________________ જૈન ઇતિહાસની ઝલકો [18] ખમર્ષિ મુનિના વિશિષ્ટ અભિગ્રહ એ એમર્ષિ નામના મહાત્મા હતા. તેઓ ઘોર અને વિચિત્ર અભિગ્રહો કરીને અપૂર્વ તપ કરતા હતા. આ રહ્યા, કેટલાક અભિગ્રહોના પ્રકારો. (1) ધારાપતિ મુંજનો નાનો ભાઈ સિંધુલની પાસે રહેતા રાવકૃષ્ણ જયારે સ્નાન કરેલો હોય, છૂટા વાળવાળો હોય, ઉદ્વિગ્ન મનવાળો હોય એવી સ્થિતિમાં તેમને 21 પુડલા આપે તો જ મારે ઉપવાસ છોડવો. આ શરતો પૂરી થતાં ત્રણ મહિના અને આઠ દિવસના ઉપવાસ થયા હતા. (2) સિંધૂલનો હાથી મદમાં આવીને સૂંઢ વડે મને પાંચ લાડુ વહોરાવે ત્યારે મારે પારણું કરવું. આ અભિગ્રહ પૂર્ણ થતાં પાંચ માસ અને અઢાર દિવસ થયા હતા. (3) જે સાસુની સાથે લડી હોય એવી વિધવા બ્રાહ્મણી બે ગામની વચ્ચે ઊભી રહીને વેડમી વહોરાવે ત્યારે મારે પારણું કરવું. આ અભિગ્રહને પૂર્ણ થતાં ઘણા અઠવાડિયા પસાર થઈ ગયાં હતાં. [188] વીરસૂરિજીનું અષ્ટાપદગમન એ હતા, આચાર્ય શ્રી વીરસુરિજી. તેમના ભક્ત બનેલા યક્ષને તેમણે અષ્ટાપદજીની યાત્રા કરાવવા કહ્યું. યક્ષે કહ્યું, “ત્યાં જતાં આડે આવતાં વ્યન્તરોનું તેજ મારાથી ખમાતું નથી છતાં હું તમને ત્યાં લઈ જઈશ પરંતુ એક પ્રહરથી વધુ સમય ત્યાં રહેવાનું નહિ. જો વધુ રહેશો તે પાછા ફરવું મુશ્કેલ બની જશે.” સૂરિજી કબૂલ થયા. યક્ષે બળદનું રૂપ લઈને સૂરિજીને ખાંધ ઉપર બેસાડ્યા. ક્ષણમાં જ અષ્ટાપદ તીર્થે પહોંચી ગયા. ત્યાં આવેલા દેવોના તેજને સૂરિજી પણ ખમી શકતા ન હતા. આથી મંદિરના દરવાજા પાસેની પુતળીઓની પાછળ રહીને પ્રભુજીના દર્શનાદિ કર્યા. ત્યાંની નિશાનીરૂપે દેવોએ ચડાવેલા ચોખામાંથી પાંચ છ દાણા લીધા. પાછા ફરીને ઉપાશ્રયે આવ્યા બાદ તે દાણાની સુવાસ ચારે બાજુ મહેકી ઊઠી એટલે મુનિઓએ તેનું કારણ પૂછતાં સૂરિજીએ સઘળી વાત કરી. સહુએ તે અક્ષતના દાણા જોયા. તે બાર આંગળ લાંબા હતા અને એક આંગળ જાડા હતાં. [189] માહણસિંહની સત્યવાદિતા આચાર્યશ્રી સોમતિલકસૂરિજીનો ભક્ત શ્રાવક જગતસિંહ હતો. તેનો પુત્ર માહણસિંહ અવસરે દિલ્હી રહેવા માટે પહોંચ્યો. ત્યાં બાદશાહ ફીરોજશાહની કાનભંભેરણી કરતાં કોઈ ઈર્ષાળુએ કહ્યું કે, “માહણસિંહ પાસે પચાસ લાખ