Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ < E 05 d SGST 0000 Go 000 T '. candrazekharavijayajI ( AVAD 145) kasAla ekazAhI TrasTa
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' : ' ? ht t: jaina itihAsanI jhalako TTTTTTTTTTTTTTTTTTTTT paM. candrazekharavijayajI 145 kamala prakAzana TrasTa ra000 nizApoLa, jhaverIvADa, rIlipharoDa, amadAvAda-1
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ kamala prakAzana TrasTa jIvatalAla pratApazI saMskRtibhavana, ra703. nizApoLa, jhaverIvADa, rIlIpharoDa, amadAvAda-380 001 Te. naM 535 58 23 535 60 33 lekhaka-paricaya siddhAnta mahodadhi saccAritracUDAmaNi sva. pUjayapAt A. bhagavaMta zrImadvijaya premasUrIzvarajI mahArAjA sAhebanA vinaya paM. zrI candrazekharavijayajI prathama saMskaraNa : nala 2000 dvitIya saMskaraNa : nakala 2000 tRtiya saMskaraNa : nakala 3OOO caturtha saMskaraNa : nakala 3000 vi. saM. 2055, 15-7-1999 - nA.. , mulya : 30-00 nA TAIpaseTIMga : zAinaArTa komyugrAphIksa rAjanagara, pAlaDI, amadAvAda-9 phona naM. : 633 92 32 mudraka : bhagavatI ophaseTa 15/sI, baMsIdhara esTeTa, bAraDolapurA, amadAvAda-4.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzakIya ) 'TapAla dvArA tattvajJAna' mAsikamAM, "itihAsanI jhalako" nAmano vibhAga- pratyeka aMkamAM ApavAmAM Ave che. traNa varSanA chatrIsa aMko sudhI cAlanArA A vibhAgane saMpUrNapaNe ame pustaka rUpe prakAzita karI rahyA chIe. jaina zAsananA itihAsanAM aneka pAtronI aneka a-zruta vAto A jhalakomAM tamane vAMcavA maLaze; ane temAMthI nitanavI suMdara jIvana jIvavA mATenI preraNA maLaze. jainono bhUtakALa keTalo gauravavaMto hato ? temAM banelI ghaTanAo keTalI jIvaMta che ? keTalI bodhaprada che? enI joradAra pratIti A jhalako vAMcatAM tamane thayA vinA raheze nahi. sahu jhalakone vAMce ane svayaM bhAvi peDhInA dRSTikoNamAM AvanArA itihAsanI eka jhalaka bane evI amArI aMta:karaNanI abhilASA che. li. TrasTImaMDaLa kamala prakAzana TrasTa tA. 16-6-80
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekhakIya) 'TapAla dvArA tattvajJAna' mAsika mATe meM A lekhana taiyAra karyuM che. aneka sthaLothI mane je maLyuM che, tene sAdI, sIdhI bhASAmAM meM ahIM TapakAvyuM che. A itihAsa che. AmAM kyAMya matAMtaro paNa maLavAnA. paNa jo kyAMka mArI khullI kSati jaNAya to vAMcako jaNAve; jethI navI AvRttimAM tenuM parimArjana karI zakAya. jaina paraMparAno ItihAsa tathA doghaTTI TIkAyukta upadezamALAA be granthomAMthI ghaNI jhalako meM lIdhI che, eTale koI jhalakanI tathyatA aMge zaMkA paDe to te be grantho joI levAnI mArI bhalAmaNa che. jhalaka sahunA jIvananI ronaka palaTe e jovAnI mArI ekamevA abhilASA che. kyAMka jinavacana viruddha lakhAyuM hoya to aMta:karaNathI kSamA yAcuM chuM. vi. saM. 2036 dvi. jeTha suda trIja tA. 16-6-1980 li. gurupAdapaghareNu paM. candrazekharavijaya 65, rAjagRhI sosAyaTI, devalAlI kempa, nAsika (mahArASTra)
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukramaNikA 1 na na | 1 ja | 1 bha - - 0 - - 9 | 1 ) | 1 b - - - | 1 - - x 7 | 1 | 7 | IT 1 1 7 | I 1 1 | | | | | I 1 1 | T 1 1 | | | | M | - - 1 T 1 1 | | | - 1 | | | M | 1 I II M | 1. AryarakSitasUrijI 2. zrIkRSNanI bherI -- ---------- 3. zrIkRSNano saMyamarAga ----------- 4. sAta nihanavo ------ pa. durbalikA-puSyamitra -- 6. auraMgajheba ane zAntidAsa zeTha---------- 7. pethaDamaMtrIno parigraha ----------- 8. sumaMgalAcAryajIno yogapaTTa -- hemacandrAcAryajInI mAtRbhakti ---------- 10. kumArapALa ane nRpasiMha ---- 11. udayanamaMtrI ------ 12. kumArapALano jainadharma-dveSa13. kumArapALanI gurubhakti ---- 14. hemacandrasUrijInI gItArthatA ---- ---------- 15. jinaprabhasUrijI ane somaprabhasUrijI 16, upamiti-bhavaprapaMcAnA kartA-siddharSi --- 17. dhoLA vALa jevo jagatamAM bIjo koI upadeza nathI ---- 18. tAmalI tApasa ---- 19. rAvaNanI prabhubhakti -------------------- 20. matrIzvara vastupALa ------ 21. Toca-samyagdaSTi sulasA ------------- 22. thAvastrAputra ane zuka parivrAjaka ---- 23. vajuA zeTha ane rAjIA zeThanI dharmabhAvanA ----------- 24. sakaLacandrajI mahArAja -- ----------- 25. dIkSAmAM vilaMba na thAya -- 26. trizalA ane devAnaMdAno pUrvabhava ---------------------- 27. haribaigamelI deva------ 28. AbhUzeThanI sAdharmikabhakti ----------- 29. vastupALano munIma ---------------- | 1 1 | | | | P | | 1 1 1 1 S 1 S S | << na | | na ja | --- 12 ja ---- 13
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ ---------- | 1 | 1 - 1 ra | 1 | 1 1 | | | 1 1 | T ! 1 1 ) 1 | | | 1 1 | T 1 I * | | | | -- - -------- * 1 - ! IT T 11 1 I o 1 I -- 18 I - | I 18 - . | T | O ! 1 - - O - 2 1 I 1 1 I 1 | ------------ 1 | 30. nAgazrInuM kaDavI tuMbaDInuM zAka ------ - 13 31. bhaviSyamAM gozAlakanI prathama dezanA ------------- ---- 14 32. dhanamitra ane dhanazarmA ------------ -- 14 33. abhayadevasUrijInuM gujJApAlana ----- 34. kIrtidhara ane sukozala ----- 35. gUrjarezvara kumArapALa --- 36. dharmadattamunino ahaMkAra---- 37. maNiudyota mahArAja ----- 38. zrIguptasUrijI ane goviMda -- 39. jIvadayAno pariNAma ----- 40. yamunarAjAno pazcAttApa -- -------- 41. ratnaprabhasUrijI ---- 42. puSpazAlano vinaya ------ 43. hAthIno jIvadayApariNAma ------ 44. jainAcArya dra--- 45. motIzA zeThanA putra khemacaMdabhAI --- --- 21 46. avyakta" nAmanA nihanava - 47. sumatinAtha svAmIjIno nyAya -- 48. mahopAdhyAyajI zrI yazovijayajI mahArAjA --- 49. tAmasItApasano tApa ---- -- 23 50. gozAlakano sAco pazcAttApa 24 pa1. daMDavIryarAjAnI sAdharmikabhakti para. tuMgIAnagarInA zrAvako ----- -- 25 pa3. baLadevano bhrAtRmoha ------- - 25 54. puMDarika svAmIjIne kevaLajJAna --- * 25 papa. aMdakAcAryano svavirAdhakabhAva--- -- 26 pa6. vimalavAhana rAjA ---- 26 57. khuzAladAsa zeThanI khumArI 27 58. samyaggadarzanano mahimA --- 27 jIvAnaMdasUrijIno bauddhAcArya sAtheno vAda ---------- - 28 60. pAlanapuranA navAba --- --- 28 61. jagaDuzAhanI ahiMsA -- - 28 62. vAdidevasUrijI ------- 63. kAkajaMgharAjA ---------- | 0 23 T 1 24 | 1 I | - - - 1 ! | - | | T 1 1 ! T I I 1 T I 0 | ! 1 ! 1 I 59. 0 1 I 1 - ! 1 IT IT
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 I T T | | | | - | 0 | | | | 0 | | | 0 | | | by bh lh l l l bh ph lh bh | -------------- ra ( ja T | | | 72. bhIma zAve ? -------------- ja I | | | A 77. w us wou | | | | | | | | | | 64. metArya pratibodha-------------- 65. vastupALano jamaNavAra ------- 66. vajasvAmIjI ane zatruMjayano uddhAra -- 67. "puNyavaMtI paLo koI cUkazo nahi" - 68. kuNikano aMhakAra ane chaThThI nAraka-- 69. zramaNa saMsthAnI majabUtI ------------- 70. zrIyakamutyu ------------ ------------ 71. vRddhamuni mukundano svAdhyAyaprema ------- bhIma zrAvakanI satyavAditA --------- 73. sukRta anumodanA --------- -------------- 74. pethaDa, vastupALa ane AbhUzeTha vagereno zAstrarAga ------ 7pa. siMhasUrijI ane bharUca jinAlayano jIrNoddhAra ---------- 76. zIlaguNasUrijI ane vanarAja cAvaDo ----- sAdhune vahIvaTI bAbatomAM sIdhA utAravA nahi" ------- 78. ajayapALano karuNa aMjAma---------- -------------- 79. khemo dedarANI ------------------- 80. siddhicandrajI paMnyAsa ----------- 38 81. maNibhadrajIno pUrvabhava ---- 82. devadravyabhakSaNa ane zubhaMkara zeTha ---------- 83. tava zAsanasya bhikSutva, dehi me paramezvara ------------ 4) 84. kuMtalA marIne kUtarI thaI ----- ----------- -- 40 85. dharmAtmA vaja ane ArtadhyAnI putra --- ------------- 4) 86. "vahANasa" ane gRdhrapRSTha' maraNa -- 87. gaMgadattanuM bhogavaMtarAya kame zivabhadrAcAryajI apariNati --------- tAmalI tApasanI mokSa pAmavAnI lagana -------------- ---- 43 90. dayArdu rAjA vikrama -------------- ----------- -- 43 91. lAbha levA AbhUSaNo bhaThThImAM ------ 92. pAdaliptasUrijInI buddhimattA ------- --- 43 93. apariNata dattamuni -- ---- 44 94. gozAlaka------ -- 45 daDhaprahArInuM parivartana ------------ --- 46 96. khaMdhakani -- --------- 47 97. ceDA mahArAjAnI pratijJA ---------- ----------- | | | | 39 ---------- 39 | | ! | ---------- I I ! 4 | - ! | | ! ! - JI = - | I | | I I | - ----- 47
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ | | | | IT I ! ! | | | | 1 1 ! I 49 I I | | | | T 1 | 51 ---------------------------- 106. T 107. pa( - --------- I ] | 0 O | | | | 0 - 98. gozAlakano pUrvabhava - ---- 47 99. caMdanabALAjI ane zeDuvaka ------------------- --- 48 100. valkalacIrI ------------ 48 101. cakravartI sanatkumAra----- 102. brahmadatta cakravartI------ -------- 103. mahezvaradatta ane saMsAranI vicitratAo --------------- 104. cilAtI --------- -------------- 105. DhaDhaNamuni ------------------ vajasvAmIjI mahArAjAnI keTalIka mahattvanI bAbato vaiyAvaccI naMdiSeNa-hAthI vecIne gadheDo kharIdyo --------- 108. gajasukumAla ---- ----------- 56 109. sthUlabhadrajI ane siMhaguphAvAsI muni------------------- pa7 110. avaMti-sukumAla ------- 111. rAjA candrAvataMsaka ---------- 112. sulasA --- 113. aMgAramardaka AcArya ----------- 114. sAdhvI sUkamAlikA ---- 115. vimaLamaMtrI ----------- 116. kalikAlasarvajJa hemacandrAcAryajI 117. | dArUDiyo sALavI ane gAMTha --- 118. maMtrI mAhaNasiMhano dharmarAga ----- 119. maMtrIzvara pethaDa ane namaskAramaMtra 1 20. khaMbhAtamAM jinabimba corI ane saMghajAgRti --- 121. jagaDa zrAvakanI udAratA -- 122. kapardImaMtrInuM tilaka ----- 123. lAlabhAInI jainatvakhumArI ------ 1 24. lAlabhAInI nirbhIkatA -125. "rAjezvarI te narakezvarI ------------ 126. bharatacakrInI mAhaNasaMsthA----- 127. prabhu vIranuM zaraNa ane camarendra --------- 128. jagasiMha zeThanI sAdharmikabhakti--- 129, sAraMgazeThanI navakArabhakti ---------- 130. rANI mRgAvatI ane rAjA caMDapradyota ----------- 131. hAlika kheDUta ---- T T | T | | | ] 1 | 0 na T I I T T | | I I 1 | 0 na | T - | | 1 | IT IT IT 0 ja T | - - 0 0 che | 0 je | | 0 ja | TI 1 I I | | | | - 0 5 | | | | 1 T | LI IT IT 0 = IT I = 0 | | 1 | | | | | - | | | | 0 = | | | - | | | | 1 0 = | | | 0 * - | | 0 * | 0 * | 0 * | 0 )
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ | | - V --------- V | | 9 -------- | | | -------- 0 9 IT T | 1 | 0 | ---------- | 0 | 0 | 1 | 0 | 1 | 1 0 ) 1 1 1 | 1 0 9 1 1 1 | 1 2 0 0 1 1 1 0 0 1 1 1 0 = 1 1 1 | I | - = S | IT IT | - 0 132. dhanazrInI durgachA ane prabhuvANI -------- 133. nAgadattano pUrvabhava --- 134. muninI bhASA - asamitinuM bhayaMkara pariNAma ----- 135. dhaMdhAmAM vRddhithI prabhubhaktimAM kamI ---------- 136. savA-somAnI TUMka -------- 137. najIvI bhUlanuM bhayaMkara pariNAma --- 138. hIrasUrIzvarajIno prabhAva ----------- 139. kumAranaMdI sonInI bhayaMkara kAmavAsanA --------------- 14). AcArya pradyumnasUrijInI prabhAvakatA---- 141. AcArya dhanezvarasUrijI ------------ 142. AcArya zIlabhadrasUrijI -- 143. vastupALanI prazasta corI ------------- 144. AcArya dharmaghoSasUrijI ---- 14pa. siddharAjanA be avaguNa ----------- 146. kumArapALano anupama svAdhyAya prema -- ---- 74 147. kumArapALanI dinacaryA -- 148. kumArapALane hemacandrAcAryajIno Thapako ----- 149. prajAvatsala rAjA vIradhavaLa ------- 150. rAjA dhaMdhUka ane karoDapati jaino --- 151. kumArapALano zAstraprema ------------ ------------ 76 152. siddharAja ane devaprasAda ------------------------------- 76 153. vimalamaMtrInI prAmANIkatA --- 154. bhIlaDIAjInI Aga ane somaprabhasUrinI gItArthatA ---76 155. zAntisUrijI ane municandrasUrijI --------- ---------- 77 156. droNAcAryajI ane sUrAcAryajInI dAMDI ------------------- 78 157. sUrAcAryajI ane rAjA bhojanuM SaDayaMtra -- 158. anupamAdevI SaDradarzanamAtA ------------ 1pa9. vastupALa-tejapALanI caturAI ------------ ---------- 160. vastupALano saMgha ------------- 161. vastupALanI kuneha------ 162. vastupALa-tejapALanA jIvananI tavArIkha ----------------- 163. jagaDUzAhanI udAratA ------- 164. dvArakAnuM dahana ------ 165. kalikAlasarvajJa bhagavaMtanuM hAjarajavAbIpaNuM --------------- | ---------- | | - 0 | | | | | | - 0 | | | | | | 1 1 | 1 -------------- 1 I 1 1 pALa T - ------------81 1 I - ------- T 1
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ ----- 86 - -- - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - 7 1 1 | | | 1 - 1 | | | | 1 | | 1 | | | 0 | | | ---------- I | T (N | J | | | 1 T ----------- O | | | 0 | - ) ma | | | - - - (1 | | | | | | | | | | - I | | | | | | | | | T 166. devabodhi brAhmaNa ane hemacaMdrasUrijI ------- 167. kumArapALanI rAjA thavAnI bhAvI AgAhI ------------- 87 168. bAlacandranuM pratiSThA vakhatanuM kAvataruM ------------------- 87 169. hema-khADa --------- 170. rAmacandrasUrijInI prabhu pAse dRSTiyAcanA ane balidAna 87 171. sAntanUe havelIno upAzraya banAvyo - --- 88 172. sAntanUnI siddharAja pratyenI vaphAdArI --- - 88 173. kumArapALanA chanuM doSa ----------- - 88 174. bhImo kuMDaliyo --- 89 175. kalpakanI maMtrI paraMparA ------- 176. svacchaMdI sAdhuothI trAselA kAlakasUrijI ----- 177. jaina ane ismata vacce sAmya 178. sAdhu-zabanA agnisaMskArano AraMbha------------- 179. bALa AcArya pAdaliptasUrijI --------- 180. rAjA vikramanuM dAna--- 181. harizaigameSI devano adhikAra --- 182. AcArya mAnadevasUrijI ------ 183. bauddhavijetA malavAdisUrijI --- 184. haMsa ane paramahaMsa muni ---- 185. zaMkarAcArye gujArelo jainadharma upara hAhAkAra ------------ 186. bappabhaTTasUrijI ane dhArazI zAha ---- 187. khamarSimuninA viziSTa abhigraha -------- 188. vIrasUrijInuM aSTApadagamana ----- 189 mAhaNasiMhanI satyavAditA --- 190. gAmanI bahAra pauSadhazALA ---------- 191. jinapAlita ane jinarakSita 192. dha zeTha ane vijayacora ----- 193. bappabhaTTasUrijInuM jIvana---- -- 98 194. bappabhaTTasUrijI ane vardhanakuMjarano vAda----------------- ---- 99 195. bappabhaTTasUrijI ane zaMkarAcArya ------ -- 1OO 196. bANa ane mayUra paMDita -------------------------- 101 197. pethaDano brahmacarya-abhigraha---------------- ------------ 102 198. vimaLazAha ------------ 102 199. 199. yudhiSThira ane bhISmanI saraLatA--------- ------------ 103 | | | | | | | | | | | | | | | | T | | T | | 1 ----------- | | | | | 1 T I IT IT | IT IT ra 1 ] 1 | | | I | 0 | | | 1 | 1 | | i 1 | | | | I ) ----------------- I | 1 I I | I I | | | | | | T | | ob
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ | | I | | | i | | | ------------ | T | T I 1 | T | | | --- 109 | ! | IL | | | | | --------- | | | | | ] | | | I - IT T TT T T I 1 | | | 1 | | | I | | 1 | 1 | | ----------- | | | | I | - T | | | | | | | | | 200. metAryano ghAtaka : sonI --------- --- 104 201. vIra ! madhurI, vANI tArI ------------ ------------ 104 202. Arasa ke vArasa ? ------ -- 105 203. AdinAtha prabhue jaNAvelo tIrtha-vicchedasamaya -------- 105 204. vAmbhaTTano jIrNoddhAra ----- --------- 106 205. dhADapADu jayatAka ------------ - 107 206. jhAMjhaNano saMgha ----- 207. traNa AcAryo ane padminI ----- 110 208. pethaDamaMtrI ane devagiri ------- - 110 209. dhanapALa, zobhanamuni tathA tilakamaMjarI kAvya --------- 111 210. hemacandrasUrijI ane suvarNasiddhi ---------- 113 211. kevI dhanya te suzrAvikA ------ 114 212. hIrasUrIzvarajInuM aMtima cAturmAsa --- -- 114 213. AryarakSitanI dIkSA -- ------------ 114 214, vAlInI dIkSA ------- -- 116 215. zreNika ane bhadrAmAtA ---- 116 216. abhayakumAra ane vezyAo ------------ ------------ -- 117 217. dvArikAdahana prasaMge eka zrAvakanI dIkSA -------------- 117 218. rAjA vikrama ane siddhasenasUrijI---- -- 117 219. pethaDanAM dharmapatnInuM dAna ----- -- 118 220. kumArapALanI madhyAhnapUjA --- -- 118 221. vajabAhu ane manoramA -------------- -- 118 222. udayanamaMtrInI aMtima ArAdhanA -- - 118 223. kumArapALa ane samyakatva ------------ 119 224. kumArapALa ane banevI arNorAja -------------------- --- 119 225. kumArapALanI kRpaNatA ------- -- 1 19 226. traNa dharmAtmA bhAIo --- 1 20 227. lakSmaNanuM apamRtyu ane sItAjIno vairAgya ----------- 228. nemikumAranuM ahiMsaka yuddha---- ----------- 122 229. dhanapALanI jinabhakti---------- -- 1 23 dhanapALanI vAdazakti ----------------- --- 1 24 231. vimaLa ane dAmodara mahetA ------------ ------------ --- 1 25 232. ceDA mahArAjA ane koNikanuM yuddha ----- --- 1 2 5. 233. aTTana malla ---- 1 27 | | | | | | | | | I 1 T | 1 II II 1 T | I 1 | IT IT | | | | | IT IT | 1 | | | | | 1 T I T | ! ! | T T I - | - -------- - | | | - ----------- | 230. 11
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 1 | ----------- | | | | T | | 1 | | | | | | | | 1 1 1 T T IT 1 1 1 | | 1 | | | | | | | | 1 1 130 | | | 1 1 | | | | I 1 1 ------------ | ] 1 | I T | | ---------- | | TI | I | | I | 234. zAsanarakSA mATenA prasaMgo --------- 128 235. siddhasena paMDita -------------- 129 236. kSIrakadaMbaka pAThaka ------------ 237. kumArapALanA pUjAnAM vastro ---- 131 238. kumArapALanI AratI -------------- 131 239. pethaDanI jinabhakti ------- 132 240. AmRbhaTa ane kumArapALa ----- 133 241. kumArapALanuM jAsUsItaMtra ----- ----------- 133 242. kumArapALa ane somanAtha maMdirano jIrNoddhAra -------- 134 243. karoDo sonAmahorothI thayelA gurupUjana Adi kAryo-- 136 244. kumArapALanI guruzraddhA--- -------------- 136 245. bALamuni malavAdI ane bauddha sAthe vAda ----------- 136 246. jiNahazeTha ------------------- 138 247. digambarAcArya kumudacandra ---- ------------- 139 248. dedAzeTha ane sonAnI posALa -- ------------ 141 249. bALasAdhune tamAco --- 142 250. ""saMsAramAM sArabhUta strI che" ---------------------- 144 251. somanAthabhaTTa ane aMbikA --------- -- 144 2pa2. "eka samayamAM keTalA upayogo'nI bhinna mAnyatA ---- 14pa 253. rAjA meghanAda --- 254. paMkapriya kuMbhAra -------- 255. rAjA thatA pahelA kumArapALane trAsa ----------------- 256. vardhamAnasUrijIne devIno saMketa ---- 147 2pa7. kumArapALa ane ajayapALanA mRtyuno samaya --------- 147 258. vajasvAmIjI ane jAvaDazA -- 147 259. vajasvAmIjInA janma vagerenI sAlanoMdha ----------- 147 - pItho ane ghIno vepAra ---- 148 261. jhAMjhaNazAnI dIkarI upara siddharAjano prema ----------- 149 tapasvI kRSNarSi -------- 149 263. vanarAjano bAlyakALa --- ----------- 149 264. pAsilanuM jinAlaya nirmANa 150 265. kumArapALa ane kuLadevI ---- ---- 1pa0 266. nannasUrijI ane goviMdasUrijI ---- ----------- 152 267. siddhasenasUrijI ane citoDano staMbha, pArAMcita ----------- prAyazcita - ------- 155 | ---------- 1 46 ------ -------------- 146 ja ja | | | | | | | | 260. pItho * ---------- | | | | | | | 262. I | | | | I | I | 1 | | | | | ! | | 1 I | - | | - 1 - - - - - - - - | 12
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ | | | | | | | | | | | I T | | | | | | 1 IT | | | | | | | | I - | | | | | | | 1 | | | | | | | | | | | | -------- 0 0 0 0 0 0 0 0 O nr x x x T II w wo ugy 0 0 0 0 0 0 0 -------------------- | | | | | 1 | | | | | | 1 | | | T | | | | | 0 268. udo vANiyo ane sAdhamika bhakti ------- ---- 160 269. akabaranI krUratAnA prasaMgo ---- ------------ 270. cAMgo ane udayanamaMtrI -- 271. udayanamaMtrI prathama devaloka------------- 272. dharmazraddhA ane zAtavAhana -- 164 273. pATaNanA kapardInI sAdhanA ---- 274. yazodhara rAjAnuM akALe avasAna --------- ra7pa. pradezI rAjAne rANI dvArA jhera ----- 276. rANI mRgAvatInuM citra -------- 277. jhIMjhuvADAnA mahAjananI cAlAkI ------------- 278. anupamAdevInI udAratA ------- 279. candrayasA rAjAnI pratijJA custatA ----------------- 280. pethaDamaMtrInI anokhI dAna-rIta ------------ 281. gaMgAmAM ane zikharajIno pahADa---------------------- 282. zobhananI nItimattA----------- -------- 283. udAyI rAjAnuM khUna ane nava naMdonI paraMparA ------ 170 284. maMtrIzvara kalpaka -------- -------- 170 285. pravaradeva nAmano bhikhArI ---------- ------------ 172 286. rAmalo bAroTa ane tIrtharakSA --- 287. yakSadevasUrijI ane jinamUrtionI rakSA -------------- 174 288. siMhane dUdha pIto karatA jaina mantIzvara -- 176 289. majUra ane pAMca paththara-- -- 107 290. paramAtmA AdinAthano pUrvabhava ----------------------- 179 291. jainamuni ane cANakya ---- 180 292. subaMdhumaMtrI ane cANakyanI buddhimatA ---------------- 182 293. rAvaNano potAno maraNa aMgeno prazna 294. nItimAna zrAvaka ane dukALamAM dhodhamAra varasAda----- 185 295. pArasamaNi zeTha haThIsiMha --- ----------- 185 296. AryarakSitasUrijI ane indra ------------- ----------- 186 297. bhIkhanI "nA yuddhanI tIvra icchA vagere viziSTatAo 186 298. bhIkhanI pratijJA ----- ---------------- 188 299. arjunano viSAda ane kRSNanI apUrva samajAvaTa ------ 189 30. khumArIvaMtA vIrAcArya ---- --- 191 | | | | ---------- 173 | | | | | | | - - - - - - - - ----------------- - 1 | 5 | ---------------- 183. 1
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ umaLakAbharyA haiye ame svIkArIe chIe ApanuM snehabharyuM saujanya pUjyapAda paM. candrazekharavijayajI ma. sAhebanA punaH murtRita thanArA pustako ane prakAzita thanArA nUtana pustakomAMthI Ape A pustaka pasaMda kyuM ane amane ApanA audAryane vyakta karatI (vagara vyAjanI lona) be varSa mATe - ApI. khUba khUba dhanyavAda. pUjyazrI taraphathI ApanA parivArane khUba khUba AzIrvAda - saujanya :dhIrajalAla vIracaMda mahetA sI-1, TAIpa-1 roDa, lAIna naM-4 vApI InDasTrIyala esTeTa, vApI - 396195 (gujarAta)
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'tamArAM vahAlAM bALakone chevaTe '; traNa varSa mATe to 'tapovana'mAM mUko ja dara jUna mAsathI zarU thatuM satra cAre bAju vikRtinA vAyarA vIMjhAI rahyA che. khUba ja nAnI-dasathI cauda varSanI vayathI ja bALakomAM kharAba saMskAro paDavA lAgyA che. "gaMduM kahevAya te badhuM tamanA jIvanamAM pesavA lAgyuM che. samAja tarapha sUthama najara karatAM A ati kaDavuM darzana koI paNa saMskRtipremIne thaze ane te tIkhI cIsa pADI deze. saMsArarasI jIvonI vahAlAmAM vahAlI cIja temanAM saMtAno gaNAya. jo temanuM ja jIvanagulAba khIlyuM na khIlyuM tyAM ja karamAvA lAge; temAM doSanA kIDA paDavA lAge ane ekAeka | karamAI jAya to e mAbApoe kyAM javuM? kyAM rovuM? zuM ApaghAta karI nAkhavo? potAnA gharamAM ke game tevAM baoNDiMga vageremAM rAkhIne bALakone zikSaNa ApI, | zakAze, paraMtu saMskAro to nahi ja ApI zakAya. gharamAM mAbApo ja TI.vI. vagerethI saMyanI barabAdI karatAM cakkaromAM jo phasAyAM hoya ane baoNrDiMgonA saMcAlakone ja bALa-saMskaraNa mATenI koI gaMbhIratA na hoya to saMskAra tyAM zI rIte maLaze ? tapovanamAM dhArmika ane vyAvahArika - banne prakAranuM zikSaNa che. e zikSaNa paNa UMcI guNavattAvALuM che, paraMtu tenI sAthosAtha aldI bALakonA jIvanabAgamAM susaMskAronA choDonuM vAvetara karavAnuM kArya ja mukhyapaNe najaramAM rakhAya che. mokSalakSa ane sadAcArapakSa e tapovananuM mukhya tattva che. pratyeka bALakane zArIrika, zaikSaNika, sAmAjika vagere rIte suvyavasthita karavAnI sAthe tene mAnasika ane AdhyAtmika rIte atyanta suMdara banAvavAnuM sauthI pradhAna lakSa che. te vaDIlono ane devagurunA bhakta bane, sahuno mitra bane, jAtano pavitra bane.. ane e badhuM banIne e zUravIra bane; jethI rASTrarakSA, saMskRtirakSA ane dharmarakSAno e sabaLa yoddho bane e ja A tapovananuM ekamAtra lakSa che. enAmAM dhArmikatA, mAnavatA ane rASTrIyatA (rASTradAjha) jo lAvI na zakAya to tapovanane nIcuM jovAnuM thAya evuM tenA tamAma | kAryakara-gaNanuM maMtavya che. jo A badhI vicAraNAmAM ane enA AdhAre goThavAyelA tapovananA
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ mALakhAmAM mAbApone rasa paDato hoya to temanA bALakone vikRtionA jhaMjhAvAtamAMthI ugArI levA mATe tapovanamAM (dhoraNa pAMcathI bAra) kamase kama traNa varSa mATe to mUkavAM ja joIe. bALaka to nAdAna che. enA bhAvInA bhavya ghaDataranAM A kAmamAM ene kyAMka agavaDatA paDe; enI gharelu svacchaMdatAne ahIM poSaNa na maLe tethI to tapovanamAM dAkhala thavAmAM aruci batAve to kaThaNa kALajAnA banIne paNa mAbApoe bALakonA samagra jIvananA hitamAM tene traNa varSanuM saMskaraNa tapovanamAM apAvavAno nirNaya karavo ja joIe. yAda rAkho : lADamAM ke lAgaNImAM mAbApo taNAze to bALakonA jIvanane AraMbhamAM ja evuM moTuM nukasAna thaI jaze je jIvanabharamAM bharapAI thaze nahi; jenAthI AkhuM kuTuMba trAhimAm pokArI jaze. nA....have zA mATe kriyyAniTIne ja pracAra karavAnI nemavALI kaoNnvenTa-skUlamAM ApaNAM bALako jAya ? have to mAtra tapovana e ja ApaNAM saMtAnono taraNopAya.
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ jena itihAsanI jhalako [1] AryarakSitasUrijI AryarakSitasUrijI mahArAjAnI pAse eka vAra devendra AvyA hatA. temanI pAsethI nigoda' (jemAM anaMtA jIva vacce ekeka zarIra hoya tevI vanaspatino eka prakAra)nuM varNana sAMbhaLyuM ane devendra temanI jJAnazakti upara ApharIna pukArI gayA. tyAra bAda devendra potAnI hastarekhA temane batAvI hatI. je joIne sUrijIe te vaimAnika devalokano devAtmA che tema kahyuM hatuM. te samaye munio bhikSArthe bahAra nIkaLI gayA hatA eTale teo pAchA phare tyAM sudhI rokAI javAnuM ane devAtmAnuM pratyakSa svarUpa te ziSya-munione dekhADavAnuM sUrijIe devendrane kahyuM. tyAre devendra kahyuM, "gurudeva ! tema karavuM mane ThIka lAgatuM nathI. mArA tejasvI ane vaibhavI rUpanA darzane koIka mahAtmAne AvA bhautika sukhano bhogavaTo karavA mATe icchA jAgI jAya te saMbhavita che." sUrijI tenI vAtamAM saMmata thatAM, chevaTe devAtmA AvyAnI sAkSIrUpe pravezadvAra badalIne devendra vidAya thayA hatA. [2] zrIkRSNanI bherI zrIkRSNa vAsudeva pAse devAtmAe ApelI - devI - bherI hatI. jyAre vagADe tyAre je koI tenA dhvaninuM zravaNa kare te badhAyana (prAya:) rogo nirmuLa thaI jAya. dara cha mahine eka vAra - mukarara karelA samaye - A bherI vagADavAmAM AvatI. eka dI koI dhanavAna AdamI rogamukti mATe dvArikA Avyo, paNa tenA AvyAnA thoDA ja kalAka pUrve bherI vAgI gaI hatI. bIjA cha mAsa sudhI roganuM tIvra duHkha sahana karavAnI tenI tAkAta na hatI. teNe bherIvAdaka nokarane sonAmahora ApIne phoDyo. caMdananI bherImAMthI eka kaTakI kapAvIne ghasIne te pI gayo. tyAM lAkaDAnI kaTakI goThavI dIdhI. kharekhara kImiyo saphaLa
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako thaI gayo. keTalAka rogI dhanavAnone A vAtanI khabara paDI. dareke bherIvAdakane vadhu ne vadhu lalacAvyo. aMte AkhI bherI nakalI banI gaI. jyAre vagADavAno samaya Avyo tyAre bherI na ja vAgI. rogamukti mATe AvelA hajAro garIba loko nirAza thaIne pAchA pharyA. thoDAka dhanavAnonA svArthamAM keTalAM badhAMnuM nikaMdana ! [3] zrIkRSNano saMyamarAga zrIkRSNa vAsudeva saMyamadharmanA kaTTara rAgI hatA ane tethI ja potAnAM saMtAnone te tarapha vALavAno prayatna karatA. jyAre koI mAtA lagnane lAyaka thayelI potAnI dIkarIne zaNagAra sajIne pitA kRSNa pAse mokale tyAre kRSNa tene pUchatA ke, "beTA ! tAre rANI thavuM che ke dAsI ?" sahuM kahetuM ke, "mAre rANI thavuM che." kRSNa tarata kahetA, "to jAo..paramAtmA neminAtha pAse...ane temanI ziSyA thAo." paraMtu eka mAtAe eka dI potAnI dIkarI ke,maMjarIne bhaNAvIne mokalI ke, "tAre ema ja kahevuM ke, mAre dAsI thavuM che !" bicArI ketumaMjarI ! teNe pitAjInA savAlano e ja uttara Apyo ane tarata kRSNa vAsudeve vIraka nAmanA sALavI sAthe paraNAvI. sALavI tene bhAre hetathI ane pUrI sagavaDathI rAkhato hato. kema ke te mahArAjA kRSNanI putrI hatI. paNa zrIkRSNa tene tema karavAnI sApha nA pADI. jyAre vIrake eka vAra ke,maMjarIne vadhu kaSTa ApyuM tyAre te raDatI raDatI pitA pAse gaI ane kahyuM : pitAjI ! have mane rANI banAvo." ane...thoDA ja kALamAM ketumaMjarI sAdhvI banI gayAM. [4] sAta nilavo sAta nidvavonAM nAma : (1) jamAli, (2) tidhyapta, (3) aSADhAcAryanA ziSyo, (4) abhyamitra, (5) Arya gaMgAcArya, (6) rohagupta, (7) goSThAmAhila. AmAMnA pahelA, chaThThA ane sAtamA AjIvana nitava rahyA hatA; jyAre bAkInAe te jIvanamAM prAyazcitta karIne pApazuddhi karI hatI. tAraka jinezvaradevonI prarUpaNAthI-ekAda bAbatamAM paNa-viruddha prarUpaNA karanArA A sAteya nilava kahevAyA che. AmAMnA prathama nihnava jamAli to paramAtmA mahAvIradevanA saMsArI jamAI (priyadarzanAnA pati) thatA hatA. jayAre
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako teo paramAtmAthI judA paDyA tyAre sAdhvI banelAM priyadarzanA paNa jamAlimuninA pakSe gayAM hatAM. jemane pAchaLathI DhaMka nAmanA prabhubhakta kuMbhAre sAcA mArge vALI dIdhAM hatAM. A jamAlie pracaMDa vairAgyapUrvaka pAMca so rAjakumAro ane eka hajAra strIo sAthe paramAtmA mahAvIradevathI pratibodha pAmIne dIkSA lIdhI hatI. [5] durbalikA-puSyamitra | durbala-puSyamitra nAmanA muni nava pUrvane eTalo badho svAdhyAya karatA hatA ke ghI vagere kAMI paNa vApare to te badhuM sApha thaI jatuM. temanA saMsArI baMdhuo bauddhadharmI hatA. temaNe temanI durbaLatA badala gurudeva pAse cintA vyakta karI. gurudeve sAcI hakIkata samajAvI, paNa saMsArI baMdhuone saMtoSa na thayo. gurudevanI rajA laIne vadhu pramANamAM ghI vagere ApavA lAgyA. paNa svAdhyAyanA agnimAM badhuM baLIne khAkha thaI gayuM. chelle gurudeve svAdhyAya baMdha karAvIne mAtra sAdo khorAka levaDAvyo. thoDA ja divasamAM durbala-puSyamitranuM zarIra hRSTapuSTa dekhAvA lAgyuM. samagra sAMsArika parivAra Azcaryamugdha banI gayo. sahue jinadharmanuM zaraNa svIkAryuM. [6] oraMgajheba ane zAntidAsa zeTha - jyAre mogala bAdazAha auraMgajheba hinduonAM maMdiro ane mUrtionuM krUratAthI bhaMjana karato hato tyAre jaina saMghanA AgevAna zeTha zAntidAsa vRddhAvasthAnAM kaSTonI paravA karyA vinA dilhI gayA hatA. bAdazAhane moTuM najarANuM vagere arpaNa karIne prasanna karyA hatA ane zatruMjaya Adi aneka tIrtho tathA jinamaMdirone hAtha paNa nahi aDADavAnAM pharamAno sUbAo upara mokalAvIne pAchA pharyA hatA. A te ja auraMgajheba hato ke jeNe potAnA yauvanakALamAM amadAvAdanA sUbA tarIkenI kAmagIrI vakhate A ja zAntidAsa zeThanuM ati bhavya jinAlaya rAtorAta khaMDita karIne masjidamAM pheravI nAkhyuM hatuM. zeTha zAntidAsa ane temanA vaMzavArasoe vakhatovakhata vaNikabuddhi vAparIne palaTAtI jatI rAjakIya sthitiomAM aDhaLaka saMpattino vyaya karIne paNa tIrtho ane jinamaMdironI mogalonAM AkramaNomAMthI rakSA thatI rahe te mATe potAnI tamAma zakti kAme lagADI hatI.
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako [7] pethaDamaMtrIno parigraha pitA dedAzAhe potAnI saMpittino dharmamArge upayoga karI daIne putra pethaDane mAtra suvarNasiddhino rasano pATha Apyo hato. kamanasIbe te siddha na thatAM pethaDa ati kharAba daridratAno bhoga banI gayo. jyAre eka dI gurudevanA pravacanamAM dhananA parigrahanuM parimANa (niyamana) karavAnI preraNA sAMbhaLI tyAre sabhAmAM sauthI chelle beThelA daridra pethaDe vadhumAM vadhu eka so rUpiyAnuM parigraha-parimANa karavAnI pratijJA mAMgI hatI. paNa gurudeve tema na karatAM tene pAMca lAkhanuM parigraha-parimANa karAvyuM hatuM. A te ja pethaDa hato jenuM bhAgya ADenuM pAna khasI jatAM mAMDavagaDhano mahAmaMtrI banyo hato. jene pagAramAM vArSika 147 maNa sonuM maLatuM hatuM. evI sthitimAMya jeNe potAnI parigraha-parimANanI pratijJAne barobara pALI hatI. [8] sumaMgalAcAryajIno yogapaTTa DhIMcaNanI koI takalIphanA kAraNe sumaMgala nAmanA AcArye gRhastha pAsethI kAmacalAu eka paTTo lIdho hato. jene teo be paganI cophera bAMdhIne besatA eTale DhIcaNamAM dukhAvo na thato. paNa aphasosa ! A paTTAmAM temane moha thaI gayo. suvinIta ziSyonI vAraMvAranI - paTTo gRhasthane pAcho soMpavAnI - vinaMtI temaNe kyAreya na svIkArI, uparathI vadhu ne vadhu akaLAvA lAgyA. hAya ! tenA ja kAraNe te mahAna AcArya kALadharma (mRtyu) pAmIne anArya dezamAM rAjakumAra tarIke janma pAmyA. janmatAnI sAthe ja te bALakanA paga ekabIjA upara caDelA hatA; jevA pUrvabhavamAM paTTAnI sahAyathI caDAvAtA hatAM. AthI te bALaka mATe eka mANasa kAyama rAkhavAmAM Avyo hato, je tene UMcakIne phare athavA gADImAM besADIne pherave. viziSTa jJAna pAmIne suvinIta ziSyoe potAnA gurunA AtmAnI A durdazA jANI tyAre teo bhAre jahematathI te dezamAM pahoMcyA ane ghaNI yuktio karIne te AtmAne pratibodha karyo. te vakhate te rAjakumAre pUchayuM ke, "tame mane punaH dIkSA levAnuM kaho cho paNa mArA pago tarapha to juo. mArAthI cAlI zakAya tema nathI to vihAra, bhikSATana vagere huM zI rIte karIza ?" pUrvabhavanA ziSya munioe te yuvAna rAjakumArane kahyuM, "tame jarAya cintA karazo nahi. ame jIvanabhara tamArI sevA karIzuM. tamane UMcakIne vihAra karAvazuM. tame pUrvabhavamAM amArA guru hatA te vakhatanA asIma upakArano badalo vALavAnI amane A taka maLI che." ane... kharekhara rAjakumAre dIkSA lIdhI, AtmakalyANa karyuM.
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako [9] hemacandrAcAryajInI mAtRbhakti kalikAlasarvajJa bhagavaMta hemacandrasUrijInAM mAtAe paNa dIkSA lIdhI hatI. teonI chellI sthiti AvI tyAre hemacandrasUrijI mahArAjAe temane aMtima ArAdhanA (nirdhAmaNA) karAvI hatI. te vakhate temane puNya maLe te nimitte hemacandrasUrijI mahArAjAe eka kroDa navakArano japa karavAnuM ane sADA traNa lAkha zlokonI racanA karavAnuM jaNAvyuM hatuM. A zloka-racanAnA saMkalpamAMthI ja jaina itihAsane moTA pramANamAM AvarI letA, triSaSTi- zalAkA puruSacaritra' granthano janma thayo. tenA dasa parvo che ane kula chatrIsa hajAra zloka che. mAtAnA nimittathI putra jaina saMghane keTalI moTI bheTa ApI ! [10] kumArapALa ane nRpasiMha gUrjarezvara kumArapALano putra nRpasiMha soLa varSanI nAnI vaye mRtyunI pathArI upara AvI gayo. kalikAlasarvajJa bhagavaMta hemacandrasUrijI mahArAjAe tene aMtima ArAdhanA karAvI hatI. e ArAdhanA karatAM karatAM nRpasiMhanI AMkhamAMthI AMsu vahevA lAgyA. surijI tene kAraNa pUchyuM. teNe kahyuM, "gurudeva ! mArA pitAjI kevA kRpaNa nIkaLyA ke emaNe seMkaDo zikharabaMdhI jina maMdironA nirmANa karyA paNa te badhAya ArasapahANanAM banAvyAM. mArI bhAvanA hatI ke moTo thaIne huM seMkaDo jinamaMdiro suvarNanAM banAvIza. paNa have te bhAvanA pUrNa thAya tema nathI eTale raDuM chuM." A zabdo sAMbhaLIne sUrijInI AMkhamAM AMsu dhasI AvyA. [11] udayanamaMtrI pAhinIne be putro hatAM; moTo kAnha ane nAno cAMgadeva. mahA-zrAvaka udayanane tyAM cAMgadeva moTo thato hato. udayana sAthe avAranavAra upAzraye AvatA cAMgadevanA lalATa uparathI pUjya AcArya bhagavaMte tenA ati bhavya zAsana prabhAvaka tarIkenA bhAvine joI lIdhuM. temaNe udayanane te vAta karI. saMghanA agraNIonI sAthe udayana pAhinI pAse gayA. tene kahyuM, "tuM mane tArA zeTha tarIke mAne che paNa mane tArA putra tarIke svIkAra. ane mane tAro putra cAMgadeva soMpI de. mAre tene dIkSA apAvIne jaina zAsanano mahAna prabhAvaka banAvavo che."
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako saMgha sAthe AvelA mahAmaMtrI udayananI vAtano pAhinIe svIkAra karyo. saMghe tenuM suMdara bahumAna karyuM. A cAMgadeva te kalikAlasarvajJa AcArya bhagavaMta zrI hemacandrasUrijI mahArAjA. [12] kumArapALano jenadharmaSa jyAre rAjA thayA bAda kumArapALanI pUjaya hemacandrasUrijI mahArAjA sAthe mulAkAta thaI tyAre temaNe spaSTa zabdomAM kahyuM hatuM ke, "tamAre tamArA jaina dharma aMgenI koI vAta mane karavI nahi." sahu jANe che ke AvuM kahenAra gUrjarezvara kumArapALa jaina dharmanA anuyAyI parama zrAvaka-paramahaMta-thayA. [13] kumArapALanI gurubhakti A sUrijInA kALadharma bAda cha mAse kumArapALanuM mRtyu thayuM. A che mahinA kumArapALe satata sUrijInuM raTaNa karyA karyuM hatuM. rAjakAjamAMthI teno rasa sAva UDI gayo hato. pote rAjA hovAthI tenA rasoDAnI koI paNa vastu - pANI sudhdhAM - sUrijInA khapamAM na AvI teno bhAre raMja hato. te kahetA hatA ke, "meM rAjano tyAga kema na karI dIdho ? tema karyuM hota to mArA gharanA ghaDAnA pANIthI gurudevanA caraNanuM prakSAlana to thayuM hota !" [14] hemacandrasUrijInI gItArthatA ekadA brAhmaNoe IrSAthI prerAIne rAjA siddharAjane phariyAda karI ke, "jenI upara tamane bhAre bahumAna che te jainAcArya hemacandrasUrijI ApaNA sUrya-bhagavAnane paNa mAnatA nathI.' vaLate dI A samasyAnuM nirAkaraNa mAMgatA rAjAne sUrijIe mArmika rIte kahyuM ke, "ame jaino ja kharekhara to sUryane mAnIe chIe kema ke jevo te asta thAya che ke tarata ja tenA zokamAM (jANe keame khAvA-pIvAnuM saMpUrNa choDI daIe chIe. ene pharI udaya thayA bAda - keTalAka samaye - ame punaH bhojana karIe chIe." have zuM bole brAhmaNo ? [15] jinaprabhasUrijI ane somaprabhasUrijI jainAcArya jinaprabhasUrijI mahAna zAsanaprabhAvaka hatA. teono jIvanakALa
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako vi.saM. 1318thI 1390no hato. temanI pAse aneka vidyA-siddhio hatI AthI temanA samakAlIna rAjA mahamada taghalakha jaina dharma pratye ThIka ThIka AkarSAyo hato. ekadA mahAsaMgI AcArya bhagavaMta zrI somaprabhasUrijI sAthe AcArya zrI jinaprabhasUrijInuM milana thayuM. - AcArya zrI somaprabhasUrijIe jinaprabhasUrijI mahArAjAnI zAsanaprabhAvakatAnI bhAre anumodanA karI, tyAre AcArya zrI jinaprabhasUrijIe temane kahyuM, ""mArI zAsanaprabhAvakatAnI pAchaLa mAre koI koI vAra - vidyAsiddhinA viSayamAM- thoDI chUTachATo levI paDI che mATe huM sAco zAsanaprabhAvaka nathI. kharA zAsanaprabhAvaka to Apa cho ke je pUrepUruM zAstra-nItinuM jIvana jIvI rahyA cho ane anekone evA saMyamabharapUra jIvananA AgrahI banAvI rahyA cho." [16] upamiti-bhavaprapaMcAnA kartA - siddharSi vizvavikhyAta saMskRta grantha upamiti-bhavaprapaMcA kathA. enA racayitA-lekhaka-zrI siddharSi nAmanA jaina sAdhu hatAM. emano munijIvana pUrveno kALa sanasanATIbharyo che. teo gRhastha jIvanamAM bhAre jugArI hatAM. eka vAra jugAra ramatAM pa00 dramma sivAya badhuM hArI gayA, paNa hajI dAva khelavAnI tIvra icchA hatI. temaNe te pa00 drammano dAva lagAvyo. jo 500 drampa na ApuM to mAruM mAthuM kApI lejo." tevuM jugArI-mitrone kahyuM. ane... siddha hArI gayo. 500 dramma laIne te bhAgyo. koI jJAnI gurunA upAzrayamAM pesI gayo. jugArIo pAchaLa paDI gayA. tene soMpI devAnI vAta jugArIoe gurujIne karI. paNa siddhanA lalATa upara lakhAyelA avyakta zabdo, "bhAvino mahAna zAsanaprabhAvaka' gurujIe vAMcI lIdhA. jaina zrAvakone vAta karIne pa00 drampa apAvIne gurujIe siddhane bhayamukta karyo." tarata ja caraNomAM paDI jaIne siddha bolyo, "Ape mane jIvana ApyuM che; have mane Apano ziSya karo." ane zubha muhUrta siddha, siddharSi (siddha nAmanA RSi) banI gayA. [10] "dhoLA vALa jevo koI upadeza nathI' juo A dhoLo vALa !" mArmika rIte rANIe potAnA pati rAjA somacandrane kahyuM. patnI sagarbhA hatI ane pUrve janmeluM bALaka hajI ghaNuM nAnuM hatuM.
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako rAjAno mAMhyalo jAgI gayo. tarata ja saMnyAsa levAnI taiyArI karI. patnIe thoDoka samaya thobhI javA vinaMtI karI, jethI beya bALakono savAla ukelI zakAya. paNa nA. moDo moDo paNa jAgelo mAMhyalo have paLa paNa thobhavA taiyAra na hato. mastrIone nAnakaDo bALa prasannacandra soMpIne tenI bhAvi vyavasthA karI dIdhI; ane pote sagarbhA patnI sAthe saMnyAsadharma svIkArI lIdho. eka arabI kahevata che, "dhoLA vALa jevo jagatamAM bIjo koI upadeza nathI." [18] tAmalI tApasa enuM nAma hatuM, tAmalI. e bhAre sukhI gRhastha hato. sukhI hato tema dharmI paNa hato. enuM dhana banne mArge satata vaparAtuM hatuM. ekadA rAte ene vicAra Avyo ke A rIte bhoganuM jIvana jIvavAthI to mAruM badhuM puNya khatama thaI jaze. hAya ! pachI paralokamAM mAruM zuM thaze ? to lAva, have ekalo dharma ArAdhIne vipula puNyano saMgraha karI lauM." savAra paDatAM ja tAmalIe saMnyAsa-dharma svIkArI lIdho. ghora tapano yajJa mAMDyo. ekadA jIvadayAnI dRSTie nIcI najare joIne cAlatA, vanamAMthI pasAra thatA jaina munione tAlI tApase joyA. emanA jIvananA sUkSma jIvadayApAlanAdinI te bhArobhAra anumodanA karavA lAgyo. enA prabhAve tene samyagdarzana prApta thayuM (A matAMtara che.) mRtyu pAmIne te deva thayo. [19] rAvaNanI prabhubhakti rAvaNa evA to jabbara jinabhakta hatA ke vAta na pUcho. karmavazAt e sItAjIne meLavavA pAchaLa jhUratA hatA, paNa tenI sAthe ja AvI duSTa vAsanA potAne jAgavA badala te paramAtmA pAse ya khUba raDatA hatA. temaNe svadravyathI potAnA rAjamahelamAM ratnamaNimaya gRhamaMdira banAvyuM hatuM. temAM nIlama vagere mahAmUlyavAna pASANanA pratimAjI birAjamAna karyA hatAM. temanA gRhamaMdiranI khyAti comera vyApI gaI hatI. AthI ja jayAre laMkAvijaya karIne rAmacandrajIe laMkAmAM praveza karyo tyAre te gRhamaMdiranA darzanArthe utsuka banI gayA hatA. jyAre temaNe te maMdiranI sajAvaTa joI
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako ane paramAtmAnA adbhUta biMbanAM darzana karyA tyAre temaNe rAvaNanI prabhubhaktinI bhArobhAra anumodanA karI. [20] mangIzvara vastupALA maMtrIzvara vastupALa jainadharmanA custa pAlaka ane prabhAvaka zrAvaka hatAM. temaNe karoDo sonAmahorono vyaya karIne jinamaMdiro tathA jJAnabhaMDAronA nirmANa karyA hatAM. temanA gharaAMgaNe roja paMdara so to atithio-bAvA, saMnyAsIyAcako vagereno aucityabharyo satkAra thato hato. vaLI roja pAMca so jaina sAdhu-sAdhvIjI mahArAjonI nirdoSa bhaktino teo lAbha letA hatA. AvA zAsana prabhAvaka vastupALano jyAre mRtyusamaya najIka AvI gayo tyAre teo bolyA, "re ! kevo mahAna jinadharma huM pAmyo paNa kharekhara meM kazI ja ArAdhanA na karI... huM mAnava jIvana hArI gayo - pAvio jiNadhammo hArio!" AvA mahAna jaina zrAvakanI jagatamAMthI vidAya sAMbhaLatA saMsAra tyAgIonI AMkho ya AMsuthI chalakAI gaI hatI. [21] Toca-samyagdaSTi sulatA jyAre prabhu vIre pAThavelA dharmalAbhanA aMbaDa parivrAjaka nAmanA zrAvake lasAne jaNAvyA tyAre sulatAnA sADA traNa karoDa rUMvADAM AnaMdathI chalakAI gayAM. "ahA ! trilokaguru paramAtmAe mane "dharmalAbha' kahevaDAvyA !" te vakhate potAne Toca samyagdaSTi mAnatA aMbaDanuM aMtara bolavA lAgyuM haze ke, "prabhue sulatAne "dharmalAbha" kahevAnuM kAma mane soMpIne mArAthI kyAMya caDiyAtI samyagdaSTi tulasAnuM mane darzana karAvyuM... mAro garva bhAMgI nAkhyo. kadAca... A mATe ja parama kRpAlue A kAma mane soMpyuM haze." [22] thAvastrAputra ane zuka parivrAjaka e ati dhanADhya hato; enuM nAma sudarzana hatuM. jene rUpavaMtI, lAvaNya nItaratI pRthvIlokanI apsarAsamI batrIsa patnIo hatI. jenI dareka patnIne eka karoDa sonAmahoro ane ekeko mahela ApavAmAM AvyA hatA. goLAkAre goThavAyelA mahelonI vacamAM jeno mahela hato evA thAvaggAputre saMsAra tyAgIne dIkSA lIdhI hatI. teo mahAna jainAcArya banyA hatA. temanI dezanA sAMbhaLIne pratibuddhi thaIne sudarzana zrAvaka viziSTa koTino tyAgI vratadhArI gRhastha zrAvaka banyo hato. ekadA enA bhUtapUrva jIvananA
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 jaina itihAsanI jhalako guru-zukra parivrAjaka AvI caDyA. temaNe tenA guru thAvastrAputra pAse laI javAno Agraha karyo; eTaluM ja nahi paNa jo enA savAlano samAdhAnakAraka javAba Ape to ziSya banI javAnI taiyArI dAkhavI. AthI sudarzana zukra parivrAjakane sva-guru pAse laI gayo. parivrAjake eka savAla pUchyo ke, "jeo bahArathI snAnAdi karIne zuddha thatA nathI teo aMdarathI AtmAthI kadI zuddha thaI zake kharAM ?" thAvagsAputre zukane vaLato savAla karyo ke, "lohIvALuM vastra lohIthI zuddha thAya kharuM ?" zukra parivrAjake teno javAba nakAramAM Apyo. eTale guru bolyA ke, "bahAranuM zarIra snAna karavAmAM pANInA asaMkhya jIvonI hiMsA thAya che. AvI hiMsAthI aMdarano hiMsaka svabhAvI AtmA zuddha thaIne ahiMsaka banI jAya kharo ? jema lohIvALuM kapaDuM lohIthI zuddha na thAya tema hiMsaka kriyAthI hiMsaka AtmA ahiMsaka-zuddha na banI jAya. e mATe to evA hiMsaka snAnano tyAga ja karavo paDe.' A uttara sAMbhaLIne zukra parivrAjaka pratibaddha thayA ne temaNe dIkSA lIdhI. sudarzananI AMkhamAM harSanA AMsu dhasI AvyA. [23] vajuA zeTha ane rAjIA zeThanI dharmabhAvanA khaMbhAtanA be zeThiyA hatA. vajuA zeTha ane rAjIA zeTha tarIke teo oLakhAtA hatA. bhArata bahAra paNa temanI dhaMdhAkIya khyAti comera prasarI hatI. porTugIjha-gavarnara temano khAsa mitra hato. eka vAra paryuSaNa-parva AvyA. banne ATheya divasanA pauSadhamAM hatA. te divasomAM eka ghaTanA banI gaI. khaMbhAtanA dariyAnI rakSA cAMciyAone soMpavAmAM AvI hatI. A cAMciyAo upara porTugIjha sainiko tUTI paDyA ane temane dariyAI yuddhamAM mahAta karIne keda karyA. tamAma cAMciyAonI katala karI nAMkhavA mATe eka lAinamAM UbhA rAkhavAmAM AvyA. motathI koNa na Dare ? badhA tharathara dhrujatA hatA. te vakhate eka cAMciyAe hiMmata karIne porTugIjha sarakArane kahyuM, "sAheba ! tame bhale amane mArI nAkho paNa amArA zeThiyAo sAthe tamArA gavarnarane gADha maitrI che. tame amane jIvadayAnA parama pavitra dhArmika divasomAM ja mArazo to tethI amArA zeThiyAo uzkerAze ane tamArA gavarnara sAheba sAthenI maitrIne moTo phaTako paDaze tema nathI lAgatuM ?'
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako cAMciyAnI A vAta porTugIjha-saradAra upara dhArI coTa mArI. tarata te bolyo, "jAo... huM tamane choDI mUkuM chuM. A jIvadayAnA divasomAM mArAthI A hiMsAnuM kArya kadI na thAya. tamArA zeThiyAo amArA gADha mitro che. temanI dhArmika bhAvanAnI upekSA ame kadI na karI zakIe." [24] sakaLacandrajI mahArAja A kiMvadantI che; bhAre acaraja ane AnaMda pamADatI. jenA rAgo ane jenI racanA upara vartamAnakAlIna ustAdo ApharIna pukArI jAya che te sattarabhedI pUjAnA racayitA saMkaLacandrajI mahArAja sAheba. A virATa pUjAnI racanA temaNe vilakSaNa paristhitimAM karI che ema kahevAya che. eka vAra A mahAtmAe rAtre kAyotsarga karyo. temAM temaNe evo saMkalpa karyo hato ke bAjumAM rahetA kuMbhAranA gadheDAM jyAre bhUMkavA lAge tyAre ja mAre kAyotsarga pAravo. banyuM evuM hatuM ke koI kAraNe te kuMbhAra pUrvanI sAMje ja tamAma gadheDAne laIne bAjunA gAme cAlyo gayo hato. AthI savAra paDyuM to ya gadheDA kyAMthI bhUMke ? alabatta mahArAja sAhebano kAyotsarga cAlu ja rahyo. pUrA boMtera kalAke te kuMbhAra pAcho Avyo. gharamAM pravezavAnA AnaMdarUpe gadheDA bhUkyA ane mahArAja sAhebe kAyotsarga pAryo. e vakhate ya emanA mo upara na hatI koI viSAda.. bhAre prasannatA hatI. [25] dIkSAmAM vilaMba na thAya A avasarpiNInA trIjA tIrthaMkaradeva zrI saMbhavanAtha svAmIjInA zAsanakALanI vAta che. koI kevaLajJAnI bhagavaMtanI dezanAthI nAnakaDo bALa saMsAra-virakta banI gayo. teNe dIkSA levA mATe utAvaLa karI. pitA pAse te aMge jIda karI pitAe mahotsava karIne dIkSA ApavAnuM dIkarAne kahyuM; paNa dIkaro jhaTapaTa dIkSA levA utsuka banI gayo hato. chevaTe pitAe kevalI bhagavaMtane vAta karI. bhagavaMte kahyuM. "vilaMba na karo... bhale dIkSA turata apAya." ane tarata ja dIkSAvidhi zarU thaI. odho levAnI vidhi thaI. ogho laIne bALaka nAcavA lAgyo. te ja vakhate te paDI gayo ane tatkALa tenuM mRtyu thaI gayuM
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 2 jaina itihAsanI jhalako AthI pitAne sakhata AghAta lAgyo. kevalajJAnI bhagavaMte AzvAsana ApatAM kahyuM, "A ja kAraNe meM mahotsava karavA jeTalo paNa vilaMba karavAnI nA kahI hatI. e AtmA enuM kalyANa sAdhI gayo che." e ja vakhate AkAzamAMthI eka devAtmA UtarI AvyA. kevaLajJAnI bhagavaMtane vaMdana karyuM. bhagavaMte pitAne kahyuM, "A ja tamArA suputrano AtmA ! have te devAtmA banI gayo che." . pitA AnaMdamizrita lAgaNIo anubhavavA lAgyA. devAtmA putre temane zoka karavAnI nA pADI. [26] trizalA ane devAnaMdAno pUrvabhava. trizalA ane devAnaMdA pUrvabhave anukrame derANI-jeThANI hatAM. eka vAra jeThANI devAnaMdAnA AtmAe derANI trizalAnA AtmAno hAra coryo. tenuM ghATaghaDAmaNa badalI nAMkhIne te paheravA lAgI. mAtra maratI vakhate te bolI ke, "mArI derANI to devI che devI; jeNe mArA taraphathI je kAMI sahana karavuM paDe te badhuM ja sahana karyuM." aMtima samayanA pazcAttApe tenuM ghaNuM pApa dhovAI gayuM. paNa je pApa rahI gayuM tenA pariNAme devAnaMdAnA tenA bhAvamAM vyAsI divasa bAda putra-ratna (vIra-prabhu)nuM apaharaNa thayuM. [20] haribhegamelI deva haripaigamelI deve prabhu-vIranA AtmAnuM garbhApahAranuM kArya karyuM hatuM. A kArya vakhate te devanuM eka hajAra varSanuM Ayu bAkI rahyuM hatuM. e samaya pUro thatAM te devAtmAno A dharatItala upara rAjakumAra tarIke janma thayo hato. bhAre musIbate te dharma pAmyo hato ane dIkSita thayo hato. A dIkSita sAdhu bhaviSyamAM devardhigaNi kSamAzramaNa thayA hatA. temaNe dhAraNAthI rakSAyelA dharmazAstrone lekhana karAvIne granthArUDha karIne surakSita karyA hatAM. [8] AbhUzeThanI sAdharmika bhakti tharAdanA Abhu zeThanI sAdharmika bhaktinI suvAsa cotarapha vyApI hatI. emaNe 36 choDanuM ujamaNuM karyuM tyAre 360 sAdharmikone puSkaLa dhana vagerenuM dAna karIne temano uddhAra karyo hato. ekavAra emanA ghera ekIsAthe - ekAeka te paNa caturdazInA divase eka bhAI parIkSA karavA mATe 36 hajAra sAdharmikone laIne AvI gayA. AbhU zeThane caturdazIno pauSadha hato, paNa gharamAM temanA bhAI jinadAsa hatA. jarAya akaLAyA vinA, bhAre ullAsathI, ekAeka AvI caDelA tamAma
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako sAdharmikonI paMca pakavAnathI bhakti karIne vidAya ApI sahu stabdha thaI gayA. AvI kasoTI karavA badala kSamA yAcIne sahu vidAya thayA. [29] vastupALano munIma maMtrIzvara vastupALanA munIme eka vAra hisAbamAM garabaDa karI. enI corI pakaDAI gaI. jaina sAdharmika bhAI hovAnA kAraNe tene jelamAM nahi besADatAM potAnI ja havelInA eka khaMDamAM tene najarakeda' jevI sajA karI. paNa nagaranA dharmIjanone ATaluM ya na gamyuM. temaNe AcArya bhagavaMtane phariyAda karI. AcArya bhagavaMtanA kahevAthI vastupALe munImane najarakedamAMthI paNa mukti ApI. kAlAMtare A bhAI dIkSAnI bhAvanAvALA thayA. dIkSA devAmAM AvI; paraMtu vastupALane te aMgenI pAtratA tenAmAM na jaNAI. paraMtu jyAre varSo pachI vidvattA AvavAnA kAraNe paMnyAsapada upara ArUDha karavAnI vicAraNA thaI tyAre te aMge dIrghadraSTA vastupALe potAno virodha darzAvyo. paNa gurudevanA Agrahane joIne temaNe vAta vALI letA kahyuM, "bhale. padastha karo. paraMtu AcAryapada to bhaviSyamAM na ja Apazo." kAlAMtare AcAryapada upara ArUDha thavAnI vAta AvI. tyAre vastupALe namratApUrvaka potAno virodha darzAvyo. paraMtu to ya AcAryapada ApavAmAM AvyuM. bhaktonA dabANa AgaLa ane gurudevanI paNa icchA sAme vastupALa mauna rahIne haTI gayA. kharekhara vastupALano bhaya sAco Tharyo. nUtana AcAryane AcAryapadanuM ajIrNa thayuM. temaNe guru sAme bagAvata pokArI aneka prakAranI zithilatAono bhoga to banyA; paraMtu dezakALanA hisAbe te zithilatAone kSantavya gaNAvI. AthI aneka sAdhu-sAdhvIo paNa unmArgagAmI banavA lAgyA. gurudroha ane zithilatA be ya moTA doSa ! paNa tethIya vadhu moTo doSa maMtrIzvare zodhI kADhelo - apAtratA ! pachI zuM bAkI rahe ? [30] nAgazrInuM kaDavI tuMbaDInuM zAka jyAre nAgazrIe jhera svarUpa banI gayelI kaDavI tuMbaDInA zAkane ThekANe pADavA jANIbujhIne bhikSArthe padhArelA dharmaruci aNagArane vahorAvI dIdhuM; jyAre dharmaruci mahAtmAe svayaM ArogI laIne potAnA prANa kurabAna karIne
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14. jaina itihAsanI jhalaka aneka jIvonA prANanI rakSA karI; jyAre e gamakhvAra ghaTanAnI nagarajanone khabara paDI tyAre sarvatra hAhAkAra macI gayo. AcAryadeve potAnA ziSyone AjubAjunA gAmomAM mokalI ApyA temanA dvArA core cauTe UbhA rahIne tamAma lokone khabara ApavAmAM AvI ke nAgazrI nAmanI eka strIe munihatyAnuM ghora pApa karyuM che. nAgazrIne tenA jAtabhAIoe tiraskArIne nagaramAMthI hadapAra karI. bicArI ! dIrgha kALa sudhI saMsAramAM bhaTakI. A nAgazrI eka vAra sukumAlikA thaI. sAMsArika jIvanamAM bhayaMkara trAsa anubhavIne sAdhvI thaI. gurunI uparavaTa jaIne sAdhanA karatAM eka vAra pAMca parapuruSo sAthe vezyAne joIne tevo AnaMda pAmavAnuM niyANuM karyuM ane tenA phaLarUpe draupadI thaI svayaMvaramAM arjunane ja varamALA nAMkhavA chatAM bAkInA cAreya pAMDavonA gaLAmAM paNa varamALA jovA maLI, tenuM kAraNa A niyANuM ja hatuM. [31] bhaviSyamAM gozAlakanI prathama dezanA anaMtakALa pachI eka samaya evo AvI lAgaze ke, jyAre paramAtmA mahAvIradevane - potAnA gurune - raMjADanAro; temane bALI nAkhavA sudhInA yatno karanAro gozAlaka kevaLajJAna pAmaze ane aMte mokSamAM jaze. kevaLajJAna pAmIne te je pahelI dezanA Apaze temAM zrotAone potAnI pUrvabhavonI kALI kathA saMbhaLAvaze ane teno upasaMhAra karatAM kaheze ke, "he bhavyAtmAo ! tame kadI paNa koI paNa prakAranI dharmagurunI niMdA ke AzAtanA karazo nahi, nahi to mArA jevA bhayaMkara hAla-havAla thaze." [32] dhanamitra ane dhanazarmA ujjayinI nagarInA vaNika dhanamitre potAnA bALa-putra dhanazarmA sAthe dIkSA lIdhI. ekadA unALAnA vihAramAM bALa-muni kAramI tRSAthI pIDAvA lAgyA. pitA-munine dayA AvI jatAM pAsenI nadInuM pANI pI levA jaNAvyuM. potAnI hAjarIthI te pANI nahi pIe evI kalpanA karIne pitA-muni jhaDapathI AgaLa vadhI gayA. bALa-muni nadItaTanI dhagadhagatI retImAM ja besI gayA. asahya tRSAthI temano jIva nasanasamAMthI kheMcAto hato. thoDI miniTomAM ja pariSaha sahavA maLyo. tenI bhAre prasannatA sAthe bALa-munie prANa choDI
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalaka 15 dIdhA. te devAtmA thayA. tarata ja upayoga mUkIne pote kyAMthI AvIne deva thayA che ? te jANI lIdhuM. tatkALa A dharatI upara AvyA. badhA munione vaMdana karyuM, paNa pitA-munine vaMdana na karyuM. bIjA munioe devAtmAne tenuM kAraNa pUchyuM tyAre teNe jaNAvyuM ke, "te mArA pitA-muni che. temaNe mane nadInuM kAcuM pANI pI levAnI mohagarbhita salAha ApI hatI. jo meM tema karyuM hota to mAruM sAdhu jIvana kevuM pAyamAla thaI jAta ? sAruM thayuM ke meM tema na karyuM. AthI ja huM marIne deva thayo chuM. AvI salAha ApanAra vyakti sAMsArikapaNe pitA che eTalA mAtrathI vaMdanIya zI rIte banI zake ? A sAMbhaLIne pitA-munine potAnI bhUla upara bhAre pazcAttApa thayo. [33] abhayadevasUrijInuM gurvAjJAnapAlana e hato dhArAnagarIno zreSThIputra abhaya. bharayauvanamAM virakta thaIne jinezvarasUrijI mahArAjA pAse dIkSA lIdhI. abhayamuni badhA prakAranA puNyanA svAmI hatAM. vidvattA, vyAkhyAnazakti, rUpa vagere badhuM ja ahIM ekatrita thayuM hatuM. eka vAra to emanA madhurakaMThane kAraNe rAjakumArI mohI paDI hatI. vaLI ekavAra vyAkhyAnamAM yuddhanuM varNana karatAM zrotAjanomAM rAjapUtoe myAnamAMthI talavAra kheMcI kADhI hatI. mAro... mAro.. karatAM teo UbhA thaI gayA hatA. A be prasaMgone dhyAnamAM laIne gurudeve abhayamuninA patananI zakyatAne khatama karI nAMkhavA mATe cha vigaInA AjIvana tyAganI ane tenI sAthe mAtra juvAranuM ja dravya vAparavAnI pratijJA ApI hatI. abhayamunine abhayadevasUri banAvIne gurudeva devaloka thayA. kAlAntare nIrasa ane vAyaDA khorAkanA sevanane lIdhe abhayadevasUrijIne koDha thayo; atyanta cepI ane bhAre pIDAkAraka. roga eTalI hade vakaryo ke samAdhi TakavAnuM paNa muzkela banI gayuM ethI ja emaNe khaMbhAta pAse AvelI zeDhI nadInA kinAre AjIvana anazana karavAnI pUrI taiyArIo karI lIdhI parantu te ja vakhate padmAvatIjIe pragaTa thaIne temane anazana karatAM vAryA; eTaluM ja nahi, parantu temanI rogapIDAne zAMta karI ane temane zeSa jIvana AgamagraMthonI TIkA racavAmAM lagAvI devAnI namra vinaMtI karI. tyAra pachI abhayadevasUrijIe nava aMgonI TIkA taiyAra karIne jainazAsananI benamUna sevA karI.
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 jaina itihAsanI jhalako [34] kIrtidhara ane sukozala pitA kIrtidhara dIkSita thaIne eka vAra potAnA nagaranI bahAranA udyAnamAM AvyA. pitAnI pAchaLa putra sukozala paNa dIkSA laI le te bhayathI rAjamAtA sahadevIe temane nagarapravezanI manAI karI. A vAtanI sukozalane khabara paDatAM tene bhAre AghAta lAgyo. udyAnamAM jaI pitA-muni pAse khUba raDIne kSamA mAgI. mAtAnI bhUlanA prAyazcittarUpe dIkSA ApavA Agraha karyo. A vAta jANIne saghaLAya kuTuMbIjano AvI gayA : sahue - khAsa karIne mAtAe sukozalane khUba samajAvyo, paNa mAtAnA ja anAryazA AcaraNe trAsI gayelo sukozala potAnA nizcayamAM aDaga rahyo. saMsArIjanonI svArthamayatA joIne tenuM aMtara valovAI gayuM hatuM. patnI citramALAne sagarbhA avasthAmAM mUkIne sukozale pitAmuni pAse dIkSA lIdhI. pitA-putra munio ghora tapazcaryA sAthe saMyamajIvananI utkRSTa ArAdhanA karavA lAgyA. rAjamAtA sahadevI tIvra ArtadhyAnamAM mRtyu pAmIne vAghaNa thaI. yogAnuyoga eka ja vanamAM be munio ane vAghaNa sAmasAmAM AvI gayAM. aMta samaya najIka jANatA banne munio dhyAnastha UbhA rahI gayA. pUrvabhavanA vairabhAvathI vAghaNa bannenA zarIra dhIme dhIme khAI gaI. apUrva samAdhimAM rahIne banne munio kSapakazreNi mAMDIne kaivalya pAmIne mokSamAM gayA. [35] gUrjarezvara kumArapALa gUrjarezvara kumArapALanA samayamAM saMghamAM ekatA jaLavAI rahe; koI saMgharSa pedA na thAya. e mATe keTalIka vyavasthAo vicArAI hatI. AnA anvaye eka mahAtmAne nagaramAMthI vihAra karavo paDe tema hato. parantu jarAya akaLAyA vinA temaNe gUrjarezvarane jaNAvyuM ke, "mAre vyAkhyAnamAM mannAdhirAjazrI navakAranA pAMca padonuM varNana cAle che. jo tame saMmati Apo to huM te varNana pUruM karyA bAda vihAra karuM." gUrjarezvare saMmati ApI. lagAtAra soLa varSa sudhI pAMca pado upara varNana cAlyuM. paNa to ya vacanabaddha gUrjarezvara te mahAtmA pratye jarAya akaLAyA nahi. [36] dharmadattamunino ahaMkAra e sAdhu bhagavaMta Apa-baDAzamAM pAvaradhA hatA. ethI ya vadhu vicitra vAta to e hatI ke teo potAne sAva tuccha kahIne bhayaMkara mAyAmAM ramatA
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalaka hatAM. emanA koI puNya ane ghora tapAdinA prabhAve jAtya vairI pazuo paNa vaira bhUlI jaIne emanI pAse besI rahetAM. eka vAra e mahAtmAnA saMsArI pitA RSabhadatta vaMdanArthe AvyA. temaNe mahAtmAnI A siddhinI bhAre anumodanA karI. tyAre munie kahyuM, "mArI vAta karatAM mane zarama Ave che. e AtmazlAghA kahevAya. tame mArA pelA ziSya pAse jAo e tamane mArA vikAsanI saghaLI vAta karaze." - A mahAtmAnuM nAma dharmadatta muni hatuM; AvI mAyAyukta ApabaDAInA kAraNe temaNe strIveda bAMdhyo. [30] maNiudhota mahArAja mahopAdhyAya zrImad yazovijayajI mahArAjAnA samakAlIna tapasvI mahAtmA; nAma maNiudyota mahArAja. ghora sAdhanAmaya temanuM jIvana. ekadA temane pIThamAM pAThuM thayuM. darakAra na karavAthI temAM rasI thaI. temAM puSkaLa jIvAto pedA thaI. teo asahya vedanA bhogavavA lAgyA. paNa temAMya temanI citta prasannatA koI anokhI ja hatI. eka vAra teo rAtre kAyotsarga kAryamAM lIna hatA. te vakhate AkAza mArgethI pasAra thatAM koI devAtmAe temane dhyAnastha joyAM. darda joyuM; vedanA joI cittanI apAra prasannatA joI. te stabdha thaI gayo. nIce mahAtmA pAse Avyo. kAyotsarga pUrNa thayA bAda devAtmAe hAtha joDIne kahyuM, "Apa saMmati Apo to eka ja kSaNamAM A darda maTADI dauM." mahAtmAe kahyuM, "devAtmA ! bhUlathI paNa evuM kazuM karIza nahi. A pAThuM to pratyeka samaye mArI anaMtI karma-vargaNAno kSaya karavAmAM mane asAdhAraNa sAtha ApI rahyuM che. e kAMI mArI Apatti nathI paNa parama saMpatti che. ene dUra karAya ja nahi. mATe tuM zAMtithI ahIMthI ravAnA thaI jA." ane mahAAtmAnI mahAmastIno vicAra karato, vaMdana karato devAtmA tyAMthI vidAya thaI gayo. [38] zrIguptasUrijI ane goviMda mahAna jainAcArya zrI guptasUrijI ! teo jabbara vAdI hatAM. temanI vAda-khyAtithI goviMda nAmano vAdI IrSyAthI jalato hato. teNe jaina dharmazAstrono sAMgopAMga abhyAsa karavA mATe vAraMvAra jainI dIkSA lIdhI. vAraMvAra dIkSA choDIne zrI gupta AcArya sAthe vAda karyo. dareka vakhate hAra pAmyo.
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 jaina itihAsanI jhalako pharI koI dUranA pradezamAM dIkSA laIne pharI joradAra zAstrAbhyAsa zarU karyo. emAM eka vAra vanaspati AdimAM jIvatattvanI siddhi karatAM zAstrane bhaNavA lAgyo. jIvasiddhinA tarko eTalA badhA sacoTa hatAM ke bIje divase jyAre te goviMdamuni zaucAdi mATe bahAra nIkaLyA tyAre vRkSo vageremAM temane sAkSAta jIva-tattva dekhAtuM hoya tevI pratIti thavA lAgI. "AvA mahAna dharmazAstronuM adhyayana te dharmazAstranI bhUlo zodhavA mATe huM karI rahyo chuM ! dhikkAra che, mane !" goviMdamuninuM aMtara bolavA lAgyuM. guru pAse jaIne saghaLI vAta karI ane prAyazcittapUrvaka sAcI dIkSA ApavA vinaMtI karI. e vakhate enI AMkhamAMthI daDadaDa AMsu vahI jatAM hatAM. have goviMdamuni sAcA jaina sAdhu banyA. [39] jIvadayAno pariNAma e brAhmaNa putra cauda vidyAno pAragAmI hovA chatAM ene kadI kyAMya yaza ja na maLato. AthI e jIvanathI trAsI UThyo hato. e arasAmAM koI jJAnI mahAtmAno satsaMga thayo. temanI pAsethI jANyuM ke pUrvabhavamAM atyaMta zithila muni-jIvana jIvavAnA kAraNe teo satata "apayaza"nA bhAgI banavuM paDyuM che. vipraputre dIkSA lIdhI. ati zuddha ane ugra muni-jIvana jIvavA lAgyA. emAM ya jIvadayAno pariNAma to emane AtmasAt thaI gayo. eka vAra devasabhAmAM devendra prazaMsA karI. tene koI IrSyALu deva khamI na zakatAM hAthInuM rUpa laIne A dharatI para Avyo. potAnI sUMDhamAM laIne te munine uchALyA ane jorathI jamIna para paTakyA. e vakhate muni vicAravA lAgyA ke, "mArA dehanA pachaDAvAthI bicArA keTalA nirdoSa jIvo kacaDAI gayA haze ?' cittano A vicAra jANI laIne devAtmA stabdha thaI gayo. svarUpa pragaTa karIne muninI kSamA mAgIne vidAya thayo [40] yamunarAjAno pazcAttApa e yamuna nAmano nAstika rAjA hato. sAdhuone satAvavAmAM ene khUba AnaMda Avato. eka vAra dhyAnastha mudrAmAM rahelA daMDa nAmanA jaina sAdhune ITa-DhekhALAnA prahAro karAvI maraNa pamADyA. daMDamuni zukla dhyAnamAM ArUDha thaIne; yamunane upakArI tarIke kalpIne kSapaka zreNi upara caDyA. kevalya
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19 jaina itihAsanI jhalako pAmyA ne mokSa paNa pAmI gayA. temane mahotsava karavA devendra AvyA. yamune devendrane joyA. jayAre badhI vAtanI jANa thaI tyAre yamunane eTalo badho pazcAttApa thayo ke te ApaghAta karavA taiyAra thayo. deve ApaghAtane arthazUnya ane janmAMtaramAM anarthakara samajAvIne vAryo. pachI yamune dIkSA lIdhI. je divase tene munihatyAnuM pApa yAda Ave te divase upavAsa karavAno saMkalpa karyo. satata upavAsa cAlu rahyA. jIvanazuddhi karatAM yamuna munie kalyANanI keDI pakaDI lIdhI. [41] ratnaprabhasUrijI - pArzvanAtha prabhujInA zAsananA pAMcamA paTTadhara ratnaprabhasUrijI mahArAjA ! potAnI viziSTa zakti dvArA bIjuM rUpa banAvIne osIyA ane koraTAmAM mahA suda pAMcame ekIsAthe jinabiMbonI pratiSThA karI. potAnA mULabhUta dehathI osIAmAM pratiSThA karI. jyAre vaikriya mAyAvI dehathI koraTAmAM pratiSThA karI AthI koraTAnA jaina saMghane khUba mAThuM lAgI gayuM. ratnaprabhasUrijI mahArAjanA ziSya kanakaprabhavijayajI te varSe koraTAmAM cAturmAsa hatA. temane ja bhAre AnAkAnI chatAM-dabANa karAvI koraTA saMghe AcAryapada upara ArUDha karI dIdhAM ane koraTA saMgha temanI AjJA nIce AvI gayo. hajI to paramAtmA mahAvIradevanA nirvANane eka so varSa pUrAM thayAM na hatAM tyAM ja Avo saMghabheda thayo. tenuM pUjaya ratnaprabhasUrijIne bhAre duHkha thayuM. potAnuM osIAnuM cAturmAsa pUrNa karIne - vagara vinaMtIe teo koraTA padhAryA ane vyAkhyAnamAM vAta kADhIne pote ja potAnA paTTadhara AcArya tarIke kanakaprabhamunine jAhera karIne vAsakSepa karyo. temaNe kahyuM ke, "koraTA saMghane dhanyavAda che ke teNe mAro boja ocho karI Apyo." saMghanA pratyeka sabhyanI AMkhe AMsu hatAM. kanakaprabhamuni paNa raDatA hatA. sahue kSamA mAMgI jaina saMghanI ekatA abAdhya banI gaI. e pachInuM cAturmAsa ratnaprabhasUrijIe koraTAmAM karyuM ane nUtana AcArya kanakaprabhasUrijIe osIAmAM karyuM. sarvatra jayajayakAra thaI gayo.
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 jaina itihAsanI jhalako [42] puSpazAlano vinaya paramAtmA mahAvIradevanA samayanI A vAta che. e zreSThIputra hato. khUba ja saraLa chatAM khUba ja jaDa. pitAe tene eka vAta barobara zIkhavI rAkhI hatI ke koI paNa moTA dekhAya to tene page lAgIne vinaya karavo. A vAtano amala pitA tarapha thayo. te putra pitAne kAyama page lAgyA kare. paNa jayAre e vAra pitAjIne gAmanA mukhIne page lAgatA joyA tyArathI te gAmanA mukhIne paNa page lAgavA lAgyo. ema mukhIne abhayakumAra mantIzvarane praNAma karatA joyA tyArathI te manjhIzvarane paNa vAraMvAra praNAma karavA lAgyo. matrIzvarane magadhAdhipati zreNikane, ane zreNika rAjAne, paramAtmA mahAvIradevane praNAma karatAM joyA eTale te zreNikane tathA chelle paramAtmAne punaH punaH praNAma karavA lAgyo. basa. paramAtmAnI sanmukha page lAgIne kalAko sudhI Ubho rahyo. prabhue tene kahyuM, 'praNAma karavAnA vinaya karatAM paNa ucca kakSAno vinaya sAdhu thaIne tamAma AjJAonuM yathAzakti pAlana karavuM te che." tarata pitAnI AjJA laIne te zreSThIputra sAdhu thayA, suMdara ArAdhanA karIne AtmakalyANa sAdhyuM. temanuM nAma hatuM puSpa zAla. [43] hAthIno jIvadayApariNAma koI rAjAnuM sainya zatru sAthe khUnakhAra jaMga khelI rahyuM hatuM tyAMthI thoDeka ja dUra udyAna hatuM. tyAM keTalAka munio padhAryA hatA. yuddhamAM kAma karIne thAkelA hAthIone te udyAnamAM ArAma ApavA mATe bAMdhavAmAM Avyo hato. hAthInI najara satata te munionI jIvanacaryA tarapha rahevA lAgI. munionA jIvananuM pradhAnakArya jIvadayA hatuM. e joIne hAthInA pariNAma jIvadayAmaya thaI gayAM. jyAre tene pharI yuddhabhUmi upara laI javAmAM Avyo tyAre te laDavA mATe jarAya sajja na thatAM sahune Azcarya thayuM. koI nivRtta vRddha mahAvate salAha ApI ke tenI sAme hAthIone goThavIne kRtrima laDAI karAvo te jovAthI tene porasa caDhaze ane pharI te laDavA lAgaze. kharekhara tema ja thayuM.
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako [44] jainAcArya rudra e hatA, mahAna jainAcArya - rudra. emanA cAra ziSyo jabarA zAsanaprabhAvaka hatA. eka vAra cAreya ziSyo cAturmAsanA bhinna bhinna sthaLomAM bhAre moTI zAsana prabhAvanA karIne gurudeva pAse pAchA pharyA tyAre gurudeve temane koIne jarAya sanmAnyA nahi. "tame suMdara kArya karI AvyA." eTalA prazaMsAnA be zabdo paNa kahyA nahi. AthI cAreya ziSyono utsAha tUTI paDyo. temaNe kAyama mATe zAsanaprabhAvaka ArAdhanAo choDI dIdhI. AthI guru ane tamAma ziSyo durgatimAM gayAM. [45] motIzA zeThanA putra khemacaMdabhAI e hatA, zeTha motIzAnA putra khemacaMdabhAI. duSkarmanA yoge dhaMdhAomAM sarakhAI na AvatAM. dhIme dhIme sthiti ekadama ghasAI gaI. leNadAronA dhasArAne khALavo muzkela thaI paDyo. temaNe korTamAM nAdArI noMdhAvI nAmadAra korTa samakSa tamAma sthAvara-jaMgama milakata noMdhAvIne jyAre teo korTanA khaMDamAMthI bahAra nIkaLatA hatA tyAre acAnaka emano hAtha kAna para gayo ane cAMdInI vALI dhyAnamAM AvI. mana bolI UThya, ""re ! A vALI to noMdhAvavAnI huM bhUlI ja gayo !" tarata pAchA pharIne vALI noMdhAvIne teo ghera gayA. e vakhate nyAyAdhIzanI AMkhamAM AMsu UbharAI gayAM. [46] "avyakta' nAmanA nilava vIra-prabhunA nirvANa bAda 214 varSe trIjA nilaMva (niva) thayA. zvetAmbikA nagarImAM aSADhabhUti nAmanA jainAcArya thayA. teo potAnA ziSyone AgADha (jene adhUrI mUkI na zakAya tevI) yoga-kriyA karAvI rahyA hatA. A kALamAM temano kALadharma (mRtyu) thaI gayo. teo saudharma devalokamAM AvelA nalinI gulma vimAnamAM deva thayA. ziSyone yogakriyA pUrI karAvavA mATe temaNe tarata ja svamUtakamAM potAnA AtmAno praveza karAvyo. AthI ziSyone e satyanI gaMdha paNa na AvI ke temanA guru aSADhAcArya kALadharma pAmI gayA che ane deva thayA che. jyAre ziSyonI yogakriyA pUrI thaI tyAre te ja gurue saghaLI sAcI hakIkata kahI; ane teo antardhAna thaI gayAM. A Azcaryajanaka ghaTanA uparathI keTalAka ziSyo vimAsaNamAM paDI gayA
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako ke have sAdhu tarIke kayA sAdhune ApaNe vaMdana vagere karavAM ? kema ke dekhAya sAdhu ane jo te hoya devAtmA to tene ApaNAthI vaMdana zI rIte thAya ? Ama vicArIne temaNe 'tamAma sAdhuone vaMdana baMdha karI dIdhuM. AvuM zaMkAzIla pratipAdana karavA badala te ziSyo "avyakta' nAmanA nitava tarIke jAhera thayA vaDIla ane jJAnI sAdhuoe temane ghaNuM samajAvyuM ke A rIte vaMdanavidhi baMdha na karAya. jeo pote ema kahe ke, "ame sAdhu chIe." temane tamAre vaMdana karavuM joIe. paNa A ziSyo sAmo savAla karavA lAgyA ke, "je sAdhu nahi hoya te potAne sAdhu ja kaheze" ane tethI zuM tene amAre vaMdana karavuM ? to to doSa lAgI jAya. vaDIloe samajAvyuM ke, "tame jo zuddha sAdhu-buddhithI temane paNa vaMdana karavAno vyavahAra karazo to tame doSita nahi karo." paNa to ya temaNe A vAta mAnI nahi ane tamAma sAdhuone vaMdanavidhi baMdha karAvI. A nihrava banelA ziSyone balabhadra nAmano jaina rAjA ThekANe lAvyo., jyAre te sAdhuo vihAra karatAM tenA nagaramAM pravezyA tyAre temane pakaDI levAmAM AvyA. temane pUchavAmAM AvyuM ke, "tame sAdhu cho ke DAku ? amane to tame DAku ja lAgo cho." sAdhuoe dhrUjatAM dhrUjatAM kahyuM ke, "ame tadana sAcuM kahIe chIe ke ame DAku nathI paNa sAdhu chIe. mATe amane choDI mUko." tyAre rAjAe kahyuM ke, "A vAta jo sAcI hoya to tamAre paNa jeo potAne sAcA sAdhu kahe temanI vAta svIkArI laIne temane paNa vaMdanavidhi karavI joIe ne !" tejIne Takoro' ja basa thaI paDe ! e nyAye sAdhuo potAnI bhUla samajI gayA ane thayelA pAponuM prAyazcitta karIne zuddha thayA. [40] sumatinAtha svAmIjIno mAtAno nyAya A avasarpiNInA pAMcamA tIrthaMkara bhagavAna sumatinAtha svAmIjI. jyAre teo mAtAnA garbhamAM hatA tyAre rAjamAM eka prasaMga banI gayo. keTalAka samayathI oramAna mAtA enI zokyanA chokarAne sAcavatI hatI. koNa jANe ekAeka tenI buddhi bagaDI ane teNe te chokaro potAno
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23 jaina itihAsanI jhalako ja hovAno dAvo karyo. kharI mA gabharAI gaI. te rAjA pAse gaI ane potAno dIkaro meLavI ApavA vinaMtI karI. bannee e dIkaro "potAno" ja hovAno dAvo karyo. rAjA paNa mUMjhAyo. sAMje jamatI vakhate teNe rANIne A vAta karI. garbhanA prabhAvathI rANIne ukela daDI gayo. teNe kahyuM ke, "teno nyAya huM ja AvatIkAle sabhAmAM karIza.' bIje divase banne mAtAone rANIe kahyuM ke, "tamAro nyAya mAro garbhastha putra, janma pAmyA bAda samajaNo thaze tyAre karI deze." A sAMbhaLIne oramAna mA rAjI thaI. "bhale.. bhale." teNe kahyuM. tarata ja rANIe kahyuM ke, "je kharI mAtA hoya te kadI potAnA dIkarAnA virahane khamI zake nahi ane 'bhale bhale kahI zake nahi. mATe AvuM kahenArI strIno A dIkaro nathI evo huM pheMsalo ApuM chuM." [48] mahopAdhyAyajI zrI yazovijayajI mahArAjA mahopAdhyAyazrI yazovijayajI mahArAjA sAheba kAzImAM abhyAsa karIne nyAyavizArada'nuM biruda laIne gurudeva pAse gujarAtamAM pAchA pharyA. eka di' pratikramaNamAM koI zrAvake gurudevane vinaMtI karI ke sajhAya bolavAno Adeza yazovijayajI mahArAjane apAya. paNa aphasosa ! temane to AvI eke ya sajajhAya AvaDatI na hatI. AthI pelA zrAvake mArmika zabdomAM kahyuM, "te zuM kAzImAM ghAsa ja vAyA karyuM ke ?" bIje di' pratikramaNanA samaye yazovijajI mahArAje pote ja gurudeva pAse sajajhAyano Adeza mAMgyo. khAssA traNa kalAka sudhI e sajhAya cAlI. pelA zrAvakajI thAkI gayA te vakhate yazovijayajI mahArAje kahyuM, "pUNyAtmA ! kAzImAM je ghAsa meM vAtyuM hatuM tenA pULA bAMdhI rahyo chuM." A karNopakarNa sAMbhaLelI kathA che. [49] tAmalI tApasano tapa tAmalI tApase sATha hajAra varSano ugra tapa karyo. pAraNAnA divase je vAparato tene ekavIsa vakhata dhoIne sattvahIna karI deto. jo A ghora tapa jinAjJApUrvakano (samyakatva sahita) hota to tapanuM baLa eka hajAra sAdhuone mokSa pamADI zake teTaluM hatuM.
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 jaina itihAsanI jhalako [50] gozAlakano sAco pazcAttApa zrAvAstInagarImAM birAjelA paramAtmA mahAvIradeva upara choDelI tejalezyAnI Aga prabhune pradakSiNA daIne gozAlakanA dehamAM ja pravezI gaI. A Agano dAha asahya hato. jalato-baLato gozAlaka potAnA nivAsasthAna sudhI paNa pahoMcI zakyo nahi. rastAmAM tenI bhaktANI hAlAhalA nAmanI kuMbhAraNanA gharamAM pesI gayo. divase divase vedanA asahya banatI cAlI. tenI ArtanAdabharI cIso sAMbhaLI zakAya tevI na hatI. paNa chelle chelle tene potAnAM kALAM pApono pazcAttApa thayo. teNe bhaktamaMDaLane ekaThuM karIne potAnA tamAma kUDakapaTano hArdika ekarAra karyo. potAnA duSkRtyonI sAcI gaha karato gopAlaka samyaktva pAmI gayo. potAnAM pApono pazcAttApa karatAM gozAlakanI AMkhomAMthI bora bora AMsu paDye jatAM hatAM, te hIbakAM bharIne raDato hato. teNe tenA bhaktone pratijJA karAvI hatI ke temaNe tenA mRtakane marelA kUtarAnI jema bAMdhIne zrAvastInA rAjamArgo upara DhasaDavuM; te maDadA upara thuMkatA javuM ane moTethI bolavuM ke, "A nIca, pApI, gozAlaka che, jeNe paramAtmA mahAvIradevanI ati ghora azAtanA Adi karyo che." samyaktvanA prabhAve gozAlaka marIne bAramA devalokamAM gayo. [51] daMDavIrya rAjAnI sAdharmika bhakti e hatA, bharata cakrInA vaMzaja daMDavIrya rAjA. sAdharmika bhakti emanuM vyasana banI gayuM hatuM. AMgaNe jeTalA sAdharmiko Ave te badhAyanuM Atithya karyA pachI ja te bhojana karatA. ekadA devendra temanI parIkSA karI. daivI zaktithI karoDonI saMkhyAmAM zrAvako vidurgA (banAvyA, jANe ke pagapALA tIrthayAtrAo karatA karatA AvatA hoya tevI rIte temaNe nagara praveza karyo. daMDavIrya rAjA tamAmanI sAdharmika bhakti karavA tatpara thayA. paNa aphasosa ! sUrya namavA lAgyo toya hajI ghaNAMne bhojana karAvavAnuM bAkI hatuM. pratijJA mujaba rAjA daMDavIrye upavAsa karyo. ane...AvuM to sAta divasa sudhI cAlyuM. sAtamA divase tamAma sAdharmikonI bhakti pUrI thaI eTale rAjA daMDavIrya sAta upavAsa bAda savAre pAraNuM karyuM.
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako devendra tuSTamAna thayA ane temane divya dhanuSa tathA kuMDala vagere bheTa ApyA. [para tuMgIA nagarInA zrAvako ekAda prathama gaNadhara indrabhUti gautama svAmIjI tuMgIA nagarImAM padhAryA hatA. tyAMnA zrAvako uccatama koTinuM dhArmika jIvana jIvatA hatA. temane jANavA maLyuM ke tyAMnA moTI uMmaranA zrAvakomAM koI zrAvaka potAnuM AyuSya traNa varSa ATha mahinA kaheto hato to koI vaLI doDha varSa ke mAtra sAta mahinA ja kaheto hato. AnuM kAraNa temane e jANavA maLyuM ke je zrAvaka jayArathI kharekhara dharma ArAdhavA lAge che tyArathI ja te tenA AyuSyanI gaNatarI kare che. [53] baLadevano bhrAtRmoha moTA bhAI baLadevano zrIkRSNa upara asIma rAga hato mATe ja te mRtyu pAmyA toya temane jIvatA samajI temanuM mRtaka cha mAsa sudhI khabhe rAkhIne pharyA hatA. ane temane snAna, bhojana, zayana Adi kriyAo te te samaye karAvatA hatA. chevaTe je potAnA rathane bhUtapUrva sArathi siddhArtha dIkSA laIne deva thayo hato teNe baLadevajI pAse AvIne keTalAka TUcakA karyA; jenAthI baLadevajI pratibodha pAmyA. siddhArtha dave (1) marelI gAyane dUdha pAvAnAM, (2) baLI gayelA jhADane pANI sIMcavAnAM, (3) paththara upara kamaLa ugADavAnAM ane (4) kakaDe kakaDA thaI gayelA rathanuM samArakAma karavAnA dazyo khaDA karyA hatAM ane dareka vakhata jaNAvyuM hatuM ke, "jo marelA kRSNane baLadevajI jIvatA karI devAnA hoya to huM paNa A kema na karI zakuM ?" [54] puMDarika svAmIjIne kevaLajJAna yugAdhideva paramAtmA AdinAtha eka vAra zatruMjaya tIrthethI vihAra karatA hatA. te vakhate te paramapitAnI sAthe vihAra karavA taiyAra thayelA ziSyo sahita gaNadhara bhagavaMta puMDarIkasvAmIjIne prabhue pharamAvyuM ke, "tame ziSyaparivAra sahita A tIrthabhUmimAM rokAI javAnuM rAkho, kema ke A tIrthanA prabhAvathI tamane ane tamArA ziSyagaNane moTo lAbha prApta thavAno che." kharekhara... tema ja thayuM. pAMca karoDa munio sAthe puMDarIkasvAmIjI e tIrthabhUmimAM caitrI pUrNimAnA divase eka mAsanuM anazana karIne kevaLajJAna pAmyA.
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako [55] skaMdAcAryano svavirAdhakamAvA jIMdakAcAryajIe jyAre paramAtmA munisuvratasvAmIjInI pAse vihAra mATe AjJA mAgI tyAre prabhue te AjJA na ApatAM temaNe kAraNa pUchayuM. prabhue kahyuM, "tyAM tamane ane tamArA sAdhuvRndane maraNAnta upasarga naDaze." aMdAcArye pUchayuM, "bhagavad ! bhale upasarga Ave paraMtu ame ArAdhaka thaIzuM ke virAdhaka ?" prabhue kahyuM, "tamArA sivAya sahu ArAdhaka thaze." tarata sUrijI bolyA, "bIjA badhA jo ArAdhaka thatA hoya to mAro koI savAla huM vicArato nathI." dharmanItine A vidhAna mAnya na hovAthI prabhu mauna rahyA. jIMdakAcArya 500 ziSyo sAthe vihAra karI gayA. jainadharmanA kaTTara dveSI pradhAne rAjAne bharamAvIne kAvataruM karyuM jemAM 500 ziSyo ane skaMdakAcAryane ghANImAM pIlavAnuM nakkI thayuM. 499 pIlAI gayA. skaMdakAcArye pratyekane aMta samayanI ArAdhanA karAvI. jyAre chellA bALa sAdhune pIlavAno samaya Avyo tyAre tenI karuNa dazA jovAnI lAcArIne lIdhe skaMdakAcArye potAne pahelAM pIlI nAkhavAnI darakhAsta mUkI; paNa te amAnya thaI. ethI kaMikAcArya krodhAyamAna thayA. bALa-sAdhune ArAdhanA karAvIne temaNe "tapanA prabhAve rAjA, pradhAna sahita AkhA nagarano dAhaka bane tevuM niyANa karyuM. virAdhakabhAve mRtyu pAmIne deva thayA. tarata ja AkhuM nagara bALI nAkhyuM. te dharatI daMDakAraNyanA nAme prasiddha thaI. [56] vimalavAhana rAjA dhAtakIkhaMDanA airAvataH kSetranI kSemapurI nagarI ! vimaLa vAhana rAjA ! eka vAra bhayAnaka dukALa paDyo. rAjAe mAnavatAnAM anukaMpAnAM-kAryo karyA. vizeSataH bhAre ucharaMgathI sAdharmikonI mahinAo sudhI bhakti karI. A bhaktinA prabhAve temaNe tIrthakara nAmakarma bAMdhyuM. dIkSA laIne teo Anata nAmanA devaloke gayA. tyAMthI ApaNI chellI covIsImAMnA saMbhavanAtha nAmanA trIjA tIrthaMkaradeva thayA. temanA janma samaye kAramo dukALa pravartato hato. paraMtu temano janma thatAM ja deza-videzothI DhagalAbaMdha dhAnya AvyuM ane comera sukALa thaI gayo.
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ 27 jaina itihAsanI jhalako [50] khuzAladAsa zeThanI khumArI zeTha zAMtidAsanA putra lakSmIcaMda zeThanA putra khuzAladAsa zeTha hatA (zeTha kastUrabhAI lAlabhAInA vaDavAomAMnA eka) teo jainadharmanA pakkA anurAgI hovA sAthe dharmanI bhAre khumArIvALA hatA. eka vakhata zAsanapati paramAtmA mahAvIradevanA janmakalyANakano dina Avyo. varSonI paraMparA mujaba te divase bhavya varaghoDo kADhavAno hato. dara varSe AvA varaghoDAnI paravAnagI mAMgavAnI vidhi rAja pAse thatI na hatI. paNa A varSe rAjanA sUbAe zeThane paravAnagI mAMgI levA jaNAvyuM. zeThe sApha inkAra karyo. sUbedAra uzkerAyo. teNe zeThane keda karavA mATe ghoDesvAra sainya mokalyuM. zeThanI pAse paNa ArabonuM vaphAdAra sainya hatuM. beya sainya sAmasAmAM goThavAyAM. jo yuddha saLage to kadAca AkhuM amadAvAda bhaDake baLe. A bhaye mahAjana vacamAM paDyuM. sUbAe kahyuM, "zeTha nagara choDIne cAlyA jAya to ja sainya pAchuM kheMce." nagaranA nAzanI vAta AgaLa karIne mahAjane zeThane samajAvyA ane nagara choDI javA jaNAvyuM. potAnI havelInI surakSAnI khAtarI meLavIne zeThe nagara choDyuM. parantu jatAM jatAM temaNe kahyuM ke, "ekavIsa divasamAM ja dhUmadhaDAkA sAthe huM punaH nagarapraveza karIza." kharekhara khumArIvatA zeThe tema ja karyuM. dilhI sudhI lAgavaga lagADIne sUbAne khaseDavAmAM Avyo. zeThe bhavya rIte nagarapraveza karyo. [58] samyagdarzanano mahimA | magadha-nareza zreNike putra abhayane dIkSA levAnI saMmati ApI. abhaya dIkSA lIdhI. pachI bIjA putra koNike tophAna karyuM. pitAne jelamAM pUryA. mAra marAvyo. bIjI bAju ceDA mahArAja sAthe be khUnakhAra yuddho thayAM, jemAM eka karoDa esI lAkha mAnavo mRtyu pAmyA. ane chatAM.... zreNikanA manamAM abhayanI dIkSA badala prazcAttApa na thayo ke vIra-prabhu sarvajJa hatA chatAM abhayanI dIkSAnA nimitte sarjAnArA AvA bhayAnaka bhAvInI tene jANa na karyA badala prabhu upara tiraskAra pedA na thayo. A hato samyagdarzanano mahimA !
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 jaina itihAsanI jhalaka [59] jIvAnaMdasUrijIno bauddhAcArya sAtheno vAda e hatA, jIvAnaMdasUrijI. eka vAra temaNe saurASTranA vallabhIpuramAM koI bauddhAcArya sAthe vAda goThavyo. vAdamAM zarata e hatI ke je parAjaya pAme teNe, tenA ziSyoe ane tenA samagra saMghe saurASTra choDIne cAlyA javuM. kamanasIbe javAnaMdasUrijI parAjaya pAmyA. temaNe samasta jaino sAthe saurASTra choDIne zaratanuM akSarazaH pAlana karyuM. dakSiNa gujarAtamAM rahIne keTalAka samaya bAda have pUratI taiyArI thaI gaI che' evA vizvAsa sAthe e ja bauddhAcArya sAthe vAda goThavAyo. pharIthI jIvAnaMdasUrijI hAryA. zarata mujaba samagra gujarAtamAMthI tamAma jainone ucALA bharavA paDyA. tyAra bAda jIvAnaMdasUrijIe lagAtAra bAra varSa sudhI bauddhazAstro vagereno khUba UMDANathI abhyAsa karyo. tenI nabaLI kaDIone dhyAnamAM lIdhI. jyAre temane vijayano pUro vizvAsa Avyo tyAre punaH e ja bauddhAcArya sAthe vAda karyo. A vakhate zarata hatI ke parAjaya pAmanArA pakSe samagra bhArata khAlI karIne cAlI javuM. ane....boddhAcAryano parAjaya thayo. tamAma bauddho bhArata choDI cAlyA gayA. [60] pAlanapuranA navAba e hatA, pAlanapuranA koI navAbasAheba. eka vAra potAnA putra sAthe jamatA hatA. tyAre jainonuM mahAjana koI kAraNe navAbasAhebane maLavA AvyuM. jamatAM jamatAM navAbasAheba mahAjana sAthe vAto karavA lAgyA. ekAeka temanA putra rasoIyAne bUma pADIne kahyuM, "macchI lAva." A sAMbhaLIne tarata ja navAbasAhebe potAnA yuvAna putrane jorathI lApho mArI dIdho. temaNe kahyuM, "nAlAyaka ! ATaluMya bhAna nathI ke mahAjanazrI ApaNI sAme beThela che ? emanI AmanyA paNa te jALavI nahi ?" putre mahAjananI mAphI mAgI. [61] jagaDUzAhanI ahiMsA jagaDUzAha aputrIo hovAthI temaNe temanA bhAInA putrane dattaka tarIke lIdho hato. eka vAra tene sAthe laIne jagaDUzAha bhadrAvatIthI vahANamAM besavA
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako taiyAra thayA tyAre madhyAhna thaI gayo hato. khalAsIe kahyuM ke, "ApaNI sAme pahADI para je devI maMdira dekhAya che tenI najara madhyAhna samaye je vahANo para paDe che te tamAma DUbI jAya che, mATe hAla ame vahANa nahi haMkArIe." | devIne Ama karavAnuM kAraNa zuM ? te jANavA mATe jagaDuzAha te pahADI upara gayA. ane traNa upavAsa karIne beThA. devI pratyakSa thayAM. jagaDue devIne kahyuM ke, "A dakSiNamukhI derIne huM uttaramukhI karI dauM to tamArI rajA che ? AthI vahANo upara dRSTi nahi paDatAM koI vahANa madhyAnhe DUbI nahi jAya." | devIe tema karavAno inkAra karatAM jaga tenA page paDI jaIne karagaravA lAgyA. chevaTe te pahADInAM 108 pagathiyAMmAM pratyeka pagathiyA dITha akekA bokaDAno vadha mAMgyo, ane tarata ja devI aMtardhAna thaI gayA. jagaDUzAha 106 bokaDA pakaDI lAvyA. pahelA ane bIjA pagathiye pote ane potAno putra goThavAI gayA. bAkInA pagathiye 106 bokaDA goThavyA. pachI potAnI garadana upara talavAra jhIMkI. te ja vakhate devIe pratyakSa thaIne zeThano hAtha pakaDI lIdho. uttaramukhI derI banAvavAnI vAtamAM saMmati ApI. A thayA bAda koI paNa saratacUkathI madhyAnhe nIkaLI gayeluM vahANa DULyuM nathI. Ama nirdoSa mAnavono saMhAra kAyama mATe baMdha thaI gayo. Aje paNa dara varSe koyalA pahADInI devIno meLo bharAya che. tyAre devInI AratI utAryA bAda jagaDUzAha ane tenA putrane AratI utAravAmAM Ave che. [62] vAdidevasUrijI Abu pAse AvelA maMDAra gAmamAM vIranAga poravADa raheto hato. tenI jinadevI nAmanI patnI hatI. temaNe pUrNacaMdra nAmano eka dIkaro hato. temanA guru municaMdrasUrijI hatA. maMDAra pradezamAM joradAra dukALa paDatAM gurudeve vIranAgane madada karAvIne sahakuTuMba bharUca sthAnAMtara karAvyuM. kALajhALa garIbIne lIdhe ATha ja varSanA bALaka pUrNacaMdrane paNa masAlAnA paDIkAnI pherI karavI paDatI hatI. eka dI koI zeThane tyAM pUrNacaMdra gayo. zeTha koI kAmamAM hase eTale pUrNacaMdra bahAra besIne bALasulabha ramata karavA lAgyo. eka khUNe paDelA dekhAtA kolasA upADIne bIjI bAju nAkhavA lAgyo.
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 jaina itihAsanI jhalaka zeTha bahAra AvyA tyAre temaNe bIjA khUNe paDelA kaTakAne kolasAnA rUpamAM na jotAM sonAnA kaTakA tarIke joyA. zeTha khUba cakti thaI gayA. bALaka pAse badhA kaTakA bIjA khUNe naMkhAvIne zeThe potAnuM kAma karI lIdhuM. A vAtanI gurudeva zrI municaMdrasUrijIne khabara paDI. mAtApitAnI saMmati laIne pUrNacaMdrane dIkSA ApavAmAM AvI. tenuM nAma "rAma-caMdravijaya" rAkhavAmAM AvyuM. vi. saM. 115ramAM dIkSA thaI. TUMka samayamAM ja nUtana muni jabarA vidvAna thaI gayA. temaNe ane vAdIone harAvatA AcAryapadAdhirUDha thatAM temanuM nAma vAdidevasUrijI rAkhavAmAM AvyuM. koI prasaMge zAsanadevIe temane "yugapradhAna' kahyA hatA. digaMbarAcArya kumudacaMdrane AmaNe ja harAvelA. vi. sa. 1181mAM A vAda thayo hato. "nArI dehe koI AtmAno mokSa thaI zake ke nahi ?'' e prazna upara pa00 savAla-javAbo thayA hatA, paNa kumudacaMdra macaka ApI na hatI. chevaTe vAdivetAla zAMtisUrijI mahArAjAnI uttarAdhyana sUtranI pAieTIkAnA AdhAre nArI-mokSano vicAra mUkyo. kumudacaMdrane te upanyAsa na samajAtAM teNe lekhita mAgyo. paNa toya te uttara na vALI zakyA, chevaTe teno parAjaya jAhera thayo. jainoe jabbara vijayotsava karyo. rAjA siddharAja paNa temAM harSabhera joDAyA. vijetA AcAryazrI gujarAtanA hovAthI rAjAne temanA vijayanuM bhAre gaurava hatuM. vijayayAtrAmAM AcAryazrIne Teko daIne rAjA cAlyA hatA. vijayanI khuzAlImAM gurubhakta zeTha thAhaDe bhATa, yAcako vagerene traNa lAkhanuM dAna karyuM hatuM. rAjAe AcAryazrIne chAlA vagere bAra gAmo, ane eka lAkha dravya dAnamAM jAhera karyuM, paraMtu teno asvIkAra thayo. pachI te rakamamAMthI pATaNamAM bhavya jinAlaya banAvavAmAM AvyuM. A vAdidevasUrijIe sADA traNa lAkha lokone navA jaina banAvyA hatA. [63] kAkajaMgha rAjA e rAjAnuM nAma kAkajaMgha hatuM. teNe dika-parimANa (dizAnuM gati-niyamana) vrata lIdhuM hatuM. eka vakhata kokAse banAvelA vimAnamAM jatAM ekAeka tene yAda AvyuM ke have tenA vratanI maryAdA pUrI thaI gaI che. eTale pahoMcavA mATe sthaLa dUra hovAthI - tyAM na jatAM - tyAMthI ja vimAna pAchuM vALavA yata karyo.
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalaka 31 paNa aphasosa ! kAkajaMghanI sAme racAyelA SaDayaMtranI rUe vimAnane pAchuM vALavA aMgenI khIlI kRtrima goThavI devAmAM AvI hatI. AthI vimAna pAchuM pharI zake tema na hatuM. tyAM ja nIce utAre to te zatrudeza hato. tyAM aneka bhaya hatA. have to vimAne AgaLa ja vadhavuM joIe parantu temAM vratabhaMga thato hato. AthI vratabhaMga karatAM jIvanabhaMganI bahetaratA samajIne vimAna te ja pradezamAM nIce utArI devAmAM AvyuM. kaliMgAdhipati zatrurAjanA hAthe kAkajaMgha keda thayo. tene khAvAnuM ApavAno pratibaMdha mUkavAmAM Avyo. parantu kAkajaMghanA aneka guNo sAMbhaLIne raMjita thayelI zatrudezanI prajAe kAgaDAne bali pheMkatA hoya tevo dekhAva karIne jelamAM khAvAnA TukaDA pahoMcADavAnuM zarU karI dIdhuM. aMte kAkajaMghanA putre kaliMga upara AkramaNa karIne pitAne kArAgAramAMthI mukta karyA. kaliMga upara vijaya maLyo. paNa kamAla ! kaliMganI sarahado sImADA ghaNA lAMbe sudhI hatA. kAkajaMghanA dikparimANa vratanI maryAdAnI bahAra jatA hatA. AthI te deza uparanuM potAnuM Adhipatya na svIkAratAM kaliMganarezane ja te deza praznaH soMpI dIdho. [64] metAryane pratibodha be mitra-devo hatA. teo AtmAnA hitanI ciMtA satata karatA hatA. eTale devalokamAMthI vahelA vidAya (cyavana) thanArA deve mAnavalokamAM dharma pamADavA AvavA mATe mitradeva pAse kola lIdho. samaya thatAM te deva cyavI gayo ane caMDAla kuTuMbamAM putra tarIke janmyo. A kuTuMbanI strIe tenI zeThANI sAthe karAra karyo hato ke jo tene putraprApti thaze to paraspara saMtAnonI tatkALa adalAbadalI karaze. A karAranI rUe A putrane zeThane tyAM tatkALa mUkI devAmAM Avyo ane te zeThanA putra tarIke ja moTo thayo. tenuM nAma metArya paDyuM. pelA mitradeve-kola ApyA mujaba metAryane pratibodha karavA ghaNI mahenata karI paNa te niSphaLa gaI. metAryanA ATha rUpavatI kanyA sAthenA lagnano divasa AvI gayo. mitradeve lagnanA varaghoDAmAM bhaMga pADI dIdho. metAryanI je kharI mAtA hatI te raDavA lAgI. tenI pAsethI saghaLI vAta jANIne pitA doDIne metAryane vaLagI paDIne kahevA lAgyA, "tuM to mAro kharo dIkaro che ! ghera cAla... vagere."
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 jaina itihAsanI jhalako mAtAnI vAta sAMbhaLatAM metAryanI jAti lokone jANavA maLI. AthI lagna baMdha rahyAM. metAryane jAheramAM apamAnita thavAno sakhata AghAta lAgyo. mitradeve tene saMsAra-tyAga karavA mATe pharI preraNA karI. rIse bharAIne metAye kahyuM, "A rIte to saMsAra nahi ja tyAguM. have to eka vAra tuM mAruM pUruM sanmAna karAvI de. tyAra pachI jarUra saMsAra tyAgIza." AthI mitradeve metAryane ratno hagato bakaro Apyo. e bakaro laIne metArya magadhapati zreNika pAse gayo. ratno choDatA bakarAne joIne zreNika stabdha thaI gayo. metAryo rAjakumArInI mAgaNI karI. zreNike kahyuM, "tArI jAti ucca hoya to tuM pahelAM sAbita kara." te mATe zreNike traNa kaThora vastuo metArya sAme mUkI. te traNeyamAM metArya pAra UtarI jatAM magadhaze potAnI dIkarI paraNAvI. A rIte metAryanuM apamAna sApha thaI gayuM. tenuM bhAre sanmAna thayuM. AthI pharI mitradeve dIkSAnI yAdI ApI. paNa metArya "kAla" upara vAta TALato gayo. ema karatAM bAra varSa vItI gayAM. aMte metArya muni thayA. [65] vastupALano jamaNavAra vastupALanI e bhAre moTI saratacUka thaI gaI ke pote yojelA jamaNavAramAM koI zeThanA karmavazAt nirdhana banI gayelA putrane AmaMtraNa ApI na zakyA. teNe coryAsInI jJAtinI maLelI sabhAmAM jAhera karyuM ke, "ame garIba chIe eTale amane AmaMtraNa ApavAmAM AvyuM nathI. paNa have eka vAta mAre jAhera karI devI che ke te vastupALa-tejapALa vidhavAnA putro che. e to nasIbanI vAta che ke teo mahAmAtyapade beThA che. A sAMbhaLIne coryAsInI jJAti-sabhAmAM sannATo bolAI gayo. sahune vIjaLI jevo AMcako lAgI gayo. sabhAmAM hohA thaI gaI. kahevAya che ke te vakhate je vastupALa-tejapALanA jamaNavAranA virodhamAM UThI gayA te vIsA (pUrA) kahevAyA; bAkInA dazA (aDadhA) kahevAyA. [66] vajasvAmIjI ane zatruMjayano uddhAra jAvaDazA khUba zrImaMta hatA. emanI hAjarInA samayamAM ja tIrthAdirAja zrI zatruMjayano adhiSThAyaka kapardI deva mithyAdRSTi thayo hato. teNe tIrthane azuci-tattvothI ghaNuM nukasAna pahoMcADI dIdhuM hatuM. A bAbatano kheda jAvaDane hato. vipula saMpatti chatAM teno upayoga A tIrtharakSAmAM thaI zakato nahi
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalaka tethI te udvigna hatA. eka vAra potAnA mananI vAta AcAryadevazrI vajasvAmIjIne karI. banne parasparane pUraka bane to jarUra kAma thAya ? evuM AcArya bhagavaMte jaNAvyuM. tIrtharakSA mATe AdhyAtmika baLonI sAthe sAthe dhananA bhautikabaLanI paNa jarUriyAta hatI. AcAryazrInA sUcana mujaba jAvaDazAe zatruMjayano saMgha kADhyo. je upadravo AvyA te AcAryazrIe TALyA. ane bhAre Apattione pAra karIne zatruMjaya tIrthane pavitra karIne tenI rakSA karavAmAM AvI. mithyAdaSTi banelA kapardI devane bhagADI mUkavAmAM Avyo. [67] puNyavaMtI paLo koI cUkazo nahi bharatacakrInI rAjayapATa paraMparAmAM sUryayazA candrayazA vagere aneka dharmAtmA rAjAo thaI gayA. teo paramAtmAnA parama bhakta zrAvako hatA. teo dareka AThama ane caudase pauSadha karatA. pauSadhanA AgalA divase rAjamAM paDaha vagADIne jAhera karavAmAM AvatuM ke, "AvatI kAle AThama (ke caudasa)nI parvatithi che. mahArAjA zrI pauSadha-vrata karavAnA che. sahune A vrata karavA mATe khAsa bhalAmaNa che. jIvanamAM jaDI jatI AvI puNyavatI paLo koI cUkazo nahi." [68] kuNikano ahaMkAra ane chaThThI nAraka karmonA udayo kyAreka keTalA bhayAnaka thatA hoya che ! je kuNike paramAtmA mahAvIradevanuM ati utkRSTa kakSAnuM sAmaiyuM karyuM hatuM. te ja kuNika prabhunI parama bhakta ceDA mahArAjA sAme yuddha caDyo. te be yuddhamAM eka karoDa eMsI lAkha mANasono kaccaraghANa vaLI gayo. A yuddhamAM vijaya pAmavA mATe eNe adhama kakSAnAM pApo paNa karyA. eNe kUlavAlaka nAmanA ghora tapasvI sAdhunuM gaNikA dvArA patana karAvyuM ane munisuvrata prabhunI camatkArika pratimAjIno tUpa nagarImAMthI ukheDAvI nAkhIne bahAra kaDhAvI nAkhyo. re ! prabhue tene chaThThI nArakamAM janAro kahyo to teNe garvamAM kahyuM ke, mane sAtamI nAraka kema na maLe ? mAtra chaThThI ja kema ?' utkRSTa sAmaiyAnI dharmakriyA karanArAnI paNa cittasthiti AvI hoI zake kharI ? dilI zramaNa-saMsthAnI majabUtI je samayamAM jainonI yatisaMsthA majabUta hatI te samayamAM te saMsthAnA bahAra paDelA keTalAka nIti-niyamomAM eka niyama evo hato ke je gAmamAM jinAlaya na hoya te gAmamAM nAma sAthe "zrI" joDI zakAya nahi.
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 jaina itihAsanI jhalako [oo] zrIyaka-mRtyu potAnA saMsArI bhAI zrIyakane parva divase upavAsa karavAnI bhAvanAthI yakSA nAmanAM sAdhvIjI samajAvI samajAvIne thoDuM thoDuM paccakakhANa vadhAratAM gayAM. ema karatAM upavAsa to thaI gayo. paNa temAMthI azAtA pedA thaI ane zrIyakano dehAMta thaI gayo. sAdhvIjIne thayuM ke A rIte potAnA dvArA mAnavahatyAnuM bhayaMkara pApa thaI gayuM. A vyathAthI teo atyaMta pIDAvA lAgyA. saMgha bhego thayo. kAyotsarga dvArA zAsanadevatA hAjara thayA. teo yakSA sAdhvIne prAyazcitta pUchavA mATe sImaMdhasvAmIjI pAse laI gayA. prabhue pharamAvyuM ke, "sAdhvI nirdoSa che kema ke temano Azaya zrIyakanI hatyAno na hato." mahAvidehakSetramAM paramAtmA pAse gayAnI sAkSI tarIke kevaLajJAnI bhagavaMtanuM vastra tathA dazavaikAlika sUtranI be cUlikA prApta thaI; je laIne teo bharatakSetramAM pAchA pharyA. sAdhvIjIno AghAta nirmULa thayo. [71] vRddha muni mukundano svAdhyAyaprema vRddhAvasthAmAM paNa moTethI avAja karIne gokhatA mukunda nAmanA munine gacchanA koI sAdhue kaTAkSamAM kahyuM, "buThThA mahArAja ! have zuM A uMmare tamAre sAMbelA upara phUla ugADavAnA che ke ?' vRddha munine acAnaka A zabdonI cAnaka lAgI gaI. temaNe sAMbelA upara phUla ugADavAnuM manomana nakkI karI lIdhuM. bIjA divasathI upavAsa zarU karyA; ane kAyotsargamAM ja lIna rahyA. aMte ekavIsa divase devI sarasvatIjI saMtuSTa thayAM. bIje dI bharabajAre temaNe sAMbeluM maMgAvyuM. lokonI bhAre ThaTha jAmI gaI. sAMbelA upara pANI sIMcatAnI sAthe ja phUlo UgI nIkaLyAM. pelA TIkhaLa-svabhAvI muni temane jhUkI paDyA. aMtaHkaraNathI kSamA yAcI. A vRddha mukundamuni tyAra bAda, jainazAsananA mahAprabhAvaka vAdideva AcArya banyA. jeo vRddha vAdisUrijI tarIke prasiddha thayA. jemanA ziSya hatA, siddhasena divAkarasUrijI. [2] bhIma zrAvakanI satyavAditA e hato, zAsanaprabhAvaka AcArya bhagavaMta zrImad jagaccandrasUrijIno parama bhakta, jainadharmano custa pAlaka, bhIma nAme zramaNopAsaka. "satyavAdI
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35 jaina itihAsanI jhalako tarIkenI tenI khyAti AbAla-gopAla vistarI hatI. eka vAra nagara upara dhADa paDI. bhIma zrAvakane ane tenA cAreya dIkarAone lUMTAruoe bAnamAM pakaDyA. dIkarAoe chUTavA mATe lUMTAruone khoTA cAra hajAra TaMkA ApyA. abhaNa ane jaDa lUMTAruo ! temaNe e TaMkAnA sAcAkhoTApaNAno nirNaya bhIma zrAvaka pAse ja mAgyo. temaNe kahyuM, "zeTha ! A DhaMkA tamArA putroe ApyA che. te sAcA che ke khoTA ? jo khoTA TaMkA ApIne tamArA putro amArI sAthe ramata ramyA haze to tatkALa temanAM mAthAM uDAvI daIza." bhIme TaMkA joyA. teNe kahyuM. "A TUMkA khoTA che." lUMTAruoe bhImane tenI satyavAditA upara khuza thaI ne choDI mUkyo. [3] sukRtonI anumodanA (1) samrATa azokanA pautra mahArAja saMmatie kula savA lAkha jinamaMdironuM nirmANa karyuM hatuM. temAM chatrIsa hajAra nUtana jinAlayo hatAM tathA bAkInAMno jIrNoddhAra karAvyo hato. temaNe suvarNa vagerenI savA karoDa pratimAo bharAvI hatI. (2) Ama rAjAe govardhana parvata para sAta hAthanI vIraprabhunI pratimAnuM jinAlaya banAvyuM hatuM. A jinAlayano kula kharca sADA traNa karoDa sonAmahoro thayo hato. tenA mULa maMDapamAM savA lAkha sonAmahora tathA raMgamaMDapamAM ekavIsa lAkha sonAmahora vAparavAmAM AvI hatI. (3) gurjarezvara kumArapALe cauda so cummAlIsa nUtana jinAlayo banAvyAM hatAM. tathA soLa sojinAlayono jIrNoddhAra karAvyo hato. eka mAtra 'tribhuvanapALa vihAra' nAmanA jinAlayamAM chazuM karoDa sonAmahoro kharcI hatI. jemAM teo haMmeza caturaMgiNI senA sAthe; aneka A jinAlayamAM savA so AMgaLanI mULanAyakanI pratimA hatI; tenI botera derIo rijharatanI hatI. te derIomAM 14 bhAratanI 24 ratanA pratimAjI, 24 sonAnA pratimAjI tathA 24 rUpAnA pratimAjI hatA. (4) ma7Izvara vastupALa tera so tera nUtana jinAlayo banAvyAM hatAM; bAvIsa so jinAlayono jIrNoddhAra karAvyo hato tathA savA lAkha jinabiMbo bharAvyAM hatAM. (5) mAMDavagaDhanA maMtrIzvara pethaDe coryAsI nUtana jinAlayo banAvyAM hatAM.
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako devagirinuM jinAlaya pUrNa thayAnI vadhAmaNI ApanAra mANasane matrIzvara pethaDe traNa lAkha TaMkAnuM dAna ApyuM hatuM. [74] pethaDa, vastupALa ane AbhUzeTha vagereno zAstrarAgA | matrIzvara pethaDe sAta karoDa sonAmahoronA; vastupALe aDhAra karoDa sonAmahoranA ane tharAdanA AbhU zeThe traNa karoDa sonAmahoranA zAstragraMtho lahiyAo pAse lakhAvyA hatA. AbhU zeThe saghaLAya AgamonI ekekI prata suvarNAkSare lakhAvI hatI. temaNe mRtyu samaye dIkSA lIdhI hatI. te pUrve sAta karoDa sonAmahoranuM sAta kSetramAM dAna karyuM hatuM. vastupALe nava so coryAsI pauSadhazALAo karAvI hatI. [5] siMhasUrijI ane bharuca jinAlayano jirNoddhAra eka vAra lagabhaga AkhuMya bharUca AgathI tArAja thaI gayuM hatuM. te vakhate lagabhaga badhA jaino sthaLAntara karI gayA hatA. gAmamAM munisuvratasvAmIjInuM mAtra eka jinAlaya beDhaMgI sthitimAM bacyuM hatuM. honArata pachI najadIkanA samayamAM siMhasUrijI nAmanA jainAcArya padhAryA hatA. teoe anya komanA loko pAse jaIne paNa dhana ugharAvyuM hatuM. teo aSTAMga nimittanA jANakAra hovAthI dharatImAM paDelA dhananAM sthaLo jANI zakatA hatA; parantu adattAdAnanA bhayathI temaNe te dhana bahAra kADhyuM na hatuM. lokoe kula (lagabhaga) pAMca hajAra rUpiyA ugharAvI ApyA hatA temAMthI te jinAlayanI marAmata karavAmAM AvI hatI. [6] zIlaguNasUrijI ane vanarAja cAvaDo. vi. saM. 802mAM gujarAta rAjyanI sthApanA thaI hatI. te vakhatanA vanarAja cAvaDAnA guru-AcArya bhagavaMta zIlaguNasUrijI hatA. temaNe te vakhate maMtrajapa karatAM kahyuM hatuM ke, "gujarAtamAM jinadharmano kaTTara dveSI kadI sukhI thaI zakaze nahi." [oo] "sAdhuone vahIvaTI bAbatomAM sIdhA na utAravA vastupALanA samayanI vAta che. te vakhate zatruMjaya tIrthamAM devadravyanA vahIvaTa saMbaMdhamAM kAMIka garabaDa thaI hatI. ghaNI mathAmaNanA anne AcArya bhagavaMte eka ziSyane te vyavasthA mATe zatrujaya mokalyo hato. kamanasIbe saMpattino vahIvaTa karavA jatAM te sAdhu jIvanabhraSTa thayA. tyArathI te AcArya bhagavaMte
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 37 jaina itihAsanI jhalako nirNaya karyo ke, "have pachI koI paNa sAdhune vahIvaTI bAbatomAM sIdhA utAravA nahi." [8] ajayapALano karuNa aMjAmA gUrjarezvara kUmArapALa pachI ajayapALe traNa varSa sudhI zAsana karyuM. jainadharma upara to eNe kALo kera vartAvyo. aneka jainamaMdiro ane mUrtione bhAMgI nAkhyAM. sAdhuone khUba satAvyA. A ugra pApanuM phaLa enA kUtarAthIya bhUMDA kamotamAM AvyuM. ghAMgho ane vaijali enA aMgata cokIdAro hatA. temanI mAtA suhAgadevI kulaTA hatI, jenI sAthe ajayapALa lAgyo hato. ekadA aMdhakAramAM rAjA ane suhAgadevI beThAM hatAM. tyAM ghAMgho prakAza karavA mATenuM phAnasa laI Avyo. rAjAe tene phAnasa laIne cAlI javA kahyuM. jatAM jatAM ghAMghAe potAnI mAtAne joI. teNe potAnA bhAI vaijaline A vAta karI. ghAMghAe duHkhathI ApaghAta karavAno vicAra darzAvatA vaijali gusse bharAyo. teNe kahyuM, "ApaNe zA mATe marI javuM ? te nIca rAjAne Aje ja pUro karI daIzuM." banne te tarapha gayA. A samaye ajayapALa ekalo hato. udyAnamAM beTho hato. pAchaLathI ghasI AvIne bannee ajayapALanA mAthe moTo paththara mAryo. ajayapALa lohIluhANa thaIne dharatI upara paTakAI paDyo. tenA aMgarakSako sAthe ghAMghAne ane vaijaline jhapAjhapI thaI. temAM ghAMgho mRtyu pAmyo. aMgarakSako ajayapALane paDato mUkI cAlyA gayA. rAjAne khUba tarasa lAgI hatI. te kaNasato hato. mAMDa UThIne pAse AvelA darajIne ghera javA nIkaLyo, tyAM vacamAM AvelI khALamAM "dhabA karato paDI gayo. | darajI AMgaNAmAM doDI Avyo. kUtaro samajIne teNe moTo paththara jhIMkyo. ajayapALanuM mAthuM phATI gayuM. bhAre vedanAthI citkArato te bolyo, "doSa koIno nathI. meM sAdhuone khUba satAvyA che te mAro ja doSa che, tenuM ja A phaLa che." thoDI ja paLomAM te ribAIne mRtyu pAmyo. rAjamAM koIe tenI pAchaLa AMsunuM TIpuMya na pADyuM.
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako [9] khemo dedarANI e hato, dedarANI gotrano khemo. AthI ja te khemo dedarANI kahevAto. 1539-40nI sAlamAM gujarAta ane mALavAmAM bhayAnaka dukALa paDyo hato. beya varSa uttarottara vadhu bhayaMkara nIvaDyAM. e vakhate pAdazAha mahamada begaDAe potAnA bhojakane kahyuM, "tuM vAraMvAra mane kahe che ke zAha te zAha ane pAdazAha te pAdazAha. (pAda eTale 14; evA zAha te pAdazAha) to have tArA badhAya zAhane bhegA kara ane kahe ke A gojhAro dukALa dUra kare. ane bIjI vAta sAMbhaLI le ke jo tArA zAha badhA bhegA thaIneya dukALanI Apattine haLavI nahi pADe to teo have pachI potAne zAha kahevaDAvI zakaze nahi. AvuM pharamAna mAre bahAra pADavuM paDaze." A sAMbhaLIne bhojaka cAMpAneranA mahAjana pAse doDyo. mahAjanane ijjatano savAla thaI paDyo eTale TIpa zarU karI. TIpa karatAM karatAM mahAjananA agraNIo haDAlA gAme pahoMcyA. tyAM khemo dedarANI hato. hAtha joDI teNe mahAjanane vinaMtI karI ke, "AkhA varSanA dukALano tamAma lAbha mane ApI do. huM badhI ja sAmagrI pUrI pADIza." ane.... AthI mahAjananuM "zAha' biruda kAyamI banI gayuM. [80] siddhicandrajI paMnyAsa bAdazAha jahAMgIranA samayamAM bhAnucandrajI upAdhyAya tathA siddhicandrajI paMnyAsa thaI gayA. A paMnyAsajI atyaMta rUpALA hatA. AthI ja bAdazAhanA kuTuMbIjanone haMmeza dharmadezanA devA jatAM zAhajAdI temanI upara mohI paDI. paMnyAsajI sAthe ja lagna karavAno potAno nirdhAra teNe jAhera karI dIdho. bAdazAhe lAga joIne eka vAra paMnyAsajIne jaNAvyuM ke, "temaNe muni-jIvananA kaThora mArge cAlIne jIvanane barabAda karavuM na joIe. e karatA saMsArI banI javuM. zAhajAdI sAthe lagna karavuM vagere....." A sAMbhaLatAM ja paMnyAsajI akaLAI gayA. enI sAme bAdazAha paNa AvezamAM AvI gayA. paMnyAsajIe spaSTa suNAvI dIdhuM ke, AkhuM rAja maLe toya gurudeve Apela saMyama tyAgavAne te dharAra lAcAra che. A sAMbhaLatAM ja bAdazAha jahAMgIre temane hadapAra karavAno hukama jAhera karyo. bhAre khumArIthI paMnyAsajI AgrAthI vihAra karyo. dUra dUranA
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako dezamAM mAlapurA cAlyA gayA. keTalAka mahinAo bAda bAdazAhane khUba pastAvo thayo. te svayaM paMnyAsajI pAse gayA ane mAphI mAgIne punaH potAnA rAjya AgrAmAM laI AvyA. [81) maNibhadrajIno pUrvabhavA jeo vartamAnakALamAM tapAgacchanA saMrakSaka-adhiSThAyaka deva kahevAya che te samyagdaSTi devAtmA maNibhadra vIrano itihAsa A pramANe che. enuM nAma mANekacaMda hatuM. AnaMdavimalasUrijI mahArAjanuM kaThora saMyama joIne teno AtmA dharma pratye atAga zraddhA dharAvato thaI gayo. temane guru tarIke svIkAryA. ekadA gurudeve pAlImAM comAsuM karyuM. cAturmAsa bAda guradeva siddhAcalajI tarapha prayANa karatA hatA. mANekacaMdanI pagapALA yAtrA karavAnI bhAvanA thatAM te gurudeva sAthe vihAramAM joDAI gayA. jyAM sudhI siddhAcalamAMnA AdinAtha prabhunAM darzana na thAya tyAM sudhI upavAsa cAlu rAkhavAnI pratijJA karI. sAtamAM upavAse pAlanapura ane siddhapuranI vacce AvelA magaravADAnI bhUmimAM AvyA. tyAM rAtrInA samaye bhIla lokoe mANekacaMdane luMTIne mArI nAkhyA. zubha dhyAnamAM mRtyu pAmIne mANekacaMda "maNibhadra vIra' banyA. gurudeva AnaMdavimaLasUrijIne rAtrimAM dhyAnastha avasthAmAM magaravADAnI jhADImAM pratyakSa darzana ApyAM. temaNe kahyuM, "gurudeva ! bIjAonA trAsanI sAme huM ApanA tapagacchanI rakSA karIza. ApanA upAzrayamAM mArI pratiSThA karajo ane ApanA bhAvI nUtana AcAryo mane "dharmalAbha ApavA Ave tevI temane preraNA karajo. tyAM sudhI huM tamArA gacchanI rakSA karIza." [2] devadravyalakSaNa ane zubhaMkara zeTha kAMcanapura nagaramAM zubhazaMkara zeTha hatA. teo jinezvaradevanA bhakta hatA, jinazAsananA prabhAvaka hatA. eka vAra vahelA maMdire pUjA karavA gayA. maMdire praveza karatAM ja ati adbhuta sugaMdha AvavA lAgI. te ja rAtrie prabhubhakti karavA mATe AvelA devoe karelA sAthiyAnA akSatanI e suvAsa hatI. suvAsanI mAdakatAthI zeThanuM mana calita thayuM. emaNe te akSata laI lIdhA ane devadravyanA bhakSaNano doSa na lAge te mATe, te akSata karatAM traNa gaNA akSata tyAM mUkI dIdhA. ghare laI jaIne te cokhAnI khIra banAvI. zeThe khAdhI. koI vahoravA AvelA munine paNa vahorAvI. baMnenI sthiti khUba bhayAnaka thaI gaI. zeTha sAta ja divasamAM dhaMdhAthI pAyamAla thaI gayA;
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 jaina itihAsanI jhalaka ane muni sAta divasa sudhI kuMbhakarNanI jema UMghatA ja rahyAM. temanA gurue pageruM zodhI kADhyuM. zeTha pAsethI saghaLI mAhitI meLavyA bAda upAya karyo. zeThe ane munie zuddhi karI. muninA khIranA te pAtrane chANa dahIM vagerethI vAraMvAra zuddha karavAmAM AvyuM. navo lepa karIne taDake rAkhyA bAda te pAtrano punaH upayoga cAlu karyo. [3] "tava zAsanasya bhikSutva, dehi me paramezvara !" gUrjarezvara kumArapALe siddhagirijIno cha'rI pALato saMgha kADhayo hato. prabhujInA darabAramAM pahoMcatAM gUrjarezvare saMskRta bhASAmAM prabhujInI stuti karI hatI. temAM temaNe kahyuM hatuM, "he prabhu ! tuM mArI aDhAra dezanI mAlikI laI le ! mane tArA zAsananuM bhikhArIpaNuM (bhibhutva = sarvavirati cAritrya) Apa." - tava zAsanasya bhikSutaM dehi me paramezvara ! [84] kuMtalA marIne kUtarI thaI e kuMtalAdevI marIne kUtarI thaI hatI. kAraNa hatuM kAtila IrSyA. potAnI zokyone pote ja jinapUjAnI preraNA karI. saghaLI vidhio zIkhavI. pachI te zokyo jinabhaktimAM evI lIna banI ke kuMtalA paNa pAchI paDI gaI. basa AthI ja kuMtalAne zokyo tarapha bhArobhAra IrSyA thavA lAgI. e sthitimAM ja te mRtyu pAmIne e ja rANIvAsa pAse kUtarI tarIke janma pAmI. koI jJAnIbhagavaMta pAsethI zokyoe jyAre potAnI upakAriNI kuMtalAno bhava kUtarIno jANyo tyAre temanA AzcaryanI koI avadhi na rahI. [85] dharmAtmA vana ane ArtadhyAnI putra vaja khUba dharmAtmA hatA. gRhastha chatAM lagabhaga Akho divasa sAmAyikamAM ja pasAra karatA. temanI pAse ThIka ThIka vadhu lakSmI hatI. temaNe te dhana koI gupta sthaLe dATI dIdhuM hatuM. temane kesarI nAmano putra hato teNe vAraMvAra pitA vajane pUchayuM ke, "dhana kyA dADhyuM che ? mane jaNAvo." paNa koNa jANe kema pitAe dhana dATyAnuM sthaLa na ja batAvyuM. 'pachI batAvIza; pachI batAvIza." ema kahetA rahyAM. ane acAnaka eka divasa pitA vaja mRtyu pAmI gayA dhanano bheda akaLa ja rahyo. AthI kesarIne khUba AghAta to lAgyo, paraMtu tene dharma ane dharmI loko upara dhikkAra pedA thaI gayo. "zuM dharmIo AvA hoya ? pitAjIne
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako dhananuM sthaLa kahI devAmAM zuM vAMdho hato ? AvI jIdathI mane keTaluM badhuM nukasAna thaI gayuM ?" AvA tIvra ArtadhyAnamAM ja mRtyu pAmIne kesarI tiryaMca gatimAM gayo. [6] "vahANasa' ane "gughapRSTha maraNa" sudarzana zeThane jayasuMdara ane somadattA nAmanA be putro hato. jayavardhana zeThanI dIkarIo - somazrI ane vijayazrI sAthe temanAM lagna thayAM. baMne gharajamAI banyA hatA. eka vAra pitAjInI gaMbhIra mAMdagInA samAcAra sAMbhaLIne baMne bhAIo ghera javA mATe nIkaLI gayA. paNa temanA pahoMcatAM pahelAM ja pitA-sudarzananuM mRtyu thaI gayuM. AnA kAramAM AdhAtamAM baMne bhAIone saMsArathI vairAga pedA thayo ane teoe jJAnI guru pAse dIkSA lIdhI. baMne dIkSita munio svAdhyAyatatpara ane apramatta jIvana jIvatA hatA. ekadA jayasuMdara muni vihAra karatAM saMsArIpaNAnA sAsarAnA gAmamAM jaI caDyA. bhikSA levA sAsariyAnA ghera gayA. temanI saMsArI patI kulaTA tarIkenuM jIvana jIvatI hatI. te tAjetaramAM ja sagarbhA thaI hatI. potAnuM pApa DhAMkavA mATe teNe potAnA saMsArI pati jayasuMdara munine veza utArI gRhastha thaI javAno Agraha karyo. munie ene khUba samajAvI paNa te na ja mAnI. chevaTe potAnuM saMyama-jIvana bacAvI levAnA nirNayapUrvaka munie thoDo samaya vicAra karavAnI vAta karI. te ja gharanA bAjunA khaMDamAM gayA. tyAM potAnA vastrano gALIo banAvIne temaNe phAMso khAIne jIvanano aMta ANI dIdho. mRtyu pAmIne te bAramA devaloke gayA. - somazrI upara munihatyAno Aropa mukAyo. pitAe tene kADhI mUkI. ArtadhyAnathI mArIne te durgatimAM gaI. AvI ja dazA bIjA bhAI somadatta muninI thaI. kyAreka temane joIne temanI saMsArI patI vijayazrI kAmArta thaI. tenA dvArA thanArA jIvana patanathI bacavA mATe te muni, tAjA khelAyela yuddhanI bhUmie gayA. tyAM Thera Thera paDelAM maDadAMonI vacamAM jaIne saMthAro karI dIdho. gIdhaDAMoe maDadAnI sAthe temanI jIvatI kAyAne paNa pholI khAdhI. samAdhithI kAladharma pAmIne teo sarvArthasiddhanA jayaMta vimAnamAM deva thayA. jaina zAstrakAroe pahelAM muninA maraNa prakArane "vahANasa' kahela che. bIjA muninA mRtyu-prakArane "gRdhrapRSTha' kahela che.
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 jaina itihAsanI jhalaka [8] gaMgadattanuM bhogavaMtarAya karma zeTha baMdhudattane gaMgadatta nAmano putra hato. tenA kramazaH be kanyAo sAthe lagna thayAM hatAM. paNa banne vakhata hastamilApanI kriyA thatAM ja te kanyAonA aMgeaMgamAM kAramo dAha pedA thayo hato. AthI te beya kanyAoe teno tyAga karyo hato. ane "have pati vinA zuM karavuM ?" tenA AghAtathI ApaghAta karI dIdho hato. A hakIkatanI gaMgadattane jyAre khabara paDI tyAre tene khUba ja duHkha thayuM. teNe bhAre mahenata karIne koI jJAnI puruSane zodhI kADhyA ane potAnA AvA bhayaMkara duSkarmanuM kAraNa pUchyuM. jJAnI bhagavaMte kahyuM, "pUrvabhavamAM tuM zrIzekhara nAmanA rAjAnI paTarANI tarIke hato. tAre pa00 zokyo hatI. tuM ati kAmuka hato. AthI te tamAma zokyone kramazaH jhera ApIne mArI nAkhI. AnAthI te je tIrva durbhaga nAmakarma bAMdhyuM te hAla udayamAM AvyuM che." A jANIne saMsArathI virakta thaIne gaMgadatte dIkSA lIdhI. keTalAka samaya bAda tene bhaktaparijJA - AjIvana anazanano eka prakAra - levAnI icchA thaI. tenuM zarIra ThIka ThIka sazakta hovAthI kramazaH e mArge AgaLa vadhavA sUcavyuM paNa gaMgadatta munie te na mAnyuM. eka ja dhaDAke "bhaktiparijJA'no svIkAra karIne te muni parvatanI zilA upara jaIne sthira thaI gayA. eka vAra aneka rUparamaNIothI parivarelo vidyAdhara tyAM AvI caDyo. tene joIne muninuM citta nArImAM calAyamAna thayuM. teNe te vidyAdhara jevAM sukha pAmavAnuM niyANuM karyuM. tema ja thayuM. janmAMtare aneka rUparamaNIo tenAmAM kAmuka thaI. bhogonI tIvra AsaktinuM jIvana jIvIne dIrdhakALanA duHkhamaya saMsAramAM teno AtmA cAlyo gayo. [88] zivabhadrAcAryajInI apariNati. e sUrijInuM nAma hatuM, zivabhadrAcArya. emaNe potAnA ziSyomAM koI uttarAdhikArI banI zake tevo ziSya dekhAto na hato. bezaka emano Akhoya ziSyagaNa madhyama kakSAnI vividha zaktio dharAvato hato. sUrijIe te badhAyane gacchano bhAra vahana karavA mATe apAtra kacyA. eTaluM ja nahi paNa vAraMvAra te ziSyonI vAte vAte kSatio kADhIne tiraskAra karavA lAgyA. kALAntare sUrijI anazana karIne asuranikAmAM deva thayA. A bAju nirNAyaka avasthAne lIdhe ziSyagaNa paraspara doSAropaNa Adi karIne chinnabhinna thaI gayo. mantra, tatramAM paDIne sahu potAno mahimA vadhAravAnA kAmamAM paDI gayA.
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 43 jaina itihAsanI jhalako [8] tAmalI tApasanI mokSa pAmavAnI lagana bhale ne e tAmalI tApasa hato. paraMtu tene mokSa pAmavAnI lagana to ajabagajabanI hatI. AthIsto jyAre bhavanapati nikAyanI devIo janmAMtaramAM temanA pati-deva thavAnuM niyANuM karavAnI vinaMtI karavA AvI tyAre tAmalI tApase sApha sApha zabdomAM kahI dIdhuM ke, "mAro A tapa vinAzI evA svarganI prApti mATe kadApi na hoI zake. mAre to tenA prabhAve eka mAtra mokSa pAmavo che." anazana karIne mRtyu pAmIne tAmalI tApasa izAnendra banyo. pelI devIo gusse bharAI. tenA zabanI tarjanA karavA lAgI. te jANIne IzAnendranA sevaka-devoe tyAM AvIne te devIone tyAMthI bhagADI mUkIne bhavya rIte agnisaMskAra karyo. [...] dayArdra rAjA vikrama eka rAjA hato, nAme vikrama. bhAre pakko zrAvaka. ekadA vizALa parivAra sAthe ghoDesvAranA rUpamAM rastA uparathI pasAra thato hato. rastAmAM puSkaLa sacitta (sajIva) dANA paDyA hatA. te joIne dayArdu rAjAe sahune tyAMthI pAchA vALI dIdhA. bIje rastethI te AgaLa vadhyo. [1] lAbha levA AbhUSaNo bhaThThImAM e tIrthabhUmimAM paMcadhAtunI virATa cAra pratimA banAvIne padharAvavAnA hatA. lAbha lenAra bhAvuka te mATe bhaThThImAM sonuM gaLAvI rahyA hatA. temane joIne bIjA bhAvukane AmAM thoDo lAbha levAnuM mana thayuM. temaNe lAbha devAnI mAMgaNI karI paNa pelA bhAIe kahyuM, "mAre ekalAe ja badho lAbha levo che." jyAre te kema karIne na mAnyA tyAre bIje divase te bhAvuka sonAnAM AbhUSaNothI patIne sajIne tyAM AvyA. bhaTTI pAse UbhA rahIne ekAeka badhAM AbhUSaNo bhaThThImAM nAkhI dIdhA. have zuM thAya? joIto lAbha maLI gayo. [2] pAdaliptasUrijInI buddhimattA e sUrijInuM nAma hatuM, pAdaliptasUrijI. eka vAra temaNe tadana navA graMthanuM nirmANa karyuM. paraMtu koI IrSALu brAhmaNa paMDite te graMtharacanAne "prAcIna jAhera karI. tenI uparathI utAro karIne pAdaliptasUrijIe tene potAnI navIna racanAnA nAme caDAvI dIdhI che; tema kahyuM. A sAMbhaLIne seMkaDo paMDitomAM khaLabhaLATa macI gayo. "eka jainAcArya kAramI yazabhUkhane lIdhe ATalI badhI
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 jaina itihAsanI jhalako mAyA kare ! dhikkAra che, jainone !" paMDito be moMe AvI vAto karavA lAgyA. A jANIne pAdaliptasUrijIne moTo AghAta lAgyo. A zAsanahelanAnuM nivAraNa karavAno temaNe nizcaya karyo. pIDha ane gaMbhIra zrAvakone ekaThA karIne temaNe eka vAta mUkI ke, "kAle savAre tamAre mane kALadharma pAmelo jAhera karIne mArI smazAnayAtrA kADhavI. ghaNuM karIne to A smazAnayAtrAmAM ja mAruM kArya huM patAvI daIza, paNa kadAca kamanasIbe kAryasiddhi na thAya to TheTha smazAna sudhI mArI pAlakhIne laI jajo ane mane ciMtAmAM goThavIne saLagAvI dejo.'' ' sUrijInI vAta pramANe badho amala karavAmAM Avyo. jyAre pAlakhI pelA IrSALu paMDitanA ghara AgaLa AvI tyAre te pAlakhI pAse AvIne moTethI poka mUkIne raDavA lAgyo. bhegA thaI gayelA lokoe te paMDitane jorathI raDavAnuM kAraNa pUchayuM. paMDite kahyuM, "A jainAcAryane meM ja mArI nAkhyA che. he bhagavAna ! meM kevuM pApa karyuM ! A jainAcAryanI kRti tadana navIna racanA hovA chatAM meM temanI upara kevuM ALa caDAvyuM ! hA... tenA AghAtathI ja teo akALe, ekAeka mRtyu pAmI gayA ! hAya ! mArA jevA pApInuM zuM thaze ?" A hakIkatanI barobara jAherAta thaI ke tarata sUrijI pAlakhImAM hAlavA lAgyA. pAlakhI thobhAvIne bahAra nIkaLyA. sarvatra sUrijIno jayajayakAra thaI gayo. je nazAsana ghora helanAmAMthI UgarI gayuM. [] apariNata dattamuni saMgama nAmanA AcArya ati vRddha thatAM kollAkapuramAM sthiravAsa rahyA. ziSyone dezAntaromAM mokalI ApyA. ArcAyazrI vRddha chatAM ati uttama koTinuM saMyamapAlana karatA hatA. AthI ja te kSetranI devI temanI upara atyanta tuSTamAna hatI. eka vAra potAnA apariNIta evA datta nAmanA sAdhu tyAM AvI caDyA. te sAdhu gurujIne joIne ja temanI zithilatAnI kalpanAo karIne asadbhAva batAvavA lAgyo ane svayaM bIjA sthaLe Utaryo. bhikSAno samaya thatAM gurujI dattamuni pAse gayA ane bhikSA mATe sAthe laI gayA. khUba sAmAnya kakSAnAM kaTuMbomAMthI rukSa ane tuccha jevI bhikSA , , , , , Sii
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako gurujIne levAnI hovAthI dattamunine te na gamyuM. chevaTe gurujI tene sukhI kuTuMbamAM laI gayA. tyAMthI sArI vastuo maLe te mATe gurujIe te gharanA putrano vaLagADa jatAMveMta dUra karI dIdho. AthI putranI mAtA khUba ja khuza thaI gaI ane teNe lADuthI bhikSApAtra bharI dIdhuM. dattamunie A vAtane UlaTI pakaDI. "mArA gurue pahelAM mane bIje badhe pheravIne khUba herAna karyo ane pachI A samRddha ghare laI AvyA." saMdhyAno samaya thatAM gurujIe dattamunine yAdI ApI ke, "Aje tame lADuno je AhAra vAparyo che te "cikitsApiMDa' rUpa che. meM te putranI cikitsA karI tethI maLyo che mATe A doSanuM prAyazcitta karI levuM jarUrI che." A sAMbhaLIne UkaLI paDelA dattamunie gune kahyuM, "tamArA to doSonAM ThekANAM nathI ane mane doSanI vAta karavA nIkaLyA cho ?' AvI uddhatAI joIne kSetradevI kopAyamAna thaI gaI. teNe te ja vakhate bhayaMkara vaMToLa pedA karIne sarvatra gADha aMdhAruM pedA karI dIdhuM. AthI bhayabhIta banI gayelA dattamunie, "gurujI ! bacAvo, mane bIka lAge che !" ema moTethI bUma pADI. svalabdhithI AMgaLIne tejasvI banAvIne gurujIe dattamunine kahyuM, "A tarapha cAlyA Avo. jarAya gabharAvAnI jarUra nathI." A vakhate paNa dattamunine kuvicAra AvI gayo ke, "mArA gurujI dIvo paNa rAkhatA lAge che." teno A manobhAva jANIne kSetradevIe tene sakhata zabdomAM Thapako Apyo. dattamunie gurujI pAse kSamAyAcanA karIne zuddhi karI. [14] gozAlaka vaizampAyana nAmanA tApase praNAmA nAmanI dIkSA lIdhI hatI. tenA mAthAnI jaTAmAMthI jU paDatI ane te dharatI upara sUryatApe taraphaDatI tyAre te tApasa dayAthI prerAIne te badhI jUne potAnI jaTAmAM pAchI mUkI deto. A joIne gozAlake tenI mazkarI karI. ethI uzkerAyelA tApase tenI sAme tejalezyA choDI. mahAkaruNAnA sAgara prabhu vIre potAnA Azrita tarIke rahetA gozAlakane tejalezyAnI AgathI bacAvI levA mATe vaLatI zItalezyA mUkI. A vakhate tejalezyAne siddha karavAno upAya prabhune gozAlake pUkyo. bhavitavyatA ja koI evI hatI ke prabhue upAya batAvyo. temaNe pharamAvyuM ke, "cha mAsa sudhI chaThThane pAraNe cha8no tapa karAya; sUryanI AtApanA levAya;
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 jaina itihAsanI jhalako mUThImAM nakha sudhI samAya teTalA aDadanA bAkaLA ane acitta pANInA eka kogaLAthI dareka cha8nuM pAraNuM karAya; to tejolezyA siddha thAya." gozAlake te pramANe karIne tejalezyA siddha karI. tenI khAtarI karavA mATe pahelo akhataro, kUve pANI levA AvelI koI strI upara karyo. bicArI ! tarata ja baLIne khAkha thaI gaI. e pachI pArthaprabhunA saMtAniyA pAsethI aSTAMga nimittono te jANakAra paNa banI gayo. teNe sthApelA saMghamAM zrAvaka-ziromaNi Apulo hato ane zrAvikAziromaNi 'hAlAhalI' hatI. A zrAvikAne tyAM ja chelle tenuM karuNa mota thayuM hatuM. [5] phUTapraharInuM parivartana jeNe hajI hamaNAM ja cAra hatyA - brahmahatyA, strI hatyA, bALahatyA ane gohatyA karI nAkhI hatI e daDhaprahArI sagarbhA strInA cirAI gayelA peTamAMthI bahAra nIkaLI gayelA garbhanA yAtanAbharapUra taraphaDATane na joI zakyo. te vana tarapha bhAgyo. potAnAM pApo upara tene bhAre dhikkAra pedA thayo. tene AvA pApI jIvanano anta lAvI devAnA vicAro AvI gayA. teTalAmAM ja tene te vanamAM koI munirAja maLI gayA. teNe savAla karyo. "he sAdhu ! tame ja kaho ke huM mArI pApI jAtane mArI nAkhe to kema ?" | munie kahyuM, "bhAI ! hiMsAnAM pApo mATe vaLI pAchI tArI jAtanI hiMsA ? nA...mezanA kALA pANIthI meluM vastra zI rIte zuddha thAya ? ghI khAvAthI te ajIrNano nAza thato haze ? have to upAya eka ja che; saMsArathI virakta banIne sAco sAdhu thA. tArAM pApone tapa karIne dhoI nAMkha." ane....tarata ja virakta dRDhaprahArI sAdhu banI gayo. teNe pratijJA karI ke, "je divase koI paNa pApa yAda Ave te divase nirjalA upavAsa karavo. vaLI A ja - hatyArA -pradezamAM mAre rahevuM. AthI ahIMnA loko mane khUba mArapITa kare, ethI mArAM khUba karmono nAza thAya." kharekhara ema ja thayuM. bhikSArthe jatAM A munine potAnA koI ne koI svajanAdino hatyAro kahIne loko khUba mAratA, DhoranI jema mAratA. A rIte pApanuM smaraNa thatAM ja muni bhikSAthI pAchA pharatA, upavAsa karI letA. Ama haMmeza upavAsa ja thavA lAgyo. bhAre samatA, mArapITa karanArAo upara paNa "mArA mahopakArI tarIkenI buddhi ane ghora upasargane sahana karatAM munivara cha mAsamAM ja kevalya pAmI gayA.
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako 47 [6] khaMghaka muni khaMdhaka (skaMdaka) muninA pitA dhanADhya hatA. emane putra upara apAra sneha hato. AthI ja jyAre putra dIkSA lIdhI tyAre tenI kAyAne sUryano tApa na lAge te mATe eka nokara goThavI dIdho ke je putra-muninA mAthe zveta chatra dhAraNa karIne temanI pAchaLa cAle. pitAnA ati mohanuM A kArya hatuM. Ama chatAMya jinakalpanI ArAdhanA karatAM temanI upara AmaraNa upasarga Avyo; cAmaDI utaraDAI ane bhAre samatAthI upasargane sahana karIne teo kaivalya pAmIne mokSe padhAryA. [6] ceDA mahArAjAnI pratijJA ceDA mahArAjA paramAtmA mahAvIradevanA parama AjJApAlaka bhakta hatA. sAcA arthamAM zramaNopAsaka hatA. yuddha samayamAM divasa daramiyAna ekathI vadhu bANa nahi choDavAnI temane pratijJA hatI. saudharmendra temanAM bANa "amogha" banI rahevAnuM varadAna ApyuM hatuM. potAnI dIkarIonA paNa vivAhakArya nahi karavAnI temane pratijJA hatI. AthI mAtAo ja svaputrIonuM vivAhAdi kArya patAvatI hatI. [98] gozAlakano pUrvabhava gozAlakano jIva pUrvanA eka bhavamAM Izvara" nAme eka mANasa hato. te bhavamAM teNe guradrohanA saMskArane AtmAmAM sthira karyo hato. bharatakSetranI koI covIsImAM udaya nAmanA tIrthaMkaradeva thayA hatA. temanA nirvANano mahotsava karavA mATe devo A dharatI upara AvyA hatA. temane joIne koI puNyAtmAne jAtismaraNa jJAna thayuM. AgaLa vadhIne te pratyekabuddha mahAtmA thayA. eka vAra Izvare A mahAtmAne "nagurA' kahIne tiraskAryA hatA. vaLI eka vAra pRthvIkAya aMgenI prarUpaNA saMbaMdhamAM Izvare udaya-jinanA gaNadhara bhagavaMta sAthe paNa dveSabharI Takkara lIdhI hatI. paNa pachI potAne ja teno pazcAttApa thayo hato. tenuM prAyazcitta karavA mATe Izvara pratyekabuddha mahAtmA pAse gayo. paNa prAyazcittanI vAta bAju upara rahI gaI ane tyAM paNa te mahAtmA sAthe TakarAyo. e vakhate bhAre AvezamAM teNe lokapriya mata sthApavAno vicAra karyo. e ja vakhate AkAzamAMthI vIjaLI paDI. Izvara tatkALa marI gayo; sAtamI nArake gayo. gurudroha, lokapriya mata vagere bAbatoe gozAlakanA bhavamAM e AtmAne pUrepUro gherI lIdho hato.
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 jaina itihAsanI jhalako [9] caMdanabALAjI ane zeDuvaka kozAmbI nagarImAM zeDuvaka nAmano koI ati garIba kulaputra hato. ekadA bhamatAM bhamatAM teNe aneka sAmanto, maMtrIo, zeThiyAo ane bahenonI AgaLa cAlatAM caMdanabALAjI sAdhvIjIne joyAM. emanA moM uparanuM cAritryanuM ane tapanuM teja joIne ja zeDuvaka TharI gayo. teNe koIne pUchIne saghaLI vigata jANI lIdhI. tenA sadnasIbe caMdanabALAjInI najara ekAeka tenI upara paDI. tenA mukha uparanA ati bhadraka bhAvo joIne temane te ladhukarmI AtmA jaNAyo. koI zrAvakane temaNe sUcavyuM ke A AtmAnI bhakti karavA yogya che. zrAvakanI anupama bhaktithI zeDuvaka atyaMta prasanna thaI gayo. enA adhyavasAyo ati ucca banI gayA. teNe caMdanabALAjInI pAsethI hitazikSA ane mArgadarzana meLavyuM. te rIte koI jJAnI bhagavaMta pAse pAramezvarI dIkSA lIdhI. potAnA navA janmanA dAtA-mAtA-caMdanabALAjI che !" ethI zeDuvaka muni banIne be sAdhuo sAthe-gurvAjJApUrvaka-temanI pAse gayA. viziSTa samajaNanA abhAve zeDuvakamuni caMdanabALAjInA page paDavA lAgyA ke tarata ja tema karatA aTakAvIne temaNe kahyuM, "munivara ! Ama na thAya. have to amAre tamane vaMdana karavAnuM che." ATaluM kahIne nUtana muni-jIvanane khUba suMdara rIte, daDhatAthI ArAdhavAnI preraNA karI. zeDuvakamunie abhuta ArAdhanA karIne Atma-kalyANa ArAdhyuM. [100] valkalaciri e ajaina rAjAnuM nAma somacandra hatuM. eka vAra temane dhoLo vALa - dharmadUta - dekhADIne rANIe temane ekAeka jAgrata karI dIdhA. rANI sagarbhA hovA chatAM-have paLanoya vilaMba na pAlave ema vicArIne-bannee saMnyAsadharmano svIkAra karI lIdho. prasannacandra nAmanA putrane mAthe rAjayabhAra nAkhyo. A bAju prasUtinA samayanI tIvra vedanAmAM rANI mRtyu pAmI. paNa aMta samayanI samAdhine lIdhe te devI banI. janmelA bALakanuM nAma valkala rAkhavAmAM AvyuM. devI banelI rANI putra-mohane lIdhe haMmeza gAyanuM rUpa laIne AvavA lAgI. putrane dUdhanI dhAra vaDe dUdha pAIne te cAlI jatI. yuvAna banelA valkalane jaMgalamAMthI moTAbhAIe yukti karIne potAnI pAse rAjamahelamAM bolAvI lIdho. valkalanA virahamAM dinarAta raDatAM somacandra tApasanI AMkho upara pIyA
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ 49 jaina itihAsanI jhalako cIpaTAI gayA. AthI AMkhe dekhAtuM baMdha thaI gayuM. ekadA beya bhAIo pitA-muni pAse AvyA. tenA harSanA vahI jatA AMsuthI paDaLo dhovAI jatAM AMkho UghaDI gaI. sahunuM ati sukhada milana thayuM. - tyAra bAda valkala AzramanI gharavakharIone jovA lAgyo ane jayaNApUrvaka sAphasUphI karavA lAgyo. temAM ja tene jAtismaraNa thayuM; yAvat kaivalya prApta thayuM. valkalacIrI pratyekabuddha muni banyA. temaNe dharmadezanA ApIne pitA-muni ane moTAbhAIne samyatvanuM dAna karyuM. AgaLa upara prasannacandra paNa dIkSA laIne AtmakalyANa karyuM. [101] cakravartI sanatakumAra vardhamAnatapanI joradAra tapazcaryAnA prabhAve te deva thayelA AtmAne devalokamAM bIjA devo karatAM abhuta rUpa maLyuM hatuM. tenA rUpane joIne anya devo stabdha thaI jatA hatA. paNa jyAre devendra devone kahyuM ke, "AnA karatAM kyAMya caDI jAya tevuM rUpa maryalokanA eka mAnavane maLyuM che; jenuM nAma sanatakumAra cakravartI che." tyAre be devo brAhmaNanuM rUpa laIne maryalokamAM AvI caDyA. sanatanuM rUpa jotAM ja devendranI vAta temane tadana sAcI lAgI. paNa TUMka samayamAM ja bIjI vAra e rUpa jovA gayA to te rUpanI bhItaramAM pariNAma pAmatA soLa mahAbhayaMkara rogo joyA ane temaNe te vAta sanatakumArane karI dIdhI. basa.. e rogonA bhayAnaka bhAvIne jANatAMnI sAthe ja sanatacakrI saMyamanA mArge vaLI gayA. svajano, mitro vagerenI saMsAramAM rahevAnI kAkalUdIbharI AjIjInI dharAra avagaNanA karI. sAtaso varSa sudhI soLa mahArogone satata sahatA sanatamunine agaNita labdhio prApta thaI. paNa te labdhiothI paNa teo virakta hatA. teo dhArata to tamAma rogone potAnA ja ghUMka vagerethI maTADI zakata. pharI te be devo vaidyanuM rUpa laIne AvyA. sAthe oSadhonA kothaLA hatA. temaNe sanatamunine auSadhaprayoga karavAnI vinaMtI karI. paNa temaNe to temanA 158 karmaprakRti rUpa 158 AMtararogo maTADavAnuM kahyuM. bAhya rogo to karmakSaya karatA hovAthI saMpattirUpa hatA. tene maTADavAnI temane leza paNa jarUra jaNAI na hatI. karmarogane maTADavAnuM asAmarthya darzAvIne devo devalIMkamAM cAlyA gayA.
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 jaina itihAsanI jhalako sanatamunie sAtaso varSa sudhI jaghanyathI chaThThane pAraNe chaThThano tapa karyo hato. pAraNAmAM mAtra caNAnI kAMjI ane bakarInA dUdhanI chAza ja letA. kAramo dAha, AkhA zarIre bhayaMkara khaMjavALa, AMkhamAM tIvra zULa, peTamAM asahya vedanA, bhayaMkara koTino dama vagere covIseya kalAka rahetAM hatAM. [102] brahmadatta cakravartI jayAre 700 varSa AyuSyavALA cakrI brahmadatta tenA AyuSyanAM soLa varSa bAkI hatAM tyAre vairabhAvathI koI brAhmaNe, gophaNabAja dvArA tenI banne AMkho phoDAvI nAkhI hatI. AthI brahmadatta atizaya krodhAMdha banI gayo hato. teNe te brAhmaNane kuTuMbasahita krUratApUrvaka mArI naMkhAvyo hato. bIjA paNa aneka brAhmaNonI hatyA karAvI nAkhI hatI. teNe roja seMkaDo brAhmaNonI banne AMkho phoDI nAkhIne, thALamAM bharIne potAnI pAse hAjara karavAnI maMtrIgaNane AjJA karI hatI. nirdoSa brAhmaNone A rIte sajA karavAnuM ucita na lAgatAM maMtrIoe gUMdAnA cIkaNA ThaLiyAono thALa bharIne roja rAjA pAse mUkavAnuM zarU karyuM. e ThaLiyAne AMkha samajIne khUba rAjIpA sAthe brahmadatta soLa varSa sudhI satata ati cIkaNA karma bAMdhato ja rahyo. e kalpelI AMkho coLatAM ene je AnaMda thato hato e AnaMda ene strIratanA saMgamAM paNa Avato na hato. A rIte raudradhyAnamAM marIne te sAtamI narakamAM cAlyo gayo. [103] mahezvaradatta ane saMsAranI vicitratAo. kuTuMbano nAstika pitA marIne e ja nagarano pADo thayo. mAtA marIne e ja zerInI kUtarI thaI. sAsu ane sasarAnI vidAyathI putravadhU gAMgalI niraMkuza banI. je te puruSono saMga mANatI rahI. paNa eka divasa enA pati mahezvaradatte ene parapuruSa sAthe sneha karatI joI. e khUba uzkerAI gayo. pelA puruSa upara chUTo talavAra ghA karyo. e ghA jIvaleNa nIvaDyo. e paruSa mRtyu pAmyo. eno AtmA, enA ja vIryamAM gAMgalInA garbha tarIke Avyo. eno janma thatAM mahezvaradattane bhAre AnaMda thayo. pote ja te bALakano pitA che e kalpanAthI e bALa upara atizaya sneha dAkhavavA lAgyo. eka vAra bALakane khoLAmAM besADIne te pitAnA mRtyudine pADo mArIne tenuM mAMsa khAI rahyo hato. bALakane paNa te mAMsa khavaDAvato hato ane
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako tenA keTalAya kaTakA tenI sAme ja beThelI kUtarIne nAkhI rahyo hato, tyAM be jaina sAdhuonuM yugala bhikSArtha tenA gharamAM AvI caDyuM. mAMsanI gaMdha AvatAM ja, vaLI jJAnabaLathI tyAMnA AtmAonI paristhiti jotAM UMDo nisAso nAkhIne muniyugala tarata gharanI bahAra nIkaLI gayuM. mahezvaradatta tarata ja te munionI pAchaLa doDyo. nisAsAnuM ane pAchA pharI javAnuM kAraNa pUchyuM. munioe mAMsAhArInI bhikSA agrAhya jaNAvI ane nisAsAnuM kAraNa kahyuM ke khoLe beThelo dIkaro parapuruSano ja AtmA hato. teno bApa kAMI mahezvaradatta na hato, balake te jArapuruSa pote ja hato. vaLI pitRzrAddhanuM mAMsa pitAnA ja AtmAnuM hatuM, kema ke pitA marIne pADo thayo hato ane dUra beThelI kUtarI te mAtAno AtmA hato. saMsAranI AvI vicitratAo joIne temaNe nisAso nAkhyo hato. A sAMbhaLIne mahezvaradatta paNa vicAramAM garakAva thaI gayo. saMsArathI virakta thaIne teNe dIkSA ApI. [104] cilAtI. kSitipratiSThita nagaramAM yajJadeva nAmano vipra raheto hato. jJAnanuM tene pArAvAra ajIrNa thayuM hatuM. tene pratijJA hatI ke je tene harAve teno te ziSya thAya. eka vAra nAnA jaina sAdhuthI te hArI jatAM temanA ziSya banI gayo. anya gItArtha sAdhuonA samAgamathI tenAmAM dharmanI pariNati pedA thaI; paraMtu brAhmaNa tarIkenuM jAtiabhimAna to na ja gayuM. bIjI bAju tenI saMsArI patI brAhmaNIe tenI dIkSA choDAvavA mATe kamara kasI. eka vAra to teNe kAmaNa yogavALI bhikSA vahorAvI. temAM te muni samAdhipUrvaka kALadharma pAmI gayA. saudharma devaloke deva thayA. AthI pelI patIne bhAre AghAta lAgI gayo. saMsArathI virakta thaIne teNe dIkSA lIdhI; parantu tenuM dIkSita jIvana mAyApradhAna banI rahyuM. marIne te devI banI. pelo patideva jAtinA madanA kAraNe devalokamAMthI cyavyA bAda rAjagRhImAM dhanazeThane tyAM cilAtI nAmanI dAsIputra thayo. devI paNa cyavIne e ja zeThanI dIkarI susumA thaI. enI ja sAthe gaMdI ramata karato cilatI pakaDAyo. AthI dhanazeThe tene kADhI mUkyo. have cilAtI dhADapADu thayo. eka vAra, sAgarIto sAthe, "dhana tamAruM ane susumA mArI! evo nirNaya karIne dhanazeThanA ghara upara trATakyo. puSkaLa dhana ane susumAne uThAvIne teo nAThA. subhaTo sAthe dhanazeTha ane tenA
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ para jaina itihAsanI jhalako pAMca putro jaMgala tarapha dhasyA. subhaTo dhana meLavIne nagara tarapha pAchA pharyA. dhanazeTha ane putro susumAne meLavavA jIva upara AvI gayA. jyAre cilAtIne lAgyuM ke have susumA hAthamAM nahi rahe tyAre tenuM mAthuM kApI nAkhyuM. mAtra mastaka hAthamAM laIne te bhAgyo. dhanazeThane bhAre AghAta lAgyo. badhAyane asahya tarasa lAgI hatI. prANa nIkaLI javAnI taiyArI hatI. eTale prANa bacAvavA mATe temaNe susumAnA ja dhaDanuM lohI pIdhuM ane tRSA chipAvI. mAthuM laIne nAsatA cilAtIne koI munirAja maLI gayA. bhAre AvezathI teNe kahyuM, "e sAdhu ! mane TUMkamAM dharma batAva...nahi to hamaNAM ja mAthuM uDAvI daIza." upazama...viveka..saMvara"A traNa pado bolIne e cAraNamuni AkAzamAM UDI gayA. A traNa padonuM ciMtana karato cilAtI koI apUrva AdhyAtmika sthiti pAmavA lAgyo. te tyAM ja, te sAdhunI jema sthira Ubho rahIne te padonuM ciMtana karavA lAgyo. susumAnA lohIthI kharaDAyelo teno deha hato. lohInI gaMdhathI kheMcAIne jaMgalI kIDIo AvI. AkhA zarIre coMTI gaI. aDhI divasanA ghora upasargamAM sthira rahIne cilAtImuni samAdhimaraNa pAmIne AThamA devaloka pahoMcI gayA. [105] DhaDhaNamuni kRSNa vAsudevanA DhaMDhaNa nAmanA putra hatA. temanuM aneka kanyAo sAthe lagna thayA bAda paramAtmA nemanAthasvAmIjInI dezanA sAMbhaLatAM virAga thayo ane temaNe dIkSA lIdhI. te pachI temane evo joradAra lAbhAMtarAya karmano udaya (jathI puruSArtha karavA chatAM lAbha na thAya) thayo ke je sAdhunI sAthe te bhikSArthI tarIke joDAya te sAdhune paNa bhikSA na maLe. prabhu pAsethI munione DhaMDhaNamunino pUrvabhava jANavA maLyo tyAre badhI vAta samajAI. DhaMDhaNamunino jIva pArAzara nAme kheDUta hato. bhAre trAsa gujAravA sAthe te majUro pAse kAma karAvato. majUro bhayaMkara nisAsA nAkhatA. marIne te narake gayo. bAda keTalAka bhave DhaMDhaNa tarIke thayo. A sAMbhaLIne DhaMDhaNamunie abhigraha karyo ke, "bIjAnI labdhithI prApta thayelI bhikSA mATe vAparavI nahi."
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako pa3 keTalAka samaya bAda zrIkRSNa prabhune savAla karyo ke ApanA muniomAMthI mahA-duSkarakArI koNa ? prabhue DhaMDhaNamuninuM nAma ApyuM. enA kAraNamAM prabhue pharamAvyuM ke, "te DhaMDhaNamuni bhikSArthe phare che tyAre temanA Agamana mAtrathI lokone napharata thAya che. ane..bahAra nIkaLo.ahIM kema AvyA cho ?...o gaMdA vastradhArI....o mUMDiyA, te to mane apazukana karyuM....vagere aneka tarjanAbharyA vAkyo loko saMbhaLAve che. AvA samaye paNa DhaMDhaNamuni apAra samatAmAM rame che. te vAkyo temane karNanA amRtapAna sama lAge che. AthI te mahAduSkarakarI muni che." - tyAMthI UThIne ghara tarapha jatAM zrIkRSNane rastAmAM ja DhaMDhaNamuninAM darzana thayAM. tarata ja hAthI uparathI UtarIne vaMdanAdi karyA. A joIne najIkanA gharavALAne thayuM ke, "jene kRSNa-vAsudeva vaMdana kare te koI mahAtmA hovA joIe." Ama vicArIne teNe DhaMDhaNamunine bhikSArthe bolAvyA. modaka vahorIne muni prabhu pAse AvyA. "he prabhu ! zuM ghaNA divasothI cAlatA lAbhAMtarAya karmano kSaya thayo ? mArI labdhithI mane A bhikSA maLI che." munie prabhune pUchyuM. prabhue kahyuM, "nA... kRSNa-vAsudevanI labdhithI A bhikSA tane maLI che." tarata ja e bhikSAne paraThavavA (visarjana karavA) mATe DhaDhaNamuni nirjIva bhUmimAM gayA. te vidhi karatAM karatAM potAnA cIkaNA karmabaMdhano ane tevo karmabaMdha karanArA potAnA AtmAnA bhAre karmIpaNAno pazcAttApa karatAM ja kaivalya pAmI gayA. temanA ghanaghAtI karmano kSaya thaI gayo ! [106] vajasvAmIjI mahArAjAnI keTalIka mahattvanI bAbato vajasvAmIjI mahArAjAnI keTalIka mahattvanI bAbato : (1) sAdhvIjIonA pAThane mAtra sAMbhaLavAthI temane agiyAra aMgo kaMThastha thayAM hatAM. (2) eka padathI so padonuM smaraNa karavAnI temanI padAnusArI labdhi hatI. (3) be vakhata mitradevoe temanI rasanendriyanigrahazaktinI parIkSA karI hatI, jemAM saMpUrNa pAra UtaravAthI devoe temane vaikriya-rUpa dhAraNazakti ane AkAzagAminI vidyA ApI hatI. (4) kapaDAMnA vIMTalAone goThavIne-jANe ke te badhA sAdhuo hoya tematemanI sAme vAcanA ApatA. temanuM bAla-cApalya joIne gurudeva sihagirijI mahArAja stabdha thaI gayA hatA. AvA mahAna" AtmAne bALa samajIne bIjA sAdhuo AzAtanA karI na bese te mATe temanI agAdha zaktinuM sahune
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 jaina itihAsanI jhalaka bhAna karAvavA mATe vihAra karI jaIne sAdhuone vAcanA ApavAnuM kAma vajamunine soMpatA gayA. guru karatAM paNa khUba ja caDiyAtI vajamuninI vAcanAdAna-paddhatithI tamAma nAnA-moTA sAdhuo atyanta prabhAvita thaI gayA. gurudeva pAchA AvI gayA toya "vAcanA to vajamuni ja Ape !" tevI vinaMtI sahu sAdhuoe karI tyAre gurudeve nA pADI. temaNe kahyuM, vajamuninI keTalI zakti che te tamane dekhADavA pUratuM ja meM Ama jANIne karyuM hatuM. bAkI hajI teNe yogohana karIne sUtro bhaNavA vagereno adhikAra meLavyo nathI. huM utsArikalpanI TUMkI vidhithI tene adhikArI banAvIza tyAra pachI ja te tamane vAcanA vagere vidhipUrvaka ApI zakaze. (5) eka vAra koI sAdhvIjI mahArAja dvArA vajamuninA apAra guNonA zravaNa vagerethI rUkimaNI nAmanI zreSThI kanyA temanI upara mohAI paDI. "kAM temanI patnI thAuM, kAM agnimAM baLI maruM' ema teNe dRDha saMkalpa karyo. tenA pitAe vajamunine A vikaTa musIbatanI vAta karI. | munivare vaLate dI rukimaNIne dezanA sAMbhaLavA mATe laI AvavAnuM tenA pitAne sUcana karyuM. virAga-nItaratI dezanA sAMbhaLIne rukimaNIne kAma tadana zAnta paDI gayo. (6) eka vAra temane kapha thayo hato. tethI gocarI vAparyA bAda teo sUMThano gAMgaDo cAvI letA. eka divase te gAMgaDo kAne bheravI rAkhelo tema ja rahI gayo. sadhyA vakhate ja khabara paDI. Avo pramAda potAne thayo te uparathI temaNe potAne antakALa najIka jANI lIdho. te ja arasAmAM bAravarSa dukALano AraMbha thayo. (7) A dukALanI vasenasUrijIne jANa karIne pAMcaso munio sAthe rathAvarta nAmanA giri pAse anazana karavA padhAryA. A pAMcaso muniomAM eka bALa-sukumAla muni hatA. temane vajasvAmIjI mahArAjAe pAchA vALI dIdhA. paraMtu te bALa-sAdhune paNa anazana karavuM ja hatuM eTale te bIjA rastethI AvIne te ja parvatanA koI bhAganI dhagadhagatI zilA upara jaIne anazanapUrvaka besI gayA. thoDA ja samayamAM temanuM zarIra mINanI jema ogaLI gayuM. temanA samAdhimaraNano devoe mahimA karyo tyAre zeSa pAMcaso munione A bALa-muninA mahAsattvanI jANa thaI. pachI to badhAya muniomAM adamya utsAha pedA thaI gayo. bhAre saMvega
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ papa jaina itihAsanI jhalako ane vairAgyathI tamAma munioe pAdapopagamana anazana karyuM. badhA kALadharma pAmIne vaimAnika devalokanA deva thayA. vajasvAmIjInI pATe vajasenasUrijI AvyA hatA. temanA "caMdranAmanA ziSyathI "cAndra' nAmanA kuLanI paraMparA zarU thaI. atyAre je vidyamAna sAdhuo che. teo A cAndrakuLanA che. [100] vaiyAvaccI naMdiSeNa - hAthI vecIne gadheDo kharIdyo magadhanA zAligrAmano e brAhmaNa hato. patInI sagarbhA avasthAnA cha mAsa thAya tyAM A bhAvI pitA-brAhmaNa mRtyu pAmyo. adhUrAmAM pUruM, bALakanI prasUti thayA bAda mAtA paNa mRtyu pAmI gaI. bIjI bAju gharanI je kAMI paNa samRddhi hatI te paga karIne cAlI gaI. jANe eTaluM ochuM hatuM tema je chokaro janma pAmyo hato te saMpUrNapaNe kadarUpo hato. rAMTA pago, ghUMTI upara laTakatI nALa, moTuM deta peTa, beDoLa chAtI, vAMkA hAtha, moTAM kANAMvALuM nAka, ToparA jevA kAna, trikoNiyuM mastaka.... have zuM bAkI hatuM ? namAyA ane nabApA banelA A bALakanuM nAma naMdiSaNa pADavAmAM AvyuM. mAmAne tyAM e moTo thayo. mAmA enI pAsethI sakhata kAma letA ane badalAmAM mAtra be vAra khAvAnuM ApatA. eka vAra naMdiSeNe mAmA pAse lagnano prastAva mUkyo. mAmAe potAnI moTI dIkarI sAthe lagna karI ApavAnI haiyAdhAraNA ApI. paNa moTI dIkarInI ApaghAtanI dhamakIe mAmAe nAnI dIkarI sAthe lagnanI vAta vicArI. tyAM teNe paNa ApaghAtanI dhamakI ApI. AvuM vAraMvAra banatA akaLAI UThelo naMdiSaNa gharamAMthI cAlI nILyo. paNa bicArAne koNa khavaDAve ? jyAM ne tyAM apamAnita thato, bhUkhyo raheto naMdiSeNa jIvanathI kaMTALI gayo. ApaghAta karavA mATe parvatanA zikhare javA lAgyo. paNa tyAM ja koI mahAmuni maLI gayA. temanA bodhathI te dIkSAnA mArge vaLI gayo. have naMdiNamuni agiyAra aMgonA pAThI mahAgItArtha thayA; sAdhuonA vaiyAvaccI thayA ane ochAmAM ochA chaThThanA pAraNe chaThThanA abhigrahavALA ghora tapasvI paNa thayA. devonA rAjA saudharmendra temanI apAra samatAnI be moMe prazaMsA karI. be devoe temanI parIkSA karI. munirAja kasoTImAMthI pAra UtarI gayA. Ama ugra saMyamapAlananAM pAMca hajAra baso varSa vItI gayAM. aMtasamaya paNa AvI gayo. e vakhate anazana karyuM. namaskAra mitrano japa zarU karyo. paNa ekAeka bAjI bagaDI. chellI kSaNomAM gRhasthajIvanamAM thayelo
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 jaina itihAsanI jhalako nArIono tiraskArabhAva yAda AvI gayo. mana becena thaI gayuM. hAya ! te ja vakhate niyANuM karyuM ke, "mArA tapa-saMyamanA prabhAve mane AvatA bhave evuM adbhuta rUpa maLo ke seMkaDo lalanAo mArI pAchaLa ghelI bane" hA. tema ja banyuM. paNa hAthI vecIne naMdiSeNa munie gadheDo kharIdyo ! ratno vecI mArIne badalAmAM caNoThIo lIdhI ! Aga lagAvIne, chelle chelle, saMyamarUpI vana bALIne bhasma karyuM ! temano AtmA sAtamA devaloke janma laIne, (kRSNa vAsudevanA pitA) vasudeva thayo. seMkaDo lalanAono svAmI thayo ! [108] gajasukumALa. kRSNanA nAnakaDA bhAI gajasukumAla hatA. prabhAvatI nAmanI kanyA sAthe tenuM lagna karyA bAda somila nAmanA brAhmaNanI dIkarI "somA" ati rUpavaMtI hovAthI kRSNa tenI sAthe paNa gajasukumAlanA lagna karAvyAM. tyAra bAda prabhu nemanAtha svAmIjInI dezanAthI virakta thaIne te traNeya AtmAo dIkSita thayA. vadhu saMkaTo pAmIne jaladI karmakSaya karavA mATe gajasukamAlani smazAne kAyotsargamAM rahyA, tyAM roSe bharAyelA semala sasarAe mAthe aMgArA bharIne temanI hatyA karI. apUrva bALa keLavIne gajakusumAle te upasargamAM sarvakarmakSaya karIne mokSa prApta karyo. dhyAnAvasthAmAM sasarAno khUba khUba upakAra mAnyo. bIje divase savAre paramAtmA nemanAthasvAmIjIne vaMdana karavA mATe kRSNa nIkaLyA tyAre temaNe rastAmAM ekalA hAthe ITonA DhagalAne kramazaH pheravato vRddhapuruSa joyo, temane dayA AvI. tarata potAnA sahita potAnA mANasone tenI madada lagAvI detAM thoDI ja kSaNomAM DosAnuM kAma pUruM thaI gayuM. bAda prabhujIne vaMdanAdi karIne gajasukumAle muninA kSemakuzaLa pUchyA. prabhue pharamAvyuM, "he kRSNa ! te to mokSa pAmI gayA. emAM tenA sasarAe bhAre madada karI, ethI emanuM kAma jhaTa patI gayuM; jema te rastAmAM pelA DosAne ITo pheravavAmAM madada karI tema" A sAMbhaLIne bhAre AghAta pAmelA kRSNa te smazAnabhUmi tarapha vidAya thayA. zabane joIne kRSNa, mAtA devakI vageree chAtI phATa kalpAMta karyuM. hA..... e divase dvArikAno eka paNa yAdava evo na hato jenI AMkho codhAra raDI na hoya.
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako devakInA vaNathaMbhyA rudanane zAnta karavA mATe zrIkRSNa, gajasukumAlamuni mokSe padhAryAnI prabhunI vAta kahIne AzvAsana ApyuM. smazAnethI saparivAra pAchA pharatAM kRSNa bhAre udvegane lIdhe rAjamArga choDIne nAno mArga pakaDyo. te ja mArge sAmethI somila chupAto AvI rahyo hato. te kRSNane joIne gabharAI gayo. tyAM ja bhayathI mastakanI nasa phATI gaI. kaNe kALA baLado joDAvyA, tenA doraDe somilanA zabane ghasaDAvyuM; muni-hatyAro !" evA ghoSa sAthe tene nagara bahAra laI javAmAM AvyuM. jayAM jayAM te zaba ghasaDAyuM te dharatIne jalAdithI pavitra karAvAI. nagaranI hada bahAra teno aMgnisaMskAra karAyo. A karuNa prasaMgathI aneka rAjAo tathA kRSNanI rANIoe saMsArathI virAga pAmIne dIkSA lIdhI. [19] sthUlabhadrajI ane siMhaguphAvAsI muni (1) sthUlabhadrajIe tapa na karavApUrvaka cAra mAsa rUpakozAne tyAM rahIne cAturmAsa karavAnI gurudeva pAse AjJA mAgI hatI. (2) je ratimaMdiramAM bAra varSa bhoga bhogavyA hatA tyAM ja sthUlabhadrajIe cAturmAsa karyuM hatuM. (3) jyAre cAturmAsa karIne cAreya munio guru pAse pAchA AvyA tyAre sthUlabhadrajI sivAya traNa munionA Agamane satkAratAM gurue AsanethI UbhA thaIne, "tame duSkara karyuM" tema kahyuM hatuM, paNa jyAre sthUlabhadrajI AvyA tyAre ghaNA vAtsalyapUrvaka ane vizeSa UbhA thaIne temane satkAratAM kahyuM ke, "tame duSkara duSkara karyuM che." (4) siMhaguphAvAsI munie gurune kahyuM hatuM ke, "vezyAne pratibodhavAmAM zI moTI dhADa mAravAnI hatI ? huM tenI nAnI bahena upakozAne pratibodhIza. ane... tevuM du:sAhasa karavAnI gurunI nA chatAM temaNe vihAra karyo hato. (5) jyAre nepALa-nareza pAse siMhaguphAvAsI munine ratnakaMbaLa maLI tyAre tene koI joI-jANI na jAya te mATe moTA vAMsanA polANamAM tene saMtADI hatI; ane tenuM chidra pUrI dIdhuM hatuM. paNa aTavI pasAra karatAM koI pakSI bolI gayuM ke, "lAkhonA mUlyanI eka cIja laIne A sAdhu jaI rahyA che." pakSInI bhASA jANakAra coroe A sAMbhaLIne munine pakaDyA. paNa temaNe ratnakaMbaLa na jaDI. pharI peluM paMkhI
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 jaina itihAsanI jhalako e ja vAkya bolyu. pharI munine pakaDavAmAM AvyA. munie badhI sAcI vAta karIne potAnI upara dayA gujAravA kahetAM coroe temane hemakhema javA dIdhA. (6) jyAre A munie upakozAne ratnakaMbaLa ApI tyAre te bolI, kyAM te munirAja dhUlibhadrajI ! mArI bahena sAthe bAra varSanA bhoga bhogavyA pachI paNa sAva nizcala ! ane tame mane pUrve kadI joI paNa nathI chatAM eka ja paLanA mArA rUpadarzanamAM khatama ! ane muni punaH saMyamanA paMthe pAchA pharyA. (7) sthUlabhadrajIe baheno samakSa siMhanuM rUpa karIne potAnI vidvattAnuM ajIrNa pragaTa karyuM evI khabara gurune paDatAM, navo pATha levA AvelA sthUlabhadrajIne gurue pATha ApavAnI nA pADI. saMghano Agraha thatAM pharI sUtra-pATha zarU thayo tyAre gurudeve temane kahyuM ke, "sthUlabhadra ! tArI bhUla badala teM hRdayanA sAcA pazcAttApapUrvaka kSamA mAgI che eTale tane to bhaviSyamAM ahita nahi thAya paraMtu tuM jene bhaNAvIza te AvA prakAranA ajIrNa-svarUpa pramAdamAM paDI jaze, mATe arthapATha to tane nahi ja ApI zakAya." [110] avaMtisukumALa e nagarInuM nAma avaMtI hatuM. tyAM bhadrA nAmanI zeThANI hatI. tene avaMtI-sukumAla nAme putra hato. bhadrA anekazaH mahAtmAone vinaMtI karIne potAnA bAjunA ghare utAro ApatI. eka vAra Aryasuhasti mahArAjA saparivAra padhAryA. koI rAte munio pATha karatA temAM nalinI gulma vimAnanuM varNana AvyuM. A varNana avaMtI-sukumAle sAMbhaLyuM. manathI UhApoha karatA tene jAti-smaraNa jJAna thayuM ane pote te ja vimAnathI ahIM Avela che te jANavA maLyuM. teNe gurudevane te ja vimAne pAchA javAno upAya pUchayo tyAre gurudeve kahyuM ke, "te mATe to dIkSA levI joIe. paNa dIkSA laIne mokSe ja zA mATe na javuM? AvA svarganA sukha to mokSa sukha pAse biMdu jeTalAya nathI !" kumAre kahyuM, "ApanI vAta tadana yathArtha che. mane khUba ja mAnya che. paraMtu hAla mAro utsAha A vimAnamAM ja javA bAbatamAM che. e mATe uttama koTinuM saMyama pALavA mATe taiyAra chuM." ane....kumAre dIkSA lIdhI. kharekhara saMkalpa mujaba te nalinI gulma vimAnamAM TUMka samayamAM ja janma pAmyA.
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalaka 59 [111] rAjA cadrAvataMsaka candrAvasaka ujajainIno rAjA hato. te pAka dharmacusta jaina hato. eka vAra, "dIvo baLe tyAM sudhI kAyotsargamAM UbhA rahevuM" evI pratijJA karIne UbhA rahyAM. jyAre jyAre tela kheDUtuM gayuM. tyAre rAjAne aMdhAruM thatAM takalIpha na paDe e sArA AzayathI dAsI tela pUratI ja gaI. mananI pUrI prasannatA sAthe rAjAe kAyotsarga to cAlu ja rAkhyo paraMtu zarIra te kaSTa khamI na zakyuM. savAre dIvo holavAtAM teNe kAyotsarga pAryo. jyAM paga upADyo tyAM ja dharatI upara DhaLI paDyA. samAdhipUrvaka tarata mRtyu pAmIne devalokamAM gayA. [112] sulatA sulasA paramAtmA mahAvIradevanI parama bhakti ane nirmaLa samatvane dRDhapaNe dhAraNa karatI zrAvikA hatI. lagna bAda keTalAya samaya sudhI tene saMtAna na thavAthI tenA pati nAgasArathine bhAre ArtadhyAna thavA lAgyuM. te sulatAne vAraMvAre kahevA lAgyo ke, "saMtAna-prApti mATe tuM "kAMIka prayatna kara." sulasA eka ja uttara detI ke, "je karmamAM lakhyuM haze te thaze." paNa chevaTe A aMgenA patinA tIvra AdhyAnanuM nivAraNa thAya te mATe AyaMbilano tapa zarU karyo. ekadA sulatAnA dRDha samyakatvanI devasabhAmAM devendra prazaMsA karI tyAre senApati-deva hariegamelI sulasAnI parIkSA karavA Avyo. teNe putrapApti mATe mULiyuM ApyuM; pachI mannei mAdaLiyuM ApIne kAlIdevInI upAsanA karavA jaNAvyuM. paNa sulasAe tenI tevI koI vAtano svIkAra na karyo. saMtAna maLo ke na maLo, paNa kAlI vagerenI koI upAsanA karanAra nathI.' lasAno A dRDha saMkalpa hato. "jinezvara bhagavAna sivAya mane koI na khape !" A teno hRdayaTaMkAra hato. hAthI upara beThelI vyakti kadI gadheDA upara besatI haze ?" A teno spaSTa savAla hato. deva cAlyo gayo. have te sAdhuno svAMga sajIne Avyo. teNe kuSThI sAdhunA roga-nivAraNa mATe lakSapAka telanA eka sIsAnI mAgaNI karI. bhaktino lAbha maLyAthI AnaMda-vibhora banIne tulasA gharamAMthI sIso levA gaI. paNa aphasosa ekAeka hAthamAMthI sIso paDIne phUTI gayo. ati kImatI tela DhoLAI gayuM. paNa teno jarAya aphasosa karyA vinA bIjo sIso levA gaI. teya
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 60 jaina itihAsanI jhalako phUTI gayo. chello-trI sIsI levA gaI, teya khatama. A samaya daramiyAna deva sulatAnA manobhAva upara dhyAna ApI rahyo hato. traNeya sIsA phUTI gayAno tenA manamAM leza paNa kheda dekhAto na hato. paNa hA... munino lAbha na maLyAnuM duHkha khUba ja hatuM. tarata deva pragaTa thayA. saghaLI vAta karI ane vaNamAgI batrIsa guTikA tene ApI. pratyeka guTikAthI ekeko putra pAsa thaze tema kahyuM. tenI sAthe smaraNa karazo tyAre hAjara thaIza" tevuM vacana ApyuM. "batrIsa putronI mA thavA karatAM batrIsalakSaNA eka ja putranI mAtA thavuM zuM khoTuM ?" evA vicArathI sulasI badhI guTikA ekIsAthe khAI gaI. peTamAM atibhAre pIDA thatAM devAtmAnuM smaraNa karyuM. teNe hAjara thaIne pIDAnuM nivAraNa karIne haribaigamepI deva cAlyo gayo. sulasA batrIsa putronI mAtA thaI. paNa kevI kamAla ! eka nAnakaDA chamakalAmAM sulatAnA batrIseya putro haNAI gayA ! hA. ekI sAthe batrIsa guTikA khAvAnI bhUlanuM ja A pariNAma hatuM; sAmUhika mota ! haripaigameSIe te ja vakhate A AgAhI karI hatI. paNa tulasA to prabhunI parama bhakta ! AvA putravirahanA kALajhALa duHkhamAMya te adIna banI rahI. [113] aMgAramardaka AcArya. je abhavya hovAnI khAtarI kolasI pAtharIne karavAmAM AvI hatI te aMgAramardaka nAmanA AcAryano AtmA marIne eka vAra kAlAMtare UMTa thayo hato. te AcAryanA pAMcaso ziSyo te vakhate jinazatru rAjAnA putro tarIke hatA. ekadA te badhA putro koI svayaMvaramAM AvyA. tyAM temaNe kharajavAthI kAramI rIte pIDAtA, sakhata sAmAna ladAyelA, cAbukanA joradAra phaTakAthI cIso pADatA UMTane joyo. ene jotAM jotAM rAjakumArone jAtismRti thaI. tethI temaNe tene pUrvabhavIya potAnA guru tarIke jANyo. teo manomana bolyA, "eka samyakatvanA abhAvamAM ghaNA badhA guNo paNa kevA pAMgaLA banI gayA! gurudeva keTalA guNI hatA ?' temaNe moMmAgyA dAma daIne mAlika pAsethI UMTane choDAvyo. bAda svayaMvaramaMDape javAnuM paDatuM mUkIne A prasaMgathI saMsAravirakta thayelA tamAma rAjakumAroe AryasamudrasUrijI mahArAjA pAse dIkSA lIdhI.
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako 61 [114] sAdhvI sukumAlikA je rAjakumArI sukumAlikA potAnA be muni-baMdhuonA upadezathI sAdhvI thaI; jenA viziSTa rUpane kAraNe zIla-vrata jokhamamAM mukAI javAno bhaya pedA thayo; je kAraNathI te sAdhvIe AjIvana anazana karyuM ane jenA prANa nIkaLI gayA che ema bhUlathI samajavAne lIdhe zarIrane vanamAM mUkI devAmAM AvyuM. (A mahApareThAvaNInI kriyA kahevAya che.) e sukumAlikA sAdhvIjIne vananA ThaMDA pavanathI caitanya punaH jhabakavA lAgyuM ane koI sArthavAha tene potAnA ghera laI gayo tyAM nirdoSa bhAve, ane nirdoSa snehathI tenI sevA karavA lAgyo. paNa A nirdoSamAMthI ja badhu sadoSa thaI gayuM. ati paricaya, ati rAgane lIdhe eka dI sukumAlikAnuM patana thayuM. have te sArthavAhanI patnI banI gaI. enA zubhanasIbe ekadA baMdhu-munio e ja nagaramAM bhikSArthe nIkaLatAM eNe AmaMtryA. ane emAMthI ghaTasphoTa thayo. pApano ghora pazcAttApa karIne sukumAlikAe punaH dikSA laIne AtmakalyANa ArAdhI lIdhuM. [115] vimaLamaMtrI AbunI taLeTImAM vimaLa maMtrIe caMdrAvatI nagarI UbhI karI hatI. te nagarImAM cAraso zikharabaMdhI jinAlayo hato. paNa mogalonA samayamAM AkramaNo thavA lAgatAM nagarI khAlI thavA lAgI. jainoe hajAro jinapratimAone uThAvI laIne kyAMka mokalI dIdhI ke kyAMka bhaMDArI dIdhI. nagarI daTTaNa-paTTaNa banIne bheMkAra khaMDiyera banI gayuM. keTalAka samaya bAda koI pArasIne A ghaTanAnI khabara paDI. teNe majUro rokI daIne jinamaMdironI bhAMgaphoDa karIne badhA jinAlayono Arasa ekaTho karIne, puSkaLa vegano bharIne paradezomAM mokalI ApIne tyAM vecI nAkhIne vipula saMpatti prApta karI. - AbunI taLeTImAM olA Alama ane vAlama gAma te ja bhUtakALanI nagarI caMdrAvatI. [116] kalikAlasarvajJa hemacandrAcAryajI devI kAzmIrI sarasvatIjInI ArAdhanA karavA mATe kAzmIra javA mATe vihAra karelA kalikAlasarvajJa AcArya bhagavaMta zrImad hemacaMdrasUrijI mahArAjAne trIjA ja mukAme sarasvatIjIe varadAna ApIne pAchA vALI dIdhA hatA. tyAra
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ 62 jaina itihAsanI jhalaka keTalIka kalpanAo zAstrabAdhita jaNAtAM temaNe sUcana karyuM. sUrijIe have pachI tevI kalpanAo nahi karavAnI khAtarI ApI. [117] dArUDiyo sALavI ane gAMTha gAmano sauthI vadhu dArUDiyo e sALavI gaNAto. dArUnI eTalI bhAre lata hatI ke jo pIvAmAM be kSaNa moDuM thAya to tenI naso kheMcAI jAya. eka vAra gAmamAM padhArelA munie tene pratijJA ApI ke dorIne gAMTha mAryA pachI dArU pIvo nahi. arthAt jyAre dArU pIvo hoya tyAre dorInI gAMTha choDI nAkhavI. te pI lIdhA bAda pharI gAMTha bAMdhI devI. A pratijJAmAM dArUnA pramANa upara koI niyaMtraNa na hatuM eTale sALavIne pratijJA bahu paNa eka vAra bhAre thaI gaI. gAMTha maDAgAMTha banI gaI. keme ya na chUTI. vilaMba thatAM naso taNAvA lAgI, jIva javA lAgyo svajanoe bAdhA toDI nAkhavA kahyuM paNa teNe bAdhA toDavAnI sApha nA pADI dIdhI. aMte samAdhipUrvaka tenA prANa nIkaLI gayA. marIne te deva thayo. tarata ja gurudevanI pAse Avyo. gurudevanI RNamukti mATe teNe temanI AjJA pramANe mithyAdaSTi banI gayelA zatruMjayatIrthanA adhiSThAyaka kapardIyakSane bhagADI tIrthane bhayamukta ane AzAtanA mukta karyuM. [118] maMtrI mANahasiMhano dharmarAga vagara vAMke dilhInA phIrojazAha bAdazAhe matrI mAhaNasiMhane jelamAM pUrI dIdho. tenA banne pagamAM beDIo nAkhavAmAM AvI. paNa A to te mAhaNasiMha hato, je yuddhabhUmi upara, khUnakhAra jaMga khelAto hoya tevA samaye paNa pratikramaNa karato hato. te vakhate rAjAnI AjJAthI tenI cAre bAju goThavAIne sainya rakSA karatAM hatuM. A mAhaNasiMhanA beya page have beDI paDI hatI. pratikramaNano samaya thatAM tenI AMkhamAM AMsu dhasI AvyAM. jelare dayAthI prerAIne pratikramaNa samaya pUratI beDIo kADhI nAkhI. Ama keTalAka divaso sudhI cAlyuM. A bAju rAjAne potAnI bhUla samajAtAM mANasiMhane chUTA karyA. ghare AvIne mAhaNasiMhe tarata ja jelarane bolAvyo ane jelamAM tenI sahAyathI
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako jeTalA pratikramaNa thayA teTalI sonAmahoro tene bheTa karI. [118] maMtrIzvara pethaDa ane namaskAra maMtra koI cAraNa matrIzvara pethaDa pAse Avyo ane pethaDanI stuti karavA lAgyo. pethaDe kAna baMdha karI daIne kahyuM, "bhAI ! A zuM kare che ? mArA jevA adakerA mANasanI stavanA karAtI haze ? enA karatAM je huM kahuM tema kara. tuM bhagavAnanI stuti kara. huM tane inAma ApIza." cAraNe kahyuM, "mAre to ApanI ja stavanA karavI che." chevaTe mIzvare cAraNa pAse nava vakhata navakAra maMtra bolAvyo. dareka navakAra vakhate pAMceya parameSThI bhagavaMtone namaskAra karAvyA ane chelle nava navakAra badala nava sonAmahora bheTa ApI vidAya karyo. [120] khaMbhAtamAM jinabimba-corI ane saMghajAgRti jyAre khaMbhAtanA staMbhana pArzvanAtha prabhunI mUrti corAI hatI tyAre AkhuM khaMbhAta upavAsamAM besI gayuM hatuM. te vakhatanA agraNI zeTha kastUrabhAI amaracaMda navAbanI pAse gayA. pratyeka gharanI jaDatI levAnuM zarU thayuM. koI sonIne tyAMthI pratimAjI hemakhema maLI gayA. tyAra pachI ja samagra khaMbhAte upavAsa choDyA. [121] jagaDa zrAvakanI udAratA gUrjarezvara kumArapALa charI pALato saMgha laIne zatruMjaya pahoMcI gayA. saMghamALa paheravAno samaya Avyo. naitika rIte to uchAmaNI bolyA vinA paNa gUrjarezvara saMghamALa paheravAne adhikArI hatA, paraMtu devadravyanI vRddhi karavA mATe temaNe uchAmaNI bolAvavAnuM zarU karAvyuM. gUrjarezvara ane temanA maMtrI vambhaTTa sAmasAmA AvI gayA. lAkha lAkha sonAmahoranA kUdakA cAlavA lAgyA. tyAM ekAeka pAchaLanI haroLamAMthI koI bolyuM, "savA karoDa sonAmahora" ane sahunI najara te tarapha pharI. sAva sAdA ane melAM jevAM kapaDAMdhArIne sahue joyo. jarAka zaMkA paDatAM gUrjarezvare tene potAnI pAse bolAvyo. eNe "jagaDa' tarIkenI potAnI oLakha ApI ane tarata ja cIMthare vIMTeluM eka rasa kADhIne ApyuM, jenuM mUlya pUrA savA karoDa sonAmahora hatuM. bAda A ja saMghe giranAra tarapha prayANa karyuM. tyAM paNa saMghapatinI mALa paheravAnI uchAmaNI bolAI. eno paNa lAbha-savA karoDa sonAmahora bolIne - e ja jagaDa zrAvake lIdho ! ane vaLI eka ratna ApI dIdhuM.
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ 64 jaina itihAsanI jhalako [122] kapardI maMtrInuM tilaka gUrjarezvara kumArapALanuM avasAna thayuM. jainadharmano kaTTara dveSI ajayapALa rAjA thayo. pahelI ja rAjasabhAmAM teNe maMtrIzvara kapardInA lalATe cAMllo joyo ane teno AtmA saLagI UThyo. teNe rADa pADIne kahyuM, "kapardI ! have kumArapALanuM zAsana nathI. cAMllo bhUMsI nAMkhavo paDaze." - pUrI adaba jALavIne kapardIe kahyuM, "rAjana ! cAMllo to nahi bhUMsAya." siMhanA jevI garjanA karatA ajayapALe kahyuM, "to samajI rAkho ke jIvana bhUMsAI jaze. mArI sAme bolatAM samajIne bolo - yAda rAkho ke tame Aga sAthe ramata ramI rahyA cho." kapardI mauna rahIne cAlyA gayA. AvatI kAlanA saMbhavita motanI ArAdhanAnI badhI pUrvataiyArIo thaI gaI. zrI saMghe azrubharI AMkhoe lalATe cAMllo karyo. kapardInAM dharmapatnI paNa patinI sAthe vIramRtyu varavAne sajja thaI gayAM. ane.... ane..... "jinazAsana amara raho; cAMllo amara raho...'nA nArA lagAvatAM pati-patnI savAre rAjadarabAramAM pahoMcI gayAM. ajayapALe moTI kaDAImAM tela ukaLAvyuM hatuM. rAjAe pharI vAra cAMllo bhUsI nAkhavAnI AjJA karI. paNa uttaramAM e ja nAro pharI saMbhaLAyo.. "cAMllo amara raho." rADa pADIne ajaya bolyo, "to A UkaLatA telanI kaDAImAM tamAruM jIvana pUruM karI nAkho." "arihaMta... arihaMta" bolatuM e dharmacusta yugala kaDAImAM kUdI paDyuM. hA... teo marI gayAM.... paNa cAMllo amara thaI gayo. tyArathI ajayapALe potAnI AvI jIda kAyama mATe mUkI dIdhI. [123] lAlabhAInI jenalvakhumArI | giranArano parvata caDavAnI aMgreja sAhebane muzkelI paDI. temanI sAthe cAlatA lAlabhAI zeThane temaNe kahyuM, "tame A pahADa upara caDavA mATe pagathiyAM banAvI lo. teno kharca aMgreja sarakAra Apaze." dIrghadraSTA zeThe tarata kahyuM, "sarakAranA paisAnI mAre jarUra nathI. mAro ekeko jaina ekeka rUpiyo Ape toya agiyAra lAkha rUpiyA thaI jaze."
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako 65 [124] lAlabhAInI nirbhIkatA lAlabhAI zeThanI AjIjIpUrvakanI nA chatAM koI sarakArI aMgrejaadhikArI bUTa paherIne AbunA maMdiramAM gayA. zeTha korTamAM kesa dAkhala karyo. tenuM jajamenTa zeThanI tarapheNamAM AvyuM. paNa te vakhate jajasAhebe zeThane pUchyuM ke, "zeTha ! jo jajamenTa tamArI viruddhamAM AvyuM hota to tame zuM karata ?" zeTha uttara Apyo, "sAheba ! to huM suprIma korTa sudhI pahoMcata. ane temAMya jo mArI viruddhamAM cukAdo Avata to huM bhAratanA khUNekhAMcare e vAta pahoMcAData ke aMgreja sarakAranA samayamAM bhAratamAM nyAya jevI koI vastu have rahI nathI." zeThanI nirbhIkatA upara jaja ApharIna pokArI gayA. [125 "rAjezvarI te narakezvarI (1) rAjA udayane svaputra abhIcine rAjagAdI soMpI na hatI, narakagAmI thavAnA bhayathI. (2) cANakyanA pitAe bALa-cANakyane dAMta ghasI nAkhyo hato; tenA tevA dAMtanA prabhAve te mahAna rAjA banavAnI zakyatA joSIoe jaNAvI hatI mATe "rAjezvarI te narakezvarI" ema cANakyanA pitA mAnatA hatA mATesto ! [126] bharatacakrInI mAhaNa saMsthA cakravartI bharate "mAhaNa" saMsthA UbhI karI hatI. "mAhaNa" banavA mATe zarata hatI ke teNe saMpUrNa brahmacarya pALavuM athavA chevaTe svadArA-saMtoSanuM vrata pALavuM. vaLI teNe tenA saMtAnane bhagavatI dIkSA ApavI. AvA mAhaNo bharata cakrIne roja kahetA, "he cakravartI rAjA bharata ! Apane koke (moharAjAe) jItelA che mATe sAvadhAna rahejo. ApanA mAthe bhaya vadhI rahyo che. Apa koIne haNazo nahi. mA haNa ! mA haNa... A rIte potAne jAgrata rAkhavA mATe je lokone bharate rAkhyA hatA teo mAhaNa kahevAyA. kUvAnA kAMThAnI dhAra upara bharata sAMkaLa 1 kaDIne UbhA rahe ane bIjI bAju e sAMkaLane coryAsI lAkha hAthI, ghoDA ane ratha kheMce toya bharatane eka tasu jeTalA paNa khaseDI na zake evI pracaMDa tAkAtavALA bharata hatA. A tAkAtanuM ajIrNa thavAnA bhaye ja emaNe mAhaNone roja uparanuM vAkya saMbhaLAvavA mATe rokyA hatA. bhAratanI kevI anupama jAgRti !
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 66 jaina itihAsanI jhalako [12] prabhu vIranuM zaraNa leto camarendra eka vAra camarendra sudharmasabhAmAM saudharmendra sAthe laDavA gayo. teNe tyAM jaIne "trAhi mAm pokarAvI dIdhI. game tevA pralApo paNa karyA. badhAM ja deva-devIo enA uphaeNkhala vartane akaLAI gayAM tyAre devendra tenI pAchaLa AgajharatuM vaja choDI mUkyuM. enA bhayabhIta thaIne bhAgelA camarendra A dharatI upara sAdhanA karatA prabhu-vIranA be caraNonI vacce pesI jaIne zaraNa laI lIdhuM, kema ke A sivAya UgaravAno koI Aro tene jaNAto na hato. jyAre devendra camare lIdhelA vIraprabhunA zaraNAnI vAta jJAnabaLe jANI ke tarata ja - bIjA koIne kahyA vinA - svayaM doDyA ane bahu ja samayasara peluM dhasatuM jatuM vaja kheMcI laIne paramAtmAnA zaraNe gayelAne Apattimukta karyo. camarendra bhagavAnano jevo tevo paNa sagavaDiyo bhakta banI gayo ! to ya.. prabhu-bhakta devendrano krodha sAva khatama thaI gayo. je prabhunA zaraNe jAya te sadA bhaya-mukta banI jAya. [128] jagasiMha zeThanI sAdharmika bhakti devagiri (hAla mahArASTramAM dolatAbAda)mAM jagasiMha nAmanA zeTha hatA. potAnA 360 jaina vANotara-nokarone puSkaLa dhana ApIne potAnI haroLanA zrImaMta banAvyA hatA. te vANotaro dvArA haMmeza botera hajAra TaMkano vyaya karAvIne roja zrIsaMghamAM sAdharmika-vAtsalya karAvatA. Ama bAreya mAsa zrIsaMghamAM sAdharmika-vAtsalya cAlatuM. [19] sAraMgazeThanI navakAra-bhakti sAraMga zeTha survaNa-TaMkonI jhoLI bharIne pharatA. raste cAlatAM, dukAnamAM ke koI prasaMgamAM jo koI navAra maMtra bole to tene dareka navakAra dITha eka suvarNa-TaMka detA. [130] rANI mRgAvatI ane rAjA caMDaudhota kausAMbIno rAjA zatAnika ane caMDapradyota be sADhu thAya. zatAnikanI patI mRgAvatI upara caMDapradyotanI najara bagaDI te khAtara teNe yuddha cheDyuM. cauda mukuTabaddha rAjAo AvA anyAyI yuddha mATe paNa caMDapradyotanI sahAyamAM AvyA. yuddhano AraMbha thatAM ja bhayathI rAjA zatAnikanI chAtI phATI gaI.
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako Ama chatAM nirlajja caMDapradyota pAcho na vaLyo. mRgAvatIne meLavavA mATe te AkAzapAtALa eka karavA lAgyo. mRgAvatI bhAre caturA strI hatI. teNe caMDapradyotane jaNAvyuM ke, "tamArI IcchAne tAbe thavAnuM huM vicArIza paNa te pUrve tame mArA bALakumAranI bhAvI surakSA mATe mArA rAjanA killAne evo majabUta banAvI Apo ke te abhedya bane. taduparAMta mArA anAjanA tamAma koThAro bharacaka karI Apo." kAmAMdha caMDe A mAgaNIo svIkArI lIdhI. killAne majabUta karavA mATe caudeya rAjAonA sainyane kAme lagADyuM. anAjanA koThAro paNa bharAvI ApyA. - have mRgAvatI paramAtmA vIranuM smaraNa karatI manomana bolavA lAgI, "he vIra ! Apa ahIM padhAro ane mAro uddhAra karo." TUMka samayamAM ja prabhu-vIra kauzAmbImAM samavasaryA. caMDapradyota paNa dezanA sAMbhaLavA Avyo. dezanA pUrNa thayA bAda mRgAvatIe UbhA thaIne vIraprabhune vinaMtI karI ke, "mane dIkSA Apo." pachI caMDa tarapha vaLIne kahyuM, ke "mArA bALa-kumArane sAcavajo. huM pravrajyA lauM chuM." bApaDo caMDapradyota ! zuM bole ? eneya chevaTe zarama naDI ! mRgAvatInI vAta svIkArI.. mRgAvatIjI sAdhvI thayAM. caMDapradyotanI ATha rANIoe paNa te vakhate dIkSA lIdhI. [131] hAlika kheDUta trilokaguru paramAtmA mahAvIradeve hAlika nAmanA kheDUtane pratibodhavA mATe gaNadhara bhagavaMta gautamasvAmIjIne mokalyA. guru gautamasvAmIjInI jJAnadhArAmAM bhIMjAIne pAvana thayelo kheDUta samyakatva pAmyo. teNe dIkSA paNa lIdhI. tene veSa ApavAmAM Avyo. tene laIne gautamasvAmIjI prabhu pAse AvavA nIkaLyA. paramaguru paramAtmAnA guNa-vaibhavane sAMbhaLatAM tenI darzana karavAnI utsukatA vadhavA lAgI. paNa jyAre kharekhara teNe paramAtmAnuM darzana karyuM tyAM ja e cIsa pADI UThIne bolyo, "A tamArA guru ! nA. to mAre dIkSA pALavI ja nathI....... ane te ekadama bhAgI chUTyo. guru gautamasvAmIjI A dRzya joI rahyA. paramAtmAe kahyuM, "gautama ! bhale eNe sAdhutva mUkI dIdhuM paNa te
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 jaina itihAsanI jhalako samyakatva to pAmI gayo ! A ja tene moTo phAyado thaI gayo. meM tamane e mATe ja mokalyA hatA. bAkI mane joIne nAsI javAnuM kAraNa mArI sAthe-mArA tripRSTha vAsudeva tarIkenA bhavamAM - siMha tarIkenA jIvanamAM baMdhAyeluM vera che. [132] dhanazrI durgacchA ane prabhunavANI e dhanazrI nAmanI rUpagarvitA hatI. tenA lagnanA samaye ja koI malina vastradhArI munirAja bhikSArthe padhAryA. dhanazrIne temanA upara durgachA (sUga) thaI AvI. tenuM mana bolI UThyuM, A sAdhuo nirdoSa jaLathI snAna karatA hoya to temAM zuM pApa thaI javAnuM hatuM ?' teNe modaka vahorAvyA....paNa te pahelAM cIkaNuM azubhakarma baMdhAI cUkyuM hatuM. mRtyu pAmIne koI vezyAnA peTe teno garbha rahyo. te garbhane pADI nAkhavA mATe vezyAe jalada upAyo karyA, paNa badhAya niSphaLa gayA. teno bALakI rUpe janma thayo. vezyAe tene ukaraDe nAkhI. tenA zarIramAMthI ati bhayaMkara durgadha vachUTatI hatI. mahArAjA zreNika tyAMthI ja pasAra thayA. paramAtmA mahAvIradevane AvI asahya durgadhanuM kAraNa pUchatAM prabhue teNIno pUrvabhava kahyo. sAthe sAthe ema kahyuM ke, "bhaviSyamAM tuM ja tene paraNavAno che. tenuM azubhakarma bhUdAI gayA bAda te atyaMta rUpavatI kanyA banavAnI che." sAce ja tema ja thayuM. paramAtmAnI vANI kadI mithyA thAya kharI ? [133] nAgadattano pUrvabhava e ghora tapasvI muni hatA. eka vAra potAnA bALaziSya sAthe gocarI vahoravA gayA hatA, tyAM rastAmAM paga nIce deDakI AvI gaI. te virAdhanAnuM prAyazcitta karavAnuM bALa-ziSya sUcana karatAM gurune krodha caDI gayo. saMdhyAnA AchA prakAzamAM tene mAravA doDatAM pote ja paDI gayA ane tatkALa kALadharma pAmyA. saMyamadharmanI apUrva ArAdhanAonI sAthe aMta samaye karelI virAdhanA joDAI. tenA pariNAme eka bhayAnaka jaMgalamAM te AtmA dRSTiviSa sApa thayo. e vanamAM bIjA ghaNA sApa hatA. emAMnA ghaNAkharA pUrvabhavanA saMyamadharmathI virAdhanA karI cUkelA AtmA hatA. paNa temane A sApanA bhavamAM jAtismaraNa jJAna thayuM hatuM. tethI teo kAyotsarga vagere karatA hatA. nirdoSa anna-pANI
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako letA hatA. temanI A sthiti joIne navA sApane paNa jAtismaraNa jJAna thayuM. potAnI AMkha sAthe sUrya kiraNo maLatAM ja agni pragaTI jato ane te agni keTalAya nirdoSa jIvonA prANa harato. tethI A dRSTiviSa sApe karuNAthI prerAIne potAnuM moM bilamAM ghAlI dIdhuM. thoDA ja divasamAM pAsenA nagarano rAjaputra sarpadaMzathI mRtyu pAmatAM rAjA khUba krodhe bharAyo. eka sApa dITha dasa sonAmahoranuM inAma jAhera thatAM loko puSkaLa sApa mAravA lAgyA. eka divasa daSTiviSa sarpanA bila pAse mANasonuM ToLuM AvyuM. tene bahAra kADhavAno prayata karyo, paNa te na nIkaLyo kema ke tene bhaya hato ke, "rakhe mArI AMkhonI AgathI koI bhaDathuM thaI jAya.' chevaTe tene kheMcatA jaIne aMgeaMganA TukaDA karAtA gayA. bhAre samAdhithI tIvra vedanA sahana karIne te sApa maryo ane te ja sarpaSI rAjAne tyAM nAgadatta nAmanA putra tarIke janmyo. [134] muninI bhASA-asamitinuM bhayaMkara pariNAma bAra varSa vItI gayA. pati na AvatAM adhIrI banelI patIe, ghare bhikSArtha AvelA jaina munine pUchayuM, mArA pati kyAre Avaze ?" jJAnI munie kahyuM, "Aje ja sAMje." patinA Agamanane vadhAvavA mATe te strIe soLe zaNagAra sajayA. sAce ja pati sAMje Avyo. paNa zaNagAro joIne tene patInA cAritryanI bAbatamAM zaMkA paDI gaI. patIe saghaLI vAta kahI tyAre muninA jJAnanI khAtarI karavA mATe te upAzraye gayo ane munine pUchyuM, "mArI ghoDInA peTamAM zuM che ?" munie kahyuM, "be baccAM." A satyanI khAtarI karavA mATe teNe ghare jaIne talavArathI ghoDIne cIrI nAkhI. be baccAM taraphaDatAM nIkaLyA to kharAM, paraMtu traNa jIvonI hatyA thaI gaI. A jANIne AghAtathI patnIe rAtre gaLe phAMso khAIne ApaghAta karyo. te vAtanI munine khabara paDatAM temaNe anazana karIne jIvana pUrNa karI dIdhuM. sAcI paNa vAta je te samayAdimAM na kahevAya te bodhapATha A prasaMga ApI jAya che. muninI utAvaLe thayelI eka bhUlanA pariNAme pAMca jIvo mRtyu pAmI gayA.
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70 jaina itihAsanI jhalako [135] dhaMdhAmAM vRddhithI prabhu-bhaktimAM ghaTADo devanI kRpA thaI ane dhaMdhAmAM bhAI khUba kamAyo ! jema kamAto gayo tema jinapUjAnA kalAko ghaTatA gayA. cAra, traNa, be, eka deve svapnamAM tenuM kAraNa pUchatAM bhAIe sAcuM kahI dIdhuM ke paiso vadhu thatAM Ama banyuM che. deve kahyuM, "bhale... have pharI pUjAnA kalAko vadhatA jaze." bIjA divasathI dhaMdhAmAM vadhune vadhu nukasAna A bAju pUjAnA kalAkomAM uttarottara vadhAro ! [136] savA-somAnI TUMka eka vAra savacaMdazeThano mAla laIne AvatAM vahANo dariyAmAM DUbI gayAnI aphavA phelAI. ane.... tarata ja leNadAronI lAIna lAgI. jeTaluM apAya te tamAma zeThe leNadArone ApI dIdhuM. tevAmAM eka lAkha rUpiyAnuM leNuM levA eka vepArI Avyo. zeThe aphavAne radiyo Apyo paNa vepArI kemeya na mAnyo. have zeTha pAse devA jevuM kazuM rahyuM na hatuM. temaNe azrubharI AMkhe amadAvAdanI dhanAsuthAranI poLanA moTA vepArI somacaMda zeTha upara eka lAkha rUpiyAnI hUMDI lakhI ApI. leNadAra vepArI hUMDI cUkavavA amadAvAda gayo. somacaMda zeThe hUMDI vAMcI. potAnA copaDe savacaMda zeThanuM khAtuM ja na hatuM. teo ekabIjAne oLakhatA paNa na hatA. have hUMDI ze svIkAravI ? ekAeka emanI najara hUMDImAM UpasI AvelA be bhAga upara paDI. AMsunAM paDelAM TIpAMthI kAgaLa be ThekANe UpasI gayo che evuM temaNe anumAna karyuM. potAno sAdharmika AphatamAM jANIne zeThe tarata ja eka lAkha rUpiyA cUkavI dIdhA. A bAju vahANo salAmata AvI gayAM. avasara thatAM savacaMda zeThe lAkha rUpiyA ApavA amadAvAda gayA. somacaMda zeThe kahyuM ke te rUpiyA levAno potAne koI adhikAra nathI. kema ke temanA copaDe savacaMda zeThanuM koI khAtuM ja bolatuM nathI. pachI rakama udhAravAnI to vAta ja kyAM rahI ? beyanI bhAre rakajhaka cAlI. aMte e rakama dvArA bhavya jinAlaya banAvavAmAM AvyuM, jenuM nAma che; savA- kei sadA ?] somAnI TUMka.
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 71 jaina itihAsanI jhalako [13] najIvI bhUlanuM bhayaMkara pariNAma savAre vahelAM moTethI svAdhyAya na karI zakAya chatAM koI munie emAM bhUla karI. emanA avAjathI bAjunA gharanI bAI jAgI gaI. aMdhArAmAM ja ghaMTI daLavA beThI. ghaMTImAM beThelo nAnakaDo sApa ekadama vRMdAI gayo. loTamAM tenuM jhera mizrita thayuM. te divasanA upavAsI pati sivAya tamAmane bhojana.... saune jhera caDyuM. badhA mRtyu pAmI gayA. maratA pUrve patI bhAnamAM hatI. kAraNanI tapAsa karatAM badhuM pakaDAyuM. munine khabara paDatAM bhAre duHkha thayuM. temaNe potAnI bhUlanuM prAyazcitta karIne zuddhi karI. [138] hIrasUrIzvarajIno prabhAva potAnI krUra hiMsakatA upara pazcAttApa karatA akabare eka vAra pUjyapAda hIrasUrijI mahArAjane kahyuM hatuM ke, "Ape meDatAthI vihAra karatAM rastAmAM mAro hajIro joyo haze. evA seMkaDo hajIrA che. je darekamAM sADA traNa hajAra haraNonAM ziMgaDAM vagere goThavAyelAM che. mArA seMkaDo mitrone meM hajAro haraNone mArIne tenAM cAmaDAM bheTa ApyAM che. huM roja pa00 cakalAM mArIne tenI jIbhonuM mAMsa khAto hato; te mane atyanta priya hatuM. paNa gurudeva ! Apano satsaMga thayA bAda meM A badhuM choDI dIdhuM che. have mane hiMsA upara napharata thaI gaI che. [139] kumAranaMdI sonInI bhayaMkara kAmavAsanA rAjA udayananA samayanI A vAta che. tenI caMpAnagarIno sonI kumAranandI ati kAmAtura hato. jyAM kyAMya paNa rUpavatI kanyA dekhAya ke tarata tenA mAbApane pAMcaso sonAmahora daIne tenI sAthe lagna karI leto. Ama te pAMca so strIono pati banyo. A bAju hAsA-mahAsA nAmanI be vyantarIoe potAnA patidevanuM AyuSya pUrNa thatAM te sthAne navA patinI zodha cAlu karI. temaNe atyanta kAmA kumAranandIne pasaMda karyo. te bannene joIne kumAranandI paNa kAmAsakta thaI gayo. vantarIoe tene kahyuM ke, "tuM paMcazaila dvIpa upara AvI jA. tyAM badhI majA karIzuM." bhAre muzkelIo veThIne kumAranadI te dvIpe to pahoMcyo paNa vyaktarIoe tene kahyuM, "marIne ahIM Ave. e mATe anazana kara; ahIM janma levAno saMkalpa (niyANuM] kara ane pachI agnimAM paDIne baLI mara."
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalaka punaH caMpAmAM AvIne kumAranaMdIe nAgila nAmanA mitrane badhI vAta karI. teNe Ama na karavA mATe bahu samajAvyo paNa badhI mahenata niSphaLa gaI. kumAranaMdI kharekhara baLI maryo. paNa bicArAnuM puNya ochuM paDyuM. vyaMtarIonA pati thavAnA sthAnane prApta karavA sudhI tenuM puNya na pahoMcyuM. te mAtra DholIo-deva banyo. devIo nRtya kare tyAre A bicArAne gaLe Dhola nAMkhIne vacamAM UbhA rahIne nAcavAnuM. kumAranaMdInA baLI maravAnA gAMDapaNathI virAga pAmI gaelo nAgila dIkSAnA mArge gayo. kALadharma pAmIne te bAramA devalokamAM vidyumnAli deva thayo. tyAMthI upayoga mUkIne teNe svamitranI thayelI durdazA jANI. tenI pAse gayo. kumAranaMdIno devAtmA khUba pazcAttApa karavA lAgyo. tenAthI Dhola pITavAno apamAnajanaka trAsa khamAto na hato. vidyunmAli deve tene kahyuM, "have samAdhi pAmavA mATe eka ja upAya che; paramAtmAnI ananya ane akAmabhAve bhakti. hAla tArA pUrvabhavanI citrazALAmAM ja sAdhanAno samaya pasAra karatA paramAtmA mahAvIradeva dhyAnastha mudrAmAM UbhA che. tevI ja AbehUba pratimA taiyAra karIne tuM tenuM vaMdana, pUjana vagere kara. tethI tane khUba samAdhi prApta thaze. kumAranaMdInA devAtmAe tema ja karyuM. tenI vAsanA ane dInatA beya ghaNA pramANamAM zAMta thaI gayAM. kyAM vAsanApIDita kumAranaMdIno devAtmA ! kyAM jJAnagarbhavirAgI nAgilano bAramA devalokano devAtmA ! jenA rUpane jovAne paNa kumArano devAtmA asamartha hato. ane tethI jene rUpa saMharIne vAto karavI paDI hatI ! [140] AcArya pradhumnasUrijInI prabhAvakatA AcArya pradyumnasUrijI bAlyAvayamAM ja veda, purANa ane badhAM darzanonA pAragAmI banI gayA hatA. vividha dharmonA talasparzI abhyAsa pachI temane jainadharmanI sarvoparItA samajAI. AthI temaNe jaina dIkSA lIdhI. munijIvanamAM AgaLa vadhyA bAda teo mahAna zAsanaprabhAvaka banyA. temaNe coryAsI vAdIone jItyA hatA. coryAsI rAjAone jainadharmI banAvyA hatA. cittoDanA talavADAmAM allaTarAjanI sabhAmAM digaMbarAcAryane parAjaya Apyo hato. tyAra bAda te temanA ziSya thayA hatA.
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako [141] AcArya dhanezvarasUrijI AcArya dhanesvarasUrijI. te kanojanA rAjA kardamanA dhana nAmanA rAjakumAra hatA. eka vAra temanA AkhA zarIre jherI phollA thayA tenI vedanA asahya hatI. koIe AcAryadeva zrImad abhayadevasUrijInA caraNone pakhALIne tenuM pANI phollA upara lagADyuM. ane phollA vilAI gayA. AthI A rAjakumAra dhana te AcAryazrInI abhimukha thayo. temanI dezanAthI vairAgya pAmIne teNe dIkSA lIdhI. munijIvanamAM A dhanezvarasUrijIe mAtra cittoDamAM aDhAra hajAra brAhmaNone pratibodhIne jaina banAvyA hatA. [142] AcArya zIlabhadrasUrijI AcArya zIlabhadrasUrijIe bAra varSanI nAnI vaye dIkSA lIdhI hatI. dIkSAnA divasathI ja kaya vigaIno AjIvana tyAga karyo hato. kahevAya che ke te mahAtapasvInI dezanA kadI niSphaLa gaI nathI. A ja AcArya yugapradhAna AcArya phalyumitra banyA. temano yugapradhAna kALa - vi.saM. 106 1thI 1110. [143] vastupALanI prazasta corI AcArya mANikyacaMdra surijI. teo vaDavAmAM sthiravAsa hatA. eka vAra vastupALe temane khaMbhAta padhAravA vinaMtI karI; paNa AcAryazrIe inkAra karyo. AthI khaMbhAta khAtenI temanI pauSadhazALA (posALa)nA bhaMDAramAMthI hAthe karIne corI karAvI. have tapAsa karavA mATe te AcArya zrI khaMbhAta AvI gayA. temaNe AvatAveMta vastupALane bolAvIne kahyuM, "puNyavAn ! tamArA rAjamAM AvI corI thAya che ?" ThAvake moMe vastupALe javAba Apyo, jI hA, Apane ahIM lAvavA mATe !" [144] AcArya dharmaghoSasUrijI AcArya dharmaghoSasUrijIe potAnA vIsa ziSyone AcArya padavI ApI hatI. potAno munigaNa AcAramAM zithila na bane te mATe temaNe soLa gaMbhIra zrAvakonI zramaNopAsaka samiti banAvI hatI. AthI gacchasaMbhALa suMdara thatI hatI. A samitimAM jagadeva nAmanA kavi adhyakSapade hatA. kalikAlasarvajJa bhagavaMta zrImad hemacaMdrasUrijIe A jagadevane tenI bALavayamAM ja 'bAlakavi'nuM
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako biruda ApyuM hatuM. AcArya dharmaghoSasUrijI vartamAna zAsananA aDhAramAM naMbaranA yugapradhAna AcArya hatA. [145] siddharAjanA be avaguNa eka vAra khaMbhAtamAM agnipUjakoe dhamAla macAvI. temAM eMsI sunnImuslimo ghavAyA ke marAyA. sattAdhArIoe AMkha ADA kAna karyA. paNa zikAre gayelA siddharAjane pATaNanA rastA vacce rokIne eka muslime saghaLI vAta karI. koI bahAnuM kADhIne traNa divasa mATe siddharAje pATaNa tyAgyuM. te jAtatapAsa mATe khaMbhAta pahoMcyo. aparAdhIone pakaDI pADyA. cothA divase pATaNanI rAjasabhAmAM khaDA karAvIne sakhata sajA karI. tenAmAM ghaNA guNo hovA chatAM be moTA avaguNa hatA; kAmukatA ane asubhaTatA. te kaheto hato ke kumArapALane rAjA thavuM hoya to bhale thAya paNa marIne-mAro putra thaIne ja-te banI zake. teNe putrakAmanAthI zatruMjaya, giranAra, prabhAsapATaNanI pagapALA yAtrAo karI hatI. paNa aMte to kumArapALa ja rAjA thayo. [146] kumArapALano anupama svAdhyAya-prema maMtrIzvara kapardInI preraNAthI gUrjarezvara kumArapALe rAjanItino abhyAsa zarU karavAnuM nakkI karyuM. ane kAmaMdakanuM nItizAstra zarU karyuM. roja bapore eka kalAka teo zAstrIjI pAse besatA. eka divasa te ja samaye maMtrIzvara kapardI tyAM AvI caDyA. teo paNa nItizAstra sAMbhaLavA beThA. thoDI vAramAM zAstrIjIe kahyuM, "meghathI paNa vizeSa rAjA che." A vAkya sAMbhaLIne gUrjarezvara bolyA, "rAjAnI sAthe meghanuM kevuM sarasa aupamya ! vAha !" A sAMbhaLatAM ja kapardIne manamAM AMcako lAgyo, kema ke gUrjarezvara dvArA bolAyelA vAkyamAM vyAkaraNanI gaMbhIra bhUla thaI hatI. zAstrIjInA gayA bAda kapardIe gUrjarezvarane kahyuM, "rAjA vinAnI dharatI hajI cAle; paNa mUrkha rAjA kadApi na cAle. gUrjarezvara, tame "aupamya' zabdano asthAne prayoga karyo. "rAjAnI sAthe meghanI kevI suMdara upamA !' ema tamAre bolavuM joIe." gUrjarezvare e ja vakhate gAMTha vALI ke moTI uMmara thaI che toya mAre have vyAkaraNa bhaNI ja levuM che." sArA muhUrte temaNe vyAkaraNano abhyAsa zarU karI dIdho. eka ja varSamAM temaNe saMskRta bhASA upara prabhutva meLavI lIdhuM. tyAra bAda temaNe "AtmaniMdA, dvAaizikA"nI saMskRta bhASAmAM racanA karI.
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako 75 [147) kumArapALanI dinacaryA gUrjarezvara kumArapALanI dinacaryA "kAMIka AvI hatI. teo maMgalapAThathI jAgatA hatA. pachI namaskAra-maMtrano japa karatA. bAda vItarAgastotra ane yogazAstranA batrIsa prakAzonuM (dAMta batrIsa che mATe ?) svAdhyAyarUpa bhAvamaMjanA karatA. tyAra bAda jinamaMdire darzana, caityavaMdana karatA. pachI kumAravihAranI caityaparipATI karatA. pachI gRhamaMdiramAM bhojana-naivedya dharIne jamatA. sAMje ghara-derAsaramAM aMgaracanA sAme AratI, dIvo ane prabhubhakti karatA. rAtre mahApuruSonA jIvana upara ciMtana karatA sUI jatA. teo AThama, caudase ekAsaNuM karatA; savAra-sAMja sAmAyika karatA; temAM saMpUrNa mauna rAkhatA. [148] kumArapALane hemacandrAcAryajIno Thapako potAne muni-jIvanano yoga ane kSema (rakSA) prApta thAya te mATe gUrjarezvara tamAma sAdhu-bhagavaMtone khUba utsAhathI vaMdana karatA. paNa eka dI zithilatAvALA sAdhuneya temaNe vaMdana karyuM. nADolanA koI yuvarAje A joyuM. teNe vAMdho lIdho ane kalikAlasarvajJa hemacandrasUrijI mahArAjane jaNAvyuM. teoe gUrjarezvarane tema karavAnI nA pADI. gUrjarezvare pharI tevI bhUla nahi thavAnI khAtrI ApI. [14] prajAvatsala rAjA vIradhavaLa vi. saM. 1294mAM rAjA vIradhavaLanuM mRtyu thayuM. te eTalo badho prajAvatsala hato ke tenA mRtyu dvArA thayelA virahathI trAsI UThelA eka so vIsa mANaso tenI bhaDabhaDa jalatI citAmAM kUdI paDyA hatA. hajI paNa vadhu jAnahAni na thAya te mATe sarakAra taraphathI tAtkAlika pAko baMdobasta karI levAmAM Avyo. [150] rAjA dhaMdhUka ane karoDapati jeno rAjA dhaMdhUka paramAranA zAsanamAM AbunI taLeTImAM AvelI candrAvatI nAmanI nagarImAM 444 jinamaMdiro hatAM, 999 zivAlayo hatAM; 360 karoDapatio vasatA hatA. A karoDapatio haMmeza vArApharatI AbunAM jinAlayomAM pUjA bhaNAvatA. potAnA gAmanA navA AgaMtuka jainane eka ITa, naLiyuM, thALI, rUpiyo ApIne eka ja divasamAM dhanADhya banAvI detA. vi. saM. 1500 pachI ahamadazAhe candrAvatI bhAMgI. teno ghaNo mAla te amadAvAda laI gayo.
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako [151] kumArapALano zAsaprema paramAkRt kumArapALe sAta so lahiyAo besADIne 45 AgamonA aneka seTa lakhAvyA hatA. paMcAMgI sahita AgamonI sonAnI zAhIthI sAta prato lakhAvI hatI. siddhahema vyAkaraNa tathA triSaSTi-zalAkApuruSa caritranI darekanI 21 prato lakhAvI hatI. [15] siddharAja ane devaprasAda karNadeva siddharAjane potAnA pachI rAjA banAvavA icchatA hatA. paNa temane bhaya hato ke temano bhatrIjo devaprasAda temAM vAMdho leze. A vAtanI devaprasAdane khabara paDI. teNe karNadevanI zaMkA nirmULa karavA mATe potAno putra tribhuvanapALa (kumArapALanA pitA) siddharAja ane karNadevane soMpI dIdho ane pachI pote ekAeka agnisamAdhi laI lIdhI. karNa mRtyu pAmyA tyAre siddharAjanI uMmara mAtra ATha varSanI hatI. AthI rAjamAtA mInaLadevIe ghaNAM varSo sudhI rAjano kArabhAra calAvyo. kalikAlasarvajJa bhagavaMtanA upadezathI tenA samayamAM varSamAM eMsI divasa samagra rAjamAM amArikavartana jAhera karAyuM hatuM. siddharAjane tribhuvanapALa (kumArapALanA pitA) sAthe gADha maitrI hatI. [153] vimaLamaMtrInI prAmANikatA jyAre manjhIzvara vimaLe AbunA pahADa upara jinAlaya bAMdhavA mATe brAhmaNo pAse jamIna mAMgI tyAre temaNe kahyuM, "joIe teTalI jamIna enAmahoro prAtharIne laI lo." sonAmahoro goLa hatI. te jo patharAya to dareka be goLa sonAmahoranI vacce thoDI jamIna sonAmahora vinAnI rahI jAya. ane te maphatamAM laI lIdhI kahevAya. e vicArathI vimaLa goLa sonamahorone ogALIne corasa paDAvI. ane pachI aDoaDa samagra jamIna upara goThavIne jamInanI kharIdI karI. eka mahoranA jo 25 rU. gaNavAmAM Ave to te jamInanI kiMmata 4 karoDa, 53 lAkha, 60 hajAra rU. thaI hatI ema kahI zakAya. [154] bhIlaDiyAjInI Aga ane somaprabhasUrinI gItArthatA tapAgacchanA AcAryazrI somaprabhasUrijI (AcAryapada vi. saM. 1332)e jJAnabaLathI jANyuM ke najIkanA ja bhAvimAM bhIlaDIyAjI nagarano nAza thanAra che. te vakhate teo tyAM ja comAsuM vitAvatA hatA. te comAsAmAM be kArtika
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako 77 mAsa hatA. temaNe pahelA kArtika suda pUname cAturmAsanI pUrNAhuti gaNI laInetatrastha anya AcAryono virodha chatAM-vihAra karyo. temanI sAthe je gRhastho nIkaLI gayA temaNe rAdhanapura zahera vasAvyuM. bIjA kArtika mAsamAM bhIlaDIyAmAM bhayAnaka Aga lAgatAM ghaNA munio paNa bhaDathuM thaI gayA. [155] zAMtisUrijI ane municandrasUrijI banAsakAMThAnA rAdhanapuranI pAse AvelA uNanA zeTha dhanadevano putra bhIma hato. tenA lalATanuM teja joIne AcArya vijayasiMhasUrijI cakita thaI gayA hatA. temaNe dhanadeva pAse bhImanI mAgaNI karI. bhAre AnaMdathI dhanadeve bhImane suparata karyo. yogya samaye tene dIkSA ApavAmAM AvI. bhaviSyamAM te zAntisUrijI nAmanA prakhara zAsanaprabhAvaka jainAcArya banyA. temane gacchano bhAra soMpIne guru svarge sidhAvyA. eka rAtre teo devI sarasvatIjInA maMtrano japa karatA hatA tyAre devIe AziSa ApI ke, "je vAdamAM tame hAtha UMco rAkhIne vAda karazo temAM tamane acUka vijaya maLaze." eka vAra dhanapAla kavie racelA tIlakamaMjarI nAmanA kAvyanuM saMzodhana karavA mATe teo dhArAnagarImAM padhAryA. dhArAnA rAjA bhoje vijayazAntisUrijIne kahyuM ke, "tame mArA jeTalA vAdIone jItazo teTalA lAkha drampa tamane ApIza." jotajotAmAM coryAsI vAdIone jItI lIdhA. A parAjayo sAMbhaLIne AcAryazrIne harAvavA mATe cAre bAjuthI dhArAmAM vAdIo AvavA lAgyA. kula bIjA pAMca so vAdI bhegA thaI gayA. dareka potAnuM pANI batAvavA adhIrA thaI gayA. paNa kavi dhanapALe rAjAne cetavI dIdhA ke "zAMtisUrijIne koI vAdI jItI zake tema nathI ane tame jo dareka vAdI dITha moTI rakamanuM dAna karazo to tijorI taLiyAjhATaka thaI jaze." bhoja samajI gayo. teNe zAMtisUrijIne "vAdivetAla' biruda ApyuM, dAnamAM apAyelA coryAsI lAkha drammanAM dhArAmAM jinamaMdiro banAvAyAM. ekadA teo pATaNamAM potAnA batrIsa ziSyone adhyayana karAvatA hatA, te vakhate pAchaLa municaMdrasUrijI (bhAvI) besI gayA. bauddhone prameya-vAdanI vAcanA apAtI hatI. lagAtAra dasa divasa sudhI te ja viSaya upara vAcanA cAlI. potAnA ziSyone tenI yathAyogya. dhAraNA na thatAM zAMtisUrijI thoDAka udAsa thayA. te vakhate pAchaLa beThelA municaMdrajIe te AkhI vAcanA saMbhaLAvI
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 jaina itihAsanI jhalako dIdhI. temanI AvI ajoDa dhAraNAzakti joIne zAMtisUrijI UbhA thaIne temane vahAlathI bheTI paDyA. emaNe kahyuM, "tame jainazAsananuM chUpuM amUlakha ratna cho." te samaye pATaNamAM saMvigna munione sthAna na hatuM. muni caMdravijayajI to saMvigna paraMparAnA sAdhu hatA. eTale temane suMdara abhyAsa karAvavA mATe caiityavAsI paraMparAnA AcArya zrI zAMtisUrijIe TaMkazALanI pAchaLa gupta rIte rAkhyA ne cha darzanono abhyAsa karAvyo. (vi. saM. 1094). AcArya zrI zAMtisUrijIe potAnA jIvanakALamAM cAraso paMdara rAjakumArone jainadharmI banAvyA e sAtaso zrImALI kuTuMbone mRtyunA mukhamAMthI bacAvIne jainadharmanA dRDha anurAgI karyA hatA. [156] droNAcAryajI ane sUrAcAryajInI dAMDI droNAcAryajInA ziSya sUrAcAryajI hatA. eka vAra teo ziSyone pATha ApatA hatA. temAM jyAre teo gusse bharAya tyAre ziSyone ghAnI dAMDI mArI de. AmAM keTalIya dAMDIo tUTI gaI. AthI eka vAra temaNe mAravA mATe loDhAnI dAMDI maMgAvI. A vAtanI guru droNAcAryane khabara paDI. temaNe svaziSya sUrAcAryajIne Thapako ApatAM kahyuM ke, "AvuM hiMsaka zastra hAthamAM paNa na levAya; to mAravAnI to vAta kyAM rahI ?" sUrAcAryajIe kahyuM ke, "teo potAnuM badhuM jJAna ziSyone ApavA mAge che ane tethI ja teo AvI dAMDIno upayoga kare che." temanI A vicitra vAta upara gurujIe kahyuM ke, "A to tArA jJAnanuM ajIrNa jaNAya che. jenI jevI pAtratA hoya te ja pramANe te vyaktine jJAna devAya. mArapITa karavAthI kAMI na vaLe. jo tane tArA jJAnanuM abhimAna ja hoya to te ziSyo upara batAvavA karatAM tuM dhArAnagarInA rAjA bhojanI sabhAmAM jaIne tyAMnA moTA paMDitonI sAme batAve to hajI kAMIka artha sare. gurunA ToNAne sUrAcAryajIe vadhAvI lIdho. jyAM lagI dhArAnA tamAma paMDitone jItuM nahi tyAM lagI cha vigaInA tyAganI pratijJA karIne teoe dhArAnagarI tarapha vihAra karyo. gurue aMtaHkaraNanI AziSa ApI ane sAce tema ja thayuM. dhArAmAM sUrAcAryajIe bolAvela jhaMjhAvAtI jhapATA sAme koI paMDita Ubho rahI zakyo nahi.
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako 79 [15] sUrAcAryajI ane rAjA bhojanuM SaDyuMtra eka vAra rAjA bhoje eka hajAra paMDitone bhegA karyA ane kahyuM ke, satya eka ja che; hajAra nahi. tame badhA judAM judAM satyonI vAta karo cho te na cAle. tame badhA bhegA thaIne ekamate eka ja satya jAhera karo nahi tyAM sudhI huM tamane najarakeda rAkhIza." paMDito bhAre vimAsaNamAM paDI gayA. temaNe jainAcArya sUrAcAryajIne khabara mokalyA. temane paNa A bInA sAMbhaLIne bahu duHkha thayuM, teoe bhoja pAse AvIne kahyuM ke, "huM have dhArAmAMthI vihAra karuM chuM. rAjA bhImane huM jaNAvIza ke dhArAnA e hajAra paMDitone najarakeda karI rAjA bhoje khUba ja kharAba kAma karyuM che." bhoje kahyuM, "AcAryazrI, tame mane ekatA karI Apo. ekatA sAthe mAre kAma che." sUrAcAryajIe kahyuM, "rAjan ! badhA dharmonI huM Aje ja ekatA karI ApuM, jo tame nagaranA badhA cauTAo dUra karIne eka ja karI do; jo tame badhAM bajAronuM eka ja jagA upara eka ja bajAra karI do; jo tame te bajAronA te te mAlanI vividhatAo dUra karIne dareka bajAramAM eka ja mAla mUkavAnI AjJA karI do to." bhoje kahyuM ke, "te to dharAra azakya che." tyAre sUrAcAryajIe kahyuM ke. loko bhinna bhinna rucivALA ane bhinna bhinna kakSAnA vikAsavALA che. jenAmAM dayAno bhAre prema hoya te jainadharma pALe; bhojanano zokhIna kauladharma pALe, vyavahArano icchuka vedadharma pALe; mokSecchu niraMjanadevane mAne.... AmAM badhA pAse eka ja dharmano Agraha kadI rAkhI zakAya nahi. rAjA bhojane A vAta barobara gaLe UtarI gaI. teNe tamAma paMDitone mukta karyA. chatAMya kevI kamanasIbInI vAta che ke rAjasabhAmAM sUrAcAryajInI vAraMvAra utkRSThatA jAhera thatI hovAthI IrSyAthI prerAIne rAjA bhoje temane mArI nAkhavAnuM payaMtra goThavyuM. kaviratna dhanapALe gurudevane potAnA bhoMyarAmAM saMtADIne taka maLatAM pATaNa tarapha vihAra karAvI daIne paDayaMtra niSphaLa banAvyuM. A kaTokaTInA samayamAM sUrAcAryajInA jIvanI rakSA mATe pATaNanA hajAro jainoe roja AyaMbilano tapa ane maMtra japa zarU karI dIdhA hatA.
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80 jaina itihAsanI jhalako [158] anupamA devI jagdarzanamAtA caMdrAvatI nagarInA zeTha dharabiMganI dIkarI anupamA hatI. tenuM sagapaNa tejapALa sAthe thayuM hatuM. tenA kadarUpApaNAnI tejapALane khabara paDatAM teNe sagapaNa toDavA ghaNA niSphaLa prayatno karyA hatA, paNa lagna to thaIne ja rahyuM. tenAM panotAM pagalAM thatAM ja gharamAM sarva prakAre unnati thavA lAgI. vaLI dareka vAtamAM tenI salAha khuba upayogI nIvaDavA lAgI. tethI anupamA sarvane priya thaI paDI. jinamaMdironA suMdara ane jhaDapI nirmANamAM teno ja sauthI moTo phALo hato. te jAte kArIgaro upara dekharekha rAkhatI; temanA Arogya vagerenI paNa ciMtA karatI. temane chUTA hAthe majUrI ApavA uparAMta dAna ApatI. tamAma komanA dIna-duHkhitone te je udAratAthI anukampA-dAna karatI tenA kAraNe tene sahu "padarzanamAtA" kahetA. [159] vastupALa-tejapALanI caturAI dilhInA bAdazAha altamaza zamasudIna (vi.saM.1266thI 1293)nA senApati ghorI isapane vi. saM. 1283mAM gujarAtanA rAjavIonuM abhUtapUrva saMgaThana karIne vastupALa-tejapALa baMdhuoe sakhata nAmozIbharI hAra ApIne bhagADyo hato. vapALane bhaya hato ke A parAjayanuM vera vALavA khuda bAdazAha moTuM sainya laIne gujarAta upara tUTI paDaze to ? tenI sAme TakavuM khUba muzkela hatuM. vastupALa baMdhuoe bIjI rIte bAdazAhane vaza karI levAnI yojanA ghaDI. bAdazAhanI begama premakalA nAgoranA saMghapati zeTha punaDane potAne 'bhAI' mAnatI hatI. teNe saMgha kADhyo tyAre dhoLakAmAM tenuM ati bhavya svAgata karavAmAM AvyuM. bAdazAhanI mAtA kuzIdA begama makkAnI haja karavA gaI tyAre hAthe karIne - potAnA ja mANaso dvArA - vastupALe tenAM vahANo lUMTAvyAM ane pachI pote ja corone pakaDavAnI sakhata mahenata karyAno dekhAva karIne mAla pAcho apAvyo. AthI kuzIdA begama vastupALa upara khUba phidA thaI. teNe dilhImAM potAnA putra-bAdazAha pAse-A be bhAIonI khUba prazaMsA karI. bAdazAhe temanI sAthe gADha maitrI bAMdhI ane joIe te mAMgavA jaNAvyuM. vastupALe kahyuM, "Apa kadI gujarAta upara yuddha na karo e mArI pahelI mAgaNI che ane ApanI mUlyavAna khANamAMthI mane ArasapahANanA TukaDA apAvo, jemAMthI mAre mArA bhagavAnanI pratimA banAvavI che.'
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako 81 bAdazAhe banne vAta kabUla rAkhI ! zrAvakarata baMdhuonI kevI adbhuta buddhimattA ! [16] vastapALano saMgha vastupALanA saMghamAM anya gacchonA maLIne kula sAta so AcAryo hato, ekavIsa so sAdhuo hatA ane sAta lAkha mAnavo hatA. [161] vastupALanI kuneha potAnA mahattvanA sthAna vagerenA kAraNe vastupALe ajaina lokone maMdira, masjida, vAva, kUvA, taLAva vagere paNa bAMdhI ApyAM hatAM. paraMtu bIjA jaino tema kare to teo vAMdho laIne kahetA ke, "A kArya tamArA mATe nathI." eka jaine AvuM ja kAMIka karyuM hatuM to tene Thapako paNa Apyo hato. [12] vastupALa-tejapALanA jIvananI tavArIkha vastupALa-tejapALa baMdhuoe potAnA jIvanakALamAM nIce pramANe jinAlayo vagere baMdhAvyAM hatAM : * 1304 jinamaMdiro * 23OO jinAlayonA jIrNoddhAra. * savA lAkha jinabiMbo. *984 upAzrayo. * 700 pAThazALA. * 3002 ajaina maMdiro. * 700 maTha. * roja 500 vedapAThI kuTuMbone bhojanavyavasthA. * dara varSe traNa vAra vipula dravyathI saMghapUjA. * 64 masjida. * 84 taLAva. * 634 vAva. * 700 kUvA. * kuTuMbanI pAMcama ane agiyArasanI ArAdhanA nimittanA ujamaNAmAM pAMca tathA agiyAra nirdhana jainone lakhapati banAvyA. * sAta karoDanA vyayanA jJAnabhaMDAro. * sarva siddhAntanI ekekI nakala sonAnI zAhIthI lakhAvI. * tIrthAdhirAjazrI zatruMjaya, giranAra, Abu upara abajono dravyavyaya. aDhAra varSamAM kula vIsa abaja toMtera karoDa ane aDhAra lAkhanuM dravya dharmamArge kharyuM. [163] jagaDuzAhanI udAratA jagaDUzAhanA dariyAkAMThenA vepAra upara dhyAna ApavA mATe temaNe jayaMtasiMha nAmanA bhAIne kAMThA upara munIma tarIke rAkhyo hato. khaMbhAtanA turkI jahAjono vaDo paNa te rIte tyAM raheto hato. eka vAra vahANomAMthI UtarelA mAlanI koI zilA upara temanI najara paDI. banne munImonI mAgaNI thatAM tenI harAjI bolAI. chevaTe zeThano vaTa jALavavA khAtara jayaMtasiMhe traNa lAkhamAM te zilA meLavI. jagaDUzAhe paga dhovAnA paththara tarIke te zilAne gharanA pravezadvAra pAse mukAvI dIdhI.
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako koIka vAra tyAM koI saMnyAsI AvI caDyA. teNe te zilA joI. jagaDUzAhane te zilA toDavA jaNAvyuM. tema karatAM temAMthI ati mUlyavAna rato nIkaLyAM. | vi.saM. 1313, 1314, 1315nI sAlamAM AvanArA lagAtAra bhayAnaka dukALanI AgAhI jainAcArya paramadeve karI. zakya eTalo vadhu anAja vagereno saMgraha karI levAnI preraNA thaI. dukALanA kAramA mahinAo zarU thatAM jagaDUzAhe eka so dAnazALAo cAlu karI dIdhI. te sivAya paNa chUTA hAthe dAna devAnuM zarU karyuM. te te pradezonA rAjAo paNa anAja mAMgavA AvyA tyAre temanI reyata mATe temane paNa puSkaLa anAja ApyuM. kula ATha abaja ane sADA cha karoDa maNa anAjanuM dAna devAyuM. jayAre jagaDUzAha mRtyu pAmyA tyAre bhAratabharamAM zoka vyApI gayo. dilhInA zAhe tenA mAnamAM bharasabhAmAM mAthethI mugaTa utAryo; siMdhapatie be divasa anna-pANI tyAgyAM; rAjA arjunadeva puSkaLa raDyA. [164] dvArikAnuM dahana jayAre bAramuM varSa AvyuM tyAre lokoe vicAryuM ke, "ApaNA tapathI dvaipAyana bhraSTa thaI nAsI gayo ane ApaNe jIvatA rahyA, mATe have ApaNe svecchAe ramIe. pachI madyapAna karatA ane abhakSya khAtA teo svecchAe krIDA karavAmAM pravaryA. te vakhate chidrane jonArA vaipAyanane avakAza maLyo, eTale tenI kaTu dRSTithI tatkALa kalpAMta kALanI jevA ane yamarAjAnA dvAra jevA vividha utpAto dvArakAmAM utpanna thayA. AkAzamAMthI ulkApAta nirdhAra thavA lAgyo. pRthvI kaMpavA lAgI, gRhomAMthI dhUmaketune viDaMbanA pamADe tevA dhUma chUTavA lAgyA. aMgArAnI vRSTi thavA lAgI, sUryamaMDaLamAM chidra jovAmAM AvyuM, sUrya, caMdranA akasmAta grahaNo thavA lAgyA. mahelomAM rahelI lepamaya pUtaLIo aTTahAsa karavA lAgI, citramAM AlekhelA devatAo bhRkuTi caDhAvIne hasavA lAgyA ane nagarImAM paNa hiMsaka jAnavaro vicaravA lAgyAM. e vakhate te dvaipAyana deva paNa aneka zAkinI, bhUta ane vetAla vagerethI paravaryo. nagarImAM bhamavA lAgyo. nagarajano svapromAM raktavastra ane rakta
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ 83 jaina itihAsanI jhalako vilepanavALA, kAdavamAM magna thayelA ane dakSiNAbhimukha kheMcAtA potAnA AtmAne jovA lAgyA. rAma ane kRSNanA haLa ane cakra vagere AyuSya rato nAza pAmI gayAM. pachI kaipAyane saMvarta vAyu vikuryo. te vAyue kASTha ane tRNa vagere sarva taraphathI lAvI lAvIne nagarImAM nAkhyA ane je loko cAre dizAomAM nAsavA mAMDyA teone paNa pAchA nagarImAM lAvI lAvIne nAkhyA. vaLI te pavane AThe dizAomAMthI vRkSone unmelana karI lAvIne samagra dvArakA nagarIne kASTha vaDe pUrI dIdhI ane sATha kulakoTi bahAra rahenArA ane boMtera kulakoTi dvArakAmAM rahenArA ema sarva yAdavone dvArakAmAM ekaThA karIne e vaipAyana asure agni prakaTa karyo. e agni pralayakALanA agninI jema potAnA ghATA dhumADAthI badhA vizvamAM aMdhakAra karato, dhaga dhaga zabda karato prajvalita thayo. bALakathI te vRddha sudhInA badhA loko jANe beDI vaDe keda karelA hoya tema eka pagaluM paNa tyAMthI cAlavAne samartha thayA nahIM. sarve piMDAkAra paNa eka thaI gayA. te vakhate baLadeve ane zrIkRSNa vasudeva, devakI ane rohiNIne agnimAMthI bahAra kADhavAne mATe rathamAM besADyA. paNa vAdI jema sarvene khaMbhita kare tema devatAe khaMbhita karelA azvo ane vRSabho tyAMthI jarA paNa cAlI zakyA nahi. pachI rAma, zrIkRSNa, ghoDA ane vRSabhane choDI daIne pote ja te rathane kheMcavA lAgyA. eTale te rathanI dharI taDa taDa zabda karatI lAkaDAnA kakaDAnI jema bhAMgI paDI. tathApi teo "he rAjA baLadeva ! he kRSNa ! amAruM rakSaNa karo." ema dInapaNe pokAra karatA mAtApitAne bacAvavA mATe ati sAmarthyathI te rathane mAMDa mAMDa nagaranA daravAjA pAse lAvyA. eTalAmAM tenAM baMne kamADa baMdha thaI gayAM. rAme paganI pAnInA prahArathI te banne kamADane lIlAmAtramAM bhAMgI nAkhyAM, tathApi jANe pRthvIe grasta karyo hoya tema jamInamAM kheMcI gayelo ratha bahAra nIkaLI zakyo nahIM. te vakhate dvaipAyanadeve AvIne kahyuM, "are baLadeva-zrIkRSNa tamane A zo moha thayo che ? meM tamane pUrve kahyuM hatuM ke tamArA vinA bIjA koIno agnimAMthI mokSa thayo nathI. kAraNa ke meM tene mATe moTuM mahAtapa vecI dIdhuM che arthAt niyANA vaDe niSphaLa karI nAMkhyuM che." te sAMbhaLIne temanAM mAtApitA bolyA, "he vatso ! have tame cAlyA
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84 jaina itihAsanI jhalaka jAva, tame be jIvatA rahezo to badhA yAdavo jIvatA ja che. mATe have vadhAre puruSArtha karo nahi, tame to amane bacAvavA mATe ghaNuM karyuM. paraMtu bhavitavyatA baLavAna ane durlabha che. ame abhAgiyAoe prabhunI pAse dIkSA lIdhI nahIM, to have atyAre ame amArA karmanuM phaLa bhogavIzuM." temaNe A pramANe kahyuM to paNa jayAre baLadeva ane zrIkRSNa temane mUkIne gayA nahIM, tyAre vAsudeva, devakI ane rohiNIe kahyuM ke, "atyArathI amAre trijagadguru zrI neminAthanuM ja zaraNa che. ame caturvidha AhAranA paccakhANa karIe chIe. ane zaraNechu evA ame aha, siddha, sAdhu ane arhat kathita dharmanuM zaraNa aMgIkAra karIe chIe. ame koInA nathI ane koI amAruM nathI." A pramANe ArAdhanA karIne teo navakAramaMtranA dhyAnamAM tatpara thayA. eTale dvaipAyane temanI upara agninA meghanI jema agni varSAvyo. jethI te traNe tatkALa mRtyu pAmIne svarga gayAM. pachI baLadeva ane zrIkRSNa nagarInI bahAra nIkaLI jIrNodyAnamAM gayA ane tyAM UbhA rahIne baLatI dvArakAne jovA lAgyA. dvArakA agni vaDe baLavAthI mANekanI dIvAlo pASANanA khaMDanI jema cUrNa thatI hatI. gozISacaMdananA staMbha palAzanI jema bhasma thatA hatA, killAnA kAMgarAo taDa taDa zabda karatA tUTatA hatA. samudramAM jaLanI jema agnijavALAomAM jarA paNa aMtara hatuM nahi. pralayakALamAM jema sarvatra ekArNava thaI jAya tema sarva nagarI ekAnalarUpa thaI gaI hatI. agni potAnI javALAthI nAcato hato, potAnA zabdothI garjanA karato hato ane vistAra pAmatA dhumADAnA miSathI nagarajana rUpa mAchalAMnI upara jANe jALa pAtharato hoya tevo dekhAto hato. AvI dvArikAnI sthitine joIne zrIkRSNa baLabhadrane kahyuM, "napuMsaka jevA mane dhikkAra che ke huM taTastha rahIne A mArI nagarIne baLatI jouM chuM ! AryabaMdhu ! jema A nagarInI rakSA karavAne huM samartha nathI, tema tene jovAne paNa huM utsAha rAkhato nathI. mATe kaho, have ApaNe kyAM jaIzuM? kema ke sarvatra ApaNA virodhI rAjAo che." balabhadra bolyA, "bhAI ! A vakhate ApaNA A kharA sagA-saMbaMdhI, bAMdhavA ke mitra, pAMDavo ja che, mATe temane ghera jaIe."
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84 - jaina itihAsanI jhalako zrIkRSNe kahyuM, "Arya ! meM prathama temane dezanikAla karyA hatA, to e apakAranI lajajAe ApaNe tyAM zI rIte jaIzuM ?" baLadeva bolyA, "sapuruSo potAnA hRdayamAM upakArane ja dhAraNa kare che, teo naThArAM svapronI jema kadI paNa apakArane to saMbhAratA ja nathI. he bhrAtA ! ApaNe aneka vAra satkAra karelA evA pAMDavo katajJa hovAthI ApaNI pUjA karaze. tenA saMbaMdhamAM bIjo vicAra lAvazo nahIM." A pramANe baLadeve kahyuM, eTale zrIkRSNa pAMDavanI pAMDumathurA nagarIne udezIne nRtya dizA tarapha cAlyA. ahIM dvArikA nagarI baLatI hatI. te vakhate baLadevano putra kunnavAhaka ke je caramazarIrI hatI te mahelanA agra bhAga upara caDI UMcA hAtha karIne A pramANe bolyo ke, "A vakhate huM zrI neminAthano vratadhArI ziSya chuM. mane prabhue caramazarIrI ane mokSagAmI kahyo che. je ahaMnI AjJA pramANe hoya to huM agnithI kema baLuM !" AvI rIte te bolyo eTale jaMbhaka devatAo tene tyAMthI upADI prabhunI pAse laI gayA. te vakhate zrI nemiprabhu pAMDavanA dezamAM samosaryA hatA tyAM jaIne te kumbhavAhake dIkSA lIdhI. je baLadevazrIkRSNanI strIoe pUrve dIkSA lIdhI no'tI. teozrI neminAthane saMbhAratI anazana karIne agninA upadrava vaDe ja mRtyu pAmI gaI. e agnimAM kuLakoTi yAdavo baLIne bhasma thaI gayA. cha mAsa sudhI dvArakA nagarI baLyA karI pachI tene samudra jaLa vaDe plAvita karI nAkhI. [165] kalikAlasarvajJa bhagavaMtanuM hAjarajavAbIpaNuM kalikAlasarvajJa bhagavaMta hemacaMdrasUrijI mahArAja sAheba jyAre bhagavAna nemanAthasvAmIjInuM jIvanacaritra saMbhaLAvatA hatA tyAre te sAMbhaLavA mATe rAjA AvatA ane saghaLA dArzaniko paNa AvatA. ' e caritra-vAcanamAM jyAre pAMDavoe dIkSA lIdhAno prasaMga Avyo tyAre ajaina dArzanikoe sakhata vAMdho uThAvyo. temanA kahevA mujaba pAMDavo himAlayamAM vilIna thaI gayA hatA. sUrijIe samAdhAna karatAM kahyuM ke, "tame je pAMDavo jaNAvo che. te pAMDavo ane A caritranA pAMDavo eka ja che evuM ekAnta mAnI zakAya nahi. gAMgeya (bhIkha) pitAmahe maratI vakhate potAnA parivArane kahyuM hatuM ke jyAM koIno paNa agnidAha thayo na hoya tyAM mane bALajo."
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ 86 jaina itihAsanI jhalako temanA mRtyu bAda temanA zabane koI ajJAta pahADanA ekadama UMcA zikhare laI javAmAM AvyuM. jyAM agnidAha devAnI taiyArI kare che tyAM AkAzamAM devavANI thaI. temAM ema jaNAvyuM ke, "A jagA upara eka so bhIkha nAmavALA mANasone bALavAmAM AvyA che, traNa so pAMDavone paNa baLAyA che eka hajAra droNAcArya nAmavALA mANaso baLyA che ane karNa nAmanA mANaso keTalA baLyA che tenI to koI gaNatarI ja thAya tema nathI." A sAMbhaLIne dArzaniko zAnta thaI gayA. AvA aneka praznonA jaDabAtoDa uttara sUrijI ApavA lAgyA tyAre rAjA siddharAje sahune kahyuM ke, "savAlo pUchatA pahelAM khUba vicAra karo. jaladI jaladI dareka vAte vAMdho uThAvavAnI Adata sArI nathI." [166] devabodhi brAhmaNa ane hemacaMdrasUrijI siddharAje banAvelA rAjavihAra jinAlayamAM AdinAtha prabhunI pratiSThA vakhate devabodhi nAmano brAhmaNa paMDita Avyo hato. teNe svapAMDityathI sahune Azcaryamugdha karI detAM kahyuM ke, "zaMkara jevo koI rAgI nathI, je sadA ardhanArIzvara banI rahyo che; jyAre jina jevo koI vItarAga nathI je sarvathA nArIsaMgarahita che. bAkInA to badhA vacce aTavAyA che; nathI to teo viSayone pUrA bhogavI zakatA ke nathI to tene choDI zakatA." A sAMbhaLIne siddharAje devabodhi paMDitane eka lAkha dravya bakSisa karavAno nirNaya karyo, paNa tene khabara paDI ke te surApAna vagere kare che, eTale te bakSisa ApavAnuM mokUpha rAkhyuM. thoDAka samayamAM te sAva nirdhana thaI jatAM tene dhananI jarUra paDI. teNe kalikAlasarvajJa bhagavaMtane maLavAnuM nakkI karyuM. kalikAlasarvajJanI sAme e kyAreka jematema bolI gayo hato chatAM tenI asAdhAraNa vidvattAthI AkarSAIne AcAryazrIe tene AvakAravAnuM nakkI karyuM. jyAre devabodhi Avyo tyAre AcAryazrIe tene khUba yogya rIte AvakAryo eTale te paNa prasanna thaIne bolI UThyo. "kevo che, A hemacaMdra nAmano gopAla, jeNe daMDa dhAraNa karyo che, kAmaLa khabhe nAkhI che. judA judA dArzaniko svarUpa pazuone jeNe jaina syAdvAdanA vADAmAM pUrI dIdhA che." ' sUrijIe zrIpALa kavi dvArA tene rAjA sudhI pahoMcADyo ane peluM eka lAkha dravya apAvyuM. devabodhine AthI khUba asara thaI. teNe badhuM tyAgI dIdhuM. svakalyANa mATe te gaMgAkinAre rahevA cAlyo gayo.
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako [17] kumArapALanI rAjA thavAnI AgAhI kalikAlasarvajJa bhagavaMte koDInAramAM a8manI ArAdhanA karIne aMbikAjIne hAjara karyA hatAM. siddharAjane putraprAptinI saMbhAvanA aMge temane savAla karyo hato, jeno uttara sApha nakAramAM hato. aMbikAjIe kahyuM hatuM ke, "kumArapALa ja gujarAtano rAjA thaze." vi. saM. 1119nA kArtika suda trIje siddharAja mRtyu pAmyo hato. te vakhate sUrijI khaMbhAtamAM cAturmAsa hatA. kumAre tyAM jaIne AziSa meLavI ane te pachI te pATaNa gayo hato. [168] bAlacandranuM pratiSThA vakhatanuM kAvataruM vi.saM. 1228mAM hemacaMdrasUrijI mahArAjAe pATaNamAM chellI aMjanazalAkA, pratiSThA karAvI hatI. te vakhate lagnaveLA sAdhavA mATe bAlacaMdramunine ghaTIyanTa laIne besADyA hatA. bAlacaMdra mananI melI murAda bara lAvavA mATe jANIbUjhIne muhUrtamAM garabaDa karI. arthAt lagnaveLA thaI gayAnuM vaheluM jAhera karyuM. Ama kamuhUrta aMjanazalAkAdi thaI gayAM. A vAtanI kalikAlasarvajJa bhagavaMtane pAchaLathI khabara paDI. temaNe kahyuM, "A bahu moTI bhUla thaI che. AnA kAraNe pratiSThA karanAranuM tathA pratimAjInuM AyuSya traNa varSathI vadhu nahi rahe." (Ara bAda cha mAsa jIvyA. tyAra bAda cha mAse kumArapALanuM mRtyu thayuM. [169] hema-khADa kalakiAlasarvajJa bhagavaMtano agnisaMskAra thayo tyAre hajAro loko ekaThA thayA hoI, tyAM rAkha levA mATe eTalI paDApaDI thaI hatI ke rAkha khalAsa thaI tyAre te jagAnI mATI loko uThAvavA lAgyA. ethI tyAM moTo khADo paDI gayo. tenuM nAma hemakhADa paDI gayuM. [10] rAmacandrasUrijInI prabhu pAse dRSTiyAcanA ane balidAna kalikAlasarvajJa sUrijIe potAnI pATa upara jemane uttarAdhikArI tarIke nImyA hatA te rAmacandrasUrijIe AMkha khoI hatI. (eka ke beya) A mahAkavie potAnAM kAvyomAM aneka ThekANe paramAtmAne prArthanA karatAM dRSTi mAgI che. he deva ! mArI upara kRpA karo, mane dRSTi Apo.' A dRSTi eTale bAhya daSTi (AMkha) nahi paraMtu divyadRSTi
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 88 jaina itihAsanI jhalako A sUrijIne ajayapALe jyAre dhagadhagatI loDhAnI tapAvelI pATa upara sUI javAno Adeza karyo. pitAnA guru-AcArabhraSTa bAlacaMdramunine AcAryapadavI na ApavAnA gurunA Adezane zirasAvaMdya rAkhyo te mATe.) tyAre teo bolyA hatA ke, "jagatane prakAza ApanAro sUrya paNa Athame che mATe je thavAnuM hoya te ja thAya che." rAjAe potAnI AjJA mAnavA mATe sUrijIne pharI pharI kahyuM tyAre sUrijIe kahyuM hatuM ke, "he rAjana ! svataMtra evo rastAno kUtaro thavA mATe huM taiyAra chuM paraMtu tArA jevAne paratanna thaIne to huM traNa lokanA nAyakanuM pada paNa icchato nathI." [11] sAntanUe havelIno banAvelo upAzraya coryAsI hajAra sonAmahora khacIne taiyAra karAvelA navA vizALa prasAdamAM sAnta- maMtrI vAdidevasUrijIne laI gayA. dareka mALa caDatA gayA, paNa sUrijI sAva mauna rahyA. temanI sAthe AvelA AcArya mANekacaMdrasUrijIe te maunanuM kAraNa jaNAvatAM sAntanUne kahyuM ke, "tamAruM ghara AraMbha-samAraMbhanuM ghara che. tenI anumodanA amArAthI na thAya. hA..jo A upAzraya tarIkenuM makAna hota to judI vAta hatI." A sAMbhaLIne te ja kSaNe sAnta-maMtrIe te makAnane upAzraya tarIke jAhera karI dIdhuM. [102] sAntanUnI siddharAja pratyenI vaphAdArI maMtrIzvara sAnta- siddharAja sivAyanA koI paNa rAjAne mAthuM namAvatA nahi. ekadA rAjAthI bolAcAlI thaI eTale risAIne mALavA cAlyA gayA; paraMtu tyAMnA rAjAne mAthuM to na ja namAvyuM. A vAtanI siddharAjane khabara paDatAM tene sAntanU mATe khUba ja mAna pedA thayuM. teNe sAme caDIne sAntanUne pAchA bolAvI lIdhA. mevADa ane mALavAnI sarahada upara AvelA AhaDa gAme anazana karIne maMtrIzvara svarge gayA. [103] kumArapALanA chantu doSa eka vAra kumArapALe maMtrIzvara Aligane kahyuM, "mArA mATe tamAre je kaDavuM-mIThuM kahevuM hoya te kaho." Alige kahyuM, "siddharAjamAM chatru guNa che paNa be doSa che. tamArAmAM che ja guNa che paNa cha de che!'
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ 89 jaina itihAsanI jhalaka A sAMbhaLIne potAnI adhamatA upara kumArapALane khUba aphasosa thayo. teNe AMkho phoDI nAkhavA mATe charI upADI. AliMge ekadama rokIne kahyuM, "paNa rAjan mArI vAta to pUrI sAMbhaLo. siddharAjamAM je chatru guNa che te badhAya asubhaTatA ane strIlaMpaTatAnA be avaguNothI DhaMkAI jAya che. jyAre tamArA kRpaNatA vagere channu avaguNo zUravIratA ane paranArI-sahodaratAnA be mahAna guNothI DhaMkAI gayA che." A sAMbhaLIne rAjAne zAnti thaI. [104] bhImo kuMDaliyo bhImA kuMDaliyAe potAnI tamAma saMpatti sAta dramma-TIpamAM lakhAvI detAM maMtrIzvare tene pa00 dramma, ane traNa rezamI vastro bheTa ApyAM. bhImAe kahyuM, "nA. huM dharma to nahi ja vece." teNe te vastuono asvIkAra karyo. mAtra pAnanuM bIDuM lIdhuM. - jyAre te ghare Avyo tyAre gAya doDatAM khUTa nIkaLI gayo. temAMthI carU nIkaLyo. jyAre te Akho carU tIrthamAM arpaNa karavA mATe bhImo nIkaLyo tyAre rAtre svapramAM AvIne kapardI yakSe kahyuM, "tArI upara prasanna thaIne meM ja A carU tane Apyo che mATe tuM ja tenuM dAna ane bhoga karaje." [105] kalpakanI maMtrI paraMparA pahelA rAjA naMdathI mAMDIne navamA rAjA naMda sudhI je maMtrI-paraMparA cAlI te eka ja vaMzanA maMtrIonI paraMparA hatI. temAMnA pahelA maMtrI kalpaka hatA; ane chellA maMtrI zakaTAla hatA. Adya maMtrI kalpakanA pitAnuM nAma kapila hatuM. te jJAtithI brAhmaNa hatA, ane zuddha vedAntI hatA. vihAra karatA jaina sAdhuonA mArga upara ja tenuM ghara hovAthI aneka vakhata jaina sAdhuo tenA ghera rAtrivAsa karatA. rAtrinA samaye pratikramaNa bAda kapila dharmacarcA karavA AvatA. eka vAra koI AcAryazrIe tenI vinaMtIthI tyAM cAturmAsa paNa karyuM hatuM. kalpakane kyAreka daivI upadrava thayo hato. tenuM nivAraNa jaina sAdhue karI ApatAM kapila brAhmaNa jainadharmanI vadhu sanmukha thayo hato. kalpakane to gaLathuthImAM ja jaina saMskAra maLI gayA hatA. [16] svacchaMdI sAdhuothI trAselA kAlasUrijI ziSyonA avinaya AdithI trAsI jaIne AcArya kAlakasUrijI gacchamAMthI ekalA cAlI nIkaLyA. teo svarNabhUmi gayA. tyAM temanA praziSya AcArya
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 90 jaina itihAsanI jhalako sAgaracaMdrasUrijI hatA. paNa kamanasIbe te potAnA dAdA-gurune oLakhI na zakyA. jyAre zodhatAM zodhatAM ziSyo AvI pahoMcyA tyAre ja dAdA-gurunI temane oLakha thaI. [10] jena ane Isa-mata vacce sAmya AcArya siMhagirisUrijInA samayamAM isAI matanA pracAraka isu thayA hatA. ema lAge che ke temaNe bhAratanA vasavATa daramyAna jainadharmanuM adhyayana karyuM haze athavA jaina sAdhuono sAro paricaya karyo haze. kema ke temanI keTalIka vAto jaina dharmanI keTalIka mAnyatAo ke gatividhione AbehUba maLatI Ave che. A rahyAM keTalAMka samAnatAdarzaka udAharaNo : jaina Isu 1. agiyAra gaNadhara ziSyo + 1 1. 11 suziSya 1 kuziSya ziSyAbhAsa (gozAlaka) 2. pacAsamA divase saMvatsarI-parva 2. pacAsamA divase ja 11 ziSyonuM pravacana. 3 24 tIrthakaro 3. AkAzamAM siMhAsana upara beThelA eka puruSanI AsapAsa covIsa pavitra puruSo 4. AThama caudase pratikramaNa 4. dara ravivAre pApano ekarAra 5. samavasaraNe jinapratimA 5. samavasaraNa jevA carcA 6. sahavAmAM ja sAdhutA 6. bIjo gAla dharIne tamAco khAvAnI vAta 7. muninA samAdhisthAne sUpa 7. dharmagurunA sthAne kabaro, maMdiro 8. AcArya, muni, siddhaputra 8. dharmAdhyakSa, yAjaka, dIyAkonusa | (sevaka) 9. jaghanya comAsuM 70 divasanuM 9. pAsmA pUrve 70 divasanA upavAsa 10. pratimA bUla temAM Izvara- 10.citra ke pUtaLAM mAne praveza nahi. temAM paramezvara vasavATa nahi 11. lokazAhano navo mata 11.lyutharano navo proTesTaMTa mata 12. pAlitANA - pavitra sthaLa 12.pelesTAIna - pavitra sthaLa [18] sAdhu-zabanA agnisaMskArano AraMbha AryadinasurijIthI sAdhuzabanI saMghane soMpaNI karIne agnisaMskAranI pravRtti zarU thaI.
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako 91 [19] bALa AcArya pAdaliptasUrijI pAdalipta surijI dasa varSanI nAnI vaye AcAryapada upara ArUDha thayA. [180] rAjA vikramanuM dAna rAjA vikrame ekadA siddhasenadivAkarasUrijI upara prasanna thaIne eka karoDa sonAmahoranuM dAna jAhera karyuM. sUrijIe asvIkRti sAthe te rakamano upayoga jIrNoddhAramAM tathA garIba zrAvakone sahAyatA karavAnI preraNA karI. [181] haribhegameSI devano adhikAra eka vAra prabhu mahAvIradeve saudharmendranA savAlanA javAbamAM kahyuM hatuM ke, "mArA nirvANa pachI eka hajAra varSa bAda caudeya pUrvanA zrutano viccheda thaze. e vakhate je devardhigaNI kSamA zramaNa thaze te hAla ahIM beThelA harizaigamelI devano AtmA che. enuM devAyu pUrNa karIne te verAvaLanA rAjA aridamananI rANI kalAvatInA putra tarIke janma pAmaze. paraMtu A rAjaputra durlabhabodhi hovAthI te jhaTa dharma pAmI zakaze nahi." tyAM beThelA hariegamelI deve potAnA bhAvine sAMbhaLyuM. devalokamAM jaIne teNe potAnA svAmI Indrane kahyuM ke, "ghaNA kALa sudhI vaphAdArIpUrvaka meM ApanI sevA karI che, tenA badalAmAM huM eka ja vastu mAguM chuM ke mane te rAjaputranA bhavamAM dharma mArge caDAvI devo. prabhue mane durlabhabodhi kahyo che, AthI mArA manamAM ciMtA pedA thaI che." devarAje kahyuM, "tArA vimAnanI dIvAla upara tuM lakha te, "tArI pachI tArA sthAne je devAtmA Ave te tane rAjaputranA bhavamAM pratibodha kare. A devonA rAjA IndranI ANa (AjJA) che." haridvaigameSIe tema karyuM. eka hajAra varSanuM Ayu pUruM thaI jatAM te verAvaLamAM kalAvatI rANInA putra tarIke janma pAmyo. paraMtu saMganA raMge tenuM jIvana dharmathI vimukha banI rahyuM. tenA sthAne AvelA devAtmAe ghaNI mAyAjALo vikuvane, bhaya vagere pamADIne tene pratibodha karyo. aMte teNe dIkSA lIdhI. e ja jainazAsananA mahAna zAsanaprabhAvaka AcArya devardhigaNi kSamAzramaNa thayA. [18] AcArya mAnadevasUrijI. e zAsanaprabhAvaka AcArya bhagavaMtanuM nAma hatuM; mAnavadevasUrijI. takSazilAmAM 5OO jinamaMdiro hatAM. lAkho jaino hatA. eka vAra tyAM acAnaka marakIno upadrava phATI nIkaLyo. hajAro maDadAMo zerImAM rajhaLavA
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako lAgyA. zrAvakoe kAyotsarga dvArA zAsanadevIne pUchyuM ke, "AvA samaye adhiSThAyaka devo rakSA karavA kema udyata na thAya ?' zAsanadevIe uttara Apyo, "hAla mlecchonA baLavAna vyaMtara devoe amane badhAne muzkelImAM mUkI dIdhA che. vaLI traNa varSa bAda A nagarIno e mleccho dvArA nAza paNa thaI javAno che. chatAM tame eka kAma karo. tame nADola pahoMco, ane tyAM birAjatA AcArya mAnavadevasUrijInAM caraNone pakhALIne tenuM jala ahIM sarvatra chAMTI do. jyAre A upadrava zAMta thAya ke tarata tame tamAma jaine A nagara choDIne cAlyA jajo. saMghe vIracaMda nAmanA zrAvakane surijI pAse mokalyo. paNa te vakhate surijIne devIo sAthe vAta karatAM joIne tene khUba duHkha thayuM. surijInA cAritrya mATe zaMkA paDI. AthI jANIne surijInI avajJA darzAvavA sAthe beTho ane tenuM vartana joIne akaLAyelA devIoe tene bAMdhI dIdho. paNa surijIe tene choDAvyo. devIoe tene AvA pavitra surijI mATe zaMkA karavA badala Thapako Apyo. vIracaMde kSamA mAMgI. - surijIe laghuzAnti banAvIne vIracaMdane ApI. e gaNIne pANI chAMTavAnuM jaNAvyuM. marakIno upadrava zamI gayo. tyAra bAda traNa varSe takSazilAne svecchAe bhAMgI. vIra saM. 731mAM sUrijIe giranAra upara anazana karyuM. [183] boddhavijetA malavAdisUrijI bauddhone bhAratamAMthI ucALA bharAvanAra sau prathama AcArya zrI malavAdisUrijI hatA. je bauddho rahI gayA tene Adya zaMkarAcArye ravAnA karyA. [184] haMsa ane paramahaMsa munio sUripuraMdara haribhadrasUrijInA be bhANiyA haMsa ane paramahaMsa kauTuMbika klezathI kaMTALIne saMsAravirakta thayA hatA. bAda mAmI mahArAja pAse dIkSA lIdhI hatI. nyAyadarzanano Thosa abhyAsa karyA bAda bauddhadarzanano abhyAsa karavAnI temane bhAvanA thaI. game te kAraNe sUrijIe bauddhonA maThamAM jaIne abhyAsa karavAnI vAtamAM saMmati-AziSa na ApyAM chatAMya durbhAgye banne bauddha maThamAM muniveSane gupta karIne gayA. abhyAsa karatAM karatAM teo eka vAra pakaDAI gayA. cetI jaIne bhAgavA gayA paraMtu bauddhoe joradAra pIcho pakaDyo hato eTale haMsa muni to rastAmAM ja pakaDAI gayA ane tyAM ja teone khatama karI devAyA.
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ 93 jaina itihAsanI jhalaka bIjA paramahaMsa muni zUrapALa rAjAnA zaraNe gayA. chevaTe bauddhonI mAgaNI chatAM rAjAe na soMpyA. chevaTe "vAdamAM jIte tene soMpuM." tevo prastAva mukAtA vAda thayo paNa temAM bauddhAcArya parAjaya pAmyA. bAda rAjAnA IzArAthI eka di paramahaMsa gupta mArgo dvArA tyAMthI nIkaLI gayA. teo sUrijI (mAmA) pAse cittoDa pahoMcI gayA. khoLAmAM mAthuM mUkIne pahelAM to AziSa vinA abhyAsa karavA javAnA durAcaraNanI khUba kSamA mAgI pachI saghaLI vitaka kathA kahevA lAgyo. te kahetAM kahetAM ja paramahaMsa muninA prANa nIkaLI gayA. Ano surijIne atyanta asahya AghAta lAgI gayo. e AghAtamAMthI tIvra kaSAyabhAva pedA thayo. A to sAruM thayuM ke upakArIe e avasara joIne mokalelA samarAdityanA nava bhavonAM nAmo vAMcIne temano aMtarAtmA jAgI gayo. kaSAyanI bhayAnakatA samajAI gaI. 1444 bauddhone parAjita karIne dhagadhagatA telanI kaDhAImAM 1444 granthonI racanA karI. jyAre zAsananA ratno jevA - bhANiyA - munionA karuNa mRtyunA AghAtathI teo bhayaMkara rIte becena banI gayA hatAM. tyAre eka vAra aMbikAjIe pragaTa thaIne temane AzvAsana ApyuM hatuM. bAda ziSyonA virahane yAda karavA karatAM 'bhava-virahane najaramAM rAkhavAnuM zarU karyuM. A 'bhava-viraha' e emanuM jovA maLe che. A mahAtmAe temanA graMthanA anne potAnI vizvamAtra pratyenI apAra mitrI, karuNAbhAvanA judI judI rIte vyakta karI che. khAsa karIne graMthanA cheDe evo Azaya pragaTa kare che ke, "mArI graMtharacanAthI mane je puNya prApta thayuM hoya tenAthI jagatanA jIvo sukhI thAo, duHkhamukta thAo; dharma pAmo...vagere." . A mahAtmAno paramabhakta lalliga nAme zrAvaka hato. jeNe puSkaLa dhana kharcIne sUrijIne rAtre paNa lakhavAnuM kAma cAle te mATe prakAza pAtharatuM vi.saM. 785 AsapAsa A sUrijI kALadharma pAmyA hatA.
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 94 jaina itihAsanI jhalako [185] zaMkarAcArye gujArelo jenadharma upara hAhAkAra je samayamAM jaina dharma upara ugra kakSAnAM AkramaNo thatAM hatAM, jyAre zaMkarAcAryanA anuyAyIo jhanUne caDIne jaino upara sazastra humalAo karatA hatA; jyAre jainonI moTA pramANamAM nagaromAMthI hijarato thatI hatI, jyAre paMcAsarano ane vallabhIno bhaMga thayo hato, jyAre duSkALane kAraNe paNa jainasaMghane pArAvAra muzkelImAM mukAvuM paDyuM hatuM, jyAre baMgALanA asalI jainone pharaja paDatAM dharmatyAga paNa karavo paDyo hato. (jeo Aje sarAka jAtinA loko tarIke oLakhAya che.) jyAre bauddho upara vijaya maLyAnA kephamAM jhanUne caDIne zaMkarAcAryanA anuyAyIo komavAdanAM kAramAM AkramaNo karIne jaina tathA bauddhone bhAre nukasAna pahoMcADatA hatA, jyAre jainone pUrvabhArata choDavuM paDyuM hatuM. vahAlI magadhanI bhUmi paNa tyAgavI paDI hatI tevA samayamAM jainadharmane punaH vyavasthita karavAnI; jainone pUratI hiMmata ApavAnI ane komavAdIone sakhata parAjaya ApavAnI mazAla AcArya pradyumnasUrijIe uThAvI hatI. [186] bappabhaTTasUrijI ane dhArasI zAha digaMbaroe jUnAgaDhanA rA'kheMgArane potAne vaza karI laIne giranAratIrtha potAnA kabbe karyuM. temane ja tyAM caDavAno adhikAra rahyo. te vakhate goMDalanA dhArasI zAhe potAnA sAta putro ane sAtaso subhaTo sAthe giranArano mahAsaMgha kADhayo. rA'kheMgAranA sainiko sAthe dhIMgANuM thatAM tenA tamAma putro ane tamAma sainiko mAryA gayA. nAsI chUTIne dhArasI zAha gvAliyara pahoMcyo. teNe AcArya zrI bappabhaTTasUrijIne saghaLI vItaka jaNAvI. surijIe potAnA paramabhakta AmarAjAne jaNAvyuM. te rA'kheMgAra sAthe yuddha karavA taiyAra thaI gayo. paNa sUrijIe saMhAra pratye anicchA darzAvI. yatna karIne digaMbaro sAthe vAda yojyo. temAM digaMbaro hArI gayA. vaLI aMbikAjI dvArA tIrthanI mAlikIno nirNaya karavAnuM nakkI thayuM. satata traNa divasa sudhI aMbikAne eka kumArikA kanyAmAM utAravAno digaMbaroe niSphaLa prayAsa karyo. chevaTe bappabhaTTasUrijIe te digaMbara kanyAnA mAthe hAtha mUkyo ke tarata ja aMbikAjI tenAmAM avataryA. te kanyA "ujjitaselasihare' gAthA bolI. tenAthI giranAratIrthanI upara zvetAmbaronI mAlikI jAhera thaI. zvetAmbaroe jayadhvanithI gagana bharI dIdhuM.
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako [18] khamarSi muninA viziSTa abhigraha e emarSi nAmanA mahAtmA hatA. teo ghora ane vicitra abhigraho karIne apUrva tapa karatA hatA. A rahyA, keTalAka abhigrahonA prakAro. (1) dhArApati muMjano nAno bhAI siMdhulanI pAse rahetA rAvakRSNa jayAre snAna karelo hoya, chUTA vALavALo hoya, udvigna manavALo hoya evI sthitimAM temane 21 puDalA Ape to ja mAre upavAsa choDavo. A zarato pUrI thatAM traNa mahinA ane ATha divasanA upavAsa thayA hatA. (2) siMdhUlano hAthI madamAM AvIne sUMDha vaDe mane pAMca lADu vahorAve tyAre mAre pAraNuM karavuM. A abhigraha pUrNa thatAM pAMca mAsa ane aDhAra divasa thayA hatA. (3) je sAsunI sAthe laDI hoya evI vidhavA brAhmaNI be gAmanI vacce UbhI rahIne veDamI vahorAve tyAre mAre pAraNuM karavuM. A abhigrahane pUrNa thatAM ghaNA aThavADiyA pasAra thaI gayAM hatAM. [188] vIrasUrijInuM aSTApadagamana e hatA, AcArya zrI vIrasurijI. temanA bhakta banelA yakSane temaNe aSTApadajInI yAtrA karAvavA kahyuM. yakSe kahyuM, "tyAM jatAM ADe AvatAM vyantaronuM teja mArAthI khamAtuM nathI chatAM huM tamane tyAM laI jaIza paraMtu eka praharathI vadhu samaya tyAM rahevAnuM nahi. jo vadhu rahezo te pAchA pharavuM muzkela banI jaze." sUrijI kabUla thayA. yakSe baLadanuM rUpa laIne sUrijIne khAMdha upara besADyA. kSaNamAM ja aSTApada tIrthe pahoMcI gayA. tyAM AvelA devonA tejane sUrijI paNa khamI zakatA na hatA. AthI maMdiranA daravAjA pAsenI putaLIonI pAchaLa rahIne prabhujInA darzanAdi karyA. tyAMnI nizAnIrUpe devoe caDAvelA cokhAmAMthI pAMca cha dANA lIdhA. pAchA pharIne upAzraye AvyA bAda te dANAnI suvAsa cAre bAju mahekI UThI eTale munioe tenuM kAraNa pUchatAM sUrijIe saghaLI vAta karI. sahue te akSatanA dANA joyA. te bAra AMgaLa lAMbA hatA ane eka AMgaLa jADA hatAM. [189] mAhaNasiMhanI satyavAditA AcAryazrI somatilakasUrijIno bhakta zrAvaka jagatasiMha hato. teno putra mAhaNasiMha avasare dilhI rahevA mATe pahoMcyo. tyAM bAdazAha phIrojazAhanI kAnabhaMbheraNI karatAM koI IrSALue kahyuM ke, "mAhaNasiMha pAse pacAsa lAkha
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ 96 jaina itihAsanI jhalako sonAmahora che. tene koI rIte chaTakAmAM laIne tenI saMpatti Apa kabaje karo." rAjAe mAhaNasiMhane bolAvIne tenI saMpatti pUchI. teNe kahyuM ke, "tenI pAse lAkha nahi paraMtu coryAsI lAkha sonAmahora che." mAhaNasiMhanI satyavAditA upara ApharIna pokArIne rAjAe bakSisa rUpe soLa lAkha sonA mahora ApIne tene koTidhvaja banAvI dIdho. [10] gAmanI bahAra pauSadhazALA khaMbhAtanA bhImajIne khaMbhAta zaheramAM poSAga (upAzraya) banAvavA mATe jagA na maLatAM teNe gAmanI bahAra poSALa banAvI. temAM hAthIdAMtanI adbhuta kArIgIrI karAvI. koIke bhImajIne kahyuM ke, "zuM jaMgalamAM te poSALa thatI haze ! tame paisAnuM pANI karyuM che !" bhImajIe kahyuM, "ekAda vyakti paNa ahIM pratikramaNa vagere ekAdavAra paNa karaze to mArA paisA vasUla thaI jaze. kyAreka to evuM banaze ja jayAre koIka kApaDa vagerenI pherI karato zrAvaka nagaramAM pahoMcavA samartha na hoya eTale thAkI gayo haze ane tyAre te A popALamAM ja mukAma karaze ane pratikramaNa Adi kriyA karaze ja. re ! chevaTe eka navakAra paNa A poSALamAM besIne koI gaNaze to ya mArA paisA vasUla thaI jaze ! vaLI mAro pratyeka paiso nyAyopArjita che, tenuM phaLa mane maLIne ja raheze"" pachI kamAla e thaI ke e bAjunA pradezamAM khaMbhAtanagara ekadama vistaratuM gayuM AthI eka divasa te ja poSALa nagaranA madhyabhAgamAM AvI gaI ! [11] jinapAlita ane jinArakSita e be bhAIo hatA, jinapAlita ane jinarakSita. vepArano emane bhAre zokha. agiyAra vakhata samudranI pele pAranA dezomAM saphara karI hatI. puSkaLa dhana kamAvA chatAM jyAre teoe bAramI vakhata saphara karavAnI taiyArI karI tyAre pitAe na javA mATe ghaNuM samajAvyA paNa te na mAnyA. koNa jANe, paNa pitAnA AzIrvAda na hatA, mATe ja A vakhate vahANa bharadariye tUTyuM, pATiyuM pakaDIne mahAmuzkelIe ratnadvIpa pahoMcyA. tyAMnI ratnAdevI atizaya kAmuka hatI. AvA aneka gumarAhone te mahelamAM lAvatI, khUba khavaDAvatI ane khUba kAmabhogo sevatI. ekadA tene potAnA mAlika indranI AjJAthI koI kAme bahAra javAnuM
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako 97 thayuM. jinapAlita ane jinarakSitane dakSiNa dizAmAM bhUlathI paNa nahi javAnuM AgrahapUrvaka jaNAvIne te ravAnA thaI paNa be bhAIone te ja dizAmAM javAnuM kutUhala thayuM. teo tyAM gayA. tyAM maravAnA vAMke jIvatA maDadAla jevI kAyAvALA aneka zULI upara laTakelA puruSo joyAM. temanI pAsethI jANavA maLyuM ke, "te devI ane konI sAthe bhogo bhogavIne chelle A rIte laTakAvI de che." temanI salAha maLI ke be bhAIoe bacavAno eka ja upAya che ke teo najIkanA zelaka yakSanA maMdire jAya. tenI pUjAdithI te prasanna thaIne pUche to kahevuM ke, "amArI rakSA karo." be bhAIoe tema karyuM. rakSAnI mAMgaNI thatAM zelaka yakSe potAnuM zarIra masamoTuM banAvyuM ane pITha upara baMneyane besADI dIdhA. eka agatyanI sUcanA karI ke, "koI paNa vyakti tamane pAchaLathI kAkalUdI karIne paNa bolAve to ya tamAre pAchaLa jovuM nahi." zelaka yakSa caMpAnagarI tarapha UDato javA lAgyo. A bAju kArya pUruM thatA ratnAdevI pAchI pharI. badhI vAtanI khabara paDatAM te atyaMta krodhAMdha banI gaI. be bhAIonI pAchaLa paDI. baMneyane pAchA pharavA ghaNA vinavyA paNa koI na mAnyuM. chevaTe pAchaLa jovA mATe kahyuM te ya na mAnyuM. paNa jyAre ati karaNa vilApa sAthe teNe eka vAra pAchaLa jovAnuM kahyuM tyAre jinarakSitanuM mana lalacAI gayuM. teNe tenI sAme joyuM. jotAMnI sAthe ja tene trizULa para UMcakI lIdho tenI kAyAnA phuracephuracA uDI gayAM. | (choDI dIdhelA viSayabhogonI sAme je jue che. tenA durgama gatimAM bhukkA nIkaLI jAya che.) [192] dhanya zeTha ane vijaya cora dhanya ane bhadrA nAmanA zeTha-zeThANIe ghaNI mAnatA vaDe putra prApta karyo. nAme devadina. bhAre ghareNAM sAthe devadintane nokara pharavA laI jato. eka di' tene joIne vijaya nAmanA coranI buddhi bagaDI. yuktithI devadinnane nokarathI chUTo pADIne ghareNAM laI lIdhAM ane gaLuM dabAvIne bALakane paNa mArI nAMkhyuM. mAtApitAne sakhata AghAta lAgyo. rAjyamAM phariyAda karI. vijaya cora pakaDAyo. tene jelamAM sakhata bhUkhamarA sAthe pUryo.
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 98 jaina itihAsanI jhalaka kamanasIbe dhanya zeTha paNa rAjAnA koI gunAmAM Avyo. te ja jelamAM, vijayanI ja beDImAM tene paNa pUravAmAM Avyo. bapora thatAM zeTha mATe bhadrA zeThANI bhojana lAvyA. vijayane kazuM na ApyuM. peTa bharIne zeTha jamyA. pachI bapore saMDAsa javAnuM thatAM zeThe vijayane sAthe AvavA kahyuM, kema ke eka ja beDInA be peMgaDAmAM banneyano ekeko paga hato. | vijaye kahyuM, "kAlathI bhojanamAM bhAga maLe to ja AvuM." na chUTake zeThane hA pADavI paDI. bIje dI bhadrA bhojana lAvI. zeThe vijayane ApatAM bhadrAne khUba krodha caDyo. "putranA khUnIne bhojana te apAya ?' paNa zeThe saghaLI muzkelI samajAvatAM bhadrA zAnta paDI gaI. Ama roja cAlavA lAgyuM. sajA pUrI thatAM zeTha jelamAMthI chUTA thayA. (AtmAnuM nikaMdana kADhI cUkelA khUnI jevA zarIrane A rIte na chUTake, kacavAtA dile bhojana ApavuM joIe.) [193] bappabhaTTasUrinuM jIvana e tejasvI bALakanuM nAma sUrapALa hatuM. pitA bappa ane mAtA bhaTTI. ekadA pitA sAthe jhaghaDatA mANasanI sAme talavAra laIne nAnakaDo sUrapALa dhasI gayo. pitAe tene nivArIne khUba Thapako ApatAM sUrapALa ghara choDIne cAlI gayo. je vahelI savAre te moDherA pahoMcyo. tenI pUrvanI rAte ja tyAMnA upAzrayamAM birAjelA siddharAjasUrijI mahArAjAne tenA AgamananuM sUcaka svapna AvyuM jemAM temaNe maMdiranA zikhara upara ramatuM siMhabacuM joyuM. - savAre jinamaMdiramAM bahAra sUrijIe to sUrapALane joyo. sUrapALane sAthe rAkhyo. thoDA ja vakhatamAM tene dIkSAnI bhAvanA thaI. saMghe paNa tenI tejasvitA, vAcALatA, gaMbhIratA vagere joIne tene dIkSA ApavAnI sUrijIne vinaMtI karI. sUrapALanA ajaina mAtApitAne saMtuSTa karIne; temanI bIjI muzkelIonuM nivAraNa karI ApIne temanI saMmati meLavavA mATe saMghanA agraNIone pAMcAla mokalyA. jaina dIkSA nahi apAvavA mATe jJAtijanonA sakhata prayatno niSphaLa gayA. gore sUrapALane samajAvavA mATe sUrapALa sAthe je vArtAlApa karyo temAM sUrapALanI vAkpaTutA ane saMsAravairAgya joIne gora stabdha thaI gayo. rajA meLavavA mATe sUrapALe upavAsa zarU karyA. temAM tene saphaLatA maLI. mAtApitAe dIkSAnI rajA ApI.
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalaka bhAre ThAThathI moDherAmAM dIkSA thaI. temanuM dIkSAnuM nAma bhadrakIrti muni rAkhavAmAM AvyuM. paNa pachI mAtApitAe potAnuM nAma ciraMjIva banAvavAnI gurune vinaMtI karatAM gurudeve muninuM nAma "bappabhaTTa' rAkhyuM. A munirAjanI buddhi ati tIvra hatI. te rojanA eka hajAra navA zloka gokhatA. matrajApamAM teo ekAkAra banI jatA. sarasvatIjIno matra gaNatAM eka vAra gaMgAjImAM snAna karatAM karatAM sarasvatIjIne nirvastra dazAmAM ma7thI kheMcAIne hAjara thaI javuM paDyuM. munie temane kahyuM : "mA ! A dazAmAM to huM tane joI paNa na zakuM." A sAMbhaLatA ja devIne svasthitino khyAla AvI gayo. te savastrA banI gayAM. muninI brahmacarya saMbaMdhita niSThA joIne prasanna thaI gayelAM devIe temane vAdamAM sadA "ajeya rahevAnuM varadAna ApyuM. AgaLa upara A munivara sUripade ArUDha thayA. temanI pracaMDa puNya zakti joIne gradevane sUripada arpaNa karatAM temane bhAre mUMjhavaNa thaI hatI. vadhu mAna-sanmAna ane bhakti temanA patananuM kAraNa to nahi bane ne ? e bhayathI sto. paNa temanA mukha uparanI mUMjhavaNane bappabhaTTamuni pAmI gayA. temaNe te ja kSaNe jIvanabhara cha vigaIo (mULathI) ane bhakta mANasanA gharanI bhikSAno saMpUrNa tyAga karavAnI pratijJA lIdhI. patananuM mULa - 'rasanendriyanI lolupatA' - ja kApI nAkhyuM. AthI gurudeve ati prasanna thaIne aMtaHkaraNanA bhAvabharyA AzIrvAda ApyA. "tuM mahAbrahmacArI banaje.'' ane AziSe ja bappabhaTTasUrijIne AmarAjA taraphathI thayelI - nartakIne rAtre mokalIne patana karavA sudhInI - agniparIkSAmAMthI aNizuddha pAra utAryA hatA. [194] bappabhaTTasUrijI ane vardhanakuMjarano vAda gauDanareza dharmarAjane tyAM vadhenakuMjara nAmano mahAsamartha vAdI bauddha paMDita hato. teNe tamAma paMDitone vAdamAM harAvyA hatA, tethI gauDanareza khUba prabhAvita thayA hatA. eka vAra nareze vardhanakuMjarane kahyuM ke, "tame kanojanareza AmarAjAnA paMDitane harAvI zako kharA ? ApaNe vAdamAM zarata mUkIe ke je paMDita hAre teno rAjA samagra rAjya vijetA paMDitanA rAjAne soMpI de. jo AmAM saphaLatA
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 jaina itihAsanI jhalako maLI to huM khAtarI ApuM chuM ke huM sarvatra bauddha dharmano pracAra karIza." vardhanakuMjare vAdanI kabUlAta karatAM. kanojanarezane vAdanuM kaheNa mokalAvyuM. AcArya bappabhaTTasUrijI temanA taraphathI vAdamAM UbhA rahyA. lAgaTa cha mAsa sudhI vAda cAlyo, paNa koI nirNaya na AvatAM rAjanA kAmamAM vikSepa paDavAthI Ama rAjA adhIrA thayA. temaNe sUrijIne vAta karI. sUrijIe kahyuM, "AvatIkAle ja ApaNe vijaya meLavI laIzuM." ' sUrijIe rAtre sarasvatIjIne bolAvIne paristhiti jaNAvatAM devIe kahyuM ke, "vardhanakuMjaranA mukhamAM jyAM sudhI mArI ja ApelI divya guTikA che tyAM sudhI te ajeya che. tene AvatIkAle mukhazuddhi mATe kogaLA karIne vAda karavAnI pharaja paDAya to guTikA nIkaLI jAya." surijIe lavAda tarIke nimAyelA vAkpati pAse A prastAva mUkyo, je maMjUra thayo. bIje divase te pramANe thayuM. guTikA nIkaLI gayA bAda vAda zarU thatAM thoDIka ja paLomAM sUrijIe vijaya meLavI lIdho. hArelA gauDanareza mAtra kaphanI paherIne jaMgala tarapha - zarata mujaba vidAya thatAM sUrijIe rokyA ane rAjya parata karAvyuM. [195] bappabhaTTasUrijI ane zaMkarAcArya bappabhaTTasUrijInA samayamAM Adya zaMkarAcArya thayA hatA. te jaina ane bauddha dharmanA kaTTara zreSI hatA. temaNe eka vAra jagannAthapurI jaIne tyAMnA jinamaMdiranI jIrAvaNa pArzvanAthajInI mUrtinuM, be rAjAonI madada laIne khaMDana karyuM. te pratimAjIne khaseDIne tyAM zrIcakra (bhairava)nI sthApanA karI dIdhI. bappabhaTTasUrijIne ane temanA parama bhakta AmarAjAne khUba AghAta lAgyo. AmarAje zaMkarAcAryane vAda karavAnuM AhavAna karyuM. ' sUrijI sAthenA vAdamAM parAjyano nizcita bhaya hato eTale zaMkarAcArye jaNAvyuM ke te kAzmIra jaIne sarasvatIjInI ArAdhanA karI vAda karaze. zaMkarAcArya vizALa ziSyasamudAyanI sAthe kAzmIra gayA. rastAmAM ghaNA vAdIone harAvyA. temAM zAktamatanA anuyAyI- jeNe zAktabhASya racyuM che te- abhinavaguptane paNa harAvyo. A hArathI te khUba krodhe bharAyo. zaMkarAcAryano jAna levA mATe te temano ziSya banI gayo. lAga joIne teNe abhicAra maMtrano prayoga karyo. AthI zaMkarAcAryane bhagaMdara thayuM. puSkaLa auSadha karavA chatAM te na maTyuM. rastAmAM ja temanuM mRtyu thayuM.
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako 101 A bAju pakkA jainadharmI gUrjaranareza vanarAjane jagannAthajInI jinapratimAnA khaMDananI khabara paDatAM puSkaLa uzkerAyo. A mUrtikhaMDanamAM mAlavarAja ane sughanDA - be rAjAoe rasa lIdho hato. eTale temanI sAme yuvarAja yogarAjane vipula lazkara laIne mokalavAmAM Avyo. bIjI bAjuthI AmarAja, gauDarAja vagere paNa vizALa lazkaro sAthe joDAyA. bhayaMkara yuddha thayuM. mAlavarAje momAM taNakhaluM laIne zaraNAgati svIkArI. sudhanvAne piMjarAmAM jIvato keda karAyo. banne pAsethI karoDono daMDa lIdho ane have pachI AvuM kArya nahi karavAnI sakhata dhamakInI bhASAmAM cetavaNI ApIne ravAnA karyA. [196] bANa ane mayUra paMDita | rAjA bhojanI sabhAmAM mayUra ane bANa nAmanA be mahAna paMDito hatA. paraspara beya khUba IrSALu hatA. ekadA mayUra paMDitane koDha thayo, paNa sUryanI sAdhanA karIne te maTADI detAM rAjasabhAmAM tenuM mAna khUba vadhI gayuM. AthI bANa kavi vadhu IrSyA karavA lAgyo. have teNe potAno paraco batAvavA mATe jAte potAnA hAthapaga kApI nAkhyA. pachI caMDikAnI sAdhanAthI hAtha-paga pAchA akhaMDa karI dIdhA. AthI have bANa-kavinIya rAjasabhAmAM jayajayakAra thayo. eka vAra parama jainadharmI hemarAja zeThane rAjA bhoje pUchyuM ke, tamArA jainomAM mArA paMDito jevo koI samartha prabhAvaka puruSa che kharA ?" hemarAja zeThe mAnatuMgasUrijI mahArAjAnuM nAma ApyuM. rAjAe temane mAnapUrvaka bolAvIne koI camatkAra dAkhavavA jaNAvyuM. jabbara zAsanaprabhAvanAnuM nimitte jANIne sUrijIe kahyuM, "tame mane vadhumAM vadhu sAMkaLothI bAMdhIne eka khaMDamAM pUrI do; huM mArI jAte cAlIne bahAra nIkaLI jaIza." rAjAe cummAlIsa sAMkaLothI sUrijIne bAMdhyA ane eka oraDAmAM sakhata rIte pUryA. sUrijIe te vakhate bhaktAmara stotranI racanA karI. ekekI kaDI bolatA gayA ane ekekI sAMkaLa tUTatI gaI. chevaTe khaMDanA dvAra paNa khUlI gayAM. sUrijI cAlatA bahAra AvyA. AthI rAjA bhojane jainadharma pratye khUba mAna pedA thayuM. sUrijI sAtheno saMbaMdha uttarottara gADha banavA lAgyo. AthI ajaina paMDitone sUrijI upara bhAre IrSyA thavA lAgI.
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 jaina itihAsanI jhalaka eka vAra temaNe rAjAne kahyuM ke, "jo kharekhara bhaktAmara stotra prabhAvaka hoya to bIjo koI te stotra bole to paNa camatkAra thavo joIe, A mATe prayoga paNa thavo joIe." rAjAe temanI vAta kabUlIne roja bhaktAmara pATha karatA hemarAja zeThane aMdhAriyA, UMDA kUvAmAM utAryA ane traNa divasamAM bahAra nIkaLavA jaNAvyuM. zeThe stotrapATha zarU karyo. devI cakrezvarI pragaTa thayAM, "AvatI kAle nAgapAzathI baMdhAyelA rAjAne maMtranA be Adya pada bolIne tame chUTA karajo." ema kahIne devI antardhAna thayAM. bIje dI savAre UThatI vakhate ja rAjAe potAne nAgapAzamAM sapaDAyelo joyo. te vakhate AkAzavANI thaI ke, "tame hemarAja zeThane bolAvo. te ja tamane choDAvaze. hajAro loko rAjamahela bhego thaI gayo hato. te vakhate ekAeka AkAzamAMthI hemarAja zeThane UtaratA sahue joyA. temaNe be padya bolIne pANI chAMTatA ja rAjA nAgapAzamAMthI mukta thayo. comera jinadharmano jayajayakAra thayo. [10] pethaDano brahmacarya-abhigraha e hato, mAMDavagaDhanA maMtrIzvara pethaDa. eka vakhatano ghI vecato, sAva garIba petho; have nasIbe yArI ApatAM mAMDavagaDhano mahAmaMtrI banyo hato. tene vArSika pagArarUpe rAja taraphathI ekaso suDatAlIsa maNa sonuM maLatuM hatuM. bharayuvAnImAM temaNe dharmapatnI sAthe nAnakaDI vAtacItamAMthI pUrNa brahmacarya vrata svIkAryuM hatuM. te vratanuM pAlana akhaMDitapaNe karavAnA kAraNe tenI sAlamAM tenA nirmaLa paramANuo pravezyAM hatAM. jenA kAraNe te zAla game teTalA tAva vagere rogavALA mANasane jo oDhADavAmAM Ave to roga thoDI ja vAramAM dUra thaI jato. eka vAra rAjA jayasiMhanI rANI lIlAvatIne A zAlanA prabhAvathI rogamukta karavAmAM AvI hatI. [198] vimaLazAha rAjA bhImadevanA maMtrI vimaLazAhe aDhAra karoDa sonAmahora kharcane AbunA pahADa upara jinAlayo bAMdhyA che. emanA A audAryane joIne sahu koInuM mAthuM namI jatuM. eka vAra vimaLazAha ghoDA upara besIne kyAMka jaI rahyA hatA. tyAre
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako 103 rastAmAM UbhelA keTalAka TIkhaLamAM hasyA. jyAre ghoDo temanI najIkathI pasAra thayo tyAre vimaLe ATalA zabdo sAMbhaLyA, "vimaLazAha to derAM bAMdhI zake, paNa zatru caDI Ave to tene bANathI vIMdhI na zake hoM." tarata zAha ghoDA uparathI nIce UtaryA, thoDe ja dUra koI bharavADaNa mAkhaNa kADhavA mATe valoNuM karI rahI hatI. jorathI doraDuM kheMcatA ane choDatAM tene kAnanI bUTImAMnI motInI sero Amatema jhulatI hatI. vimaLe bANa caDAvIne barobara motInI sera vIMdhI nAMkhI. TIkhaLiyA juvAnoe vimaLanI mazkarI karavA badala kSamA mAMgI. [199] yudhiSThira ane bhISmanI saraLatA banne pakSonA sainyo sAmasAmA goThavAI gayAM pachI arjune dhanuSyano TaMkAra karyo. paNa te ja vakhate ekAeka yudhiSThira rathamAMthI nIce UtaryA. niHzastra rIte; page cAlIne teo zatru sainya tarapha javA lAgyA. te joIne aneka yauddhAo vicAramAM paDI gayA. keTalAkane zaMkA paDI ke, "A dharmarAjAne atyAre to kAMI dharama yAda AvI gayo nathI ne ? yuddhano mahAsaMhAra mokUpha rAkhI daIne; duryodhanane hastinApurano rAjA kAyama mATe karI devAnI ane pote AjIvana vanavAsa svIkArI levAnI icchA to nathI pragaTI ne ! bhaluM pUcho; A dharmarAjAnuM !" aneka magajamAM AvI zaMkAkuzaMkAo cAlatI rahI ane yudhiSThira bhIkha pitAmahanI pAse pahoMcI gayA. temanA pagamAM paDI jaIne temane khUba bhAvapUrvaka praNAma karyA. tyArabAda guruo droNAcArya ane kRpAcAryane paNa te rIte vaMdana karyA. te vakhate te traNeya vaDIlo yudhiSThiranA Toca kakSAnA vinayane joIne khUba zaramiMdA thaI gayA. traNeya vaDIloe yudhiSThiranA mAthe hAtha mUkIne AziSa ApyA ke, yuddhamAM tane vijaya prApta thajo." te vakhate khUba gaddagada thaI gayelA pitAmahe kahyuM, "he vatsa tamArA pratyenuM amAruM vAtsalya Aje paNa jevuM ne tevuM ja che, paraMtu ame khUba lAcAra banI gayA chIe. amane paNa samajAtuM nathI ke ATalI badhI lAcArI karavAnuM amAre zuM kAraNa che ? parantu tArI gerahAjarInA samayamAM duryodhane amArI utkRSTa bhakti karIne amane tamArA mATe kAMI paNa karavA aMge lAcAra banAvI dIdhA hoya tema lAge che. kharekhara amane dhikkAra che ke ame bhautika sukhonI sAhebInA gulAma banIne amAruM satya khoI beThA chIe. satya ane nyAya tamArA pakSe hovA chatAM ame asatya ane anyAyanA pakSe kAyara banIne besI rahyA chIe.
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 jaina itihAsanI jhalako | 'hAya ! sukha keTaluM kharAba ? re ! tenI sAmagrIo keTalI kharAba ! are ! tene meLavIne Apatti-saMpatti ane sattA keTalAM vadhu kharAba ? ame paNa tenA mohaka pAzamAM kevA AbAda jakaDAI gayA chIe ! "paNa yudhiSThira ! sattvahIna banI gayelA bhIkhathI ke droNAcAryathI tamAro parAjaya kadI saMbhavita nathI. tamAro to nizcita vijaya che. kema ke satya ane nyAya jevA be dhuraMdhara yauddhAo tamArA pakSe che." bhISma pitAmahe yudhiSThirane kahelI A vAta keTalI badhI yathArtha lAge che ? [200] metAryano ghAtaka : sonI rAjA zreNikanA jamAI metArya muni thayA hatA. rAjA zreNika mATe roja sonAnA tAjA javalA (sAthiyo karavA mATe) banAvatA sonIe ja te muninI hatyA karI hatI. jyAre tene pakaDavA mATe khuda zreNika sipAhIone laIne tene ghera Avyo tyAre, jIvavA mATenA eka ja upAyarUpe dIkSAno veSa teNe paherI laIne bAraNAM baMdha karI dIdhAM. zreNikane khabara paDI gaI ke e dIkSA tadana khoTI che. sAcA vairAgyathI prerita nathI, chatAM 'veSa paNa bahumAnane pAtra che." ema samajIne teNe sonIne kahyuM, "vepane kAraNe huM tamane abhaya ApuM chuM. paNa jo bhUlecUke vepa utArI nAMkhazo to tamane mRtyudaMDa thaIne ja raheze." sonIe jIvanabhara munino veSa kamane paNa rAkhyo. [201] vIra ! madhurI vANI tArI e hatI garIbaDI DozI. peTa khAtara hajI tene nokarI karavI paDatI hatI. eka vAra zeThANIe tene lAkaDAM kApI lAvavA jaMgalamAM mokalI. paNa aphasosa ! te jeTalAM lAkaDAM kApI lAve tenAthI zeThANIne saMtoSa na thatAM tADukIne bolI, "ATalAM lAkaDAM to tane bALavAmAM paNa pUrAM na thAya. jA, pAchI jA. bIjo bhAro laI Ava. te pachI ja tane khAvAnuM daIza." bicArI ! bhUkhI-tarasI DozI pAchI jaMgalamAM gaI. mAMDa lAkaDAM kApIne bhAro mAthe laIne ghara bhaNI pAchI pharatI hatI tyAM rastAmAM samavasaraNa AvyuM. paramAtmA mahAvIra deva mAlakauMsa rAgamAM dezanA ApI rahyA hatA. e sthaLethI pasAra thatI vakhate ja lAkaDAnA bhArAmAMthI eka lAkaDuM dharatI upara paDI gayuM. te lAkaDuM levA mATe jyAM te vAMkI vaLI tyAM ja tenA kAne prabhunA dezanAnA zabdo paDyA. tenuM mAdhurya eTaluM badhuM adbhuta lAgyuM ke te mANavA
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako 105 mATe DozI vAMkI ne vAMkI ja UbhI rahI. jyAM sudhI prabhunI dezanA pUrI na thaI. TheTha tyAM sudhI DozI lAkaDuM levA mATenI mudrAmAM sthira rahI gaI ! aho ! prabhu ! kevuM haze ApanI vANImAM mAdhurya ke DozI kAramI bhUkha, tarasa ane bhayaMkara thAka.. badhuM ya bhUlIne enA rasapAnamAM ekAkAra banI gaI ! kavioe sAcuM ja kahyuM che ke, "jinamukha dIThI vANI, mIThI surataru velaDI." [202] Arasa ke vArasa ? Abu uparanAM jinAlayanA nirmANamAM vighno AvatAM hovAthI vimaLa maMtrIe akrama karIne aMbikAjInuM sAnidhya meLavyuM. vimaLanA dharmapatnIno khoLo hajI bharAyo na hato eTale temanI icchA devI pAsethI saMtAnaprAptinuM varadAna meLavavAnI hatI. devIe temanA manobhAvo jANIne kahyuM, "huM tamArI upara prasanna chuM, paNa tame eka ja varadAna mAMgo; kAM maMdiranA nirvighna nirmANanuM kAM saMtAnaprAptinuM (kAM ArasanuM, kAM vArasanuM)." A aMge daMpatie vicAra karavAno samaya mAMgyo. bIje divase pahADamAM pharatAM pharatAM teo vicAra karatAM hatAM. tyAM temane pANInI tarasa lAgatAM vAvamAM UtaryA. jyAM khovAthI pANI pIvA jAya che tyAM pAchaLathI koI chokaro doDato Avyo ane kahevA lAgyo ke, "vAvanuM pANI pItA pahelAM mane tenA paisA Apo. A vAva mArA pitAnI che. mArI Arthika sthiti nabaLI paDI gaI hovAthI mAro jIvanagujAro vAvanA pANI upara lAgo (paisA) levAthI ja thAya che.' A sAMbhaLIne vimaLe patnIne kahyuM, "le sAMbhaLa ! kAle ApaNA jinAlayamAM darzana karavA AvatA loko pAsethI dIkarI paisA mAMgaze to ? mATe dIkarI nathI mAMgavo. kabUla ?" patnIe tarata kabUla karyuM. devIe maMdiranirmANanA vidgone dUra karI dIdhAM. [203] AdinAtha prabhue jaNAvelo tIrtha-viccheda samaya eka vAra dharmAtmA bharate paramAtmA AdinAtha prabhune savAla karyo ke, evo koI samaya Avaze ke jayAre tIrtha-viccheda thaze ? jo tevo samaya AvanAra hoya to temAM nimitta koNa banaze ?'
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 jaina itihAsanI jhalako prabhue kahyuM, "evo samaya Avaze ane te tIrtha vicchedamAM tArA banAvelA abhigama-zrAvakonA bhAvi vaMzajo banaze." A sAMbhaLIne krodhe bharAyelA bharate te zrAvakono nAza karI devAno hukama karyo. jethI temanI vaMzAvali ja AgaLa na cAle. bhagavaMte bharatane kahyuM, "Ama na karavuM. e nizcita bhavitavyatA che. tene koI mithyA karI zake tema nathI.' te sAMbhaLIne zAMta paDelA bharate senApatine kahyuM, "mA haNa; mA haNa." tyArathI te zrAvako mAhaNa (brAhmaNa) kahevAyA. (mULamAM jaino ja brAhmaNa kahevAtA hatA. teo AjanA brAhmaNanI jema 3 tAranI janoI paNa rAkhatA hatA. paNa te traNa tAra samyagadarzana, samyakUjJAna ane samyak cAritranA pratIkarUpa hatAM. kAlAntare te jainomAM zaithilya AvI gayuM. teo jaina kahevAtA maTI gayA.) [204] vAmbhaTTano jIrNoddhAra soraThanA rAjA samararAja upara AkramaNa karavA mATe udayanamaMtrI sainya sAthe pasAra thatA hatA. tyAM rastAmAM zatrujya tIrtha AvyuM. te yAtrA karavA gayA. paramAtmA AdinAthanI pUjA karatAM temaNe dIveTa kheMcato uMdara joyo. te vakhate maMdira lAkaDAnuM hatuM, kyAreka Aga lAgI javAnI saMbhAvanA nivAravA mATe te maMdirane ArasapahANanuM banAvavAnI temaNe pratijJA karI. jyAM sudhI pratijJA pUrI na thAya tyAM sudhI ekAzana ane brahmacaryano niyama karyo. yuddhamAM vijaya to thayo paraMtu maMtrIzvara sakhata rIte ghAyala thayA. temaNe svaputra vAbhaTTane pratijJAnI vAta karI. teNe te pratijJA potAnA zire laI lIdhI. vAgabhaTTe kArya zarU karAvyuM. eka dI vAmbhaTTa dAtaNa karatA hatA tyAM eka ghoDesvAra Avyo. teNe praNAma karIne maMdiranuM kArya pUrNa thayAnI vadhAmaNI ApI. maMtrIe tene bakSisamAM soLa sonAnI jIbha ane batrIsa ratnanA jaDelA dAMtanA soLa cokaThAM ApyAM. paNa A zuM thayuM ? vaLate dI kALA kapaDAmAM sajja ghoDesvAra dhasI Avyo. teNe maMdiranI bhamatImAM rAtre pavana pesatAM dIvAlomAM moTI cIrADo paDI gayAnuM jaNAvyuM. maMtrIe tene pUrva karatAM bamaNI bakSisa ApI; ema vicArIne ke, "mArA jIvatAM ja maMdirane nukasAna thayuM eTale have huM ja tene pAkI rIte bAMdhI zakIza."
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako 107 salATone bhegA karIne Ama thavAnuM kAraNa pUchatAM temaNe kahyuM ke, "pahADa upara puSkaLa pavana hovAthI bhamatImAM bharAIne teNe dIvAlamAM cirADo pADI. have bhamatI vinAnuM derAsara banAvI zakAya paNa tema karavAthI tenA nirmAtAne ghare vaMza nirmULa thAya; je kAma amArA upakArI evA ApanA mATe thaI zake tema nathI. vAmbhaTTe salATone ghaNA samajAvyA ke te ciMtA tamAre karavAnI jarUra nathI. paraMtu salAToe te vAta na mAnI. A vAtanI bhAratanA vividha saMghone khabara paDI. dareka saMghanA pratinidhio bhegA thaI vAmbhaTTa maMtrI pAse AvyA. temaNe eka vinaMtI karavAnI icchA jaNAvatAM ja maMtrIzvare kahyuM, "zrI saMghanI vinaMtI hoya ? nA.. mane AjJA karo. huM to zrI saMghano adakero sevaka chuM." zrI saMghe jaNAvyuM ke, "to ame ema kahevA AvyA chIe ke zatruMjaya tIrthanA jinamaMdiranA punaHnirmANano lAbha amane badhAne Apo. ema thaze to vaMza-nirmULa thavAno prazna upasthita thaze nahi. bAkI Apano vaMza nirmULa thAya e vAta ame sAMbhaLavAne mATe paNa lAcAra chIe." maMtrIzvare kahyuM, "bhale... jevI zrIsaMghanI AjJA... bAkI bevaDI vAra lAbha laIne lakSmIne sadvyaya karavAnI mArI bhAvanA hatI." e ja vakhate zrI saMpe TIpa zarU karI. TIpa cAlatI hatI tyAM ghIno dhaMdho karato atyaMta garIba jaina nAme bhIma kuMDaliyo - hAjara hato. lAkho rUpiyA lakhAvatAM jainone joIne teno aMtarAtmA khaLabhaLavA lAgyo. tene paNa "kAMIka lakhAvavuM hatuM. paNa tenI pAse mAtra pAMca drammanI mUDI hatI. teNe saghaLI hiMmata karIne eNe pAMca dramma lakhavAnI vinaMtI karI. teNe be dramma, A pUrve; bhaMDAramAM nAkhavA rUpe ane puSpo levArUpe vAparI nAMkhyA hatA. jyAre khabara paDI ke A mANasa tenuM sarvasva ApI rahyo che;(ane tatkALa rakama cUkavI rahyo che, tyAre tenuM nAma TIpamAM sauthI paheluM mUkavAmAM AvyuM. [205] dhADapADu jayatAka gUrjarezvara kumArapALa pUrvabhave jayatAka nAmanA dhADapADu hatA. mevADa dezanI parvatazreNInA paramAra vaMzane e rAjaputra jayatAka hato; paNa kusaMge tene cora banAvyo. aMte te pallIpati thayo. eka vAra dhanadatta nAnA sArthavAhanA
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 jaina itihAsanI jhalako sArthane lUMTyo. AthI uzkerAyelo dhanadatta mAlavapati pAsethI cunaMdA sainikone laIne rAtrinA samaye jayatAkanI pallI upara trATakyo. te vakhate jayatAka tenA sAgrIto sAthe surApAna karIne unmAdamAM paDyo hato. acAnaka thayelA humalA sAme teo laDI na zakatAM nAsabhAga karavA lAgyA. jayatAka gupta rastethI bhAgI chUTyo. paNa tenI sagarbhA patnI dhanadattanA hAthamAM sapaDAI gaI. jayatAka uparanuM vera tenI patnI para vALavA mATe tene dhanadatte coTalAthI UMcakIne paththaranI tIkSNa dhAra sAthe jorajorathI aphALIne mArI nAkhI. teno garbha paNa chuMdAIne khatama thaI gayo. dhanadatte haiyAmAM bhabhUkelI veranI kAramI Agane AvI ghAtakI rIte zAMta karI. koI sAgrIte A badhA samAcAra jayatAkane ApatAM tene kAramo AghAta lAgyo. e strI tenI prANezvarI hatI, e bhAvi saMtAna mATe teo roja nitya navA vicAro karatA hatA. AghAtanI tIvra vyathA sAthe vanamArge AgaLa vadhatA jayatAkane sAmethI ziSyo sAthe cAlyA AvatAM jainAcArya yazobhadrasUrijI maLyA. temanI pAse teNe mana kholI nAkhyuM. khUba raDyo. sUrijIe AzvAsana daIne dharmabodha Apyo. tene acauryanI pratijJA ApI. beya viruddha dizAmAM javA mATe judA paDyA. A bAju dhanadatta sArthavAha upara tenI krUratA ane yuddhakIya anItimattAne jANIne mAlavapati krodhe bharAyA. tene dezanikAla karyo. vanamAM tApasa banIne dhanada zeSa jIvana pUruM karyuM. hA...e dhanadatta marIne siddharAja jayasiMha thayo. jayatAka AgaLa vadhIne ekazilA nagarIe pahoMcyo. tyAM oDhara nAmanA dayALu gRhastha tene nokara tarIke ghera rAkhyo. ' sUrijInA satsaMge jayatAka zAMta thaI gayo hato. patnInA karUNa motathI paDelA AghAtanA ghA rUjhAyA hatAM. sArA mANasa tarIkenuM jIvana te jIvI rahyo hato. ekadA e ja surijI e nagarInA udyAne padhAryA. jayatAka ane tenA zeTha oDhare temanI sevA karI; dharmazravaNa karyuM. pratibaddha thayelA oDharane jinAlayanuM nirmANa karavAne bodha ApIne sUrijIe keTalAka divaso bAda vihAra karyo. oDhare jinAlaya banAvyuM eTaluM ja nahi paNa banne zeTha ane nokarI bhagavAnanI yathAzakti bhakti karavA lAgyA.
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako 109 eka dI zeThe jayatAkane ujANImAM vAparavA mATe pAMca koDI bheTa ApI. potAnI mAlikInA banelA e dravyamAMthI teNe aDhAra puSpo kharIdIne UchaLatA bhAve prabhubhakti karI. AthI ja teNe aDhAra dezanI mAlikInuM puNya bAMdhyuM. yathAsamaye mRtyu pAmIne jayatAka kumArapALa thayo; oDhara udayana maMtrI cAra AtmAonA yoga-ananyoga ! [26] jhAMjhaNano saMgha mAMDavagaDhamaMtrI pethaDazAnA putra jhAMjhaNe vi.saM. 1340mAM ekadA siddhagirino saMgha kADhyo hato. temAM jainAcArya dharmaghoSasUrIzvarajI mahArAjA sahita ekavIsa AcAryo hatA. rastAmAM karNAvatI AvyuM. saMghe gAma bahAra paDAva nAMkhyo. nareza sAraMgadeve jhAMjhaNane AmaMtraNarUpe jaNAvyuM ke, "tamArAmAM jeTalA mukhya hoya te be-traNa hajAra bhAI-baheno mArA mahele bhojana mATe padhAro." saMghamAM pUrA aDhI lAkha mANaso hatA. saMghapati jhAMjhaNe javAba vALyo ke, "mukhya ane gauNa evA be bheda mArA saMghamAM nathI. Apa jaNAvo to aDhAre komane jamavA mATenuM AmaMtraNa ApuM chuM. Apa lAgatAvaLagatA tamAma rAjavIo gujarAtanI prajA dvArA mAruM AmaMtraNa pAThavazo evI AzA rAkhuM chuM. mArA zrI saMghanA kAryanI pUrNAhuti thAya tyAra pachInA Apa jaNAvo te koI paNa pAMca divasamAM huM A kArya karIza.' sAraMgadevanI kRpaNatAne jhAMjhaNanI A lapaDAka sakhata vAgI gaI. teNe paNa jhAMjhaNane beAbarU karavA mATe kamara kasI. cAre bAju jamaNa mATe mukarara karelA pAMca divasonI jANa karavAmAM AvI. ane... samagra gujarAtanuM jamaNa zarU thayuM. lagAtAra pAMca divasa sudhI rojanA pAMca lAkha mANasoe judAM judA sthaLoe UbhA karAyelA nAnAmoTA rasoDA upara lAbha lIdho. chaThThA divase jhAMjhaNa sAraMgadeva pAse gayo. rAjAe tene khUba dhanyavAda ApyAM. jhAMjhaNa temane potAnA rasoDA upara laI gayo. tyAM joyuM to hajI bIjA hajAro mANaso jamI zake teTalI mIThAI bharapUra paDI hatI. sAraMgadeva momAM AMgaLAM nAMkhI gayo.
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 jaina itihAsanI jhalaka [20] traNa AcAryo ane paminI ekadA maMtrasiddhi karavA mATe pU. hemacaMdrasUrijI mahArAjA, pU. malayagirijI mahArAja ane pU. devendrasUri mahArAja udyata thayA. paraMtu A maMtrasiddhimAM padminI kakSAnI nArInI jarUra hatI. teo tenI zodhamAM nIkaLyA. teo kumAragrAma AvyA. tyAM nadI upara dhobIe kapaDAM sUkavyAM hatAM temAM kapaDA upara puSkaLa bhramara vaLagelA joyAM. te mANasoe nakkI karyuM ke AvuM sugaMdhita vastra padminI strInuM ja hoya. dhobI dvArA te strInuM ghara zodhIne tyAM gayA. te gharanA mAlikanI rajA laIne tenI vasatImAM teoe comAsuM karyuM. upadeza dvArA mAlIkane atyaMta dharmAbhimukha karyo. cAturmAsa pUruM thatAM kRtajJabhAve jhUkI gayelA te mAlike upakArano yatkiMcita badalo vALavA mATe kAMIka kAma batAvavA mATe bhAre AjIjI karI. te vakhate sUrijI bolyA ke, "bolatAM jIbha acakAya che chatAM kahuM chuM ke, amAre traNa sAdhuone je maMtrasAdhanA karavI che temAM tArI strI keje padminI che tenI jarUra che. teNe amArI sAme khulle khullAM traNeya divasa UbhA rahevAnuM che. tAre khullI talavAra laIne UbhA rahevAnuM. je kSaNe tane ema lAge ke amArAmAMthI koInI paNa AMkhamAM leza paNa vikArabhAva jaNAya che te vakhate tAre tatkSaNa talavArathI amAruM mAthuM uDAvI devuM." ane A rIte sAdhanA thaI. traNeya mahAtmAoe siddhi prApta karI. [28] pethaDa maMtrI ane devagiri mAMDavagaDhanA maMtrIzvara pethaDe aneka jinAlayo jainanagarIomAM banAvyA pachI koI ajaina nagarImAM jinAlaya banAvavAno vicAra karyo. aneka loko A jinAlaya dvArA mithyAtvanuM vamana kare to kevuM sarasa ! e karuNA te vicAranI pAchaLa dhUmatI hatI. emaNe jainadharmanA kaTTara zreSI brAhmaNonI nagarI- devagiri (AjanuM dolatAbAda) pasaMda karI. sIdhI rIte to tyAMno jaina-dveSI rAjA jamIna Ape tema na hato. tyAMnA maMtrI hemaDane sAdhyA vinA chUTako na hato. mahAvicakSaNa pethaDa maMtrIe potAnI rAjadhAnI kArapuramAM "maMtrIzrI hemaDa sadAvrata' kholyuM. rojanI eka hajAra sonAmahoranA kharce lagAtAra traNa varSa sudhI te cAlyuM. jeno kula kharca savA karoDa sonAmahora upara Avyo. A sadAvratamAM tamAma kAmane haMmeza pAMca pakvAnna apAtAM hatAM. AthI hemaDa maMtrInI khyAti cAre bAju pharI vaLI. potAnA nAmane rozana karanAra che
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalaka 111 koNa ? tenI tapAsa karavA te jAte sadAvratamAM AvIne jamyo. teNe mukhya vyavasthApakane dAnavIranuM nAma pUchyuM. teNe "maMtrIzvara hemaDa' kahyuM. | hemaDa to cakti thaI gayo. pote ja hemaDa che. tema jaNAvyuM. tyAre vyavasthApaka temane pethaDa maMtrI pAse laI gayo. aneka vAta thatAM pethaDe chevaTe kahyuM ke, "mAre tamArI devagiri nagarImAM mokAnI koI jamIna joIe che. tyAM jinamaMdira banAvavuM che. Apa jo mArI upara prasanna ho to mane ATaluM kAma karI Apo. A mATe ja meM A sadAvrata ApanA nAme kholyuM che." bhAre RNa nIce dabAyelA hemaDane mitranI vAta svIkAravI paDI. teNe kahyuM. "kyAreka mAro rAjA mArI upara khuza haze tyAre huM A vAta mUkIne kAma karI laIza. tame thoDI dhIraja rAkhajo." Ama kahIne hemaDa vidAya thayo. ekadA rAjA khuzamijAja hato tyAre hemaDe potAnA priya mitranI icchA jaNAvI. rAjAe hA pADI. tarata pethaDane jamIna pasaMda karavA bolAvyA. teNe mokAnI jamIna pasaMda karIne jamInamAMthI pANI nIkaLe tyAM sudhI khodavAnuM zarU karAvyuM. pANI nIkaLyuM paNa te khUba ja mIThuM nIkaLyuM. AkhA gAmamAM khAruM pANI ja AvatuM hovAthI brAhmaNoe A jagA upara have kUvo ja baMdhAya tevo Agraha rAjA pAse karavAnuM nakkI karyuM. hajAma dvArA e lokavArtAnI pethaDane khabara paDI. rAtorAta hajAro mIThAnI gUNo te pANImAM ThAlavI nAMkhI. bIje di' brAhmaNothI prerAyelo rAjA pANI cAkhavA Avyo. teNe pANI khAruM jaNAtAM ja brAhmaNone jUThuM bolavA badala Thapako Apyo. ' bezaka, Ama karavAnuM pethaDanA manamAM duHkha hatuM, paNa te nirupAya hato. karoDo suvarNa mahorono vyaya karIne jinAlaya taiyAra thayuM. pratiSThA thaI dhajA pharakI. e joIne dhajA pAse bAMdhelA mAMcaDA upara pethaDa evA jorathI ullAsamAM nAcavA lAgyA ke nIce UbhelA dharmaghoSasUrijI mahArAjane jAnasalAmati mATe pethaDane aTakAvavA paDyA. AvA hatA prabhubhakta ane zAsanabhakta maMtrIzvara pethaDa. AvI hatI; udAratA ane nAmanA kamAvAnI nispRhatA. [20] dhanapALa, zobhanamuni ane tilakamaMjarI kAvya dhArAnagarInA rAjA bhojanI sabhAmAM kavi dhanapALanuM bhAre bahumAna hatuM. te jainadharmano kaTTara dveSI hato. tenA sagA nAnAbhAI zobhane tenA pitAnI
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 jaina itihAsanI jhalako icchAthI jaina dIkSA lIdhI hatI. A bInAe dhanapALanA jainadharma pratyenA dveSamAM bhaDako karyo hato. temaNe rAjA dvArA dhArAnagarImAM jaina sAdhuno praveza-pratibaMdha karAvyo hato. A bAju jainadharmamAM lIna banI gayelA zobhanamunine moTAbhAI dhanapALane mArgastha karavAno vicAra Avyo. temaNe dhArAmAM praveza karyo. rastAmAM ja ghoDA upara AvatAM dhanapALe munine joyA. praveza-pratibaMdhano bhaMga karanAra A sAhasika muni upara tene dhikkAra chUTayo. najIka AvIne teNe mazkarImAM vAta karI; jeno munie paNa tevo ja vaLato uttara Apyo. e uttaramAM tarI AvelI saMskRta bhASAnI prakAMDa vidvattAthI dhanapALa khUba prabhAvita thayo. zobhanamuni ekadA tene ghera vahoravA gayA. dhanapALanI patnIe tene vaherAvavA mATe dahIM lIdhuM. te traNa divasanuM hatuM mATe 'abhakSya che" ema kahIne munie te levAnI nA pADI. bAjumAM UbhelA dhanapALe kahyuM ke, "jo A dahIMmAM jIvaDAM hoya to mane batAvI Apo." zobhanamunie aLatAnA rasano prayoga karIne temAM puSkaLa jIvo dekhADyA. ' have dahIM bAju upara mUkIne strI lADu vahorAvavA lAgI. te ja vakhate cakora pakSInI cIso sAMbhaLIne ane tenI becenI joIne munie kahyuM ke, te lADumAM jhera bheLavavAmAM AvyuM che." dhanapALa to A sAMbhaLIne stabdha thaI gayo. teNe bilADIne be-traNa kaNiyA nAMkhyA to tarata thoDI vAra mATe bebhAna thaI gaI ! sAce ja dhanapALano jAna levAnuM koI rAjakIya payaMtra racAyuM hatuM. | munie cakora pakSInI vAta karI. jainadarzananuM A UMDANa jANIne dhanapALano dveSa ogaLI gayo. have te jaina dharmanI sanmukha thayo. kramazaH jainadharmano kaTTara zrAvaka banyo. eka vAra teNe AdinAtha prabhunuM kAvya banAvyuM. teNe rAjA bhojane saMbhaLAvyuM te sAMbhaLIne prabhAvita thayelA bhoje dhanapALa pAse prastAva mUkyo ke, "A kAvyamAM jyAM "AdinAtha" lakhyuM che tyAM "zaMkara' mUkI de, vinItA' nagarInA sthAne dhArAnagarI mUka ane "bharata rAjA'ne badale 'bhoja rAjA mUka" A sAMbhaLIne dhanapALa gaMbhIra banI gayA. temaNe kahyuM ke, "tamArAmAM ane temanAmAM to AsamAna-jamInanuM aMtara che. A mArAthI kadI banI zakaze nahi. kyAM airAvata ane kyAM gadheDo ? huM kAMI tamAro bhATa nathI !'
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako 113 A sAMbhaLIne uzkerAyelA bhoje te graMthane tyAM ne tyAM tApaNAmAM nAMkhIne bhasmIbhUta karI nAMkhyo. dhanapALa sabhA choDIne, graMtha baLI gayAnA asahya AghAta sAthe ghare pahoMcyA. paNa temanI dIkarI roja roja racAto graMtha vAMcI letI hatI. eka ja vAranA vAMcanathI tene kAMI paNa kaMThastha thaI jatuM hatuM. AthI teNe Akho graMtha pitAjIne lakhI Apyo. tenuM nAma amara karavA mATe te graMthanuM nAma "tIlakamaMjarI" rAkhyuM. Aje paNa te upalabdha che. [210] hemacandrasurijI ane suvarNasiddhi ekavAra gUrjarezvara kumArapALane vicAra Avyo ke, "jo dhananI puSkaLa sagavaDa thAya to puSkaLa lokone dhana ApIne jainadharmI banAvI zakAya." A vicAra temaNe hemacaMdrasUrijI mahArAjA pAse mUkyo. temaNeya te vAtamAM saMmati darzAvIne kahyuM ke, ApaNA gurudeva devacaMdrasUrijI mahArAjA pAse suvarNasiddhinA prayogano pATha che. te meLavI levAya to A bhAvanA pUrI thAya. te mATe gurudevane ahIM AmaMtraNa ApIne bolAvavA joIe. hAla teo gAmaDAMomAM vicare che." kumArapALa gurudeva pAse pahoMcI gayA. temaNe mAtra eTalI ja vAta karI ke, "ApanA ziSya Apane yAda kare che. Apa pATaNa padhAro to amane khUba AnaMda thAya." koI asAdhAraNa kAma hovAnI kalpanA karIne gurudeve pATaNa padhAravAnI saMmati ApI. teo ekAeka AvI gayA, ane hemacaMdrasUrijI mahArAjAne pUchyuM ke, tane vaLI mAruM zuM kAma paDyuM ? tuM ja have kyAM ocho samartha che ?" A vakhate gUrjarezvara paNa tyAM ja beThA hatAM. sUrijIe gUrjarezvaranI jaina dharmano vizALa phelAvo karavAnI bhAvanA jaNAvI. A sAMbhaLatA ja gurudeva udAsa thaI gayA. gUrjarezvarane vidAya ApIne temaNe potAnA ziSyane kahyuM, "tame bannee A keTalo anucita vicAra karyo ? jo dhanathI ja dharma phelAvI zakAto hota to paramAtmA mahAvIradeva pAse devendro hAjarAhajUra hatA. te paramakRpALue ja temanA dvArA A kAma kema na karAvyuM?
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 jaina itihAsanI jhalako je dharma dhanathI thAya temAM dhananuM ja mahattva vadhe; dharmanuM kadApi nahi. "Avo vicAra paNa arihaMtadevanI AzAtanA rUpa banI jAya. mATe jhaTa tenuM prAyazcitta karI levuM." gurudevanI A vAtathI sUrijInI AMkho khUlI gaI. temanA jevAthI AvI bhUla thaI gaI te badala temanI AMkhe AMsu AvI gayAM. gurudevanA caraNomAM paDIne temaNe khUba pazcAttApa karyo. gUrjarezvarane paNa zAstradRSTi samajAvIne e vicArathI pAchA pheravyA. [11] kevI dhanya te suzrAvikA akabara bAdazAha - pratibodhaka jainAcArya harasUrizvarajI mahArAjA sirohI (rAjasthAna)mAM hatA tyAre ekavAra vilakSaNa ghaTanA banI gaI. keTalAka yuvAno vagere zrAvaka upAzrayamAM pratikramaNa karatAM hatAM. ThaMDIno samaya hovAthI eka yuvAne sAdhu mahArAja pAse hoya tevI kAmaLa oDhI hatI. A yuvAnanI je kanyA sAthe sagAI thaI hatI te ja kanyA savAre munivaMdana karavA AvI. potAnA bhAvi patine ja teNe muni samajIne vaMdana karyuM. pachI ja sAcI vAtanI tene khabara paDI. ghera jaIne teNe mAtApitAne kahyuM ke, "have te mArA mATe pUjanIya banI gayA. A bhavamAM bIjo pati huM karI zakuM nahi." te bahene dIkSA laI AtmakalyANa karyuM. [212] hIrasUrIzvarajInuM aMtima cAturmAsA jainAcArya hIrasUrijI mahArAjanuM chelluM cAturmAsa unA (gujarAta)mAM thayuM hatuM. chellA divasomAM temaNe auSadhiono paNa tyAga karyo. jyAre saMghanA zrAvakonI auSadha levAnI vinaMtI temaNe mAnya na karI tyAre unAnAM sAta so kuTuMbomAM jeTalI mAtAonAM bALako dhAvaNA hatA te tamAma bALakone dhavaDAvavAnuM baMdha karI devAnuM jAhera karyuM. AthI na chUTake karuNAsAgara sUrijIe auSadha levuM paDyuM. bhaktonI kevI apUrva bhakti ! [213] AryarakSita dIkSA jemanuM adbhuta nigoda-svarUpa varNana karanArA tarIke paramAtmA sImaMdharasvAmIjInA zrImukhe nAma caDI gayuM hatuM te jainazAsananA jayotirdhara AryarakSitasUrijI mahArAjAnuM saMsArI kuTuMba AkhuM ya ajaina hatuM; sivAya mAtA.... te jainadharmamAM custa hatI.
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ 115 jaina itihAsanI jhalaka jyAre putra AryarakSita adhyayana karIne mahAna paMDita banIne ghera Avyo tyAre mAtAe tene jarAya sanmAnyo nahi. AryarakSite tenuM kAraNa pUchatAM mAtAe kahyuM ke, "teM peTanI vidyA meLavI. tuM AtmAnI vidyA dRSTivAda bhaNe to huM AnaMda pAmuM." ane.. mAtAnA kahevA mujaba potAnA mAmA - mahArAja pAse javA ravAnA thayo. rastAmAM koIe tene zeraDInA lA sAMThA ApyA. teNe koI sobate mAtAne mokalAvyA. mAtAe anumAna karyuM ke, dIkaro lA pUrva jeTaluM jJAna bhaNaze. (daSTivAdamAM 14 pUrvanuM jJAna Ave.) | mAmA mahArAja pAse jaIne bIjA dvArA karAtI vaMdanavidhi joIne teNe paNa vaMdanavidhi karI tyAra bAda saghaLI vAta karI. mAmA-mahArAje kahyuM ke, daSTivAda bhaNavA mATe to sAdhu thavuM paDe." AryarakSite te vAta kabUlI. rAjAnA upadravanA bhaye khAnagImAM dIkSA karavAmAM AvI. A bAju temanA pitAe gharamAM dhamAla macAvI. eTale cAlAka mAtAe nAnA dIkarA phalyurakSitane AryarakSitane ghera pAcho lAvavA mATe mokalyo. mAtAe kahyuM ke, "ghera AvavA mATe te je kAMI zarata mUke te tuM kabUla karaje." phazurakSita gayo. bhAIe kahyuM, "tuM sAdhu thAya to ja vihAra karIne tAre ghera vahoravA mATe AvuM." phalyue kabUla karyuM te sAdhu thayo. gurvAjJA laIne baMne bhAI-munioe ghara tarapha vihAra karyo. mAe moTA mahotsavapUrvaka putrone sanmAnyA. dezanAo dvArA AkhuM kuTuMba dIkSita thayuM; paNa pitAe to dIkSA na ja lIdhI. paNa ekalA gharamAM rahevAnuM akAruM thaI paDatAM pitAe paNa dIkSAnI vAta svIkArI. paraMtu temAM zarata karI ke te kamaMDalu rAkhaze, janoI paheraze, chatra dhAraNa karaze, caMpala ane dhotiyuM paheraze. vicakSaNa AryarakSitasUrijIe te zarata kabUlIne dIkSA ApI. bIjI bAju vaMdanArthe AvatA bALako te navI jAtanA munine cIDave.. ane chatra vagere choDI devAno Agraha kare tevI preraNA bALakone karI rAkhI. bALakonA bhAre dabANathI pitA-munie dhIme dhIme badhuM choDyuM paNa dhotiyuM to na ja mUkyuM. ekadA koI munino kALadharma thayo. temanI pAlakhI upADe, upasarga
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 jaina itihAsanI jhalako AvI paDe toya je pAlakhI choDe nahi tene khUba lAbha maLe." tevuM putramuni pAsethI jANIne pitA-munie eka vAra pAlakhI upADI. e ja vakhate thoDAka bALakone mokalIne pitA-muninuM dhotiyuM kheMcAvI lIdhuM. sAthenA munioe tarata ja temane colapaTTo paherAvI dIdho. pitA muni kemeya bhikSA levA jAya nahi chatAM eka vAra putra muninI preraNAthI gayA. e ja divase te batrIsa lADu vahorI lAvyA. e uparathI sUrijIe emane batrIsa ziSyo thavA anumAna karyuM. [214] vAlInI dIkSA rAvaNa-vAlInA yuddhamAM thato kAramo mAnava-saMhAra joIne dharmAtmA vAlIno AtmA kaMpI UThyo. rAvaNa paNa dharmAtmA hato, teNe jarAya vAMdho na lIdho. bannee samajUti karIne paraspara be jaNe ja laDIne jaya-parAjayano nirNaya karavAnuM nakkI karyuM. vAlIno vijaya thato chatAM virakta banI gayelA vAlIe rAvaNane rAja soMpI daIne dIkSAno mArga pakaDI lIdho. [215] zreNika ane bhadrAmAtA jyAre dhanADhya zAlibhadra dIkSA levA taiyAra thayA tyAre mAtA bhadrA zAnadAra varaghoDo kADhavA mATe jarUrI rAjanI sAmagrI levA magadhapati zreNika pAse gayAM. kSAyika samyakatvanA mAlika rAjA zreNika zAlibhadranI dIkSAnI vAta sAMbhaLIne acaMbo pAmI gayA. zreNika manomana bolyA, "e bhogIne dhanya che. huM to kAdavano kITa chuM. Avo sukomaLa zAlibhadra dIkSA le che ? aho.... dhanyavAda." "mAtA bhadrA ! tamArA suputrano mahotsava to huM ja karIza. varaghoDo huM kADhIza. A badho lAbha mAre ja levAno che." magadhapatie bhadrAne kahyuM. rAjasabhA sameTI levAI. zAlibhadrane ghera jaIne magadhapatie khUba khUba dhanyavAda ApyA. dIkSAnA divase magadhapatie jAte zAlibhadrane snAna karAvyuM; pIThI paNa magadhapatie ja coLI. ane varaghoDAmAM chaDI dhAraNa karIne ughADe page magadhapati zAlibhadranI pAlakhInI AgaLa cAlavA lAgyA. vIra-prabhunA nAmano magadhapati jayajayakAra karavA lAgyA.
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 117 jaina itihAsanI jhalaka [216] abhayakumAra ane vezyAo abhayakumAra jevA mahAbuddhimAna mANasa paNa dharmanA aMcaLA nIce eka vAra ThagAI gayA hatA. be vezyAo "zrAvikA banIne AvI. temanI zuddha dharmakriyAo vagere joIne AkarSAyelA abhaye temanuM bhojana-nimaMtraNa svIkAryuM. | pelI vezyAoe temane bhojanamAM ghena ApIne pakaDI lIdhA. zatru rAjane soMpI dIdhA. [10] dvArikAdahana prasaMge eka zrAvakanI dIkSA - jyAre dvaipAyana dvArikAnuM dahana karavAnI taiyArI karI cUkyo hato. tyAre AkAzamAMthI jAhera karyuM hatuM ke, "jeNe A AgathI bacavuM hoya teNe prabhu nemanAtha pAse dIkSA laIne AtmakalyANa karavuM paDaze. A sAMbhaLIne paNa mAtra eka ja zrAvaka dIkSA levA taiyAra thayo. bAkInAe nAsabhAga karIne bacavAno niSphaLa prayatna karyo. [118] rAjA vikrama ane siddhasenasUrijI jaina zAsananA ATha prakAranA prabhAvakomAM jeo "kavi tarIke "prabhAvaka' thayA te jainAcArya siddhasena divAkarasUrijI hatA. temaNe cAra dizAmAM UbhA rahIne ekekA zlokathI rAjA vikramanI prazasti karI hatI. AthI dareka zloke rAjA vikrame ekekI dizAnuM AkhuM rAjaya samarpita karyuM hatuM jeno sUrijIe asvIkAra karatAM kahyuM hatuM ke, "mAre kazuM joItuM nathI. huM eTaluM ja icche chuM ke, jo tuM prasanna thayo hoya to tArA haiye jinazAsanane sthira karI de." ane vikrama pAkkA jinadharmI rAjA banyA. eka vAra siddhAcaLajIno saMgha kADhavAmAM Avyo hato. temAM pAMca hajAra AcAryo, sittera lAkha zrAvaka kuTuMbo hatAM. A sUrijI rAjAe ApelI pAlakhImAM besavA lAgyA hatA. A zithilatAnI temanA guru vRddhaAdidevasUrijI mahArAjane khabara paDI ke teo gupta rIte tyAM AvyA. pAlakhI upADatA bhoImAMthI ekane khaseDIne gurujI jAte goThavAI gayA hatAM. paNa pAlakhI upADavAno abhyAsa na hovAthI pAlakhIne e bAjue AMcakA AvavA lAgatAM sUrijI bolyA, "e bhAI ! tane zuM khabho dukhe che ?" A vAkya saMskRtamAM bolyA; paNa temAM vyAkaraNanI eka bhUla karI beThA. tarata ja bhoI banelA gurudeve te bhUla upara Takora karI. potAnI bhUla
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 jaina itihAsanI jhalako kADhavAnI tAkAta konAmAM che ? ema vicArIne bhoIne dhArI dhArIne jotAM gurudeva jaNAyA. sUrijI pAlakhImAMthI nIce UtarI gayA. gurujIe Thapako Apyo. sUrijIe kSamA mAMgIne prAyazcitta karyuM. [19] pethaDanAM dharmapatnInuM dAna maMtrIzvara pethaDanAM dharmapatnI jinamaMdire jatI vakhate roja savA zera suvarNanA dhana jeTaluM dAna karatAM. e puNyavaMtI strInA darzananI rAha joIne yAcako UbhA rahetA. [20] kumArapALanI madhyAhnapUjA gUrjarezvara kumArapALa madhyAhe pUjA karavA nikaLatAM. roja caturaMgiNI senA sAthe ThAThathI teo nIkaLatA. rastAmAM saMkhyAbaMdha karoDapatio joDAtA. darekanI sAthe naivedya vagerenA thALo upADatA aneka nokaro rahetA. je jinamaMdire teo pUjA karavA jatA te chazuM karoDa sonAmahoranA vyayathI gUrjarezvare banAvyuM hatuM tenuM nAma tribhuvanapALa vihAra hatuM. [221] vAjabAhu ane manoramA rAmacaMdranA pUrvajomAM vAjabAhu nAmanA kumAra thayA hatA. temanuM manoramA nAmanI rAjakanyA sAthe lagna thayuM. pachI rathamAM besIne bAMdhelA cheDe ane bAMdhelA mIMDhaLe, udayasuMdara nAmanA sALAnI sAthe vajabAkumAra ghara tarapha vidAya thayA. rastAmAM koI nAnI TekarI upara dhyAnastha muninI mukhamudrA joIne temane muni banavAnI bhAvanA jAgI. temane sAthe chevaTamAM manoramA ane udayasuMdara paNa joDAyAM. badhAyanI dIkSAnI vAta sAMbhaLIne temanA mAtApitAone paNa saMsArathI vairAgya thayo. badhAe dIkSA lIdhI. [222] udayanamaMtrInI aMtima ArAdhanA maraNatola rIte ghAyala thayelA maMtrIzvara udayanane chellI paLomAM koI munivaranA darzana karavAnI tIvra bhAvanA jAgI. kamanasIbe najadIkamAM koI muni na hatAM. eTale vicakSaNa maMtrIo eka sainikane muniSa paherAvIne udayana pAse lAvyA. temane sAcA muni mAnIne udayane saghaLI ArAdhanA karI lIdhI. bAdamAM pelA sainike vicAryuM ke, "je veSamAtrane kAraNe udayana jevA mahAmaMtrIe mane vaMdana vagere karyA te veSa keTalo mahAna ? tene paheranAra huMya keTalo mahAna banI gayo ? have zA mATe A veSa mUkavo ?" nA... teNe veSa na ja mUkyo. te sAco sAdhu banI gayo. drakriyAnI paNa kevI bhAva jagADavAnI tAkAta !
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalaka 119 [223] kumArapALa ane samyakatva. jinazAsana uparanI zraddhAne daDha karyA bAda gUrjarezvara kumArapALanI zraddhAne DAlamaDolama karI de tevA prasaMgo pATaNamAM thoDA samaya sudhI banyA hatA. mithyASTi loko potAnA taraphathI evA camatkAra batAvatA ke bhalabhalAne temanA pratye bahumAna jAgI jAya. paraMtu bIjI bAju kalikAlasarvajJa hemacaMdrasUrijI mahArAjA temanAthI savAyA camatkAra batAvIne havAne potAnI tarapheNamAM palaTI nAMkhatA. roja havA badalAyA karatI. AvA samaye gUrjarezvara to sUrijIe ApelA eka ja jApane romaromamAM ghUMTatA hatA. "tameva sacca niHsaMka ja jiPha paveia - vitarAga sarvatra jinezvara devoe je kahyuM che te ja sAcuM che. zaMkArahita che." [224] kumArapALa ane banevI arNorAja eka vAra gUrjarezvara kumArapALanAM bahena ane banevI arNorAja copATa ramatA hatA tyAre eka sogaTI mAratAM kahyuM, "le; gujarAtanA muMDiyAne A sogaThI mArI." A haDahaDatA apamAnajanaka zabdo sAMbhaLIne gUrjarezvaranI bahena samasamI UThI. mAphI mAMgavA mATe patine kahyuM. paNa arNorAja to vadhu uzkerAyo. te kahevA lAgyo, "tAro bhAI kumArapALa eTale koNa ? gaI kAlano rakhaDu ke bIjo koI ?" dharmAtmA bahene arNorAjane sApha kahI dIdhuM ke, "A rAjasattAno ke mAro savAla nathI. dharmavyavasthAno savAla che. jo mAphI nahi mAMgo to huM tamArI jIbha kheMcAvIne ja jaMpIza." A sAMbhaLIne krodhe bharAyelo arNorAja tene jorathI lAta mArIne cAlyo gayo. bahena piyara cAlI gaI. kumArapALe yuddha pokAryuM. sAce ja arNorAjane hAthI uparathI nIce paTakIne tenI chAtI upara caDI jaIne tenI jIbha kheMcI. arNorAje dayA yAcI tyAre ja tene jIvato choDyo. [225] kumArapALanI kRpaNatA ' arNorAja sAthenA dharmayuddhamAM gUrjarezvara kumArapALanA AkhA sainyane arNorAje puSkaLa dhana ApI phoDI nAkhyuM hatuM. kumArapALanI kRpaNatA A vakhate kharekhara bhAre paDI gaI hatI.
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 jaina itihAsanI jhalako yuddhanA medAnamAM ja kumArapALane sainikonI "nahi laDavAnI gupta nItinI khabara paDI. teNe mahAvatane pUchyuM tyAre badhI vAtanI khabara paDI. mahAvate kahyuM ke, "atyAre to Apa, huM ane hAthI traNa ja... eka chIe.' kumArapALe kahyuM, "ATalA to mAre ghaNA che" Ama kahIne te ekAeka arNorAja tarapha dhasI gayo. zatruo taraphathI siMhanAda phUMkAyo, jethI gUrjarezvarano hAthI gabharAIne pAcho bhAge, paNa gUrjarezvare khesanA be UbhA cIrA karIne hAthInA kAnamAM khosI dIdhA. ane pachI dhasamasatAM jaIne arNorAjane hAthI uparathI-pAlakhImAMthI nIce pachADyo. e ja vakhate bena doDI AvI ane bhAI pAse banevI mATe abhayavacana mAMgyuM. arNorAje dayA gujAravA vinaMtI karI. kumArapALe kahyuM, "dharmayuddhamAM bahenano vicAra huM na karuM paNa tuM dayA gujAravAnuM kahe che to dayAdharmanI rUe tane Aje jIvato cho chuM." ane vijayaDaMko vAgI gayo. - tyAra bAda dhananI lAlacathI phUTI gayelA sAmaMto vagerene jyAre gurjarezvare kazuM kahyuM paNa nahi tyAre temanI udAratAthI prabhAvita thayelA te badhA kAyamanA vaphAdAra sainiko banI gayA. dharmayuddha te AnuM nAma ! dharmarakSAmAM nirmAlyatA kadI cAlI zake nahi. ethI Aje nAnI vAtamAM nukasAna, kAle moTI vAtamAMya nukasAna ! pachI hAthamAM zuM rahe ? [26] traNa dhamabhA bhAIo rAjA vIradhavalanA samayanI A vAta che. koI rAjAne cAra saMtAno hatAM. rAjAnuM ekAeka avasAna thatAM nAnA traNa bhAIoe moTAbhAI pAse prastAva mUkyo ke pitAnuM vizALa rAjaya te saMbhALe temane traNeyane ekekuM nAnuM rAjya Ape. paNa jaDa moTo bhAI, nAnA bhAInA saMtoSanA dharmabhAvane sparzI na zakyo. teNe ekAda paNa rAjya ApavAnI sApha nA pADI dIdhI. ATaluM thavA chatAMya dharmAtmA traNa bhAIo laDyA-jhaghaDyA vinA tyAMthI cAlI nIkaLyA. teo rAjA vIradhavaLanI pAse gayA. maMtrIzvara vastupALe temanuM svAgata karIne badhI vAta jANI ke te traNa bhAIo nokarI karavA AvyA che ane darekano vArSika pagAra ekeka lAkha sonAmahora che.
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako 12 1 vastupALe rAjA vIradhavaLane A vAta karI. rAjAe kahyuM, "traNa lAkha sonAmahora te pagAra hoya ? ATalI rakamamAM to huM traNa lAkha sainikonuM sainya nibhAvI zakuM." vastupALe rAjAne A mANaso rAkhI levA samajAvyA paNa te niSphaLa gayA. traNe bhAIo tyAMthI nIkaLIne vIradhavaLanA duzmana rAjA pAse gayA. te rAjAe temane tarata nokarImAM rAkhI lIdhA ane traNa lAkhane badale che lAkha sonAmahorano vArSika pagAra nakkI karyo. traNe bhAIo roja rAjAne kAMI kAma pUchatA tyAre rAjA kahetA ke, majA karo... kaMI kAma nathI." eka vAra rAjAe rAjA vIradhavalane harAvavA mATe kahyuM. traNa bhAIoe vIravaLane dUta mokalAvyo. yuddha zarU thayuM. AraMbhamAM ja traNe bhAIoe traNa bANa choDIne ciThThIo mokalI. temAM lakhyuM hatuM ke, "traNa lAkha sonAmahorathI jeTalA sainiko pedA karyA hoya te badhAne have amArI sAme lAvIne UbhA karI deje. ame have laDavAnuM zarU karIe chIe." A lakhANa vAMcIne vastupALa sAvadhAna thaI gayA. paNa jotajotAmAM to mAmalo AgaLa vadhI gayo. rAjA vIravaLa, vastupALa ane tejapALa - traNeyanA kapALe jarAka ja cheTuM rAkhIne traNa bhAIoe bhAlA khaDA karI dIdhA. rAjA vIradhavalanA sainyamAM nAsabhAga thaI. traNa dharmAtmA bhAIoe kahyuM, "tamane hamaNAM ja khatama karI nAkhatAM paLanIya vAra lAge tema nathI, paraMtu pahelAM tamArI rAjasabhAmAM ame tamAruM pAna khAdhuM che mATe prANa to nahi ja laIe. vaLI vastupALa ane tejapALa ! tame to amArA khUba upakArI che, te divase amArA atithi-satkAramAM kazI kamI rAkhI nathI, paraMtu tenI sAthe e vAta paNa samajI rAkho ke amArA je svAmI che tenuM ame lUNa khAI rahyA chIe, mATe tamane marAya tema nathI; tema choDI zakAya tema paNa nathI." Ama kahIne mAtra rAjA vIradhavaLane bhAlAnI aNI mArIne ghoDA uparathI gabaDAvI dIdhA. mUcchita rAjAne vastupALa chAvaNImAM laI gayA. jyAre te bhAnamAM AvyA
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 jaina itihAsanI jhalaka tyAre vastupALe rAjAne kahyuM, "joyuM ne, e traNa bhAIo ApaNane traNa lAkhamAM moMghA paDI gayA tenuM pariNAma ?" rAjA bicAro zuM bole ? [20] lakSmaNanuM apamRtyu ane sItAjIno vairAgya lakSmaNane rAmacaMdrajI upara keTalo sneha che te jovA mATe deve je ramata karI temAM kharekhara lakSmaNajI mRtyu pAmI gayA. kAkAnuM AvuM apamRtyu joI rAmacaMdrajInA be putro lavaNa ane aMkuzane saMsAra uparathI vairAgya thaI gayo. pitAjI rAmacaMdrajIne potAnI bhAvanA jaNAvIne be bhAIo tyAMthI nIkaLI gayA; temaNe dIkSA lIdhI. rAmacaMdrajI kemeya mAnatA nathI ke lakSmaNa mRtyu pAmyo che. cha mahinA sudhI lakSmaNanuM maDaduM khabhe nAkhIne temaNe pharyA karyuM. chevaTe potAno bhUtapUrva senApati kRtAntavadana, ke je dIkSA laIne svargamAM deva thayo hato teNe aneka TucakAo karIne rAmane ThasAvyuM ke e lakSmaNa nathI paNa lakSmaNanuM maDaduM ja che. tyAre rAmane bhAna AvyuM. tyAra bAda temaNe paNa dIkSA lIdhI. rAmacaMdrajInI dIkSA sAthe soLa hajAra mukuTabaddha rAjAoe tathA sADatrIsa hajAra rANIoe paNa dIkSA lIdhI hatI. AvuM ja sItAjInA prasaMgamAM banyuM. jayAre temaNe saphaLa divya karyuM. tyAra bAda rAmacaMdrajIe ayodhyAmAM praveza karavA jaNAvyuM. te vakhate sItAjIe temAM anicchA darzAvIne kahyuM ke "have mane A saMsAramAM koI rasa rahyo nathI." ATaluM kahIne temaNe jAte ja loca karyo ane te vALa rAmacaMdrajIne ApIne tyAMthI cAlI nIkaLyAM. najIkamAM ja rahelA jJAnI guru pAse temaNe dIkSA laI lIdhI. [28] nemikumAranuM ahiMsaka yuddha jyAre jarAsaMdha sAthe zrIkRSNa yuddhe caDyA tyAre kumAra nemanAtha upara kRSNataraphI mANasono yuddhamAM joDAvA mATe Agraha thatAM nemakumAre eka moraco saMbhALyo. jarAsaMdhane jarA nAmanI zakti choDIne jyAre AkhI zatrusenAne mUcchita karI nAkhI tyAre temAMthI kemakumAra ane kRSNa ja UgarI gayA hatA. "senAne mUcchamAMthI zI rIte mukta karavI ?" tevo savAla kRSNa nemakumArane pUchyo. temaNe kahyuM ke, "zaMkhezvara pArzvanAtha prabhunI ArAdhanAno akrama karIne te
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako 123 jinapratimAnuM prakSAla jala jo senA upara chaMTAya to mUrchA vaLI jAya." jayAM sudhI kRSNa A ArAdhanA kare tyAM sudhI AkhI senAne sAcavavAnI javAbadArI nemakumAre lIdhI. zrIkRSNa vidAya thayA. devendra ratha sAthe potAnA zastrasajja sArathine nemakumAranI madade mokalyo. jyAre jarAsaMdhe mUrzita senA upara bANavarSA karavAnI anIti AcarI tyAre nemakumAre devI rathane potAnI senAnI cAre bAju eTalA jorathI ghumAvye rAkhyo ke jarAsaMdhanI senAmAMthI chUTatAM, tamAma zastro ratha sAthe bhaTakAIne niSphaLa javA lAgyA. nemakumAra paNa bANavarSA karavA lAgyA, paNa tenAthI zatru-pakSanA eka paNa mANasane mAryA vinA mAtra temanA mugaTone ja te uDAvI detA. lagAtAra traNa divasa sudhI AvuM raktahIna yuddha nemakumAre jArI rAkhyuM hatuM. jemakumAranI kevI ahiMsA parAyaNatA ! [229] dhanapALanI jinabhakti kavi dhanapALa have custa jaina banI gayA che." tevI vAraMvAra kAne AvatI vAtanuM pArakhuM karavA mATe rAjA bhoje eka vAra kavinA hAthamAM pUjAnI sAmagrIno thALa ApIne kahyuM, "kavirAja ! bhagavAnanI pUjA karI Avo." dhanapALa Ano bheda pAmI gayA. teo pUjA karIne pAchA pharyA. rAjAe pUchayuM, "kyAM pUjA karI ?" dhanapALe kahyuM, "rAjan ! pahelAM to huM 'zakti'nA maMdire gayo; paNa tenA hAthanuM trizULa joIne bhaya pAmyo ane tyAMthI nAsI gayo. tyAra bAda viSNunA maMdire gayo. paNa temanI bAjumA lakSmIjIne UbhelA joIne; "mArAthI aMdara na javAya !" ema vicArIne, tyAM ADo paDado karIne huM nIkaLI gayo. tyAra bAda zaMkarajInA maMdire gayo. tyAM ekaluM liMga hatuM. Ape Apelo hAra mAre kyAM caDAvavo ? gaLuM hoya to hAra caDAvAya ne ? eTale tyAMthI paNa pUjA karyA vinA nIkaLI gayo. pachI vItarAga bhagavAnanA maMdire gayo. are rAjanuM! zuM tenI prazamarasa jharatI mudrA ! vaLI ne tyAM koI rAganuM pratIka strI vagere ane na koI vaiSanuM pratIka trizULa vagere; ane na koI bIbhatsatA !"
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 jaina itihAsanI jhalako "eTale huM to e jinanI ja pUjA karIne ahIM Avyo chuM." bicAro rAjA ! zuM bole ? [230] dhanapALanI yAdazakti jyAre rAjA bhoje AvezamAM AvIne dhanapALa kavinuM AdinAtha-caritra bALI nAkhyuM tyAre dhanapALa dhArAnagarIno tyAga karIne sAcoramAM rahevA lAgyA. A bAju bhojane potAnA akArya badala pastAvo thato hato, tyAM tenI rAjasabhAmAM kaula matano saMnyAsI vAda karavA Avyo. tene koI jItI na zakatAM rAjAe dhanapALane bhAre vinavaNIo karIne bolAvyo. dhanapALe te saMnyAsIne harAvyo. te saMnyAsIe kahyuM, "dhanapALa paMDitanA jevI vAdazakti A dharatI upara koInI saMbhavita nathI." dhanapALe kahyuM, "tamArI vAta satyathI vegaLI che. vAdivetALa jainAcArya zAntisUrijI mahArAjAnI vAdazakti pAse huM kAMI visAtamAM nathI." [231] vimaLa ane dAmodara mahetA pATaNanA rAjA bhImadevanA maMtrI vimaLazA hatA. bIjA maMtrI dAmodara sAthe meLa paDato na hato. vimaLe potAnI adbhuta bANavidyA batAvIne bhImadevane khUba khuza karI dIdho hato. teNe valoNuM karatI strInA kAnamAM hAlatAM eriMga tIrathI uDAvI dIdhAM hatAM. eka bALakane suvADIne, peTa upara mUkelAM nAgaravelanAM eka so pAnamAMthI bANa vaDe uparanAM pAMca pAna kramazaH uDAvI dIdhAM hatAM. paNa vimaLanI vadhatI jatI yazakIrti dAmodara mahetAthI jovAtI na hatI. eka vAra teNe maMtrI pAsethI pa6 karoDanuM rAja leNuM nIkaLatuM batAvyuM. AthI vimalane ghaNuM duHkha thayuM. brAhmaNonA yajJomAM thatA bakarAnA homane aTakAvavA mATe vimaLe ghaNI niSphaLa mahenata karI. AvA prasaMgomAM rAjA bhImadeva sAthe vimaLane bhAre manaduHkha thavA lAgatAM eka vAra maMtrIe pATaNa choDyuM. AbunI taLeTImAM caMdrAvatI nagarIne potAnuM nivAsasthAna banAvyuM. tyAMnA rAjAne jItIne vimaLe tyAM rAjA bhImanI ANa phelAvI. pote tenA taraphathI kArabhAra calAvavA lAgyo. bhImane potAnI bhUlanuM bhAna AvyuM. teNe vimaLane daMDanAyaka banAvyo; paraMtu vimaLa pATaNa to na ja Avyo.
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 5 jaina itihAsanI jhalako potAnAthI thayelI yuddhakIya vagere hiMsAonA prAyazcitta rUpe jainAcArya vardhamAnasUrijIe AbunAM jinamaMdiro banAvarAvyAM. chellA varSomAM vimaLa maMdironA nirmANakAryamAM ja lIna rahyAM. aneka prakAranI bhaMbheraNIthI bhoLavAI jatA, kAcA kAnanA rAjA bhIme vimaLane mArI nAkhavAnA aneka niSphaLa prayato karyA hatA. eka vAra vAghane barobara chaMcheDyA pachI tene kabaje karavA mATe vimaLane mokalavAmAM Avyo hato. vinA zatre vAgha pAse jaIne tenA moMmAM hAtha ghAlI daIne kAna pakaDIne tene pIMjarAmAM pUrI dIdho hato. bIjI vAra mahAmalla sAthe kustI karavAnuM bhIme goThavyuM. temAM mallane judA judA dAva ajamAvavA dIdhA pachI eka ja dhaDAke lohIluhANa karIne citta karI dIdho hato. [32] ceDAmahArAjA ane koNikanuM yuddha magadhapati zreNike koNikane rAja ApyuM; tenA bIjA be bhAIo-halla vihala-ne secanaka hAthI tathA mUlyavAna hAra tathA kuMDaLo ApyAM. A rIte pADavAmAM AvelA bhAgathI koNikanI patnI padmAvatIne saMtoSa na thayo. teNe rIse bharAIne te AbhUSaNo potAne maLavAM joIe tevo pati pAse Agraha rAkhyo. tenI ati jIdanA kAraNe lAcArIthI kuNikane halla-vihalla pAse tenI mAgaNI karavI paDI. temaNe sApha nA pADI ane teo svarakSA mATe mAmA ceDA mahArAjA pAse cAlyA gayA. koNike ceDA mahArAjAne kahyuM ke, "mArA bhAIo mane soMpI do, nahi to yuddhe caDo." ane jaMganI nobato bajI gaI. ceDA mahArAjAne roja eka ja bANa choDavAnI pratijJA hatI. temaNe dasa divasamAM dasa bANa choDIne kaNikanA kALa vagere dasa bhAIone mArI nAkhyA. agiyAramA divase pote maraze" e bhayathI koNike yuddha baMdha karIne aThThama tapanI ArAdhanA karI. tethI saudharmendra ane camarendra pratyakSa thayA. koNike temane ceDAne khatama karavA jaNAvyuM paNa banne devendroe tenA jevA mahAzrAvakanI hatyA karavAmAM sAtha ApavAno niSedha karI dIdho. mAtra temanAthI koNikanuM rakSaNa thAya teTalI ja madada karavAnI taiyArI dAkhavI.
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 jaina itihAsanI jhalako have pharI yuddha zarU thayuM. ceDA mahArAjAe koNika upara bANa choDyuM. te vakhate sphaTikanI zilAne vikuvane indra te bANa tenI sAthe athaDAvI niSphaLa karyuM. tarata ceDA mahArAjAe vaizAlIno killo baMdha karyo. koNike killAne ghero nAkhyo. halla-vihalla khUba joramAM AvIne koNikanA sainyano kaccaraghANa kADhavA lAgyA. koNika khUba ciMtAtura thayo. maMtrIoe kahyuM, "jyAM sudhI secanaka hAthI che tyAM sudhI tenA mAlikone jItavA muzkela che, mATe prathama to hAthIne mAravo joIe. bIjo divasa thatAM pUrve hAthInA mArgamAM aMgArAnI khAI taiyAra karI devAI. tenI upara ghAsa pAtharI dIdhuM. jyAre halla ane vikalla secanaka upara besIne tyAMthI pasAra thavA lAgyA tyAre secanaka tyAM AvIne aTakI gayo. ene AgaLa vadhavA khUba preryo; khUba Thapako Apyo tyAre sUMDhathI svAmIone jamIna upara mUkI daIne ekalo AgaLa vadhyo ane khAImAM paDIne baLI maryo. AthI AghAta lAgatA halla viThalane saMsAra pratye virAga thaI gayo. devI madadathI teo prabhu mahAvIradeva pAse AvI gayA. vaizAlInI cophera ghero ghAlIne keTalAya samayathI beThelA koNikane akaLAmaNa thavA lAgI. te vakhate koI devatAe tene kahyuM ke, "jo vaizAlIno kabajo levo hoya to phUlavAlaka nAmano sAdhu ja te karI zake. mAgadhikA gaNikAne te jaMgalamAM mokalIne kUlavAlakanuM cAritrathI patana karIne ahIM lAvavo joIe. A kUlavAlaka muni te hato, je dvAdazAMgInA jANakAra saMgamasiMha AcAryano tapasvI ziSya hato. paNa tenAmAM strIo tarapha vikAraMbhAve jovA vagerenuM tIvra dUSaNa hatuM. gurue vAraMvAra Thapako ApatAM tene eka vAra kahyuM ke, "tAruM strIthI ja patana thaI jaze ema mane lAge che." A zabdothI akaLAIne guruno tyAga karIne te giri nadInA kinAre rahIne ghora tapa karavA lAgyo. tenA tapathI prasanna thaIne devatAoe e nadIno kinAro (kUla) vALI dIdho (vAlaka). AthI tenuM nAma kulavAlaka paDyuM. mAgadhikA nAmanI gaNikAne koNike tenI pAse mokalI. teNIe mAdaka dravyo khavaDAvIne; jhADA thavA daIne sevAnA bahAne sparza karIne patana karI nAkhyuM.
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako 127 tene laIne gaNikA rAjA pAse AvI. rAjAe vaizAlI jItI ApavAmAM madadagAra thavA jaNAvyuM. te bhraSTa muni vaizAlImAM gayo. teNe joyuM ke temAM je muni suvrata svAmIjIno stUpa che tenA prabhAve vaizAlI jItAtI nathI, mATe tene yuktithI dUra karavo joIe. AthI teNe lokone UlaTuM kahyuM ke, "te stUpanA kAraNe vaizAlI muzkelImAM che mATe tene dUra karavo joIe. jevo tene dUra karavAno yatna karazo tevo ja teno paraco thaze. koNikanA sainyamAM nAsabhAga thavA lAgaze." | munie koNikane kahI rAkhyuM ke, "stupa toDavAnuM zarU thAya ke sainyamAM nAsabhAga karAvavI." saghaLuM te mujaba thayuM. utsAhita thaIne vaizAlIvAsIoe stUpa toDI nAkhyo. pratimAjIne dUra karI. ane..... koNika tUTI paDyo. ceDA mahArAjA te pratimAjInI rakSA karavA mATe tene laIne kUvAmAM paDyA. deve pratimA jhIlI lIdhI, tyAM ja anazana karIne te svarge gayA. koNike vijaya meLavyo. vizvamAM yuddhomAM sauthI vadhu saMhAra - eka karoDa eMsI lAkha mANasono - A samaye thayo hato. koNika marIne chaThThI narake gayo. [233] aTTanamalA ujjayinInA rAjA jitazatra pAse aTTana nAmano jabaro malla hato. te haMmeza mATe ajaya hato. sopAraka nagaranA aneka mallone teNe harAvIne puSkaLa bakSiso meLavI hatI. AthI ciMtAtura banelA tyAMnA rAjAe mAsmika nAmano navo malla taiyAra karyo. pUrI tAlIma ane taiyArI pachI tene aTTana sAme kustImAM utAravAmAM Avyo. rAjAnI mahenata saphaLa thaI. mAsmika vijayI banyo. aTTananI "kAMIka' uMmara thaI javAthI have te mAsmika sAthe pharIthI laDIne vijaya meLavI zake tema na hatuM. AthI teNe bharUca jillAnA dharaNI gAmanA koI kadAvara kheDUtane mallavidyA zIkhavI. tenuM nAma phalahImalla rAkhyuM. tene pUrepUro taiyAra karIne mAsmika sAthe kustImAM utAryo. keTalAya divaso gayA paNa koI pariNAma na ja Ave. baMne barobara laDatA hatA ane koIne jItavA detA na hatA.
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 jaina itihAsanI jhalako aTTane eka rAte lImallane pUchyuM ke, "tuM jhaTa vijaya kema meLavato nathI ? tene kyAMka zarIramAM kaLatara vagere kAMI paNa thAya che kharuM ?' phalhImale hA pADI. mAliza vagere karIne tene taiyAra karavAmAM Avyo. A bAju mAsmikane paNa temAM tAlImabAje A ja savAla pUchayo; paNa gumAnI evA teNe sAcI vAta na karI. tene paganI eDIomAM dukhatuM hatuM. bIje dI kustI thatAM phalahImae mAsmikane cita pADI daIne vijaya meLavI lIdho. [234] zAsana-rakSA mATenA prasaMgo - jyAre jyAre dharma upara bhaya pedA thavAnA prasaMgo upasthita thayA che tyAre tyAre tene nivAravA mATe yuddha paNa laDavAM paDyAM che ane anya sakhata upAyo paNa levA paDyA che. (1) kAlakasUrijI mahArAjA sAdhvI sarasvatIjInuM apaharaNa karI cUkelA kAmAMdha rAjA gardabhillane sakhata bodhapATha ApavA mATe zakarAjane yuddha karavA mATe laI AvyA hatA. tenA mArgadarzaka sUrijI pote banyA hatA. gaIbhillane sakhata hAra ApIne tene jIvato rAkhIne jaMgalamAM ravAnA karAvI dIdho hato. sAdhvIjIe AyaMbila tapa vagere zIlarakSA aNizuddha rIte karI hatI. (2) magadhapati zreNike potAnI mithyAtva dazAmAM, 'jaina sAdhuo durAcArI che' evuM sAbita karI ApIne custa jaina paTarANI cellaNAne jainadharmathI vimukha karI devA mATe chaTakuM karyuM hatuM. jemAM mahAdevajInA maMdiramAM kAraNavazAt vihAramAM ekAkI saMthAro karatA jaina sAdhu pAse vezyAne mokalI ApavAmAM AvI hatI ane maMdiranA dvAra baMdha karI devAyAM hatAM. | muni nirvikArI hovAthI vezyA patana to na karI zakI, paNa teNe chaTakuM goThavAyAnI saghaLI vAta karI. savAre rAjA vagere seMkaDo mANasonI sAme. maMdira khUlatAM; vezyAnI sAthe jaina sAdhu nIkaLe to dharmahelanA keTalI joradAra thAya ? A vicAre te munie laMgoTI jeTaluM paherIne bAkInAM tamAma vastro ane ogho maMdiranA dIvAnI madadathI bALI nAkhyAM. tenI rAkha zarIra upara coLI. maMdiramAM paDelo cIpiyo lIdho. jevAM dvAra UghaDyAM ke muni "alakha niraMjana' bolatAM bAvAnA svarUpamAM bahAra nIkaLyA. callaNAne laIne zreNika tyAM AvI gayA hatA. bIjA aneka lokone
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako 129 AmaMtraNa apAyuM hatuM. e badhAya A dazya joIne acaMbo pAmI gayA. jainadharmanI helanAnI bhaMyakara honArata aTakI gaI. munie kamAla karI nAkhI ! (3) sUrAcAryane mArI nAkhavA tatpara banelA bhojathI temanI rakSA karavA mATe kavi dhanapALe sUrAcAryane bAhyathI gRhasthanA veSamAM dhArAnagarImAMthI nasADyA hatA. (4) dharmaprabhAvanA mATe vajasvAmIjI vimAnamAM puSpo lAvyA hatA. rAjA sahita AkhI purI-nagarIne bauddhamAMthI jaina banAvI hatI. (5) muni viSNukumArane jainadharmadraSI namucine paga nIce dabAvIne sakhata sajA karavI paDI hatI. mAphI mAMgatA tene choDI dIdho hato. A mATe viSNukumArajIne krodha lAvavA mATe khUba prayata karavo paDyo hato. (6) pAdaliptasUrijI mahArAjAne potAnA jIvate jIva-smazAnayAtrA kADhavAnuM nATaka karavuM paDyuM hatuM. jemAMthI temane pUrI saphaLatA maLatAM zAsana helanA aTakI gaI hatI. [235] siddhasena paMDita siddhasena paMDitane pratijJA hatI ke tene jo koI vAdamAM harAvI de to teNe temanA AjIvana ziSya thavuM. tene koIe kahyuM ke, tame game teTalA vAdIone jItyA hoya paNa vRddhavAdidevasUri nAmanA jainAcAryane na jIto tyAM sudhI badhuM nakAmuM." tarata siddhasene te jainAcAryanI tapAsa karAvI. te vakhate teo bharUcamAM hatA. siddhasena je dI bharUca pahoMcyA te ja dI te sUrijIe tyAMthI vihAra karyo hato. siddhasena jhapATAbaMdha cAlavA lAgyo. rastAmAM ja sUrijIne pakaDI pADyA. rastAmAM ja gADara carAvatA rabArIone lavAda tarIke nImI daIne teNe sUrijI sAthe vAda karyo. tenI pAMDityabharI bhASAnuM bhASaNa rabArIone samajAyuM to nahi paraMtu teo kaMTALI gayA. pachI sUrijIno vAro Avyo. temaNe rabArIonI manaHsthiti jANIne "navi mArIe. navi corIe." vagere lITIo bolavA sAthe kaccho bAMdhIne goLAkAre tAboTA levAnuM je zarU karyuM ke rabArIo jhAlyA rahI na zakyA. teo badhAya temanI sAthe goLAkAre tAboTA letA te lITIo bolavA lAgyA. rabArIoe sUrijInI tarapheNamAM cukAdo Apyo.
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13) jaina itihAsanI jhalako surijIe paMDita siddhasenane kahyuM ke, "A nyAya mane svIkArya nathI. ApaNo nyAya to bharUcanI rAjasabhAmAM paMDito kare. cAla, ApaNe tyAM jaIne punaH vAda karIe." paNa siddhasena na mAnyo. pote ja nImelA lavAdano nyAya te amAnya karavA taiyAra na hato. tenI A dRSTinI sUrijI manomana anumodanA karavA lAgyA. siddhasena potAnI pratijJA mujaba temano ziSya thayo. A siddhasena te ja jaina itihAsanA gagananA jhaLahaLatA sitArA jainAcArya siddhasena divAkarasUrijI. [236] kSIrakadaMbaka pAThaka A vAta jaina rAmAyaNamAM Ave che. e hatA, kSIrakadaMbaka nAmanA pAThaka. jaMgalamAM ja temanuM ghara, temanI pAse rAjAno putra; purohitano putra ane potAno putra - anukrame vasu, nArada ane parvataka bhaNatA hatA. jyAre kSIrakadaMbake saMnyAsa grahaNa karIne e gharano tyAga karyo tyAre temano putra parvataka guru-sthAne Avyo. je vasu hato te rAjA thayo. vasunI satyavAdI tarIkenI nAmanA hatI. eka vAra vasu rAjAne koI zikArI pAsethI pAradarzaka sphaTikano moTo deta paththara bheTa maLyo. vasue temAMthI siMhAsana nIcenI vaidikA banAvaDAvI. tenI upara siMhAsana goThavyuM. te vedikA evI pAradarzaka hatI ke tyAM jotAM sahune ema ja lAge ke siMhAsana adhdhara-AkAzamAM - ja raheluM che. A bhramaNAno pUro lAbha vasu rAjAe uThAvyo. teNe evI jAherAta karAvI ke satyavAditAnA prabhAve vasu rAjAnuM siMhAsana AkAzamAM adhdhara rahyuM che. je zilpIoe A vedikA banAvI hatI teo A sapheda jUThANAno bhAMDo phoDI nAkhe te bhayathI vasue te badhAyane mArI naMkhAvyA hatA. A bAju kSIrakadaMbaka pAThakanA sthAne-gurupade birAjelA parvatake eka vAra ziSyone "aljayavya" pAThano artha karatAM kahyuM ke, "aja eTale pazu, teno homa karIne yajJa karavo." A artha samajAvAto hato tyAre ja parvatakano sahAdhyAyI nArada, mitraparvatakane maLavA Avyo. A artha sAMbhaLIne nArade parvatakane kahyuM ke, "ApaNA guru phIrakadaMbake Avo artha karyo nathI. temaNe to A sthaLe aja eTale na UgI zakatuM dhAnya-cokhA-kahela che."
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako 131 paNa nAradanI vAta parvatake na mAnI eTale banne potAnA trIjA sahAdhyAyI vasurAjA pAse gayA. temaNe nirNaya karyo ke je khoTo paDe tenI jIbha kApI nAMkhavI. parvatakanI patnIne A vAtanI khabara paDI. te jANatI hatI ke tenA pati khoTA che. eTale vasurAjA pAse gaI ane patinI tarapheNamAM cukAdo ApavA mATe khUba Agraha karyo, pahelAM to AvuM jUThuM bolavAnI sApha nA pADatAM vajue chelle namatuM jokhyuM. bIje dI rAjasabhAmAM vasue jevo jUThA parvatakanI tarapheNamAM cukAdo Apyo ke tarata ja devI prakopa thayo. sphaTikanI vedikAmAM tirADa paDI. jotajotAmAM tenA TukaDe TukaDA thaI gayA. siMhAsana nIce paDyuM. vasu paTakAI gayo. vasu tyAM ja marIne narakamAM gayo. vasu to maryo paraMtu tenI gAdI upara tenA je je putro beThA te badhAyane devatAe haNI nAkhyA. [230] kumArapALanAM pUjAnAM vastro gUrjarezvara kumArapALa jinapUjAmAM potAnAM ja vastro vAparatA hatA. eka vAra bhUlathI bAhaDamaMtrInA nAnAbhAI cAhaDe te vastro paherIne pUjA karI. AthI gUrjaresvare cAhaDane navAM vastro lAvI ApavAno hukama karyo. have A prakAranAM vastro mAtra baMberA nAmanI nagarImAM ja banatAM hatAM. tyAMno rAjA tene eka vAra vAparyA pachI ja vecANa mATe mUkavA deto hato. cAhaDane vimAsaNa thaI; paraMtu ghaNI yukti karIne, aDhaLaka dravyano vyaya karIne paNa vAparyA vinAnA te vastro meLavavAmAM AvyAM. [238] kumArapALanI AratI tribhuvanapALavihAra nAmanA potAnA paise banAvelA jinamaMdiranA dhULevA nAmanA raMgamaMDapamAM UbhA rahIne gUrjarezvara kumArapALa prabhujInI AratI utAratAM utAratAM ekAeka aTakI gayA. teo manomana bolavA lAgyA, "A trilokanAthanI sAcI bhakti mAre haiye che ja nahi. jene haiye paramAtmA hoya tenA haiye lakSmI zI rIte hoya ? prabhujInA zarIre je pukhonI aMgaracanA thaI che te eka ja RtunAM puSpo che; chatAMya kevI suMdara AMgI banI che. paNa jo cha RtunAM puSpo bhegAM karIne roja AMgI thAya to te keTalI adbhuta thAya ? to mArI pAse lakSmInI kyAM kamI che ? paNa huM rahyo kRpaNa, eTale
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 jaina itihAsanI jhalako meM lakSmIno puSkaLa vyaya karIne paNa cha RtunAM puSpo bAremAsa Uge tevo bAga banAvyo ja nahi. kAMI nahi... have jAgyA tyArathI savAra.... jyAM sudhI mArA bAgamAM chaya RtunAM puSpo dareka RtumAM na Uge tyAM sudhI mAre nirjala upavAsanI pratijJA." ane..... pachI aTakI gayelI AratI pharI cAlu thaI. A vAtanI gurudeva hemacaMdrasUrijI mahArAjAne khabara paDI. rAte ja dhyAnastha thaIne devatAne hAjara karyA. saghaLI vAta karI. have zuM karavuM joIe ? te vicAravAnI devatAne preraNA karI. jo kazuM na karAya to jainazAsananA mahAprabhAvaka zrAvaka kumArapALane kAyama mATe khoI nAkhavAnuM bane. A sAMbhaLIne devatA antardhAna thayA. bIjA divase savAre vanamALIe doDatA AvIne gUrjarezvarane samAcAra ApyA ke bAgamAM cha ya RtunAM puSpo khIlI UThyAM che ! kevA prabhubhakta ! kevA guru ! [39] pethaDanI jinabhakti mAMDavagaDhanA maMtrI pethaDa jyAre jinapUjA mATe maMdiramAM praveza karatAM tyAre temano eka mANasa maMdiranI bahAra besI raheto. tene sakhata Adeza hato ke, "rAja vagerenAM koIpaNa kAma mATe maLavA AvelA mANasane maMdiramAM pravezavA devo nahi." eka vAra rAjAne pethaDanuM tAtkAlika kAma paDatAM mANasane bolAvavA mokalyo. paNa te vakhate jinapUjA cAlatI hatI. tene aMdara javA na detAM teNe pAchA pharIne rAjAne vAta karI. gusse bharAIne rAjAe pharI tene bolAvavA mokalyo. pharI paNa tema ja thayuM. have krodhathI dAMta kacakacAvato rAjA pote ja maMdire Avyo. teNe aMdara javAnuM kahyuM tyAre, "pUjAnAM vastra paherIne ja jaI zakAze." tema asaMdigdha bhASAmAM pethaDamaMtrInA mANase rAjAne saMbhaLAvI dIdhuM. paNa Aje rAjAne pethaDamaMtrInI pUjA jovI ja hatI eTale gama khAIne paNa te snAnAdi karIne aMdara peTho. e vakhate puSpapUjA cAlI rahI hatI. haMmeza sAthe besIne TevAyelo kalyANamitra maMtrIzvaranI pAchaLa besIne thALamAMthI je vakhate je joIe te ja puSya Apato jato hato. rAjA saMketa karIne tene khaseDIne pote tyAM besI gayo. paNa puSpo ApavA jatAM ekane badale bIjuM apAI gayuM. manjhIzvare
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako 133 pAchaLa vaLIne joyuM. rAjAne potAne ja beThelA joyA. paNa jarAya khacakAyA vinA matrIzvare pUjanavidhi cAlu rAkhI, jyAre teo bahAra nIkaLyA tyAre ja temaNe rAjAne praNAma karyA. prabhubhaktinI ekAkAratA joIne ThaMDAgAra banI gayelA rAjAe matrIzvaranI pITha thAbaDatAM kahyuM, "AvA mahAna mannI mane maLyA badala huM khUba gaurava anubhavuM chuM. je potAnA paramAtmAne bhakta che e mane kadI bevaphA nahi bane enI mane pUrI khAtarI che." [240] AdmabhaTTa ane kumArapALa eka vAra gUrjarezvara kumArapALe AmrabhaTanA koI kAryathI khUba prasanna thaIne koTi dravya, traNa suvarNa - kalaza ane covIsa jAtimAna ghoDA bheTa ApyA. te laIne ghera jatAM AmrabhaTane aneka yAcako gherI vaLyA teNe te badhuM ya InAma sahune ApI dIdhuM. AmRbhaTa pratyenI IrSAthI prerAIne keTalAka vighnasaMtoSIoe gurjarezvaranA kAna bhaMbheratA kahyuM ke, "tamArAthI paNa vadhu lokapriya thaI javA mATe AmrabhaTe badhI bakSisanuM dAna karI dIdhuM che." uzkerAyelA gUrjarezvare AdmabhaTa pAse khulAso mAMgyo. teNe kahyuM : "gUrjarezvara ! Apa ATaluM dAna na karI zako ane huM ja te karI zakuM. kema ke game tema to ya Apa eTale koNa? mAtra bAra gAmaDAnA dhaNI tribhuvanapALanA putra ! ane huM eTale ? aDhAra dezanA mAlika gUrjarezvara kumArapALano putra (sevaka) ! Ama ApanA karatAM mAruM sthAna vadhu gauravavaMtu che." A sAMbhaLIne gUrjarezvara khUba AnaMdita thaI gayA. [241] kumArapALanuM jAsUsI taMtra eka vAra zatru rAjA arNavanI gupta bAtamIo meLavavA mATe gUrjarezvara kumArapALe kaMcana nAmanA maMtrIne mokalyA. maMtrIe arNavarAjanI dAsI sAthe banAvaTI prema zarU karyo. eka vAra te moDI rAte AvI tethI kaMcanamaMtrIe krodhe bharAIne kahyuM ke, "tArA prema khAtara huM ujAgarA karuM chatAM tane tenI jANe kazI ja kiMmata jaNAtI nathI." dAsIe kahyuM, "Aje rAjA-maMtrInI gupta vAta sAMbhaLavAmAM mana lalacAI jatAM mane moDuM thaI gayuM che. thAMbhale saMtAIne meM sAMbhaLyuM che ke, kumArapALa
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 jaina itihAsanI jhalako jyAre maMdire darzana karavA jAya tyAre vyAdhra nAmanA rAjAe tene charIthI khUna karI nAkhavuM." kaMcana maMtrIe tAbaDatoba A bAtamI gUrjarezvarane pahoMcADI. maMdire jatAM rastAmAM lAga meLavavA mATe UbhelA vyAdhrarAjane sainikoe pakaDI lIdho. tenI pAsethI charI maLI. kumArapALa pAse tene khaDo karavAmAM Avyo. temaNe tene kahyuM, "huM tane nahi mAruM paNa AvuM kAma karAvanAra tArA rAjA arNavane mArIza." A ghaTanA pachI arNave bIjuM kapaTa karyuM. yuddhamAM kumArapALanA sainyane phoDI nAMkhyuM. paNa te vakhate ya hAthI ane mahAvatanI madadathI gUrjarezvare vijaya meLavyo. arNavarAje dayA gujArI mATe jIvato choDyo paraMtu tenA mugaTanI be ya bAju jIvanabhara be lAla jIbha mUkavAnI pharaja pADIne potAnI bahenonI jIbha kheMcavAnI icchA pUrI karI. [242] kumArapALa ane somanAtha maMdirano jIrNoddhAra hajI jyAre gUrjarezvara kumArapALa jainadharmI banyA na hatA; hajI jyAre somezvara mahAdevanA te parama bhakta hatA te vakhate paNa, "potAno jAna eka vAra bacAvyo hato te RNamAMthI mukta thavA mATe temaNe kalikAlasarvajJA hemacaMdrasUrijI mahArAjAne "guru" tarIke sthApyA hatA. paraMtu teNe spaSTa rIte kahyuM hatuM ke, "huM zaMkarano parama bhakta chuM, tamAre mane tamArA dharmanI bahu vAto karavI nahi." eka vAra kumArapALe somanAtha mahAdevanA maMdirano jIrNoddhAra karAvavAnuM cAlu karyuM. kamanasIbe aneka jAtanAM vighno AvatAM rahyAM. teNe gurudevanI salAha mAMgI. sUrijIe kahyuM ke, "jIrNoddhAra pUro na thAya tyAM sudhI kAM brahmacarya pALavuM, kAM to madya-mAMsano tyAga karavo.' kumArapALe madha-mAMsano tyAga karyo. be varSe maMdirano jIrNoddhAra pUro thayo. rAjAe madya-mAMsanI chuTTI mAMgI paNa sUrijIe mahAdevajInA darzana vinA chuTTI nahi karavAnI salAha ApI. brAhmaNonI preraNAthI kumArapALe sUrijIne paNa mahAdevajInA darzanArthe padhAravA vinaMtI karI; jeno jarAya khacakATa vinA sUrijIe svIkAra karyo. sUrijI khUba dUradarzI hatA. teo ghaNuM meLavavA mATe thoDuMka choDavAnI vaNikavRttimAM niSNAta hatA. zatruMjaya tIrthanI yAtrA karIne sUrijI AvI pahoMcyA. kumArapALa paNa
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 135 jaina itihAsanI jhalako AvI pahoMcyA. kumAre sUrijIne darzana karavA mATe maMdiramAM padhAravAnI vinaMtI karI. sUrijIe kahyuM, "emAM vinaMtI zuM? e mATe to ame ahIM AvyA chIe." maMdire jaIne UMcA svare stuti karatAM kahyuM ke, "je sarvathA vItarAga thaI gayA hoya tene mArA namaskAra che. pachI te nAmathI brahmA hoya, viSNu hoya, mahAdeva hoya ke jina hoya." bhAnabIjAMkurajananA rAgAdyAH kSayamupAgatA yasya / __ brahmA vA viSNurvA haro jino vA namastasmai // A rIte vItarAga paramAtmAnI stuti karI. kumArapALane sUrijI mATe atizaya bahumAna pedA thayuM. pachI baMne gabhArAmAM gayA. te vakhate kumArapALe sUrijIne pUchyuM ke, "mahAdeva samo koI deva nathI, tamArA jevA koI guru nathI. ane mArA jevo koI tattvano artha nathI. have ahIM jyAre Avo triveNI saMgama thayo che tyAre ghaNAbadhA dharmomAM satya dharma kayo ? te ApanI pAsethI jANavAnI mArI icchA che. Apa jevA guru maLyA pachI Avo saMzaya zA mATe rahe ?" sUrijIe kahyuM, "A saMzayanuM nivAraNa khuda mahAdevajI ja karaze. huM hamaNAM ja temane maMtrabaLathI pragaTa karuM chuM. te vakhate tamAre zreSTha kapUra temanI sAme nAMkhatA javuM." ema karatAM ekAeka sUryathI paNa joradAra tejavartuLa pragaTyuM. temAMthI sAkSAta mahAdeva pragaTyA. kumArapALe potAno saMzaya pUkyo. tyAre mahAdevajIe kahyuM ke, "tAre A gurune ja bhajavA. e mUrtimAna parabrahma che, cAritra ziromaNi che, tattvajJa che. tuM A pramANe karIza to tAruM kalyANa thaI jaze." Ama kahIne mahAdevajI antardhAna thayA. A ghaTanAthI Azcaryamugdha thayelA kumArapALe sUrijIne kahyuM, "re ! Apa ja mArA Izvara cho; Apa ja parabrahmasvarUpa cho; Apane to mahAdevajI paNa vaza che. Ape mane jIvanadAna ApIne mAro A loka sudhAryo, have zuddha dharmanuM dAna karIne mAro paraloka sudhArI Apo." kahevA mATenI A suMdara taka che ema jANIne sUrijIe kumArapALane kahyuM, "to choDelA madya-mAMsa kAyama mATe choDI do." e ja vakhate kumArapALe tenA tyAganI pratijJA karI. A pachI dhIme
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 jaina itihAsanI jhalako dhIme kumArapALa jinadharmanI abhimukha thatA gayA. aMte evA pAkA zrAvaka banI gayA ke gurudeve temane "paramAhit' (uccatama kakSAnA zrAvaka) kahyA. pachI to kumArapALane aDhAra dezanI mAlikI akArI lAgavA mAMDI. teo paramAtmAne vAraMvAra prArthanA karavA lAgyA ke, "mAruM aDhAra dezanuM mAlikIpaNuM pAchuM laIne mane tArA zAsananuM bhikhArIpaNuM (sAdhupaNuM) Apa !" [243] karoDo sonAmahorothI thayelAM gurupUjana Adi kAryo (1) rAjA vikrame eka karoDa sonAmahorathI siddhasena divAkarasUrijInuM gurupUjana karyuM hatuM. (2) AmarAjAe savA karoDa sonAmahorathI bappabhaTTasUrijInuM gurupUjana karyuM hatuM. temanA AcAryapadanA mahotsavamAM (vi.saM. 811) AmarAjAe eka karoDa sonAmahorano vyaya karyo hato. gopagaDhamAM teNe je pauSadhazALA banAvI hatI teno vyAkhyAnamaMDapa traNa lAkha sonAmahorano thayo hato. rAtre paNa sAdhuo vAMcIne svAdhyAya karI zake te mATe dIvAlomAM traNa lAkha sonAmahoronA kharIdelA candrakAnta vagere ratno jaDavAmAM AvyAM hatAM. [244 kumArapALanI garazraddhA jyAre devabodhi brAhmaNa paMDita kumArapALane punaH brAhmaNadharma tarapha vALavA mATe joradAra camatkAro karato hato. tyAre eka vAra to kumArapALa paNa stabdha thaI gayA hatA. temaNe vAmbhaTTane kahyuM ke, "A kevA adUbhuta camatkAro kare che ? zuM "mArA guru pAse AvI camatkAra-vidyAo haze kharI ?" "mArA guru' zabda sAMbhaLIne ja vAbhaTTe manathI nirNaya karI lIdho ke hajI bAjI pUrepUrI salAmata che, teNe sUrijIne saghaLI vAta karI. temaNe devabodhi karatAM paNa adbhuta ane anokhA camatkAro karI batAvatAM kumArapALanI gurudeva pratyenI AsthA vadhu sthira thaI. [245) bALamuni malavAdI ane boddho sAthe vAda mallavAdIjInA guru bauddho sAthenA vAdamAM hArI jatAM temane zarata mujaba vallabhIpuranA tamAma jaino sahita AkhA kAThiyAvADano tyAga karavo paDyo hato. vallabhIpuramAM te vakhate zilAditya rAjA hato. (vikramanI chaThThI sadImAM) pUrve to te jaina hato, paraMtu bauddho dvArA zvetAmbarono parAjaya thatAM te boddha dharmI thayo.
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalaka 137 jainonI vidAya thatAM zatruMjaya tIrthanA paramAtmA AdinAtha bauddha-mUrti tarIke bauddho dvArA pUjAvA lAgyA. zilAdityanI bahena bhRgukSetranA rAjA vere paraNI hatI. tene malla nAmano ati tejasvI putra thayo hato, rAjAnuM mRtyu thatAM bahene ATha varSanA putra malla sAthe dIkSA lIdhI. ekadA jainonI ati alpa saMkhyAnuM kAraNa bALa-mallamunie mAtA sAdhvIjIne pUchyuM. mAtA sAdhvIe kahyuM ke, "viziSTa koTinA vAdI-prabhAvakonA abhAve bauddho sAthenA vAdamAM thayelo parAjaya te kAraNa che. AthI ApaNe zatruMjaya tIrtha paNa khAyuM che." sattvathI dhagadhagatA malamunie te ja vakhate bauddhone harAvavAnI bhIkhapratijJA karI. e mATe jarUrI AtmabaLa meLavavA mATe te mAtAnA AziSa laIne koI parvata upara jaIne ugra tapa karavA lAgyA. zAstravidhi mujaba najIkanA gAmethI bhikSA lAvavA lAgyAM. ekadA rAtre svAdhyAya karatAM AkAzamAMthI pasAra thatAM devatAo temane pUchyuM ke, "mIThuM zuM ?" temaNe javAba Apyo, "vAla." cha mAsa bAda tyAMthI pasAra thatAM devatAe eTaluM ja pUchyuM, "zenI sAthe ?" munie tarata uttara Apyo, "dhI-goLa'nI sAthe. e vakhate devIe pratyakSa thaIne varadAna ApyuM ke, "tame vAdamAM sarvatra vijayI banazo. A nayacakra nAmano graMtha rAkho. tenA abhyAsathI tame bauddho sAthe khUba sArI rIte yAda karI zakazo ane sahelAIthI vijaya pAmI zakazo." paNa aphasosa ! te graMtha laIne bALa munie prathama zloka sArI rIte vAMcyA bAda bhUlathI jamIna upara mUkyo, tethI devI rUSTa thaI gayAM. temaNe tarata graMtha laI lIdho ane AvI jJAnanI azAtanA karavA badala Thapako Avyo. | munie "micchAmI dukkaDa" daIne te graMtha pAcho ApavA mATe devIne ghaNuM kahyuM paNa devI na ja mAnyA. muninA dubhAyelA aMtarane joIne temaNe AzvAsana ApyuM ke je prathama zloka tame vAMcyo che tenuM ja manana karajo. teTalA mAtrathI paNa tamane evo joradAra kSayopazama thaze ke tenAthI bauddho sAthenA vAdamAM tame vijayI banI zakazo. (matamatAMtare devIe ema kahyuM ke have huM sahAyaka banIza paNa pratyakSa nahi thAuM.)
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 jaina itihAsanI jhalako mallanie zilAdityane bauddho sAthe vAda goThavavA mATe kahevaDAvyuM. vAda zarU thayo. cha mAsa pUrA thatAM bauddho parAjayanI aNI upara AvI gayA. AthI bauddhAcArya mAMdagInuM bahAnuM kADhIne te divase vAdasabhAmAM upasthita thavAnuM TALyuM. malamunie rAjAne kahyuM ke te rAjakIya mAMdagI che eTale zilAditye tapAsa karAvI bauddhAcArya tadana-sAjA naravA che te jANIne rAjAne temanA juThANAne lIdhe khUba napharata thaI. aMte parAjaya jAhera thayo. zatruMjaya tIrtha punaH jainone prApta thayuM. vi.saM. pa73mAM zilAdityanuM mRtyu thayuM. [26] jiNaha zeTha e dhoLakAno vatanI hato, nAme jiNaha bhAre garIba mAMDa jIvana gujAro cAle. ekadA navAMgI TIkAkAra abhayadevasUrijI mahArAjAe tene cittasamAdhi mATe pArzva-prabhunI pUjA tathA bhaktAmara stotrano pATha haMmeza karavA kahyuM. teNe teno akhaMDitapaNe amala cAlu karyo. eka vAra te ghIno gADavo laIne pherIe nIkaLyo hato. vagaDAnI vATamAM traNa coro maLyA. jhapAjhapImAM jiNahe traNeyane mArI nAMkhyA. tenI A tAkAtanI rAjA bhImadevane jANa thaI. temaNe jiNahane dhoLakAno daMDanAyaka banAvyo. tenI bhAre dhAkane lIdhe samagra hakUmatamAMthI cora, lUMTArUo bhAgI chUTyA. paNa te khUba nItimAna, prAmANika vagere hovA sAthe hRdayano khUba kaThora hato. AthI bhAre krUratAvALI sajA karI detAM paNa te jarAya acakAto nahi. - eka dharmapremI cAraNane A vAta catI na hatI. Avo dharmAtmA ATalo badho kaThora na hovo joIe evo teno khyAla hato. eka vAra jiNahane bodha devA mATe cAraNe yukti karI. teNe hAthe karIne UMTa coryAno dekhAva karIne rAjanA cokIdAranI dharapakaDa vahorI lIdhI. Avo aparAdha karavA badala cAraNane zuM sajA karavI ? te pUchavA mATe cokIdAra jinamaMdire gayo. jiNaha zeTha te vakhate puSpapUjA karatAM hatAM. bahArathI cokIdAre saghaLI vAta TUMkamAM karI tenA javAbamAM mauna rahIne jiNaha zeThe puSpa hAthamAM laIne tenI DIMTI toDI nAMkhatA batAvIne evo saMketa Apyo ke, "te cAraNanuM gaLuM A rIte maraDIne tene mArI nAMkho." A vakhate cAraNa bahAra ja Ubho hato. teNe tarata ja moTethI A
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 139 jaina itihAsanI jhalako pramANe gAyuM : eka jihane jiNo (jinezvaradeva) maLyo. na phaLyo tAraNahAra jeha amAraNa (ahiMsAnA pratipAdaka prabhune) pUjaI te kima mAraNahAra A sAMbhaLIne jiNaha zeTha camakyA. pUjAvidhi pUrI karIne bahAra AvIne cAraNane Ama kahevAnuM kAraNa pUchyuM. cAraNe kahyuM, "zeThajI ! huM garIba cAraNa chuM. huM te UMTa corato hoIza? corIne saMtADavuM kyAM ? mArI pAse teTalI jagyA kyAMthI hoya ? Ape ATalo to vicAra karavo hato ! meM to Apane Takora karavA mATe ja UMTa coryAno dekhAva karyo hato. Apa amArinA pravartaka evA "jina"nA pUjaka cho chatAM Apa kevA kaThora mAraNahAra cho ? zeTha ! ApanA jevA dharmane A jarAya zobhatuM nathI hoM !" cAraNanI madha nItaratI kaDavI vAta sAMbhaLIne daMDanAyaka khuza thaI gayA. tene inAma ApyuM. tyAra pachI teNe kaThoratA ghaNI ochI karI nAMkhI. A jiNaha zeThe dhoLakAmAM be jinAlayo banAvyA hatAM. teNe aneka dharmakAryo karyAM hatAM. rAjA bhImadeva (vi. saM. 1078)nA samayanI A ghaTanA che. [240] digambarAcArya kumudacandra siddharAja jayasiMhanA samayanI A vAta che. e vakhate AcArya vAdidevasUrijI mahArAjA thayA. eka vAra temaNe karNAvatImAM siddha nAmanA zrAvakane tyAM cAturmAsa karyuM. e samaye jhanUnI digaMbarAcArya kumudacandra paNa karNAvatImAM ja cAturmAsa rahyA hatA. tene vAdidevasUrijI sAthe vAda karavAnuM mana thayuM. teNe vAraMvAra sUrijIne vAda karavA jaNAvyuM paNa sUrijI kAyama mauna rahyA. AthI digaMbarAcAryanuM jhanUna vadhyuM. teo belagAma bolavA lAgyA. eka divase temanA nivAsasthaLa pAsethI sarasvatIzrI nAmanAM jaina sAdhvI pasAra thatAM hatAM. temane rastA upara UbhA rAkhIne kumudacandra vAdidevasUrijI mahArAjAnI vAda karavAnI DarapokatA jaNAvI. A sAMbhaLIne sAdhvIne pagathI mAthA sudhI jhALa lAgI gaI. te sIdhAM sUrijI pAse AvyAM ane ekadama bhAvAvezamAM AvIne temane
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 jaina itihAsanI jhalaka kahevA lAgyAM ke, "moTA mahArAje tamane AcArya banAvyA che te zuM amArI viDabanAne mAtra joyA karavA mATe AcArya banAvyA che ? zatrune jItI na zakAya to hathiyAro rAkhI mUkelAM zA kAmanAM ? parAbhava pamADatI samatA rAkhavAno zo artha ? kadAca A samatAthI tame tarI javAnA hazo paNa tamArI A samatA jainasaMghanuM to kAramuM ahita ja karaze.' sAdhvIjInA romaromamAMthI prasaratI jinazAsanabhaktine sUrijI joI rahyA. temane zAntithI vidAya karIne pATaNamAM siddharAja jayasiMhane vAdasabhA yojavAnuM jaNAvyuM. cAturmAsa pUruM thayA bAda pATaNamAM vAda thayo. digaMbaroe lavAdane phoDI nAMkhavA mATe lAMcAdino mArga lIdho to ya vAdidevasUrijI mahArAjAe potAnA bhaktone tema karavAnI sApha nA pADI. temaNe kahyuM ke, "vijaya to devagurunI mahatI kRpAthI maLaze. lAMcanA mArge maLato vijaya parAjaya karatAM bhUMDo che. ApaNane evo vijaya na khape." ane vAdamAM... vAdidevasUrijI mahArAjAno vijaya thayo. A samaye kalikAlasarvajJa hemacandrasUrijI mahArAjA hajI uMmaramAM nAnA hatA. temane vAdasabhAmAM devasUrijI mahArAjA sAthe joIne digaMbarAcArya savAlo dvArA gammata karavA gayA paraMtu A munie evA to jaDabAtoDa javAba ApyA ke aMte temane cUpa thaI javuM paDyuM. rAjamAtA mInaLadevI digaMbara-pakSe hatAM. bhAvi kalikAlasarvajJa eka vAra temanI pAse gayA. temaNe kahyuM ke, "vAdamAM digaMbaro evuM pratipAdana kare che ke, strI game teTalo dharma kare to ya teno te bhave mokSa thAya ja nahi. jyAre ame temanI viruddhamAM chIe. strIe zo guno karyo che ke teno mokSa thAya ja nahi ? A vAta jANyA bAda rAjamAtAe digaMbarono pakSa tyAgI dIdho hato. devasUrijI mahArAjAno vAda-vijayano utsava anokho hato. rAjA siddharAja paNa gujarAtI AcAryanA vijayathI AnaMdavibhora banI gayA hatA. vAda-vijayanI khuzAlI vyakta karato nagaramAM je varaghoDo nIkaLyo hato. temAM rAjAe cAlIne devasUrijI mahArAjane potAnA hAthano Teko Apyo hato. sUrijInA eka bhakta lAkho sonAmahoronuM yAcakone anukaMpA dAna karyuM hatuM. A vAdamAM zarata hatI ke je hAre te tenA saMghane laIne deza choDI jAya. paNa sUrijIe vijaya pAmyA bAda cAlyA jatA kumudacaMdrane vAryA hatA
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako 141 ane pote te zarata paLAya tevo Agraha rAkhatA nathI. tema jaNAvIne potAnuM vizvavAtsalya vyakta karyuM hatuM. paNa jo digaMbarAcArya jItyA hota to teo jarUra jaina saMgha samastanI dezamAMthI hakAlapaTTI karAvata. Aje jaina sAdhuo vastra paherIne grAmonugrAma vihere che te zakya na hota. eka vAra gAmamAM pauSadhazALA karavA aMgenI vicAraNA mahAjana karI rahyuM hatuM. te vakhate tyAM beThelo dedo kahevA lAgyo ke, "A badho ya lAbha mane ja mahAjana ApI de." daIe paNa tAre sonAnI pauSadhazALA banAvavI paDaze. bola kabUla che ?" e bhAIne khabara na hatI ke dekhAto garIba dedo hakIkatamAM garIba nathI, ane enA mananI amIrI to AsamAnane AMbI gaI che ! pharI UbhA thaIne hAtha joDIne dedAe kahyuM, "bhale ! mahAjana mane tevI AjJA kare, AvAM te mArAM ahobhAgya kyAMthI ?" mahAjane medAne AkhI pauSadhazALA banAvavAno lAbha Apyo paNa corInA bhayathI sonAnI pauSadhazALA banAvavAnI nA kahI. paNa A to dedo zeTha hato. e have pAcho zeno paDe ? sonAnI pauSadhazALA banAvatAM jeTalI saMpati vaparAya teTalI saMpatinuM kesara kharIdyuM ane tene cUnAmAM mizrIta karIne tenI dIvAlo banAvI. A kesara chappana poTha bharIne (UMTa upara) kAzmIrathI lAvavAmAM AvyuM hatuM. sAMbhaLavA mujaba Aje paNa te khaMDiyera pauSadhazALAnA avazeSomAM kesaranA tAMtaNA jovA maLe che. A dedA zeTha, te mAMDavagaDhanA mahAmaMtrI pethaDazAnA pitAzrI. temaNe jyAre kalpasUtramAM sAMbhaLyuM ke siddhArtha ane trizalAdevI judA judA khaMDomAM sUtAM hatAM, ane tethI ja jyAre trizalAdevIne cauda svapno AvyAM tyAre teo siddhArtha rAjAnA zayanakhaMDamAM te svapnavarNana karavA gayA hatA; tyArathI ghera AvIne potAnI patnIne vAta karIne judA suvAnuM (brahmacarya pAlana) cAlu karI dIdhuM hatuM. AvA daMpatInA putra tarIke pethaDa maMtrI pAke temAM zI navAI? pethaDe
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 jaina itihAsanI jhalako paNa bharayauvanamAM sajoDe saMpUrNa brahmacarya lIdhuM hatuM AvA daMpatInA putra tarIke jhAMjhaNa jevA mahAna dharmaprabhAvaka pAke temAM zI navAI ? [249] bALasAdhune tamAco rAjA vIradhavaLanA mRtyu pachI temano yuvarAja vIsaLadeva rAjA thayo. eka divasa vizaLadevanA mAmA "siMha" pasAra thatA hatA, te vakhate pauSadhazALAnA meDA uparathI koI bALasAdhue bhUlathI kAjo (dhULa vagere) pheMkyo. e badhuM siMhanA mAthA upara paDatAM te krodhe bharAyo. meDA upara jaIne teNe te bALasAdhune jorathI lApho mArI dIdho. tenI sAthe kahyuM ke, "rAjamAM tamAro jaina maMtrI che tethI zuM thaI gayuM ? AvuM bilakula nahi calAvI levAya ?" thoDI vAramAM maMtrIzvara vastupALa guruvaMdanArthe AvyA. gurudeve to kAMI na kahyuM paNa zrAvakoe saghaLI vAta karI. bhegA thaI gayelA jainone vastupALe kahyuM; je marda hoya te siMhanI pAMceya AMgaLIo kApI nAkhe, jenA vaDe teNe bALamunine lApho mAryo che." tyAgIne lapaDAka e mArI sattA sAmeno paNa paDakAra che ! mAre AvA mANasonI sakhata khabara levI ja rahI. pachI te khuda rAjA hoya to ya zuM ?" keTalAka yuvAno siMhane ghera pahoMcyA. tene paDakArIne AMgaLIo kApI nAkhI. dhUMApUMA thaIne siMha rAjA pAse gayo. rAjA paNa vastupALa maMtrI upara khUba krodhe bharAyo. mAmAnA AgrahathI rAjAe vastupALane keda karavA mATe azvArohIne mokalyo. vastupALanI havelI jainothI khIcokhIca gherAyelI hatI. yuvAnoe azvArohIne kahyuM, "khabaradAra! AgaLa vadhyo che to ! tArI jAna salAmata nathI e samajI rAkhaje." saghaLI komanA agraNIo vastupALanI tarapheNamAM tyAM AvI UbhA hatA. eka agraNIe kahyuM, "gAdI upara AvelA rAjAne bhAna nathI ke dhoLakAnI AbAdInA mULamAM vastupALa ane tejapALa baMdhuo che. sainika ! tArA rAjAne saghaLI komanA saghaLA prajAjano taraphathI A saMdezo kaheje ke, "tamArA mAmAne bharose cAlajo mA ! koI zANA mANasonI salAha laIne rAja karajo nahi to paristhiti vadhu kharAba thaze. maMtrInI havelI upara sainya molazo to hajAro lADakavAyAo potAnAM lohI reDaze. A vastupALa baMdhuono vALa
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako 143 paNa vAMko karanAro koI pAkyo nathI. devI anupamAe nArIgaNamAM je cetanA pragaTAvI che te nArI zaktinA avatAra samI raNacaMDI banaze; jo vastupALa baMdhuone keda karavAnA prayatno thaze to." bhalA sainika ! tuM ravAnA thA ane tArA rAjAne amAro saMdezo Apa." jyAre sainike vIsaLadevane saghaLI vAta karI tyAre te stabdha thaI gayo. paNa AbarUno savAla Ubho thatAM teNe jIdamAM AvIne lazkara sAthe javAno senApatine hukama karyo. te vakhate rAjanA vRddha ane vicakSaNa somezvara purohite rAjAne khUba khUba samajAvIne hukama pAcho kheMcAvyo. teNe kahyuM, "rAjana ! Apa A zuM karI rahyA cho ! dAdA lavaNaprasAde jemane kohinuranA hIrAnI upamA ApI che, pitA varadhavale jemanI salAhane kadI avagaNI nathI, temane keda karavAnI Apa taiyArI karo cho ? ane te paNa ApanA mAmAnA mUrkhAIbharyA uzkerATathI prerAIne ! "bhUlathI ja je bALasAdhu vaDe dhULa naMkhAI gaI tene tamAco mArI devA sudhInI nAlAyakI AcaranAra ApanA mAmAne Apa nirdoSa gaNo cho zuM ? re ! saMtanA hAthe UDelI raja maLe kyAMthI ? e to gaMgAjaLa jeTalI ja pavitra gaNAya. vaLI daMDanAyaka tejapAlanA Adezo vinA senApati zI rIte lazkarane hukamo Apaze ? zuM te prajAvatsala daMDanAyakano sAmano karaze ! are rAjana! sainiko hathiyAra heThA mUkaze ane senApati ApanI nokarI choDaze, paNa lokapriya baMdhuo upara lazkara choDavAnuM kArya kadI banI zakaze nahi." "je devI anupamAe yuddha samayamAM ghAyala sainikonI mAtAnI jema mAvajata karI che e anupamAnA gharane sainiko ghero ghAle e kadI saMbhavita nathI." somezvara purohita hajI AgaLa bolavA jatA hatAM tyAM eka sainike AvIne talavAra mUkI. teNe kahyuM ke, "A amArA senApatijInI talavAra che. daMDanAyakane keda karavA karatAM senApatijI nokarI choDI rahyA che. rAjA sAheba A talavAra svIkAre eTale ame tamAma sainiko talavAra samarpita karIe." rAjamahelanI nIce hajAro prajAjano ToLe vaLIne UbhA hatA. teo khUba AvezamAM hatA. tamAma dharmAnuyAyIo eka banI gayA hatA kema ke sahune eka bhaya hato ke Aje jaina sAdhunuM apamAna, AvatIkAle amArA saMta-maMhatanuM apamAna ! parama dI amAruM apamAna !
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 jaina itihAsanI jhalako vIpharI gayelA vAtAvaraNane pAmI jaIne rAjAe vAta palaTI nAMkhI. mahelanA jharUkhe AvIne temaNe prajAjanone kahyuM, "mArA rAjamAM dharmane UnI AMca Avaze nahi. sahu nirbhaya raho. mArA mAmAe gaMbhIra bhUla karI che ane tene badale temane paNa maLI gaye che. huM temanI jarA paNa davA khAvA icchato nathI." prajAjanoe rAjA visaladevanI jaya bolAvI. prajAjano saMtoSathI vikharAI gayA. paNa tyArathI vastupALa baMdhuonuM mana rAjamAMthI UThI gayuM. temaNe TUMka samayamAM nivRtti lIdhI. baMne baMdhuoe zatruMjaya tIrthano mahAsaMgha kADhyo paNa lIMbaDI pAse AvelA aMkevALiyA gAme vastupALanI tabiyata lathaDI ane tyAM khUba samAdhipUrvaka mRtyu thayuM. (i.sa. 1241) tyAra bAda dasa varSe tejapALanuM mRtyu thayuM. agaNita dharmakAryo karanAra vastupALa aMta samaye bolyA hatA, "maLyo jinadharma, paNa huM tene ArAdhI zakyo nahi." tenA mRtyuthI sAdhuonI AMkhamAM AMsu AvI gayAM hatAM. [50] "saMsAramAM sArabhUta strI che." saMgha laIne nIkaLelA saMghapati vastupALa sthaMbhanatIrtha AvyA tyAre pArzvanAtha prabhunAM darzana karatAM ekAkAra banI gayA. vastupALanI prabhubhaktinI ekatAnatA joI caityavaMdana karatAM eka munirAjanA mukhamAMthI kAvya-paMkti nIkaLI gaI : asmina asAra saMsAre sAruM sAraMgalocanA (asAra evA saMsAramAM sArabhUta hoya to te strI che.) A sAMbhaLatA ja vastupALanA hRdayamAM Azcarya sAthe duHkha thayuM. teo saMgha prayANanA divasa sudhI munivarane vaMdanA karavA upAzraye na gayA. chelle divase munivarano bheTo thaI jatAM, munivare AgaLanuM pada uccAryuM : ya kukSiprabhavA e te vastupALa ! bhavadazA : (jenI kUkhethI, te vastupALa ! tArA jevAono janma thayo che.) A khulAso sAMbhaLI vastupALanuM zira jhUkI gayuM. [51] somabhaTTa ane aMbikA somabhaTTa brAhmaNanI patnI custapaNe jainadharma pALatI hatI; tenuM nAma aMbikA hatuM. sAsarAmAM te jainadharmanuM pAlana kare te koIne gamatuM na hatuM. AthI tene badhA ya khUba trAsa detA hatAM.
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ 145 jaina itihAsanI jhalako eka vAra koI jaina sAdhu ghera padhAryA. aMbikAe bhAre bhaktibhAvathI gharamAM tAjI banAvelI badhI mIThAI bhikSApAtramAM nAkhI dIdhI. sAMje somabhaTTa vipra ghera Avyo tyAre tene A vAtanI khabara paDI. teno krodha AsamAnane AMbI gayo. aMbikAnI sAsue mIThuM maracuM bhabharAvIne badhI vAta karI hatI. hAthamAM ghaNA laIne aMbikAne mAravA doDyo. AthI gabharAI gayelI aMbikA be ya bALakone bagalamAM laIne jaMgala tarapha nAsI gaI. A bAju badhA rAte jamavA beThA tyAre rasoDAmAM mIThAI to patarALAmAM eTalI ne eTalI ja dekhAI. AthI aMbikAnAM sAsu vagerene khAtarI thaI ke vahune cokkasa koI devI madada jaNAya che. athavA tenA nirmaLa zIlano A prabhAva che. pazcAttApa karato somabhaTTa jaMgala tarapha doDavA lAgyo. jyAre te aMbikAnI lagabhaga najadIkamAM Avyo tyAre aMbikA koI jhADanI ghaTAmAM rAtavAso karavAnI goThavaNa karatI hatI. e jhADa uparathI doDatA AvI rahelA patine joIne tene bhaya lAgyo ke pati hajI paNa tene mArI nAMkhaze. AthI be ya bALakone laIne dhabAkI karatI te kUvAmAM paDI. teNe temanAtha bhagavAnano japa zarU karI dIdho. thoDI ja vAramAM te mRtyu pAmIne manAtha prabhunI zAsanadevI aMbikA banI. have somanAtha bhaTTa moDo paDI gayo hato. aMbikA ane be bALakonAM maDadAM pANI upara taratAM teNe joyAM. teNe saMsAravirakta thaIne saMnyAsa lIdho. e ja aMbikA devInA vAhana tarIke te devalokamAM janma pAmyo. [25] "eka samayamAM keTalA upayoga ?'nI bhinna mAnyatA pU. jinabhadragaNi kSamAzramaNa mahArAjA AgamapradhAna vAdI hatA. jyAre 5. siddhasena divAkarasUrijI mahArAjA tarkapradhAna vAdI hatA. prathama pUjyazrInI e mAnyatA hatI ke kevaLajJAnIne kevaLa jJAna ane kevaLadarzanano upayoga vArApharatI hoya, tyAre dvitIya pUjyazrInI mAnyatA e hatI ke te baMneno upayoga ekIsAthe hoya. divAkarasUrijInA matanuM khaMDana jinabhadragaNivare svabhASyamAM karyuM che. Ama chatAM divAkararijIe jinakalpasUtranI carNimAM temanI stuti karI che.
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 jaina itihAsanI jhalako | svamatanI sthApanA karavA chatAM paramatanA pratipAdaka tarIke koI tiraskAra bhAva nahi ! [53] rAjA meghanAda e rAjAnuM nAma meghanAda hatuM; tenI rANInuM nAma madanamaMjarI hatuM. teNe dharaNendra divya vastra ApyuM hatuM. tenA prabhAvathI karoDonI kamANI thatI hatI. AthI lAkho sonAmahoronuM teNe garIbone dAna ApyuM hatuM. hajAro jinamaMdironuM nirmANa karyuM hatuM. tamAma jainonA kara mApha karyA hatAM. keTalAya sAdharmikone koTipati banAvyA hatAM. hareka parvatithie traNa hajAra rAjAo sAthe rAjA meghanAda pauSadha karatAM hatAM. [254] paMkapriya kuMbhAra ayodhyAmAM eka vAra jitArI nAmano rAjA hato. tenI rAjadhAnImAM paMkapriya nAmano kuMbhAra raheto hato. tenAthI koInuM saheja paNa sAruM jovAtuM na hatuM. tevuM kAMI dekhAya eTale te IrSyAthI cIso pADe ane chAtI mAthuM jorajorathI kuTavA lAge. AthI tenA putroe tene jaMgalamAM makAna banAvI ApIne tyAM rAkhyo hato, jethI koInuM sukha tene jovuM na paDe. paNa kamanasIbe eka vAra koI garIba gharanI rUpavatI kanyA sAthe lagna karIne rAjA te vanamAM tene laIne pharavA nIkaLyo. paMkapriyanA ghara AgaLathI teno ratha nIkaLyo. te ja vakhate rAjAe rANIne pUchyuM ke "boranA jhADa kevAM hoya ?" rANIe kahyuM ke, "have to e badhuM huM bhUlI gaI chuM." A sAMbhaLIne, "garIbanI dIkarI ATalA badhA vaibhavamAM mahAle ?' e IrSAthI prerAIne cIso pADatA paMkapriye pAsenI paththaranI zIlA sAthe potAnuM mAthuM aphALyuM. bicAro tatkALa marI gayo ! re ! IrSyA ! kevo bhayaMkara doSa ! [255] rAjA thatA pahelAM kumArapALano trAsa pATaNamAM siddharAjanA mRtyunA samAcAra nAsatAM-bhAgatAM kumArapALane maLyA. have teNe nirAMtano dama kheMcyo. teNe pATaNa tarapha prayANa zarU karyuM. teNe chello rAtavAso kaDIgAmanA devamaMdiramAM karyo. tyAM rAtre koTavALa Avyo. kumArapALane cora samajIne teNe DhoranI jema mAra mAryo. mAtra potaDI jeTaluM rahevA daIne badhuM lUMTI lIdhuM. ane....kamAla ! bIje di pATaNamAM kumArapALanA nAmano DaMko vAgavA lAgyo.
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako 147 [56] vardhamAnasUrijIne devIno saMketa jainAcArya vardhamAnasUrijI vallabhIpuramAM birAjatA hatA. eka vAra zauca mATe bahAranI bhUmie gayA tyAM koI yuvatIne raDatI joIne temaNe kAraNa pUchyuM. teNe kahyuM, "TUMka samayamAM ja A nagarIno bhaMga thavAno che mATe tame badhAM jaladI nIkaLI jAo "tame bhikSAmAM vahoreluM dUdha kAle lohI thaI jAya to mArI vAta sAcI mAnajo. e dUdha jayAM sudhI pAchuM dUdha na dekhAya tyAM sudhI tame cAlyA ja karajo." aDhAra hajAra bharelA gADA zrAvakonI sAthe sUrijIe vihAra karyo. jyAre sahu moDherA AvyA tyAre te raktavarNa dUdha cetavaNuM thayuM. AthI tyAM sahue mukAma karyo. [25] kumArapALa ane ajayapALanA mRtyuno samaya kumArapALanuM mRtyu vi. saM. 1229mAM thayuM. tyAra bAda tenA bhAI mahipAlano putra ajayapALa rAjA thayo. te krUra, AtatAyI ane jinadharmanA kaTTara dezI rAjAno rAjyakALa mAtra traNa varSano hato. te khUba ja kharAba rIte vi. saM. 1232mAM mRtyu pAmyo. tyArabAda teno bALaputra mUlarAja gAdI upara Avyo hato. [58] vajasvAmIjI ane jAvaDazA mahuvAnA bhAvaDano dIkaro jAvaDazA hato. jainAcArya vajasvAmIjIe tene bAra varSa thayA kyAMya patto lAgato nathI jo A kAma patI jAya to tIrthoddhArano lAbha cokkasa laI zakAya. koNa jANe sUrijIe kevA AziSa ApyA ! bIje ja di, aNadhAryA vahANonA vAvaDa maLI gayA. tenA mAlanI tamAma milakata jAvaDazAe tIrthoddhAramAM lagAvI dIdhI. jAvaDanuM sAsaruM gheTImAM hatuM. [259] vajasvAmIjInA janma vagerenI sAlanoMdha vajasvAmIjIno janma vIra saM. 496mAM, 504mAM dIkSA, 548mAM yugapradhAnapada, 584mAM svargavAsa pAmyA. temanA paTTadhara vajasenasUrijI mahArAjA hatA. temano janma vIra saM. 492mAM, 501mAM dIkSA, 584mAM gacchanAyaka pada, 617mAM yugapradhAna pada ane 620mAM svargavAsa thayo. temanuM 128 varSanuM AyuSya hatuM, 119 varSanI dIkSA paryAya hato.
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 jaina itihAsanI jhalako vajasvAmIjInA pitA dhanagiri dIkSArthI hovA chatAM temane vaDIlonA AgrahathI sunaMdAnI sAthe lagna karavAnI pharaja paDI hatI. te sagarbhA thatAM ja dhanagiri dIkSAnA mArge cAlI nIkaLyA hatA. [26] pItho ane ghIno vepAra mAMDavagaDhanA maMtrIzvara pethaDazAnA bhUtakALanI A vAta che. pitA dedAzAhe lAkhonI saMpatti sAta kSetramAM vAparI nAMkhI ane suvarNasiddhino pATha putra pethaDane Apyo. kamanasIbe suvarNasiddhi thaI nahi. eTale pethaDa bhayAnaka garIbImAM phasaDAI paDyo. keTalIka vAra to tene khAvAnA paNa phAMphAM paDatAM hatAM. AvI sthitimAM te mAMDavagaDhamAM Avyo. tyAM gyAsudIna nAmano bAdazAha rAja karato hato. cIMtharehAla dazAmAM nagarapraveza karatAM zukana sArA thatAM teno jIva kAMIka AzAyeza pAmyo. teNe thoDI madada laIne ghInI dukAna karI. tenI prAmANikatAne lIdhe dukAna jAmI gaI. eTaluM ja nahi paNa tenA tAjA zuddha ghIno bAdazAha gyAsudInane paNa AvazyakatA paDI. roja dAsI dukAne Ave, ane bAdazAhanA kuTuMba mATe ghI laI jAya. AmAM pIthA (pethaDa)ne eka muzkelI pedA thaI. dAsI game tevA samaye moDI moDI paNa ghI levA Ave eTale pIthAne jina pUjAmAM paNa vikSepa thavA lAgyo. paisA karatAM prabhupUjAnuM tene mana ghaNuM mahattva hatuM. eka dI dAsIne ghI ApavAnI nA pADIne dhamakAvIne kADhI mUkI. pItho tenI pAchaLa pAchaLa ja cAlyo. jevI dAsIe bAdazAhane phariyAda karI ke pItho paNa tyAM hAjara thaI gayo. teNe kahyuM, "paravaradigAra ! meM Aje jANI joIne ApanI dAsInuM apamAna karyuM che. A rIte Apa roja mAruM ghI maMgAvo cho paNa mane bhaya che ke koka dI, koI verI A ghImAM jhera bheLavI de to ? AnA karatAM Apane tyAM ja gAyo rAkhIne valoNuM karAvIne roja tAjuM ghI meLavAya to kevuM sarasa ? Apa A rIte ja dhI prApta karo evI A sevakanI namra vinaMtI che." bAdazAhane pIthAnI vAta haiyAmAM barAbara paDI gaI. temaNe teno amala karyo. AthI pIthAnI jinapUjA barAbara jAmI gaI. bhagavaMtanI bhaktimAM te rasataraboLa thavA lAgyo.
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako 149 A bhaktinA puNyapratApe ja pIthAne mAMDavagaDhanA mahAmaMtrI pethaDazA banAvyA haze ? [261] jhAMjhaNazAnI dIkarI upara siddharAjano zubha prema pethaDamanvIno stra jhAMjhaNa hato. tenI dIkarIne siddharAje potAnA khoLAmAM besADIne potAnI dIkarI tarIke jAhera karI hatI. eka dI' dIkarIne "kAMIka' mAgavA mATe siddharAje kahyuM. teNe kahyuM, "huM jyAM lagI jIvuM tyAM sudhI tamArA dareka gAmamAMthI mane eka tolo sonuM maLatuM rahe tevo prabaMdha karavo." AmAM dara varSe tene aDhAra lAkha, bANuM hajAra tolA sonuM maLatuM. A tamAma dravyano sArA mArge vyaya karI devAmAM Avato. A dravyamAMthI sAta so nUtana jinAlayonAM nirmANa paNa karavAmAM AvyAM hatAM. [262] tapasvI kRSNarSi kuvalayamAlAnA kartA udyotanasUrijI thayA. temanA guru bhAI kRSNarSi hatA. teo varSamAM chatrIsa divasathI vadhu divasa khorAka letA nahi. zeSa tamAma divaso upavAsa karatA. AthI temanA zarIranI tamAma vastu - maLa, mUtra, pasIno, thuMka vagere auSadha banI gayela hatAM. temanA caraNanA prakSAlananA pANIthI sarpaviza dUra thaI jatuM. nAgorathI bhinnamAla sudhImAM temaNe jyAM jyAM pAraNA karyA tyAM tyAM bhaktoe navuM jinAlaya banAvyuM hatuM. temanA tapathI prabhAvita thaIne aneka jainetara rAjAo tathA zrImaMtoe jainadharma svIkAryo hato. aneka brAhmaNoe jaina-dIkSA lIdhI hatI. kRSNarSi ghaNo samaya smazAnamAM besIne dhyAnamAM rahetAM hatAM. [263] vanarAjano bAlyakALa vikramanI AThamI sadImAM - 752nI sAlamAM vanarAjano janma thayo hato. 802mAM pATaNanuM zilAropaNa thayuM te pUrve te bahAravaTuM karato hato. eka vAra kAkara gAmamAM kaI zrImaMtane tyAM te corI karavA gayo. dahIMthe bharelA vAsaNamAM teno hAtha paDI jatAM teNe te gharamAM corI na karI paraMtu AkhA gAmamAM corI na karI, ane te tyAMthI nIkaLI gayo. savAre gharanA mANasoe dahIMmAM paDelI hastarekhAo joI, anei uttama rekhAo joIne badhA stabdha thaI gayA. 'koNa uttama AtmA e . haraDe
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 jaina itihAsanI jhalako ApaNe tenuM Atithya paNa na karyuM ?' A vicArathI sahu kheda karavA lAgyA. A vAtanI vanarAjane khabara paDatAM te gupta rIte gharanA zeThane maLyo. zeThanI dIkarI zrIdevIe tene bhAI tarIke svIkArIne bhAre premathI jamADIne AziSa ApI ke, "tame vahelI take rAjA thajo." vanarAje kahyuM, "huM rAjA thaIza tyAre tArA hAthe rAjatilaka karAvIza." vanarAje te vacana pALyuM. vanarAjanA bAlyakALathI jIvana ghaDataramAM jainAcArya zIlaguNasUrijIno moTo phALo hato. [264] pAsilanuM jinAlaya-nirmANa | vi.saM. 1183mAM vAdidevasUrijI mahArAjanA upadezathI siddharAja jayasiMhe rAjavihAra nAmanuM jinAlaya banAvyuM hatuM. tenI AdinAtha prabhujInI pratimA paMcyAsI aMgulanI hatI. ekadA ArAsaNa gAmano rahevAsI pAsila te maMdire pUjA karavA Avyo. pUjA bAda te pratimAjInuM mApa levA lAgyo. te vakhate nevuM lAkha sonAmahoranA svAmI chADA zeThanI bAlavidhavA dIkarI hasumatI tyAM caityavaMdana karatI hatI. pAsilane pratimAjInuM mApa leto joIne teNe pUchayuM, "zuM tamaneya AvI virATa kadanI pratimAjI bharAvavAnA bhAva jAgyA che ?" vyaMgamAM bolAyelI A vANIne garIba pAsile gaMbhIratAthI upADI lIdhI. teNe kahyuM, "hA... temaja che. paNa tenI pratiSThAvidhi vakhate tamAre hAjara rahevuM paDaze." Ama kahIne pAsila ghera gayo. teNe dasa upavAsa karavApUrvaka aMbAjInI ArAdhanA karI. temaNe pratyakSa thaIne sonAmahoronuM nidhAna batAvyuM. ane pAsalanI bhAvanA pUrNa thaI. tevI ja pratibhAvALuM jinamaMdira banAvyuM. vAdidevasUrijI mahArAjAnA haste aMjanazalAkA pratiSThA karAvI. dharmanA bhAI tarIke svIkArelA pAsilanA A prasaMge hasumatI paNa hAjara rahI. tyArabAda hasumatIe paNa nava lAkha sonAmahorano jinaprAsAda banAvyo. [25] kumArapALa ane kuLadevI kalikAlasarvajJa bhagavAna hemacaMdrasUrijIno punita yoga prApta karIne rAjA kumArapALe jainadharmano svIkAra karyo hato. paraMparAthI cAlI AvelI kuLadevInI pUjAno tyAga karI dIdho hato.
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 151 jaina itihAsanI jhalaka kumArapALe kuLadevI pazubhoga ApavAnuM baMdha karyuM. ethI kuLadevI kopAyamAna thaI. eka vakhata teNe kumArapALane kahyuM, "tamAre kuLa paraMparAthI cAlI AvatI pazubhoga Apavo ja paDaze." kumArapALe spaSTa zabdomAM jaNAvI dIdhuM ke, "kuLadevI ! tame jagadarjanI kharAM ke nahi ? jo tame jagatanA "jIvonI mA ho to tame tamArA ja bAluDAMonuM balidAna iccho cho ? A to kadI saMbhave nahi. kuLadevI ! dharma to nirdoSa jIvonI rakSAmAM ja che. sarva jIva pratyeno karuNAbhAva e ja dharmanuM svarUpa che. mArAthI jIvadayAnA dharmanI avahelanA nahi ja thaI zake. tame kaho to te khAtara aDhAra dezanuM svAmitva paNa tyAgI devA huM A ja paLe taiyAra chuM. paraMtu e hiMsAnuM pApa to mArI pAse koI paNa rIte karAvI zako tema nathI. mArA A dRDha nizcayane koI paNa devAtmA calAyamAna karI zake tema nathI e vAtanI tame hamaNAM ja noMdha karI lejo." kumArapALanI koLAphADa sApha vAta sAMbhaLatA ja kuLadevIe krodhathI kaMpavA lAgI eNe potAnuM trizULa ugAmyuM. ane kumArapALanI chAtImAM jhIkyuM ! e ja paLe rAjA kumArapALanA dehamAM baLatarA utpanna thaI ane te vadhatI cAlI. enI sAthe AkhAya zarIramAM koDha phelAto gayo. paNa zarIramAM UpaDelA asahya dAhanI A paramAtane kazI ciMtA nA hatI.; Akhoya deha vikRta banyAno paNa ene koI aphasosa na hato. paNa enuM mana kahetuM hatuM ke, "nIrogItA bhale jatI rahI... rUpa paNa bhale cAlyuM gayuM. kazo vAMdho nahi; paNa A duniyAnA lokone jyAre e vAtanI khabara paDaze ke mithyASTi kuLadevI kaMTakezvarInA trizULano A prabhAva che.. tyAre lokonA aMtaramAM mithyAdharmanI balavattAnI kalpanA jAgaze... kalikAlasarvajJa bhagavaMta jevA mArA guru upasthita hovA chatAM kAMI na karI vadhyA . evI kalpanA karIne saddharmanI nirbaLatA kalaghI nAMkho. ararara..! vItarAga bhagavaMtone mahAbalavAna dharma paNa nirbaLa tarIke paMkAze ? ane mizrAdraSTino nirmAlya dharma prabhAvaka gaNAze ? aho ! A rIte to kevuM bhayaMkara zAsanamAlitya comera vyApI jaze ? nahi, nahi. e pApa to kada prasaravA nahi dauM. lokone A vAtanI jANa thAya e pahelAM ja vahelI savAre citA khaDakIne baLI marIza." rAjA kumArapALe zAsanamAlityanuM pApa nivAravA mATe agnipravezane
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 152 jaina itihAsanI jhalako nirNaya karI lIdho. tarata maMtrIzvarane bolAvIne potAno aphara nirNaya pragaTa karyo. dharmAtmA maMtrI tyAMthI nIkaLIne sIdhA bhagavAna hemacaMdrasUrijInI pAse gayA. saghaLI bInAthI vAkepha karyA. bhagavaMte kahyuM, "rAjAne ciMtA karavAnI kazI jarUra nathI." pachI temaNe jaLane maMtrita karIne ApyuM ane kahyuM, "A jaLanA siMcana mAtrathI rAjAne Arogya ane rUpa baMne prApta thaI jaze." maMtrapUta jaLa laIne maMtrIzvara rAjA kumArapALanI pAse pahoMcI gayA e jaLano chaMTakAva karatAM dAha zAnta thaI gayo ane rUpa punaH prApta thaI gayuM. [266] nannasUrijI ane goviMdasUrijI bappabhaTTasUrijI e samayanA prakhara zAsana-prabhAvaka hatAM. eNe AmarAjane dharmasanmukha banAvyo hato. vidharmI AmarAjane jaina dharmathI prabhAvita karIne enA dvArA apUrva kAryo karatA rahetA hatA. eka divasanI vAta che. bappabhaTTasUrijIne AmarAje prazna karyo, "bhagavAna ! vartamAnakALamAM ApanI haroLamAM besI zake evA samartha koI munirAja haze kharA ?' suMdara praznano suMdara pratyuttara vALatAM munirAje kahyuM, "zeranA mAtheya savA zera hoya ja ! rAjanuM maneya TapI jAya tevA eka nahi be-be AcAryo che." prabho ! hAla teo kyAM birAje che ? mAre te prabhAvaka puruSanA tarata darzana karavAM che." bhAre ajAyabI ane utsukatA sAthe rAjAe sAme pUchyuM. rAjana ! hAla teyo be ya moDherAmAM che. temanA nAmo che. nannasUri ane goviMdasUri." bIje ja divase moDherA javAno AmarAje saMkalpa karI lIdho. prabhAta thayuM. saMpUrNa vezapalaTo karI laIne AmarAja ghoDA upara caDhI beThA. eDI mArI ne pavanavege ghoDo upADyo. e samaye vyAkhyAna cAlI rahyuM hatuM. dharmarasika loko kIDiyArAnI jema UbharAyAM hatAM. cUpakIthI AvIne Ama rAjA e medanImAM ja besI gayA. paNa... A zuM ? vyAkhyAtA munirAja to kAmasUtranuM varNana karI rahyA hatA. jema jema e viSayanuM UMDANa te pakaDatA gayA tema tema rAjAnA aMtaramAM jAgeluM ghamasANa vadhatuM cAlyuM.
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako 153 enA manamAM zaMkA-kuzaMkAonA dhADedhADAM UtaravAM lAgyAM. "re ! A zuM sAMbhaLI rahyo chuM ? kAmasUtranuM AvuM varNana karanAra kadI brahmacArI hoI zake ? asaMbhava, aneka rUpasundarIone bhoktA huM rAjA Ama - je nathI jANato enuM hRdayagama varNana A sAdhu karI rahyA che. nahi, nahi. kAmabhoganA anubhava vinA ATalI hada sudhInuM chellAmAM chellI bAbatanuM varNana saMbhavI zakatuM ja nathI ! mArA upakArI guru A sAdhune pArakhavAmAM bezaka niSphaLa gayA che ! dhikkAra ho A sAdhune ! enA veSane ! enI vidvattAne !" rAjA Ama adhavacamAM ja Ubho thaI gayo. eNe ghoDo mArI mUkyo. nagaramAM jaIne rAjabhavanamAM na jatAM sIdho upAzraye gayo. sUrijIne saghaLI vAta karI. ' sUrijI pAmI gayA ke rAjA doDatI gADIe caDavA gayo eno ja A pratyAghAta Avyo che. pelA vaktA ni virAganI imAratane majabUta karavA mATe kAmavarNanano pAyo vadhu UMDo laI jatA hatA. jeTalo pAyo UMDo eTalI imArata UMcI ane majabUta.... paNa rAjA te pAyAnA ja darzanamAM rahI gayo. adhUrI vAta mUkIne doDI Avyo. saDo kADhavA peTa to cirAI gayuM paNa TAMkA mAravAnA rahI gayA. pachI to honArata ja thaI jAya ne ? bhAre thaI gaI... eka paLamAM najara sAmethI saghaLuM pasAra thaI gayuM. zAsanamAlijanA bihAmaNA bhUtano paDachAyo emanI najare taravA lAgyo. have zuM thAya ? eka paLa vicAra karIne teo svastha thaI gayA. sUrijIe kahyuM, "rAjan ! tArI bhUla thAya che." nA, nA, guruvarya ! e zravaNa svapna hatuM ke satya teno nirNaya karavA meM tyAM ja mArI jAtane cUMTIo bharI hatI. mane pAkI khAtarI thaI che ke kAmanuM AvuM varNana karanAra mANasa vyabhicArI ja hovo joIe. hAya ! AvA jaina sAdhuo ! UjaLAM vastramAM kALAM kAma !" paNa bhramaNA thayAnI khUba Agraha sAthe jaNAvAyelI vAtano rAjA Ama inakAra na karI zakyo. keTalAka divasa bAda pharI eka vAra moDherA jaI AvavAno sUrijIne teNe kola Apyo. A bAju sUrijIe te AcAryone saghaLI bInAthI vAkepha karyA. "ati'no
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 jaina itihAsanI jhalaka parityAga Avazyaka jaNAvyo banI gayelA zAsanamAlinyanuM nivAraNa karavAnI satvara AvazyakatA jaNAvI. rAjA Amano pharI tyAM AvavAno divasa jaNAvyo. A badhuM jANIne beya AcAryone thoDI vAra Azcarya thayuM. khera ! je banyuM te banyuM. bhale ghA lAgI gayo. jenAthI ghA lAgyo che te ja malamapaTTA karaze. ane... e divasa AvI gayo. rAjA Ama pharI gupta veze moDherA pahoMcI gayo. Aje bharata bAhubalinA jIvanaprasaMganuM varNana cAlatuM hatuM. vAta AgaLa vadhatI cAlI. rAjA bharate dUta bAhubali pAse mokalela jaNAvyo. dUta ane bAhubali vacce thayelI TapATapI jaNAvI. yuddhanI nobato bajI gaI. raNaziMgA phUMkAI gayAM ! bhATa-cAraNo yuddhavIrone sAbadA banavA mATe je rIte pANI caDAvatA enuM vyAkhyAtA munie varNana cAlu karyuM. e vIrarasanuM poSaNa evuM to AbehUba thA lAgyuM ke AkhI sabhA bhUlI gaI ke pote sabhAmAM beThelA zrotAo che, A upAzraya che. jyAM e vIrarasa parAkASThAe pahoMcyo ane gaganabhedI avAjo sAthe khUnakhAra yuddhano AraMbha thayo tyAM AkhI sabhA UbhI thaI gaI. "mAro mAro...kApo...kApo..." nA AvAjothI upAzraya gAjI UThyo ! rAjA Ame paNa myAnamAMthI talavAra kheMcI kADhI. virAgabhUmi yuddhabhUmimAM palaTAI gaI. dharmarasika zrotA yuddharasika yoddho banI gayo. mukha uparano zAntarasa nAsI gayo. vIrarasa tyAM pharI vaLyo. jANe bAjI hAtha bahAra thaI gaI ! rAjA Ama pAchaLa Ubho rahI na zakyo ! talavAra vIMjhato sahunI mokhare AvI Ubho ! ene jotAnI sAthe ja AcArya bhagavaMte kahyuM, "sabUra ! rAjA Ama ! sabUra. A yuddhabhUmi nathI, A to che dharmabhUmi ! jaMga khelavo hoya to karmazatru sAthe khelo ! tyAM A tahevAra bukI che ! myAna karI do ene. tyAM A vIrarasa nIrasa che. dUra karo ene. tyAM A yuddhakaLA buThThI che. virAgakaLA ja tyAM vijaya pamADI zake." rAjA Ama stabdha thaI gayo. pote kyAM che ane koNa che e hakIkatathI sabhAna thaI gayo. zrotAo paNa vIrarasane poSavAnI adbhuta kaLAthI daMga thaI gayA.
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako 155 rAjA Ame hAtha joDIne pUchayuM, "prabhu ! yuddhakaLAno Ape anubhava karyo nathI, chatAM ATaluM adbhuta nirUpaNa ? ke mArA jevo sabhAna mANasa paNa e vIrarasanA poSaNamAM taNAI jAya ane myAnamAMthI talavAra kheMcI kADhe !" sasmita vadane AcArya bhagavaMte kahyuM, "rAjan ! tadana kharI vAta ! yuddhakaLAnA anubhava vinA ya AvuM nirUpaNa meM karyuM temAM gurukRpAno prabhAva che ? zAstramAM dareka rasanuM AbehUba varNana Ave che. mATesto te divase meM kAmarasanuM varNana karyuM hatuM ne : paNa huM thoDo ja kAmazAstranuM anubhavajJAna pAmyo chuM ?' AcArya bhagavaMtanuM chelluM vAkya sAMbhaLIne rAjA coMkI gayo ! eka prakhara pravacana-prabhAvaka AcArya bhagavaMtanA jIvana mATe karI nAMkhelI aghaTita vicAraNA mATe tenuM aMtara pazcAttApanA mahAnalathI baLavA lAgyuM. rAjA Ama AcArya bhagavaMtanAM caraNomAM mAthuM mUkI dIdhuM. peTa kholIne saghaLI vAta kahI. enI AMkhamAMthI daDadaDa AMsu vahI javA lAgyAM. AcArya bhagavaMta to kSamAzramaNa hatA. emanI sAdhutA kSamAnA prANathI dhabakatI hatI. avairanA e ArAdhaka hatA. emaNe udAra dile kSamA ApI. zAsanamAlityanA amaMgaLa pApanuM vAdaLa vIkharAI gayuM. jinazAsanano sUrya enAM tejakiraNothI dharatItala upara sarvatra chAI gayo. [26] siddhasenasUrijI ane cittoDano staMbha, pArAMcita prAyazcitta eka vakhata siddhasena divAkarasUrijI citoDa gayA hatA. cetyAnAM darzana karatAM eka caityanA staMbha tarapha temanI dRSTi paDI. ekITase thaMbha tarapha joIne najIkamAM UbhA rahelA vRddha AdamIne pUchayuM, "A staMbha zeno banelo che ? ITonoya nathI jaNAto ane paththaranoya nathI lAgato. vaLI ene A sthAne kema Ubho karavAmAM Avyo che ?" bujharga AdamIe kahyuM, "bhagavan! lokavAyakA evI che ke A staMbha auSadhiono banelo che. enI aMdaranA polANanA bhAgamAM pUrvAcAryoe rahasyamaya vidyAgrantho mUkelA che. staMbhanuM mukha auSadhiothI baMdha karavAmAM AvyuM che. ghaNA prayatno karavA chatAM e mukhadvAra UghaDatuM nathI." ' sUrijI staMbhanI najIka sarakyAM, enuM mukhadvAra suMdhyuM. kaI auSadhiono enI upara lepa karavAmAM Avyo che te sugaMdhamAtrathI temanA khyAlamAM AvI
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 jaina itihAsanI jhalako gayuM. e badhI auSadhi maMgAvIne teno lepa te mukhadvAra upara karAvatAMnI sAthe ja dvAra khUlI gayuM. aMdarathI eka pustaka nIkaLyuM. sUrijIe ene hAthamAM lIdhuM ane kholyuM. enA prathama pRSTha upara be vidyA lakhelI. eka hatI, suvarNasiddhi aMgenI bIjI hatI, sarasavI. (sarasavanA jeTalA dANA maMtrIne pANImAM nAMkhavAmAM Ave teTalA ghoDesvAra utpanna thaI jAya.) sUrijI bIjuM pAnuM kholavA jAya che tyAM gebI vANI thaI. "basa ! thobhI jAo. ATalAthI jagatanI sevA karo.sUrijIe pustaka yathAvat mUkI dIdhuM. ekadA teo karmArapura nagaramAM gayA. sUrijInA asAdhAraNa prabhAvathI AkarSAIne nagarano rAjA devapALa temanI pAse AvavA lAgyo temano bhakta thaI gayo. eka vAra paDozano zatrurAjA vijayavarmA ekAeka trATakyo. rAjA devapALa bhayabhIta thaI gayo. sUrajIe tene AzvAsana ApyuM. sarasavI vidyAnA baLathI virATa azvadaLa khaDuM karI dIdhuM. rAjA vijayavarmA e sainyane joIne ja bhayabhIta thaI gayo. jenuM azvadaLa ja ATaluM moTuM che tenAM bIjAM daLI kevaDAM haze ? e rAtorAta palAyana thaI gayo. sUrajIe A prabhAvathI rAjA devapALa to atyanta Azcaryamugdha thaI gayA. bhagavad ! A upakArano badalo zI rIte vALI zakAya ? kevuM ahiMsaka yuddha Ape khelI nAkhyuM ! mane kevo bhavya vijaya apAvyo ?" rAjA devapALe sUrijIne kahyuM. ' sUrijIe kahyuM. "upakAranI vAta javA de. paNa tArA AtmAnA upakAra mATe tuM vItarAga sarvajJa bhagavaMtoe dekhADalo jinadharma svIkAra.' sUrijInI niHspRhatAnI Tocane rAjA devapALanuM mastaka jhUkI gayuM. teNe jinadharma svIkAryo ! sarvatra jinadharmanI behada prazaMsA thavA lAgI. agaNita AtmAo samyaktvAdi amUla dharmo pAmyA. rAjA devapALa sUrijIne sadA sAthe ja rAkhavA lAgyo. sUrivara paNa enA dvArA zAsanaprabhAvanAnAM koDIbaMdha kAryo karAvavA lAgyA. samagra pRthvItala upara jinadharmanI jayapatAkAo khoDaMgAtI cAlI. eka vakhatanI vAta che. sUrivara UMDA ciMtanamAM garakAva thaI gayA che.
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalaka 157 sarvajIvane zAsanarasI karI devAnI bhAvanA emanI rageragamAM vyApI gaI che. vicArano eka jhabUko AvI gayo ! tALI pADatAM ja sUrivara svagata bolyA, "gaNadhara bhagavaMtoe jinavANIne prAkRta bhASAmAM maDhI lIdhI ! lokabhASA prAkRta che mATe ja sahune saraLatAthI e bhASAsUtro samajAI jAya e vAta tadana sAcI. paraMtu ethI e sUtronuM gaurava kyAMthI rahe ? enuM mAnasanmAna keTaluM thAya ? arthaghana sUtronI arthaghanatA lokabhASAmAM to pravAhI banI jAya ! jo ApaNe enuM arthagAMbhIrya jALavI ja rAkhavuM hoya to e sUtrone saMskRta bhASAmAM rUpAntarita karI devA joIe prAkRta e prAkRta ane saMskRta e saMskRta. enI majA ja nyArI. arthagaurava emAM ja ghanatA pAme. mAro vicAra suMdara che ne ! zAstraviruddha to nathI ja ne ?' aMtarane Takoro mArIne sUrivare manomana samajI lIdhuM ke "nahi, emAM kazuM ya zAstrabAhya nathI." paNa vaLI eka vicAra jhabUkI gayo : "nA, huM game tema toya chadmastha. mArI paNa bhUla kAM na thAya ? Aja pUrve to keTalAya dhuraMdhara vidvAna, suvihita gItArtha, adhyAtmanA sAgara zA AcAryo bhagavAna sudharmAsvAmIjInI pATane dIpAvI gayA. koIe A vicAra karyo nathI. kyAM huM alpajJa ! ane kyAM e pujanIya zAstronA marmajJo ! kyAM mArI zAsanasevA ane kyAM emanI nasanasamAM pariNamI gayelI zAsanavaphAdArI ! prAkRta bhASAmAM ja sUtro bolAtI paraMparA eya zAstra ja che ne ? mArga be che - eka zAstra ane bIjI vihita gItArthacarita paraMparA ! zAstramAM na maLatI hoya tevI paNa e paraMparAmAM jIvatI jovA maLatI vAtoAcaraNAo-e paNa zAstra ja che ke bIjuM kAMI ? hA, kadAca khoTI paNa koI paraMparA cAlI paDI hoya teya bane. saMbhava che ke zAsananAM aneka kAryomAM vyasta rahetA e mahAtmAoe koI vAtane najaramAM na paNa lIdhI hoya ! jarUra AvuM saMbhavita che. paraMtu mAre paraMparAne ekadama khoTI mAnI levI zI rIte ? ane khoTI kadAca hoya to mane ekalAne e paraMparA palaTAvavAno adhikAra kharo ? vidyamAna gItArtha bhagavaMtonI upasthitimAM sakaLa saMghane bhego karuM. mArI vAta vinamra bhAve rajU karuM. sahu
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 jaina itihAsanI jhalako eka mate maMjUra kare to ja eno amala karuM. ekaladokala evuM sAhasa karI zake to e bhAre moTI avidhi gaNAze. je kadAca mane ahIM ja, A ja, jIvanamAM bhayaMkara ApattimAM haDaselI mUkaze. nA, nA. evuM duHsAhasa-pApa janama-janamanuM mArAthI to na ja thAya. vaLI AnI pAchaLa dAkhaloya kevo khoTo bese ? sahuM vicAra karaze ke jene je ThIka lAge te teNe karavuM. zAstrabAhya paraMparA lAge to tarata ja phagAvI devI. re to to sannATo vyApI jAya, jinazAsanamAM ! sahu sahunuM dhAryuM kare to koI paNa mANasa potAnuM dhAryuM karIne khedAnamedAna karI nAMkhe, bhadrakajIvonI dharmazraddhAne. bhayaMkara aMdhAdhUdhI macI jAya. pachI AvI suMdara ekasUtratA na rahe ! re, aneka bIjAM tattvone DhAMkavA mATe paNa navI AcaraNAonA jhaMDA UMcakAya ! enI sAme virodho jAge ! yAdavAsthaLI macI jAya. nA, nA, AvuM aghaTita huM kema karuM ? bhale mane eka vicAra AvI gayo. paNa saMgha to bhego karavo ja che. sahunI samakSa A vicAra mUkavo ja che. prastuta karyo. saMgha khUba ja vinIta hato. surivaranI AmanyAne e pUrI adabathI pALato. saMghamAM thoDI vAra gaNagaNATa vyApI gayo. aMte eka AdheDa umaranI vyaktie UbhA thaIne hAtha joDIne sUrivarane kahyuM, "prabho ! ApanuM mantavya e che ke gaNadhara bhagavaMta-musphita sUtrone saMskRta bhASAmAM pheravI nAkhavAthI enuM gaurava vadhaze. ApanuM mantavya ja barobara raho paraMtu amAro eka prazna che ke A rIte sUtronI prAkRta bhASA badalI nAkhavAthI sahune e sUtrono arthabodha durgama nahi banI jAya ! vastune ati suMdara banAvavA mAtrathI zuM ? jo te suprApya na banatI hoya to ! saMskRta bhASAnAM sUtro keTalAne samajAze ? arthajJAna vinA kriyAomAM upayoga keTalo jaLavAze ? zuM e ajJAna ane anupayogano doSabhAra ApanA zire nahi Ave ? "vaLI jo saMskRta-sUtraracanA ja vadhu ucita hatI to e bhagavaMtoe tema zAthI na karyuM ? emaNe je karyuM tenI viruddhamAM vicAra paNa karavAthI anaMta tIrthaMkaradevonI AzAtanAnuM kALuM pApa lalATe na aMkAI jAya zuM ? "gurudeva ! amane to lAge che ke Avo vicAra karIne Ape ApanA AtmAnuM ahita karyuM che." mahAkavi siddhasenasUrijInAM aMtaramAM A vicAra paDatAM ja sopo paDI
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ 159 jaina itihAsanI jhalaka gayo ! emanI bhUla tarata ja khyAlamAM AvI gaI ! "ahA ! mArA jevA AcAryapadanA gauravavaMtAsthAne rahelAthI AvI bhUla thaI ? A te kAMI nAnakaDI bhUla kahevAya ? re ! jhera khAvAno vicAra paNa eTalo ja jherI che kema ke emAMthI ja viSapAnanI pravRtti amalamAM Ave che. sakhta daMDa : sakhata prAyazcitta anivArya che ! bIjAone paNa mArI vAtane dhaDo bese ! pharI koI AvI gaMbhIra vaicArika bhUla na kare. ane jo tema kare to mAruM anukaraNa karIne sakhta daMDa pAmIne jIvanazuddhi kare. sUrivare upasthita saMghanI samakSa potAnI bhUla svIkArI lIdhI enI gaMbhIratA paNa jaNAvI ane saMgha pAse ja tenuM prAyazcitta mAgyuM. saMghe kahyuM, "prabho ! Apa khuda samartha jJAnI cho. A amAro viSaya nathI." thoDI vAra vicAra karIne sUrivare kahyuM, "mArI A gaMbhIra kSatinA prAyazcittarUpe mAre bAra varSa sudhI gacchabahAra tadana guptapaNe rahevuM. ghora tapa karavo, ane pAraNAmAM zuSka AhAra levo. bIjuM eka moTA rAjAne pratibodha karo. trIjuM, eka tIrthano uddhAra karavo." Akhoya upasthita saMgha A sAMbhaLIne stabdha thaI gayo. vahAlA sUrivara ! bAra varSa sudhI bhUgarbhamAM cAlyA jAya ! dhora tapa tape ! pAraNeya zuSka AhAra. le ! e badhI vAte amane zokAtura karI mUkyA. sahu hIbakAM bharIne raDavA lAgyA. paNa.... zAsananI avicchinna zubha maryAdAonA saMrakSaka sUrijI potAnA nirNayamAM avicala hatA. saMghanI saMmati laIne tyAMthI cAlI gayA. pUrAM sAta varSa sudhI guptapaNe rahyA. eka divasanI vAta che. ujjayinI nagarImAM mahAkAlezvara mahAdevanuM maMdira hatuM. divasanA savAranA praharamAM ja lokonA ToLeToLAM e maMdira tarapha jaI rahyAM hatAM. sahu kahetA ke e maMdiranI zivapiMDikA upara paga rAkhIne eka jaTAdhArI bAvo tyAM beTho che. rAjasevakoe e dUra karavA niSphaLa prayAso karyA. pachI thAkIne tenA baraDe koraDo vIMjhavA lAgyA to e bAvo to hasato ja rahyo, paraMtu bIjI bAju mahArAjA vikramanI rANIo emanA aMtaHpuramAM cIso pADavA lAgI ! loko AvI vAto karatAM jAya che ane e bAvAnAM darzanArthe doDyAM
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 jaina itihAsanI jhalako jAya che. bhAre ThaTha jAmI che. kolAhalano sumAra nathI. thoDI vAramAM mahArAjA vikrama jAte tyAM AvyA. temaNe kahyuM, "o muni ! zivapiDikAnI AvI AzAtanA kema karI rahyA cho ? emane to Ape namaskAra karavA joIe ne ?" bAvAe kahyuM, "jo namaskAra karIza to A zivapiMDikA ekadama phATaze. tane maMjUra che ?" vikrama saMmatisUcaka mAthuM halAvyuM. tarata ja bAvAe namaskAra karyA ane moTA dhaDAkA sAthe liMga phATyuM. bhagavAna pArzvanAthanI divya pratimA pragaTa thaI gaI. rAjA vikrama tarata ja paristhiti pAmI gayo. teNe sAzcarya pUchayuM, "zuM Apa koI jaina muni cho ? paNa veza to jogIno dekhAya che ?' "hA, huM jaina muni siddhasena divAkarasUri chuM" bAvAnA vepamAM rahelA sUrijIe kahyuM, varSo pUrvano itihAsa AMkha sAme khaDo thaI gayo. saMghe sUrijIne vInavIne sAta varSe ja pharI gacchamAM lIdhA. rAjA vikrama emano bhakta banyo. pAMca zlokonI prazasti saMbhaLAvIne rAjA vikramane pramudita karIne custa jaina banAvyo. eka vakhata sUrijIe zatruMjaya tIrthanuM mAhAsya samajAvyuM. rAjA vikrame vimalAcalano bhavya saMgha kADhyo, AkhA parvatano jIrNoddhAra karAvyo. pachI giranAratIrthanI yAtrA karI. banneya guru ziSya ujjayinI tarapha pAchA vaLyA. siddhasenasUrijInI prAyazcittarUpa traNeya pratijJAo pUrNa thaI. kevA hatA e zAsanaprabhAvaka sUrideva ke jemanA ekekA zloke rAjA vikrama ekekI dizAnuM samagra sAmrAjya caraNe dharyuM hatuM. chatAM teno asvIkAra karIne rAjA vikramane tenA hRdayamAM jinazAsana sthira karavAnuM kahyuM hatuM! jemaNe rAjA vikrama pAse siddhAcalajIno saMgha kaDhAvyo hato, jemAM pAMca hajAra AcAryo hatA, 70 lAkha zrAvaka-kuTuMbo hatAM ! A saMgha dvArA jemaNe gAmegAma apUrva zAsanaprabhAvanA karI hatI ! vaMdana ho e kavivara zAsanaprabhAvaka sUridevane ) [268] udo vANiyo ane sAdharmika bhakti e ati garIba hato, udo. garIbIno upAya karavA mATe te karNAvatImAM Avyo.
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalaka 161 na koI oLakha na koI lAgavaga. kyAM jAya ? e sIdho derAsare gayo. tenI sAthe tenuM AkhuM kuTuMba hatuM. badhAe maMdiramAM caityavadana karyuM. khUba suMdara rIte stavana bolyA; stuti karI, paccakakhANa karyuM. prabhubhaktimAM bhAvavibhora banelA kuTuMbanA ekAda paNa sabhyane peTanI Aga jaNAI nahi. jayAre teo maMdiramAMthI bahAra nIkaLyA tyAre lakSmIbAI nAmanI DozImAM temanI badhAnI sAdharmika bhakti karavA mATe ghera laI gayAM. DozImA dhanavAna to hatAM paNa khUba udAra dilanAM hatAM. temaNe evI suMdara AgatA-svAgatA karI ke ghaNA vakhate Aje AkhA kuTuMbe peTamAM TADhaka anubhavI. uda DozImAnA bhojanathI dharAyo hato te karatAM vadhu to tenA vAtsalyathI dharAI gayo hato. adhUrAmAM pUruM DozImAe potAnA ja bAjunA gharamAM traNa mahinA sudhI rahevAnI vAta karI. te daramyAna koI dhaMdho jAmI jAya to bIjuM ghara laIne tyAM rahevA javAnI goThavaNa karI zakAya. DozImAnI aMtaranI duvAthI badhA pAsA pobArA paDyA. traNa mahinAnI Avaka dvArA udAe DozImAnuM e ja ghara kharIdI lIdhuM. makAnane pADI nAkhIne navesarathI pAyo khodatAM sonAmahoro, ratno vagerethI bharapUra carU nIkaLyo. udAe DozImAne soMpyo temaNe sApha nA pADI, "meM jamIna sahita makAna vecI nAkhyA pachI A carU upara mAro haka kadI na hoI zake." DozImAno A nyAya hato. udo rAjasabhAmAM gayo. siddharAja jayasiMhe Ano nyAya karavA mATe mahAjanane bolAvyuM. mahAjane pheMsalo Apyo ke te dhananI mAlikI udAnI ja gaNAya. udAe mahAjanano pheMsalo ziromAnya to karyo paNa e badhA dhanamAMthI bhavya jinAlaya banAvI dIdhuM. AthI udAno yaza cAre bAju prasarI gayo enA kAraNe eno dhaMdho khUba vadhu jAmI gayo. teNe rahevA mATe moTuM makAna lIdhuM. dhanavAna udo have udayana zeTha banyo. rAjA karNadevanA mRtyu bAda siddharAje tene maMtrIpade besADyo. udayana zeTha have udayana maMtrI thayo. enI jinadharma pratyenI AsthA 2 bhuta hatI. e deva-guruno parama bhakta hato. enI dharmakhumArI to anokhI ja hatI.
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 jaina itihAsanI jhalako [269] akabaranI krUratAnA prasaMgo zI rIte AvA krUra ane ati ghAtakI akabarane jagadguru hIrasUrijI mahArAjAe sAva ahiMsaka banAvI dIdho haze ? kevuM haze emanuM cAritrabaLa? A bole che AMkaDA, akabaranI krUratAnA ! (1) citoDano killo sara karatI vakhate akabare lAkho strIpuruSone ane pazuo sudhdhAMne kApI nAMkhyAM hatAM. te vakhate 74 maNa to janoIno Dhagalo thayo hato. (2) lAhora najIkanA jaMgalamAM eka lAkha pazuone bhegAM karIne temanI nirdaya katala karAvI hatI. (3) 1620nI sAlamAM goMDavANAnI rANI durgAvatI sAthenI laDAImAM teNe behada krUratA AcarI hatI. (4) raNathaMbhora, kalijara, bihAra, baMgALane jItavAmAM teNe lAkho mAnavono saMhAra karyo hato. (5) zikAra karavA mATenA rasAlA tarIke tenI pAse pAMca hajAra pADA, vIsa hajAra kUtarAM, vIsa hajAra vAgharI, pAMca so cittA, AThaso rakhAto ane hajAro bAja ane zakarA pakSIo hatAM. [20] cAMgo ane udayana maMtrI eka vAra pU. devacaMdrasUrijI mahArAjA dhaMdhukAmAM birAjamAna hatA. temanI najara eka bALaka upara TharI gaI hatI. tenuM nAma cAMgadeva hatuM. tenA pitA moDha vaNika hatA. nAme cAMciMga ane mAtA jaina, nAme pAhinI. jyAre sUrijIne khaMbhAta tarapha vihAra karavAno samaya thayo tyAre cAciMga tenA ghera na hato. pAhinInI saMmati laIne sUrijIe cAMgAne vihAramAM sAthe lIdhA. khaMbhAtamAM cAMgo udayana maMtrIne tyAM ja ramato, jamato ane gurudeva pAse adhyayana karato. - jyAre cAciMga ghare Avyo tyAre cAMgAne jaina gura sAthe mokalavA badala pAhinIne khUba Thapako Apyo. ane cAMgo khUba vahAlo hato. enA vinA e jhUravavA lAgyo. eka divasa te khaMbhAta tarapha nIkaLI gayo. jyAre te khaMbhAta pahoMcyo tyAre sIdho sUrijI pAse gayo ane cAMgo potAne soMpI devA jaNAvyuM. bhAre ThaMDakathI sUrijIe kahyuM, "cAMgo atyAre udayana maMtrIne ghera jamavA mATe gayo che. tamAre paNa bhojanAdi karavAnAM haze to maMtrIzvarane tyAM ja tamAruM pitA-putranuM milana thAo."
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalaka 163 cAciMga maMtrIzvaranI havelIe pahoMce te pUrve ja sUrijIe maMtrIzvarane saghaLI mAhitIthI vAkepha karIne cAciMgane zAnta pADI devA mATe jaNAvyuM. jevo cAciMga havelIe Avyo ke ramato cAMgo, "bApujI ! bApujI !' kaheto temane vaLagI paDyo. udayane tene khUba sArI rIte satkAryo. pachI pakavAnonuM bhojana thayuM. cAMgadeva bApujInA khoLAmAM besIne ja sAthe jamyo. bhojanavidhi patI gayA bAda paherAmaNI karavAno rivAja jaNAvIne keTalIka vastuo lAvyo. cAciMgane eka dhotI-loTo Apyo. tyAra bAda traNa lAkha sonAmahora ApI ane chelle potAnA dIkarA hAjara karIne be hAtha joDIne udayana maMtrIe cAciMgane kahyuM, "amArA gurudeva A cAMgAnA lalATamAM jainadharmanA mahAna prabhAvaka tarIkenuM jhaLahaLatuM teja joI rahyAM che. tame cAMgo amane soMpo; ame temanI khUba sArI rIte mAvajata karIzuM. enA badalAmAM huM mArA dIkarA tamane soMpI devA taiyAra chuM." jyAre udayana A zabdo bolatA hatA tyAre cAMgadevanA haiye harSa samAto na hato. UbharAIne bahAra Avelo harSa tenA paganA thanaganATamAM chato thato hato. udayananA zabdonI cAciMga upara bhAre asara thaI. "mAro chokaro ! mahAna dharmaprabhAvaka puruSa ! mArAM AvAM sadbhAgya kyAMthI ?" enuM mana harSavibhora banIne gaNagaNatuM hatuM. eNe eka dhotI-joTo rAkhIne traNa lAkha sonAmahora parata karIne kahyuM, tamArA premanA pratIka tarIke A dhotI-joTo rAkhuM chuM. mAre bIjuM kazuM na joIe. mArI icchA e hatI ke tame ja mArA putrane rAkho ane moTo karo. paNa have tamArI vAta sAMbhaLIne huM jaina-dharmagurune mAro vahAlo cAMgo soMpuM chuM. tame tenI pUrI kALajI karajo." A sAMbhaLIne udayana maMtrInI AMkhamAM paNa harSanAM AMsu AvI gayA. yogya samaye khUba ThAThathI cAMgAnI dIkSA thaI. temanuM nAma somacaMdravijaya rAkhavAmAM AvyuM. bhaviSyamAM A ja ApaNA kalikAlasarvajJa hemacaMdrasUrizvarajI mahArAjA banyA.
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 jaina itihAsanI jhalako [201] udayanamaMtrI prathama devaloke so varSanI vaye udayana maMtrI prabhAsapATaNanA rAjA sAthe laDAImAM ghAyala thayA hatA. ati suMdara ArAdhanA karIne te mRtyu pAmyA hatA. te prathama devaloke gayA. [22] dharmazraddhA ane zAtavAhana pratiSThAnapuranA rAjA zAtavAhana eka vAra jaMgalamAM bhUlo paDI gayo. vanano koI bhIla ne potAnA jhuMpaDe laI gayo. rAjAnI bAre bhAvathI AgatAsvAgatA karI. paNa acAnaka-e ja vakhate te DhaLI paDyo. tenuM mRtyu thaI gayuM. AthI rAjAne khUba AghAta lAgyo. rAjamahele jaIne teNe tamAma dharmonA paMDitone bhegA karyA. teNe savAla karyo ke, "zuM atithi-satkAra dharmanuM A phaLa che; mota ? mAre atyAre ja Ano javAba joIe, nahi to dharma uparanI mArI AsthA khatama thaI jaze." e vakhate vararuci nAmanA paMDite eka divasanI mahetala mAMgI. rAte teNe 'bhAra. ta. ArAdhanA karI. teNe pratyakSa thaIne kahyuM ke, "te bhIlano jIva A ja nagaramAM dhanapati zeThanA ghera nava mAsa bAda janma pAmavAno che. tenA janma pachI tame rAjAne laIne tyAM jajo. te ja badhuM bolavA lAgaze." e pramANe vararuci ane rAjA dhanapati zeThanA ghera gayA. tAjA janmelA bALe kahyuM, "he rAjana ! huM te ja bhIla chuM tamArI sevAnuM ja A phaLa ke have huM bhIla maTIne nava karoDa sonAmahoranA svAmIne putra banI gayo A sAMbhaLIne rAjAne khUba saMtoSa thayo. dharma pratyenI enI zraddhA have to colamajIThanA raMga jevI avinAzI banI gaI. [23] pATaNanA kapardInI sAdhanA pATaNamAM kapardI nAmano garIba jaina vasato hato. pherIno dhaMdho karato ane rAte upAzraye pratikramaNa karIne sUI jato. eka vakhata kAlikAlasarvajJa hemacaMdrasUrijI mahArAjA tyAM vidyamAna hatA. jinadharmanA custa ArAdhaka ane bhakta kapardInI kAramI garIbI dharmakAryomAM vizeSa, pragati karavA detI nathI tevuM temaNe jANyuM, A mATe sUrijIe tene bhaktAmara stotranI agiyAramI gAthA (dRSTavA bhavantamanimeSa.) traNeya kALa
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 165 jaina itihAsanI jhalako 108 vAra bhAvapUrvaka bolavAnuM sUcana karyuM. A vidhi akhaMDitapaNe cha mAsa sudhI karavAnuM ane tenI sAthe ekAzana, saMthAre zayana, pUrNa brahmacarya pAlana karavAnuM jaNAvyuM. kapardIe yathAvidhi ArAdhanA pUrNa karyuM. chellA divase cakrezvarI devI pragaTa thayAM. temaNe kapardIne kahyuM ke, "phAle korA ghaDA taiyAra rAkhavA. mAru dUdha temAM bharI devuM. te badhuM sonuM thaI jaze. kapardIe adhamaNiyA batrIsa ghaDA taiyAra karIne mUkI dIdhA darekamAM devIdatta dUdha bharavAmAM AvyuM. kapardIe vinaMtI karI ke, "batrIsamA ghaDAnuM dUdha jemanuM tema ja rakhAya to sAruM. jo e dUdhano akSayakuMbha bane to tenA vaDe caturvidha sakaLa saMghanI bhakti karI zakuM." devIe te vAta kabUla karI. mahAdhanADhaya banI gayelA kapardIe dUdhapAkapUrInA bhojanathI caturvidha saMghanI bhakti karI. [24] yazodhara rAjAnuM akALe avasAna yazodhara rAjA ati rUpavAna hovA chatAM tenI rANI na nAvalI kALA ane kultha, evA dvArapALamAM ati mohita hatI. te ja kAraNe teNe rAjA yazodharane jhera ApIne mArI nAkhyo hato. dIkSAnI bhAvanAvALA rAjAnuM A rIte akALe karuNa avasAna thaI gayuM. [25] pradezI rAjAne rANI dvArA jhera pradezI rAjAnI rANI surikAntAe, vadhu dharma karatA rAjA upara roSe bharAIne jhera ApyuM hatuM. rAjA tera cha4 karIne ArAdhanA karatA karatA mRtyu pAmIne pahelA devalokamAM sUryAbhadeva thayA hatA. [26] rANI mRgAvatInuM citra rAjA zatAnikanI rANI mRgAvatI hatI. koI citrakAre te saundaryasamrAzI rANInuM adbhuta citra doryuM. rAjA zatAnika khUba khuza thaI gayo. paNa jayAM teNe citramAM rANInI sAthaLa upara batADelo tala joyo tyAM tenuM mAthuM bhamavA lAgyuM. A talanI citrakArane zI rIte khabara paDe ? tene citrakAranA durAcArI jIvananI kalpanA thaI. tene phAMsInI sajAno Adeza thayo. e mahAna citrakAra dharatI uparathI akALe nAbUda thAya e vAta koI pasaMda na hatI. vaLI citrakAra cAritrasaMpanna hato.
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 166 jaina itihAsanI jhalako mAtra AMgaLI joIne samagra citra banAvavAnI tenI pAse kaLA hatI. AthI kausAMbInA tamAma citrakAroe rAjA pAse jaIne khUba vinavaNI karIne phAMsInI sajA rada karAvIne dezanikAlanI sajA karAvI. citrakAre manamAM veranI gAMTha vALI. avantInA rAjA caMDapradyota pAse jaIne teNe lAvaNya nItaratuM mRgAvatInuM citra dekhADyuM. te rAjA khUba kAmI hato. mRgAvatI tenI sALI ja thatI hovA chatAM tene meLavavA kausAMbI upara trATakyo. parAjayanA gabharATamAM zatAnikanI chAtI baMdha thaI gaI, te mRtyu pAmyo. sannasIbe mRgAvatIe yuktio dvArA zIlarakSA karI; ane aMte vIraprabhunI pAse dIkSA lIdhI. [20] jhIMjhuvADAnA mahAjananI cAlAkI jhIMjhuvADAnA jinAlayamAM hAla je pArzvanAtha ane mahAvIra svAmIjInI pratimAo che te amadAvAdathI lAvavAmAM AvI che. teno romAMcaka itihAsa che. jhIMjhuvADAnA zrIsaMghe be zrAvakone amadAvAdanA saMgha pAse pratimAjIo mAMgavA mokalyA hatA. amadAvAdanAM keTalAMka jinAlayomAM vizeSa pratimAjI hovA chatAM jhIMjhuvADAnI vinaMtI mAnya karavAmAM saMghanA agraNIo roja bhegA thaIne gallAtallA kare. jhIMjhuvADAnA bhAIone samaya laMbAvIne thakavI nAMkhavAnI amadAvAdanA zeThiyAonI murAda khyAlamAM AvI gaI. eka dI cAlu sabhAmAMthI te be bhAIo akaLAIne UbA thayA. eka bIjAne kahyuM, "alyA, UTha ! AmAM kAMI vaLe tema nathI. have ApaNe koI tIrthakaranI pratimA besADavI ja nathI. hAla, bajAramAMthI kRSNa ane zaMkaranI mUrtio kharIdIne gharabhegA thaI jaIe. chevaTe to badhA bhagavAna eka ja che ne ?" jorajorathI dekAro macAvatA bahAra nIkaLatAM ane AvuM anicchanIya bolatA joIne amadAvAdanA agraNIo camakyA. temaNe te ja sabhAmAM be mUrtio ApavAnuM nakkI karI dIdhuM. jhIMjhuvADAmAM zubha divase banne pratimAjIno dhAmadhUmathI praveza thaI gayo. [28] anupamAdevInI udAratA AbunA pahADa upara vastupALa baMdhuonA jinAlayanuM kAma dhamadhokAra cAlI rahyuM hatuM. saghaLI dekharekha tejapALanAM panI anupamAM rAkhatAM hatAM.
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako 167 ziyALAnA divaso AvyA ane kAma dhImuM paDI gayuM. anupamAe salATo pAsethI ThaMDInuM kAraNa jANI lIdhuM. teNe vicAryuM ke, "AyuSyano ane lakSmIno zo bharoso ? beya caMcaLa... A rIte dhImuM kAma cAlaze to kyAre pUruM thaze !" bIjA divasathI rAtanA ane divasanA judA judA majUro karI devAmAM AvyA. tApaNAMno prabaMdha karI devAmAM Avyo. anupamAdevI jAte salATonA ArogyanI ane uttama bhojananI kALajI rAkhatAM hatAM. te kArIgaronI "mA" banI gayAM hatAM. majUrI uparAMta puSkaLa dhana ApatAM pAchAM paDatAM na hatAM. mATe to eka salATe paNa tyAM potAnA dravya jinAlaya bAMdhyuM che ne ! [29] candrayazA rAjAnI pratijJAcustatA vinItAnagarInA cakravartI rAjA bharata.. temanA putra candrayazA... bhAre dharmacusta. pratijJApAlanamAM khUba kaTTara.. prANAne ya pratijJAbhaMga na kare. eka vakhata kharekhara tevI ja kasoTI thaI. temane dara caturdazInA pauSadhanuM vrata hatuM. e mujaba eka vAra teo potAnI pauSadhazALAmAM dhyAnastha mudrAmAM hatA. te vakhate devonA rAja indra devasabhAmAM besIne nRtya joto hato. temAM teNe bharatakSetra upara avadhijJAnano upayoga mUkyo. teNe dhyAnamAM ekAkAra banI gayelA candrayazAnI mukhAkRti joIne DokuM dhuNAvyuM. "ahA ! kevA dharmAtmAo ! ane ame kevA pAmara bhogalaMpaTo !" enuM. mana bolI UThyuM. IndranI udAsa mukhamudrA joIne urvazI ane raMbhAe nRtya aTakAvI dIdhuM. temanI pAse jaIne udAsInatAnuM kAraNa pUchatAM indra saghaLI vAta karIne chevaTe kahyuM ke, "candrayazAnI pauSadhanI pratijJAne toDavA jagatanI koI zakti samartha nathI." A sAMbhaLIne banne nartakIo manamAM hatI. temaNe candrayazAne pratijJAthI calita karavAno nirNaya karyo. zrAvikAonuMrUpa laIne banne vinItAnagarInA zukrAvatAra prAsAdamAM prabhujInI samakSa caityavandana karavA lAgI. temanA adbhuta kaMThathI, tyAM ja pUjA karavA Avelo candrayazA AkarSAyo. teNe bhAna khoyuM. sahavartI mastrIe rAjAno bhAva jANI laIne maMdiranI bahAra nIkaLatAM zrAvikAone jAti kula pUchI lIdhAM. banne vidyAdharIo che ane yogya patinI zodhamAM nIkaLI che. pati tene ja karavo che jo kAyama temanA kahyAmAM-kabajAmAM
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 jaina itihAsanI jhalako ja rahe. temanI koI paNa vAtanI kadI avagaNanA na kare. candrayazAe A badhI zarato kabUla karI. tethI temanuM lagna thayuM. thoDA divasa to saghaLuM sIdhuM cAlyuM paNa caturdazI AvI eTale rAjAe petAne papapa levAnI pratijJA jaNAvI. be rANIoe pauSadha levAnI sApha nA pADI ane lagna karatI vakhate ApeluM vacana yAda devaDAvyuM. have rAjA zuM kare ? eka bAju pratijJAbhaMga, bIjI bAjuM vacanabhaMga. ekeya paravaDe tema na hatuM. AthI rAjAe jIvanabhaMga karI levAno nirNaya karyo. potAnI talavAra pote ja jorathI garadana upara jhIMkI. paNa aphasosa ! ghA na vAgyo. vAraMvAra jIMkI paNa niSphaLa. banne strI devInA rUpamAM pragaTa thaI. temaNe pratijJApAlananI makkamatAnI bhAre prazaMsA karI. pote devendranI vAta sAMbhaLIne parIkSA karavA AvI hatI te jaNAvyuM ane banne devIo aMtardhAna thaI. jIvatAM to hajI ghaNAMne AvaDe, paNa maratAM to kokane ja AvaDe. candrayazA rAjAne beya AvaDatAM hatAM. chevaTe temaNe dIkSA lIdhI ane te ja bhavamAM kaivalya pAmIne mokSe gayA. [280] pethaDamaMtrInI anokhI dAna-rIta vi. saM. 1313, 1314, 131pamAM bhAratabharamAM kAramo dukALa paDyo hato. gurudeve karelI AgAhIthI sAvadhAna thaI gayelA matrIzvara pethaDe karoDo maNa anAjano saMgraha karI lIdho hato. | duSkALa zarU thatAM teNe comera sadAvrato ane dAnazALAo kholI nAkhI. eka vAra rAjA vIsaLadevane tenI dAnazALAnI dAnapaddhati jovAnuM mana vezapalaTo karIne rAjA dAna levA gayo. dAnanI rIta evI hatI ke lenArAnuM mukha pethaDane jovA na maLe. beyanI vacce paDado rahe. AthI lenArAne saMkoca na thAya. paDadAmAMthI vIsaLadeve potAne hAtha lAMbo karyo. hAthanI rekhAo joIne pethaDa matrI camakyA. "are ! ATalo badho puNyavAna mANasa ! ane tene ya hAtha laMbAvavo paDyo ! hAya ! kevo sahuno bharaDo lIdho che, A dukALe ! kAMI nahi."
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako 169 Ama vicArIne khUba mUlyavAna ratna rAjAnA hAthamAM mUkI dIdhuM. ratna joI rAjAe bahArathI ja pUchayuM, "kone A vastu ApI ?" pethaDe kahyuM, "tenA bhAgyane. vaLI huM nathI deto. tenuM bhAgya ja laI jAya che." rAjA vIsaLadeva khUba prasanna thaI gayo. paDado dUra karIne pethaDa mastrIne bhAre AdarabhAvathI te bheTI paDyo. [281] gaMgAmA ane zikharajIno pahADa jayAre gaMgAmAne khabara paDI ke potAno putra lAlabhAI netA chatAM zikharajInA pahADa upara taiyAra thanArA aMgrejonA 'gesTahAusane aTakAvI zakato nathI. tyAre gaMgAmAne khUba du:kha thayuM. jyAre lAlabhAI zeTha jamavA beThA ane jyAM koLiyo moMmAM mUkavA gayA tyAre mAe temane kahyuM, "kAma karavAnI tArAmAM zakti nathI to saMgano netA thaIne kema beTho che ? le, A sADalo, cUMdaDI, ane baMgaDI paherI le... tArA jevA kAyarane to A ja veza zobhe. mAMsAhArIonA pavitra tIrtha upara baMgalA thAya ane tuM aTakAvI na zake ?'' lAlabhAI zeThane mAnA A zabdo atyanta AkarA lAgyA. temaNe tarata ja kAma AraMbhya ane pariNAme te baMgalAonuM nirmANa kArya baMdha rahI gayuM. [282] zobhananI nItimattA mahArAjA kumArapALanA samayanI A vAta che. zrIpALa nAme khUba garIba mANasa hato. cha bALakone te pitA hato. bharaNapoSaNa mATe te paracUraNanA dhaMdhAmAM ghaNI anIti karato. tenA moTA thayelA dIkarA zobhane pitAne A pApa nahi karavA mATe bahu samajAvyo paNa tenI mahenata niSphaLa gaI. eka vAra gharAka sAthe anIti karatA zrIpALa pakaDAI gayo. AkhA gAmamAM hoha thaI. tyArathI teno dhaMdho khatama thaI gayo. AthI zrIpALane sakhata AghAta lAgyo. temAM ja te mAMdagInA bijhAne paTakAyo. have zobhana dukAne besavA lAgyo. cha mAsamAM to tenI nItimattAna cAre bAju vakhANa thavA lAgyAM. pitAnI apakIrtinA kAraNe zarUmAM muzkela paDI paNa pachI to dhaMdho evo jAmyo ke zobhana moTA dhanavAnonI haroLamAM gaNAvA lAgyo. tenuM yuvAsthAmAM akALa mRtyu thayuM hatuM. tenI nItimattAnI kadara karavArUpe virATa smazAnayAtrAmAM gUrjarezvara kumArapALe hAjarI ApI hatI.
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17) jaina itihAsanI jhalako [283] udAyI rAjAnuM khUna ane nava nadonI paraMparA magadhapati zreNikano putra koNika, teno putra udAyI hato. tenuM sAdhuveSa paherIne, lAga joine vinayaratna' nAmanA sAdhue khUna karyuM hatuM. e vakhate rAjA udAyI AcAryabhagavaMtanI bAjumAM pauSadhavratamAM sUtA hatA. AcAryabhagavaMte A khUnanI pAchaLa ghora dharmanindAnuM anumAna karyuM. e dharmanindAne aTakAvavA mATe temaNe AtmahatyA karI. udAyI rAjA ni:saMtAna hato. Ama zizunAga vaMzano aMta Avyo. bAda prajAjanoe naMda nAmanA parAkramI sAmaMtane pATalIputranI gAdIe besADyo. A sAmaMta mULamAM to hajAma hato. A naMdano kalpaka nAmano mahAvicakSaNa maMtrI hato. enA kAraNe ja naMdano rAjayavistAra khUba vyApaka banyo hato. naMdanI paraMparAmAM kula nava naMda thayA, jemAM chello mahApadma nAmano naMda hato. kalpakanA vaMzavAraso ja naveya naMdonA zAsanakAlamAM mastrIpade AvatA rahyA. jemAM chellA matrI zakaTALa hatA, je sthUlabhadrajInA pitA hatA. navamA naMdane dUra karIne candragupta rAjA thayo. tyArathI mauryavaMza cAlyo. candraguptanI mAtAnuM nAma murA hatuM. te uparathI A maurya vaMza kahevAyo. [28] maMtrIzvara kalpaka jyAre pahelA naMdanuM magadha para zAsana hatuM tyAre kalpaka teno mahAmaMtrI hato. AkhA sAmrAjyamAM e mAnIto thaI gayo hato. AnA kAraNe enA pratye anya rAjakIya mANasone khUba IrSA jAgI UThI hatI. koI paNa hisAbe kalpakane AphatamAM mUkI devAnI e mANasonI melI murAda hatI. koI evuM chaTakuM goThavIne kalpakanuM ane tenA AkhA kuTuMbanuM dhanotapanota kADhI nAkhavAnI e lokonI duSTa vRtti hatI. rAjA naMda pAse kalpakanA saMdarbhamAM khUba ja khoTI kAnabhaMbheraNI karIne kalpakanAM virodhI duSTa tattvoe rAjAne uzkeryo. kAcA kAnanA rAjAe paNa kalpakane mArI nAMkhavAno hukama choDyo. paraMtu pelA nIca mANasone kalpaka ema sIdhI rIte marI jAya te ISTa na hatuM. temanI IcchA to kalpakane enA AkhA kuTuMba sAthe ribAvI ribAvIne mAravAnI hatI. AthI e lokoe
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako 171 rAjAne salAha ApI ke, "rAjan e rIte ene mArI na nAkho. paraMtu koI avAvara kUvAmAM enA AkhA kuTuMbane paNa utArI do. ane tyAM ja bhUkhyA-tarasyA enI meLe ja e badhAne marI javA do. kAcA kAnanA rAjAne A yojanA pasaMda paDI gaI. jUnA jamAnAmAM e kALamAM AvA avAvara kUvA AvI sajAo mATe rakhAtA hatA. kalpakasahita enA AkhAya kuTuMbane kUvAmAM utArI devAmAM AvyuM. mAtra eka moTo chokaro bahAragAma gayo hato, te mAtra UgarI gayo. rAjAnI AjJAthI te kUvAmAM e AkhA kuTuMba vacce roja mAtra eka bhojananI thALI utAravAmAM AvatI. eka thALI bhojana AkhA kuTuMbanA sabhyone zI rIte pUruM paDe ? cAra-pAMca divasamAM ja nAnAM bALakonA zarIra sukAvA lAgyA. paMdara divasa thayA eTalAmAM to aneka maDadAM paDavA lAgyAM. kUvAmAM ghora aMdhakAra hato. sAMkaDI jagyA hatI. maDadAMnI bhayaMkara badabo paNa AvavA lAgI. AvA karaNa saMyogomAM uparathI UtaratI bhojananI thALI koNa khAvA taiyAra thAya ? eka divasa lpaka hajI bacI gayelAM nAnAM bALakone thALInuM bhojana jamADavA khUba Agraha kare che. bALako kahe che ke, "nA ! pitAjI Apa khAo. amAre nathI khAvuM." kalpakanI patI potAnA patidevane kahe che ke, "svAmInAtha ! mArI eka vinaMtI sAMbhaLo. bhojananI eka ja thALIthI have badhA jIvI zake tema mane lAgatuM nathI. vaLI kyAreka paNa rASTranI upara zatruo dvArA bhayaMkara AkramaNa Avaze ja ane te vakhate A rASTra duSTonA kabaje na thavA devuM hoya to tamAre jIvatA rahevuM ja paDaze. kokadI rAjA naMda khUba herAna thaze tyAre tamane yAda karaze ane kadAca kaheze ke "meM A kAvatarAbAjone oLakhyA nahi. have tamAre ja rASTrane saMbhALavuM paDaze." bhaviSyamAM dezanAM karoDo bALakone ane lokone bacAvavAM hoya to amane badhAne maravA do, ane tame ja roja AkhI bhojananI thALI jamI laIneya jIvatA rahI jAo." tarata ja bIjA sahu kuTuMbIjano kahe ke, "ame jIvIe toya zuM? Apa jIvazo to anekone jivADI zakazo." kevI rASTrabhakti ! kevI jAnaphisAnI !
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 jaina itihAsanI jhalako [285] pravaradeva nAmano bhikhArI pravaradeva nAmano eka khAudharo mANasa hato. Akho divasa je te vastu khAdhA kare. pariNAme ene koDha thayo. loko ene khUba dhikkAravA lAgyA. eka vAra eNe eka munivarane joyA ane eTale temanI pAse jaIne teNe pUchayuM, "mahAtmA ! mane koDha kema thayo ? ane have zI rIte zame ?'' jJAnI muni bhagavatte uttara Apyo ke, "A rIte Akho dI game te khAdhA ja karavAnI aviratinuM pApa dUra kara. A du:khanI ciMtA na kara. e to pachI tarata ApoApa naSTa thaze." | muni bhagavattanI vAta pravaranA gaLe UtarI ane eka ja prakAranuM dhyAna, eka ja vigaI, eka ja zAka ane uSNa acita jala, A pramANe jabbara tapa karavA lAgyo. pravaradeve jabbara tapa karavA mAMDyuM ane bIjI bAju puNya karmane paNa udaya thavA lAgyo. lokonI enA pratyenI dhikkAravRtti cAlI gaI ane khUba premavRtti pedA thaI. sahunA sahakArathI nAnakaDo dhaMdho zarU karyo ane emAM phAvaTa AvatAM e bhikhArI maTIne moTo karoDapati thaI gayo. niSpApa AjIvikA dvArA koTi suvarNa prApta karyuM, chatAM e bhogasukhomAM lapeTAyo nahi. jenA prabhAvathI e mahAsukhI thayo hato e kAraNane, e kadI choDato nathI ane e ja rIte eka prakAranuM dhAna, ekaja zAka, eka ja vigaI tathA uSNa acita jaLapAna vagere tapa cAlu ja rAkhe che. enI khAnapAna vagerenI tIvra icchAo zamI gaI. eNe potAnuM koTidhana parArthomAM vAparavA mAMDyuM. dukALanA samayamAM eka lAkha munione bhikSA vaharAvI ane eka lAkha sAdharmikono uddhAra karyo. jiMdagIbhara akhaMDavrata pALIne saudharma devalokamAM indrano sAmAnika deva thayo ane tyAMthI marIne kamalapura nagaranA zuddhabodha zeThanI vyomAlA patInA peTe avataryo. kamalapura nagaranA kamalasena rAjAne eka naimittike AvIne kahyuM hatuM ke, "tamArA nagaramAM dukALa paDaze, mAtra eka ja varSa nahi, paNa 12-12 varSa sudhI A dukALa cAlaze. varasAda lagIre thaze nahi, ane prajA A bhayaMkara dukALamAM mRtyu pAmatI jaze." rAjA A sAMbhaLIne acaMbo pAmI gayo. paraMtu aSADha mAsa AvatAM ja megha to bAre khAMge tUTI paDyo. rAjA vagere khUba AzcaryamAM paDI gayA. pelA naimittikane rAjA bolAvIne kahyuM ke, "are ! tuM to kaheto hato ne ke tamArA dezanI sthiti bhayaMkara thavAnI che ? 12 varSane dukALa paDavAno che. ane A jo to kharo, keTalo varasAda
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako 173 paDyo ? AvAM gappAM kema mAre che ?' tyAre naimittike kahyuM, "rAjan ! hajI kahuM chuM ke mAruM kahevuM tadana sAcuM ja hatuM. paraMtu zuM thayuM te mane samajAtuM nathI. tame koI sAcA jJAnI Ave to pUchajo." ane... kharekhara eka divasa yugasamaMdhara nAmaka jJAnI guru AvyA tyAre rAjAe emane pUchayuM : "bhagavanuM ! naimittikanI vAta zuM kharekhara sAcI hatI ke 12 varSano dukALa paDavAno che ?" tyAre gurue kahyuM ke, "e naimittika kaheto hato tema, grahacAra to tevo ja hato ke jethI bAra varSano duSkALa paDe. A ja arasAmAM tArA nagaramAM eka mahApuNyavAna AtmAno zuddhabodha zeThane tyAM janma thayo, mATe tenA gatajanmanA pracaMDa tapanA prabhAvane kAraNe e grahacAra paNa niSphaLa nIvaDyo ane dhodhamAra varasAda paDyo." Ama kahIne gurue teno pravaradeva tarIkeno Akho pUrvabhava kahyo. [286] rAmalo bAroTa ane tIrtharakSA gUrjarezvara kumArapALanI rAjagAdI upara caDI beThelo rAjA ajayapALa, gUrjarezvaranI dhArmikatAnI jIvaMta sAkSI rUpe UbhelAM jinamaMdirone dharAzAyI karavAnA jANe zapatha laI cUkyo hoya te rIte eka pachI eka jinamaMdira dhULa bheguM karato tAraMgAtIrthane dharatInazIna karavA mATe AgaLa dhasI rahyo hato. enA rastAmAM eka gAma AvyuM. tyAMnA jaino bhAre dharmapremI. tAraMgAnI rakSA mATe vicAra karavA Akho saMgha ekaTho thayo. AkhI rAta vicAraNA karI paNa koI upAya na jaDyo. e vakhate rAmalAla nAmanA eka bAroTe tIrtharakSAnuM bIDuM jhaDapyuM. saMghe enAM bALabaccAM vagere kaTuMbIjanonI kAyamI saMbhALa rAkhavAnI javAbadArI mAthe lIdhI. rAmalAla bAroTane sahue tilaka karyuM. yuvatIoe AziSa ApI. rAmalAle nATaka maMDaLI taiyAra karI bIjA mANaso dvArA A nATaka-maMDaLInI bhAre prazaMsA ajayapALa pAse karAvI. ajayapALe rAmalAlanuM nATaka jovAnI icchA darzAvI. rAmalAla bAroTe ajayapALa samakSa upasthita thaIne kahyuM, "rAjana ! (1) nATaka to Apane jarUra batAvIza, paNa mArI be zarata pALavI paDaze. (2) nATakamAM je kAMI Ave te jovuM ja paDaze. ane nATakanA aMta sudhI uThAze nahi. rAjAe zarato kabUla karI. rAtre daza vAgye nATaka zarU thayuM. enA pahelA aMkamAM Apa-baLe aDhaLaka saMpatti prApta karIne zrImaMta thayelo eka yuvAna dekhAyo. guru-upadeze eNe jinamaMdira banAvyuM. bhAre ThAThathI
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 jaina itihAsanI jhalako ane AMtaramastIthI e dhanADhya mANasane roja jinapUjA karato dekhADyo. A dRzya jotAM ajayapALa samasamI UThyo. paNa zaratane AdhIna hovAthI lAcAra banIne besI rahyo. bIjA aMkamAM enI vRddhAvasthA dekhADI. bApa maraNapathArIe paDyo. traNe putrone bolAvyA. jinamaMdiranI rakSA karavAnuM kahyuM ane paramAtmAnI sadaiva bhakti karavAnI preraNA karI. pahelA be putroe to pitAjInI AjJAne vadhAvI lIdhI paranuM sauthI nAnA nAstika putre tema karavAnI ghasIne nA pADI dIdhI; eTaluM ja nahi parantu guMDA jevA potAnA mitrone te laI Avyo ane pitAe nirmANa karelA gaganacuMbI jinamaMdirane khatama karavA mATe zikhara upara caDIne potAnA ja hAthe pahelo ghA karyo. A dRzya joIne kamakamI UThelA pitAe pathArImAMthI beThA thaIne bhAre uzkerATathI rADa nAMkhatAM kahyuM, "o karmacaMDAla ! pelo ajayapALa paNa tArA karatAM sAro ke je kumArapALanA mRtyu bAda tenAM banAvelAM maMdiro toDe che; ane tuM mArA jIvatAM ja mAruM jinamaMdira khatama karavA taiyAra thayo che !" | nATakanuM A dRzya jotAM rAjA ajaya kaMpI UThyo. siMhAsanethI ekadama UbhA thaI jaIne eNe bUma pADIne kahyuM, "o rAmalAla bAroTa ! basa kara... bahuM thayuM... A dRzya mArAthI jovAtuM nathI. AjathI huM pratijJA karuM chuM ke eka paNa maMdirano kadApi nAza karIza nahi." ane... tAraMgAtIrthanA zikhara upara pharapharatI dhvajA abhayavacana pAmI gaI. zrIsaMghe rAmalAla bAroTanuM vIrocita sanmAna karyuM. [28] cakSadevasUrijI ane jinamUrtionI rakSA paramAtmA devAdhideva pArzvanAthanI paraMparAmAM upakezagacchanA AcArya bhagavaMta yakSadevasUrijI (trIjA) thaI gayA. AcArya vajasenasUrijI mahArAjanA e samakAlIna hatA. ATaluM ja nahi paNa candra, nAgendra vagere temanA ziSyone temaNe khUba sArI rIte zAstrAdhyayana karAvyuM hatuM. jinamUrtionI rakSAono temanA jIvanamAM khUba ja romAMca prasaMga banI gayo hato, je jaina-itihAsamAM noMdhAI gayo che. e prasaMgane ApaNe ahIM yAda karI laIe. eka vakhata potAnA pAMcaso ziSyo sAthe teoe mugdhapura (hAlanuM mahuvA)mAM sthiratA karI hatI. e arasAmAM ekAeka vaMToLiyAnI jema plechonuM sainya dhasamasatuM AvI rahyuM che, gAmonAM gAmo tArAja karI rahyuM che, "maMdiro dharAzAyI karavAM ane mUrtio bhAMgI nAkhavIe to A pleccha sainyano mudrAlekha banyo che. evA samAcAra yakSadevasUrijIne maLyA.
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako 175 | mugdhapuramAM aneka jinAlayo hato, aneka pratimAjI hatAM enI rakSA e A AcAryazrI mATe ciMtAno viSaya banyo. e ja rAtrie teo dhyAnastha thayA ane emanA dhyAnabaLe devIne hAjara thavAnI pharaja paDI. AcAryazrIe devIne kahyuM, "pleccho kyAM sudhI AvI pahoMcyA che ? tenI bhALa meLavIne mane tarata ja jaNAvo." 'tathAstu' kahIne devI cAlI gayAM paNa aphasosa ! plecchonA duSTa devatattva A devIne bAMdhI lIdhAM. emanI kAmagIrIne nAkAmayAba banAvI. vadhu samaya sudhI rAha joyA bAda AcAryazrIe devInA AgamananI AzA mUkI dIdhI. pote ja have dharmarakSAnA kAryamAM lAgI gayA. emaNe tarata gAmanA dharmIjanone bhegA karyA; parantu ghaNAkharA to potAnA ja mAlasAmAnane sagavage karavAnI ciMtAmAM paDyA hatA. paNa je keTalAka dharmajano dharmarakSA mATe taiyAra thayA temane AcAryazrIe kAme lagADyA. "ApatkAle maryAdA nAsti' e nyAye rAtorAta ja pratimAonuM utthApana karIne dareka dharmanA mAthe ekekI pratimA mukavAmAM AvI. paNa hajI to ghaNAM pratimAjI rahyAM hatAM. eTale dareka sAdhunA mAthe paNa ekekI pratimA mUkavAmAM AvI. sahu rAtorAta ADamArge vidAya thaI gayA ane surakSita sthAne vahelI savAre pahoMcI gayA. thoDAka sAdhu sAthe AcAryazrI upAzrayamAM ja rahyA savAra paDatAM ja mahuvA upara pleccha sainya trATakyuM. maMdirone khAlI joIne mleccho gusse bharAyA. AcAryazrI pAse javAba mAgyo. paNa teo mauna rahyA. svecchAe temanA tamAma sAdhuone tyAM kApI nAkhyA. AcAryazrIne staMbha sAthe muzkeTATa bAMdhIne bhUkhe mArI nAkhavA mATe eka pleccha sainikane soMpIne sainya AgaLa vadhyuM. thoDI ja vAramAM cokIdAre sUrijIne 'mathaeNa, vaMdAmi' kahIne namaskAra karyA. teNe kahyuM, "huM jaina chuM. vakhAno mAryo mlecchonI ToLImAM joDAyo chuM. have Apa vahelI take ahIMthI ravAnA thaI jAo. "Ama kahIne te dayALu sainike AcAryazrIne nasADI mUkyA. najadIkanA gAmamAM te pahoMcyA. tyAM ghaNA jaino rahetA hatA. ekAkI AcAryazrIne jotAM sahu stabdha thaI gayA. saghaLI mAhitI maLatAM AkhA gAmamAM soMpo paDI gayo. zoka pharI vaLyo. have zuM karavuM? AcAryazrI pAse eka paNa ziSya nathI. tarata ja jainasaMgha bhego thayo. kevI rIte pratimAjIono AcAryadeve bacAva karyo ane kevI sthitimAM temanA keTalA ziSyo kapAI gayA vagere mAhitI sabhAmAM ApavAmAM
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 jaina itihAsanI jhalako AvI. e sAthe jaNAvavAmAM AvyuM ke, "atyAre sau prathama kartavya AcAryazrIne ziSyothI yukta karavA te che." tarata ja keTalAka tejasvI kizoro ane yuvAnonI TIpa thaI. dharmazAsananI rakSA kAje saMpatti ApanArA to sahu nIkaLe paNa tejasvI saMtati to koka vIralA ja Ape ne ! cauda mAtAoe potAnA suyogya lADakavAyA putrI AcAryazrInAM caraNomAM mUkI dIdhA. [288] siMhane dUdha pIto karatA jena mancIzvara udepuranA e mahArAjA hatA. e kSatriya hatA. mAMsAhArI paNa hatA. emaNe eka siMha pALyo hato. e siMha upara emanI apAra mamatA hatI. roja thoDo samaya enI sAthe gela karyA vinA emane cena na paDe. mAMsa paNa jAte ja khavaDAvatA. A siMhano viyoga atyaMta akAro thaI paDavAne kAraNe to mahArAjA khAsa kAma sivAya bahAragAma javAnuM pasaMda ja karatA nahi. paNa eka vakhata emane na chUTake paMdara divasa sudhI bahAragAma javAnuM thayuM. siMhane mUkIne javAnA vicAramAtrathI emanI AMkhe AMsu UbharAI javA lAgyAM paNa bIjo koI upAya na hato. potAnA vizvAsu mastrIne bolAvIne mahArAjAe kahyuM, "tamArA putranI jema siMhanuM tame lAlana-pAlana karajo. ene leza paNa du:kha na paDe tenI kALajI karajo. eno pAlaka enI badhI jarUriyAtone jANe che. tame tenI upara saMpUrNa dekharekha rAkhajo.'' mastrIe mahArAjAnI AjJA zirasAvaMdya karI. siMhane khUba ja vahAla karIne mahArAjA rathamAM caDI gayA. matrI custa jaina hatA. paramAtmAnA e ananya bhakta hatA. garIbonA e belI hatA. sAdharmikonA e valapitA jevA hatA. paranArIonA sahodara hatA. prANImAtranA e mitra hatA. saMdhyA namatAM ja emaNe siMhanA pAlakane bolAvyo. vAtacItamAM emane e vAtano khyAla Avyo ke siMhano khorAka mAtra mAMsa che. mAMsa tene ApavuM ja paDe, anyathA e maravAnuM ja pasaMda kare. matrInA haiye phaphaDATa pedA thayo. zI rIte A dharmasaMkaTanuM nivAraNa karavuM ? re ! mAMsa khAvuM ! e jema pApa che, tema mAMsa khavaDAvavuM eya
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako 100 pApa ja che ! mantrInuM aMtara vAraMvAra bolatuM hatuM. bIjA divase savAre mAMsabharelo thALa mUkavAne badale mastrIe kaDhAyA dUdhanuM tapeluM ane be maNa pUrIno thALa piMjarAmAM mukAvyo. bhojana levA doDI AvelA siMhe AmAM potAnuM ghora apamAna joyuM. ene vyakta karavA jorathI ciciyArIo pADI. paNa mannI DagI javA mATe dharAra lAcAra hato. Akho divasa siMha bhUkhyo ja rahyo. traNa divasanA vahANAM vAI gayAM. siMhe traNeya divasanA upavAsa karyA. matrInA aMtaramAM vicAronuM bhayaMkara ghamasANa cAlyuM. siha marI jaze. to mahArAjAne keTalo AghAta lAgaze ? ane AghAta mahArAjAno bhoga leze to prajAnuM zuM thaze ? to.... Apaddharma tarIke moTA doSanA nivAraNa mATe mAMsa khavaDAvavAno nAno doSa na sevAya zuM ? mannInA manamAM A prazna ghoLAto rahyo, paNa aMte matrIe eka nirNaya jhaTajhaTa karI lIdho. sattvazIla mANasa mATe ApaddharmanI vAto zobhatI nathI. cothe divase savAre mastrIe jAte ja piMjaranuM bAraNuM kholyuM. ane pote ja siMhanI sAme cAlI gayA. jIvananuM A eka acaraja hatuM. siMha mUDha banIne mastrIne jato rahyo. mantrIe siMhane kahyuM, "mAMsa vinA jo tAre cAle tema ja na hoya to anazana tyAga ane mane ja khAI le. A sivAya bIjo koI vikalpa mArI pAse nathI." ATaluM bolIne mantrIe arihaMta paramAtmAnuM zaraNuM lIdhuM. ane...DaghAI gayelA siMhe dUdhapAkamAM potAnuM mAM nAkhI dIdhuM ! manjhIzvaranA apUrva sarve siMha jevA krUratama hiMsakane paNa ahiMsAno ArAdhaka banAvyo. [28] majUra ane pAMca paththara eka rAjA hato. potAnA nagaranI sImA upara nAnakaDo pahADa hato. ekadA te pahADa upara cAre bAju killo banAvIne tenI aMdara rAjamahelanuM nirmANa karavAno tene vicAra Avyo. eka divasa kAma zarU thayuM. jema jema AsapAsanAM gAmaDAMomAM A caNataranI jAherAta phelAtI gaI tema tema aneka garIba loko AjIvikA meLavavA mATe tyAM kAma karavA AvavA lAgyA. temAM jeNe jaina muni tarIkenuM jIvana na pALI zakavAnA kAraNe choDI dIdhuM hatuM. te mANasa paNa majUrI karavA mATe tyAM AvI caDyo.
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 jaina itihAsanI jhalako tenuM sazakta zarIra joIne kArabhArIe tene paththara phoDavAnA ane UMcakIne mUkI javAnA kAmamAM rokyo. eka divasa toDela moTA moTA paththarone UMcakIne te killA tarapha moTAM Daga bharato jhapATAbaMdha jaI rahyo hato, te ja vakhate kAmakAja jovA mATe rAjA ghoDA upara savAra thaIne sAmethI AvI rahyA hatA. temaNe A pahelavAnane joIne vicAryuM ke, "A mANasa ekalo ja paMdara mANasanuM kAma karI de tevo lAge che. keTalo badho bhAra UMcakyo che ! keTalI badhI jhaDapa che !" enA kAmano vega jarAya ocho na thaI jAya te mATe rAjAe tAbaDatoDa hukama karIne pahelavAnanA khAtara AvavA-javAno sAva svataMtra rasto nakkI karI Apyo. rAjAe pahelavAnane kahyuM, "tAre A ja rastA upara javuM ane AvavuM A rIte koI paNa mANasa tane bhaTakAze nahi tevI vyavasthA meM karI che. AthI tuM ekadhArI tIvra gatithI mAlanI heraphera karI zakIza jo kadAca koI mANasa tArA ja mATe khAsa nakkI karelA A mArga upara AvI caDe to jarAya vilaMba karyA vinA tene dhakko mArIne bAju upara pheMkI deje, paNa tenI khAtara tuM lagIre thobhI jato nahi." rAjAno hukama tamAma majUroe jANyo. pahelavAnanA mArge bhUlathI paNa na javAya tenI badhA majUro bhAre kALajI rAkhavA lAgyA. A vyavasthAthI pahelavAnano kAma karavAno vega khUba vadhI gayo. rAjAne paNa tethI khUba saMtoSa thayo. eka divasanI vAta che. mAthe ane khabhe maLIne pahelavAna moTA daita pAMca paththara UMcakIne bhAre vegathI potAnA mArga upara AgaLa dhasamasI rahyo hato. paNa te ja vakhate koI jaina muni tenI sAmenI bAjuthI pahelavAnanA mArgethI AvavA lAgyA. AsapAsanA majUro vageree A joyuM ane sahune lAgyuM ke rAjAnA hukama mujaba pahelavAna pelA sAdhune dhakko mArIne pachADI nAMkhaze. paNa Azcarya ! jaina sAdhu najadIkamAM AvyA ke tarata pahelavAne pAMca pASANo bAju upara mUkI dIdhA ane temane vaMdanA karI. pote khasI jaIne rasto karI Apyo ane AgaLa padhAravAnI vinaMtI karI. munirAja e ja mArge AgaLa vadhyA. A joIne koka IrSALue rAjAne vAta karI. rAjAe pahelavAnane bolAvIne pUchyuM, "pelA sAdhune dhakko mArIne bAju upara haDaselI mUkavAnA
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako - 179 mArA AdezanI avagaNanA kema karI? tuM ja kema bAju upara khasI gayo ?" vagere. pahelavAne kahyuM, "rAjana ! A jagatamAM bIjA badhA mATe huM ApanA hukamano amala karI zakuM chuM, paraMnta jaina muni mATe te amala thaI na zake." "kema ke mane khabara che ke teo mArA karatAM paNa vadhu bhArekhama evA pAMca mahAvratano bhAra UMcake che. vaLI mane to ThIka paDe tyAre ArAma levo hoya to - mArA pAMca pASANo bAju upara mUkI zakuM chuM; jayAre A munio jIvananI ekAda paLa mATe paNa mahAvratonA bhArane bAju upara kadI mUkatA nathI. AthI teo mArA karatAM ghaNA mahAna che. mATe AvA munio ApaNAM niyamamAM apavAdarUpa ja raheze." rAjAne A sAMbhaLIne saMtoSa thaI gayo, [290] paramAtmA AdinAthano pUrvabhava prabhaMkarAnagarImAM abhayaghoSa nAmano vedya raheto hato. tenA cAra mitro hatA. rAjaputra, maMtrIputra, zreSThIputra ane sArthavAha-putra. ekadA vaidyane tyAM sahu beThA hatA. te vakhate koI kuSTharogI munirAja bhikSA mATe padhAryA. temanI roga dazA joIne cAreya mitroe vaidya mitrane potAnuM jJAna upayogamAM levA jaNAvyuM. vaidya abhayaghoSe kahyuM, "jo tame khUba ja mUlyavAna evuM gozISacaMdana ane kaMbalarata mane meLavI Apo to lakSapAka taila ke je mArI pAse taiyAra che tenI madada vaDe A munirAjane huM rogathI mukta karI dauM. eka vepArI pAse jaIne cAra mitroe te banne vastuo meLavI lIdhI. vepArIne paristhitinI jANa thatAM eka paNa suvarNamahora teNe na lIdhI. te bolI UThyo, "be lAkha suvarNamahoranI be vastuonA upayogathI eka mahAtmA jo nirAmaya banI jatA hoya to huM kevuM aDhaLaka puNya kamAI laIza ? nA... be lAkha mahora laIne te puNyane jatuM karavA huM dharAra taiyAra nathI." pAMceya mitro te udyAnamAM pahoMcyA. jyAM pelA mahAtmA dhyAnastha mudrAmAM birAjamAna hatA. temane hAtha joDIne, sevA karavAnI mitroe rajA mAMgI ane kAma zarU karyuM. pahelAM lakSapAka telanuM mAliza karavAmAM AvyuM. tenI bhayaMkara uSNatAthI munino deha jANe jalavA lAgyo. paNa agAdha samatvanA svAmI e mahAtmAe UMhakAro paNa na karyo. telanI uSNatAthI DhagalAbaMdha kRSTa-kRmio cAmaDI upara AvavA lAgyA. te nirdoSa jIvo taraphaDIne marI na jAya te mATe muninA
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 jaina itihAsanI jhalako deha upara ratnakaMbala nAkhavAmAM AvI. A kebalanI bhAre ThaMkaDathI kheMcAIne badhA kami te kaMbalamAM caDI gayA. vaidhe pahelethI ja kudaratI marI gayelI gAyanuM zaba maMgAvI rAkhyuM hatuM. tenI upara ratnakaMbala jhATakatAM badhA kRmi potAno khorAka meLavavA mATe te go-zabamAM UtarI gayAM. pharI muninA zarIre lakSapAka-telanuM mardana ! pharI aDhaLaka kRmionuM bahirAgamana ! pha" ratnakaMbala ! pharI go-zaba upara kRmi-visarjana ! pratyeka vakhata dehanI aMdaraaMdaranI dhAtuo sudhI uSNa taila pahoMcatA munine vedanA dviguNa, triguNa thatI cAlI. paNa aMte muni sAva nIrogI thayA. pAMceya mitroe munine praNAma karyA. temanA zarIramAM je zAtA pedA thaI te temanA mukha upara spaSTa dekhatAM mitronA AnaMdanI koI avadhi na rahI. vaidya abhayaghoSe te kaMbalaratna vecI nAkhyuM. tene aDadhI rakama (aDadho lAkha sonAmahora) prApta thaI. A rakamanuM teNe zikharabaMdhI jinamaMdira banAvyuM. paNa vaidyane bhaya hato ke pArakA paise pote banAvelA A maMdiranA nirmAtA pote che e loko kahevA lAgaze to pote kevA pApano bhAgIdAra thaze? eTale teNe te maMdiranA mukhya pravezadvAra upara moTI takatI mukAvI. temAM lakhyuM hatuM ke, "muninI sevA mATe eka vepArI taraphathI maLelI ratnakaMbalanA upayoga bAda tenA vecANamAMthI prApta thayelI rakamamAMthI A jinAlayanuM nirmANa karavAmAM Avela che." A vaidyarAjano AtmA te ja paramAtmA AdinAtha thayo. [291] jena muni ane cANakya samrATa candraguptane jainadharma upara bhAre zraddhA hatI. jaina sAdhuonA e parama bhakta hatA. emanA samayamAM kAmavijetA sthUlabhadrajInA guru saMbhUtivijayajI mahArAjA pAkaTa vRddhAvasthAne pAmI cUkyA hovAthI pATaliputramAM rahyA hatA. e samayamAM bAravarSa dukALe bhAratavarSane bharaDAmAM lIdho. vRddha AcAryazrIe potAnA ghaNAkharA ziSyone samudrataTanA dezo tarapha vihAra karAvI dIdho. keTalAka sAdhuoe mannAdi jJAna ApavA mATe potAnI sAthe pATaliputramAM rAkhyA. AcAryazrInA atyaMta gurubhakta be ziSyo hatA. gurudeve temane potAnI sAthe na rAkhatA vihAra karAvI dIdho hato. paraMtu guruviraha nahi khamAtA beya gurubhakto pAchA pharyA ane adhyayana karavA mATe rokavAmAM AvelA sAdhuonI sAthe rahI gayA.
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalaka 181 A vAtanI jANa thavA chatAM ane vAtsalyamUrti AcAryazrI mauna rahyA. kAramAM duSkALanA samayamAM bhikSA lAvavAnI kAmagIrI ati kaparI hatI ane bhAre buddhikauzala tathA nikhAlasabhAvanI jarUriyAtavALI hatI. AthI vRddhAvasthAne gaNakAryA vinA saMbhUtivijayajI mahArAjA pote tamAma sAdhuvRndanI bhikSA lAvatA. ane khUba ja pramANasara bhikSA sahune vaheMcatA. emAM je kAMI thoDuMka vadhe te svayaM letA. AthI temanuM zarIra vadhu ne vadhu kRza thatuM cAlyuM. pelA be gurubhakta munione gurudevanI AvI sthitimAM pote ja nimitta banyAnuM lAgatAM pArAvAra duHkha thayuM. AthI temaNe potAnA vidyAbaLathI potAnI bhikSA lAvavAno nirNaya karyo. bIjA divasathI adRzya-aMjana AMjIne teo adRzya banIne caMdraguptanA bhojana samaye rAjamahelamAM roja javA lAgyA ane samrATanI thALImAMthI ja keTaluMka bhojana laI levA lAgyA. AthI samrATane roja alpa bhojana maLavA lAgatAM tenuM zarIra kSINa thavA lAgyuM. e saMbaMdhamAM maMtrIzvara cANakya ciMtAtura banIne kAraNa pUchyuM tyAre samrATe saghaLI sAcI vAta cANakyane karI. bIje ja dI bhojana-corone pakaDavA mATe cANakya chaTakuM goThavyuM. bhojananA apaharaNanI veLAe ekAeka dhUpa pragaTAvyo. munionI AMkhanuM aMjana ogaLIne dhovAI gayuM. beya munio tyAM ja pratyakSa dekhAvA lAgyA. jaina munione corI karatA jANIne cANakyanuM mAthuM bhamavA lAgyuM. tene A satya "kadI na mAnI zakAya tevuM asaMbhavita lAgyuM. munioe peTachUTI saghaLI vAta cANakyane karI dIdhI. bIje divase saMbhUtivijayajI mahArAjA pAse jaIne vaMdanAdi vidhi karIne cANakya be munionI corInA pApanI phariyAda karI. cANakya kahyuM, "paththara upara kamaLa UgavAnI vAtane paNa hajI huM mAnI lauM; paraMtu jaina munio rAjamahelamAM corI kare e vAta mArI AMkheAMkha jovA chatAM mArA mAnavAmAM AvatI nathI. gurudeva ! ApanA ziSyonI AvI durdazA ! AthI prajAjanomAM jainadharma pratye kevI lAgaNI pedA thaze ?" thoDIka paLo zAnta rahIne gurudeve kahyuM, "maMtrIzvara ! munioe bhojananI corI karI te vAta tadana sAcI che. emano bacAva karavAnI vAta mArAthI
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 jaina itihAsanI jhalako kadI thaI na zake. paraMtu huM tamane eka vAta pUchuM chuM ke munione ATalI hade pahoMcavuM paDe tevI sthitinuM nirmANa thaI jAya tyAM sudhI tamArA jevI prajAhitaciMtaka vyaktio UMghamAM ja hatI te vAta tadana sAcI che ne ! jo tema hoya to tame keTalA gunegAra gaNAo ?" gurudevanI vAta sAMbhaLIne cANakyane potAnA upekSA-doSanuM bhAna thayuM. teNe tarata kSamA mAgI ane bIjA ja divasathI yogya kAryavAhI amalamAM mUkI. [22] subaMdhu maMtrI ane cANakyanI buddhimattA cANakyano samakAlIna subaMdhu maMtrI hato. maMtrI thavAnI mahattvAkAMkSA temanAmAM khUba hatI A vAtathI cANakya ajANa na hato. rAjyanA koI SaDayaMtranA bhoga banIne jIvana barabAda karavA karatAM, cAritra laIne AbAda zA mATe na karavuM ? e vicArathI eka divasa cANakya cAritrano svIkAra karyo. have subaMdhu maMtrIpade AvyA. cANakyano kAMTo mULamAMthI ukheDI nAkhavAnI tenI bhAvanA hatI. tethI muniveSamAM rahelA cANakyane te jIvavA devA mAMgato na hato. eka divasa cANakyamuninI sevA karavAnI rajA laI subaMdhu jaMgalamAM gayo. cANakya dhyAnamAM UbhA hatA. temanI cArebAju chANAM goThavIne, dhUpa ane dIpa pragaTAvIne jANe ke temanI sevA karI rahyo che tevI mAyA karI, thoDIka kSaNo bAda saLagatI dIvI te chANAmAM nAkhI dIdhI, Aga lAgI. cANakyamuni paramAtmAnA dhyAnamAM lIna banIne kALadharma pAmI gayA. hAza ! have to mULamAMthI gayo. ema vicArI subaMdhu cANakyanI havelImAM gayo. sIdho tijorI pAse gayo ane tijorImAMthI aDhaLaka nANuM meLavI levA teNe tijorI kholI. tijorImAMthI eka cAvI maLI, jenA dvArA eka bIju khAnuM kholyuM. temAMthI paNa eka cAvI maLI jenA dvArA aMdaranuM eka bIjuM khAnuM bola...jema karatAM karatAM sAta cAvI maLI ane sAta khAnAMo kholyAM. subaMdhunA harSano koI pAra na hato. tene thayuM ke ati mUlyavAna cIja saMtADI haze. je mane sAtamAM khAnAmAMthI prApta thaze. sAtamAM khAnAmAM eka DabbI hatI, te teNe kholI temAMthI bharapUra suvAsa AvatI hatI. nAke lagADIne te suvAsa teNe lIdhI. teTalAmAM tenI najara te khAnAmAM paDelA kAgaLa upara paDI.
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako 183 kAgaLa laIne teNe vAcyo. kAgaLamAM lakhyuM hatuM ke, "A khAnAmAM paDelI DabbI laIne je koI sugaMdha mANaze tenuM eka ja divasamAM mota thaze. mAtra apavAda eTalo ja che ke jo te strIne kadI aDaze nahi, agni ane pANInuM sevana karaze nahi, to jarUra bacI jaze.' A kAgaLa vAMcatAM ja subaMdhunA hozakoza UDI gayA. te manamAM bolyo, "nAlAyaka ! marato to gayo paNa mane mArato gayo. have to A traNa zaratonuM pAlana karavA mATe mAre jaina sAdhu thayA sivAya chUTako ja nathI. keTaluM kaThora che e sAdhu jIvana! paraMtu tethIya bhayAnaka che eka divasamAM thanAruM maraNa ! e bemAMthI koI vikalpa pasaMda karavAno hoya to mAre sAdhujIvana jIvavAno vikalpa ja pasaMda karavo rahyo." ane kharekhara subaMdhue jaina sAdhuno veza paherI lIdho. pelI zaratonuM pAlana zarU karyuM ane jIvana pUruM karyuM. jaina zAstrakAro kahe che ke A subaMdhune jaina sAdhu zuM kahevAya ? [293] rAvaNano potAno maraNa aMgeno prazna rAjA idra sAthenA mahAyuddhamAM vijetA banIne rAjA rAvaNa laMkA tarapha pAchA jaI rahyA hatA, tyAM rastAmAM "anantavIrya nAmanA vItarAga kevalI bhagavaMtanAM temane darzana thayAM. potAnI jAtane dhanya mAnatA rAvaNa temanI pAse gayA. vaMdanAdi karIne kevalI bhagavAnanI dharmadezanA sAMbhaLI. dezanA pUrNa thayA bAda rAvaNe emane eka prazna pUchayo. "he bhagavaMta ! Apa jevAnI mahatI kRpAthI, puNyanA udayane sahakAra maLaze to huM jIvana to kadAca suMdara majenuM jIvI javAne bhAgyavAna banI zakIza; paNa mArA maraNanuM zuM ? jo mAruM maraNa aniSTa rIte thAya to mAruM samagra jIvana kalaMkita thAya, vaLI maraNa samayanI cittanI zubhAzubha sthiti (lezyA) upara ja paralokanI sadagatino AdhAra che, eTale mAruM maraNa bagaDe to paraloka paNa bagaDe. mATe he bhagavan ! Apa trikALajJAnI cho to A eka vinamra prazna che ke, "sevakanuM maraNa zI rIte thaze ?' bhagavaMte uttara ApatAM kahyuM, "laMkApati ! tamAruM maraNa parastrInA kAraNe thaze." A sAMbhaLatA jANe ke mAthe vIjaLI paDI hoya evo vajapAtano anubhava karyo.
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 jaina itihAsanI jhalaka e ekadama bolI UThyA, "are ! are ! bhagavan! rAjA rAvaNanA lalATe parastrInuM kALuM kalaMka ? A huM zuM sAMbhaLI rahyo chuM ? bIjuM game te sAMbhaLI zakAya paNa A bhaviSyavANI mArAthI sAMbhaLI jatI nathI ! oha ! laMkApati durAcArI banaze ? parastrI tarapha enI najara karAze ? eTalI hade jaIne adhama thaze ?" rAvaNanuM aMtara asahya pIDA anubhavavA lAgyuM. thoDI ja paLomAM svastha thaIne e pharI bolavA lAgyA, "bhagavad ! mArAthI A kaTu satya khamI zakAtuM nathI, huM ApaghAta karavA taiyAra chuM paNa AvuM kalaMkita jIvana to mArAthI kemeya nahi jIvI zakAya. prabho ! Apa to sarvajJa cho, sarvadezI cho; ApanuM vacana trikAlAbAdhya ja hoya ane emAM leza paNa phAMkA nathI.. paraMtu mAre eka pratijJA karavI che; pANI pahelAM ja pALa bAMdhavI che; lalATanA e lekha upara loDhAnI mekha mAravI che...." mane pratijJA Apo, "parastrI mane nahi icche to huM eno saMga nahi karuM. (parastriyamanicchantI ramayiSyAmi nahyaham) bhagavana ! prANanA sATe huM A pratijJA pALIza." "ane jo A pratijJAnuM barobara pAlana thayuM to A saMbaMdhita koI kalaMka mArA lalATe lAgavAnI saMbhAvanA ja rahetI nathI." rAvaNanI yAcanAne anantavIrya kevalIe anukULa thaIne pratijJA ApI. rAjA rAvaNane saMtoSa thaI gayo. A kalaMkathI pote have saMpUrNapaNe nirbhaya thaI gayo che evI prasanna lAgaNI anubhavatA rAvaNa tyAMthI UThyo. kevalI bhagavaMtane vaMdana karI vidAya thayo. akATya karmonI AMdhI sAme laDI levA mATe kamara kasavAno puruSArtha karanAra rAjA rAvaNa ! dhanya che tamane ! jo A pratijJA tame lIdhI na hota ! jo enuM pAlana tame karyuM na hota ? to... kharekhara parIkhananuM atibhayAnaka pApa tamArA dehane kadAca abhaDAvI gayuM hota ! eka mahAsatIjInA jIvanano tame kadAca akALe pUrNavirAma bolAvI dIdho hota ! vaMdana ho.... paramAtmAonA pratijJAnA Ayojanane ! keTalAMya pApothI, pratijJAe; keTakeTalAne bacAvyA haze ? jeNe pANI pahelAM pALa bAMdhI, pratijJAnI; emanA jIvana pAponA ghoDApUra DUbatA-taNAtAM, maratAM AbAda UgarI gayo.
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ 185 jaina itihAsanI jhalako itihAsanAM aneka pAnAMo A satyanI gavAhI pUrI che. [294] nItimAna zrAvaka ane dukALamAM dhodhamAra varasAda eka vakhata gujarAtamAM bhayaMkara koTino dukALa zarU thayo. gujarAtano nAtha akaLAI gayo. teNe joSIone bolAvyA. joSIoe dukALanA bhayAnaka grahonI sthiti samajAvIne vadhu becena karI mUkyo. paNa chelle temaNe kahyuM, chatAM eka upAya che. ApanA nagaranI aMdara saMpUrNa nItimAna eka jaina zrAvaka rahe che. jo te AkAza nIce khullAmAM AvIne Ubho rahe ane AkAza sAme joIne te kahe ke, "he varasAda ! tuM paDe." to dhodhamAra varasAda tUTI paDe." - A sAMbhaLIne rAjA jAte te zrAvakane ghera gayo ane varasAda lAvavA mATe vinaMtI karI. mahAdayALu zrAvaka hAthamAM trAjavuM UMcuM rAkhIne bolyo ke, "he varuNadeva ! jo A trAjavAmAM meM kadApi anIti karI hoya to A cAlato dukALa kAyamI banI jAya, paNa jo meM anIti karI na hoya to hamaNAM ja bArekhAMge meha varasI paDo." ane kharekhara dhodhamAra varasAda tUTI paDyo. kevI che nItinA nAnakaDA paNa dharmanI pracaMDa tAkAta ! [25] pArasamaNi zeTha haThIsiMha amadAvAdamAM AvelI haThIsiMhanI vADI te ja A haThIsiMha zeTha ! zeThanI khyAti pArasamaNi tarIkenI hatI. keTalAka to tene pArasamaNi ja kahetA. eka divasa gAmaDAnI abhaNa bAIe A sAMbhaLyuM, ane eNe vicAra karyo ke, "jo zeTha pArasamaNi hoya to temane lokhaMDano TukaDo aDADavAthI te jarUra sonuM thaI javuM joIe. lAva, huM parIkSA karuM. jo sAcuM haze to mArI garIbI paNa phelAI jaze." te bAI zeThanA ghare pahoMcI gaI. zeThanA e paDatInA divaso hatA. patIe bAInI saghaLI vAta sAMbhaLI ane aMdaranA khaMDamAM beThelA zeThane vAta karI. zeTha vicAramAM paDI gayA. chatAMya garIba bAIne potAnI pAse bolAvI potAnI patnInuM badhuM ja ghareNuM te bAIne bheTa dharI dIdhuM. bAI AnaMdavibhora banIne cAlI gaI. zeTha kharekhara pArasamaNi puravAra thayA.
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 jaina itihAsanI jhalako [296] AryarakSitasUrijI ane indra jyAre AryarakSitasUrizvarajInAM jJAna upara ApharIna thaIne indra svargamAM javAnI taiyArI karatA hatA tyAre AryarakSitajIe indrane kahyuM, "bhAI, tuM thoDI vAra ahIM vadhu rokAI jA. jethI bhakti mATe gayelA mArA sAdhuo pAchA AvI jAya ane pratyakSa rUpathI tane joI zake, ane svarga vagere padArtho taraphanI temanI zraddhA vadhu majabUta banI jAya." ine kahyuM, "bhagavaMta ! he bhagavaMta ! kalikAlanA sAdhuonuM sattva kAMI ochuM hoya che ! zAstramAM zraddhA vadhAravAnA badale mane joIne mArA jevA thavAnI icchA dharAvatA thaI jAya to ?" A vAta sAMbhaLIne sUrijI cUpa thaI gayA. pote AvyAnI mAtra nizAnI karIne indra tyAMthI vidAya thaI gayo. [20] bhISmanI 'nA-yuddhanI tIvra icchA vagere viziSTatAo bhIkha kauravanA pakSe rahIne kauravone kabajAmAM rAkhavA mAMgatA hatA tevA anumAnane aneka bInAothI puSTi maLe che. (1) yuddha zarU thatAM pUrve ja bhIkhe yuddhamAM asaMmati darzAvI hatI. (2) pahelAM dasa divasanA yuddhanuM netRtva laIne bhIkha kharekhara to yuddha laDyA na hatA paNa mAtra divaso pasAra karatA hatA. kadAca kauravone sabuddhi jAge ane yuddha baMdha rAkhI de evI AzAthI... AthI ja - bhIkhanI yuddhakIya niSkriyatAthI - vAja AvI jaIne duryodhana eka divasa bhIkhanI sAme khUba vadhAre paDatuM, ApAtmaka bolI gayo hato. (3) duryodhananA kaTutama pralApa pachI bhIkhe yuddha to khelyu paNa pAMDavone haNavAne badale jAte ja ghAyala thaIne paDyA. te pachI paNa arjunanI viziSTatAo AMkhe darzAvIne duryodhanane bhIkhe "hajI paNa yuddha baMdha kara !evI salAha bhArapUrvaka ApI hatI. bezaka, bhIkhanA puruSArtha karatAM prArabdha mUThI-UMceruM AgaLa ja rahetuM hatuM eTale ene jhUkyA vinA bhIkhano upAya ja na rahyo. samagra rIte paNa mahAbhAratanI kathA niyati dvArA DhasaDAtA, taNAtA, veravikhera thatA pAtronI kathA che. tyAM bhIkha "bicAro' zuM kare ? bhIkhano Atmabhoga keTalo badho jovA maLe che ? pitA khAtara eNe
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako 187 saMsArasukha jatuM karyuM, kauravone samajAvavA khAtara te duSTonA pakSe rahIne lokomAMthI yaza khoyo. loko tenuM rahasya na samajI zakyA ane ethI bhIkhane apayaza maLyo. ane chelle pAMDavone ghAyala karavAne badale pote ja ghAyala thaIne aMte jAna khoyo. khovAnuM badhuMya bhISmane.... sukha, yaza ane jIvana. teya svecchAe : saharSa keTaluM Atma-balidAna ! kevo AtmA ! ajaina mahAbhAratakAra bhIkhane AvAM badhAM kAraNosara khUba duHkhI tarIke jue che. evAM duHkho ene ja maLyAM. temAM 'pUrvabhavano te vasiSTha RSithI zApita AtmA hato' te kAraNa batADe che. paNa A ghaTanAo barobara lAgatI nathI. bhIkha du:khI na hato paNa niSphaLa jarUra hato ane tethI ja te 'hAsya vinAno hato. tema bhISma khUba dharmI hato, tethI ja tenI niSphaLatAne lIdhe te mAnasika rIte tUTI paDato na hato, paraMtu niyati'ne ja najaramAM rAkhIne niSphaLatAne pacAvI nAkhato hato. enA sthAne bIjo koI hota to te aghora niSphaLatAo badala AMsu sArato hota. bhIkha kadI AMsu sArato na hato. niSphaLa mATe hAsya vinAno.... dharmI mATe AMsu vinAno..... kevo aphalAtUna-bejoDa-AdamI, A dharatI upara pedA thayo hato ! bhISmanuM samadaSTiva kevuM jAjaramAna haze ke tadana virodhI ane vAte vAte ugratAthI laDI paDatA baMne pakSone te atyanta AdaraNIya banyA hatA. bhIkhanI nItimattA keTalI joradAra ke niHzastra, garIba, strI ane napuMsaka sAthe nahi laDavAnI yuddhanItine, zikhaMDI sAme zastra nahi ugAmIne ghAyala thaIne paNa batADI. (bhIkhathI tarachoDAyelI (!) aMbA ja bIjA bhave zikhaMDI banIne bhISmane mAre che e badhI vAta jaina mahAbhAratamAM svIkRta banI nathI.) bhISmanI dhArmikatA keTalI jIvaMta ke yuddhamAM ghAyala thaIne dharatI para paDyA bAda, zarIramAM lAgelAM bANone kADhyA vinA-jemanA tema ja rAkhInedeha ane AtmA vaccenA bhedajJAnanI potAnAmAM keTalI mAtrA che tenuM pArakhuM chellA zvAsa sudhI kare che ! bhIkhanI saMsAratyAganI bALapaNanI bhAvanA keTalI ugra ke yuddhamAM ghAyala
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 jaina itihAsanI jhalako thayA bAda muni svIkArIne, jIvananuM chelluM varSa adbhuta sAdhanAmAM vyatIta kare che. chello mahino - Akhoya nirjala upavAsa kare che. chellI paLomAM yudhiSThira vagere upasthita AtmAone aMtima bodha devApUrvaka ane tamAma anupasthita AtmAo sAthe hArdika kSamApanA kare che, paramAtmAnuM zaraNa le che ane atyaMta suMdara samAdhi sAthe prANa choDIne bAramA devaloke pahoMce che. AvA hatA mahAna bhIkha ! dharmAtmA bhISma !AtmabalidAna vyasanI bhIkha ! hA..niyatithI niSphaLa banAvAyelA puruSArthanA svAmI ! chatAMya a duHkhI ! AMsu-vinAnA ! ane hAsya vinAnA ! parama-pitRbhakta ! mahAbrahmacArI ! jabbara ahiMsaka ! gRhastha bhIkha ! kevA mahAna ! mahAmuni ! ugra tapasvI ! ajAtazatru ! dehAtmabhedakAraka ! sAdhaka bhISma ! kevA vaMdanIya ! nA. AvA bhIkhanA pAtrAlekhanamAM emane "hINA" kalpIne koI anyAya Acarajo mA ! [298] bhImanI pratijJA - nAvika zreSTha potAnA mananI vAta bedhaDaka rIte gAMgeyane karI. jarAya khacakAyA vinA gAMgeye kahyuM, "oha ! A vAta che, ema ne ? kAMI vAMdho nahi. mArI pAse enuM paNa samAdhAna che. "mArI eka pratijJA e ke mAre rAjA thavuM nahi, ane have mArI bIjI pratijJA huM e karuM chuM ke mAre kadI lagna karavuM nahi : nirmaLa brahmacaryanuM pAlana karavuM. have tArA mananI zaMkAnuM samAdhAna thayuM ne ? have mArA putrane rAjaya prAptino savAla ja pedA thato nathI ne ? basa.. to tuM tArI putrI satyavatIne mArA pitA vere paraNAva ane temanI manaH kAmanA pUrNa kara. huM tane mArI mA tulya mAnIza. nAvika ! pitAnI bhakti e ja mAruM sarvasva che. enI sAme lagnajIvananAM kahevAtAM sukhonuM mAre mana koI mUlya nathI. vaLI meM kizora vayamAM ja brahmacaryano mahimAM cAraNa munivaro pAsethI sAMbhaLyo che; tyArathI ja mane teno bhAre prema che. Aje tuM mAro moTo upakArI nIvaDyo ke tuM mane AjIvana brahmacarya pALavAnI taka ApI. ahiMsAvratane to meM mAruM jIvana banAvyuM ja hatuM. have brahmacarya paNa mAruM jIvana ane tenI sAthosAtha pitRbhakti karavAno
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ 189 jaina itihAsanI jhalako amUlakha lAbha. have mAre bIjuM zuM joIe ? "hA... eka vAta hajI rahI jAya che, e cAraNa munivaronI jema sarvasaMgano tyAga karavAnI; paNa eya taka Avaze to huM choDavAno nathI. paNa Aje to e zakya lAgatuM nathI." gAMgeyanuM vAkya pUruM thatAM ja AkAzI vidyAdharoe prasanna thaIne puSponI vRSTi karI. temaNe kahyuM, "are ! are ! bhIkha pratijJA ! bhISma pratijJA ! ane.... e divasathI gAMgeya 'bhISmanA nAme A jagatamAM paMkAyA. [299] arjunano viSAda ane kRSNanI apUrva samajAvaTa zrIkRSNa parapakSano paricaya Apyo ane arjunanA yuddha laDavAnA hozakoza UDI gayA. teNe khUba ja hatAzAthI bharelA avAjamAM zrIkRSNane kahyuM, "mArAthI koI paNa saMyogamAM yuddha thaI zake tema nathI. Ape jemanI oLakha ApI te badhA mArA judI judI rItenA nikaTanA saMbaMdhIo che. zuM mAre emane haNI nAkhavAnA ? re ! A to mArAthI kemeya nahi banI zake." are ! jo rAjalakSmI pAmavA mATe svajano, snehIjano, are ! gujano ane vaDIlajanonA lohIno bhoga levAno hoya to nA nA zrIkRSNa ! mArAthI te kadApi na banI zake. mAre to rAjalakSmI nathI joItI, huM AjIvana vanavAsI banIne rahevA mATe taiyAra chuM. jemanA khoLAmAM huM ramyo chuM, jemaNe mane apAra vahAla dAkhavyuM che te mArA parama pUjanIya zrI bhISma pitAmahane mAre bANathI vIMdhI nAMkhavAnA ? hAya ! asaMbhava. jaimaNe mane dila daIne dhanurvidyA zIkhavI che. jemanA haiyAnA koDa hatA mane vizvano sarvazreSTha bANAvaLI banAvavAnA tethI ja pelA nirdoSa gurubhakta ekalavyano aMgUTho gurudakSiNAmAM jemaNe kapAvI nAkhyo tevA mArA prANasvarUpa guru droNAcArya upara mAre bANonI varSA karavAnI ? o ! e zI rIte mArAthI thaI zakaze ? "ane pelA kRpAcArya ! eya mArA amArA kauravakuLanA vidyAguru ! mAre temane paNa haNI nAkhavAnA ? nA, mAruM parama pavitra gAMDIva dhanuSa gurujanonA lohIthI kharaDAIne kalAkata thaI nahi zake. huM gAMDIva nIce mUkI dauM chuM."
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19) jaina itihAsanI jhalako arjunanA haiyAmAM A paristhitino pahelethI ja khyAla haze paraMtu jyAre te paristhitinuM teNe ughADI AMkhe darzana karyuM tyAre ja tenI bhayAnakatA tene barobara samajAI; ane enA romeromamAM ramatI kRtajJatAe ene gAMDIva UMcakato hatAza karI dIdho. raNabhUmi mATe tadana apAtra evA koI kSamAzIla sAdhune raNabhUmimAM lAvIne khaDA karI dIdhA hoya ane temanI je dazA thAya tevI karuNA sthiti arjuna anubhavavA lAgyo. zrIkRSNane lAgyuM ke paristhiti khUba vikaTa banI rahI che. jo arjunane yuddha mATe utsAhita karavAmAM nahi Ave to pAMDavono parAjya sunizcita che. karNa vinAnA kauravo, ane arjuna vinAnA pAMDavo sAva vAmaNA' che. game tema karIne arjunanA lohImAM yuddhanI garamI lAvI devAno saMkalpa karIne zrIkRSNa arjunane kahevA lAgyA, "arjuna ! tuM kSatriya che hoM ! tuM koI zramaNa nathI. A sthaLe tuM "sagA ane vahAlA'nA saMbaMdho joI rahyo che te tArA kSAtravaTane mATe khUba zaramabharI bAbata che. je pitAmahe potAnA ja putro ane pautronI sAme zastro ugAmyAM hoya ene pitAmaha kahevAya ke zatru kahevAya ? je vidyAguruo potAnA ja vahAlAmAM vahAlA ziSyone khatama karI nAkhavA mATe thanaganI rahyA hoya temane vidyAguru ke zatru kahevAya ? arjuna ! tArI buddhi sAva bahera mArI gaI lAge che, nahi to ATalI sIdhI vAta tane kema na samajAI ? A prazna tArA haiyAmAM vaDIlajano ane gurujano pratye jema bhaktibhAva UbharAyo che tema teonA haiye tArA pratyeno bhUtapUrva vAtsalyabhAva kema UbharAyo nathI ! teo tane - tamane badhAne - mArI nAkhavAnI krUratAnI ghAtakI lAgaNIothI kema UbharAyA che ? zuM tuM AvAone tArA upakArIjana mAne che ema ? zuM AvAone tAre vidyAguru kahevA che ema ? vaLI tuM kahe che ke, huM temane mArI zakIza nahi. are ! tuM zuM temane mAravAno hato ! emanAM pApakarmo ja emane mAravAnAM che. tuM to nimitta mAtra banavAno che. arjuna ! eka vAta samajI le ke duryodhana, duHzAsana, zakuni ane ka draupadInA vastrAharaNa vagere prasaMgo upara je pApa karyuM che ane bhIkha, droNa vageree mauna rahIne temane je prakAre pApa karavAmAM uttejana
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina itihAsanI jhalako 191 ApyuM che. e pApa eTaluM badhuM bhayaMkara che, eTaluM badhuM ugna che ke temane A ja bhavamAM tenuM phaLa maLI rahevAnuM che ane have to jhAjhA divaso paNa lAgavAnA nathI. ugra pApIo temanA pApe ja te ja bhavamAM mare che, e zAstravacanane tuM visarI na jA. mATe mAre tane eTaluM ja kahevuM che ke tuM tAro kSAtradharma bajAva. svayaM maranArAone mAravAnI tAre to mAtra vidhi ja karavAnI che. "vaLI sAmethI bANanA prahAro cAlu rahe tyAre kSatriya bacco koI paNa sthitimAM zAnta Ubho rahe kharo ? tuM vIra kSatriyANI mAtA kuntInuM saMtAna nathI ? zuM tuM mahAparAkramI kSatriyarAjA pAMDunuM bIja nathI ? o arjuna ! atyAranuM tAruM vartana te sAcI hakIkatamAM paNa zaMkA prere tevuM banI gayuM che , zrIkRSNanA A zabdoe arjunanA viSAdano bhukko bolAvI dIdho. [30] khumArIvaMtA vIrAcArya siddharAja jayasiMha jemane bhAre bahumAnathI satkArato hato evA e jainAcArya nAme vIrAcArya. koNa jANe kema, eka dI siddharAje bharasabhAmAM vIrAcAryajIne kahyuM ke, ApanA mukha upara ja teja che te Apane maLatAM rAja sanmAnane AbhArI che." A zabdo sAMbhaLatAM ja vIrAcAryajInuM sattva chaMcheDAyuM. tarata ja temaNe rAjAne kahyuM, "rAjan ! mithyA garva na karo. munionA lalATanA teja temanA saMyamapAlanane AbhArI che e vAta tamArA haiye lakhI rAkho. bIjI vAta... ke huM ghaNA vakhatathI vihAra karavAnI icchA rAkhato hato. Aje huM pATaNathI vihAra karIza.' ane.. vIrAcAryajIe baporanA samaye pATaNa choDyuM. vIrAcAryajI rAjA dvArA apamAnita thayAnA samAcAra pATaNanA samasta jaina saMghamAM vAyuvege phelAI gayA hatA. hajAro bhaktajano AzrubhInI AMkhe vIrAcAryane vaLAvavA gayA. A bAju rAjA siddharAjane potAnI thaI gayelI bhUlane khyAla AvatAM khUba prazcAttApa thayo. teNe jaina matrI sAntane vIrAcAryajI pAse mokalyA. paNa te vakhate to teo e vihAra zarU karI dIdho hato. sAntanuM maMtrI jaladIthI pAchaLa gayA. vIrAcAryajI hajI gAma bahAra pahoMcIne mAMgalika saMbhaLAvI rahyA hatA.
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192 jaina itihAsanI - sAntanue sUrijIne pAchA pharavAnI azrubhInI AMkhe prArthana mahArAjA siddharAja taraphathI mokalAyelo kSamApanA - saMdeza jaNAvyo . saMghe pAchA pharavAnI prArthanAmAM bhAre Agrahabharyo sAthe purAvyo. sahu ja yAcanA hatI, "eka vAra upAzraye pAchA pharo." ane.... sUrijI kharekhara pAchA pharyA. sahunA uramAM AnaMda samAto " sUrijI upAzraye AvI gayA pATe besIne mAMgalika saMbhaLAvavAnuM che are... paNa ekAeka A zuM thayuM ! sUrijI pATa uparathI adhdhara AkAza tarapha javA lAgyA. sakaLa saMgha joto ja rahI gayo ane 2 adRzya thaI gayA. thoDA divasa bAda samAcAra maLyA ke sUrijI rAjasthAnanA pAlI = rahelA sAdhuonI sAthe birAjamAna che. keTalAka samaya bAda siddharAje pharIthI sAntanune sUrijI pAse ane potAnA aMtaranI zAnti mATe pATaNa padhAravA vinaMtI karI. sAntanue sUrijI pAse jaIne e vinaMtI rajU karI. udAradilane kSamApradhAna sUrijIe kahyuM, "e tarapha AvIza tyAre pATaNa AvavAnA bhAva rAkhIza. mane te rAjA tarapha koI pabhAva nathI. paNa teNe je dAkhavyo tene bodhapATha ApavA pUratuM ja mAre kAMIka karavuM paDyuM che. rAjA siddharAjane mArA dharmalAbha jaNAvavApUrvaka kahejo ke, huM jarUra te vinaMtIne dhyAnamAM rAkhIza." ane... kharekhara eka dI sUrijIe pATaNamAM praveza karyo. rAjAne - maLatAM ja te gAma bahAra jaIne sUrijInAM caraNomAM paDI gayo. azru sAthe teNe kSamA mAgI. kahevAya che ke rAjAe pATaNanA itihAsamAM na nIkaLyo hoya ! varaghoDApUrvaka sUrijIno bhAre dabadababharyo nagarapraveza mahotsava karyo. 000
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ dareka AvatI kAla : bhAvIno prathama divasa varSano pahelo divasa. keTalA badhA ullAsathI mANasa ujave che ? kevA kevA zubha saMkalpo kare che ? kevA sArAM kAmono AraMbha kare che ? to have sAMbhaLo. A jIvanano ApaNo je zeSa bhaviSyakALa che, eno sauthI pahelo divasa dareka AvatI kAla che. to bhaviSya - kALanI dareka AvatI kAlane ApaNe khUba ullAsa sAthe, sArAM kAryo karavAnA saMkalpa sAthe ujavavI na joIe ? jo tema thAya to Akho bhaviSyakALa ullAsamaya, satkAryamaya banI jAya. have je gayo, bhUtakALa : kharaDAelo, gaMdhAelo, niSphaLa gayelo... bhale gayo. tethI azt 7 ust. Let the bygone be the bygone. have dareka AvatIkAlane ujaLI banAvavA mATe sajaja thaI jAo. | -paM. candrazekharavijayajI