvADA) - maMtrI 503631 - 593437 * zA dhanarAja zivarAjajI surANA (jojAvara) - sahamaMtrI 502605 * zA rupacaMda gaNezamalajI rAMkA (bAlI) - TrasTI 504195 * zA jugarAja kesarImalajI rAThauDa (sAdaDI) - TrasTI 503192 * zA nAramala kesarImalajI DhelariyA vorA (khIMvADA) - TrasTI 505151 - 505011 * zA jugarAja jAvaMtarAjajI punamiyA (rAnI) - TrasTI 594319 - 592686 * zA vastImala javAnamalajI bhaMDArI (leTA) - TrasTI * zA vagtAvaramala chaganarAjajI duggaDa (Ahora) - TrasTI 595367 - 503719 evaM zA caMdanamala pUnamacaMdajI baladoTA (bijovA) adhyakSa, zrI rAjasthAna jaina saMgha, thAne. 594253 hamaswami Gvanbhandar-Umara Surat ww.umaraan anorraldar. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ __ thAne ke jaina maMdira zrI RSabhadeva svAmI jaina maMdira TeMbhI nAkA, thAne-1 zrI munisuvrata svAmI jaina maMdira TeMbhI nAkA, thAne-1 zrI zaMkhezvara pArzvanAtha jaina maMdira TeMbhI nAkA, thAne - 1 * zrI caMdraprabhu jaina maMdira ArAdhanA sinemA ke sAmane, peTrola paMpa, thAne-2 zrI ajitanAtha jaina maMdira rAma mArutI roDa, naupADA, thAne-2 zrI vAsupUjya jaina maMdira guNasAgara nagara, kalavA, thAne-6 zrI digambara jaina maMdira uttalasara, kesalamila nAkA, thAne-2 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Surat www.umaragyanbhandar.com Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAne kI kAryarata jaina saMsthAyeM . zrI rAjasthAna jaina saMgha zrI terApaMtha jaina saMgha zrI kacchI vIsA osavAla jaina saMgha zrI acalagaccha jaina saMgha zrI vardhamAna sthAnakavAsI jaina saMgha zrI digambara jaina saMgha zrI hAlArI vIsA osavAla jaina saMgha zrI thAnA jaina mitra maMDala zrI sidhdacakra jaina navayuvaka maMDala zrI mahAvIra jaina maMDala zrI vardhamAna jaina maMDala zrI abhinaMdana jaina maMDala . zrI zAzvata dharma prakAzana kAryAlaya zrI jaina sevA saMgha zrI munisuvrata svAmI mahilA maMDala zrI kesariyA guNa mahilA maMDala zrI caMdraprabhu mahilA maMDala zrI AdinAtha mahilA maMDala zrI abhinaMdana mahilA maMDala zrI rAjasthAnI mahilA sevA maMDala Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koMkaNa zatrujaya thAnA tIrtha mUlanAyaka zrI munisuvrata svAmI bhagavAna khiMvADA nivAsI sva. zA bakSIrAma okAjI DhelariyA vorA kI puNyasmRti meM pharma izAra gAvimA yojanANI .... aAgo 2 kI ora se darzana Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI RSabhadeva svAmI (thAnA tIrtha) sva. sau. maMju mehatA kI smRti meM khiMvADA nivAsI a. sau. sAyarabAI kesarImalajI DhelariyA vorA kI ora se darzanArtha Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kesariyAjI (thAnA tIrtha) khiMvADA nivAsI zrImati kusumabAI bakSIrAmajI DhelariyA vorA pharma : me. Ara. bI. TreDarsa - thAne kI ora se darzanArtha Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI simaMdhara svAmI (thAnA tIrtha) zrIsimaMdhara svAmI me. bI. bI. Devhalaparsa - thAne kI ora se darzanArtha Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhacakra yantra (thAnA tIrtha) OF me. pI. Ara. enTaraprAyajhesa - thAne kI ora se darzanArtha Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maNIbhadravIra (thAnA tIrtha ) khiMvADA nivAsI zA mizrImala bakSIrAmajI DhelariyA vorA pharma : jaina TreDarsa thAne 2 kI ora se darzanArtha Shree Sudhar r.com Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukrama zrI munisuvrata svAmI : saMkSipta paricaya harivaMza kI utpatti prabhu kA pUrva bhava prabhu kA janma evaM dIkSA prabhu kA upadeza azvAvabodha zakunikA vihAra prabhukA nirvANa kokaNa pradeza thAnA nagara thAnA aura zrI munisuvrata svAmI zrIpAla mahArAja kI sidhdacakra ArAdhanA hai| maMtravibhAga # anubhUta vividha maMtra sidhdi pradAka yaMtra cauvIsa tIrthaMkaroM kA kalpa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI munisuvrata svAmI bhagavAna saMkSipta paricaya tIrthakara bIsaveM nAma / cyavana ..... cyavana kalyANaka ...... ... janma kalyANaka . ... . nakSatra rAzi mase. nagarI pitA mAtA dIkSA kalyANaka kevalajJAna kalyANaka laMchana zrI munisuvrata svAmI aparAjita vimAna se zrAvaNa sudi pUnama jeTha vadI AThama zravaNa makara rAjagRhI sumitra rAjA padmAvatI phAlguNa sudI bArasa phAlguNa vadI bArasa kachuA bIsa dhanuSya aThAraha tIsa hajAra varSa tIsa hajAra pacAsa hajAra azoka vRkSa jeTha vadI naumI . dehamAna gaNadhara - Ayu sAdhu sAdhvI dIkSA vRkSa nirvANa kalyANaka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ harivaMza kI utpatti devAdhideva zrI arihanta paramAtmA tathA pUjya gurUdeva ko namaskAra kara maiM vartamAna cauvIsI ke bIsaveM tIrthaMkara zrI munisuvrata svAmI kA pAvana carita prAraMbha krtaahuuN| kisI bhI deza, jAti, kula yA vaMza ke nAma ke mUla meM itihAsa hotA hai; koI na koI ghaTanA hotI hai| jaise - prathama tIrthaMkara zrI RSabhadeva bhagavAna ke ikSvAka vaMza kI sthApanA indra mahArAja ne kI thii| usa samaya bhI RSabha deva zizu rUpa meM the aura mAtA marUdevI kI goda meM birAjamAna the| zrI indra mahArAja apane kaMdhe para gannAle kara bhagavAna ke pAsa pahu~ce; taba gannA lene ke lie bhagavAna ne apane nanhe nanhe hAtha Age baDhA diye| usa samaya indra * mahArAja ne vicAra kiyA ki bhagavAna gannA cAhate haiN| ganne ko - saMskRta meM ikSu kahate haiM; ataH ikSu ke kAraNa unhoMne bhagavAna ke vaMza it kA nAma ikssvaakurkhaa| harivaMza kI utpatti bhagavAna zItalanAtha ke zAsana kAla meM huii| usa kAla meM kauzAmbI nagara meM sumukha rAjA rAjya karatA thaa| yadyapi vaha satyavAdI thA; phira bhI dharma ke satya svarUpa se anajAna thaa| prajA pAlaka hote hue bhI usakA jIvana nyAya-nItiyukta nahIM thA aura svabhAva se sarala hote hue bhI vaha dharma mArga se dUra thaa| isI kAraNa se vaha viSaya-mogoM meM lipta rahatA thaa| use apanI rAniyoM ke sAtha udyAnoM meM vihAra karane kA aura saritA sarovarAdi meM jalakriDA karane kA baDAzauka thaa| __usI nagara meM eka julAhA rahatA thaa| usakA nAma thA vIra zrImunisuvrata svAmI carita / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat- Www.uimaragyanbhandar.com Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kuvind| usakI patnI vanamAlA bar3I sundara thii| usakI A~khe hiranI ke samAna thiiN| vaha javAna thI aura use apane rUpa kA bar3A ghamaMDa thaa| vIrakuvinda sIdhA sAdA aura svabhAva se bar3A sarala thaa| yadyapi vaha apanI patnI ko bahuta cAhatA thA; phira bhI vanamAlA apane pati se santuSTa nahIM thii| usakI caMcala A~khe koI dUsarA mArga DhU~Dha rahI thii| yadyapi patnI ke lie pati hI paramezvaratulya hotA hai; phira bhI yadi use apane mAtA-pitA ke ghara zIla aura sadAcAra kI zikSA na milI ho, to vaha sasurAla meM bhI bhaTaka sakatI hai| belagAma ghoDA aura brekarahita vAhana para savArI karane vAlA kabhI bhI khatare meM par3a jAtA hai; isI taraha zrI arihaMta paramAtmA dvArA prarUpita vrata rUpI lagAma jisake mana para na lagI ho, usa manuSya kA jIvana bhI khatare meM par3a jAtA hai| asaMyamI manuSya saMmaya kI to hAni karatA hI hai; para vaha dUsaroM ke jIvana ko bhI barabAda karatA hai| eka dina rAjA sumukha apane parijanoM ke sAtha nagara bhramaNa ke lie niklaa| vanamAlA rAjA kI savArI bar3e dhyAna se dekha rahI thii| rAjA jaba usake ghara ke sAmane se nikalA; taba donoM kI A~kheM cAra ho gyiiN| A~khoM hI A~khoM meM izAre ho gaye aura vaha rAjamahala meM pahu~ca gyii| aba vaha rAjarAnI bana gyii| saca hI to hai-niraMkuza .. indriyA~ aura asaMyamI mana insAna ko kisa samaya galata mArga para le jAyeMge; yaha kahA nahIM jA sktaa| ataH arihaMta paramAtmA dvArA prarUpita vrata-mAlA hI apane - mArga se bhaTaka jAnevAle manuSya ko sahI mArga para lA sakatI hai| ... jina zAsana meM aisI vratamAlA ko dhAraNa karanevAle manuSya ko / zrImunisuvrata svAmI carita 2 Shree Sudharmaswami-Cyanbham Haswami-Cyanbhandar-dimarar-Surat- -- v-umaragvanbhandar.com Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvapUrvaka praNAma kiyA jAtA hai| kahA hai-sImAdharassa vande arthAta vrata kI sImA dhAraNa karanevAle ArAdhaka ko mai vandana karatA huuN| AjIvikA kI khoja meM bAhara gayA huA vIrakuvinda jaba ghara lauTA, taba sUne ghara ko dekhakara cakita raha gyaa| jagaha jagaha usane vanamAlA kI khoja kI, para usakA patA na lgaa| becArA mana masosa kara raha gyaa| patnI ke prema meM vaha dIvAnA ho gayA aura galI galI vaha vanamAlA ko pukAratA huA bhaTakane lgaa| usakI sthitI bar3I dayanIya ho gyii| saca hI to hai ki mAtA-pitA ke anye, nApAka aura bedarakAra prema ke kAraNa ku~vArI kanyA kA jIvana banatA nahIM hai; apitu vaha bigaDatA hai| usakI A~khoM meM lajjA ke bajAya nirlajjatA A jAtI hai aura usake dilo-dimAga meM kusaMskAra dRDha ho jAte haiN| isake kAraNa bAhaya dRSTi se lAvaNya saMpanna strI bhI apane mAtA-pitA tathA apane pati se vizvAsaghAta kaba karegI; yaha kahanA bar3A kaThina hai| ___ isI prakAra rAjavaMza ke logoM ko rAjanIti kI zikSA dete vakta jaba madirA, madirAkSI aura zikAra kA pATha par3hAyA jAtA hai; taba unake nasIba meM mAtra prajA kA zApa hI raha jAtA hai| rAjezvarI unake lie bhavAntara meM narakezvarI bana jAtI hai| mohanIya karma jitanA khataranAka hai, utane anya karma nahIM haiN| yaha jIva ke samyagdarzana aura samyak cAritra kA ghAta karatA hai| isI ke kAraNa jIva ulTIcAla calane lagatA hai aura saMsAra meM bhaTaka jAtA hai| use rAstA nahIM suujhtaa| kahA bhI hai moha mahAmada piyo anAdi, bhUli ApakuMbharamata baadi| zrImunisuvrata svAmI carita 3 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat w ww.umaragyanbhandar.com Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI tIrthakara paramAtmAne mohanIya karma ko teja zarAba kI' ... upamA dI hai| zarAba ke kAraNa manuSya kI manuSyatA khatma ho jAtI hai, usakI budhdi praSTa ho jAtI hai aura usake khAnadAna kI ijjata / miTTI meM mila jAtI hai, isI prakAra mohanIya karma ke udaya ke kAraNa ... - manuSya kA viveka naSTa ho jAtA hai| moha ke nAza meM vaha bebhAna, bekarAra, berahama aura beImAna bhI bana jAtA hai| apanI icchA-pUrti ke lie vaha vizvAsaghAta aura hatyA taka kara baiThatA hai| viSaya-vAsanA se grasita manuSya ko isa bAta kA jarA bhI khyAla nahIM : rahatA ki kisI kA dila dukhAnA, kisI kA ghara barabAda karanA yA kisI kI bhI ijjata lUTanA kitanA bar3A pApa hai| vIrakuvinda pAgala bana gayA thaa| vaha galI galI bhaTakatA .. thaa| eka bAra vaha rAjamahala ke samIpa A gyaa| jharokhe meM vanamAlA rAjA ke pAsa baiThI Amoda-pramoda kara rahI thii| acAnaka usakI najara vIrakuvinda para pdd'ii| apane pati kI dayanIya durdazA dekhakara use bar3A duHkha huaa| vIrakuvinda ne bhI vanamAlA ko dekha liyA para vaha kucha bhI na kara sakatA thaa| vanamAlA ko rAjamahala se vApasa le jAnA AsAna nahIM thaa| vIrakuvinda ke darzana se vanamAlA ko aba pazcAtApa hone lgaa| usane apane premI rAjA se bhI apane pati kI durdazA kI bAta khii| rAjA ko usake pati para dayA A gyii| use apane durAcaraNa para pachatAvA hone lgaa| usane vanamAlA ko usake pati ke pAsa bhejane kA nizcaya kiyaa| vanamAlA bhI apane pati ke pAsa jAne ke lie taiyAra thI; para una donoM kI yaha icchA pUrI nahIM huii| acAnaka AsamAna se bijalI girI aura una donoM kI mRtyu ho gyii| zrImanisabata svAmI carita4 Shree Sudhathraswalingsgarbi ragyanbhandar.com Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maraNoparAnta ve donoM akarmabhUmi kSetra meM yugalika rUpa meM utpanna hue| una donoM kI mRtyu se vIrakuvinda ko atyanta harSa huaa| harSAtireka meM vaha bolA, "acchA huA donoM mara gye| pApI apane khuda ke pApoM se hI maratA hai| pApI pApena pcyte|" aba vIrakuvinda ko vairAgya utpanna ho gayA aura vaha jaMgala meM jA kara tapa karane lgaa| usakA tapa bAla tapa thaa| vaha ajJAna se bharA huA thaa| isa prakAra tapa karate karate vaha mRtyu ko prApta huA aura mara kara devaloka meM devarUpa meM utpanna huaa| devatAoM ko avadhijJAna hotA hai| apane avadhijJAna ke upayoga se usane yaha jAna liyA ki vanamAlA aura sumukha rAjA yugalika rUpa meM utpanna hue haiN| yaha jAnakara usake mana meM badalA lene kI bhAvanA utpanna huii| usane socA ki pichale janma meM isane merA ghara barabAda kiyA thA, merI aurata ko yaha bhagA le gayA thA; ataH aba ise yaha batalA denA cAhiye ki pApa karma aura kAmAsakti kA phala (pariNAma) kitanA bhayaMkara hotA hai| isa prakAra socakara vaha badalA lene ke lie ucita avasara DhU~Dhane lgaa| saMsAra ke isa mAyAjAla meM bAMdhe gaye karma kA hisAba pUrA kiye banA chuTakArA nahIM hotaa| hara jIva ko apanA hisAba kisI na kisI janma meM cukAnA hI par3atA hai| bairI apanA baira vasUla kiye banA nahIM rhtaa| kamaTha ne dasa-dasa bhava taka marubhUti se apane vaira kA badalA liyA thaa| devagati ko prApta vIrakuvinda una donoM se badalA lenA cAhatA hai| unhe durgati meM pahu~cAnA cAhatA hai; para yaha kAma bar3A K zrImunisuvrata svAmI carita 5 Shree Sudhalmaswami Syanbhandar-Umara;-Surat-.---.wrumaragyanbhandar.com Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaThina hai| bhoga bhUmi ke yugalika apane kSetra ke prabhAva se maraNoparAnta naraka tirthacAdi durgati meM nahIM jAte; apitu ve devagati hI prApta karate hai| para vIrakuvinda (dava) to unheM durgati meM DAlanA cAhatA thA; ataH usane una donoM ko karmabhUmi ke kisI pradeza kA rAjA-rAnI banAne kA nizcaya kiyaa| use yaha mAlUma thA ki rAjya prApti ke pazcAt viSaya-moga aura mAMsa madirAdi ke sevana meM lubya ho jaayeNge| pariNAma svarUpa maraNoparAnta ye naraka gati ko prApta hoNge| kahA bhI hai-rAjezvarI so nrkeshvrii| jIvana ke kisI bhI bhAga meM boye gaye baira ke bIja dravya-kSetrakAla-bhAva ke anusAra jaba akuMrita hote haiM, arthAt phaladAna ke ? yogya banate haiN| taba badalA lene vAlA jIva cAhe devaloka meM ho; phira bhI vaha badalA lene ke liye tatpara hojAtA hai| pUrvajanma kA vairAnubaMdha tIvrAtitIvra hone ke kAraNa tapAdidvArA prApta devaloka ke atyuttama paudgalika sukhoMko choDakara bhI vaha vaira kA badalA lene ke liye prayatnazIla rahatA hai| isase yaha bAta acchI taraha mAlUma ho jAtI hai ki, nAzavaMta padArthoM ko lekara kiyA gayA rAga-dveSa kitanI jabaradasta tAkata vAlA hotA hai| vIrakuvinda deva ne apane avadhijJAna se yaha jJAta kiyA ki bharata kSetra meM sthita caMpApurI kA rAjA candrakIrti mRtyU ko prApta ho : gayA hai aura usake koI putra na hone ke kAraNa usakA rAjya lAvArisa ' ho gayA hai| yaha jJAta hote hI vaha una yugalikoM ko rAjya pralobhana dekara apanI devazakti se caMpApurI le AyA aura unheM gAMva ke bAhara eka sammAna meM choDa diyaa| uname se puruSa kA nAma hari thA aura strI zrImAnasabata svAmI carita 6 Shree Sudhartaswami Gvanbhandar-mara. Surat www.umaragva bharfdar.com Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kA nAma hariNI thaa| phira unase AkAza meM rahakara yaha ghoSaNA ki - "he nagarajano! tumhArA rAjya abataka rAjA rahita thA; para aba maiM tumhAre liye rAjAle AyA huuN| isI nagara ke bAhara udyAna meM eka yugala peDa ke nIce ArAma kara rahA hai| puruSa kA nAma hari aura strI kA nAma hariNI hai| dono gaurAMga haiM aura prakAzamAna bhI hai| puruSa ke hAtha pairoM meM cakra, gadA, toraNa, Adi zubhacinha haiN| ve dono AjAnubAhu haiM aura A~kheM kamala ke pattoM ke samAna dIrgha haiN| puruSa zarIra para zrIvatsa, matsya, kalazAdi cinha bhI hai| usI puruSa meM rAjya saMcAlana karane kI yogyatA hai| tuma saba loga use nagara kA rAjA banA do| yadyapi usake sAtha kalpavRkSa hai; para tuma loga use madirA-mAMsAdike svAda se bhI paricita karA do| nagarajanoM ne usa devavANI kA pAlana kiyaa| ve hari aura hariNI ko gAje-bAje ke sAtha nagara meM le Aye aura unakA rAjyAbhiSeka kara diyaa| aba rAjA-rAnI dono sukhapUrvaka rahane lage aura madirA-mAMsAdi tathA viSayabhogoM kA rucipUrvaka sevana karane lge| dhIre-dhIre unakA puNyakarma ghaTatA gayA aura pApakarma bar3hatA gyaa| aMta meM maraNoparAnta ve naraka gati meM utpanna hue aura dAruNa vedanA bhogane lge| unakI isa sthiti se usa deva ko parama saMtoSa huaa| usake khuzI kA pAra na rhaa| eka yugalika kA karmabhUmi meM Agamana aura unake dvArA rAjya saMcAlana tathA madirA-mAMsAdi kA sevana ye saba bAteM eka bahuta bar3A Azcarya hai| aisA kabhI nahIM hotA; para karma kI vicitratA ke kAraNa hI yaha adbhuta ghaTanA dasaveM tIrthaMkara zrI .. zrImunisuvrata svAmI carita7 Shree Sudharthaswami Gyanbhandari Umera-Surat--. ANAuremaragyanbhandar.com Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zItalAnAtha paramAtmA ke samaya meM ghttii| isa hari rAjA se harivaMza kI utpatti huii| harivaMza meM hari ke pazcAt aise aneka rAjA huye jinhoMne saMyama grahaNa karake dharma kI ArAdhanA kI aura kevala jJAna prApta kara mokSa gamana kiyaa| __ vartamAna caubIsI ke bIsaveM tIrthaMkara zrI munisuvrata svAmI paramAtmA bhI isI harivaMza meM utpanna huye haiN| ve garbha se mati-zruta avadhijJAna ke dhAraka the| dIkSA lete hI unheM cauthA manaHparyaya jJAna huA thA aura kevala jJAna pAne ke pazcAt unhoMne dharmatIrtha kI sthApanA kI thii| mahAvIra vANI jarA jAba na pIDei bAhI jAba na btti| jAvindiyA na hAyanti tAra dhamma smaayre|| jaba taka buDhApA nahI satAtA, jaba taka roga nahI bar3hatA .. aura jabataka indriyA~ kamajora nahIM hotI; taba taka dharma kA AcaraNa kara lenA caahiye| buDhApA Ane para, zarIra roga jarjara : hone para aura iMdriyA DhIlI DhAlI hone para dharma kA AcaraNa asaMbhava hai| jA jA baccA rayaNI na sA priniyttaa| mahammaM kuNamANassa baphalA janti raaibo|| jo jo rAta bIta jAtI hai, vaha phira nahI lautttii| jo manuSya adharma ke AcaraNa meM lagA rahatA hai; usake lie saba rAteM niSphala hotI hai| zrImunisuvrata svAmI carita 8 Ina mmraswarm-Gyanbhandar-Urara, Surat aresh raganbhandar.com Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhu kA pUrvabhava jaMbUdvIpa ke mahAvideha kSetra meM bharata nAmaka vijaya meM caMpAnagarI basI huI thii| vaha apanI vizAlatA, ramaNIyatA aura darzanIyatA meM devaloka amarAvatI (indrapurI) se kisI prakAra kama nahIM thii| vahA~ kA rAjA surazreSTha yathA nAma tathA guNa thaa| vaha surazreSTha arthAt devendra ke samAna vaibhavasaMpanna thaa| rAjA surazreSTha, dAnavIra, raNavIra, dharmavIra aura sadAcAra saMpanna thaa| unake mahala se koI bhI yAcaka khAlI nahIM jAtA thaa| raNabhUmi meM vaha kabhI pITha nahIM dikhAtA thaa| yuddha ke samaya usakI talavAra yamarAja kI jIbha ke samAna lapalapAtI thii| anyAyI aura durAcArI rAjA usake Age tharathara kAMpate the| manuSyatA ko alaMkRta karanevAle AcAradharma kA vaha svayaM to pAlana karatA hI thA, para prajA se bhI usakA pAlana karavAtA thaa| vaha dharma ke satya svarUpa se pUrI taraha paricita thA, usakA vacana sApekSa hotA thA aura vaha dharma kI ArAdhanA zradhdApUrvaka kiyA karatA thaa| aise guNasaMpanna rAjA kA Adeza bhalA kauna nahIM mAnegA? usake prajAjana utsAhapUrvaka usake Adeza kA pAlana karate the| juA, mAMsa bhakSaNa, madirApAna, vezyAgamana, parastrI gamana, zikAra, corI Adi sapta vyasanoM se prajA mukta thii| mahAvratI munijanoM evaM tapasvI guNIjanoM kA vahA~ satkAra hotA thaa| rAjA ke zAstrajJAna kI munijana bhI prazaMsA karate the| gRhastha hote hue bhI dharmapriya rAjA ArAdhanA ke mArga meM bar3A utsAhI thaa| rAjya saMcAlana kuzalatApUrvaka karate huye bhI vaha dhArmika anuSThAnoM meM ta svAmI carita dhamaswamidyaribhandar-Umarasurat-------wowowsumeragyanbhandar.com Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sadA agrasara rahatA thA / manuSya kA jIvana svaccha, suMdara aura pApa kI gandagI se rahita ho, to vaha Arta aura raudra dhyAna se sahaja hI chuTakArA pA sakatA hai aura dharma dhyAna kA AlaMbana lekara zukla dhyAna kI ora apane kadama bar3hA sakatA hai| rAjA surazreSTha bhI dharma mArga meM apane lakSya kI ora gatizIla thA / eka bAra nandana RSi usa nagara meM apane ziSya parivAra ke sAtha padhAre aura vahA~ ke udyAna meM Thahara gaye / udyAna pAlaka ne rAjaprAsAda meM jAkara rAjA ko badhAI dI aura nandana RSi ke Agamana kA sandeza diyA / sandeza pAkara rAjA bar3A prasanna huA aura harSAtireka meM usane apane zarIra ke alaMkAra usa udyAna pAlaka ko bheTa svarUpa pradAna kiye / rAjA ne pUrA nagara suzobhita kiyA, hATa-bAjAroM meM dhvajA patAkAe~ lagavAyI aura ghara-ghara toraNa bNdhvaaye| phira vaha ThATha-bATha ke sAtha udyAna meM pahu~cA / dUra se hI munirAja ke darzana se use parama santoSa huA / munirAja ke lalATa para teja thA, unakI A~kheM nirvikAra thiiN| munirAja ke nikaTa pahu~ca kara rAjA ne unheM bhaktibhAva pUrvaka vandana kiyA aura sukhazAtA pRcchA kii| munirAja ne AzIrvAda ke rUpa meM rAjA ko dharma lAbha diyA / sacamuca isa saMsAra meM dharmalAbha hI to sArabhUta hai| dharma se hI ihaloka aura paraloka meM bhI sukha, zAMti tathA samAdhi kI prApti hotI hai| dharma ke jJAna se hI jIva aura ajIva kA bheda mAlUma hotA hai aura jIvoM ko abhayadAna diyA jA sakatA hai / zrImunisuvrata svAmI carita 10 Shree Sudharmaswami-Gyanbhandar-Umara, Surat www.urnaragyanbhandar.com Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * jaina dharma aura jaina darzana ahiMsA pradhAna hI hai; isalie to kisI kavi ne kahA hai - tIna loka meM bhara rahe, thAvara jaMgama jIva / saba mata bhakSaka dekhiye, rakSaka jaina sadIva | apane sanmukha jijJAsU janoM ko upasthita dekhakara munirAja ne apanI pIyUSavarSiNI dezanA prAraMbha kii| unhoMne kahA apanI A~kho se dikhAI denevAlA yaha saMsAra tatvadRSTi se sarvathA asAra hai / jIvana pAnI ke bulabule sA hai, javAnI kAMca kI cuDI sI hai, raIsI bijalI kI camaka sI hai, pArivArika prema saritA prabhAva sA hai, adhikAra hAthI kAna sA caMcala hai aura yaha zarIra bhI miTTI ke pAtra ke samAna nAzavAna hai / kahA bhI hai - jIvana gRha godhana nArI, hayagaya jana AjJAkArI / indriya bhoga chIna thAI, sura dhanu capalA capalAI / / yauvana, ghara, gAya, baila, dravya, strI, ghoDA, hAthI, AjJAkArI naukara tathA indriyoM ke viSaya bhoga ye saba kSaNika haiM, sthAyI nahIM hai / inakA astitva bijalI ke astitva sA caMcala hai / saMsAra meM koI bhI padArtha nitya nahIM hai / yaha deha mAMsa, khUna, pIba aura viSThA kI thailI hai - gaTharI hai / hAr3a, carabI Adi apavitra vastuoM ke kAraNa mailI hai| sarasa aura sugaMdhI dravyoM kA isa deha para cAhe jitanA vilepana karo, kucha samaya bAda ve saba dravya isI zarIra ke kAraNa ghRNAspada aura durgaMdhamaya bana jAyeMge / zrImunisuvrata svAmI carita 11 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar Omara, Surat www.urrrarayyanbhandar.com Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsAra meM dharma hI kalyANa mitra hai| zarIra to nitya mitra ke samAna dagAbAja hai| yaha bhavAntara ko bigAr3atA hai aura durgati meM le jAtA hai| yaha pApotpAdaka aura pApavardhaka hai tathA agale janmoM meM duHkha, daridratA, bImArI aura mAnasika saMtApa pradAna karatA hai| yaha bhUkha, pyAsa, sardI, garmI tathA viyogamaya hai aura saMsAra duHkhamaya hai| ataH isa zarIra se pApopArjana kI apekSA dharmopArjana karanA zreyaskara hai| ihaloka aura paraloka meM sukhaprApti kA yahI! rAjamArga hai| kahA bhI hai dharma karata saMsAra sukha, dharma karata nirvANa dharma paMtha sAdhe binA, nara tIryac samAna / / ataH dharma kI ArAdhanA hamezA karate rahanA caahiye| dharma utkRSTa maMgala hai| ahiMsA, saMyama aura tapadharma hai| dAna, zIla tapa aura bhAva dharma hai| isa dharma ke pAlana meM jo tatpara rahatA hai, use devatA bhI praNAma karate haiN| dharma do prakAra kA hai - muni dharma aura zrAvaka dhrm| saMsAra - paribhramaNa se mukti kA ekameva upAya muni dharma kA pAlana hai; ataH : yadi zakti ho to mahAvratoM ko grahaNa kara muni dharma kI ArAdhanA .., karanI caahiye| isasehI saMsAra bhramaNa kramazaH ghaTatA jAtA hai| - muni rAja ke upadeza se rAjA bahuta prabhAvita huaa| yaha / saMsAra use asAra lagane lgaa| usakI bhavAbhinanditA aura ... pudgalAbhinanditA ghaTane lgii| usakA jIvana vairAgya raMga meM raMgA gyaa| jaba mokSAbhilASiNI purUSArya zakti aura Asanna bhavyatA kA mela baiThagajAtA hai, tabasaMyama grahaNa kI bhAvanA bar3hane lagatI hai| rAjA ne bhAgavatI dIkSA grahaNa karane kA nizcaya kiyaa| - zrImunisuvrata svAmI carita 12 Shree Sudharmaswami Gyanohandar-omara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - upadeza grahaNa kara vaha mahala meM lauTa gyaa| usane putra ko rAjya sauMpa diyaa| phira apane putra se aura parivAra janoM se saMyama grahaNa karane kI anumati prApta kI aura zubhadina, zubhanakSatra, zubhayoga aura sthiralagna Ane ke uparAnta jaba svayaM kA candrasvara AyA taba usane gurU mahArAja se dIkSA aMgIkAra kii| manuSyajanma, Aryakula, paMcendriya paripUrNatA aura dharma Adi kI prApti puNyodaya se hotI hai; para isase Age bar3hane meM puNya karma ke sAtha sAtha AtmapuruSArtha kI AvazyakatA hotI hai| puruSArtha ke binA saMyamapAlana, guNasthAna ArohaNa, yathAkhyAta cAritra aura kevalajJAna prApti asaMbhava hai| saMyama kI prApti puruSa ke puNyodaya se hotI hai; para cAritra ke pAlana meM moha karma kA kSaya yA upazama karanA paDatA hai aura yaha puruSArtha ke binA saMbhava nhiiN| muni surazreSTha ne saMyama kI ArAdhanA zurU kii| unakA lakSya thA tIrthaMkara nAmakarma kA upaarjn| isa dizA meM unhoMne apanA prayatna zurU kiyaa| sAmAnya kevalI anya jIvoM ke upakArI ho bhI sakate hai aura nahIM bhI ho sakate; para tIrthaMkara kevalI saMsAra ke samasta jIvoM ke upakArI hote haiN| ve dharma mArga kA pravartana karate haiM; isIlie surazreSTha tIrthaMkara nAmakarma upArjana karanA cAhate the| bIsa sthAnaka tapa kI ArAdhanA se tIrthakara nAma karma kA upArjana hotA hai| isa tapa meM bIsa aise sthAna hai; jo zreSThatama hai aura Atmonnati kA caramazikhara prApta karAte haiN| sthAnaka do prakAra ke hote haiM - dravya sthAnaka aura bhAva - sthaank| zarAba ghara, vezyA ghara, parastrI kA AvAsa, juA ghara, . zikAragAha, bAjAra, sinemA ghara Adi bhI sthAnaka hI haiM, para inake bata svAmI carita 13 Shree Sudharmaswami Gyanphanuar-umata, surat urmarayyanbhandar.com Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNa AtmA kA teja aura puNya khatma ho jAtA hai aura manuSya mAnasika aura zArIrika vyAdhiyoM se grasita ho jAtA hai / ye azubha dravya sthAnaka haiM / jinamaMdira, upAzraya, pAThazAlA, AyaMbila bhavana Adi zubha dravya sthAnaka haiN| inake kAraNa manuSya kA AdhyAtmika vikAsa hotA hai aura puNya bar3hatA hai| bhAvasthAnaka ke kAraNa purAne pApoM kA nAza hotA hai aura karmoM kA Asava-baMda hotA hai / bhAva sthAnakoM se karmoM kA saMvara hotA hai aura nirjarA hotI hai / ataH ArAdhakoM ke lie zubha dravya sthAnaka aura bhAva sthAnaka sarvadA upAdeya hai / , bIsa sthAnaka bhAva sthAnaka haiN| inameM se arihanta, sidhda aura jinezvara ye tIna devatattva hai| AcArya sthavira, upAdhyAya, muni, brahmavratadhArI, saMyamadhArI tathA gautama svAmI guru tattva haiM aura pravacana, jJAna, darzana, vinaya, cAritra, kriyA, tapa, nUtana jJAna, zruta tathA tIrtha dharmatattva haiN| isa prakAra ina bIsa sthAnakoM kI ArAdhanA deva, guru, aura dharma kI hI ArAdhanA hai / jisa taraha kisI imArata kI dRDhatA ke lie nIMva, khaMbhe aura gADara kI dRDhatA Avazyaka hai, isI prakAra Atmonnati ke lie deva, guru aura dharma kI zuddhatA atyanta Avazyaka hai / deva tattva kI ArAdhanA nIMva hai, guru tattva kI ArAdhanA staMbha hai aura dharma tattva kI ArAdhanA ina staMbho kA joDanevAlI gADara ke samAna hai / deva aura 'guru kI ArAdhanA - upAsanA se karmoM kA saMvara hotA hai aura dharma tattva kI ArAdhanA se pApa karmoM kI nirjarA hotI hai / bIsa sthAnakoM meM pahalA arihaMta pada hai| isa pada kI ArAdhanA karate samaya sAdhaka socatA hai ki maiM svayaM arihaMta svarUpa zrImunisuvrata svAmI carita 14 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kA hU~; para karmoM ke kAraNa saMsArI banA huA hU~; ataH jJAnavaraNIya, darzanAvaraNIpha, mohanIya aura antarAya Adi ghAtI karmoM kA nAza . karake mujhe mere asalI svarUpa ko prApta karanA cAhiye aura samasta jIvoM ke kalyANa meM sahAyaka bananA cAhiye / mujhe merA mUla svarUpa prApta ho aura saba jIvoM kA kalyANa ho, aisI bhAvadayA kA vikAsa karanA hI arihaMta pada kI ArAdhanA hai| isI prakAra saMsAra ke zubhAzubha moha upAdAnoM se mukta ho kara niraMjana-nirAkAra siddha svarUpa kI prApti ke lie satata prayatnazIla rahanA siddhapada kI ArAdhanA hai| tIsarA pada hai - pravacana / pravacana arthAt dvaadshaaNgii| kevalajJAna kI prApti ke pazcAt zrI tIrthaMkara paramAtmA samavasaraNa meM saMsAra kA sattya svarUpa tIna padoM meM prakaTa karate haiM - uppannei vA vigamei vA dhuvei vA arthAt paryAyoM kI utpatti hotI hai, vinAza . hotA hai, phira bhI dravyarUpa se vaha dhruva arthAt apane mUla rUpa meM banA rahatA hai| isa tripadI ko prApta kara gaNadhara bhagavAna dvAdazAMgI kI racanA muhUrta mAtra meM karate haiN| arihaMta paramAtmA artha rUpa meM tatva prakaTa karate haiM aura gaNadhara bhagavAna use sUtra rUpa pradAna karate haiN| yaha dvAdazAMgI hI pravacana arthAt prakRSTa vacana hai| yaha pravacana jIva mAtra ke bhavarogoM kA nAza karane meM samartha hai| aise pravacana kI zradhdApUrvaka kI jAnevAlI upAsanA - svAdhyAya, manana, cintana AdihI saccI ArAdhanA hai| agalA pada hai -aacaary| paMca parameSThI meM AcArya kA sthAna / tIsarA hai| AcArya chattIsa guNoM kedhAraka hote haiN| ve pA~ca mahAvratoM se yukta hote haiM, pA~ca prakAra ke AcAra kA pAlana karate haiM aura pA~ca - zrImunisuvrata svAmI carita 15 Shree Sudharmaswami Gyonbhandar-umara, surat- Www.umaragyanbhandar.com Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samiti tathA tIna guptiyoM kA arthAt aSTa pravacana mAtA kA pAlana karate haiN| isI prakAra ve pA~ca indriyoM ko apane niyaMtraNa meM rakhate haiM, zIla kI nau vADoM kI rakSA karate haiM aura cAra prakAra ke kaSAyoM se mukta hote haiN| ve hiMsA, jhUTha, corI, maithuna aura parigraha ina pA~co pApoM se sarvathA mukta hote haiN| cauthe pada meM aise AcArya pada kI ArAdhanA kI jAtI hai / aba Age AtA hai - sthavira sthAnaka / vayovRddha, jJAnavRddha aura tapovRddha muni sthavira kahalAte haiN| pA~cave pada meM inakI ArAdhanA kI jAtI hai / chaThe sthAna meM haiM upAdhyAya / paMca parameSThI meM inakA sthAna cauthA hai| upAdhyAya pada ke bAre meM zrI rAjendra sUrIzvarajI mahArAja / pharamAte hai - uvajjhAya mahAguNI, cauthe pada se jeha / AcArija sarikhA, huM vandu dharI neha / / paramAratha pUrA, kUDA nahIM jasa veNa / sukha pAme celA, dekhatA jasa neNa / / upAdhyAya pada vaMdiye, hare upAdhi jeha / sUrIzvara pada yogya hai, svAdhyAye susaneha / / mUrakha ziSya ne zIkhave, mahAbuddhi balavanta / Agama sUtra uccAravA, svara varNAdika khanta / / atizaya ThANAMge kahayA, jehanA sUtra majhAra / sUrirAjendre dAkhiyA, munijana ke AdhAra / / zrI upAdhyAya bhagavanta mAnasika adhyavasAya meM zithila saMgha ko paThana-pAThana aura yukti prayukti dvArA dharmamArga meM dRDha zrImunisuvrata svAmI carita 16 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.urharagyanbhandar.com Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - . .." haiN| ve svayaM Agama kA svAdhyAya karate haiM aura anya munijanoM ko , bhI Agama kI vAcanA dete haiN| ye paccIsa guNa yukta hote haiN| chaThe sthAnaka meM inakI ArAdhanA kI jAtI hai| sAtaveM sthAnaka meM sAdhu pada kI ArAdhanA kI jAtI hai| pA~ca parameSThI meM sAdhu kA sthAna pA~cavA hai| sAdhu ko muni yA antevAsI bhI kahate haiN| sAdhu apanI AtmA kA kalyANa karatA hai aura dUsaroM kA bhI kalyANa karatA hai| jo mauna dhAraNa karatA hai, use muni kahate haiM aura jo apane guru kI sevA vaphAdArI pUrvaka karatA hai, use antevAsI kahate haiN| sAdhu pA~ca mahAvratoM kA aura aSTapravacana mAtA kA pAlana karate haiN| AThaveM se caudahave sthAnaka meM samyagajJAna, samyagdarzana, vinaya, samyacAritra, kriyA tapa tathA abhinava jJAna kA samAveza hotA hai| pandrahavA~ sthAnaka hai - brahmacaryavrata dhArI kaa| brahmacaryavrata saMsAra meM dIpaka ke samAna hai| indramahArAja bhI brahmavrata kedhAraka ko . praNAma karake siMhAsana para virAjamAna hote haiN| yaha vrata Atmonnati meM parama sahAyaka hai| brahmavratI bhI ArAdhya hone ke kAraNa uccasthAna meM virAjamAna haiN| solahave sthAna meM hai-zrI gautmsvaamii| ye carama tIrthaMkara zrI mahAvIra svAmI ke prathama gaNadhara the aura parama vinayI the| bhagavAna mahAvIra para inakA prazasta anurAga thaa| ye aneka labdhiyoM kedhAraka -- the| bhagavAna mahAvIra ke pazcAt kevalajJAna prApta kara ye mokSa meM gye| inake hAtha se jisa kisI ne bhI dIkSA lI, usane avazya hI kevalajJAna prApta kiyaa| ye Atmalabdhi se sUrya kI kiraNa kA MR. zrImunisuvrata svAmI carita 10 Shree Sudhamasurarmi Gyanbhandarumaras Sarat aragyanbhandar.com Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' avalaMbana le kara AkAzamArga se aSTApada tIrtha para gaye the aura vahA~ unhoMne pandrahasau tApasoM kA uddhAra kiyaa| agalA sthAna hai saMyamadhArI kaa| jo purUSa saMsAra tathA saMsAra ke sukhoM ko pApotpAdaka, pApavardhaka aura pApa paraMparaka mAnakara unakA tyAga kara saMyama grahaNa karatA hai, vaha saMyamI hai| satarahaveM sthAnakama meM saMyamI sAdhaka kI ArAdhanA kI jAtI hai| ___ aThArahavA~ sthAnaka hai nUtanajJAna / AgamajJAna ke Aloka meM jisa nUtana zrutajJAna ko prApta kara ArAdhaka AsavoM kA tyAga kara saMvara mArga apanAtA hai, vaha nUtana zrutajJAna bhI ArAdhya hai| unnIsavA~ sthAna haiM jinezvara deva kaa| jina ve hai jo rAga-dveSAdi abhyantara zatruoM para vijaya prApta karate haiN| kahA bhI hai rAgadveSAdi zatrUn jayatIti jinaH AtmotthAna ke lie 'jina' kI ArAdhanA bhI anivArya hai| antima sthAnaka hai tiirth| jo tAratA hai, vaha tIrtha hai| tIrthaMkaroM kI kalyANaka bhUmiyA~ tIrtha haiN| inakI ArAdhanA bhI ArAdhaka ke lie anivArya hai| rAjarSi surazreSTha ne ina bIsa sthAmakoM kI utkRSTatama ArAdhanA kI aura tIrthakara nAma karma nikAcita kiyaa| ina bIsa sthAnakoM kI ArAdhanA bAhaya evaM abhyantara tapapUrvaka kI jAtI hai| rAjarSine niraticAra cAritra pAlana kiyA aura antima samaya meM anazanapUrvaka dehotsarga karake prANata devaloka prApta kiyaa| puNya karma kI carama sImA tIrthakara paramAtmA ke caraNa kamaloM meM samApta hotI hai| puNyakarma kI carama sImA hai tIrthakara nAma krm| zrI tIrthakara paramAtmA kI AtmA tIrthaMkara bhava ke pUrva tIsare bhava meM . zrImunisuvrata svAmI carita 18 ... Shree Sudhamaswami Gvanbhandar-Umara, Surat www.umaragvanbhiandar.com Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ } bIsa sthAnaka tapa kI ArAdhanA karatI hai aura tIrthaMkara nAma karma. 'nikAcita karatI hai / phira devagati prApta kara ke usake pazcAt manuSya gati prApta karatI hai aura saMyama grahaNa karake ghAtI karmoM kA nAza kara kevala jJAna prApta kara kevala tIrthakara pada prApta karatI hai / rAjarSi surazreSTha kI AtmA ne bhI devagati kI Ayu pUrI karake bhArata varSa meM manuSya rUpa meM janma liyA aura dIkSA grahaNa kara kevala jJAna prApta kara tIrthakara pada prApta kiyaa| inhIM tIrthaMkara nAma zrI munisuvrata svAmI hai / agale adhyAya meM unhIM kA pAvana caritra prakaTa kiyA jAyegA / mahAvIra vANI pANeya nAivAejjA adinaM pi ya nAyae / sAiyaM na musaM bUyA esa dhamme busIma o / / prANI kI hiMsA na karanA, binA dI huI vastu na lenA, kapaMTayukta asatya vacana na bolanA; RSiyoM ke mata se yaha dharma hai| nAzAmbaratve na sitAmbaratve, na tarkavAde na ca tatva vAdeM / na pakSapAtAzrayaNena muktiH kaSAya mukti kilamuktireva / / zvetAMmbaratva, digaMbaratva, tatvavAda, tarkavAda tathA pakSapAta ke Azraya se kabhI mukti prApta nahI hotii| kaSAyoM se mukti hI vAstavika mukti hai| zrImunisuvrata svAmI carita 19 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar - Umara, Surat - www.umaragyanbhandar.com Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhu kA janma evaM dIkSA jIva mAtra kA kalyANa karanevAlI zrI munisuvrata svAmI paramAtmA kI Ananda-maMgala vardhinI, tathA sukha-zAnti kAriNI, * samAdhi pradAtrI, dharmadazanA ko maiM bhakti-bhAvapUrvaka vandana karatA huuN| merI yaha kAmanA hai ki bhavAntara meM bhI jinavANI merA kalyANa kre| ___ bhAratavarSa meM sADhe paccIsa deza Arya deza mAne gaye haiM, unameM magadha deza kA sthAna sarvopari hai| usa kAla meM magadha deza apanI vizAlatA, bhavyatA aura dhArmikatA ke lie tInoM loka meM prasidhda thaa| devaloka ke deva bhI isakI prazaMsA karate nahIM aghAte the| caubIsoM tIrthakara paramAtmAoM ke pA~coM kalyANaka uttarApatha meM hI hue hai| bAraha cakravartI aura nau vAsudeva bhI uttarApatha meM hI hue haiN| aura magadha dezabhI uttarApatha meM hI to haiN| __ usa kAla meM usa samaya meM magadha dezAntargata rAjagRhI nagarI meM : 1 harivaMza kulotpanna rAjA sumitra rAjya karatA thaa| rAjagRhI ke loga apane rUpa guNa meM devatAoM ko bhI mAta karate the| artha aura kAma puruSArtha ke sevana meM bhI ve sadA dharma kA dhyAna rakhate the| vahA~ ke loga vyApAra-dhaMdhe meM, lena-dena meM, hisAba-kitAba meM aura nApa-taula meM .: kisI ko Thagate nahIM the| ve ImAnadAra the aura caritravAna bhii| .. apanI nyAya-nitI ke lie ve samasta bhAratavarSa meM vikhyAta the| - gRhasthAzrama ke pAlana se upArjita pApakarma kI AlocanA hetu ve sAmAyika pratikramaNa-pauSadhAdi dharmakriyAoM meM rata rahate the zrImunisuvrata svAmI carita 20 Imaswami-dyambhandar-bimaray-Sural Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aura puNyakarma kI abhivRddhi hetu ve devavandana, pUjana Adi ArAdhanA bhAvollAsa pUrvaka kiyA karate the| unakI dharmArAdhanA prazaMsanIya, anumodanIya va anukaraNIya thii| rAjA sumitra rAjya-saMcAlana, prajApAlana, sajjana-satkAra aura duSTa-dalana Adi ke lie khyAti prApta thaa| vaha prajAjanoM se alpa kara bhAra letA thA, para prajAhita ke kArya adhika kiyA karatA thaa| dvipada-catuSpada Adi prANiyoM kI rakSA va sukha suvidhA ke lie vaha prayatnazIla rahatA thaa| vaha strI jAti kA sammAna karatA thaa| strI kA apamAna karanevAle ko vaha kar3A daMDa detA thaa| dharmaprama usakI raga raga meM samAyA huA thaa| usakI rAnI kA nAma padmAvatI thaa| apanI sundaratA meM vaha kAmadeva kI patnI rati se mukAbalA karatI thii| usakI A~kheM hariNI kI A~khoM ke samAna thii| usakA mukha candramA ke samAna sundara thA aura lalATa sUrya nArAyaNa ke samAna tejasvI thaa| usakI A~kheM nirvikAra thI, vANI madhura thI aura usake hAtha paropakArI the| usakA hRdaya dayA se paripUrNa thaa| pAtivratya dharma usakA prANa thA, zIla maryAdA usakI cUnaDI thI aura satyavacana hI usake kaMkaNa the| vaha apane dAmpatya jIvana kA nirvAha apane pati ke sAtha sukhapUrvaka karatI thii| eka bAra zrAvaNa zuklA paurNimA kI rAta ke aMtima prahara meM usane caudaha zubha svapna dekhe| sarva prathama usane madonmata hAthI dekhA aura usake bAda hRSTa-puSTa sapheda bail| isI kramase usane kesarI siMha, gajAbhiSikta lakSmI devI, paMcaraMgI puSpamAlA, pUrNacaMdra, atyaMta prakAzamAna sUrya, raMgabiraMgI iMdradhvajA, svaccha jala se paripUrNa kalaza, zrImunisuvrata svAmI carita 21 Shree Sudharmaswami-Gyanbhandar-umara Surat............ - www.umaragyanbhandar.com Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padmasarovara, ratnAkara, deva vimAna aura anamola ratnoM kA Thera dekhA... aura anta meM dekhI nirdhUma aag| ye saba sapane darzanIya va vilobhanIya the| svapnadarzana ke pazcAt rAnI jAga gyii| ina sapanoM ko usane apane jIvana meM deva kI kRpA, guru kA AzIrvAda aura dharmArAdhanA kA phala maanaa| vaha turaMta mahArAja sumitra ke pAsa gayI aura unhe apane sapanoM kA hAla kaha sunaayaa| rAjA ne svapna pAThakoM ko AmaMtrita kiyaa| unase svapna kA phala jAnakara atyaMta harSa huaa| svapna darzana kA phala thA, eka aise putraratna kA janma, jo ... tIno lokoM meM vandya ho| svapna phala ke jJAna se harSita rAnI sAvadhAnIpUrvaka garbha kA pAlana karane lgii| garbhakAla pUrA honepara jyeSTha kRSNA aSTamI ko .. jaba candra zravaNa nakSatra meM thA, taba usane eka putraratna ko janma diyaa| putra ke janma se tIno lokoM me harSa chA gyaa| nArakI jIvoM ke ko bhI kSaNabhara ke lie sukhada anubhava huaa| yaha tIrthaMkara : munisuvrata svAmI kA janma kalyANaka thaa| aparAjita vimAna se . unakA cyavana huA aura rAjagRhI meM jnm| prabhu kA janma hote hI chappanna dikkumArikAeM mAtA ke pAsa pahu~cI aura unhoMne sUti karma kiyaa| unhoMne prabhU ke Age nATaka, / nRtya, saMgIta Adi kAryakrama prastuta kiye| prabhu kA darzana karake / unhoMne harSa kA anubhava kiyA aura anta meM hameM bhI tIrthaMkara kI - mAtA banane kA avasara prApta ho, aisI bhAvanA karatI huI ve apane apane sthAna para calI gyiiN| . prabhu ke janma ke samaya indra mahArAja kA siMhAsana hila uThA; .. .: t s .. .. zrImunisuvrata svAmI carita 22 ami-Cyanbhandar-bineray-Suret Shree Sudhark.ee -AAAAmerasvenohan Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taba avadhijJAna ke upayoga se unheM yaha jJAta huA ki, tIrthaMkara paramAtmA kA janma huA hai| unhoMne hariNagameSI deva ko turaMta sughoSA ghaMTA bajAne kI AjJA dI / sughoSA ke bajate hI battIsa lAkha deva vimAnoM kI ghaMTiyA~ baja utthiiN| ghaMTAnAda se saba devI devatA sAvadhAna ho gaye aura tIrthaMkara paramAtmA kA janma kalyANa manAne ke lie taiyAra ho gye| causaTha indra apane deva devI ke parivAra ke sAtha rAjamahala upasthita huye / phira ve bAla prabhu ko meru parvata para le gye| vahA~ unhoMne paramAtmA kA kSIrasamudra ke jala se abhiSeka kiyA / saMsAra meM utsava to aneka Ate haiM aura loga una utsavoM ko harSa pUrvaka manAte bhI haiM, para una sAMsArika utsavoM se AtmA kA bhalA nahIM hotA / AtmA kA bhalA to alaukika utsava se hI hotA hai| prabhu kA janmotsava, ArAdhaka kA dIkSotsava, prabhu kA kevala jJAnautsava Adi aise utsava hai; jinase AtmA kA nizcita rUpa se kalyANa hotA hai| devatAoM ne prabhu kA janmotsava bar3e utsAha se manAyA / * abhiSeka ke pazcAt indra mahArAja ne prabhu kI stuti karate huye kahA - " he nAtha! Apa isa avasarpiNI kAla rUpa sarovara meM kamala ke samAna haiM aura hama bhare haiN| hama saMsArI hai, saMsAra se pAra honA cAhate haiM, ataH hamArA Apake pAsa AnA anivArya hai / bhramara kamala ke pAsa gaye binA kaise rahegA? Apake caraNa kamaloM ko prApta kara Aja hamArA jIvana kRtakRtya ho gayA / "" "he vItarAga! yadyapi hama devoM meM zakti apAra hotI hai; eka sAdhAraNa sA deva bhI cakravartI kI senA ko tahasa-nahasa karatA hai; Shree Sudharaswami Gyan zrImunisuvrata svAmI carita 23 www.umaragvanbhandar.com Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phira bhI yaha hamArI yaha tAkata bhautika hai| isase AtmA kA adhaHpatana hotA hai; ataH Apase Atmika zakti kI yAcanA karate hai| yaha saMsAra upAdeya nahIM, heya hai| viSayabhoga viSa se bhI bhayaMkara haiN| ye janma janma meM AtmA ko mArate haiM - durgati meM DAlate hai; ataH ApakI zaraNa hI svIkArya hai| isa asAra saMsAra meM yadi koI sArabhUta tatva hai, to vaha ApakA stavana aura kIrtana hI hai| * Apake dhyAna-smaraNa aura vandana-pUjana se hI AtmA kA kalyANa .... hotA hai|" ___"he prabho! isa saMsAra meM unhIM kA jIvana dhanya hai; jo Apake / ' darzana karate haiM; ApakI pUjA karate haiM aura Apako hRdayakamala meM / / pratiSThita karate haiN| ApakA smaraNa karanevAle deva-dAnava aura manuSya tathA tiryaca bhavAntara meM bhI sukha prApta karate haiN|" "he saMsAra-tAraka! vahI prANI isa saMsAra samudra se pAra hogA, ... jo apanI A~khoM se Apake darzana kregaa| hAtha joDakara lalATa se Apako vandana karegA, ApakI pUjA karegA aura jIbha se ApakA '' guNagAna karane ke sAtha kAnoM se Apake vacanAmRta kA pAna ... kregaa|" "he paramAtmA! Apake guNa smaraNa se mana kI vakratA, A~khoM 5. ke vikAra, hRdaya kI krUratA Adi durguNa khatma ho jAte haiN| Apake kevala jJAna se Alokita ahiMsA, saMyama aura tapa ina tIna ratnoM kI ArAdhanA se prANiyoM kA jIvana vairamukta aura dhanya banatA hai| "rUpavatI lalanAoM ke sahavAsa se prApta viSayasukha kiMpAka .. phala ke samAna hamAre lie AtmaghAtI hai| he sarvazaktimAna! hameM Shree Suomanaswami Gyanbhand zrImunisuvrata svAmI carita 24 MAMANLuimaragwanbhandar.com Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aisI zakti pradAna karo, jisase hama viSaya vikAroM se mukta hokara Atmasukha prApta kareM / " " he guNasAgara ! hama Apake guNoMkI bArabAra anumodanA karate haiM aura Apase prArthanA karate haiM ki bhava-bhava meM hameM ApakA smaraNa banA rahe aura ApakI caraNa sevA prApta ho / "" isa prakAra prabhu kI stuti kara ke indra mahArAja ne prabhu ko punaH mAtA padmAvatI ke pAsa le jAkara rakha diyA aura unheM punaH punaH vandana karate hue ve devaloka meM cale gaye / rAjA sumitra ne bhI prabhu kA janmotsava 'dhUmadhAma se manAyA / sAre nagara meM khuziyA~ chA gayI / nAmakaraNa saMskAra ke samaya prabhu kA nAma munisuvrata rakhA gayA; kyoMki bhagavAna jaba garbha meM the, taba mAtA ke mana meM vrata - niyama aura dAna-zIla, tapa Adi kA pAlana karane ke aneka zubha bhAva hue the / bhagavAna janma se hI cAra atizaya sampanna aura tIna jJAnayukta the| dhIre dhIre dUja ke caMdramA ke samAna ve bar3e hue aura yuvAvasthA ko prApta hue| mAtA-pitA se prabhAvatI sahita aneka kanyAoM ke sAtha unakA vivAha kiyaa| kucha samaya bAda prabhAvatI ne yogya samayapara eka putraratna ko janma diyaa| usakA nAma suvratakumAraM rakhA gayA / bhagavAna ke prabhAva se rAjya meM sukhazAnti thI / prajAjanoM meM bhAIcAre kA bhAva thA / durAcAra kA kahIM nAmonizana nahIM thA / rAjA sumitra ne prabhu kA rAjyAbhiSeka kara diyA thaa| prabhu kuzalatApUrvaka rAjya saMcAlana karane lage / isa prakAra rAjya saMcAlana karate hue prabhu ko pandraha hajAra Shree Sudharnaswami GyanbhzrImunisuvrata svAmI carita 25 www.umaragyanbhandar.com Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa bIta gye| prabhu ke dIkSAgrahaNa kA avasara nikaTa A gyaa| nau lokAntika devoM ne Akara prabhuko udbodhita kiyaa| prabhu dIkSA grahaNa ke lie taiyAra ho gye| vo dAna dekara unhoMne logoM kI duHkha-daridratA dUra kI aura apane putra ko rAjyamAra sauMpakara unhoMne phAlguna sudi bArasa ke dina zubha muhUrta meM eka hajAra rAjAoM ke sAtha bhAgavatI dIkSA grahaNa kii| devoM ne prabhu kA dIkSA kalyANaka gAje-bAje kA sAtha mnaayaa| dIkSA lete hI prabhu ko cauthA manaHparyaya jJAna utpanna huaa| __dIkSA ke dina prabhu ne belA kA tapa kiyA thaa| khIra grahaNa kara prabhu ne tapa kA pAraNA kiyaa| gyAraha mahIne taka chadmastha avasthA meM prabhu ne gAMva gAMva vihAra kiyaa| dhyAna aura tapa ke dvArA unhoMne / jJAnAvarNIya, darzanAvarNIya, mohanIya aura antarAya ina ghAtI karmoM kA avaraNa haTa jAte hI phAlguna vadI bArasa ke dina unheM lokAloka prakAzaka kevala jJAna prApta huaa| devatAoM ne prabhU kA kevalajJAna kalyANaka banAyA aura samavasaraNa kI racanA kii| bhagavAna samavasaraNa meM virAjamAna hue| indra mahArAja ne prabhu kI stuti karate hue kahA___"he vItarAga! hama jaise samasta saMsArI prANI moha aura mithyAtva ke gahare aMdhakAra meM AkaNTha DUbe hue haiN| hamAre uddhAra hetu hI Apane rAjya vaibhava, kuTumba kabIlA tathA vastrAbhUSaNoM kA sA~pa kI keMculI kI taraha tyAga kara mahAbhiniSkramaNa kiyA aura kaThora / tapa aura dhyAna kI agni meM cAroM ghAtI karmoM ko jalAkara bhasma kara diyA aura kevala jJAna kI divya jyoti prajvalita kii|" 'Apake roma roma meM rahI huyI bhAvadayA kA vicAra jaba hameM Shree S zrImunisabata svAmI carita 26 dhathaswatiyanbhandar-Urrara, Surat cameras anbhandar.com Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtA hai; taba hamArA mastaka apane Apa Apake kadamoM meM jhuka jAtA hai|' ___ 'jisa ArAdhaka ne ApakA prakSAlana aura pUjana kiyA hai, A~khoM se bAra bAra darzana kiyA hai, jIbhase guNagAna kiyA hai aura kAnoM se ApakA upadeza sunA hai; sacamuca usIkA jIvana dhanya hai, vaha badhAI kA pAtra hai|' : 'he kAlajayI! Apane kAlacakra para vijaya prApta kara lI; para hama to kAla ke gulAma haiN| kAlacakra ke anusAra hameM nAnA paryAya dhAraNa karake janma-maraNa dhAraNa karanA par3a rahA hai|' ___'he devAdhideva! hama deva haiN| paudgalika sukha ke sAdhana to hamAre pAsa cakravartI se bhI jyAdA hai, phira bhI hama sukhI nahIM haiN| kyA kabhI nAga se amRta, sUrya se zItalatA prApta ho sakatI hai? kabhI nhiiN| isa paudgalika sAdhana sAmagrI se tathA isase utpanna rAjasikatA va tAmasikatA se Aja taka kisI bhI jIva ko zAnti-samAdhi tathA samatA prApta nahIM huI hai|' .. 'he nAtha! Apa zAnti ke sAgara haiM aura ahiMsA, saMyama aura .: tapa kA mUrta rUpa haiN| Apa hI kRpA siMdhu haiN| hama to mAtra ApakI dayA cAhate haiM aura Apase yahI prArthanA karate haiM ki bhava bhava meM hameM : Apake caraNoM kI sevA milatI rheN|' / N zrImunisuvrata svAmI carita 27 varmi-Gyanibhandar-Umara,Surat Shree ragyinbhandar.com Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhu kA upadeza isa prakAra bhagavAna kI stuti karake indra mahArAja apane sthAna para virAjamAna hue| devagaNa bhI apane apane sthAna para baiTha gye| rAjA-rAnI, seTha-seThAnI Adi loga bhI apane vibhAga meM sthita hue| paramAtmA munisuvrata svAmI ne tIrtha sthApanA hetu apnaa| - pravacana prAraMbha kiyaa| unhoMne kahA yaha saMsAra jaDa aura cetana kI krIDAsthalI hai| jaDa bhaira cetana . do mUla tattva haiN| jisameM cetanA arthAta jIva ke guNa spaSTa yA aspaSTa rUpa se vidyamAna haiM, vaha cetana hai aura jisameM cetanA guNa kA ra pUrNa abhAva hai, vaha jaDa hai| hATa-havelI, vastrAbhUSaNa, paisA-TakA, mRtazarIra aura jIvadhArI zarIra tathA usake avayava aura karma pudgala Adi jaDa : padArtha haiN| jisa prakAra AtmA zaktimAna hai, usI prakAra karma bhI zaktimAna hai| karma apane kartA ko usI prakAra pahacAna letA hai, jaise koI bachaDA aneka gAyoM meM se apanI mA~ ko| cakravartI, vAsudeva, baladeva, amIra umarAva, rUpavAna strI-puruSa Adi smst| logoM ko aura saMsAra ke jIva mAtra ko saMyogI-viyogI aura sukhI-duHkhI karane kI tathA ha~sAne rulAne kI saMpUrNa shkti| karmasattA ke pAsa rahI huI hai| koI zUravIra ho cAhe vAkpaTu ho,|| kisI kI bhI cAlAkI karmasattA ke Age nahIM cala sktii| saMsAra kA koI bhI zastrakarmasattA kA nAza nahIM kara sktaa| isa karmasattA kI zakti ke bAre meM adhika kyA kaheM? gyArahaveM guNasthAna ko prApta .. +1-424..ARC zrImunisuvrata svAmI carita 28 Shree Sudhatmaswami Gyanbhandarumara. Surat WAMANumaraasanbhiardar.com Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva bhI vahA~ se patita hotA huA prathama guNasthAna meM A jAtA hai| . karma gati TAle nahIM ttltii| isa caturgatimaya saMsAra meM manuSya gati eka jaMkzana hai| mokSa kI prApti sirpha manuSya gati se hI saMbhava hai| svarga ke devatA bhI manuSya gati pAne ke lie tarasate haiN| saMyama dharma kI ArAdhanA isa manuSya gati meM hI ho sakatI hai| dharmasattA hI karmasattA ko naSTa kara sakatI hai; isalie dharmasattA kI zaraNa meM jAnA zreyaskara hai| samajhadAra ke lie izArA kAphI hotA hai| buddhimAna manuSya ko cAhiye ki vaha kArya-kAraNa bhAva ko smjhe| saMsAra meM rahA huA eka eka padArtha samyak jJAna sahita vairAgya bhAva jagAne meM samartha hai| paMcendriyoM para vijaya prApta karanA, krodhAdi kaSAyoM kA damana karanA, kAmAdi SaDripuoM ko jItanA, kuvicAroM kA tyAga karanA aura paudgalika bhAvoM se mana ko dUra haTAnA hI saccI dhArmikatA hai| isa manuSya bhava meM bhI yadi pApa kA poSaNa hotA rahA to bhavAMtara kabhI nahIM sudhregaa| isa bhava ke kusaMskAra anya bhava meM bhI AtmA kA ahita kiye binA nahIM rheNge| ataH durgati ke garta meM dhakelane vAle pApakAryoM kA tyAga kara samyakatva grahaNa pUrvaka anAsakta - bhAvase jIvana jInekA prayatna karanA caahiye| jIvana meM sukha prApti :kAyahI sarala mArga hai| dharmamaya jIvana Adarza hotA hai| dharma kyA hai? hiMsA, durAcAra tathA bhogalAlasA ke kAraNa durgati meM jAte huye jIva ko jo sadgati kI tarapha le jAtA hai, vahIdharma hai| 3 vastu svabhAva hI dharma hai| duSkarmoMkA tyAga kara satkarmoM kA Ul.. . . . . zrImunisuvrata svAmI carita 29 .... .. Shree Sudhamaswami Gyarbtraridaruitrara, Surat curmaragyanbhandar.com Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nahA AcaraNa karate huye apane svabhAva meM sthita rahanA hI dharma hai| svarUpAcaraNa dhArmikatA hai| mukti kyA hai? krodha, mAna, mAyA, lobha Adi kaSAyoM se / mukta honA mukti hai| nirAkula jIvana meM mukti kA AnaMda samAyA huA hai| ahiMsA, saMyama aura tapa jaina zAsana hai| ina tInoM kI ArAdhanA hI jaina zAsana kI ArAdhanA hai| anAdikAlIna hiMsA ke saMskAroM kA tyAga karake ahiMsaka jIvana jInA ahiMsA pAlana hai| durAcAra kA tyAga karake ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya aura aparigraha ina pA~co mahAvratoM kA pAlana karanA saMyama hai| anazana, ' UnodarikA, vRttisaMkSepa, rasatyAga, kAya kleza aura saMlInatA, : . bAhayatapa hai| prAyazcita, vinaya, vaiyAvRttya, svAdhyAya, dhyAna aura kAyotsarga AbhyaMtara tapa hai| upavAsa AyaMbila Adi bAhaya tapa ... bhI AbhyaMtara tapapUrvaka karanA caahiye| tabhI pApakarmokI nirjarA, hotI hai| tapa utkRSTa bhAvamaMgala hai| - vrata manuSya jIvana ke alaMkAra haiN| vratadhAraNa se devapada prApta hotA hai aura aMta meM mokSa prApta hotA hai, isaliye vrata dhAraNa karanA . manuSya jIvana kA sAra hai| samavasaraNa ke zrotAoMpara prabhu ke upadeza kA acchA prabhAva . pdd'aa| aneka ArAdhakoM ne vrata niyama Adi grahaNa kiye haiN| kaI .. logoM ne muni dharma aMgIkAra kiyA aura aneka ArAdhakakoM ne zrAvaka dharma aMgIkAra kiyaa| prabhu ke aThAraha gaNadhara the; unameM indra gaNadhara pramukha the| : unake zAsana meM tIsa hajAra sAdhu aura pacAsa hajAra sAdhviyoM thiiN| zrImunisuvrata svAmI carita 30 Shree Sudhalinaswami-cyanibhand Curmaragyenbhandar.com Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - prabhU ke ziSyoM meM pA~casauM muni caudaha pUrva ke jJAtA the| aThAraha sau muni avadhi jJAnI the, pandraha sau manaHparyaya jJAnI the aura aThAraha sau kevalajJAnI the| prabhu ke pAsa do hajAra muni vaikriya labdhi saMpanna the aura bAraha sau vAdI muni the| eka lAkha bahattara hajAra zrAvaka aura tIna lAkha pAMca hajAra zrAvikAe~ Adi gRhastha prabhu ke ArAdhaka the| varuNa deva prabhu zAsana rakSaka thaa| isI prakAra sphaTika ke samAna gauravarNIya naradattA zAsanadevI thii| varuNadeva jaTAdhArI aura zvetavarNI thaa| usake cAra mukha aura tIna A~kheM thiiN| usake ATha hAtha the| dAhinI ora ke cAra hAthoM meM bIjorA, gadA, bANa aura zakti thI aura bAyIM ora ke hAthoM meM nakula, mAlA, dhanuSya tathA parazu the| usakA savArIkA sAdhana vRSabha thaa| tIrthaMkara kA samavasaraNa saMsAra kA eka adbhuta Azcarya hotA hai| unheM kevala jJAna hote hI devagaNa samavasaraNa kI racanA .. karate haiN| samyagdRSTi devoM ke mana ke pariNAma atyaMta sundara hone ke kAraNa unheM tIrthaMkara paramAtmA ke caraNoM meM atIva Ananda prApta hotA hai| saba jIvoM ko dharma kI prApti ho aura unheM svarga mokSAdi kI prApti ho isI zubhahetu sevesamavasaraNa kI racanA karate haiN| vAyukumAra deva eka yojana bhUmi sApha karate haiM, meghakumAra deva vahA~ sugaMdhita chiDakate haiM, vyantara deva suvarNa tathA ratna pattharoM se jamIna kI sImA bA~dhate haiM aura usa bhUmi meM puSpavRSTi karate haiM tathA cAroM dizAoM meM zveta chatra, dhvajA, staMbha Adi se yukta toraNa bAMdhate haiN| samavasaraNa ke madhya meM bhavanapati deva ratna pITha banAte hai aura 1 - - - zrImunisuvrata svAmI carita 31 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ usake cAroM ora sunaharI nakkAzIyukta cAMdI kA kilA banAte hai / usake bIca meM jyotiSI deva ratnoM se suzobhita suvarNa kA kilA banAte haiM aura usapara vaimAnika deva ratnoM kA kilA banAte haiM / hara kile ke cAroM dizAoM meM cAra daravAje hote hai / phira devagaNa devachanda, caityavRkSa aura ratna siMhAsana kI racanA karate haiM / devachanda para tIna chatra aura donoM ora cAmaradhArI deva rahate haiM / samavasaraNa ke Age dharmacakra rahatA hai| yaha dharmacakra yaha sUcita karatA hai ki tInoM loka meM dharmacakravartI tIrthaMkara paramAtmA ke samAna anya koI nahIM hai / zrIbhagavAna deva nirmita nau nau suvarNa kamaloMpara apane kadama rakhate hue samavasaraNa meM praveza karate hai; usa samaya deva gaNa unakI jayajayakAra karate haiN| zrIbhagavAna pUrvAbhimukha ho kara siMhAsana para virAjamAna hote haiM aura 'namo titthassa' zabda kA uccAraNa karate haiN| zeSa tIna dizAoM meM bhagavAna kI pratimAe~ sthApita kI jAtI haiM; jisase cAroM dizAoM se logoM ko prabhugkA darzana ho sake / samavasaraNa meM deva duMdubhI nAda se sabako jAgRta rakhate haiM / samavasaraNa meM bAraha vibhAga hote haiM / pUrvadvAra se praveza karake munigaNa prabhuko namaskAra karate haiM aura ve Agneya kona meM baiThate haiM / vaimAnika deviyoM tathA sAdhviyoM pichale bhAga meM khar3I rahatI hai| bhavanapati, jyotiSI aura vyaMtara deviyA~ dakSiNa dvAra se samavasaraNa meM praveza karatI hai aura vAyavya dizA meM baiThatI haiN| vaimAnika deva, manuSya aura striyA~ Adi uttara dizA se praveza karate haiN| tathA ve IzAnya kone meM apanA Asana grahaNa karate haiN| dUsare kile meM tiryaMca aura tIsare kile meM devoM ke vAhana hote haiM / isa prakAra bAraha prakAra zrImunisuvrata svAmI carita 32 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com :! Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 kI pariSada samavasaraNa meM upasthita hotI hai aura prabhu kA upadeza zravaNa karatI hai| artha tathA kAma, puruSArtha to jIva anAdi kAla se karatA rahA hai para dharma puruSArtha ke mAmale meM vaha hamezA pIche rahA hai| jIva jyoM jyoM umra se baDhatA jAtA hai, tyoM tyoM arthasaMskAra aura kAmasaMskAra use apane Apa hone lagate hai| dhana kamAnA aura usakA upabhoga karanA Adi bAteM sikhAne jarUrata nahIM hotii| hara vyakti ye saba bAte sIkhatA hI hai; para dharma aura mokSa puruSArtha hara.. koI nahIM kara sktaa| dharma kA jJAna hAsila karane ke lie sAdhu-santoM kA samAgama Avazyaka hai| dharma kA jJAtA hI mokSa puruSArtha kI sAdhanA kara sakatA hai aura dharma ke satya svarUpa kA jJAna : . tIrthakara paramAtmA hI karavAte hai| isIlie prArthanA sUtra meM paramAtmA kojagadgurUkahA gayA hai| zrI tIrthaMkara paramAtmA kevala jJAnI hote haiN| unakA jJAna sarvotkRSTa hone ke kAraNa pratyeka dravya kI ananta paryAyoM kA sAkSAtkAra karatA hai| bhagavAna ko pahale kevalajJAna hotA hai aura phira kevaladarzana; para chadmastha (jo kevalI nahIM hai) ko pahile darzana hotA hai aura jnyaan| darzana sAmAnya rUpa se hotA hai aura jJAna vizeSa rUpa se| .' . . J zrImanisavrata svAmI carita33 Shree Sudhathaswami Gvanbhandamara Surat www.umaraava tohatdar.com Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ azvAvabodha ahiMsA, saMyama aura tapa dharma kA virAdhaka koI eka jIva kisI janma meM bhagavAna zrImunisuvrata svAmI kI AtmA se saMbaMdhita thA / bhavabhramaNa karate karate vaha isa janma meM tiryaca gati meM azva paryAya meM utpanna huA thA / vaha azva bharuca nagara ke rAjA jitazatru kI azvazAlA meM jIvana yApana kara rahA thA / vaha azva puNyavAna hone ke kAraNa saba azvoM meM sarvopari thA aura rAjA kA priyapAtra thaa| rAjAne usake lie khAsa sevaka kI vyavasthA kI thI / vaha use kharaharA karatA, nahalAtA aura dAnA-pAnI DAlatA thaa| vaha jAtivanta azva rUpa raMga aura DIlaDaula se bhI darzanIya thA / paramAtmA munisuvrata svAmI kA samavasaraNa jahA~ para vidyamAna thA, vahA~ se bharuca nagara sATha yojana dUra thaa| usa azva kA puNyodaya huA aura acAnaka prabhu ne bharuca nagara meM padArpaNa kiyaa| devoM ne koraNTa vana meM samavasaraNa kI racanA kI aura prabhu vahA~ virAjamAna huye / rAjA jitazatru usa azva para dala-bala sahita prabhu ke darzana ke lie pahu~cA aura prabhu ko vandana kara samavasaraNa meM upadeza sunane lagA / prabhu ne apane pravacana meM sarva virati dharma aura deza virati dharma kI prarUpaNA kI aura kahA 'arihanta paramAtmA kI anupasthiti meM unakI pratimA hI pramukha AlaMbana hotI hai| jo bhAgyazAlI tIrthakara paramAtmA kI zrImunisuvrata svAmI carita 34 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar Umara, Suret www.annalagyshbhandar.com Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimA jinAlaya meM pratiSThita karatA hai; vaha sarvotkRSTa puNyAnubaMdhI puNya upArjana karatA hai aura anta meM saMsAra bhramaNa se mukta hotA hai| jaise gRhastha ko apanA jIvana mApana karane ke lie arthArjanAdi kA AlaMbana Avazyaka hai; vaisehI Atmonnati ke lie arihaMta paramAtmA kA alaMbana atyaMta Avazyaka hai| gRhastha cAhe jitanA tapa kare yA dharma kI ArAdhanA kare, phira bhI vaha pA~cave guNasthAnaka se Age nahIM bar3ha sktaa| isa pA~cave guNasthAnaka meM aise aneka azubha nimitta Age Ate hai; jinase Arta dhyAna aura raudra dhyAna ho sakatA hai; aisI sthitI meM jina pratimA ke AlaMbana kA niSedha karanA aura prabhU pratimA ko nirUpayogI batAnA sarvathA anucita hai| yaha ekaprakAra kA ajJAna hai, nAdAnI hai| gRhastha savA vIsA arthAta bIsa meM se savA bhAga dayA kA pAlana hI kara sakatA hai| vaha pRthvI, pANI, agni, vAyu tathA vanaspati kA upayoga chor3a nahIM sktaa| gRhasthAzrama kA svIkAra karanA, viSaya bhogoM kA sevana karanA, bAla-baccoM ko janma denA, unakA vivAhAdi karanA, anAja Adi kA vyApAra karanA, koyale, bagice Adi kA ThekA lenA, sAhUkArI karanA, apane parivAra janoMko snAnAdi ke liye Adeza denA, puSpamAlAoM kA upayoga karanA Adi kAmoM meM gRhastha ko pApa dikhatA nahIM hai; phira zubha saMskAroM ko bar3hAne vAle paramAtmA kI mUrti ke abhiSeka, pUjana, satkAra Adi meM pApa kA vicAra kyoM? paramAtmA kI pratimA kI pUjA yatanApUrvaka aura upayoga pUrvaka karanI caahiye| yahI sarvazreSTha aura upAdeya mArga hai| paramAtmA ke pravacana se usa azva ko bahuta khuzI huyI vaha zrImunisuvrata svAmI carita 35 Shree Sud armaswami Gyanbhatidar Umara Sura www.umaragyanbhandar.com Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ romAMcita ho gayA aura apane pAMvoM ko kucha moDa kara sIra jhukAkara prabhU bAra bAra pramANa karane lagA / usI samaya indra mahArAja ne prabhU se puchA - 'he nAtha! Apa sATha yojana laMbA vihAra karake yahAeN padhAre hai aura pravacana diyA hai / Apake pravacana se vAstava lAbhAnvita kauna huA hai ? kRpayA spaSTa kijiye / prabhune uttara dete hue kahA -va' he indra / samavasaraNa ke bAhara 11 jo azva sira jhukAkara khar3A hai; vahI mere upadeza se lAbhAnvita huA hai| usake lie hI maiMne itanA laMbA vihAra kiyA hai| prabhU ke uttara se saba cakita raha gaye / rAjA jitazatru bhI Azcarya cakita ho gyaa| usane apanI jijJAsA pUrI karane ke lie prabhU se pUchA - 'he prabho! kRpA karake Apa hameM isa azva kA pUrA hAla sunAiye / isa azva ko hI ApakA upadeza kyoM lagA? kisa kAraNa se ise azva kA jIvana prApta huA?' taba prabhu se saba bAteM spaSTa karate hue kahA - deva durlabha manuSya janma prApta karane ke bAda bhI jo jIva dhana-daulata tathA mithyA pratiSThA Adi ke mAdhyama se saMskRti aura dharma se bhraSTa hotA hai, vaha mRtyu ke pazcAt durgati meM hI jAtA hai / padminIkhaMDa nagara meM jinadharma nAmaka zrAvaka rahatA thA / vaha yathAnAma tathA guNa thaa| vaha svabhAva se sarala, satyavAdI, ImAnadAra aura eka patnIvrata kA dhAraka thA / usakA dila diyA aura dAna se paripUrNa thA / vaha duzmana ko bhI neka salAha detA thA / isI kAraNa vaha rAjamAnya aura lokamAnya bana gayA thA / usI nagara meM zaivadharmI sAgaradatta seTha bhI rahatA thaa| vaha zrImunisuvrata svAmI carita 36 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar Lim urat paradyabhandar.com Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apane kuladharma ke anusAra calatA thaa| phira bhI use madirA pAna, mAMsa bhakSaNa, pazubali Adi asatkarma acche nahIM lagate the; isalie vaha eka sanmitra kI talAza meM thaa| vaha hiMsA, durAcAra tathA bhogalAlasA ke pApa se chuTakArA pAnA cAhatA thaa| saMyoga se jinadharma ke sAtha eka dina usakI mulAkAta ho gayI aura donoM meM mitratA ho gyii| dhIre dhIre unakI mitratA bar3hatI gyii| susaMgati kA pariNAma yaha huA ki use hiMsAdi pApoM se napharata hone lagI aura vaha apane mitra ke sAtha jinamandira, upAzraya Adi meM jAne lgaa| isa prakAra vaha deva darzana, gurudarzana, vyAkhyAna zravaNa Adi kA lAbha lene lgaa| eka dina usane vyAkhyAna meM sunA ki jinamaMdira nirmANa karanevAle ko aura jinabiMba kI pratiSThA karanevAle ko apAra puNyalAbha hotA hai| bhagavAna kI pratimA pramAdI jIvoM ko vItarAgatA kA pATha par3hAtI hai aura unheM muktimArga meM Age bar3hAtI hai| jina pratimA Atmonnati ke lie puSTa AlaMbana hai; ataH bhagavAna kI pratimA pratiSThita karanevAlA alpasaMsArI hotA hai| sAgaradatta seTha ko ye saba bAteM bar3I acchI lgiiN| usane jinadharma kI salAha ke anusAra eka jinamaMdira banavAyA aura usameM prabhupratimA pratiSThita kii| apane isa puNyakArya se vaha bahuta prasanna huaa| isake pUrva meM sAgaradatta seTha ne eka zivamaMdira banavAyA thaa| usa maMdira kI dekhabhAla eka mahaMta aura usake ziSya karate the| eka pujArI vahA~ pUjA pATha kiyA karatA thaa| eka bAra usa mahanta ne zivamaMdira meM eka yajJa kA Ayojana zrImunisuvrata svAmI carita 37 Shree Sudharmaswami..Gyanbhandar-Umara, Surat -...-.--.--Maww.umaragyanbhandar.com Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiyaa| kaI seTha sAhUkAra usa yajJa meM sammilita hue the| sAgaradatta bhI vahA~ samaya para pahu~ca gayA thaa| homa havana prAraMbha huaa| Ahuti ke lie vahA~ ghI ke ghaDe vidyamAna the| una para hajAroM cIMTiyA~ laga gayI thiiN| yaha dekha kara pujArI ne una ghaDoM ko kapar3e se ragaDa ragaDakara sApha kara diyaa| saba cIMTiyA~ bemauta mara gyiiN| ahiMsA dharma ke jJAna ke abhAva meM saba kAma nirdayatA pUrvaka hote haiN| sAgaradatta ne isa prakAra cIMTiyoM ko marate hue dekhA, to use acchA nahIM lgaa| usane pujArI ko phaTakArate hue kahA - 'kAma koI bhI ho, dhArmika ho yA gharelU, use vivevakapUrvaka karanA caahiye| bhagavAna ke maMdira meM to kisI bhI prakAra kI hiMsA honI hI nahIM caahiye| dekho, ghaDoM ko sApha karate vakta tumane kitanI cITiyA~ mAra ddaaliiN| yaha acchI bAta nahIM hai|' seTha kI bAta kA pujArI para koI asara nahIM huaa| usane kahA - 'pApa-puNya ke apane vicAra Apa apane pAsa rkhiye| hama bhagavAna ke pujArI haiN| dharma kI bAta hama acchI taraha samajhate haiN| bhagavAna ke lie ye cIMTiyA~ to kyA, yadi kisI pazu kA bhI balidAna kara diyA jAye; to vaha bhI svargagAmI hotA hai|' pujArI se prativAda karanA vyartha samajhakara seTha ne mahaMta se pujArI kI zikAyata kI aura use samajhAne ke lie kahA; para mahaMta ne bhI seTha ko ulTA javAba de diyaa| usane kahA - yahA~ para hamAre dharma ke anusAra jo kucha bhI ho rahA hai, ThIka hI ho rahA hai| Apako pUjA meM baiThanA ho to baiTha jAIye, anyathA ghara jaaiye| yaha saba sunakara seThajI duvidhA meM paDa gye| dharma ke sahI 'Shree Sadhainaswami CyanbhazrImunisabata svAmI carita 38 MAMANLumaragvahbhandar.com Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarUpa ke viSaya meM ve koI pakkA nirNaya nahIM le sake / apanA jIvana unhoMne isI prakAra pUrA kiyaa| maraNoparAnta bhava bhramaNa karate karate unakI AtmA ne vartamAna janma meM ghoDe kA zarIra prApta kiyA / he rAjan ! tumhAre pAsa jo ghoDA hai; usameM usI seTha kI AtmA hai / yaha ghoDA hI aneka janma pahale sAgaradatta seTha thA / sAgaradatta kI mRtyu se jinadharma ko bar3A duHkha huA / mitra kI mRtyu se duHkha honA svAbhAvika hI hai| ve aba adhika zraddhApUrvaka dharma kI ArAdhanA karane lage / 'zivamastu sarva jagataH ' kI bhAvanA se ve opaprota ho gaye the / ve cAhate the ki saba jIva paropakArI baneM / apanI antima avasthA meM unhoMne pApoM kI AlocanApUrvaka antima ArAdhanA kii| arihaMta, sidhda, sAdhu aura kevalI praNIta dharma kI zaraNa svIkAra karake unhoMne AmaraNa anazana kiyA aura dehatyAga ke pazcAt unhoMne devagati prApta kI / he nRpati! usa janma meM mai jinadharma thA aura yaha azva sAgaradatta / hama donoM kI Atmika mitratA ke kAraNa hI usake kalyANaka kI bhAvanA se hI merA yahA~ Agamana huA hai / paramAtmA ke mukha se azva kA vRttAnta sunakara rAjA ne usa azva ko mukta kara diyaa| azvane bhI paramAtmA ke pravacana se prabhAvita ho kara chaha mahine taka zrAvaka ke vratoM kA pAlana kiyA aura anta meM anazana pUrvaka dehatyAga karake usane saudharma devaloka prApta kiyaa| vaha deva avadhijJAna se apane pUrva bhava ko jAnakara usI samaya punaH prabhu ke samavasaraNa meM AyA aura usane prabhu kau zrImunisuvrata svAmI carita 39 Surat Shree Sudhar Swami Syarbhand maragyanbhandar.com ; Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktibhAva se vandana kiyA / jisa sthAna para pratibodha prApta azva ne anazana kiyA thA; vaha sthAna 'azvAvabodha' ke nAma se jAnA jAne lgaa| usa deva ne vahA~ prabhu zrImunisuvrata svAmI ke maMdira kA nirmANa kiyA aura prabhu kI mUrti ke Age usane azvarUpa meM apanI mUrti bhI sthApita kii| usa samaya se vaha sthAna azvAvabodha tIrtha ke rUpa meM jAnA jAne lagA / mahAvIra vANI jaM kIrai parirakkhA, NiccaM maraNa - bhayabhIda - jIvANaM / taM jANa abhayadANaM, sihAmaNiM savvadANANaM / / mRtyU ke bhaya se bhayabhIta jIvoM kI rakSA karanA abhayadAna kahA jAtA hai| yaha abhayadAna sabhI dAnoM meM ziromaNI ke samAna hai| guNehi sAhU aguNehi'sAhU, giNhAhi sAhUguNa muMca'sAhU / viyANiyA appagamappaeNaM, jo rAgadosehiM samo sa pujjo / / (koI bhI vyakti) guNoM se sAghu evaM aguNoM se asAdhu banatA hai| isaliye sAdhu ke guNoM ko dhAraNa karo evaM asAdhutA kA tyAga kro| AtmA ko AtmA dvArA jAnakara jo samabhAva meM rahate hai ve hI pUjya hai| jammaM dukkhaM jarA dukkhaM, rogA ya maraNANi ya / aho dukkho hu saMsAro, jatya kIsanti jaMtabo / / janma duHkha hai; buDhApA duHkha hai; roga duHkha hai evaM mRtyU duHkha hai| oha, saMsAra duHkha hI hai, isameM jIva ko kleza prApta hotA rahatA hai|.. Shree Sudharnaswami Gyanbha zrImunisuvrata svAmI carita 40 www.umaragyanibhamaar.com Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . zakunikA vihAra samyaktva mUla dezavirati dhAraNa karake usa azva ne jisa sthAna para anazana karake dehatyAga kiyA thA; usa sthAna para rAjakumArI sudarzanA ne 'zakunikA vihAra' nAmaka jinamandira banavAyA thaa| usa mandira meM usane zrImunisuvrata svAmI bhagavAna kI pratimA pratiSThita kI thii| usakA vRttAnta Age diyA jA rahA hai| vaitADhya parvata ke dakSiNa meM gaganavallabha nagara thaa| vahA~ kA rAjA thA amitgti| usakI rAnI kA nAma jayasundarI thaa| usake eka putrI thii| usakA nAma thA vijyaa| vaha rUpa guNa saMpanna thii| rAjA rAnI ne use acchA paDhAyA likhAyA aura dhArmika abhyAsa bhI krvaayaa| eka bAra apanI sakhiyoM ke sAtha vaha vaitAThya parvata kI uttara dizA meM ghUmane gyii| rAste meM use kukkuTa sarpa dikhAI diyaa| vaha sarpa bar3A bhayaMkara thaa| rAjakumArI ne use tIra calAkara mAra ddaalaa| Age ratnasaMcaya nagara aayaa| vahA~ zrI zAntinAtha bhagavAna kA ramaNIya mandira thaa| vahA~ kA rAjA suvega usa maMdira meM hamezA pUjA pATha kiyA karatA thii| rAjakumArI usa maMdira meM phuNcii| usane bhaktibhAva se bhagavAna ke darzana kiye| bhagavAna kI AMgI (zrRMgAra) - dekhakara use bar3I prasannatA huii| usakA samyaktva nirmala huaa| vahA~ se vaha dUsare maMdira meM gyii| vaha zrI RSabhadeva bhagavAna kA maMdira thaa| vahA~ indra-indrANI aura unake devI devatA prabhu kI bhakti kara rahe the| devoM kA bhakti nRtya vaha tanmayatA se dekhane lgii| usa samaya kisI apsarA kI eka pAyala usakI goda meM par3a . . . .. / zrImunisuvrata svAmI carita 41 Shree Sidharthaswami-yambhandar -umarasuahbhandar.com Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gyii| usa divya pAyala ko dekhakara use lobha huaa| use lekara vaha turanta vahA~ se nikala par3I aura apane mahala meM A gyii| hiMsA aura corI ke pApa kA usane kabhI prAyazcita nahIM kiyA, ataH mRtyu ke bAda use tiryaMca gati prApta huii| bharuca nagara ke bAhara eka vaTavRkSa para zakunikA (cIla)ke rUpa meM usakA janma huaa| vahA~ vaha nara cIla aura apane baccoM ke sAtha rahane lgii| . eka bAra nara pakSI vahA~ se ur3akara calA gayA aura phira lauTa kara kabhI nahIM aayaa| . . aba dAnA-pAnI ke lie vaha svayaM bAhara jAne lgii| eka / bAra varSA Rtu meM vaha kahIM bAhara gyii| usa samaya havA bhI jora se . : cala rahI thii| jaba vaha apane ghausale kI ora lauTa rahI thI; usa samaya eka zikArI ne use tIra calAkara ghAyala kara diyA; phira bhI vaha kisI prakAra apane ghauMsale taka pahu~ca gyii| vaha usa per3a ke nIce gira pdd'ii| mA~ kI yaha hAlata dekhakara bacce bhI cillAne lge| becArI mA~ tar3apatI huI antima ghaDiyA~ ginane lgii| saMyoga se eka muni kI najara usapara par3a gyii| muni ko usa para dayA A gyii| usake kalyANa ke lie unhoMne use navakAra... mantra sunAyA aura usI samaya usake prANa pakherU uDa gye| navakAra mantra aura cAra zaraNoM kA prabhAva acintya hai| inake prabhAva se usa * cIla ne punaH manuSya gati prApta kii| vaha siMhaladvIpa kerAjA candragupta ke yahA~ utpanna huii| rAnI candralekhA usakI mAtA thii| rAjAne usakA nAma sudarzanA rkhaa| . vaha rUpa guNa saMpanna thI aura dharma prema usakI nasa nasa meM pravAhita . thaa| usakI vANI meM madhuratA thii| zrImAnasabata svAmI Shree Strdhamaswami Gvanbhandlunara. Surat ta 42 www.umaraay bhandar.com Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharuca nagara kA eka vyApArI RSabhadatta eka bAra vyApAra ke silasile meM siMhaladvIpa pahu~ca gyaa| vRSabhadatta Arhatadharma kA upAsaka aura navakAra mantra kA ArAdhaka thaa| vaha khAlI samaya meM navakAra mantra kA hI smaraNa kiyA karatA thaa| ImAnadArI ke kAraNa 'vaha dUra deza ke rAjaoM kA bhI vizvAsa pAtra bana gayA thaa| ___ jahAja se utarate hI vaha bahumUlya najarAnA lekara rAjA ke ___ darabAra meM phuNcaa| mantrI, daNDanAyaka, senApati, koSAdhyakSa Adi adhikArI darabAra meM upasthita the| sudarzanA bhI apane pitA ke pAsa baiThI thii| usane apane kapar3oM para itra chiDaka rakhA thaa| usa samaya itra kI sugaMdha ke kAraNa seTha ko acAnaka chIMka A gyii| chIMka Ate hI apanI Adata ke anusAra unhoMne turanta 'namo arihaMtANaM' pada kA uccAraNa kiyaa| 'namo arihaMtANaM' / zabda kAna meM paDate hI rAjakumArI sudarzanA UhApoha meM par3a gyii| vaha socane lagI ki ye zabda maine pUrva meM kabhI sune haiN| socate socate use upane pUrva janmoM kA smaraNa ho gyaa| vaha usa smaraNa meM kho gyii| hoza meM Ane para usane apane mAtA pitA ko apane pUrva janmoM kA hAla kaha sunaayaa| usakI icchA ke anusAra rAjA rAnI ne usake lie bharuca jAne kI vyavasthA kii| rAjakumArI sudarzanA RSabhadatta seTha ke sAtha bharuca phuNcii| apane pUrva janma ke upakArI munirAja ko usane DhU~Dha liyA aura unheM bhAvapUrvaka vandana kiyaa| una munirAja ke upadeza se usane azvAbodha tIrtha kA punaruddhAra / kiyaa| vahA~ caubIsa jinAlaya yukta maMdira bnvaayaa| isa ghaTanA ke kAraNa yaha maMdira zaMkunikA vihAra ke nAma se prasidhda huaa| . . zrImunisuvrata svAmI carita 43 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAta ke samrATa kumArapAla ke maMtrI udayana ke putra : AmrabhaTTa ne bhI zakunikA vihAra kA jIrNoddhAra karavAyA thaa| munirAja ke upadeza se rAjakumArI ne samyaktvamUla bAraha vrata / grahaNa kiye aura uttama dharma kI ArAdhanA kii| anta meM anazana "pUrvaka usane dehatyAga karake devagati prApta kii| bhazca nagara meM 'zakunikA vihAra' jinaprAsAda Aja bhI vidyamAna hai aura usa meM zrImunisuvrata svAmI bhagavAna kI pratimA pratiSThita hai; para yaha mandira mUlamandira nahIM hai| musalamAnoM ke zAsana kAla meM mUlamandira gyAsuddina tugalaka ke dvArA i. sa. 1329 meM naSTa kara diyA gayA thA aura usakA masjida meM rUpAntara kara diyA gayA thaa| vaha mandira bharuca meM Aja bhI vidyamAna hai aura usameM jinamadiH ke avazeSa dikhAI dete haiN| maMdira kI mUrtiyA~ dIvAroM meM ulTI lagA dI gayI haiM aura unakI pITha para kurAna kI '. AyateM khodI gayI hai| vartamAna meM yaha maMdira/masjida bhArata sarakAra ke purAtattva vibhAga ke adhikAra meM hai| mahAvIra vANI hayaM nANaM kiyAhINaM, syA aNNANo kiyaa| pAsaMto paMgulo daiTo, dhAvamANo ya aNdhmo|| jisa prakAra laMgaDA vyakti vana meM lagI huI Aga dekhane para bhI bhAgane meM asamartha hone se jala maratA hai evaM vyakti dauDa sakate hue bhI dekhane meM asamartha hone se jalakara maratA hai, * usI prakAra kriyA ke binA jJAna vyartha hai aura ajJAniyoM kI . kriyA vyartha hai| ... -- Ew bata svAmI carita 4 hamaswami-Cyanbhandarmera-Surot Shree o new-imaragvanbhandar.com Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhu kA nirvANa sarvajJa aura sarvadarzI prabhu zrImunivrata svAmI ne bharuca bandara meM azva ko pratibodhita karane ke pazcAt vahA~ se vihAra kiyA aura hastinApura pdhaare| hastinApura bhArata ke prAcInatama nagaroM meM se eka hai| yahIM para meM prathama tIrthaMkara zrIRSabhadeva bhagavAna ko dIkSA grahaNa ke sAla bhara bAda akSaya tRtIyA ke dina rAjA zreyAMsa ke dvArA prathama bAra AhAra prApta huA thA aura bhagavAna ne ikSurasa se pAraNA kiyA thaa| bhagavAna kA tapa bar3hate bar3hate varSItapa ho gayA thaa| rAjA zreyAMsa unhIM kA pautra thaa| phira yahI hastinApura solahaveM, satarahaveM aura aThArahaveM tIrthaMkara zrIzAntinAtha, zrIkuMthunAtha aura zrI aranAtha prabhu kI padaraja se pAvana huaa| ye tInoM tIrthaMkara bhagavAna pUrva meM cakravartI samrATa bhI the| cauthe cakravartI sanatkumAra aura AThaveM cakravartI subhUma tathA pA~coM pAMDavoM kI janmabhUmi bhI yahI hastinApura hai| bhagavAna munisuvrata svAmI ke samaya meM yahA~ kArtika seTha rahatA thaa| usa kAla meM yahA~ ke rAjA kA nAma jitazatru thaa| kArtika seTha samyaktva vratadhArI, ImAnadAra aura eka patnIvratI thaa| vaha sapta vyasanoM kA tyAgI hone ke kAraNa rAjamAnya aura . lokamAnya thaa| kArtika seTha dRDha samyaktvI zrAvaka thaa| eka hajAra . ArAdhakoM ke sAtha vaha dharma kI ArAdhanA kiyA karatA thaa| zrAvaka . kI gyAraha pratimAoM meM se pA~cavI pratimA kA pAlana usane sau bAra kiyA thaa| isalie vaha zatakratu ke nAma se bhI prasidhda thaa| vaha zrImunisuvrata svAmI carita 45 Shree Sudhartrraswatire yarrtrandar-mara, . . ti .mbhandar.com Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arihaMta paramAtmA tathA paMcamahAvratI sAdhu munirAja ke sivA anya : ... kisI ke bhI Age devabudhdi se aura gurubudhdi se sira nahIM jhukAtA __ thaa| isa prakAra vaha dRr3hatApUrvaka dharma kA pAlana kiyA karatA thaa| eka bAra usa nagara meM gairika nAmaka eka tApasa kA Agamana huaa| nagara ke loga usake darzanArtha phala-phUla, mevA miSThAnnAdi le kara gye| rAjA ne bhI vahA~ jA kara usakA satkAra kiyA; para kArtika seTha vahA~ nahIM gyaa| isase tApasa ko usa seTha para bahuta gussA aayaa| vaha use nIcA dikhAne ke lie avasara DhU~Dhane lgaa| ... ___ eka bAra rAjA ne usa tapasvI ko bhojana ke lie apane mahala meM AmaMtrita kiyaa| tapasvI ne rAjA se kahA ki yadi kArtika seTha meM apanI pITha para bhojana kI thAlI rakha kara mujhe bhojana karAye, to maiM / - Apake yahA~ bhojana ke lie A sakatA huuN| . rAjAne usakI bAta svIkAra kara lii| phira usane kArtika seTha ko bulAkara kahA - 'seTha! gairika tApasa ko maine bhojana ke lie AmaMtrita kiyA hai; ataH use bhojana parosane ke lie Apa rAjamahala meM pdhaareN|' seTha ko rAjA kI bAta mAna lenI pdd'ii| rAjA ' kA Adeza bhalA kauna TAla sakatA hai? niyata samaya para tApasa rAjamahala meM upasthita huaa| seTha bhI vahA~ hAjira thaa| usane thAlImeM khIra parosI, para tApasa ne bhojana nahIM kiyaa| vaha to seTha ko apane Age jhukAnA cAhatA thA; - isalie usane kahA, - 'seTha mere Age jhuka kara thAlI apanI pITha para rakhe, to hI maiM bhojana karU~gA; anyathA nhii|' / rAjAke Adeza ke kAraNa seTha ko jhukanA pdd'aa| seTha kI | u~galI meM jina pratimAMkita aMgUThI thii| seTha ne usa pratimA ko zrImunisuvrata svAmI carita 46 Sudhamaswam-Gyanbhandarbmara, Sarat Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhiktibhAva se praNAma kiyA aura vaha usa tApasa ke Age jhuka gyaa| tApasa ne seTha kI pIThapara thAlI rakhI aura vaha khIra khAne lgaa| garama khIra ke kAraNa seTha kI pITha jalane lagI; para seTha ne saba: / / duHkha samabhAva se sahana kiyaa| tApasa bhojana karate karate seTha kI nAka UMgalI se ghisane lagA aura kahane lagA - 'dekha, tU mere pA~va par3ane nahIM AyA; isaliye mai terI nAka kATa rahA hU~ aura tujhe namana meM karatA huuN|' seTha ne apamAna aura vedanA ko samatA bhAvapUrvaka sahana kiyaa| tApasa kA bhojana pUrA huA aura vaha apane Azrama meM calA gyaa| seTha kI pITha se vaha thAlI adhika uSNatA ke kAraNa cipaka gayI thii| bar3I muzkila se vaha thAlI alaga kI gii| aba seTha ne socA ki yadi maine pahale hI dIkSA grahaNa kara lI hotI to Aja yaha apamAna sahana na karanA pdd'taa| yaha socakara seTha ne vairAgya bhAva se eka hajAra ArAdhakoM ke sAtha zrI munisuvrata svAmI bhagavAna ke pAsa cAritra grahaNa kiyA aura dvAdazAMgI kA adhyayana kiyaa| bAraha varSataka cAritra pAlana karake kArtika muni ne dehatyAga kiyA aura ve devaloka meM utpanna hue| ve devoM ke indra saudharmendra bne| gairika tApasa bhI ajJAna tapa karatA huA anta meM mRtyu ko prApta huA aura mRtyu ke pazcAt usI saudharmendra kA vAhaka deva airAvata hAthI bnaa| phira vaha deva hAthI kA rUpa dhAraNa karake indra ke z pAsa aayaa| indra mahArAja jaba usa para savAra hone lage; taba avadhijJAna se usa hAthI ko yaha mAlUma huA ki yaha indra pUrvajanma kA kArtika seTha hai| yaha jAnakara vaha vahA~se dUra bhAgane lagA; para zrImunisuvrata svAmI carita 47 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ indra ne use majabUtI se pakar3a liyA aura ve usapara savAra ho gaye / unheM bhI avadhijJAna se jaba yaha mAlUma ho gayA ki yaha deva gairika tApasa kA jIva hai; taba unhoMne use samajhAte huye kahA~ - 'he gairika! tUne merI pITha para khIra kI thAlI rakhakara bhojana kiyA thA; isaliye isa janma meM tU merA vAhana banA hai| yaha dhyAna meM rakha ki kiyA huA - bA~dhA huA karma bhoge binA kabhI nahIM chUTatA / ' yaha sunakara vaha deva lajjita huA aura zAMta hokara indra kA sevaka vAhana bana gayA / samyaktva aura mithyAtva meM yahI aMtara hai / samyaktva kI ArAdhanA se jIva kA uttarottara vikAsa hotA hai aura mithyAtva ke kAraNa usakA vikAsa rukha jAtA hai tathA adhaHpatana bhI ho jAtA hai / mithyAtva hI jIva ko caturgati meM bhramaNa karAtA hai| isaliye samyaktva kI ArAdhanA dRr3hatApUrvaka karanI cAhiye / bhagavAna zrImunisuvrata svAmIne 'tinnANaM tArayANaM' biruda ko sArtha karate huye aneka jIvoMkA uddhAra kiyA aura anta meM zukla dhyAna meM lIna hokara zeSa aghAtI karmoM kA nAza karake apanI carama deha ke tyAga ke pazcAta sidhda zilApara birAjamAna huye / mallInAtha bhagavAna ke nirvANa ke cauvanna lAkha varSa pazcAt unakA nirvANa huA / + mahAvIra vANI jo sahassaM sahassANaM, saMgAme dujjae jiNe / egaM jiNejja appANaM, esa se paramo jao / / jo puruSa durjeya saMgrAma meM dasa lAkha yodhdAoM ko jItatA hai usakI apekSA jo puruSa mAtra svayaM ko jItatA hai, usakI vijaya parama vijaya hai| zrImunisuvrata svAmI carita 48 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Omara, Surat www.urnaragyanbhandar.com Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ LOTHER aittarprachikni / ma kokaNa pradeza vartamAna avasarpiNI kAla meM dharmatIrtha kI sthApanA sarvaprathama zrI RSabhadeva ne kii| ye prathama rAjA, prathama muni aura prathama tIrthaMkara the| inake pitA kA nAma nAbhirAja thaa| marudevI inakI mAtA thii| inake samaya meM bhogabhUmi kA rUpAntara karmabhUmi meM hone lagA thaa| inhoMne hI logoM ko sarvaprathama asi, masi aura kRSi kA jJAna diyaa| arthAt astra-zastra calAnA, vyApAra karanA aura khetI karanA sikhAyA; aMkajJAna aura akSarajJAna sikhAyA tathA rAjakAja kI zikSA bhI dii| inake samaya meM hI sarva prathama jaMgala meM Aga prakaTa huI aura inhoMne logoM ko Aga kA sadupayoga karanA sikhAyA tathA aneka prakAra kI kalAe~ sikhaayiiN| anta meM kevalajJAna prApti ke bAda inhoMne logoM ko dharmamaya jIvana jInA bhI sikhaayaa| inhoMne hI rAjakIya, sAmAjika aura dhArmika vyavasthA nirmANa kI aura logoM kA jIvana sukha-zAntimaya bnaayaa| inhoMne yugalika dharma kA nivAraNa kiyaa| isalie ye hI AdinAtha haiM yA bAbA Adama haiN| inakA janma ayodhyA meM aura nirvANa aSTApada parvata para huA thaa| bharata ke nAma se bharata kSetra kA nAma bhArata varSa pdd'aa| ye prathama cakravartI the aura inhIM RSabhadeva ke putra the| bhArata varSa jaMbUdvIpa meM hai aura vaitADhya parvata ke dakSiNa meM sthita hai| isameM sADhe paccIsa Arya pradeza haiM; zeSa bhUmi meM anArya pradeza haiN| / yadyapi bharata kSetra atyanta vizAla hai; phira bhI dharma, jAti, bhASA Adi ke kAraNa isake kaI bAra Tukar3e hote gaye haiN| aSTApada tIrtha kI surakSA hetu sagara cakravartI ke putroM ne jo khAI nirmANa kI thI LANZ.. Merika Hindi traile On - - - ra zrImunisuvrata svAmI carita 49 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ usake kAraNa bhI jamIna kI jagaha pAnI aura pAnI ke sthAna para jamIna ho gyii| aneka tAnAzAhoM ke kAraNa bhI isa bhUmi ke TukaDe hue haiN| isI prakAra bhaugolika paristhitiyoM ke kAraNa bhI bhUpradezoM meM parivartana hotA gayA hai| ___vaitAThya parvata ke uttara meM bhI vizAla bhUpradeza hai| yaha mAtra ) anArya bhUmi hai| isa bhUmi meM tIrthaMkara cakravartI Adi zalAkA puruSoM : kA janma nahIM hotaa| isI kAraNa yahA~ ke loga Atmadharma se vimukha , haiN| cakravartI samrATa chaha khaMDoMpara vijaya prApta karane ke lie vaitAnya parvata kI taminA guphA ko pAra kara isa bhUmi meM praveza karatA hai aura yahA~ ke anArya rAjAoM para vijaya prApta karatA hai| bhArata varSa kA yaha saubhAgya hai ki isa bhUmi meM zalAkA puruSoM ' . kA janma hotA hai| kula zalAkA puruSa tirasaTha haiN| caubIsa tIrthakara, bAraha cakravartI, nau vAsudeva, nau baladeva aura nau pratimA . vaasudev| ye saba zalAkA zreSTha puruSa haiN| tIrthaMkara paramAtmA ke pravacanoM ke kAraNa logoM ko ahiMsA, saMyama aura tapa kA jJAna hotA hai aura ve dharma kI ArAdhanA meM lagate haiN| unake samavasaraNa meM upasthita ho kara rAjA-mahArAjA aura seTha-sAhUkAra dharmajJAna prApta na karate haiM aura saMyama dharma kI ArAdhanA karate haiN| unhI ke kAraNa isa deza meM bhagavatI ahiMsA kI upAsanA kI jAtI hai aura loga dayAlu banate haiN| Atma-dharma kI unnati isI pradeza meM hotI hai| | bhArata varSa ke dakSiNa meM mahArASTra rAjya hai| mahArASTra ke pazcima meM arabI samudra hai| yahA~ ke loga marAThI bhASA bolate haiN| kokaNa pradeza bhI mahArASTra kA hI eka bhAga hai| yahA~ kI bhASA (kokaNI hai| mahArASTra ke pazcima bhAga meM yaha pradeza dakSiNottara phailA) zrImunisuvrata svAmI carita 50 ta svAmI carita 50 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ huA hai| isake pUrva meM sahaya parvata dakSiNottara phailA huA hai aura pazcima meM arabI samudra hai / yahA~ kI mukhya phasala cAvala hai / purAne samaya meM yahA~ ke eka sthAna se dUsare sthAna para jAne ke liai mAtra jalamArga thA; para Ajakala sar3akeM, pula Adi ke kAraNa yAtAyAta kI suvidhA ho gayI hai, ataH vyApAra, udyoga bar3ha gayA hai / kaI jagaha kala kArakhAne nirmANa hue haiM / yahA~ ke jaMgaloM meM Ama, jAmuna, phaNasa, bera Adi ke vRkSa pAye jAte haiM / samaya samaya para rAjasthAnI loga bhI yahA~ vyApAra hetu Ate gaye aura basate gye| isa prakAra peNa, panavela, poinADa, nAguThANA Adi nagaroM meM jaina logoM kI saMkhyA bar3ha gayI aura jinamaMdira upAzraya, pAThazAlA, AyaMbila bhavana Adi pavitra sthAnoM se ye nagara samRddha hote gaye / isI kokaNa pradeza kA eka pramukha nagara hai - thAnA / vartamAna meM ise ThANe kahate haiN| yaha baMbaI se cAlIsa kilo mITara dUrI para sthita hai / mahAvIra vANI micchataM vedaMto jIbI, vivarIya daMsaNo hoi / Na ya dhammaM rocedi hu. mahuraM pi rasaM jahA jAI do / / jo jIva mithyAtva se grasta hotA hai, usakI dRSTi viparIta ho jAtI hai| jisa prakAra jvara grasta manuSya ko mIThA rasa bhI acchA nahIM lagatA hai, usI prakAra use dharma acchA nahIM lagatA hai| zrImunisuvrata svAmI carita 51 ara Surat Shree Sudharmaswami-Gyanbhand .wwwwwwumaragyanibhandar.com Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ M -1 thAnA nagara jaise deza kA itihAsa badalatA hai, vaise hI samaya samara para : bhUgola bhI badalatA hai| jisa kAla meM zrIpAla mahArAja thAnA padhAre the; usa samaya isa nagara kI sthiti kucha aura hI thii| usa kAla meM / thAnA eka vyApArika bandaragAha thaa| dUra-dUra ke vyApArI jalamArga se . yahA~ Ate the aura vyApAra karate the| ThANe zahara ke pAsa vaDavalI khADI haiN| vahA~ remaNDa vulana mila hai| purtagAliyoM kA carca, jharImarI mAtA kA maMdira tathA siddhAcala tAlAba bhI vahA~ hai| bhUtakAla meM vahA~ jainoM aura ajainoM ke kula milAkara nau sau ninyAnbe maMdira the| isI se aMdAjA lagAyA jA sakatA hai ki prAcIna thAnA nagara kitanA vizAla rahA hogaa| prAcIna | avazeSa yahA~ aba bhI yadA kadA prApta hote rahate haiN| nAlA sopArA | gA~va meM jaino ke bhI prAcIna avazeSa prApta hue haiN| prAcIna kAla meM bhAratavarSa meM sUryavaMzI, candravaMzI aura yaduvaMzI rAjAoM kA rAjya thaa| madhyayuga meM isa deza para musalamAnoM kA Adhipatya rhaa| aThArahavIM sadI meM aMgrejoM ne isa dezapara adhikAra jmaayaa| unhoMne bhAratIya saMskRti ko naSTa karane kA bharasaka prayatna kiyaa| unake samaya meM bhautikI kA abhUtapUrva vikAsa huaa| relasevA, DAkasevA, tArasevA Adi sevAe~ zurU huI aura deza meM vyApAra bddh'aa| pahalI rela lAIna bambaI aura thAnA ke bIca hI DAlI gyii| thAnA nagara kA vikAsa huA aura vividha vyavasAya yahA~ calane lge| OF . (NE DAN ad maswami Gyanb9Imunisuvrata svAmI carita 52 www.umaraaysORMER Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hai. eka vyApArI nagara bana jAne ke kAraNa thAnA meM rAjasthAna, gujarAta, kaccha-kAThiyAvADa AdipradezoM se jaina loga A Akara basa gye| mahAjana loga dayAlu, miSTabhASI, zAnta aura dAnI hote haiM tathA ahiMsA dharma kA pAlana karate haiM / 'ahiMsA paramo dharmaH' kA sandeza tIrthaMkara paramAtmA ne diyA hai| unake prati bhakti bhAva prakaTa karane ke lie aura unakI ArAdhanA ke lie yahA~ ke samAja ne jinamandiroM kA nirmANa kiyaa| pahalA mandira zrI AdinAtha bhagavAna kA hai| isa mandira kii| sabhI pratimAe~ ramaNIya aura cittAkarSaka haiN| inake darzana se ArAdhaka ke mana meM dharmabhAvanA jAgRta hotI hai| isI maMdira ke eka - bhAga meM mANibhadravIra kA choTAsA mandira hai| zrImANibhadrajI pratyakSa camatkArI aura manokAmanA pUrNa karanevAle haiN| dUsarA mandira zrImunisuvrata svAmI bhagavAna kA hai| isa ... mandira kA nirmANa relavihArI muni zAntivijayajI ke upadeza se ; huaa| ve AtmArAmajI (vijayAnandasUrijI) mahArAja ke ziSya the| ve bar3e vidvAna, tArkika tathA jaina siddhAntoM ke marmajJa the| . unakI kRpAdRSTi thAnA para jyAdA thii| apane svarodaya tathA praznataMtra ke AdhArapara unhoMne yahA~ ke logoM se kahA ki yadi isa bhUmi para zrImunisuvrata bhagavAna kA mandira bana jAye to yaha saMgha ke lie zreyaskara hogaa| zrIsaMgha ne unakI bAta saharSa mAna lI aura mandira kA nirmANa kArya zuru kiyaa| kucha samaya pazcAt kharataragacchIya AcArya zrIRddhisUrIzvarajI mahArAja kA thAnA meM Agamana huaa| ve zudhda cAritra pAlaka / A ___ zrImunisuvrata svAmI carita 53 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aura jJAnI - dhyAnI mahAtmA the| unake sAtha gulAba muni bhI the / unake sAnnidhya meM mandira kA kAma pUrA huA / thAnA nagara aura zrIpAla mahArAjA kA ghaniSTha saMbaMdha hai / ve yahA~ ke rAjA ke dAmAda the aura siddhacakra ke parama ArAdhaka the / unhoMne yahA~ para zAzvatI olIkI ArAdhanA kI thii| isI ArAdhanA ke kAraNa pUrva meM unakA koTha roga dUra huA thA / isI prasaMga ko dhyAna meM rakhate hue mandira kI dIvAroM meM zrIpAla aura mainAsuMdarI kA saMpUrNa jIvana caritra utkIrNa kiyA gyaa| isake kAraNa maMdira kI zobhA meM cAra cAMda laga gye| yaha kArya seTha maMgaladAsa trikamacaMda jhaverI kI dekharekha meM pUrA huA / isake alAvA zrIsiddhacakra kI ArAdhanA hetu isa maMdira meM zrIsiddhacakra yaMtra kI pratiSThA bhI kI gayI / yaha yaMtra saMgamaramara patthara meM khudavAyA gayA hai / mandira ke pravezadvAra para donoM ora do gajarAjoM kI zobhA dekhate hI banatI hai / maMdira meM praveza karate hI bhakta bhAva vibhora ho jAte haiM aura paramAtmA ke darzana kara apane jIvana ko dhanya banAte haiN| yahIM para eka suvizAla upAzraya hai, jahA~ sAdhu-munirAjoM ke pravacana aksara huA karate haiM aura ArAdhaka zrAvaka sAmAyika, pauSadha, pratikramaNAdi kriyAe~ kiyA karate haiM / yahA~ AsapAsa ke pradezoM se yAtrI bhI AyA karate haiM aura bhagavAna kI sevA pUjA karate haiN| unake Thaharane kI suvidhA ke lie yahA~ eka dharmazAlA banI huI hai| yahA~ kI bhojanazAlA meM yAtriyoM ke bhojana kI suvyavasthA hai| unhe yahA~ zudhda aura sAttvika bhojana Siree praha naswami Gyanb zrImunisuvrata svAmI carita 54 www.umaragyhaleur.com Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prApta hotA hai| isake alAvA yahA~ yAtriyoM ke lie zanivAra ravivAra ko bhAte kI bhI sundara vyavasthA hai / yahA~ para AyaMbila bhavana bhI vidyamAna hai / vardhamAna tapa, nava pada olI Adi tapa karanevAloM ke lie yahA~ AyaMbila karane kI uttama vyavasthA hai / aSTamI, caturdazI Adi parvatithiyoM ke avasara para ArAdhaka adhika saMkhyA meM AyaMbila tapa karate haiM / yahA~ kI jaina pAThazAlA meM vidyArthI dhArmika adhyayana karate haiN| yahA~ para pratikramaNa sUtroMkA aura jaina tatvajJAna kA abhyAsa karavAyA jAtA hai| sacamuca maMdira, pAThazAlA, upAzraya aura AyaMbila bhavana jaina saMskRti kI surakSA ke kendra haiM / yahA~ ke jaina saMgha dvArA yahA~ para 'mAnava kSudhA tRpti kendra' calAyA jAtA hai| isa kendra dvArA pratidina garIba aura nirAdhAra logoM ko roTI aura sabjI (sAga) kA muphta vitaraNa kiyA jAtA hai / thAnA meM prati varSa sAdhu munirAjoM ke cAturmAsa huA karate haiM; jisase zrIsaMgha meM dharmabhAvanA ke sAtha sAtha saMgaThana kI bhAvanA bhI bar3hatI rahatI hai / yahA~ zrI RSabhadevasvAmI jaina maMdira TrasTa zvetAMbara peDhI dvArA mandira kI vyavasthA sucArU rUpa se kI jAtI hai / mahAvIra vANI jaM jaM samaye jIvo Avisaha jeNa jeNa bhAveNa / so taMmi taMmi samae suhAsu haM baMdhae kammaM / / jisa samaya jIva jaisA bhAva dhAraNa karatA hai, usa samaya vaha vaisA hI zubha-azubha karmoM ko bAMdhatA hai| shier Donarmaswami GyazrImunisuvrata svAmI carita 55 www.umaragyambis outcomi Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - . - - - - . . . . thAnA aura zrImunisuvratasvAmI . 1 FINT thAnA nagara meM zrImunisuvrata svAmI kA jinAlaya Aja zatrujaya tIrtha ke samAna mahattvapUrNa mAnA jAtA hai| pratimAsa yahA~ hajAroM yAtrI AsapAsa ke nagara grAmoM se darzanArtha Ate haiM aura apane jIvana ko dhanya banAte haiN| prabhu ke darzana se unheM anamola preraNA prApta hotI hai aura ve jIvana meM naI dizA prApta karate haiN| tIsare parameSThI pada para sthita AcArya bhagavanta parama kRpAlu aura dIrghadraSTA hote haiN| ve zAsanonnati ke sAtha sAtha samAja kalyANa ke lie bhI prayatnazIla rahate haiN| yahA~ ke jinAlaya meM zrI munisuvrata svAmI bhagavAna kI pratiSThA bar3I samajhadArIpUrvaka kI / gayI hai| madrAsa, vijayavADA, dhAravADa, hubalI, bIjApura, kolhApura, pUnA Adi pradezoM se baMbaI AnevAle yAtriyoM ke mArga meM thAnA nagara sthita hai aura yaha baMbaI ke nikaTa hai| rAma, lakSmaNa, hanumAna, rAvaNa jaise mahApuruSa tathA sItA | jaisI mahAsatiyoM kA AvirbhAva zrImunisuvrata svAmI aura zrInaminAtha prabhu ke madhyakAla meM huA hai| isI prakAra ahiMsA, saMyama aura tapa dharma kI prabhAvanA karanevAle zrIpAla aura mainAsuMdarI kA janma bhI zrImunisuvrata svAmI bhagavAna ke zAsanakAla meM hI huA hai| rAjaputra hote hue bhI karmodaya ke kAraNa zrIpAla ko thAnA AnA par3A thA aura unhoMne yahA~ siddhacakra bhagavAna kI ArAdhanA kI thii| zrImunisuvrata svAmI bhagavAna kI pratimA zrIpAla mainA suMdarI Shree Stkihanmaswami GyanisImunisuvrata svAmI carita 56 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hai kI ArAdhanA kI smRti karavAtI hai| yahA~para maMdira meM zrIpAla mainA ! 4. suMdarI kI khar3I pratimA bhagavAna ke sAmane raMgamaMDapa meM sthita hai| ThANA jile meM gholavaDa aura boraDI nAmaka sthAnoM para bhI zrImunisuvrata svAmI bhagavAna ke jinAlaya vidyamAna hai| ( virAra (baMbaI) ke pAsa agAsI tIrtha meM bhI zrImunisuvrata svAmI bhagavAna virAjamAna haiN| / AkAza meM agaNita tAre haiN| unameM bAraha rAziyoM ke tAre bhI * haiN| ina rAziyoM meM paribhramaNa karanevAle bAraha graha haiN| isI AkAza meM prakAzamAna sattAIsa nakSatra bhI haiN| yaha jyotiScakra meruparvata ke cAroM ora gatimAna hai| meruparvata kI U~cAI ko le kara eka lAkha yojana vistAra vAle jaMbUdvIpa meM do sUrya aura do candramA kA vidhAna jaina graMthoM meM kiyA gayA hai| janma lenevAlA jAtaka apanA zubha aura azubha karma sAtha lekara avatarita hotA hai; ataH puNyodaya meM zubha graha tathA pApodaya meM azubha grahoM ke prabhAva ke kAraNa vaha sukhI yA duHkhI hotA hai| zani graha eka rAzi meM DhAI varSa taka rahatA hai| yaha graha krUra, malina, AlasI aura zyAmavarNI hone ke kAraNa jAtaka kI janma | patrikA (kuMDalI) meM yadi zanisthAna balavAna na ho to vaha jAtaka apane jIvana meM abhimAnI aura daridrI hotA hai aura chala prapaMca, corI, lUTamAra Adi ke kAraNa hairAna hotA hai| yahA~ jAtaka ke rogI, duHkhI aura divAliyA banane meM zanimahArAja kA prabhAva spaSTa rUpa se dikhAI detA hai| zani mahAdazA meM ho, avAntara dazA meM ho yA pratyantara dazA meM ho, jAtaka ke lie takalIpha bhugatanA anivArya haiN| sUrya, candra, maMgala yA anya kisI graha ke sAtha zani deva yadi) - he...amichantinAmAnasuvratasvAmAcArata 50Mwumaraavarchanacom vamiGyanbhanidar-Libara-surat Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuti-pratiyuti, SaDASTaka yA bIye-bArahaveM ke yoga meM ho; to bhI jAtaka ko parezAna kiye binA rahate nahIM hai| ( sArAMza yaha hai ki zani mahArAja yadi nIcagRha meM, zatrusthAna meM yA pApadRSTi hoMge to ve jAtaka ko apanA camatkAra dikhAye binA nahIM raheMge aura yadi ve ucca graha meM, mitra sthAna yA zubhadRSTi hoMge, to ve jAtaka ko nihAla kara deNge| zani kI avakRpA se bacane ke lie manuSya ko koI na koI upAya DhU~DhanA hI par3atA hai| .. nau graha aura dasa dikpAlAdi deva samyagdRSTi hone ke kAraNa tIrthakara paramAtmA kA caraNa zaraNa hI unheM priya hai| zani mahArAja kA vAsa zrImunisuvrata svAmI ke caraNoM meM hai; ataH zani kI avakRpA ko prApta manuSya ke lie zrImunisuvrata svAmI kI ArAdhanA iSTa hai| zrI munisuvrata svAmI kI sevA-pUjA aura maMtra ___ jApa se zani kI avakapA usase dUra ho jaayegii| arihaMta deva, paMca mahAvratadhArI guru aura dayA se vizudhda jaina, dharma kI ArAdhanA hI anikAcita karmoM ko kSINa karatI hai| anya saba upAya chor3akara sanmArga grahaNa karake apane pUrvArjita pApoM kA kSAlana karanA hI manuSya ke lie zreyaskara hai| - karmoM ke do vibhAga haiM - nikAcita aura anikaacit|| nikAcita karma kA phala to bhoganA hI par3atA hai| use bhoge binA | chuTakArA nahIM; para anikAcita karma bhoge binA bhI dharma kI ArAdhanA se naSTa kiye jA sakate haiM, unakA kSaya karanA kaThina nahIM haiN| paMca mahAvratadhArI munirAjoM ke satsamAgama se AtmA kA satpuruSArtha jAgRta hotA hai aura arihaMta paramAtmA ke sAtha tAdAtmya amaswami Gya zrImunisuvrata svAmI carita 58 umalaya K maswami G matadAna nama Umara, Sural www.umaragvan ar com Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbaMdha sthApita karane se pracura pariNAma meM karmoM kA kSaya ho jAtA hai| janmakuMDalI meM krUra svabhAvI zani graha jaba bigar3a jAtA hai; to vaha kabhI kabhI jIvana bhara satAtA hai aura kabhI maryAdita samaya tk| isa sthiti meM zrImunisuvrata svAmI kI ArAdhanA hI DUbatI huI jIvana naiyA ko bacA sakatI hai| unakI ArAdhanA jo koI karatA hai tathA zanivAra ke dina AyaMbila, ekAsanA yA beAsaNA karatA hai; vaha apane jIvana meM avazya sukhI hotA hai| yahI kAraNa hai ki thAnA ke jinAlaya meM zrImunisuvrata svAmI bhagavAna kI ramaNIya pratimA birAjamAna kI gayI hai| yaha bhI satya hai ki isa maMdira kI pratiSThA ke bAda thAnA zrIsaMgha kI AbAdI bar3hI hai aura zrIsaMgha kA vikAsa huA hai| sAdhu-sAdhviyoM ke cArtumAsa lagAtAra hote rahe haiM aura aneka dhArmika anuSThAna bhI saMpanna hue haiN| thAnA zrIsaMgha vikAsa kI ora gatimAna hai| mahAvIra vANI dhammo maMgalamukkiTheM ahiMsA saMjamo tavo! devA vi taM namasati jassa dhamme sayA mnno|| dharma utkRSTa maMgala hai| ahiMsA, saMyama aura tapa isake lakSaNa hai| jisakA mana hamezA dharma meM ramatA hai, use deva bhI namaskAra karate hai| suvaNNaruppassa u pavvayA bhave, siyA hu kelAsamayA asNkhyaa| narassa ludhdassa na tehi kiMci, icchA humAgAsasamA annntiyaa|| yadi sone aura cAMdI ke asaMkhya parvata utpanna ho jAye, to bhI lobhI puruSa ko isase koI asara nahIM hotI (tRpti nahIM hotI) kyoM ki icchA AkAza ke samAna anaMta hai| 11. JAN na - zrImunisuvrata svAmI carita 59 Shree Sudharmaswami Gyanphandar-umara, surat www.umaragyanbhandar.com Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 . SCIE zrIpAla mahArAja kI siddhacakra ArAdhanA zrIpAla rAjaputra the| caMpA nareza siMharatha unake pitA the| unakI mAtA kA nAma kamalaprabhA thaa| pUrvopArjita puNya ke kAraNa ve . rUpa-guNa saMpanna the aura rAjavaMza meM unakA janma huA thaa| bar3e lAr3a-pyAra meM ve pala rahe the; para puNyodaya sadA sthAyI nahIM rhtaa| sukha ke bAda duHkha aura duHkha ke bAda sukha, yaha krama hamezA calatA rahatA hai| unakA pApodaya huA aura unake pitA kA chatra unake sira se haTa gyaa| unake pitA acAnaka cala bse| usa samaya ve kevala do sAla ke the; ataH unake cAcA ajitasena rAjakAja calAne lge| dhIre-dhIre unake mana meM rAjya lobha jAga gayA aura unhoMne chala-kapaTa se rAjya haDapa kara liyaa| rAnI kamalaprabhA ko rAjya choDakara bhAga jAnA pddaa| rAjakumAra zrIpAla usake sAtha thaa| zrIpAla ko sAtha le kara vaha eka ghane jaMgala meM pahu~ca gyii| vahA~ eka per3a ke nIce usane rAta bitaayii| subaha hone para rAnI Age bddh'ii| acAnaka use kucha sipAhI usakA pIche karate hue dikhAI diye| ve ajitasena ke sipAhI the aura zrIpAla ko pakar3anA cAhate the| rAnI vahA~ se bhAga niklii| kucha dUra jAne para use eka koDha rogiyoM kA samUha dikhAI diyaa| sainika abhI bhI usakA pIchA kara rahe the| zrIpAla ko bacAne ke lie usane unake netA se prArthanA kii| netA ko usa para dayA A gayI aura usane mA~-beTe ko chipA liyaa| A . zrImunisuvrata svAmI carita 60 Shree Sudharhraswamyaroratidar-Trara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - - - - - - / / itane meM sipAhI A gye| unhoMne mA~-beTe ke bAre meM pUchatAcha kI; taba eka koDhI ne kahA - 'hamane yahA~ se kisI ko bhI jAte hue nahIM dekhA hai; phira bhI Apa cAheM to hamArI talAzI le sakate haiM, para itanA dhyAna rakhanA ki hama saba koDhI haiN| hamAre kAraNa Apako bhI koDha roga ho sakatA hai|' yaha sunate hI sainika vahA~ se cale gye| koDhiyoM ke sAtha rahane se zrIpAla koDha roga se grasta ho gaye; ataH unakI mAtA unheM choDakara kisI kuzala vaidya kI khoja meM anyatra calI gyii| una koDhiyoM ne zrIpAla ko apanA rAjA banAyA aura usake lie dulhana kI talAza meM Age bddhe| ghUmate ghUmate ve ujjayinI nagarI ke bAhara A gye| usa kAla meM ujjayinI meM prajApAla rAjA rAjya karatA thaa| usake do putriyA~ thIM - surasuMdarI aura mainaasundrii| prajApAla bar3A abhimAnI rAjA thaa| vaha mAnatA thA ki vaha hI kisI ko sukhI yA duHkhI banA sakatA hai; para mainAsundarI yaha mAnatI thI ki manuSya apane karmoM se sukhI-duHkhI hotA hai| jIva puNya karma se sukhI hotA hai aura pApa karma se duHkhii| isa kAraNa rAjA mainA sundarI se nArAja thaa| usane mainAsundarI kA vivAha zrIpAla ke sAtha kara diyaa| prAtaHkAla ke samaya mayaNA apane pati ke sAtha jinamaMdira gyii| vahA~ bhaktibhAva se usane bhagavAna kI pUjA kii| caityavandana kiyaa| usakI bhakti se cakrezvarI devI prasanna huii| usane una donoM ko AzIrvAda diyaa| | devadarzana ke pazcAt vaha guru darzanArtha upAzraya meM gyii| usane guruvandana kara guru mahArAja se dharmalAbha prApta kiyaa| zrIpAla kA roga miTAne ke lie unhoMne siddhacakra kI ArAdhanA kA upadeza ----- zrImunisuvratavitmI carita 61 Shree Suanarinerswami-eyeribhramder-Urmal www.amaragyambhandar.com Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ diyaa| unhoMne kahA azubha karmodaya ke kAraNa zarIra meM rogAdi utpanna hote haiM ataH ahiMsA, saMyama aura tapa dharma kI ArAdhanA se ve dUra ho sakate haiN| dharma kI ArAdhanA se ve dUra ho sakate haiN| dharma kI ArAdhanA se azubha karmodaya dUra ho jAtA hai| pUrva bhava meM kiye gaye zikAra, jIva hattyA Adi pApa karma vartamAna bhava meM jIva ko pIDA pahu~cAte haiN| unake kAraNa jIva aneka prakAra ke rogoM se grasta ho jAtA hai| pApa karma ke udaya se hI jIva ke zarIra meM roga ke kITANuoM kA praveza hotA hai aura vaha rogI banatA hai| vahI jIva sadguru ke upadeza se jaba tapa dharma kI ArAdhanA karatA hai, taba una karmoM kI nirjarA ho jAne ke kAraNa usakA zarIra kITANu-mukta nirogI ho jAtA hai| kahA bhI hai - jaisA khAve anna vaisA hove mnn| manuSya yadi sAtvika AhAra grahaNa karegA, to usake vicAra bhI sAtvika hoNge| sAttvika AhAra ke kAraNa zarIra bhI svastha rahatA hai| ataH sAttvika jIvana hI Adarza jIvana hai| zrIpAla aura mainAsundarI ne guru mahArAja kA upadeza grahaNa kiyaa| gurU mahArAja jJAnI, dhyAnI aura prabhAvaka the| unhoMne una | donoM ke Thaharane kI vyavasthA eka dharmArApaka saMpanna zrAvaka ke yahA~ kara dii| isa prakAra ve donoM sukhapUrvaka vahA~ rahane lge| unake dina dharmArAdhanA meM vyatIta hone lge| samaya bItatA gayA aura caitra mAsa A gyaa| caitra sudI sAtama se caitra sudI pUnama taka navapadajI kI ArAdhanA AyaMbila tapa sahita kI jAtI hai| zrIpAla aura mayaNA ne yaha ArAdhanA zraddhApUrvaka kI aura zrIsiddhacakra yaMtra ke prakSAlana jala kA upayoga zrImunisuvrata svAmI carita 62 SiNeemuanarthasa ami-Cyanbhandar-dimara-sural -wanmumairagyambhandar.com Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . kiyaa| nau dina taka vidhipUrvaka AyaMbila tapa kiyaa| isa ArAdhanA kA sukhada aura Azcaryajanaka pariNAma sAmane aayaa| zrIpAla kA koDha dUra ho gyaa| unakA zarIra kaMcana-sA daidIpyamAna ho gyaa| zAstrakAra kahate haiM - jisakI jaisI bhAvanA hotI haiM; use vaisA hI phala milatA hai| yadi AtmA meM saralatA ho, mana meM sAttvikatA ho, hRdaya meM saralatA aura zradhdA ho tathA AcaraNa meM pavitratA ho; to iSTa siddhi hone meM dera nahIM lgtii| rAjakula meM janma hone para bhI laghuvaya meM pitA kA svargavAsa, rAjyaharaNa, koDhI zaraNa, rogotpatti Adi pUrva bhava ke pApakarmoM kA phala hai tathA apsarA jaisI guNasaMpanna kanyA se vivAha, deva-guru-dharma hai| kI prApti, ArAdhanA kA avasara, roganAza Adi puNyakarmoM kA phala hai| zrIsiddhacakra kI ArAdhanA se zrIpAla ko apUrva siddhiyA~ prApta huI tathA deva sAnnidhya bhI upalabdha huaa| eka bAra apanA bhAgya AjamAne ke lie zrIpAla ujjayinI se ravAnA hue| calate calate ve bharuca bandara phuNce| vahA~ unakI mulAkAta eka zAha saudAgara dhavalaseTha se huii| dhavalaseTha nAma se dhavala thA, para mana se kAlA thaa| usane zrIpAla se mitratA kara lii| zrIpAla usake sAtha vyApAra ke lie samudra mArga se ravAnA hue| zrIpAla guNavAna the aura puNyavAna bhii| ve mahAparAkramI the / aura unakA hRdaya ujjvala thaa| yahI kAraNa thA ki ve jahA~ bhI jAte, vahA~ unakA rAjasatkAra hotA thaa| unhoMne kaI bAra dhavala seTha ko rAjakopa se bhI bacAyA thaa| ve jisa deza kI dharatI para kadama rakhate the, vahIM kI rAjakanyA ke sAtha unakA vivAha hotA thaa| barbara dvIpa 7" VIND ..............- -. -- -- . zrImunisuvrata svAmI carita 63 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke rAjA mahAkAla kI putrI madanasenA ke sAtha unakA vivAha huA / isI prakAra ratnasaMcayA nagarI ke rAjA kanakadhvaja kI putrI madana maMjUSA ke sAtha bhI unakA vivAha huaa| aba zrIpAla Age baDhe / madanasenA aura madana maMjUSA unake sAtha thI / dhavalesaTha to sAtha meM thA hI / zrIpAla kA vaibhava dekhakara vaha mana hI mana jala rahA thA / usake mana meM pApa vicAroM kA prAdurbhAva hone lagA / zrIpAla kI donoM ! patniyoM para vaha Asakta ho gyaa| unheM pAne ke vicAra meM usakI nIMda harAma ho gayI / jahAja samudra meM Age bar3ha rahA thA / dhavala seTha ke mana meM zrIpAla kI hatyA karane ke vicAra Ane lage / anta meM usane apane munIma kI salAha lI aura usakI sahAyatA se unhoMne zrIpAla ko samudra meM girA diyaa| zrIpAla kA puNya balavAna thA, isalie vaha samudra meM eka magaramaccha kI pITha para girA / vaha magaramaccha unheM le kara Age bar3ha gyaa| kinArA Ane para zrIpAla vahA~ kUda pdde| para thakAna ke kAraNa ve caMpA ke per3a ke nIce behoza ho kara gira pdd'e| thoDI dera bAda jaba unheM hoza AyA, to unheM eka sainika dikhAI diyaa| usane kahA- 'he bhadra / yaha kokaNa pradeza kI rAjadhAnI thAnA nagarI hai| yahA~ ke rAjA vasupAla ne Apako sAdara AmaMtrita kiyA hai; isalie hama Apako lene Aye hai / ' zrIpAla yaha saba sunakara cakita raha gaye aura ve usake sAtha rAjamahala meM cale gaye / rAjAne unakA hArdika svAgata kiyaa| unake vyaktitva se prabhAvita hokara vasupAla ne unheM thAnA kA rAjya sauMpa diyA / [Age kA hAla jAnane ke lie 'zrIpAla caritra' yA 'zrIpAla rAjA kA rAsa' par3hiye / navapadajI kI olI ke dinoM meM 'zrIpAla rAjA kA rAsa' zraddhApUrvaka par3hA jAtA hai aura jaina zrIsaMgha meM yaha atyanta lokapriya hai / ] Shree Sudharaswami zrImunisuvrata svAmI carita 64 Umara, Surat maragdnbhandar.com Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Fin anubhUta vividha maMtra 'a' se 'ha' paryaMta jitane bhI akSara haiM, ve saba acintya prabhAvazAlI haiN| udAtta-anudAtta, svarita, sAnunAsika- / niranunAsika jo zabdoM ke uccAraNa haiM, unheM yadi usI prakAra se uccArita kiyA jAye; to ve zabda maMtrasvarUpa bana jAte haiM aura ve sva-parahita ke kArya meM sahAyaka banate haiN| maMtra apUrva zaktizAlI hotA hai, isalie usakI sAdhanA gurUgamapUrvaka hI karanI caahiye| maMtra gupta vidyA hai, isalie gurU. sevA se hI prApta hotA hai - sidhda hotA hai| eka eka akSara meM jaba.. acintya zakti hai; taba akSara samUha rUpa sArthaka zabda meM kitanI zakti hogI; isakI to kalpanA karanA bhI kaThina hai| ' maMtra kI zakti meM zaMkA ko koI sthAna nahIM hai, para Aja gurU gama ke abhAva meM jo maMtra-taMtra kI kitAbeM chapatI haiM, ve mAtra kitAbeM rahI hai| unameM lekhaka kA svAnubhAva, paropakAra kA bhAva, saccaritratA Adi kA abhAva hone ke kAraNa ve lekhaka ko dravya lAbha dene ke atirikta kucha nahIM krtiiN| 7 Aja kA manuSya duHkhI hai, bhramita hai; isalie bhaTaka gayA hai| saTTe ke kAraNa, tejI-maMdI ke kAraNa athavA grahoM ke prakopa ke | kAraNa ulTe cakkara meM phaMsa gayA hai| yaha saba karmoM kI vicitra gati ke kAraNa huA hai| yadyapi karmagati vicitra hotI hai, phira bhI mana-vacana-kAyA kI ekAgratApUrvaka yadi Atma hitakAraka maMtro kA japa kiyA jAye; | to tAtkAlika duHkha se chuTakArA bhI ho sakatA hai| maMtra ki sidhdi my N zrImunisuvrata svAmI carita 65 Shree Sudhale awami-Cyanbhander-ciomara-Surat Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SAR . ... ke lie sAdhya aura sAdhana kI zudhdatA atyaMta Avazyaka hai| aghorI .... bAbA, tAMtrika Adi ke aura rAgI-vdeSI devI devatAoM ke jo maMtra haiM, ve sadoSa hone ke kAraNa AtmakalyANa meM bAdhaka hote haiN| unake kAraNa hiMsAdi pApa pravRttiyoM ko protsAhana milatA hai aura jIva durgati ko prApta hotA hai| isI kAraNa mahAvratI sAdhu-munirAjoM vdArA anubhUta, sarvathA nirdoSa aura svapara upakAraka maMtroM kA jApa karanAhI ArAdhaka ke lie ucita hai| yahA~ hama kucha aise maMtra prastuta kara rahe haiM; jo Atma kalyANakArI aura iSTa sidhdi dAtA haiN| saMkaTa mocana ke lie ina maMtroM kA upayoga karanA caahiye| zanigraha se pIDita vyakti ke lie nimnalikhita maMtroM kA jApa asarakAraka hotA hai. 1. OM namo bhagavao arahao muNisubbayassa subbae subbae / mahAsuvvae aNusuvvae vaemai ThaH ThaH ThaH svaahaa| 2 2. OM hIM ahaM zrImunisuvrata svAmine OM hIM ahaM namaH mama zAntiM kurU kurU svaahaa| 3. OM hIM namo loesavva sAhUNaM / 4. OM hIM munisuvrata prabho! namastubhyaM mama zAntiH shaantiH| vidhi - janma patrikA meM, gocara meM zani deva kI panotI pratikUla hone para uparokta cAra maMtroM meM se kisI eka maMtra kA japa tama-mana-vasana zudhdipUrvaka karanA cAhiye tathA zrI munisuvrata svAmI bhagavAna kI pUjA karanI caahiye| namaskAra maMtra se saMbaMdhita maMtra 1.OM hIM zrIM arha asi Au saanmH| MAY:00 zrImunisuvrata svAmI carita 66 Shiree sudharmaswami-ayaribhandar-Umera, Suret m rani-eyenis Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. OM hA~ hA~ hU~ hA~ haH asi AusA svaahaa| 6. 3. namo arihaMtANaM, namo sidhdANaM, namo AyariyANaM, namo uvajjhAyANaM, namo loesava saahuunnN| bhAva zudhdi pUrvaka kiyA gayA uparokta kisI bhI maMtra kA jApa iSTa sidhdi pradAyaka hai| inake jApa se roga-zoka naSTa hote haiM aura manokAmanA pUrNa hotI hai| ___ yadi ghara-parivAra-dUkAna-vyavasAya meM kleza ho, vaira kA yA hAni kA upadrava ho, to zAnta citta se nimnalikhita maMtra kA jApa - karanA cAhiye 4. namo loe savva sAhUNaM, namo uvajjhAyANaM, namo AyariyANaM, namo sidhdANaM, nmoarihNtaannN| prakaTa prabhAvI zrI pArzvanAtha bhagavAna se saMbaMdhita maMtra1. OM hIM zrI arha namiUNa pAsa visahara vasaha jiNa phuliMga OM hI zrI e~ ahaM nmH| vidhi - 1) Aso sudI 8-9 aura 10 ke dinoM meM tIna upavAsa yA tIna AyaMbila pUrvaka dharaNendra padmAvatIsahita zrI pArzvanAtha bhagavAna kI tasavIra ke Age dIpa dhUpa rakhakara uparokta maMtra kI 125 mAlAe~ ginanA caahiye| 2) kisI bhI mahIne kI vadI caudasa ke dina ravivAra ho taba | akhaMDa cAvala pAsa meM rakhakara uparokta maMtra kI 125 mAlAe~ ginnaa| eka eka mAlA pUrI hone para eka eka cAvala maMtrita kara prabhU ke caraNa meM rkhnaa| isa prakAra kula 125 cAvala maMtrita kara - zudhda DibbI meM rakhanA aura unhe prati dina dIpa-dhUpa krnaa| 2. OM namo bhagavate zrI pArzvanAthAya hI dharaNendra . '. zrImunisuvrata svAmI carita 67 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padmAvatIsahitAya aTTe maTTe kSudra vighaTTe kSudAna- duSTAna staMbhaya staMbhaya svAhA / vidhi - calate-phirate, korTa-kaceharI meM jAte, yAtrA karate hue yA dukAna kI gAdI para baiThe baiThe bhI isa maMtra kA jApa kiyA jA sakatA hai| yaha tatkAla sidhdidAyaka sarvottama maMtra hai / pauSa vadI dazamI (mAravADI) ke dina AyaMbila pUrvaka isa maMtra ke 12,500 jApa karake cAroM tarapha lohe kA khIlA jamIna meM gADa dene se vighna - upasarga, zatru, roga, zoka Adi upadrava zAnta ho jAte haiM / 3. OM namo dharaNendra padmAvatIsahitAya zrIM klIM aiM arha namaH / vidhi - kisI bhI zubha dina se isa maMtra kI dasa mAlAe~ pratIdina cAlIsa dina taka ginanA / isase mAnasika zAnti prApta hogii| zrI gautama svAmIjI se saMbaMdhita maMtra 1. OM namo bhagava o goyamassa sidhdassa budhdassa akkhINa mahANassa ladhdisaMpannassa bhagavan bhAskara mama manovAMchitaM kurU kurU svAhA / vidhi - zrI gautama svAmIjI kI tasvIra ke sAmane dIpa- dhUpa pUrvaka isa maMtra kI eka mAlA roja ginanA / gA~va meM Ate jAte gautama svAmI kA sadA smaraNa karate rahanA / avazya lAbha hogA / 2. zrI tIrthaMkara gaNadhara prasAdAt eSa yogaH phalatu / zrI sadgurU prasAdAt eSa yogaH phalatu / pratyeka mAlA ke prAraMbha meM ina donoM padoM ko bolakara phira pUrI mAlA meM zubha bhAvanA pUrvaka tathA hRdaya kI svasthatA ke sAtha Shree Sudharmaswami-Gyan zrImunisuvrata svAmI carita 68 Umara, Sarat Camaragyanbhandar.com Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . nimnalikhita maMtra kA jApa karanA ____ OM hIM zrI gautama svAmine suvarNa labdhi nidhAnAya OM hIM nmH| vastrazudhdi, zarIra zudhdi aura mukhazudhdipUrvaka isa maMtra ke 12,500 jApa krnaa| phira pratidina isI maMtra kI eka mAlA ginnaa| sarrApha aura kapaDe ke vyApAriyoM ko lAbha hogaa| 3. OM hIM zrI gautamasvAmI pramukha sarvasAdhubhyo namaH / uparokta vidhipUrvaka isa maMtra kA jApa bhI kiyA jAtA hai| lakSmIdevI kAmaMtra OM hI ahaM namaH vizA yaMtradhAriNI lakSmI devI mama vAMchitaM pUraya pUraya kurU kurU svaahaa| vidhi-lakSmI devI kI tasvIra ke Age vIzA yaMtra rakhakara aura dIpa dhUpa rakhakara ekAgratA pUrvaka uparokta maMtra kA jApa karanA caahiye| vIsA yaMtra yaMtra vibhAga meM Age diyA gayA hai| 5 ghaMTAkarNadeva kA mUla maMtra ___ OM hIM zrIM klIM blU~ hI ghaMTAkarNo namo'stu te naravIra ThaH ThaH ThaH svaahaa| vidhi - uttara dizA kI ora mu~ha karake lAla raMga kI mAlA hAtha meM le kara isa maMtra kA jApa karanA caahiye| acUka lAbha hogaa| sarva sidhdi dAyaka maMtra OM hIM zrIM aiM logassa ujjoagare dhamma titthayare jiNe, arihaMte kittaissaMcauvIsaM pikevalI mama manovAMchitaM kurU kurU OM svaahaa| vidhi - rAta ke samaya zudhdipUrvaka roja eka mAlA ginane se na zrImunisuvrata svAmI carita 69 damar Gyanbhandar-mara, Goret rr Shre wwwmameragyenbhandar.com Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manakI icchAe~ pUrI hotI haiM tathA zAnti aura samAdhi prApta hotI hai| sarvottama maMtra OM hIM ahaM namaH vidhi - ina bIjAkSaroM ko hamezA apane mukha meM japate rhnaa| cAhiye, kyoM kiye sarvazakti saMpanna bIjAkSara haiN| RSimaMDala mUla maMtra RSimaMDala stotra kA zudhda pATha karane ke pazcAt mUla maMtra kI mAlA ginanA adhika lAbhakAraka hotA hai| maMtra-OM hA~ hA~ hu~ hU~ haiM haiM hA~ haH OM asi A usA jJAna darzana cAritrebhyo hI~ nmH| sUcanA-uparokta maMtro kA tathA gurU mahArAja vdArA diye gaye kisI bhI maMtra kA jApa karane ke pUrva sAdhaka ko apanI rakSA karanI caahiye| yAtrA karate vakta bhI yadi rakSA kA sAdhana apane sAtha hotA hai; to apanI yAtrA nirvighna pUrI hotI hai| isI prakAra dharmakArya tathA iSTa sidhdi ke kArya bhI khatare se khAlI nahIM hote; ataH maMtrasAdhaka ko sarvaprathama zarIra, vastra tathA mana-vacana kI zudhdi karanI caahiye| phira AtmarakSA ke lie apane mana meM nimnalikhita bhAva lAne cAhiye zrI arihaMta paramAtmA mere mastaka kI rakSA kara rahe haiN| zrI sidhda paramAtmA mere cakSu tathA lalATa kI rakSA kara rahe haiN| AcArya bhagavanta mere kAnoM kI rakSA kara rahe haiN| upAdhyAya bhagavanta merI nAka kI rakSA kara rahe hai| sAdhu-munirAja mere pUre zarIra kI rakSA kara rahe haiN| ' ataH mai nirvighna aura upadrava rahita huuN| mujhe koI bhaya nahIM zrImunisuvrata svAmI carita 70 Shree Sudaneasami Ganbhandar MAMAAL...maraciyanbhandar.com bhandar.com Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ isa prakAra ke bhAva mana meM rakhakara yadi maMtro kA jApa kiyA jAye; to puNya sahAyaka hotA hai, antarAya karmoM kA jora kama hotA ra hai aura apanA purUSArtha bhI saphala hotA hai| ." . .. . " (TAI '. sidhdi pradAyaka yaMtra jisa prakAra koI bhI varNa athavA varNasamUha zaktisaMpanna haiM; usI prakAra saMkhyAvAcaka aMka bhI prakArAntara se zaktisaMpanna meM haiN| maMtra do prakAra ke hote haiM - mAraka aura taark| mAraka maMtra hiMsaka aura vdeSa bhAva se paripUrNa hote haiN| mAraka maMtro kI sAdhanA meM devI devatAoM ke Age niraparAdha mUka prANiyoM kA vadha hotA hai| aise tAtrika prayogo ke vdArA zatrunAza, mAraNa, uccATana, pIDana Adi kArya sAdhya kiye jAte haiM, isalie dayAlu, pApabhIrU aura dharmArAdhaka AtmasAdhaka ko aise maMtroM kI sAdhanA nahIM karanI caahiye| anna-vastra kI upalabdhi yA anupalabdhi pUrvopArjita puNya-pAMpa kA phala hai aura lAkha prayatna karane para bhI bhAgya nahIM badalA jA sakatA; ataH devadurlabha manuSya janma pA kara aise maMtra-taMtroM kA tyAga karanA hI ucita hai| / kucha apavAda choDakara saMkhyA kI jisa racanA meM cAroM ora se ekahI joDa Ave; use yaMtra kahate haiN| jaina dharma sammata aise bahuta se yaMtra haiM; jo sAdhaka ko uttama phala pradAna kara sakate haiN| 1) ina yaMtroM meM pramukha yaMtra hai - zrI sidhdacakra yNtr| yaha zreSThatama yaMtra hai| isameM arihaMta, sidhda, AcArya, upAdhyAya, sAdhu, darzana, jJAna, cAritra aura tapa ina nau padoM kA Alekhana .. v zrImunisuvrata svAmI carita 71 anaswami Gvanbhandar-mata. Surat www.umaragvanbridtear.co Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiyAjAtA hai| ina nau padoM kA samAhAra hI sidhdacakra hai| ___ saMsAra meM ye nau pada sarvopari haiN| inake nAmoccAraNa, darzana, vandana, pUjana, dhyAna Adi se Atmazudhdi hotI hai| inake satata jApa se pApa-nAza hotA hai| arihaMta-sidhda deva tatva haiM, AcAryaupAdhyAya-sAdhu gurU tatva haiM aura samyagdarzana-jJAna-cAritra-tapa dharma tattva hai| deva-gurU-dharma tattva samAvezaka sidhdacakra yaMtra kI ArAdhanA se Atma pariNAma nirmala hote haiM aura ArAdhaka svayaM navapadamaya hotA huA parama pada ko arthAt mokSa pada ko prApta hotA hai| anAdi kAla se ananta AtmAoM ne isa yaMtra kI ArAdhanA vdArA apane zudhda svarUpa ko prApta kiyA hai aura bhaviSya meM bhI aneka ArAdhaka isI kI sahAyatA se maMjila prApta kreNge| AyaMbila tapapUrvaka kI gayI isa yaMtra kI ArAdhanA zIghra phala pradAna karatI A '- 2.tijayapahutta yaMtra zrI ajitanAtha prabhu ke zAsana kAla meM isa bhUtala para eka sau sattara tIrthaMkara bhagavAna viharamAna the| unakA Alekhana isa yaMtra meM kiyA jAtA hai; ataH yaha yaMtra apUrva mahimA saMpanna hai| 1 yaha tijaya pahutta yaMtra kI| 25 | 80 kSi | 15 | 50 racanA hai| isameM "kSi pa OM svA 30 | 75 hA' ye bIjAkSara haiN| inase zarIra svA | hA rakSA aura AtmarakSA hotI hai| ra : 'hara huM haH' aura 'sa ra suM| saH' ye ATha bIjAkSara atyaMta 55 | 10 | hA | 65 40 prabhAvazAlI haiM; prabhAvazAlI hai; ataH isa yaMtra kA b | | 60 5 Sweee zrImunisuvrata svAmI carita 72 Alami Ganbbandarmaca. Surat imaradiyanbnandat.com Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - -- 37---- -.- - -. | aSTagaMdha se Alekhana kara isakI pUjA karane se apUrva lAbha hotA hai| vighna-saMkaTa yA roga upadrava ke samaya ghara yA dUkAna ke cAro konoM meM dIpa-dhUpa rakha kara 'tijaya pahutta' stotra kA pATha karane se bahuta lAbha hotA hai| 3.paiMsaThiyA yaMtra | 22 | 3 | 9 | 15 | 16 yaha paisaThiyA yaMtra hai| isa yaMtra kA Alekhana ravi puSya yoga / 14 | 20 | 21 | 2 ke dina aSTa gaMdha se karanA | 1 | 7 | 13 | 19 / 25 | caahiye| Alekhana karate vakta | 11 | 17 | 23 | 4 sarva prathama 1, phira 2, 3 isa prakAra 24 taka likhanA cAhiye; 18 | 20 | 5 | 5 | 12| kyoMki 1 se lagAkara 24 taka ke aMka tIrthakara sUcaka haiN| anta meM 25 kA aMka likhanA caahiye| zeSa vidhi gurU gamasejAna lenI caahiye| 4. vIsA yaMtra vidhi - aSTagaMdha se isa yaMtra kA Alekhana karake lakSmI devI ke maMtroM kA jApa kiyA jAtA f. ... maMtraisa prakAra hai1) OM hIM namaH vIzA yaMtra dhAriNI lakSmIdevI mama vAMchitaM . zrImunisuvrata svAmI carita 73 Shree Sudharmaswarr GyantirardarForrrara, Surat _ zrImunisuvrata svAmI carita 73 om Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - ( pUrayapUraya kuruusvaahaa| 2) OM zrIM hA~ klIM mahAlakSmyai nmH| vidhi-lakSmIdevI kI tasavIra ke nIce vIsA yaMtra rakhakara dIpa dhUpa pUrvaka uparokta do meM se kisI eka maMtra kI prati dina eka mAlA ginane se lakSmI kI prApti hotI hai| 5. pandariyA yaMtra apanI apanI rAzi ke anusAra aSTagaMdha se isa yaMtra kA Alekhana karane se avazya lAbha hotA hai| 1) karka-vRzcika-mIna rAzi 4 / 3 / 2) mithuna-tulA-kuMbha rAzi 8 / 1 / < 9 3) vRSabha-kanyA-makara rAzi m|T | zrImunisuvrata svAmI carita 74 Shree Sudharmaswamrayangandar-uara, surat www.utmaragyanbhandar.com MORA Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ meSa-siMha- dhana rAzi 4 3 8 9 5 1 2 6 cauvIsa tIrthaMkaroM kA kalpa (vaijJAnika padhdati) svayaM kI zradhdA se svayaM kA upacAra 1) OM hrIM zrIM ahaM RSabhadevAya namaH vidhi - hareka prakAra kA bhaya isa jApa se dUra hotA hai / 2) OM hrIM zrIM arhaM ajitanAthAya namaH vidhi - isa jApa kI roja 1 mAlA ginane se vijaya prApta Shree Sudhar hotI hai / 3) OM hrIM zrIM ahaM saMbhavanAthAya namaH vidhi - eka mAlA roja phirAne se nayI vastu utpanna hotI hai jaise pAnI Adi / 4) OM hrIM zrIM ahaM abhinaMdananAthAya namaH vidhi - isakI eka mAlA ginane se khuzahAlI hotI hai / 5) OM hrIM zrIM ahaM sumatinAthAya namaH vidhi - roja eka mAlA phirAne se budhdi kharAba huyI ho to . zrImunisuvrata svAmI carita 75 Gyambhandar Ulmera, Strat marsaydanbhandar.com Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudhara jAtI hai / 6) OM hrIM zrIM arhaM padmaprabhavai namaH vidhi - eka mAlA roja phirAne se bhAgya khulate haiM / 7) OM hrIM zrIM arhaM supArzvanAthAya namaH vidhi - isa jApa kI cAra mAlA phirAkara sone se icchita savAloM ke javAba milate haiM / 8) OM hrIM zrIM ahaM caMdraprabhavai namaH vidhi - isakI eka mAlA phirAne ke bAda bAyeM hAtha kI bIca kI aMgUlI se svayaM ke thUka se tilaka karane para saba vaza ( kAbu) meM hote haiM / 9) OM hrIM zrIM arhaM suvidhinAthAya namaH vidhi - eka mAlA roja ginane se acchI budhdi utpanna hotI hai / 10) OM hrIM zrIM ahaM zitalanAthAya namaH vidhi - isa jApa kI eka mAlA roja ginane se garamI kI bimArI zAMta hotI hai evaM "veyamANe khaya gayA" kI eka mAlA ginane se kaisI bhI bimArI zAMta hotI hai / 11) OM hrIM zrIM arha zreyAMsanAthAya namaH vidhi - isakI eka mAlA ginane se kisI bhI prakAra ke AdamI ke pAsa jAne se vaha vaza meM hotA hai / 12) OM hrIM zrIM ahaM vAsupUjya prabhavai namaH vidhi - eka mAlA roja phirAne se maMgala graha kI zAMti hotI hai / 13) OM hrIM zrIM arha vimalanAthAya namaH vidhi - eka mAlA roja ginane se budhdi nirmala hotI hai / 14) OM hrIM zrIM arha anaMtanAthAya namaH vidhi - isa jApa kI eka mAlA roja phirAne se vidyA kI zrImunisuvrata svAmI carita 76 Shree Suahan maswami Syanbhandara, Surat humaragyanbhandar.com Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prApti hotI hai| 15) OM hIM zrIM ahaM dharmanAthAya namaH vidhi-roja eka mAlA ginane se jAnavaroM kA upadrava miTatA hai| 16) OM hIM zrIM ahaM zAMtinAthaya namaH vidhi - vidhiyukta roja jApa karane se grAmAdika kA upadrava nAza hotA hai evaM gurU graha kIzAMti hotI hai| 17) OM hIM zrIM aha~ kuMthunAthAya namaH vidhi - isakI eka mAlA roja ginane se duzmana para vijaya prApta hotI hai| 18) OM hIM zrIM ahaM aranAthAya namaH vidhi-roja eka mAlA phirAne se sarvatra vijaya hotI hai| 19) OM hIM zrIM ahaM mallinAthAya namaH vidhi-isakI roja eka mAlA ginane se corAdika ke bhaya kA nAza hotA hai| 20) OM hI~ zrI~ ahaM munisuvrata nAthAya namaH vidhi - eka mAlA roja phirAne se zani graha kI zAMti hotI ? 21) OM hI zrI ahaM naminAthaya namaH vidhi-isa jApa kI eka mAlA roja ginane se sabhI prakAra se acchA hotA hai| 22) OM hIM zrIM ahaM ariSTaneminAthAya namaH vidhi - isakA vidhiyukta jApa karane se duHkAla kA nAza hotA hai| |23) OM hIM zrI arha pArzvanAthAya namaH __vidhi - isakI eka mAlA roja phirAne se icchita kArya kI .. zrImunisuvrata svAmI carita 77 -7A Shree Sudhak varni-Gyanbhainreler-damere-Sure Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ) RSHE1. sidhdi hotI hai| 24) OM hIM zrIM arha mahAvIrAya namaH vidhi - isa jApa kI eka mAlA roja ginane se dhana-saMpatti Adi kI prApti hotI hai| ('jaina ratna ciMtAmaNi' se sAbhAra udRta). .mahAvIra vANI jIvA'jIvA ya bandho ya, puNNaM pAvA''savo thaa| saMvaro nijjarA mokkho, saMtee tahiyA nv|| jIva, ajIva, baMdha, puNya, pApa, Azrava, saMvara, nirjarA evaM mokSa - ye nava tatva athavA padArtha hai| appapasaMsaNa-karaNaM, pujjesu vi dosghnn-siilttN| vera dharaNaM ca suiraM, tivvakasAyANa liNgaanni|| svayaM kI prazaMsA karanA, pUjya puruSoM meM bhI doSa dekhane kA svabhAva honA, lambe samaya taka vaira kI gAMTha bAMdhakara rakhanA - ye tIvra kaSAya vAle jIvoM ke lakSaNa athavA cinha hai| seNAvaimmi Nihae, jahA seNA paNa ssii| evaM kammANi NassaMti mohaNijje khayaM ge|| jisa prakAra senApati ke marane ke bAda senA kA nAza ho jAtA hai, usI prakAra eka mohanIya karma ke kSaya ho jAne ke bAda samasta karma sahajatA se naSTa ho jAte hai| ja annANi kammaM khavei bahuAhiM bAsakoDI hiN| taM nANI tihiM gutto, khavei UsAsami tennN|| ajJAnI vyakti tapa dvArA karoDoM janmoM athavA varSoM meM jitane karmoM kA kSaya karatA hai, utane karmoM kA nAza jJAnI vyakti tIna guptiyoM dvArA eka zvAsa mAtra meM karatA hai| zrImunisuvrata svAmI carata 78 Sree Sudhar ami-Gyanibhandar-Umere, Surat remerragyehbhandar.com Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avazya lAbha lIjiye zrI RSabhadeva svAmI ke 105 varSa prAcIna jina maMdira ke jirNodhdAra kA kArya ho rahA hai, ataH artha sahayoga dekara puNyAnubaMdhI puNya prApta kreN| zrI mahAvIra mAnava kSudhA tRpti keMdra ke aMtargata pratidina 150 nirAdhAra vyaktiyoM ko bhojana (pratyeka ko cAra roTI, sa sabjI, masAlA, cAvala va chAcha) diyA jAtA hai| usakA nakarA kAyamI tithI 1001 rupaye sirpha eka dina ke 151 rupaye * zrI vardhamAna tapa AyaMbila khAtA kAyamI cAlU hai| usakA nakarA kAyamI tithI ke 1001 rupaye hai| * zrI maNibhadra jaina bhojanazAlA kAyamI cAlU hai| usakA nakarA kAyamI tithI ke 1001 rupaye hai| nivedaka zrI RSabhadeva mahArAja jaina dharma Tempala enDa jJAtI TrasTa zrI munisuvrata svAmI jinAlaya TeMbhI nAkA, thAne 400 601. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI yaza alcohllo natani kokaNa zatrujaya thAnA tIrtha ke darzanArtha bollers * bhagavAna munisuvrata svAmI kI parika nayanaramya pratimA advitIya, anUThA zrI sidhdacakra yaMtra zrIpAla caritra, jaina itihAsa, tIrthaMkaroM ke jIvana viSayaka suMdara citra ke darzana vaMdana pUjana kara jIvana meM AtmazAnti kA anubhava kiijiye| noTa - yahA~ para zanivAra va ravivAra ko bhAtA diyA jAtA hai| bhojanazAlA, AyaMbila zAlA Adi suvidhAyeM, upalabdha hai| nivedaka 7 592389 zrI RSabhadevajI mahArAja jaina dharma Tempala enDa jJAtI TrasTa-thAne evaM zrI munisuvrata svAmI jinAlaya, TeMbhI nAkA, thAne-400 601. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat w ww.umaragyanbhandar.com |