Book Title: Bang Bhashopadeshika Part 02
Author(s): Vadilal Dahyabhai
Publisher: Vividh Bhasha Shiksha Sahitya Mala
Catalog link: https://jainqq.org/explore/034761/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASA zikSA sAhitya mALA 2] . zrI yazovijayajI 8 dAdAsAheba, bhAvanagara. " /> jaina graMthamALA da phona: 0278-2425322 3004846 -bhASIpadAzikA dvitIya bhAga. kartA zrIyuta paMDita vADIlAla DAhyAbhAI.. Printed by B. Ganga Prasad Gupta, ai his Art Printing Works, Benares City. mRya rU), u cA kAgaLa mU0 rU-1che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha bhASA zikSA sAhitya mALA [5-2) che ** s SjA baMga-bhASopadezikA dvitIya bhAga. (saMpUrNa baMgalA vyAkaraNa, anuvAdazikSA ane dhAtupATha) : - tao S - Do kartA zrIyuta paMDita vADIlAla DAhyAbhAI tatche ? prathamavRtti prakAzaka "vividha bhASA zikSA sAhitya mALA banArasa, saM. 1974. mU. rU. 1), uMcA kAgaLa, rU. 1. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PUBLISHED BY D. M. GANDHI, Proprietor of the Vividh Bhasha Shiksha Sahitya Mala, NO. 18 LAKHI CHOUTRA, BENARES. yAcanA, prabhu? che evAM buddhi dAna, bane ama jethI sAvika prANa. gaNu . deza baMdhunAM dIla dubhAtAM dube mArA prANa, dubhavatAM e saMkaTa haravA bane dehabalidAna. prabhu? che deza dharmanI unnati arthe thAuM upAdAna, karmavIra thaIdeza zatruthI karUM dezanAM trANa prabhu? * vaira virodha visArI mukI tajI svArtha abhimAna, para upakRtino bhekha dharIne sevAnAM karUM kAma. prabhu? che evAM buddhidAna, bane ama jethI sAtvika prANuM prabhu vAha kartA- PRINTED BY BABU GANGA PRASAD GUPTA, AT THE ART PRESS, BENARES.. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ utsarga patram 0 pUjyapAda parapakArI gurUvarya zrImadvijayadharmasUrivarya = pavitra karakamaLamAM == teozrInI upakRtinI smRti svarUpa A graMtha utsarga karUM chuM. vasaMta paMcamI che. aMgrejI keDI banArasa. J kartA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vakatavya. == mu Lastuta pustakamAM "baMgalA-vyAkaraNa ane anuvAda zikSA w e be viSaye ApavAmAM Avela che. sAhitya pariSada patrikAnA AThamA bhAgamAM mahAmahekarI pAdhyAya zrIyuta haraprasAda zAstrIjIe jaNuvyA pramANe ka baMgalA-bhASAmAM lagabhaga aDhI vyAkaraNa hayAtI dharAve che; ane haju paNa varase eka be navA vadhatAM ja jAya che. temAMnA adhika vyAkaraNa saMskRta vyAkaraNa ja kahI zakAya, kAraNa ke temAM saMskRta vyAkaraNanA niyamoneja vadhu ullekha karavAmAM Avela che; kevaLa nAma ane AkhyAta vibhaktio vinA eka paNa baMgalA kRdaMta taddhita samAsane ulekha mAtra paNuM karyuM nathI; udAharaNe paNa saMskRta bhASAnAja Apela che; te vyAkaraNothI alpa mAtra paNa baMgALI vyAkaraNanuM jJAna thaI zake nahi. bAkInAM keTalAka khAsa baMgalA vyAkaraNe che, jemAM te bhASAnAja kRdaMta, tahita samAsa vigerenA pratya tathA udAharaNa ApavAmAM Avela che tevA vyAkaranI saMkhyA saMskRta rUThIe lakhAela vyAkaraNanI saMkhyA karatAM ghaNuM ja thoDI che. . prastuta pustakamAM ApavAmAM Avela vyAkaraNa te khAsa baMgalA vyAkara ja che. te keTalAMka khAsa baMgALI vyAkaraNe tathA te saMbaMdhI prasiddhimAM Avela keTalAka nibaMdha, ke vigere alekI lakhavAmAM Avela che. je abhyAsIone mATe vizeSa upayogI thaI paDaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varNamAlA pa vedAne cheDI hara saMthI be baMgALI bhASA zIkhanAra navA abhyArAne ja kaMTA upajAve che. eka ja akAranA aneka prakAranA uccAra, va ane bane eka sarakhA ura, za ane Sa no paNa prAya: eka ja prakArano ucca, 1 ne kha = cAra, Na ane na" ne tathA ba, huM ane na" ne prAyaH ekaja samAna uccAra, deza vibhAgane laIne temAM paNa aneka prakAranA bheda, anya dezanA manuSya mATe ghaNuM chuMcavaNa bharelA che. te darekanuM spaSTIkaraNa prastuta pustakamAM karI zakAyuM nathI. dhAtunAM rUponI sAthe bolacAlanAM rUpe ApavAmAM Avela che, jethI bolavAno abhyAsa jahadI ane sArI rIte thaI zakaze. anuvAda zikSAmAM aneka lekhakenI aneka prakAssI bhASAnA vAkayo tathA vArtAo vigere ApavAmAM Avela che, jethI tevA prakAranA sAhityamAM abhyAsIone jaldI praveza thaI zakaze. aMtamAM lagabhaga 575 dhAtuono sAthe dhAtu pATha (keSa) ApavAmAM Avela che, te te bhASAnA sAhitya vAMcanamAM ghaNI sahAya karaze. prastuta pustaka racavAmAM je je vyAkaraNo, nibaMdha, ke, vigere ane sahAya rU5 thayAM che, tenA tathA je je vArtAo, vAkaye vigere tenA kartAonI rajA vinA anuvAda rikSAmAM ApavAmAM Avela che, tenA vidhAtAone upakAra mAnuM chuM. citramaya jagata, samalecaka, prAtaHkAla, vivaicaka, digambara jaina, gujarAtI paMca, hindI kezarI, jaina, jana zAsana, luhANA hitecchu, kSatriya mitra, vigere je je patroe prathama bhAga mATe potAnA abhiprAya lakhavA kRpA karI che, ene nayA je je abhyAsIoe prathama bhAgamAM rahevA pAmIonI ane sucanA karI che, teone paNa AbhAra mAnuM chuM. prayamAM simAM sI ela tevA de dvitIyAM vRttimAM sudhArI levAmAM Avaze. daSTi doSathI tathA samAja pharI kadAca mahi 2 bhUla thaI e hAya te hene mATe vAMcaka ne kSatavya gaNaze, evI AzA che. . tA. 11-2-1918 ekeDI kartA , banArasa). Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nivedana. kAgaLo vigerenI hada pAra meMdhavArI chatAM paNa aneka abhyAsIonI satat preraNAthI banatuM kharaca karI dvitIya bhAga gurjarabaMdhuonA karakamaLamAM sAdara samapuM chuM. prathama bhAganA vecANamAMthI te bhAganuM kharaca paNa haju sudhI meLavI zakyA vinA dvitIya bhAga prasiddha kareva muzkila hata; chatAM paNa abhyAsI nI IcchA ane AzA maMda na thaI jAya teTalA mATe banatI tvarAe, banatI mahenate dvitIya bhAga jahadI bahAra pADavA yatna karyo che. presa taraphathI kAma ghaNuMja DhIluM thatuM hovAthI prastuta pustaka chapAtAM AjakAla karatAM lagabhaga ATha mAsa vItI gayA; AvI hAlatamAM anya pustaka jaladI bahAra na paDI zake te hene mATe kRpA karI abhyAsIoe jaldI karavI joIe nahi. koI paNa navuM pustaka hAra paDatAM grAhakone patra lakhI jaNAvavAmAM Avaze. hAlamAM ahIM jyAre joIe tyAre ekaja meLanA kAgaLe nahi maLI zakatA hovAthI je samaye jevA maLyA tevAthI ja kAma calAvI levuM paDayuM che. prathama bhAga chapAvatI vakhate kAgaLanA je bhAvo hatA, tethI hAlamAM lagabhaga piNuMbe gaNuM thaI gayA che. temAM vaLI keTalIka vAra te vakhata para kAgaLa maLI zakatA paNa nathI, tethI koInI pAse hoya che te bajAra bhAvathI paNa bhAva Apavo paDe che, tethI tathA grAhakonI saMkhyA ghaNuja thoDI hovAne lIdhe mUlya tene anusarIne ja rakhAyela che. tethI prathama bhAga jeone upakAra dRSTithI aDadhI kIsmate mokalavAmAM Avyo che, teoe dvitIya bhAga aDadhA mUlya mAM magAvavA prayAsa karavo nahi. padya zikSAne viSaya ghaNo moTo hovAthI prastuta pustaka sAthe ApI zakAya nathI; tene badale dhAtupATha Apela che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 8 ) TAIpanA abhAvane laIne ghaNe sthaLe bIjA TAIpathI tathA cihethI kAma calAvavuM paDayuM che, tathA TAIpo purANuM thaI javAthI keTalAka sthaLe ughaDI paNa zakayA nathI, to tene mATe vAMcake kSamA karaze evI AzA che. A mALAmAM amAro vicAra che ke kramazaH dareka bhASAnI zikSikAo, keSo vigere upayogI sAdhana taiyAra karI bahAra pADavAM; tethIja A mALAnuM nAma vividha bhASA zikSA sAhitya mALA" rAkhavAmAM Avela che. prathama bhAgane prathama maNake gaNuM prastuta pustaka ditIya maNakA tarIke bahAra pADyuM che. tRtIya pustaka "baMgalA zabda kASa" banatI tvarAe prasiddha thaze. te agAuthI grAhaka thaI paisA bharanArane ja maLaze, sastI vArtAmALAnA saMpAdaka sAhitya premI zrIyuta DAhyAbhAI rAmacaMdra mahetAe prathama bhAganA keTalAka grAhako meLavI ApI amArA utsAhamAM ghaNe vadhAro karyo che, tene mATe teone tathA thoDA ghaNu grAhako karI ApanAra anya sAhitya premIone AbhAra mAnI viramuM chuM. virya muni mahArAja zrI rAja vijayajI mahArAjazrIe zarUmAMja prathama bhAganI 25 pratA kharIdAvI abhyAsIomAM maphata vaheMcAvA kRpA karI che tene mATe teozrIne dhanyavAda ghaTe che. vividha bhASA zikSA sAhitya mALA eNkrisa ) naM. 18, lakhI catarA, banArasa, prakAzaka, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddhipatra. paMkti 21 18 28 23 ). P 15 24 azuddha prANi zabda be / tee e ahIMA pde saMbhamArtha aapnaar bi| ApanuM pustaka aapaanaadiger temaja pUrvamAM hAya para prANi vAcaka zabda betr teoe ahIMnuM ptto saMbhramArtha taahaar bi tenuM pustaka aapnaadiger pUrvamAM hoya temaja para . 13 45 13 17 12 YTa 24 49 2 tuM kare che te kare che 63 thau chuM 6 3 karato tA 7 jIvIkA zakayane. e badhAM zva hmaNa konn mhaatmaa udyme Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat te kare thauM karato, tA jIvikA sekane e badhAM brAhmaNa kon mhaatmaa udyme 21 26 88 www.umaragyanbhandar.com Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSTha 94 94 96 96 96 10 103 108 112 bhakti 10 12 3 V 23 11 m 27 ( to ) addha vyApAramAM yuddha vyApAre vAkyAvaLI. tini banne (8Arita) 26, 116 T kriy'e hIraza thaake jaay' vAyA vaLI tinni mAphavA karAva nuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat nniA (1) rahIza thaake yaay' sAravA karAvAnuM www.umaragyanbhandar.com Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - anukramaNikA - 45 49 18 53 56 paS L viSaya. 54. | viSaya, agalA vyAkaraNa jA2 - 4 | sarvanAma rU5 saMjJA sUtra 17 vizeSaNa (Obgective) uccArabheda tathA lekhana bheda sabdhi 49 prakRti prasava avyaya 50 vibhakti dvanda samAsa Fi's (Gender) tapurUSa 54 zrI pratyaya karmadhAraya 55 purUSa (Person) upamita tathA rUpaka samAsa 4344 (Number) bahuvrIhi sabda vibhakti avyayI bhAva kartA kAraka 1841 (Verb) karmakAraka asamApikA kriyA-pracaya karaNa kAraka samApikA saMpradAna kAraka sthaLa vizeSa pratyaya bheda apAdAna kAraka dhAturUpa adhikaraNa kAraka preraka kriyA saMbaMdha pada nAma dhAtu saMbodhana pada asamApikA kriyA artha vizeSamAM vibhakti pravege 33 kRta pratyaya pratyaya nirdeza 35 taddhita pratyaya kArakanAM saMgraha rUpe vAkyo 35 | pada paricaya zabda rU5 37 vAkya prakaraNa sarvanAma (Pronoun) 34' anuvAda zikSA, 85-146 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 7. 32 9 81 ra www.umaragyanbhandar.com Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113 122 12 vAkaya mALA, 85 | seka pharidane nyAya saMdhyA | vAkaya guccha jAjalI ane tulAdhAra 88 | kaMgAla vAkayAvaLI snehane jaya sabuktagInanuM svapna 97 | dhAtupATha senAnuM phUla 99 | patra lekhana praNAlI svabhAvanI zobhA 102 keTalAka kaThiNa zabdonA artho hamucaMdrarAjA ane gabucaMdramaMtrI 103 | zuddhi patra eranI Aphata. 106 | 17 16 14 - je RSS Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMga-bhASopadezikA. ( dvitIya bhAga che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agharA zabdono koSa. are dhAtrI, mAtA, rA, chokaro mA, aMgreja, phiraMgI, ane dezI | cruM (C) jeThANI khiTTAna ramaNuonI sevikA dAsI. 8 (ka) lAkha, vaMza vakRtra-vAchaDA te, dAsI kA, svAmI, gharane mAlika , mAnya, devatA svarUpa purUSa maDha, kuMbhAra navani, daravAna kviArapAla] s, kuca bihArane pANasa, nA, mA, moTI bahena, na, " strI sArAmA, rameyAM. 8rika, putrIne chokaro cho, kAkI,pitAnA nhAnA bhAInI vahu. | saradhAtrI, TI, zekIne utarAM alaga karyA bAdanuM kA, bebI pAmya, jarA , govALaNuM. gana, naNaMda mana, menA, jaghigI, zreSTha nahi, patra vRkaLI (fjanI), ghara dhaNI ANI, strI nAnI, triI, pha, jhADa nakriAM , gAnArI majavA, patra vahu. che, hAne ghaDe vo loTa (TAilI) nAjika, hajAma jANa, gheDa bijA (bhA) sAro vyavahAra] hA, cAka, pakSI, bhA, kamaLa , nekara fromnA, pAgala strI kUvo, jAtimane badhAna vyakti. | DijA, rasAyaNa na, bakaro la, hAne bakare GCba, chokare J jafNa, pAMdaDAM www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 15 ) jADejA, pArevuM ! maja, marada, purUSa siga (jigau) kaI mAya, mAne bApa jA, cotho bhAga, mAri futtra, zagAlI (ziALaNI) bhAra mUna, abhAgI, badhela mahenI mananI, mAnavALI strI [gALemAM] mAnI, mALI ke, vahu muSi, macI phI, hAnI vahu, mULI, hariNI janA sapU, vAchaDI mRSi, mATI charI, moTI vahu] 8mI , vacalI [1] nI dAsI miza4, DheDha rA, vAMjhaNI, vAtA, pitA, vahAlasoyuM sAdhana, 85Da, choDI vikI, paMDitA CRC, moja, strI jAta, bhAgA, mAse vijI, ghaNuM ghaNuM moTuM nau, musalamAna strI chI, rAMDa [vidhavA] vi, vaizyanI strI, vANIyaNa kALa, pArvatI (aa meM, meTo bAkare dave, vahu nAnA, zALe oftha, pAradhI | makinI, zyAma aMgavALI strI kinI, hena are, sakhI ka, bhAinI vahu mIna mA, [sapatnI mA] rAmAna mAM kAga, bahenane putra , sArasa pakSI thanaganI bahenanA putranI vahu, bA, sonI 2, je bI , trIjI [1] - gheTuM. ga, haMsa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 16 ) patra lekhana praNAlI. (1) patranA mathALA upara lekhakanA ISTa devatAnuM nAma rahe che. hiMduo. yaNa jJa nAma, thINI 4 valama, NIthI patra bhara nA chAnA (vizvAsa), thotho phevaDA chU IyAda lakhe che. musalamAno phena phi (khudA sabaMdhI) umA, azA ItyAdi lakheche. (2) pitA, bhAI, mAmA, sAsare, zikSaka Adi vaDIlone patra lakhave heya te, thI matra, jema da , mAtra tema e pramANe lakhAyache. kAkI, mAmI, mA, phoI vigere vaDIla strIone patra lakhavo hoya to, bhaga jAjarU, kinI rU, e pramANe lakhAyache. thI ina manas, e strI purUSa bannene lakhI zakAya che. (2) gujarAtImAM "savinaya praNAma pUrvaka jaNAvavAnuM ke" e pramANe lakhAya che, te sthaLe baMgALImAM "vinA nUra namAjha, nivananiyurinA nidAna-maka ityAdi rIte lakhAya che. musalamAna bAlaka bAlikAo dAdA, bApa, kAkA, bhAI, banevI mAmAM vigere vaDIlone "bhadra kAdava, jAra mata, janata, ItyAdi lakhe che. nivedana sthaLe "jita rAjava rAma mAtraNa (praNAma hajAra hajAra vAra, bAda araja) e prakAre lakheche. (4) svAkSara sthaLe "nA (Apane tAbedAra) 143, jayAcIna, ityAdi lakhAyache. (5) lakhyA bAda punaH kAMI navuM lakhavuM hoya te jUnaWS' (ArI) lakhI lakhAyache. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namonamaH zrIgurugautamAya / baMgalA-vyAkaraNa. saMjJA sU. (1) baMgadezanAsI janenI bhASA te baMgALI bhASA. (2) je vidyAnA abhyAsathI baMgalA-bhASA zuddha rIte lakhatAM bolatAM zIkhI zakAya, tenuM nAma baMgalA vyAkaraNa. (3) patriza vyaMjanavANuM ane terasvaravarNa maLIne kula 48 vaNethI baMgalA bhASAnuM lekhana tathA vAMcana kArya thAya che. (ka) vyaMjana varNamAMnA "ka" thI laIne "ma" sudhInA pacIsa varNanA anu krame pAMca pAMganA vibhAgane ka varga, ca varga 8 varga, ta varga ane 5 varga, e saMjJAthI oLakhavAmAM Ave che. e pacIzavaNenuM nAma sparzavANa che; bAkI rahelA daza varNamAMtA, "ja, 2, , , antaHsthaH ", 6, ma, 4, uma, tathA , 2,' (anusvAra, visarga) e bane agavAha varNa che. (kha) , , , , 5, e pAMca varNa nAsikA (nAka) thakI belAtA hevA thI he pAMca anunAsika che. anya koI paNa varNane anunAsika sahita kara hoya to tenA upara candrabiMdu (4) devuM paDe che. (4) kaI paNa prakArane artha prakAza kare evo varNa vA varNasamuha pada vA zabda kahevAya che, artha saMgati yukta padasamuha vAkya kahevAya che. uccAra bheda tathA lekhana bheda, (1 ), la, va,' e traNa svara uccArabhede karI sahaja ane vikRta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 18 ) rIte bolAya che. "avA, , Adi zabdamAM "a" sahaja tathA "samAja, a4i AdimAM "a" vikRta belAya che. "rAjA, yAku, Adi zabdamAM "A" sahaja, tathA zAka, rana AdimAM 'A' vikata, varu, vana AdimAM "e" sahaja tathA vana, vamana, 8ra AdimAM "e" vikata. bhAvArtha-bahu e zabdamAM bAkAranI sAtheno AkAra sahaja rIte bolAya che. tathA DakAranI sAthe akAra vikRta yAne prasArita rIte bolAya che. sahaja rIte belAtA akArane uracAra saMskRta, gujarAtI Adi bhASAmAM belAtA akAranI sadaza thAya che. tathA prasArita rIte belAtA akArane uMccAra sakacita AkAranI mAphaka thAya che. yAne bolavAmAM bahu e zabda "vaphA e prakAre belAto mAluma paDe che. "De kikA banAva' e vAkayamAM caTanA camAne AkAra sahaja tathA "kariyA" zabdanA kamAM rahele akAra vikRta rIte bolAya che. yAne uccAra "Sche jAtimA diva' e pramANe thAya che. IkAra tathA ukArane ucAra paNa tevI ja rIte sahaja ane vikRta thAyache, kaI kaIlekhake vikRta "e" svara lakhatAM vakalA (1) tathA AkArane vyavahAra kare che, jemake RAna, ekAra tathA AkArane uccAra paNa kayAreka sahaja tathA vikRta thAya che. (2) zabdanI madhyamAM rahelo tathA koI paNa va sAthe nahi joDAele " jyAre " thaI jAya che, kyAreka nathI paNa thato, thavAnAM udA, Iar, frga, gana Adi, nahi thavAnAM udAjaLa, visU4 Adi, zabdanI AdimAM "" ne "" nathI thato, udA. lina, sabhA, sUra, tevI ja rIte 4, 8, ne mATe paNa samajI levuM, koI paNa vaNa sAthe joDAelA 5, 7, " kahI paNa nIce biMduvALA thatA nathI. (3) baMgalA bhASAmAM ja ane ba ekaja sarakhA che. belavAmAM paNa prAyaH va ne bAja bole che. vivekane bibeka Tane basa e pramANe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 19 ). bolavAmAM nA uccAra ghaNe bhAge janI mApha kare che. yazane jA, yuktane jukta, e pramANe. ja prakRti ane pratyaya, (1) sura naga, majUra, Adi saghaLAM nAma tathA varu, na, , ahi sarva dhAtuo prakRti kahevAya che. (2) zabda tathA dhAtu thakI (prakRtithI) anya zabda (nAma) vA dhAtuM banAvavAne mATe mULa zabda athavA dhAtunI khAgaLa je varNa vAM varNasamuha joDavAmAM Ave che. tenuM nAma pracaya. (ka) nAma thakI nAma, udA(nAma) rUa+a (pralaya)=AmA (nAma) e prakAranA pratye te taddhita pratyo kahevAya che. (kha) dhAtu thakI dhAtu, (dhAtu) +mAM (pratyakSa)=vaze (dhAtu) udAra -ziet, rA-reet, e pralayanuM nAma 'A' (Nica vA jhi) pratyaya. (ba) zabda thakI dhAtu-bada) zAkha (atyaya) para dhAtu, e pratyanuM nAma nAma dhAtu pratyaya. (1) dhAtu thI zabda-(dhAtu) ana (pralaya)+5nana (nAma) e prakAranA prayayanuM nAma kRta pralaya. vibhakti, (1) vibhakti be prakAranI che. (1) zabdavibhakita, (2) dhAtuvibhakita. * deza bhedane lIdhe uccAra saMbaMdhI koI paNa niyama sthira jaNAne nathI, ethI uccAra saMbaMdhI vizeSa kAna baMsInA sahavAsa vinA thaI zakavuM mumikala bharyuM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 20 ) zabdanI uttaramAM "g, rA, Adi je vibhakti jeDavAmAM Ave che tenuM nAma zabada vibhakti. (kha) dhAtunI uttaramAM pherA, nAma' Adi je vibhaktio joDavAmAM Ave che. tenuM nAma dhAtuvibhakti. (2) baMgalA bhASAmAM ghaNe sthaLe vibhaktine lopa thAya che. jemake ghara sundr pdm dekhiy'aa llit khil, maadhb tui shiibr yaa, ekttaa baaNsh aan| 9 7m ektti, sundr, pdm, llit, maadhb, shiighr, yaa, ekttaa baaNsh Ana e badhA padomAM vibhakti nathI tene lepa thayo che. (3) vibhakti yukta zabda ane dhAtune pada kahevAmAM Ave che. pada ja vAkayamAM vyavahata thAya che. mAtra zabda ane dhAtu vyavahata thatA nathI te pada be prakAranA che. (1) nAma pada tathA (2) kriyA pada; nAma 5da. mAMnayA, hai - 9 Adi; kriyApada, nima. baginna Adi. liMga (Gender) (1) baMgalA bhASAnA badhA zabdo purUSa ane strImAtranuM jJAna karAvatA hovAthI baMgalA bhASAmAM liMga be che. (1) puliMga (2) strIliMga, napuMsaka liMga nathI. (ka) je badhA zabdothI purUSa jAtinuM jJAna thAya te puliMga, ane strI jAtinuM jJAna thAya te strIliMga, pu-mAnava, mUni Adi, strI sazanivA, nArI Adi. strI pratyaya, koI sthaLe strI jAtinuM jJAna karavA mATe ane koI sthaLe patnInuM jJAna karavA mATe baMgalA puliMga zabdanI uttaramAM strIliMganA pratyaya lAvI puliMga zabdanAM strIliMga banAvavAmAM Ave che, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 2 ) (1) AkArAnta be vyaMjanavALA avayava, dharma, manuSya ane saMbaMdha vAcaka zabdanI uttaramAM "(I) pratyaya thAya che, ane je pratyaya thatAM zabdanA antamAM rahela "mA" (AkAra ) ne lepa thaI jAya che. udA khedaa-khedii, budd'aa budd'ii, khudd'aa -khudd'ii, nekaa -nekii, baaNjh -baar'ii, bettaa -bettii, kaakaa-kaakii, (paaedd'aar) muukhaa -(paaedd'aar) mukhii, daadaa aj ela 'daadii' nyi 'didii aa , jetthaa' naa lasi jetthaai mn jetthii e kh 4. 2 'jetthaai' pthio 1ad , (2) traNa vyaMjanavALA zabdano madhyabhaMjana je svararahita belA okh naa sim ii' aakh 4. oHo paaglaa - paaglii, bhaagnaa - bhaagnii, haaekraa -haaephii, m gn 272-5 o 2din an o n4/ khu i ii' aa . oH* shbshur-shaashudd'ii, | (3) ln thaami Rn om 'nii, inii, aanii' 9 b mth aakh, 4* maalii-maalinii, muci-mucishii, kuur - mrnii, koc-kocnii-kuucnii, yaaebaa -dhaaebaanii, sekraa--sekraanii, corcornii, naapit-naapinii, byaadh-byaadhinii, paagl-paaglinii| tthaakur-tthaakuraanii, caakr-caakraannii, methr--methraanii, caudhurii| (8) 24, ual ta aq yaan4/ laia1m ii, iinii, 9 aakh 4 o paatthaa-paatthii, ghaaedd'aa--ghudd'ii, bhedd'bhedd'ii, haaNs-haasii, saars-saarsii, chaagl-chaaglii, paay'raa--paay'rii, ckrbaakckrbaakii baagh-baaghinii, haathii-haathinii, saap--saapinii| (5) prANi (jAti) vAcaka nAmamAM puliMga ane strIliMga banenuM jJAna thAya che. eTalA mATe puliMga ane strIliMgane bheda jaNAvA mATe mn khui w a84aan4/ yaa 27 / 3, oHl edd'e-baachur, edd'e-gaaeraa, bknaa-baachur, maadi-shiy'aal, baaekaa--paaNtthaa she. pakSI vAcaka zabdone puliMga ane strIliMgane bheda jaNAvAne mATenA www.umaragyanbhandar.com codhuraanii| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 2 ) nii opr'm| 7. 4H* nr-my'naa, maadii-my'naa, (5) manuSya jAti vAcaka zabdonI sAthe strI vAcaka zabdane ema thatAM 4/ se aagh. * gy'l-bu,mey'emaanuss 4. (6) keTalAka zabdanAM striliMgamAM zabdAntara karavAM paDe che. temAM keTalAka zabdo patnI bodhakache, keTalAka strI jAti vAcaka che ane keTalAka ubhaya 4 . oHt* patnI artha. strI jAti artha. | patnI artha. jAti artha. bhaai,bhaaij, bhaaibu, bhginnii, bin | khaansaamaa, krtaa, gRhinii, ginnii, gRhinnii, ginnii | debr, bhaashur. k, nnd, nndii baa, maa, bhaagne, bhaagne bau, bhaagnii mey'e daadaabhaai, tthaandidi tthaandidi puruss, srd, mey'e, pautr, naati, naatibau, naatinii dauhitr, naati, , , be, mesh, yem raajaa, | raanii nbaab, begm, begm phiringgi, saahebaa, saaheb laae, | tthaakurdaadaa, tthaakurmaa tthaakurmaa shaal, shiilaa, shaalii | maataamh.tthaan didi, aai.tthaandidi aai (7) keTalAka puliMgazabda strIliMga zabdathI utpanna thayA che. udAha pisii (pissii) pisaa, maasii-messaa, nndii-nndaai| * (5) 544 nikh 2d a4. oH* bu, si, dhaai, aai, kii, sejkii, mejkii, raadd'ii, baaNdii, stiin-maa, budd'ii| . (9) zrI pratyayAna aneka saMskRta zabdo baMgalA bhASAmAM vyavahata thAya * nbnii, r'aiaa, mRgii, maaninii, abhaaginii, shyaamaangginii, paacikaa, paay'ik, prikshii, bidussii, rudraannii she. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 23 ). purUSa (Person) purUSa traNa che. uttama, madhyama ane prathama. kAri, ajamA, uttama puru, ma, ya, madhyama 50, gi, chatra, prathama puo, vacana (Number) (1) baMgalA bhASAmAM vacana be che (1) eka vacana ane (2) bahuvacana, nara e kavacana. tAlA , bahuvacana. kyAreka vibhakti, kayAreka pratyaya, kyAreka bahuta bekavizeSya vA vizeSaNanI sahAyathI bahuvacana pada thAya che. (ka) vibhakti yuktapada bahuvacana, TaCat 8 (kha) ni, jUnA ane kriza' pratyaya bahutva bodhaka che, zabdamAM e badhA pratyeno thaga thayA bAda vibhakti lAvatAM je pada thAya te bahuvacana jemake, niti, bhinita, nichaniz 1 (ga) je badhA samAsAnta zabdanA antamAM maNa, varga samuha, zreNI, mAlA, kula, rAzi Adi bahu bodhaka vizeSya hoya, te badhA zabdathI vibhakti lAvatAM je AkhuM pada thAya te bahuvacana, udA. nizAna, rUmani, bhUjamAM, mAnavAna Adi. (1) je je padonAM vizeSaNa bahu bodhaka haya, he he bahuvacana,udA anira-mAMjA, anna mAne, 4i4 chAno. kukamanAra Adi. () mAja, nara, 1/g, jas Adi jAtibaMdhaka zabda bahatva bodhaka hovA chatAM paNa tene eka vacanamAM paNa prema thaI zake che, bahu vacanamAM vAnArA majA Adi prayogo paNa thaI zake che. | (ca) baMgalA vyAkaraNamAM dvivacana che ja nahi. tenuM kArya bahu vacananA pratyayethI vA didbedhaka saMkhyA joDIne calAvavAmAM Ave che. jemake taahaaraa dui jnei piidd'it| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (cha) kayAre kyAre bahubedhaka vibhakti, zabda Adine lepa paNa karI zakAya che, udAfor Fra ( janara) dvArA ma ibana . lepa karatAM je artha sA mAluma paDe teja lepa thAya che, anyathA nahi. zabda vibhakti, (1) zabda vibhakti cha che, rA, tri, 2, , ane . () akArAnta ane vyaMjanAnta zabdanI uttaramAM "La" vibhaktine sthaLe kyAMhIM kayAMhIM 80 thaI jAya che, jyAM 'ka nathI thato tyAM "" para rahetAM A kArAnta zabdanA aMtanA AkArane lepa thaI jAya che. tathA "G" tenI pUrvamAM rahela vyaMjana varNamAM joDAI jAya che. jemake "a" nAdara, bhaPC AkArAnta, ekArAta temaja kArAnta zabdanI uttaramAM "" vibhaktinA sthAnamAM kayAre mAre "" ane "G thAya che. udA. nA, nATako (kha) upara kahela svarene choDI anya svarAMta zabdathI "A" vibhaktinA sthAnamAM kayAre kayAre 184' thAya che. udA. gaDA (ga) >> vibhaktinA sthAnamAM kayAre kayAre vikalpa tra thAya che "niza' pratyayAnta zabdanI uttaramAM thato nathI, udAsa, (dha) "a" ane "ra" vibhakti para rahetAM ke, 27, , rana, phena Adi keTalAka zabdane choDIne bAkInA akArAnta ane vyaMjanAnta zabadanA aMtamAM (vibhaktinI pUrvamAM) " Agama thAya che, tyAre zabdanA aMtamAM rahelA akArane lopa thAya che. ane "La" pUrva varNa sAthe joDAya che. udA. mAlUka+== (+7) +==HlA . e pramANe. (Da) CG para rahetAM paNa upara pramANe "" Ave che. udA... nA.kA (ca) 'va' ane '82," para rahetAMvika "va" thAya che. udA. sana-2C, baalkere, ghrtheke, ghretheke (cha) vibhakti ga thatAM umara' pratyayAta zabdane jAtra sthAne vikalpa 84' thAyache. udAnAgaDha, nAtha, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (ja) " bhinna vibhakti para rahetAM nAnA sthAne "cra thAya che. oH baalkdiger hite, kAraka (Case) kAraka cha che. kartA, karma, karaNa, saMpradAna, apAdAna, ane adhikaraNa. kartAkAraka (Nominative case). katta kArakanA eka vacanamAM "" ane bahuvacanamAM "' vibhakti thAya che. o maanusse sb krite paare| skle gel| baalkeraa daudd'iteche| maanusseraa haasiteche| kartAkArakamAM ekavacananI vibhaktine ghaNe sthaLe lepa thaI jAya che. udA- afma vani.nana, zirTa nA ra GS, sena sai8i7( kriyAnI niyatA navA saMbhAvanA jaNAtAM jyAre kayAre 'va' vibhaktine lepa nathI thato. jyAre jyAre vikalpa lepa thAya che, udA nA vA vAna.27 vajana 1 mArca so mUrzitaka nA 28nA vikalpa lepanAM oH cheley' chelete baa chele kaaNdiy'aa thaake| ghaaedd'aay' ghaaedd'aate baa jANa rAga pahelA be udA0mAM kriyAnI niyatA nA abhyAsa jaNAya che. "sadana' kriyA saMbhAvanA jaNAve che. bahuvacanamAM juni, jUnA ane jidra pratyayAta zabdathI vibhakti lavAya che Aitra pratyayAnta pada kartAkArakamAM prAyaH vyavahata thatuM nathI, tri, gunA ane kAra pratyayAta zabdo bahu beghakahevAthI tenA thI "rA' vibhakti lavAtI nathI paraMtu stha" vibhakita lavAya che. e traNa pratyaya anukrame IkarAta AkArAnta ane vyaMjana vanta hevAthI tene yogya vibhakti lavAya che. udA. (zani ni nA nAnA nAnA jaina jUnAM sa ga jUnA mata chena vininA haso badhA cekhA khAI gayA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 26 ) paraspara arthenuM jJAna thatAM koI sthaLe prathamekta kartAnI vibhaktine lopa thAya che. koI sthaLe bane padanI vibhakita lopa thAya che. tathA kaI sthaLe bane padanI vibhakti rahe che. udA. yAja lA sagA 4iCGCI bApa beTa kalaha kare che, kesina bhAI rA phemi 85 jAma raSi 1 vakIla ane mukhatIAra vicAra kare che. rAma zika CzAca 7i(aa rAma ane hari pepara joyA ja kare che. mUrzi mUrthi cina OiCI paraspara zabda para rahetAM kartA padanI vibhaktino lepa thaI jAya che. udA ydu o rmesh prspr klh kriteche| maka. jase, as, ttra Adi jAti bodhaka zabdothI keTalAka padArthonA samuhanuM jJAna thAya che, ane tethI prAyaH "rA' vibhaktine lepa thaI jAya che. arthAta teno prayoga vibhakti rahita eka vacana sadaza ja thAyache. majUra diThThA zanidaESA keTalAka prayoga vibhakti sahita paNa vyavahata thAya che udA nA sA nadhiCchA 4 180nA krndn kre| laaeke laaek baa laaekeraa| debtaay', debtaaraa baa debtaa| prANi vAcaka bhinna zabdanI uttaramAM "a" vibhaktine prAyaH lopa thAya che. paNa evA zabdomAM je prANi dharmano Aropa karavAmAM Ave to lepa nathI thato, udA bhavanA, nA, prANi dharmane Aropa karatAM lepa thavAnuM udA. zanidA vRkSa hase che, joke hasavA rUpa kriyA prANadhAraka jIva thI ja thaI zake che, paraMtu puthI bhareluM vRkSa joI koIe kalpanA karIke jANe vRkSa hasI rahyuM che. ahIM prANi dharma Arepa karavAthI vibhaktine lepa thaI gaye. halakA darajajAnA prANiomAM paNa "vA vibhaktine lopa thAya che, udA. saus, hitenuM bahu vacananuM kArya ni, Adi pratyathI paNa calAvavAmAM Ave che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 7 ). fa3125 (Objective case) karmakArakamAM ja vibhakti thAya che. udAtrAmarasanA bahuvacanamAM ni, rajA Adi pratyayathI ja' vibhakti lavAya che. udA. jAna guni zAha gAyane khavarAvo. jiganna nA sthAnamAM 'Ca' Adeza thatAM tenAthI AvatI '' vibhakti ne lepa thaI jAya che udA* zanAbhanna jA je sthaLe unA ne ja Adeza nathI thatuM tyAM tya' vibhakita para rahetAM "dina' nA rane lepa thAya che, udA0 zanizitaH 72 bALakone bolAvo. karmakArakanI vibhaktino kayAre kayAre lopa thaI jAya che. ene koI paNa nizcaya niyama nathI, je sthaLe je prakAre be lavAmAM sarasa lAge te sthaLe tevAja prakArano vibhaktiyukta vA vibhakti rahita prayoga thaI zake che. udA mina C cIna (zi nA AvA chokarAo kayAMhI joyA nahi thAya 180 rana CMf ThArA chokarAne kahe jou. samagra jillA gija CzanA luhAra lAvI peTIolAo, je mAtra kAra ! A luhArane elae, je bajazazna sA je zA AgAya athavA A gAyane pakaDe, C = etcla nauchokaro vA chokarAne khoLe lyo, vana a jaze CMsinAmAeka AMdhaLo rastAmAM , tamane mana | kalama lAo, geramAM ! rUpIA , nAtha jazA jagannAtha juo Adi. java, sarza Adi zabdanI sAthe samAsa thaelA zabdothI AvatI ja vibhaktine prAyaH lepa thato nathI. udA. jini - janatara mA vinA teNe sainyane saMketa karyo. kaI kaI sthaLe kamakArakamAM "" vibhakti thAya che. udAjaina ja rA gAma zA mahane pakaDe. dikarmaka kriyAnuM eka karma mukhya ane bIjuM gANa heya che. je bolAya, devAya, samajAya, puchAya, khavAya, paherAya, te badhAM mukhya karma, jene prati Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 18 ) belAya, devAya, puchAya, khavAya, paherAya te badhAM gANuM karma kahevAya che. mukhya kamathI AvatI vibhaktine lepa thaI jAya che. gANuM karmathI AvatI vibhakti ne lepa thato nathI. udA. amajamala zA aaiaai amArA aam daao| bikhaani taaemaake dilaam| jyAM kriyA drikammaka naheAya ane be karma hoya, tyAM eka karma udezya, ane bIjuM vidheya jANavuM, uddezya karmamAM vibhakti rahe che ane vidheyakarmathI vibhaktine lepa thAya che. udA na nikaatrLa ki jAtrA te divasane rAtri karI zake che, 5.2 re dizA dudhane dahIM kare che. karaNa kAraka (Instrumental case) karaNa kArakamAM "" vibhakti thAya che. udA mIra nA bhA.187 rAma ini. varasAda vA varasAda vaDe AkAza DhaMkAyuM. chelsA sA vs rui nA 2 | rUpIe vA rUpIAvaDe zuM na thAya. ja ra bhAra urjina che ! pIDAe vA pIDAvaDe leke dubaLA thAya che. 27 jA bhakiyA nizAtA AMdhI vaDe jhADa paDI gayA che. eka vAra animAmA huM nokA vaDe AvyA. vRSTi ja na raGiI varasAda vaDe gaMgAnuM pANI vadhI rahyuM che. bahuvacanamAM ni ane jUnA pratyayAnta zabadathI "La" vibhakti thAya che. A CzAka jUni.7 (aa bAjunA) hirala? gA vaDe zuM thaze ? trA ane * cho e be avyaya karaNArtha prakAza kare che, atae e be avyayayukta pada vA vAyAMya karaNa kAraka thAya che. jAtrA ane vANi zabdanA yogamAM "' vibhakti thAya che, kayAMhIM kayAMhIM " vibhaktine lepa thAya che. udA. jA jA vAra nA navI phi viOCDAnetaranI soTIe, saTI vaDe vA soTIe karI mAre che. * vAgi kevaLa mAravA rUpa kriyAnI sAthe ja vyahata thAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 20 ) kizA' e asamApikA kiyA kyAre kayAre karaNArtha prakAza kare che. tyAre siA kiyAyukta vAkyAMza karaNa kAraka thAya che. udA. nA rimA mAditA lAkaDIe karI mAre che, chatra chAyA ri mAtra seva nA to paNa hAre karI (hAra vaDe) hAruM kAma thaze nahi. pha9thA (thavuM) 57, (javuM) ane te arthavALA dhAtuthI thaelI kriyA nA pUrvamAM karaNakArakamAM jyAre jyAre vika9pe 7 ane vibhakti thAya che. udA. chaMza recha ta ArA ja nikA teNe karI ( tenA vaDe) ATaluM thaze te keNa samajatuM tuM? A mAtra 20 2 thara thara raza Sicra? A santAna vaDe vA thakI have (A veLA) duHkha samAI jaze. keIkAI sthaLe karaNa vibhaktine vikalpa lepa thAya che. udArananA vikAsa deva dizA mafe mA ! bALakone netara vA netare karI mArato nahi. saMpradAna kAraka (Dative case) baMgalA bhASAmAM saMpradAna kArakanI svataMtra vibhakti nahi hovAthI dvitIyA (karma) nI vibhaktithI kAma calAvavAmAM Ave che. ethI ghaNAonuM kahevuM che ke baMgalAmAM saMpradAnakAraka nathI, ane te badhAM 5da karmakArakaja che. udAkRcika ane Fre! duHkhIne mATe anna gho. ahIM duHkhIne anna che evA arthanuM jJAnakarI karmakAraka mAne che. tene bheda batAvavAne mATe koI kAI jaiSiS Te ghebane kapaDAM chevA Ape. evA prakAranA vAkya lakhe che. saMpradAna kAraka mAnanArAonuM kahevuM che ke vAta na ra | kuza anna jafe Adi vAkayamAM karmakAraka belI zakAya, paraMtu jyAM nimitta artha spaSTa jaNAto hoya tyAM karma kAraka mAnavuM anucitaja gaNAya, ethI karI teee saMpradAna kArakamAM "0, triane , e traNa vibhaktio mAne che. udAmUza kare chaCDana yuddha ne mATe jAya che. jana kiraNa, darzanane www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 3 ). mATe gayA che. sarakAre jalane mATe jauchuM, kika mA bhaNavA besuM chuM. etika kAre ! ramavA jauchuM. apAdAna kAraka (Abhetive case apAdAnakArakamAM 7 ane 84 (thI, thakI) vibhakti thAya che, bahuvacanamAM ni, jUnA ane jiga pratyaya lAvyA bAda vibhakti lagAvavAmAM Ave che. udA taha7 7 jAda(/ jana jAka dara nirUka 47. pApanA kAmathI nivRtta thA, ' yogathI paNa kyAre kayAre apAdAna kAraka thAya che. udA* chAyA mUriyAM rathama vamana kathA vAra rahetA tenA mukhathI kayAre evI vAta nIkaLe nahi. kaI kaI sthaLe apAdAna kArakamAM "La" vibhakti thAya che. udA artha anartha ! artha (dhana) thI anartha thAya che. rAtre mULa zA chaniyA! tenA mukhathI A vAta sAMbhaLI che, canada bAjA bAvA va khANa (mAM) thI enuM maLI zake che, a" na thAya te artha phAu-dAra, mUrNa hA Adi. nija zabdathI AvelI apAdAnanI vibhaktino vikalpa lepa thAya che. udA. kimi bAgaDha girUpe 12 mA che rASTranA lepa na thAya tyAre mAtra nijo ra rA vize sthAna vA samayanuM dUrapaNuM batAvavuM hoya to kAI2sthaLe apAdAna padane prayoga thAya che. udAbamAra 7 (za) ra7 janaka jhA amadAvAdathI surata ghaNuM dura, boya 814mamA rahe nA poSathI laI AkhuM varasa dukALa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 31 ) adhikaraNa kAraka (Locative case adhikaraNa kArakamAM 'va' vAMkA Ave che. udA satra vAra ! bhas rA bALaka bimitra aai pAMdaDA para hima paDe che. adhikaraNa traNa prakAranAM che. (1) AdhArAdhikaraNa(2) kAlAdhikaraNa (3) bhAvAdhikaraNa (1) AdhA. udA nA triA ( pathArImAM zayana kareche (suve che) e vAkayamAM e pada AdhAra arthAta nuM sthAna jaNAvatuM hovAthI AdhArAdhikaraNa (2) kAlAdhi udA0 0 phaevAkayamAM thai e pada kAla yAne samayanuM jJAna karAve che, ethI te kAladhikaraNa (3) bhAvAdhi u0 IjA thardra triA daranA e vAkyamAM codaya thayA bAda e prakArano artha jaNAvache, ethI "SCITY" e pada bhAvAdhikAraNa che. kAlAdhakaraNamAM kayAre kayAre vibhaktino vikalpa lepa thAya che. udA yAmi mama la samagra zae fsaCS kAphe ! huM je samaye tene jevA jau chuM, ema navAjha sA naca pheva ! huM zanivAre ja iza. mAki 7 tri, Aja ane kAla zabdanA uttaramAM adhikaraNa vibhaktine nitya lepa thAya che. udAbhakitanA Aja jaiza nahi, bhAvanA ja kAla jaIza. 2' pratyavAna hoya te lepa nathI thatuM udAha thAya aami yaab naa, kaalke yaab| AdhArAdhikaraNamAM vibhaktine koI koI sthaLe vikape lopa thAya che. ari gAmaica ne nA ja sArA huM somavAre ghara vA ghare jaIza. saMbaMdha pada (Possessive) saMbaMdhamAM "" vibhakti thAya che. udA. trinidramA vipinanI kalama bahuvacanamAM ni, junA ane frgaDha pratyakAnta zabdathI vibhakti Ave che. udA0 bhacI guni jA jA nina, paradhIe pakSIonA pama bhAMgI nAkhyAM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 3ra ) Aitra pratyayathI para "" vibhaktio lepa thAya che. udA mAgI dina kIrti nA sAdhuonI ichita siddhi thaI CBdana8 jagis bamaNA chokarAone bhaNavAne vakhata. "vibhaktithI banela asamApikA kriyAne vizeSya rUpe je prayoga karavAmAM Ave te tenA yugamAM saMbaMdha padamAM vikalpa "" ane 'va' vibhakti thAya che. udAjAma rA amada2 8nA reka para ja mAtra jana 7 phata, mahAre (hArU) dezamAM javAnuM thaze, nAnaz naramAM banaze ravi , vA mae(nAre ratika sajajananI prazaMsA badhA (jana) e karavI paDe che. "a" vibhatyA keTalAka pado nipAtathI siddha thAya che. bALaa, aagekaar, pichekaar, ykhnkaar, tkhnkaar, kkhnkaar, ekhaankaar, okhnkaar, sekhnkaar, aajikaar, kaalikaar, prshukaar, prthmkaar, mUrti , jita, zAMta, , zeDhA badhAya, AgaLanuM, pAchaLanuM, jyAranuM, tyAranuM, kyAranuM ahIM, tyAMnuM, te vakhatanuM, AjanuM, kAlanuM, paramadinuM, pahelAMnuM, pUrvanuM pAchaLanuM, AgaLanuM, badhAnuM, pahelAMnuM. chera, nija, , Adi zabda tathA te arthavALA anya zabdonA yogamAM "" thAya che. udA. 24 chidra vana aSTAdharanI aMdara bALako AjanA, CSC3, thaki Adi keTalAka avyayanA yogamAM ja thAya che. udA. kAda MCQ mana mokU prabhAtanI apekSAe ramaNa sAro che. kayAMhI kyAMhI "' vibhaktino lepa paNa karI zakAya che. udA. antana , (baa raabner) apekssaa raam blbaan| sAdhana pada (Vocative) saMbodhanamAM '' vibhakti thAya che. ane tene lopa thaI jAya che. bahuvacanamAM kartAkAraka sadaza pada thAya che. udA. (6) grAma, zaa , Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 33 ) saMbadhana padanI pUrve ghaNe sthaLe 2, , zera, zanA, phrIjA, , bA, jA, nA, ta, jAdava, zaa, Adi avyayane vyavahAra karavAmAM Ave che. uH he raam, ohe caaNddl, haare adhm, haago tthaakur. koI koI sthaLe mAtra sAdhana sucaka avyayaja rahe che, udAhA, 80 , haiM. una (sAMbhaLata) revuM, durathI bolAvavuM, spardhA karavI ane krodha Akroza Adi arthavALA vAkayamAM saMbodhana pada rahetAM tenI sAthe sabaMdhana sucaka avyaya prAyaH rahe che ja. udALa 4 namana Ccg rs ! re lakSmaNa deDayo Avya, artha vizeSamAM vibhaktinA prayogo, mAtra padArthane badha karAvavAneja jo uddeza hoya te zabdanI uttaramAM "Lavibhakti thAya che. udAha mAnava, jIrU, kAna, Adi. padane artha spaSTa karavAne mATe kRNA, chidrika, cha, vinA, chinuM, temaja tevA arthavALA avyayane vyavahAra thAya che. te pada je kArakanuM hoya teja kAraka te avyayanA yogamAM thAya che. udA ya vinA 82 2 naukanakAtarA hArA vinA keNa bIje garIba mANasane tAre. ahI "8" e kartA kAraka che. vinA nA rogamAM "" paNa kartAkAraka che, 8mAM 82 zaNa A ( 1 thI nisa, lhArA vinA bIjA kAne A vAta kahuM. ahIM "sadara' e karma kAraka che. kRti zref fega nama nA cAku charIvinA bIjA kAnAvaDe kalama kATuM. ahIM digae karaNakAraka che, chAtra vare caDha dazA 982 anitA bhaMDAra vinA pustaka bIje kayAMthI lAvuM, zA e apAdAna kAraka che. tenAthI rANA mAtra tame vaimana ana" phalA kalakattA vinA bIje kayAM Avo AnaMda thaze, ne joina, e adhikaraNa kAraka che. e badhAM padone jayAre saMbaMdha padane artha spaSTa karavAne mATe prayoga karavAmAM Ave che, tyAre e avyayenA vegamAM saMbaMdhapada thAya che, udA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 34 ) rAmaka jINA mAM rahe Lana zAriyA rAmanA vinA bIjAkanuM purA, ahIM rahe. uparanAM pahelAM kyAre kyAre vibhaktine lepa thAya che. udA sAma zag a ziMda, na viNA maDha vimA jayAM vibhaktine lopa karatAM arthanuM jJAna sArI rIte thaI zakatuM hoya, tyAM ja prAyaH vibhaktine lepa cAya che. anyathA nahi. vinA avyaya je zabdanI pUrvamAM Avela che te tenA pagamAM : vibhakti zAyache. udAsinatelbha tijo rasa nA + mitra ane zAna zabdanA yogamAM ane vibhakita thAya che. udA chAdita, mora nA mota jillA hane dhikkAra (che), et philma ja hene kikAra he, 87mAM tA.8mADA thavA dahane dhanyavAda (che) hetu vAcaka padathI 17 vibhakti thAya che udAra bhAja nahi ra ne vina+ / brahmA Adi badhA kepe (hetu) kepita thaI cAlyA. ' nimitta arthamAM "" vibhakti thAya che. udA. kAmi aka re, huM yuddhane mATe jaIza, ahIM yuddha e javA rUpa kriyAnuM nimitta che. avadhi ane paryanta e be adhyayanA yugamAM, tathA paraspara arthanuM jJAna thatAM, tathA barAbarI jaNAtAM "" vibhakti thAya che. avadhi ane paryanta e be avyayanA yogamAM AvatI vibhaktine prAyaH lopa thaI jAya che. udA anna ali guvama ja bhakinAma bAlyakAlathI laIne vRddha umara sudhI bhaNyA. paraspara arthamAM-aff atra | rAjA rAjamAM yuddha thAya che. barAbarImAM- 7mA hArA hArAmAM ghaNoja bheda (che) , nizA arthamAM ja vibhakti thAya che. udA niyama na jaNasa che siMha badhA pazuomAM eka che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 35 ) . . upara kahela dareka kAraka tathA pada dimAM AvatA vibhaktinA prayo anukrame (kartA kAraka) prathamA (karmakAraka) dvitIyA, (karaNa kA.) tRtIyA, (saM. pradAna kA*) caturthI (apAdAna-) paMcamI, (saMbaMdha padamAM) pachI, (adhi. kA). saptamI tathA sabaMdhananA pratye paNa kahevAya che, upara kahela saghaLA niyamothI kaI vibhaktimAM mukhya mukhya kayAM ane keTalA pratyaye thAya che te sugamatAthI jaNAI Ave teTalA mATe tenuM koSTaka nIce jaNAvavAmAM Ave che. kAraka, vibhakti, eka vacana, bahuvacana. kartA, mayamAM rA, vattA, bhUmi, karma, dvitIyA 2, 4, 5, zira, piga, karaNa, tRtIya , ,,jarjara. vizAtrA, saMpradAna, caturthI C2, 4, 5, 7. jiAta, niza apAdAna, paMcamI hite, cey'e, theke, dighite, diger cey'e saMbaMdha, pachI 2, 3 diger der adhikaraNa, saptamI, 87, , 6 dige, digete kArakanAM thoDAMka vAkaye. kakAraka-gaDhae Ama jAchidazA zaram kerI pADe che. mAjaca f g ra7 jAdavA manuSya zuM A kAma karI zake. saDaka mata lIe fat nA gAye badhuM dhAnya khAI nAkhyuM che. bhAjala mana jAha 3 nA Dhora paNa AvuM kAma kare nahi; zani gavala calA nirA gAye badhuM dhAnya khAI gaI. karmakAraka tathA saMpradAna kAraka-rA zizuja rezara, gurU siSyane bhaNAve che. anIDara vana 89 vinA dhanavAnane dhana AMpavuM www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 36 ) nakAmuM che. ami rogonA ur fjA huM bhIkhArIne khavarAvuM chuM. sAni namAja nijhi, phatra kiarpherA Izva pustaka lhane ApuM chuM, pATha thaI rahetAM pAchuM ApI deje Facja ava daridrane ana Ape. kada ane phi . bhUkhyAne aMja Ape che. hama nAnA mAM jA haMse laI jAva. karaNakAraka-8mAM kR iriA bUma rAjA nijhAdA teNe churI vaDe AMgaLI kApI nAkhI che. taMtra zUTika zAka dina teNe churI vaDe hAtha kApe. janika nA nA mAchalAM vaDe zuM thaze. apAdAna kAraka - 7 8 jANitA jhADa thakI phaLo pADe cheJSa ra0 7 (aa vAgha thakI bhaya pAme che. jAkaIC3gUra (gAma) nA zikSakanA mukhethI sAMbhaLyuM che. rUjhei phA ! mela thakI varasAda thAya che. bhArata deza na banarchuM. taLAvathI pANI lAvyaNuM adhikaraNa kAraka- naka majha thatA nadImAM mAchalAM che. sana Rpa thAta ! vanamAM vAgha che. 7 8 kRdarzana . prabhAtamAM sUryodaya thAya che. mU. chellA tratrana ra | samudranA pANimAM mIThuM thAya che. zani nitane ! e hugali (gAma)mAM gayA che. saMbaM dha pada-afa ! na ! hAthIne dAMta. CchaCC vidra nA chokarAone bhaNavAnI nizALa. Dinara vinA divasane vakhata. zabda rU5. liMga bhedane lIdhe zabdanAM rUpa bhinna bhinna judAM judAM) thatAM nathI. vibhakti para rahetAM zabdanAM thatAM rUpAntarane anusAra badhA zabda cAra bhAgamAM kheMcAI gaelache. (1) aMkArAnta ane vyaMjanAnta zabda (2) mA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 46 ) kArAnta, ekArAta ane AkArAnta zabda (3) anyasvarAnta zabda (8) 7 dii.. () saain shn shnaa (saaqi aakh) 2n. akArAnta ane vyaMjanAta zabdathI kartA ane karaNa kArakanA eka abnmaa 'e' 24 1aa: 'te' yn| *th. | baalk shbd, aus . vi, eka vacana so ekhn. 1. yaak, ke, kete, keraa, guli[l], guli[laate, glaay', a. baalkke, kere, k. baalk-gulilike, ke, glire, digke,der, 5. baal-ke, kete, ker dbaaraa, baalk-glite, baalk diger dbaaraa 2. baalkke, kere. | baalk-glike, glire, digke aae. . baalk-hite, theke, ketheke. / baalkder theke, 7. baalker, | baalk-gli[laa, diger, der 2. baalke, kete, baalk gli[laate, digete, / sn4/ smaa| smbhm 4ai , 97 2thi baalkder niktt baa niktt baa kaache theke maathaa 6aam the77 4. | draaey'aan shbd, 2aakhn 2 1. droy'aan, ne, nete. neraa, draaey'aa-gli,le, glite, glaay' 4. dr'aaey'aanke, nere,, draaey'aagli[saa]ke, digke, der, 5. dnaaey'aa-ne, nete, ner dbaaraa draaey'aan-glite, diger dbaaraa 2. droy'aan hite, theke, * gli hite, diger hite, detheke 2. draaey'aaner | draaey'aan gli[laa], diger der . droy'aan, draaey'aanete, | draaey'aan gli[laa]te, digete, prANi vAcaka dareka akArAta ane vyaMjanAnta zabdanAM rU5 upara pramANe samajavAM, halakAM prANi vAcaka zabdanAM rU5 ghaNe sthaLe aprANi vAcaka zabdanI mApha thAya che; mATe te sthaLe aprANi vAcaka zabda jevAM rUpasamajI levA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 8 ). aprANi vAcaka, $ ena | gAcha zabda. pra. gaNi, nA, nA . 1bhAra, jAnna nA, na ni[]cs, di. jas, jani , [1]. . nA, nA.287, jAOM trA. zAnice, a paM. nA-, 8, kAra 2 zani [nA], ra0, 812, 3 5. zAha gaach gli[l]r, s, bA, jaces, gaach gli[laate, 1 evo praga prAyaH thato nathI. 2 evA prAge bahu kama dekhAya che. 3 aprANi vAcaka zabdanI karma vibhaktine prAya: lepa thAya che. aprANi vAcaka akArAnta ane vyaMjanAnta zabdanAM rUpe upara pramANe jANavAM. temAM prANi dharmane Arepa karatAM prANi vAcaka zabdanI sarakhAM 25 jANavAM. (2) AkArAnta, ekArAnta, ane vyaMjanAnta zabda. prANi vAcaka, vajana jA rAjA zabda, vibhakti. bahu vacana. pra. jA, rA -cha. rA, 1 jAnna, bAna pAna, la, rANA. bA-gira, 8. 00 pAna, 8, pra. afhA-jaMba, gAgA , gAtrA. "paM. zALA 82. 2 rAtri thaze. 10 jAva. jAri , 4. -vigas. - '1 rAja zabdanuM rajavA garabA temaja samAsathI banela vAna Adi thI vilaMkti lAvI bahatva bodhaka 5da karAyA che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 3 ) 2 mnn| 14|gaan4/ ebaar' pgnn . | ph shbd| . * knyaa, k-y', te. k-guli,[laa], guli[laate, glaay', * k, kaake,re, guli, gulike , g li[iire, * kaa, ky', te, k-gli[laa]te, gaaey'. * k-hite, theke, gli[laa]hite, diger hite, * kaa- | knyaa-gli[laari, diger, der, * ky', kssyte klaa-guli[laate, glaay', | chele shbd| 4 2. 10 chele, chele, te, cheleraa, guli, l]. gulite, gulaay', &* chele, cheleke, re, guli, [l], guli[laa]ke, glire, gike * chele, chele-y', te, daaru, cheleglilaate, glaay', * chele hite, theke guli [laa, der hite, gli-laa theke, 70 cheler | chele-der, theke, gli[laar, der theke, | pttoshbd maain) tth 24 * ptto, pttoy', te, ptto-raa, glaa, glaay', glaate, &* pttoke, pttore, ptto-glaa, glaake, glaare, der, * pttoy', te, dbaaraa, glaay', gulaate, pttog,lidbaaraa, * paatto-hite, theke, gulaahite, der theke, ** pttor, 7 ptto glaar, pttoder, 5 pttog,lir 17 maakh: an4/ ngdh. | (maa kh) paataash! aad 40 paataa, paataay', te, guli [l], glite, glaay', &* paataa | paataaguli [l] 23 paataa:hite, theke, gli hite, glaa hite, glaakheke, * paataar, | paat gli[laar, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 80 ) mRttikaa shbd| muu / 2 . * mRttikaa, mRttikaay', te, gli [l], gli[laate, () * mRttikaa mRttikaagli, mRttikaa glaa, * mRttikaa-hite, theke, gli hite, gulaahite, gli theke (3) 7 mRttikaar mRttikaagli[laar, ( () (2) (3) (8). snm| 12n| sng72n paan4/ 1aass: ebN nthaa. anyasvarAMta zabda. | (74) munishbd|(47n) gun 25, 10 muni munite muniraa, muni-skle, gnne, (2) * munike, munire. munidigke, munider * muni-hite, theke, (5) diger hite diger theke, der theke (9) * munir| muni diger, munider, | 'bibi thaan4/ diin o 7nn| a 47 7 . 2 vacanane prayoga hamezAM vaparAyache ja, bIjI vibhaktionAM rUpa muni jevAM e lkh7. (6) saa7 24l muni skl, gnn saaH smmaan ththaa "La" vibhaktine ega karI bahuvacana pada karAya che. (6) (7) evA khaan4/ sph| pg a a . 9ai 'munir e munider.. muni, niktt, e niktt hite, baa niktt theke sthaa kaach naa kaache theke 97 / 2 / asstt; sb| 9:2n4/ s tha maa o eja niyama jANavo. | saadhuu shbd (o 2-d) i kh . * saadhu saadhute, | saadhuraa, saadhu gnn fa* saadhu, saadhuke, saadhu-re saadhudigke, saadhuder, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 2 ) * saadhuhite, theke, saadhu-diger hite, der theke, 70 saadhur, | saadhudiger, der| a4 saaH sumnaamaan o 72nm. gli, glaa paan| vyavahAra prAyaH che ja nahi. | pshu shbd| 2 haa * pshu, pshute, pshu-raa, gli, (laa), glilaa)te, glaay' &* pshu-ke,re, pshu, gli, glaa, glike, glire, glaake, gulaare * pshu-hite, theke, gli,glaa hite, diger; derhite, gulitheke, * pshur | glir, gulaar, diger, der. | bau shbd ( sh4/rd) a4/ 28, 4 bau, baute, bau-guli, glaa glaate, eraa, seraa, &* bau, bauke, bau-re gulike, plaake, gulire, glaare. * bau-hite, theke gli-glaa-diger, hite, glitheke, 40 b+er, bau-y'er, bau-gulir, gRlaar, diger, der, - - | (wug 24 ghtti shbd (42) aa 25, 10 ghtti, ghttite, / gli, glaa, glite, glaate, glaay', * ghtti, | ghtti-gli, glaa, 7 * ghtti-hite, theke, gli, glaahite, theke, * ghttir, | ghtti gulir, glaar| A zabdamAM tathA A pachInA zabdomAM prathamAnA bahucamAM "a" no 4 / kh kh. &nn4/ n m pbnmaa 'ke' naa aa kh 4. | 04 42aan ndii' sfe wi22 dhg 'ghtti' 7 7 khui } &nniim 'ke' naa 're bi8e 249, 77 4 27 / nth, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khai shbd| ( 25) 2. * khai, khai-y'ete, khy'eche,gaite, r'ai-gli,glaaglite,glaate,glaay' | thai gli, glaa, * khai-hite, theke guli hite, glaahite,glikhe, glaatheke khai er, khaiy'er, khy'er, khai-glir, glaar prathamAnA bahu vacanamAM 3 ne tathA dvitIyAmAM "zuM' ne lopa thaI l , | jeii shbd| (92) 25, 10 jau, jau-e, ete, y'ete, jaugli, glaa, glite, glaate, glaay' * je. | jau-guli, glaa * jau-hite, theke | gli-hite, theke, glaa-hite, theke, * jo-er, y'er | jau glir, jauglaar, 7 bhojn' shbd| | 2"kraa , 10 bhaajn, bhaaejne, tejnete, kraa, kraay', kraate, B* bhaaejn, kraa, kraake, kraane, * bhaaejn-hite, theke, || kraa-hite, theke, . * bhaaejner | kraar, kribaar, 7 pyn any nthaa, drshn, mm, ghraann aap s2 7 vizeSyanAM rUpe AnA jevAM ja jANavAM. 2 khaaoy'aa, dekhaa, maaraa, gaang dhi saar' paar' bienaai AnAM jevAM ja jANavA, bahu vacana nathI. khaaoy'aa aay', baaibaar, yaabaar.traa-tribaar, bdhaa-bdhibaar, shaaaa, aar, shaaer'aa, shuibaar th. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vana, mana, jana' Adi pravRtti vAcaka zabda prAyaH bahu vacanamAM lavrAtA nathI. uccAra bheda-zabdanI vacceno akAra kyAre 2kAranI sadaza bolAya che jemake. (1, 14 bAvara cchara ! nahAnA heTAmAM ghaNo dUra. sarvanAma (Pronoun) , ki, bhajana, saMza, chAza, zi, keza, jie ATha sarvanAma che. manuSya vAcaka padane badale Avela "aza' ne sthAne "ni ane , "za" sthAne "ni ane ga' "jI" sthAne ki ane ', jJa sthAne mi ane "" ane " isthAne ja thAya che. saMbhrama jaNAtAM jini, ravi, ni, ane ri ne prayoga thAya che. fza ane chAza ne saMkSepamAM jA ane chA, e prakAre uccAra thAya che. tathA lakhAya che. tukAryamAM "mira ne mUra bhA e pramANe thAya che. uparanA niyamothI kayA arthamAM kevAM rUpa thAya che te nIcenA keikathI samajAze. baMgalA sarva | gusa* saMbhramArthamAM | turachAryamAM aami | | muui . . !kha bhA tumi tumi / taaemaa yaahaa tharA || taay' tini yini ihaa uhaa chuM 9 e | za | ni . koNa | za | va | sa | 82, saMbhamArtha ane tucchArthanA "ka" cinha vALAM sarvanAma mAtra prathamAnA eka vacanamAM vaparAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "kha" cinha vALAM. rUpa saMjamArtha ane turachArthanA prathamAnA bahu vacanamAM ane dvitIyAdi saghaLA vibhaktionA eka vacana temaja bahu vacana banemAM vaparAya che. je padane sthAne sarvanAmane prayoga karavAmAM Ave, te padanuM je liMga, ane je vacana heya; sarvanAmanuM paNa teja liMga ane teja vacana jANavuM. liMga bhede sarvanAmanAM rUpo judAM thatAM nathI. na, mana, gRha, , 2. hai, atra, nika, ja, Adi keTalAka zabda ghaNe sthaLe sarvanAmanI jema vyavahata thAya che. udA. dinana jhana bhukaal prynt bicaar krilen, taar pr ubhy'e kothaay' cliy'aa gelen| dineza ane rameze bahu kAlasudhI vicAra karyo, tyAra bAda banne kayAMhI cAlyA gayA, samIpamAM rahela athavA pAse rahelA padArthane sthAne phreza"te apekSAe dUramAM rahela padArthane sthAne cheza," temaja te apekSAe paNa dUra rahela padArthanA sthAnamAM "chAza' ne vyavahAra karAya che, kayAMhI re e niyama nathI paNa lAgate "ji" e prazna sUcaka sarvanAma che, udA maf vinA te zuM che, jatAM praznanuM jJAna na thatuM hoya tyAM tathA koI ajJAta manuSyane sthAne sarvanAmane vyavahAra karavuM hoya tyAM "ji' ne sthAne ' ' Adeza thaI jAya che. , , 7, 9, hare, che, are, kare, na ane na e keTalAka sarva. nAma je vizeSyanI pUrvamAM lAvavAmAM Ave te hene vizeSaNanI mAphaka vyavahAra thAya che. kAraka temaja vibhakti prayAga saMbaMdhI je je niyamo AgaLa dekhADavAmAM Avela che. te badhA niyame sarve nAmamAM paNa lAgu paDe che. sarvanAmanA kartA kArakamAM "" vibhaktine lepa thAya che udA jami dhirA kayAMhIM kayAMhI saMskRta sarvanAmane pazu vyavahAra thAya che udA aba. jAnI, mora, vAva, mijAjJA amArA dezanA, hamArA dezanA, jayAM lugI, va. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keTalAka sarvanAma zabdono sanmAna arthamAM vyavahAra kare che te cakasiH) saakhkhaanaa aa7. oH baahaaraa, taahaar, uhaaraa| vibhakti para rahetAM katta kArakanA ekavacana vinA badhe sthaLe sarvanAmane nice lakhyA pramANe AkAra badalAI jAya che. aami, aamaa u h, o tumi, uhaa, o taaemaa s| tini taahaa kaahaa, ke kaahaa, ke yaah, yaa i ini ihaa, e 22/ e i , e aapn | | us| uni taahle taahaa yaahaa, aapni e badhAM rUpAMtara thayela zabdothI vibhakti lAvI prayoga banAvAya che. yaah, taahaa, ihaa, uhaa, 9 2 2 44 ?id2 n aa kh 22 niruuknj 4aa a , oH aapnaar bi| saa; 420', sarvanAma rUpa, saghaLAM sarvanAmonAM kartA [prathama ] mAM rUpa. 27 . ekhn, aain, (4) aami--aami, aamaay', aamaate, aamraa (69) 4) tumi--tumi, taaemaay', taaemaate, taaemraa (eem) (saa) aapni-aapni, aapnaa-y', te. | aapnaaraa (saaH) (7) tini tini, haate, taate,taahaay',taay'. taahaaraa, taaraa (bsaa) (7) se se, taahaay', taay', taahaate, taate, taahaaraa, taaraa, (saa) (d) taahaataahaa, taa, taahaay', taa-te, y', te, taahaa, taa (7m)| (9) yaahaa-yaah, yaa, yaahaay', yaate, yaay', yaahaate, jaahaa, jaa. (gl|) (saa) ihini, ihy', ihaate, ete. ihraa, eraa (maa ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5aakh) 7 ki _ke, kaahaay', kaay', kaahaate, kaate, kaahaar, kaaraa 2 ki ki, kise, kisete,kon ki, . 'digr' smd 'aami, tumi, aapni, tini, yini, ini, uni temaja manuSya vAcaka zabdonA badale vaparAtA zabdothI "A' vibhakti thatI pth, o em e taahaaraa, aamraa, yaahaaraa saaH kh 4. se pn taahaa 9 sn pg ekhn se-gli, glaa, glite, glaate, glaay' mnni H 2 sn; ant naath sen sm hn sN aa74 'kim' naa kon gli' shie s9 / baam 'ini'o smaanii sH 749i 'ihaadigete' H khnnddu pn. 4 / naamaan (47) &dii, sn ('sn) . eka vacana | ekhn, a* aamaake, aamaare, y', (57) aamaadigke, aamaader (smn) aae aapnaake, aapnaare, (kh)aapnaadigke, der (khaan) ti taaNhaake, ke, haare, taare (nn) taahaadigke, der, taader(nsaan) se taahaake, ke, haare, re, (nn) taahaadigke, der, taader,(nsn taa taah, taa. | se-gli,glaaglike,glaake.(nsaan)| i* (ini) ihaake, re, eke, ere, (saanaaihaadigke, der(saain) ki kaa-haa-ke, ke, re, kaamr,(7) kaahaadigke, der, kaader (phaan) ki ki, | (9) kon gli, glaa, (4aanaan) 'tini thaanaa pgthmnmaa 'segli' saaH 2 aagstt, 'bhumi' // 'aami' 'yaah' naa 'taahaa nkh 'uhaa' naa 'i' ithaan ikh aakh, aam kaam, 'aapni' gruo 'ke' belaa 24 aapn kaare khaa / 1 magbda vAyA zakhanA badalAmAM, 2 manuSya vAcakabhinna ane nA pse.. www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | [2] . 14 emn, as ethn, aa aamaa-dbaaraa, r' dbaaraa,[71]aamaadiger der,digke, (sq3) * aapnaar dbaaraa [ 7] aapnaa-diger oder dbaaraa, [saadhnaa 73] ti* taah-dbaar'aa, r' dbaaraa, diy'aa [g] bhNhaadiger dbaaraa ,, [maath8) se taah-dbaaraa, r dbaaraa, diy'aa [naath8] taahaa diger dbaaraa , [n ] taa se tti, dbaaraa, diy'aa [.y , i ihaa-ghaaraa, r dbaaraa, diy'aa [snr'3] ihaadiger,der dbaaraa[saa ] ki kaahaa-dbaaraa, r dbaa , ,, [aanaa18] kaahaadiger, der dbaaraa [aanaa] (ed) athat : aamaa-hite, theke, (2aathii) aamaadiger, der hite, der theke aapnaa-hite, theke.(withnaath) aapnaadiger, der theke(saathii ); haa-hite, theke, theke, (naath) taahaadiger theke, hite, der, taahaa-hite, 4 theke, taar theke (nrth) taahaadiger, der hite,taader [taahaader theke, seguli-gulaa theke (saathii) taa hite, peke, taa theke, segli-glaae, hite, theke, (kh) (i) ghNni hite, ihaatheke e theke ( saanii) ihaadiger, raa, eraa, | eder-hite, theke, {Waathaa) kaahaa hite, kaar theke (4aanaakh) kaahaader-hite, theke, (1aanaattaanaath) ki hite, | aithii) kon gli, glaa hite, theke(authaa) (4 )74st , aamaar 5) aamaadiger, der (saa ) aapnaar, diger | (wd) aapnaa-diger, der (saa ) tNaahaar, taar (saa) taahaadiger, der, taader (baa) taahaar, taar (4) taahaadiger, der, seli, glaar bhaahaar , se glir, glaar, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 8 ) ihaar, er (j) ihNder, edey', kaahaar, kaar (i) kaahaader, kaader ( 3) kiser (kh) kon guli (laa)r (oy'aa) | maae 98 'aami' 2 mui 'tumi' 24l tui saai4. dj thj 2 / muimaaeder, maaeraa, maaere; tui-taaere, taaer, taaeder, taaeraa / (adhikaraNa) samInA eka vacanamAM prathamAnA eka vacana jevAM rUpa jANava, bahu vacananAM rUpa prAyaH cheja nahi. | yaah, taahaa, sn ki kh 24l 42 oi ythaa, tthaa, sn kothaa thAya che. tenAM rUpa nIce pramANe javAM. prathama satamI paMcamI pachI ythaa, (9) ythaa, ythaay' | + ythaakaar tthaa, (no') tthaa, tthaay' tthaa hite tthaakaar| kothaa, (4) kothaa, kothaay', kothaa hite, kothaakaar baMgalA bhASAmAM karaNa kArakamAM vaparAtA saMskRta padA, saMskRta baMgalA saMskRta pada baMgalA saMskRta pada. b-- yaahaa bdbaaraa- yaahaar dbaaraa, nbii d-- taahaa tdbaaraa taahaar, dbaar ebN etd ihaa| etdbaaraa ihaar dbaaraa AnAvaDe adhikaraNamAM vaparAtA saMskRta pada ydaa ykhn, ei ttr sekhaane ei y- yekhaane wi kdaa kkhn, kbe 4/ tdaa- tkhn, aai e kothaay' 2i saMbaMdha SaSThImAM vaparAtA saMskRta pada, miiy'-aamaar ei | bhbdiiy'--aapmaa, shaao niiy'-taaemaar, 062 | sbiiy', sbkiiy'--dile, naa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 49 ) vizeSaNa [Abjective] sAmAnya vizeSaNathI Avela vibhaktine lepa thAya che; ethI karI vizepaNane AkAra badalAta nathI, udAnakathI bhAdarakA gujarAtI leke. vizeSaNa dvArA je padane guNa prakAza thato heya. te padanu je liMga ane vacana hoya te liMga ane vacana vizeSaNanuM jANavuM. baMgalA bhASAmAMnA vizeSaNonAM liMga ane vacana bhedathI rUpa badalAtAM nathI; jemake dANa mAMya; laMgaDe mANasa. rUdra ($(na, suMdara chokaro. vizeSaNane jyAre vizeSyanI mAphaka vyavahAra thAya che. tyAre tenAthI AvatI kAraka vibhaktino lopa thato nathI udA mUDa 7 bhaki7 vani 7 murkha ane paMDitamAM ghaNeja phera. kriyA vizeSaNamAM "A" vibhakti thAya che; keI koI sthaLe tene lopa thAya che. tAza nirA | jaladI cAlyA. lepamAM mAtA kayAMhIM 2 kriyA vizeSaNano dhitva thaI jAya che udA : kanaH jaf8I dhIre dhIre jAo, cina cina ravi zaninA khI khI karI hasyo. (1) pracalita baMgalA bhASAmAM prAyaH saMdhine vyavahAra nathI. jemake 0 4 zani, zani, nA. ahIM saMskRtanI mAphaka sadhi thatI nathI, to paNa saMdhi thaela aneka saMskRta pada tathA saMskRtanuM anukaraNa karI saMdhi karAtA keTalAka baMgalA padano baMgala bhASAmAM vyavahAra che. udA. na + 0 = phenaza7I 1 + 4 = rAjA uma+ = uMmaranA vaka+vija=saMkalijA (2) baMgalA bhASAmAM samAsa thatAM, temaja pUrvamAM rahela zabda vyaMjanAta hoya para rahela zabda svarAdi hoya vyaMjanamAM svara maLI jAya che. udA. jana + 7 = 8nara, eka (I) mANasa. + 1 = , Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 10 ) ekAda vakhata. rf+jari = bhAjari. pahADa upara. bartha = artha, aDadhuM ka, jais+2 =jaic2, pAMceka. (3) keTalAeka saMskRta zabdomAM rahela visargane baMgalA bhArAmAM lepa thaI jAya che-udA mana 76 = mana ka6. tri+kebadri = nijhAtri. lepa karI saMdhi paNa karI zakAya che. jemake-mana ajaa =manAM 3. (4) keTalAka pade nipAtanathI siddha thAya che. phi+vara = philma, vIzeka. kure+ tha = kura, beeka. +9 = aDa, eeka. (5) keTaleka sthaLe sandhi thatAM varNa anunAsika thaI jAya che. rAjanA = =aa (2) = rAMdhavAnuM ghara (rasoDuM mAra+mAtrakanA bhIkhArI. (6) keTaleka ThekANe saMdhi vikaltha thAya che. ane saMdhi thatAM pUrvanA ane kArano lepa thAya che. ena+= cari, saMdhi na thatAM zana, evI rIte zani, vacana AdinI saMdhi samajI levI. saMskRta prayAgamAM saMskRtanI jemaja saMdhi jANavI. 24644. (Indeclinable) avyayathI AvatI vibhaktione lepa thaI jAya che. aneka avya kriyAne vizeSita karatA hovAthI kriyA vize paNa kahevAya che. tathA keTalAka prAyaH vizeSa rUpe ja vaparAya che. (1) kriyAvizeSaNaka, atyaMta |_| Ai, atyAre thA, bIjuM, vaLI zakipa, ghaNuM zazunA, hAlamAM uM, bIjuM paNa sts, ocIMtu jika, bIjuM paNa cy, dhIre bajaz, AnA pachI jAva, nizcaya ba, AdimAM, ana998, aMte zrI (1) ahIM mArA, AgaLa galija, vadhu phazA, phizA] ki, iti azo, nahita amULa, [ ] AmAM 1 thI , ekaThuM sa, AgaLa [razI, vAlI,I | mana, evuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 5 ) ekhn, paathr, taab, nbm | muhu muhuH, o 2 et, so daibaa, shsaa ythaa, yaa ebe, 17 nce, nn4/ ydbdhi, 1i gthii kdaac, 442 ntubaa, nn| ydi, p, kbe, , ny', * ydio [c] kdaapi, 47 naa, naao, ydypi, ei kutr, [kthaa] 4i nirntr 9ai yaab. 05ia15 kothaa ? prstu, 224 yugp, ei kkhn, 12 pun: [pun] yen, gu. ki, kh, punshc, 27 srbdaa, 9ai kintu, - punraay', ,, shsaa, 949 kebl, maap punr'baar, pth srbtr, 4. krmshH, mth prti, maan s, p kemn, 27, praay', mkh: sbbhaabtH, 2aath khub, khus, praay'shH [sh] , sh, ctt, jhtt, 54 phltH, maay' shje, o cttptt, phle, 5. bRthaa, 21 jhttiti, g, pher, r susthe, 37 tthaa, dat btte, 4 htthaa, sm tthaac, 5th! brN, 22 hy't, yid tthaapi, di braabr, e! , , 1 2 tbe, naa bstutH- 72nni haay', o tdbdhi, yi dhii behdd, so hdd, (k) er dhii, khaai| | bhuyaaebhuy'H | haameshaa, 75 / 2 keTalAka ane kArakanI sAthe saMbaMdha raheto hovAthI te kAraka smnaam s. oHt apekssaa; 25. chaadd'aa, binaa cey'e, sm. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 2 ) jy' te) aa1. dbaaraa, 7. nimitt, 42 (4g). khaay', mdh8. prynt, . prti sni. piche, saa. btte, 4. binaa. maarpht, sngge, aai. shit, 4. hte, kh. istk, 4. tk, 4. drun, 12. dhik, ghi&2 paane, mn hite, kh. theke, . niktt, smaa, ei. - 3 saMyojaka avyaya-je zabda be vAkayone joDI de te saMjaka avyaya. 9m ; (smbhb ekh) aaro, * khy (7i452 baath8) kiNbaa, baa, athbaa (c) athbaa [7i| naam] kintu, prntu, 24. ( 254 aay) ydypi, ydi, ydio, sh, l, 8. tthaapi, s, hyt, 4 / nce no naa [ ner maath] phltH 2ia, kaaje, maa, baastbik, ateb 92aa m2. 4 anukAra avyaya--pazupakSI AdinI dhvaninA anukaraNamAM je zabdanI utpatti thaI hoya = te anukAra avyaya. ghaNe bhAge anukAra avyaya dviraktaja em. mi, kc mc, kdd' kdd', kk kk, kNkN, kNi kuNi, kulkul, keN keN, keNu-keNu, keNaa keN, kuttur 2 kuhu kuhu, khaa-khaa, khaa khaa, khe-khek, khlkhl, khil-khil, grgr, gdd'gdd', gaa-gaaN, gaak-gaaNk, goN go, gun-gun, gum-gum, got-got, ghttghtt, ghdd'-ghdd', ghuutt-ghutt, gheu-gheu, ciNciN, co ceNaa, cdd'cdd', jhi-jhi, ttette, ttuk ttuk tthk 2, bhgN 2, ddhk 2, pipi, bh-bh, bhe-bhe, miu 2. . | 2 kaapo-skh--aahaa, aakhm. ahh, pHm, saasthmaa. aaH, sNshi. iH 22deg49i. ihihi, 2i. chi, d2252i. dhny, . thaam, m m baah, baahbaah, baapre, saabaas, haay', haaN haaN, dhik, dur, oN maa, saap, bhut aacchaa, pC/ . | } ( saadhn)--he, ohe, e, gaae aae. ( pn)-u, i, heNre, ki. (akh-gn) o, omaa, baabaa, (khuq4/ gn) chiH chiH, dhu, dhu dhik [2yn] haahaa, haaehaae, hihi, hu-hu. [gaasb-sn] baaH baaH, www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 53 ) lai 2, vari [karUNu-janaka] 14, za, mAjA, vAjAnA, utsAha- janaka] nAga, ji-ri, 8a , 219121 (Compound words) badhe sthaLe samAsa thatuM nathI. prayoga anusAre samAsane nirNapa thAya che. && H#12 (Copulative.) (1) je samAsa paDe be vizeSya pade maLIne eka pada thaI jAya, temaja bane padane pradhAna rUpe artha jaNAya, tenuM nAma % samAsa; &% samAsa thaye koI sthaLe vibhaktine lepa thAya che, ane kyAMhIM nathI paNa thato. | maa o baap= maap, naam o dhaam=naamdhaam, bhaai o bhginii=bhaai bhginii, maach o bhaat = maachbhaat, haatt o baajaar haatt baajaar, daas o jAgau=Aga jAnI. (2) vizeSyanI mAphaka vaparAtA be vizeSaNa padone paNa samAsa thAya che. jemake. rUAnA caMfNa =nAra fNa, kANe ane laMgaDe nirara3 5Q=nA 5 , -fja, ochuM vadhatuM. na- na, bahu sAro Adi. (3) dvanda samAsamAM kayo zabda AgaLa rahe, ane kayo pAchaLa tene nirNaya karavo sahela nathI. tenA aneka niyamo che. (1) strI purUSane saMbaMdha rahetAM AgaLa purUSa ane pAchaLa strI rahe che, jemake -8 , - tna, gagau, -trchI, [2] tevo saMbaMdha na rahetAM pahelAM have zabada rahe che ane pAchaLa dIrdha athavA belavAmAM kaThaNuM mAluma paDatA zabdo rahe che; jemake-tra pUjana, -AcaDha, mana-maganA, mAla-masAle. miDa-maja, Adi. [3] pUjaya, temaja mukhya heyate AgaLa anya pAchaLa jemake,- -bai, jana-jano gAvuM bajAvuM, zafu-bhatA, khAvuM paheravuM, mUra-saMha Adi keTaleka sthaLe koI paNa niyama lAgu nathI paDato. jemake -Asa, khetara khetara, banAnA , levaDa devaDa. gau- ma, mA www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 24 ) r'aap, km-beshi, gaadd'i ghaaedd', pdd'aa-shaaenaa, she. o gnnu, jm-l, (8) bedaan| ekhno ykhn oH. aage-paache, saagr 30, cokhe-mukhe, saas 44/5, ghsse-baahire, ei poaai, jle-kaadaay' = yaa mAM kacarAmAM. dyzu (Determinative) (1) napurUSa samAsamAM prAyaH beja pade rahe che. A samAsamAM prAyaH pAchanaa dhn| sb dhaan o paakh. iim tthaakur-putr=tthaakurputr, (2) prAyaH uttara pada vizeSya, athavA prathama pada vizeSya ane dvitIya pada vizeSaNa, ane kata prayAnta pada, Adi nA yogamAM tapuruSa samAsa thAya che. samAsa thaye vibhaktine lepa thaI jAya che. kayAMhI nathI paNa thato 9m-raamer dhnu= raamdhnu, taaler--gaach, taal gaach, dj 1, mudii-khaanaa =mudii khaanaa, mshaa, maamaa bhaatke-khaaoy'aa bhaat khaaoy'aa, maachkedhraa =maachdhraa, klikaataay'-gmn, klikaataa gmn. 427, dhne-hiin, dhnhiin,nidhn, 'saalmaa yuddhe-gmn, yuddh gmn(nimi ) 18 maatth skhaa, snm, bish hite trish, bish trish, biH niy'. skhim-gaache-paakaa, = gaach paakaa, 21 ve. sii 24 phuler-baagaan, phul baagaan, cunaapth| gaaeraader-plttn, gaaeraa plttn, shaaesser-kaagj=shaaess kaagj (5) 2yr yu, jj aadaalt, gnn thr, raajaagnn baa raajgnn; bhraataagnn, dhrmaabtaar, taal paataa dj vies pukur ghaatt, laanyc| ei kulider jny aapis. (3)mm 40 maa-em. paay'er dbaaraa caalitgaadd'ii-paagaadd'ii,, | ud. tulir aapis, mnmtth , ddaak bhir-gaadd'ii| ddaak gaadd'ii, sbter shit anu = bRtaanu, dudhe yukt saagu = dudh saagu, 47 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 22 ) o all, gndher bikry'ii, bnnik = gndh bnnik, niil khaan raanaa sbr. 24 / maumaachi-mdhm, bruph jl, bri, | nigd 547 (bhaal smy') ny' = asmy', sNs 75. kejo kaajer upyukt ny' = akete, naao'. | o 24. (Appositional) - (1) vizeSaNa padanI sAthe vizeSya padanA samAjamAM athavA abheda saMbaMdhamAM eka arthanA bedhaka be padene je samAsa tenuM nAma kamma dhAraya mH dy'aal-tthaakur. (2) karmadhAraya samAsamAM koI sthaLe vizeSaNane para nipAta thAya che. sui2 nth ab km-ekkssnne = kssnnek, ekjn = jnek, ekbaar = baarek, ek ser = serek, biir-raajput = raajput biir, bishess laaeke = laaek bishess, tin bchr = bchr tin, p 72, bhaajaa-shaak =shaa bhaajaa, er khaas, unbish, uun-ish baa unish saapt, saadd'e paaNc, mhaa-gaael, 'dui. ei' a>> naa 'i' 2aan| 44/ thlth 4. eikssnn-ekhn, duijn, dujn, s . duitlaa-dutlaa, m maai te tl, cautlaa sH 2 kh. dusht = dush, smt. (3) vizeSyane tathA vizeSaNane athavA be vizeSa padene kamma ghAraya maal-gm iNraaj laaek, 9 aut, kNcaa paakaa, 4aastu khaaoN, caalaak ctur, maai 42n big 8 'mh' # 20 'mhaa yth. mhaadhum, mhaaraannii, mhaaraajaa, nei es khy' ninkh &i 4. oH amaatth = maatthaantr, aal m, any desh = deshaantr, pth, mnd maanuss = amaanuss, saap maatR. eksht = eksh, 19 / nindy krm = akr'mm ssaam, mnd sur = besur, saas 22, ss 1 be bndbst, paap ss25, be aaraam, gr haajir, 12 og2. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upamita samAsa tathA rUpaka samAsa, upamita ane rUpaka samAsa karmadhArayanI aMtargata thaI zake che. upamitaEcha 9nA mUrca = Ena sUrya, caMdramukha, jADi nakijA inahi, pAlakhInA jevI gADI, madanaz 3 mUrca = mana mUA. e prakAre Eja jaa. caMdra vadana, vastra dhAri , bagalA bhagata,F.4 ts mAvo = mA. Adi. rUpaka samAsa-jana jaze = na bane, vajana rAja 6 = vajana BtF bahu vrIhi. je badhA padone samAsa thAya, te badhA padone artha mukhya rUpena jaNAvatAM samAsathI banela pada je anya padArthane pradhAna rUpe jaNAve che te samAsa bahu trIhi kahevAya che. kRta pratyayAnta vizeSaNa pada vizeSyanI para rahe che. tenAM udA, amI zani sara (dvitIyA) lakSmI e cheDI dIdhA che jene, te namI paNa, nirdhana. mAtra ni yatc. dhAna pAke jemAM te jAna-nika (zeNI ) dhAna pakAvavAnuM hatuM, e prakAre. kRtyayAta vizeSaNa pade vizeSyanI para rahetAM temaja bIjA vizeSaNa pade pUrvamAM rahetAM aMtamAM phera che, bA ane je thAya che jemake. ThaMDA na = chatta jAnika, ucuM che kapALa jenuM te uMcA kapALavALe, sAnA pUrI = nA DA, nA mUci. kALuM che maheThuM jenuM te kALA meDhAne. 8 phUa , = jaina saMkta, ALasu, (evo ALasu ke muchapara paDelI khajura paNa mahemAM na laI zake.) jana nAre 7 saptamI (nirjanA), jaLavinAnI, remana TAda = DramannA (24) benaLI che jemAM te benALI, rAka jarAva mAtra = rajanI, eka gajavALuM. bhats a tana ra = jai jainI, pAMcorI e pramANe. kaI kaI ThekANe vizeSyamAM vibhakti rahe che. jemake rAtana nA zana, pAnA pravAhamAM vahete bALaka, banne jaNa Aira je mANasa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 17 ) pagamAM paDI rahaye che vA paDe che. jene jotAMja hasavuM Ave che. jIna-triA khAIna zake je te ni-zAsanaka. koI koI sthaLe "kA, kerA, A, , nathI paNa AvatA. jemake nA zanirimana vAdra = rANI () eka gADI che mApajenuM te eka gADI (lAkaDAM). , kaDache mijAja jene te kAma (jJaebahu mijAjI lAla mare 4 = atU, ajJAna, e pramANe. strIliMga thatAM aMtamAM , nI thAya che. navanI, Ot at , caMda vadanI. phanI. benaLIvALI jagna tArI, nahAnI umaranI. jaNACNanI, mahele mahele bhaTakanArI. avyacI bhAva, prAyaH je samAsa dvArA avyayano artha pradhAna rUpe jaNAya, temaja samAsa thaela padamAM prAyaHkarIne avyaya rahe te avyayI bhAva samAsa kahevAya che. evA padanA aMtamAM "va" thAya che. jemake 24 84 = bhakijha, pratyeka ghare. ghora 4 = fka zo, pratyeka kalAka. evI rIte mitra, pratyeka mahine. sama., sAmane, mA umi. anukrame. kaI kaI padomAM "A" nathI thata sAki, yathA saf, jevI rUci. aMtanA "" no lopa paNa thaI zake che. ki , kAna, pratyeka dukAna e pramANe. . samAsa thaela aneka saMskRta zabado baMgalA bhASAmAM vaparAya che. temAMnA thoDAMka udAharaNo. tapurUSa-vici7, mahAruM lakhela, jena gi, pANIe bhIMjela, - mAsA, janmathI AMdhaLo. jAna ja prANathI paNa priya. hAphUsa, baMdhuvarga. 3, thALa bhatrIjo. rijhara, hAthIdAMta. jUthama purUSamAM nIca. nAka , ghaNuM dUra nahi. karma dhAraya-nikana, guNa mANasa. nI hAnI nadI. sA bU, kharAba mANasa. e jUo, laSTa puSTa nana, zakarUpa agni. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 18 ) digu-baMgalAmAM tene jhAjho pracAra nathI. biDAsaDa traNa leka. chUca, cAra rastA nAra, sAta divasa Adi. bahu vIhi, amara kharAba buddhivALo. mAtra sArA AzayavALe. nirNa, artha vinAnuM. tri kiSa, sthira pratijJAvALe. nirjana, dhana vinAne. Tha%--zAsa, jAja jUnaJ, guru jii, mafza jiza, kUvA, vahuvara ci, saucore, ThaMDuM garama, rikariMka, avyayI bhAva--$ja satta, taTapAse, a gai. gaMgA pAse. jamina, nivrajana, Apattine abhAve, UIvana, aMdagI sudhI A na , AdithI aMta sudhI. saMskRtine choDI bIjI bhASAonA paNa aneka samAsa thaela zabdo baMgalA bhASAmAM vaparAtA jaNAya che. udA. 8FkAna jaa, dIvAnanuM daphatara navAva mana, navAbane mahele; jemAM zaS, jame udhAra; unaka mAyA, vakIlAta nAmuM. nArada, vinA kAraNa, jamaka, kharAbamijAjI.lAka jene aMdAja (mApa) nahi, nina viSA, dariyAnA jevuM (gaMbhIra) mana jenuM; cra jenI AMkhamAM zarama nahi, ramAna, kharAba cAlane, nAvA. kriyA, (verb) (1) je pada dvArA koI paNa prakAranuM kArya jaNAya. te kriyA. cAu AvuM, vaLA, bolavuM, havA, pakaDavuM, phakajA, thavuM Adi. (2) te kriyA be prakAranI che. samApikA ane asamApikA. (ka) asamApikA-je prayoga vaDe vAkayane artha saMpUrNa na thAya ane bIjI kriyAnI AkAMkSA rahe te asamApikA kriyA (Infinite verb) (kha) samApikA-je kriyAnA prayoga dvArA vAkya AkAMkSA rahita thatuM hoya te samApikA kiyA (Finite verb) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 59 ). asamApikA. (artha) (pratyaya) (dhAtu) (pa) anantara . kraa trikA (karIne) nimitta traka (karavAne) bhAva } ile dina, (karatAM) aay' raka (karavAmAM) sA' pratyayanAM keTalAMka udA resA, bolavAmAM 3) khAI, ravivA, bhaijJA karI, pA . (sa vi ) jaI. kUre (2) dhoI. rA (ra) thaI. zani ( ga) hasI. praya. udA. 7, (bolavAmAM jAuM, bhAdaka) karavA mATe, are (7) khAvA mATe, sUre (kUka) jovA mATe. zaka ( ) thavAne, zAnika. ( 7) hasavAne mATe 7 (RC) javAne mATe. nA" pracaya. udA. dina, (bolavAmAM jAdava, ja) karatAM. - sena, (laMDana) khAtAM. zahera, (dhUna) dhAtAM. raheLa (CG) thatAM. gina (sana) hasatAM, kArena (88nI jatAM. asamApikA hovA samApikA che, keTalIka kriyAnA karma hotAM nathI ane keTalIkakriyAnAM hoya che. je sthaLe vAkyane saMpUrNa artha samajavA mATe kriyAnA kama padanI AkAMkSA rahe nahi, te badhe sthaLe kriyA aneka; ane je sthaLe karma padanI AkAMkSA rahe te sakarmaka. sakarmaka dhAtuo chejJa, jA, nA , , nA, nA, lina, mana, sonA, 23, zamA, nA, nA, , makA, zakA, jA, Adi. bAkInA dhAtuo akarmaka jANavA, samApikA kiyA, purUSa ane kALa bheda dvArA samApikA kriyAnAM judAM judAM rUpa thAya che. kartAnA purUSa dvArA kriyAne purUSa nirNaya karAya che. www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 60 ) kriyAnA samayane kALa kahevAmAM Ave che. te traNa che. vartamAna, atIta, ane bhaviSya. baMgalAmAM kartAnA vacana anusAre kriyAne AkAra judo thato nathI. kriyApada nipAtanathI siddha thAya che. dhAtu vibhakti, uttama purUSa madhyama purUSa prathama purUSa itech| $ 1 m vartamAna kAla ke je m ile m m s ` ha, ] nAma | iy'aachi| iy'aach iy'aache| atIta kAla | } iy'aachilaam iy'aachile phetri 3 (bhUtakALa) itechilaam itechile itechil 8 itaam bhaviSyata kAla. 23, ibe anusA (hukama) 4 sthaLa vizeSamAM pratyaya bheda, (ka) atIta kALanA prathama purUSanA "' pratyAyanA sthAnamAM kyAre kyAre na" thAya che. udA. tri' mAM nA dinA heNe hane rUpIA ApyA. (kha) saMbhramArthamAM rees no uC, A ne vana, kSetra na bane, zA-phepha, phina-zAnina, phirenina, phekaphrena, zera-zetana thAya che. (ga) anAdara arthamAM-27 ane 6 vibhakti sthaLe kSetra ane phemi thAya che. jena, rephriAna, 27 ane 23 ne sthaLe anukrame zani, rephijhi, ni , ane ni thAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (dha) anujJAnA 8 sthaLe kayAre 2 raMga' athavA "zna thAya che. kahIM kahIM vibhakitane lepa paNa thaI jAya che. svarAnta ane hakArAnta dhAtuthI dvitIya (2) vartamAna kALanI "' (vibhakti) ne sthaLe prAyaH "" thAya che. "pha thatAM dhAtunA antanA hakArane lepa thAya che. kaI kaI dhAtuthI anujJA nA sthaLe vikalpa "' ane kahI 2 vikalpa " thAyache. kartAnA prati samAna jaNAtAM prathamapurUnA kriyApadanI aMtamAM " vA "A" joDAya che. temaja "ja" ane " nA sthAnamAM "ra" thAya che; jemake -+nana, vika-ni , -na, ra -Thena, e prakAre. jyAM atyAra sudhI kAma saMpUrNa na thayuM hoya, tyAM prathama (1) vartamAnanA prayAne prayoga thAya che. jyAM koI paNa kriyA svabhAvathI athavA barAbara thatI heya ema jaNAya tyAM dvitIya vartamAna kALanA prayoga thAya che. jyAM kriyA hAlamAM ja thaI che ema jaNAya, tyAM prathama atIta (bhUta). koI paNa samaye kriyA saMpUrNa thaI hoya paraMtu tenuM phaLa vartamAna hoya, te tyAM dvitIya atIta. je koI samaye kriyA saMpUrNa thaI haya, ane tenuM phaLa paNa vartamAna na hoya, tyAM tRtIya atItanA pratyayane prayoga thAya che. koI kArya AraMbhAyuM hatuM paraMtu samApta thayuM nahi e prakAranAM artha jaNutAM caturya atItanA pratye thAya che. pahelAM svabhAvathI athavA ghaNuM kALathI thatuM evA arthamAM paMcama atItane pratyaya thAya che. niSedha artha jaNAtAM prathama ane dvitIya vartamAnamAM kriyAnI sAthe "nA" no yoga karavo paDe che. jemake 7 nA te thato nathI. nA vA nA ra (te) thAya nahi. he nA huM nahi thAuM. vA thAuM nahi, prathama atItamAM "nA" ne yoga, jemake- nA, nA rahenatuM thaye nahi dvitIya ane tRtIya atItamAM "nA"ne yoga na nAM rASTra rAjA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hiy'aachil| 44 nth th (s) 2', thaaniig s. mg nkh 29 siimaa 'naa' maa hitechilaam naa, hitaam naa, " / anaa, n naa paabe em 'naa' naa thot hibe naa ay' n&. prm 'naa' naa yaa naa huk, e kh, hio naa / aa. bIjA saghaLA dhAtunA rUpa paNa eja pramANe samAjavAM. &nnii s m 'naa hy' / 24. kh 2 'ny'' nhe'| W4, 24maam 'nn' sn nhen, aakh, naa ho' 7 khaan| 4aai o 'no' shn si 'n khaab, naa hi'22 42 2 ni mn nhi' aa . kraa (k| 4g. uttama purA (belavAmAM) madhyama puraSa (belavAmAM) prathama purUSa [belavAmAM 7, kritechi, [kr cikritech, kir cce] kriteche kerce, kcce] (4) 12 2yaaoN, (4) 4 264 (4) 4 24 2, kri o 4 kr (sn4/ kris) oi kre (kren) 4 424 | dls (gun) 4 . 7, krilaam [kr laam, kllaam] krile (klpe] kril [k] 2, kriy'aachi [krechi) kriy'aache (krech] kriy'aache [kreche] o, kriy'aa-kre chilaam kriy'aa [kre] chile, kriy'aa [kre] chil, 1,kritechilaam krtechi]kritechiloNkrtechile]kritechil[krtechil] 2, kritaam (kr taamii krite krte | krit [kr t] kr'i5--krib kb] kribe, [k be] kribe [kbe] snycy' kr, krio (mnaa kr, kris kruk * ky'e Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 3 ) 1, mahevA ahe kahyuM. TUMvA hame karyuM. hevA teoe kahyuM. 2, , karyuM che. karyuM che. e karyuM che. 3, - karyuM hatuM. ,, karyuM hatuM e karyuM hatuM. 4, huM karate hatA, vAtuM karato hate vA. te karate hato. vA. amae karatA hatA hameM karatA hatA heo karatA hatA 5, huM vA ahe karatA, tuM vA tahe karato, tA. te vA hameM kara, tA. bhavi-huM karIza, amahe karazuM. tuM karIza, tamae karaze. tevA teo karaze. dhAtupa, kathA (2) thavuM. vamAna, u puru, belacAlamAM, madhyama-bela0 prathama pu. belacAlamAM (1) 6 ( 5) zAka (%) 786 (28s, 28 ) thaI rahAchuM [anAdaramAM- f) [saMbhramamAM--- 0 ] (2) re, thauchuM pha8 (anAmuM) pharu (a* pha, zana) atIta (bhUta) kALa (1) unAma (nAma) phana (dasa) pharena (rasa, bara) (anA ni). (2) zaff6 (26) zAha (5) rASTra, () (anA rASTri) (saMbha0 2rg) (3) rAriba (f) [fpana [ f [ ], thaye ho [ane pharaNini] (saM. zazina) (4) () razidana(zani) phanni(hAphitra) thato hato (anAdare rephini) (saM hazeofjana) thayo chuM # ahIM kevaLa sthAnA bhAvane lIdhe uttama purUSanAM rUponAja a Apela che. tevI ja rIte madhyama tathA prathama purUSanAM paNa samajI levAM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (kh) hitaam (htaam) hite (hte) hit (h'te, hten) thato (snaa hite) (* hiten) bhaviSyata kALa, hib (hb) hibe (hbe) hibe (hbe, hben) thaIza (snaa hibi) (20 hiben) anujJA, ho (saahm-iio) (p hy'e) huk (hk) | x o aa7 (snaa his, h) 4.7 20 hun, yaaoy'aa (yaa) deoy'aa (daa) shaaeoy'aa (shshaa) aasaa (aa) thaakaa (thaak) blaa (b) kh, shaaenaa (shun) caah, sn bhu maanaa 22. | emn. uttama puru, madhyama puru anA, prathama putra saM0, belacAlamAM , yaaitechi, yaaitech [chi) yaaiteche; [n] yaacci, yaacch, yaacce, 2, yaai, yaao [yaas) yaay' [yaan] 7, ditechi, ditech diteche dicci, dicc, dicce, b, dei, dii, di. daao, deo, [di. dey', [den]| 7, shuitechi shuitech shuiteche shute chi (cci) cc,cce, 7, shui shaaeo, [shu] shaaey' [shaaen| 7, aasitechi aasitech aasiteche aas-ci, c, ce, 2, aasi | es [aasis aase, [aasen] 7, aachi aach [aachi] aache (aache) 7, thaakitechi thaakite-ch[chis thaakitechi[chen] thaakchi, ch, che, 2, thaaki, thaak, thaaikis] thaake [thaaken]| 7, blitechi blitech bliteche bltechi, ch, che, 2, bli bl| ble , khitechi khitech khiteche kichi ch, che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, sUri 22, [2, 3 (2 [ 2]. are, rAu; ; , 1, nirki shunitech shuniteche, shuntechi, , che, 2, shuni shaaen shun, shaaene, shune 7, caahitechi caahitech caahiteche caaitechi, ch, che, 2, 2, kari, 53 [Si[ ] srcpha, ST phina,] 7, bhitechi, bhitech, bhiteche bitechi, ch, che, 2, , , ta , [-f , tAra, tA[, 1] " 1 (huM) jau chuM (g) jAya che (3)jAya che 2 jauM jAya 1 dauM chuM ja da - AvuM chuM AvuM Ave che Ave Aveche Ave ja - rahe che - rahe che ja rahuM chuM rahuM boluM chuM beluM - ja 2 bole che bele kahe che bole che bele kahe che - ja - ja sAMbhaLuM chuM sAMbhaLyuM huM cAhuM chuM cAhuM sAMbhaLe che sAMbhaLe cAhe che. cAhe vahe che vahe sAMbhaLe che. sAMbhaLe cAhe che. cAhe. - 2 vahe che vahe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ de(d) 4. uttama purUSa, madhyama u0, (anA0) prathama pu* (saM0) bolacAlamAM / yaailaam yaai-le (li) yaai-l (len) x gelaam gele (li) ge-l (len) x $ i, o maa, te gaye 2 giy'aachi giy'aach chi) giy'aache (chen) gechi, ch, che (chen). huM chuM tuM gayo che te gayoche. o yaaiy'aachilaam, yaaiy'aachile (chili) yaaiy'aachil (chilen) x giy'aachilaam, giy'aachile (chili) giy'aachilen (y'echi0) ge(giy'e) o mi| on4/ 4 14 / o 7 4/ on4/ [chilaam, chile,chil, * yaaitechilaam, yaaitechile (chili) yaaitechil. (chilen) yete-chi| o gn4/ on4/ oN pnonaa, e pr| on4/ [laam saaH / yaaitaam yaai-te (tis) yaai-t(ten).yetaam, yete,yet huM jato tuM jatana e gd. dilaam dile (dili) dil (dilen). dilaam, dile,dil mahe dIdhuM (Ayu) he dIdhuM he dIdhuM 7 diy'aachi 44 diy'aach 4g4 diy'aache n 4/g.dichi,dech,diche . diy'aachilaam or diy'aachile, 40 oH. diy'aachil,g4' diy'e 7 ditechilaam naa, ditechilen| onaa ditechil,naan[chi. 2 ditaam, o naa dite, 4 5 dit, n hn| / shuilaam shuile (shuli) shui-l (len) shulaam, le l huM su tuM su te su 2 shuiy'aachi 494 shuiy'aach,oy'aa shuiy'aache nmukh4/4.shuy'echi,ch, che o shuiy'aachilaam, shuiy'aachile, shuiy'aachil, shuy'echilaam,chile, chil huM su ho, tuM su hato te su hato. 8 shuitechilaam, shuitechile, shuitechil, shu-chilaam chile; chil, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ huM suto (ha), tuM suta (ha) te, te sute (ha) te 5 rezama huM suvata, are, tuM suvata, are, te suvata, kAma, 8, 7. 1 ninAma, Avya, mitra, Abe, gina, Abe, -mila, ma 2 agiAivyuMchuM, agis,AvyA che agi6,AvyA che, , 3 agirima, bAriyA zidana, baginni, vadana nimi, zivama, dina huM Avyo hato, tuM Avyo hato, te Avyo hato, * aasitechilaam aasitechile aasitechil, aaste chi . huM Avato hato, tuM Avato hato, te Avato hato 5 mina, Avato nahi, Avato thAka, Avato, mAmya, I0 1 trima hato dina (krini) hato phinna (dinana) hato. "bhAI dhAtunAM bIjAM rUpe thatAM nathI. 1 nima, tri , (ni) thaf-az (ba) zAma Ika raha. raho raho 2 zaff6, rahAchuM za ru, rahe che. zaIiCS, rahayo che. tema, 5 , raheto zA7i , raheta, zAka, raheta, thara-kama, 7,7, trIjA tathA cethA bhUtakALanAM rUpo vaparAtAM nathI. 1 nanAma huM bolyA, nilsane tuM belyo, vanina te bolyo, 4ma. I. 2 niSaff6, bAchuM nAku, beche. niyat, be che. te I. o bliy'aachilaam bliy'aachile bliy'aachile, blechil, chile, 40 huM bolyA hatA tuM belyo hato te be hato 8 blitechilaam blitechile, blitechil, bltechim, 40 huM belata ho tuM bolato hato te belato hato 5 niyama huM be latavani tuM belata, nika, te belata, rAma, I. - bhUta, bhaviSyata tathA anujJAmAM "ksa dhAtunAM pada prAyaH vaparAtAM nathI, tene sthAne "ratra' (1) dhAtunAM pada vaparAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | ( ) / 7 shunilaam, shunile, shunil, shulaam, * - he sAMbhaLyuM heM sAMbhaLyuM haze sAMbhaLyuM 2 niy'aachi shuniy'aach shuniy'aache, shunechi,ch, che . * 54 o (oN i54 4. 4e0 shi54 . o shuniy'aachilaam| shuniy'aachile shuniy'aachil, shunechilaam, 4, mahe sAMbhaLyuM hatuM teM sAMbhaLyuM hatu teNe sAMbhaLyuM hatuM 8 shunitechilaam shunitechile shuunitechil, shunte-chilaam, huM sAMbhaLato hato tuM sAMbhaLato hato te sAMbhaLato hato * shuntaam oN indshunte,oN asn shuunt, aid.shuntaam,te,t, / khilaam * 4 khile &e 4g, khil, c44 khr, ki-laam, le,l 2 khiy'aachi, 4. khiy'aach, 24. khiy'aache, 4 . kiy'aachi 40 4 khiy'aachilaam, khiy'aachile, khiy'aachil, kiy'aachilaam, * | + 4g og he kahyuM hatuM DheNe kahyuM hatuM 8 khitechilaam, khitechile, khitechil, kite chilaam. * huM kaheto hato tuM kaheto hato te kaheto hato // khitaam, 4 o, khite, oN &nn khit, &&d. kitaam,te,t 'caah' dhlgdi cthaa 'bh' dhgdi diid as a75 6aalnaa khaan| saa: 12 nth. | ekhd . yaaib o pth yaaibe, oN , yaaibe, bi, yaab, be, be, dib, o 58 dibe, o 56 dibe, naa shuib, o aa shuibe, 4 4444/ shuibe, e 4. shu'b, be, be aasib, shaannii, aasibe, o maa, aasibe, saathii, aasb,be,be, thaakib o 2, thaakibe, o 2y', khaakibe, 7 24, thaakb,be,be blib, o saaella, blibe, 4 pla, blibe, daar'ii, blb, ye,r'e shunib, $ aid, shnibe,3iviler,shnibe, eid ,shunr'r'e,be www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 9 ) anujJA (5ravAnagI). uttama pu madhyama pu* (anA) prathama puru (braha) belacAlamAM + , 3, (aa, cA, jA,ja-je, yAke (1), jAya , -, (2) + 8, 87, 3, (8ja,ji) de, deje, kei, ri-2 () ghe, de, + effe, re, (ba ) su, suje. (1) sure, bha, mAM, + bhAgila, vana, (bA-4i ) Avaje, Avya, jarUra() Avo + , zA-?i dAna [2] rahe, raheje. jU, (na) rahe . + , nila, (ra, ni) bola, belaje rajUra (nUna) bA, bole + CLAma, u, (totra, jUna) , [1] "nA, sAMbhaLA, sAMbhaLaje. sAMbhaLe. + 8, zis, mAna, mAgaje, Thera, 5 mAge, , STST,,. + 26, 7, , [, ra', ] varara, rahe, + vaha, vahe, vaham vahe, preraka kriyA. preraNA artha jaNAtAM dhAtuthI "nA" pratyaya thAya che. "jA pratyayAta dhAtuthI je kriyA thAya te preraka kriyA; "mAM" pratyaya thatAM dhAtune AkAra badalAI jAya che. jemake - uttama purUSa 10 . karAvuM chuM. 2 2arze, karAvuM + =o . vartamAna madhyama purUSa. chaThTha karAve che. chuM, karAve, prathama purUSa. re . karAve che. , karAve. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 70 ) bhUtakALa, 1 vAreya karAvyuM la, karAvyuM. sAraMga, karAvyuM. 2 6i karAvyuM che. jhAjhuM karAvyuM che. re karAvyuM o kraaiy'aachilaam kraaiy'aachile, kraaiy'aachil, karAvyuM hatuM karAvyuM hatuM karAvyuM hatuM 4 sAre .. kraaitechile kraaitechil, karAvato hate karAvato hato karAvatA hatA 5 pheka, karAvate as, karAvate pheka karAvato bhavi. rAva, karAvIza jAva, karAvI, reta. karAvaze. anue + are karAva kena] karAve upara pramANe dareka dhAtuonAM rUpo samajevAM je je dhAtuonA rUpamAM vizeSa phera paDe che. tenAM uttama purUSanAM rUpe nIce ApavAmAM Ave che; te pramANe traNe purUSanAM tathA traNe kALane pratyaya lagAvI rUpa banAvI levAM. 6 vuiM] dhAtunuM bhAre, dhavarAvuM chuM. sivuM] error1 suvarAvuM chuM. 22 [vahevuM che tathA u rDi , vahAvuM chuM, vahevarAvuM chuM, e banne thAya che. biza, [ zikhavuM ] nizAdaSTi tathA bhAre zikhAvuM , zikhaDAvuM chuM. una likhavuM] nizAre 6. tathA laza6, lakhAvuM chuM, lakhAvarAvuM chuM. "nA" dhAtune kyAre kyAre "pha" artha thaI jAya che. jemake hamana 8nA jA jA (). AvA mANaso dekhAya che. jyAM eka kriyAnI sAthe madhyama purUSa ane prathama purUSanA kattane saMbaMdha heya tyAM kriyA uttama purUSanI Ave che. prathama ane madhyama purUSanA kartAnI sAthe saMbaMdha thatAM madhyama purUSanI kriyA Ave che. jemake-8na, ami 8 phUmi gAya mAre, te huM ane te sAthe jazuM; mietra bhAga pAu! tuM ane te sAthe jAva. ' Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 71 ) kyAMhI kayAMhI bhUtakALamAM paNa vimAna kALanA pade vaparAya che. jemake, raamcndr bne gmn kren dekhiy'aa lkssnno taahaader sngge clilen| rAmacaMdra vanamAM jAyache (e) joI lakSmaNa paNa temanI sAthe cAlyA, uma ja jArI racana9 ei nAchuM . AvuM suMdara pakSI kahI paNa joyuM nahi, ni cAlu mAtra thI trima nA. teo kayAre paNa hArI vAta sAMbhaLatA nathI. - je kriyA hamaNAja pUrNa thaI vA thaze, temAM kyAre 2 bhUta ane bhaviSya kALane badale vartamAna kALane prAga thAya che. jemake. ki vare mA trifor Sphana (Adana) teo pahelIvAra kalakattAmAM jAya che. (gayA che) mi + 9 (nava) tuM kyAre javAnechuM (jaItha). kayAre 2 vartamAna ane bhaviSyata kALane badale dvitIya bhUtanI kriyA vaparAya che. jemake badhA triA janama ( 6) bhukhe marI gayo(jauM chuM) cacana nApheDa cara mA nA phi (vi) jyAre te) lAgI gayo che. tyAre have te rUpIA daI rahaye (Apaze). upadeza, Agraha Adi jaNAtAM bhaviSyata kALanI kriyA vaparAya che. jemake zAka mAyajita rada thara 14mI Aja mahAre ghare bhojana karaje (karaje). sanare misA thI 7i nA ! kayAre paNa jUThuM bolato bAlIza) nahi. nAmadhAtu, nAmathI sa" pratyaya lAvI nAma dhAtu banAvAya che. [pratyayane lepa thaI jAyache] nAma dhAtuthI vibhakti lAvatAM kriyA thaI jAya che; jemajana sina, garjanAkarI e arthamAM " jana' zabdathI ja pratyaya lAvatAM nAma e dhAtu thayo. tevA prakAranA dhAtuo nAma dhAtu kahevAya che, tethI vibhrati lAvatAM zani ', naniya (te) gaLe, (huM) gaLye, e pramANe mULa dhAtunI jema rUpo banAvAya che. evI rIte zani Rtrina, zanina, dhvani karI; rivina bAhara thaye, ItyAdi. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 7ra ) keTalAka anukAra AvyA paNa nAmadhAtu banI zake che. paraMtu tethI "' pratyaya lAvatAM "mA" AkArane Agama karavo paDe che. jemake. S424 kA =. tethI dhAtu vibhakti lAvatAM pRthAna, ca ca dhvani karI. asamApikA kriyA (1) dhAtuthI judA judA arthamAM, ze', phena, ane phera vibhakti jeDatAM asamApikA kriyA thAya che. kAla, purUSa tathA vacana bhede asamApikA kriyAnAM rUpAMtara thatAM nathI. (ka) nimitta, krama, sAmartha, vidhi ane prayojana arthamAM ane dhAtvarcamAM " vibhakti thAya che. jemake-7 grAma, frSe amita Inidanana aa bharata rAmane pAchA lAvavA (vALavA) mATe cAlyA. jarUjana 8nA ki nAmanA core deza luTavA lAgyA. bafma 7i aa i karI zakuM; hare rAja ka ki . AvAM kAma karavAM paDe che. SSCmana trisika 7i vija bira. caMdrasena bhaNavA gaNavAmAM ghaNo kuzaLa (che). gotra = agi7 8fInAmA Aja prabhAte tene AvatAM je. - (kha) jayAM koI paNa kriyA thayA bAda pAchaLanA kALamAM bIjI koI eka kriyA thAya; athavA, koI paNa kriyA pAchaLathI thanAra kriyAnuM kAraNa hoya, tyAM dhAtuthI bana' vibhakti thAya che. jemake na tana ni mata vinA rUpIA pAmatAM (maLyAM bAda) te badhuM karaze. (ga) anantara (bAda) arthamAM dhAtuthI vibhakti thAya che. jemake. jAna rahyuM nA pANI pI cAle. hetu arthamAM paNa "' vibhakti thAya che jemake-ena 14 lAMjali kAjhA rana nA atyAre have muMbaImAM jaIne (muMbaI javAthI) phaLa nathI. a.na gimA trimA ghaNe dUra AvI caDha (ga). evIrIte , belavA mATe, bhU7i. luTavA mATe, kRg, dhovA mATe. gajhA, krodha karIne; mAAi , mArIne; f, daIne; nija jaIne; www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 77 ) jaf, paDIne, vA bhaNIne; jAna, maLatAM; dina, uThatAM; tri, karatAM; fkAli zikhatAM; jAginna, AvatAM. kRta pratyaya, dhAtuthI judA judA arthamAM keTalAka pratyo Ave che. tenuM nAma kRt pratyaya, che; kRta pratyayata zabda te kRdanta zabda, tethI zabda vibhakti lAvatAM je pada thAya te padanuM nAma kadanta pada. keTalAka kadanta pade vizeSya ane keTalAka vizeSaNa hoya che. vAgya, baMgalA bhASAmAM mukhya rUpe vAya traNa che. kartavAo, kambe vAgya, ane bhAva vAya. e darekamAM kRta pratyaya thAya che. karaNa tathA adhikaraNa vAgyanA pratyaya dvArA banela pade ghaNu thoDAja che. te bannene meLavatAM vAcya saMkhyA pAMca thAya che. jayAM je kArakane artha mukhya rUpe kahevAya (bolAya), tyAM teja kAraka vAgya kahevAya che. je pratyayathI je kAraka rUpa arthe kahevAya te artha te pratyayane vAca thAya che. udA. va vaMdana =[G] saMni, rAMdhanArI; ahIM "ka rAMdhAtuM thI rAMdhanAranuM jJAna karAvavA kartA vAmAM ni' pratyaya thayo che. zahe2 nAna je jene baLAya =[] nAri, lAkaDAM, keyalA Adi bALavAnA kAmamAM AvatA padArtho, ahIM A 'nA' dhAtuthI kama vAgyamAM ni' pratyaya thayA che. mAruM aai aa pha8 , jenA paDe pAra thaI zakAya [kAmano Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 4 ) aMta lAvI zakAya]= te bhAvi bhAga] ahIM karaNa vAcamAM "al' dhAtuthI vi' pratyaya thayo che. chAtra 26 jAda, bhAra vahAya jemAM = te raza []i bhAra vahanArI [gADI], ahIMA "ra" dhAtuthI adhikaraNa vAgyamAM "nA" pratyaya thaye che, dhAtu " mA [pratyaya] =aa ahIM dhAtune artha jaNAtAM bhAva vAgyamAM "sA' pratyaya thayo che. karNa vAgya, karma vAgya, karaNa vAgya, adhikaraNa vAcya ane bhAva vAgyamAM keTalAka dhAtuthI A pratyaya thAya che. je pakaDe te (+ A) jemake chatra , je hAnA chokarAone pakaDI [cerI] jAya. je rAMdhe te nakA, [ sAla + ] rAMdhanAra, jemake--ka saMzA [ aT ] bhAta rAMdhanAra brAhmaNa. je kApe te " jemake javA = G, gaLuM kApanAra mANasa; jene taLI rakhAya te 80nA jemake nA javuM, taLela vastra. jevaDe pakaDAya, te "paDhA" jemake "jAzA ja pakSI pakaDavAnI jALa; vahAya jemAM te "raNa" jemake re vaNA gi ITa vahanAra gADI. bhAva vAmAM jaza+ A = je dekhAya che = = jarA je suvAya [patharI]. kaC vAgya, karma vAgya, karaNa vAgya, ane bhAva vAgyamAM keTalAka dhAtuthI kayAMhI ni, yahIM , kyAMhIM keni, tathA kyAMhIM avi ane ri bane pratyaya thAya che. jemake (katuM vAcyamAM) +ni vA ni, uni vA - ni, je (strI) gALo bhAMDe; 82Na + niHsthAni, je rakhaDayA kare, ni-vA keni=caMtdhari vA phUga, je strI radhitI hoya te, (rma vAgyamAM) jana +ni=nAni, je baLAya te (lAkaDAM Adi) (karaNavAmAM) 4 + zaniHni , je vaDe karAya (katarAya)te dAtaraDI-niphara eniHnikhAna, je zastra vaDe ghAsa Adi kapAya, na+nizani, jenAvaDe caLAya, giLAva, ghaNuya te cAlI athavA tenA jevuM bIjuM koI pAtra; [bhAva vAmAM] zA jA+ni, phrAja+na= je strI hAMphatI heya; puliMgamAM hai sthAne "nA" karo jemake-janA, je hAMkato heya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 5 ) kahuM vAmamAM koI koIdhAtuthI chedana, jha, anna, ane Are pratyaya thAya che. jemakebadhAtuthI +oNna=nUna, cAlene,ha+ana=okara, bhAgene. = =Bniva, cAle. evI rIte rikSA vA kahe zArirUvA bhArata gAva. uma= = je uMghate hoya, evI rIte je je bIto haya, jIvana je jIvato heya, chaMna+ nanana je khuba pAkela hela keTalAka dhAtuothI karmavA tathA bhAva vAyumAM "vA' pratyaya thAya che. jemake, vAka [dhAtu] + nA [pratya= nA, je ]i bajAvAya [vAgha), 8cana + sAra nigama, ramakaDAM, maNakA, mAgaNa. keTalAka dhAtuothI bhAva vAgyamAM ane pratyaya thAya che. jemake mitra = banaHmilana, bheTa (meLApa); evI rIte vasana, dekhavuM (darzana), vartana,bolavuM (bAlacAla) keTalAka dhAtuthI bhAva vAmAM tathA kayAMhi2 karmavAmAM bAre pratyakSa thAya che. graMthare, raMdhAI tyAre, dAI, janAre DhaLAI. vairchuM, baMdhAI keTalAka dhAtuthI ka vAgyamAM "" pratyaya thAya che, ane pratyayAta padane Thita thaI jAya che. jemake na jAna re re; ke uM, kATa kATa,(kApakA5). kama vAgyamAM "nA" dhAtuthI "Dha" ane "ra" pratyaya thAya che. jemake-- tra, kAri, khAvAnI cIja. katuM vAgyamAM ane bhAva vAmAM "u" pratyaya thAya che. jemake 7+34 badaNa, bhaNanAra; +9=ceao, khAu kaNa. sucaDAva; che utarAva; 8are gherAva. saMskRta "hA, thaP ane vi upasarga pUrvaka "ja" dhAtuthI baMgalA bhASAmAM baja pratyaya thAya che. jemake , mAluma yoja, sAMbhaLela; vijhA, bhalela. prAjaka preraka] kriyAne dhAtu ane nAma dhAtuthI karma vAo, karaNa vAya ane bhAva vAgyamAM "' pratyaya thAya che, jemake (karma vAgyamAM) jUna [bi] chUpAvela rUpIyA; [karaNa vA] mana [1] mAranAra [mArI nAkhe www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 76 ) tevuM] bANa. [bhAva vAgyamAM vrajana, raMdhAvavuM , karAvavuM. samAna badalAvavuM keTalAka dhAtuthI karva vAgya, karma vAcya ane bhAva vAgyamAM jyAM gya lAge tyAM "" pratya thAya che [kartA ] [ + cha = jAgatA thi + = f77, vicArata; [karma ] mAna + =mAna vA mana mAnato, ana+ = jana [ajANya] S[ ; pracalita, (bhAva vAmAM ) nirI = 9 = siMha lakhela. karta vAca, bhAva vAgyamAM keTalAka dhAtuthI "za ane jhi' thAya che. - za, ]i vaLatI TapAla]; ]i vadhatA ripIA]; taddhita pratyaya, taddhita pratyaya thatAM zabdanAM judAM judAM prakAranA rUpa thaI jAya che. tahita pratyayAta zabda nipAtanathI siddha thAya che; tethI vibhaktio paNa lAla zakAya che. taddhita pratyaya dvArA banela pade keTalAka vizeSya ane keTalAka vizepaNa heyache. e badhAM tati pratyaya dvArA banela pade bIjA taddhita pratyanA gamAM anukrame vizeSaNa ane vizeSya thaI zake che. vizeSya jemake-17auri, triA zautri, mAnAi vizeSaNa jemake jApA, 4i. vizeSya thI vizeSaNa Smrtfka unA=S FniSA | vizeSaNa thakI vizeSyaniz + $= janajAri ! (1) ekathI vadhu saMkhyA jaNAvavAne mATe zabdathI jUni, jUnA ane ji" pratyaya karAya che. udA. vAna guni, mi9 jUnA, vividina, e badhA praya bahuvacana jJApaka che. kAraka vibhAgamAM bahu vacanamAM dekhADela guni, nA Adi pratye te taddhitanAja pratyaya che. aprANi vAcaka zabdothI prAyaH fjA" pratyaya Avato nathI, mUtri jUnA pratyaya kayAMhI ra anAdaramAM ane mAMhI 2 AdaramAM paNa vaparAya che. . (2) vyApAra, adhikAra, rahevAnuM sthAna, saMbaMdha, kuzaLatA Adi arthe www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 7 ) jaNutAM, tathA kaI paNa kAryakarI jIvikA calAvAtI hoya, jenuM hoya, tevo bhAva jaNAtAM kaI kaI zabdathI "unA, uM, chA, 8, temaja 4 pratyaya thAya che. jemake-Echedana sAmagrI = kenaunA, cokhAne vepArI e khAvALo, evI rIte sunayanA, phUlavALo unA Adi; rANI = ke unA, gharano mAlika-gharavALo. tevI rIte zagunA, gADIvALo kUunA, Tekasa (kara) vALa; jAzaarunA, paheredAra; mUkavA TakA ja gau, kAna, gujarAtI garaja thafacka jhana nAbUda sApa pakaDavAmAM kuzaLa te) madArI; ghAsakApI jIvIkA calAve te jamacchA, bIjAnuM anna khAIje chate heyate chApU. vA chatA; [] bhAva ane kArya jaNAtAM kaI koI zabadathI " fma, mana, janA, bAvA, ari, Adi pratyaya thAya che. jemake-vAmi ma] khAMI zi., chokarAi, chokaravaTa; CThayami, moTA bhAganA'kiko gAMDAI, kAna caturAI, cAturI; kRti gRhasthI, kUujanA dhUrta paNuM; jUjanA, guNapaNuM, - zeThAI. govinA, sAhyabI. [4] Aja tathA kAla, temaja bIjA keTalAka zabdothI svArthamAM "pratyaya thA che. e pratyayanAM pade prAyaH adhikaraNa athavA saMbaMdha rUpe ja vaparAya che. mAji.- (82, Aje. nice; -nA kAle. ' [5] prati arthamAM ', ane jJA," pratyaya thAya che. jemake 2 prati hajAre, marA, pratimaNe, bhadrA, pratizere. [6] AvRtti jaNAtAM saMkhyA vAcaka zabdothI "zatrA" pratyaya thAya che; jemake kRzA bevAra, 87ii traNavAra. [] prApta, utpanna, saMbaMdhIya, nirdiSTa Adi arthamAM tathA bhAva kArya, jIvikA Adi jaNAtAM "huM" pratyaya thAya che. jemake rimUva tha Aju, vA hindusthaan smbdhiiy' o hindusthaane upn, e hindusthaani, 9 maai gujraati bhakArI, vAMjanI, ninAMfe, vilAyatI Adi. bhAjana zika bhAganAre; nilaamer jny nirdisstt, nilaami kaapdd'; reshme nirmit reshmi, sute Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 8 ) virmika ki. sutarAu; mAstaranuM kArya, pada, vA vyavasAya te tti, (mAstarI), evI rIte nI vakIlAta, vini, ma, 5 - tri, zika (vaiduM) navani, ami, amIrI janAra, vAri, jazafja Adi rUpe samajI levAM. (8) utpana, saMbaMdhIya tathA Avela, arthamAM keTaleka sthaLe "" pratyaya thAya che. jemake ja che , vA 4 gau , vA chAtraka eka te , bhAratane, e prakAre pheravAjo, yuropane lIjha, dezane Adi. (9) jIvikA arthamAM keTalAka zabdathI "ji pracaya thAya che. jemake ciki, vRtti, zUri, jugArI. (10) mApa, ane pariNAma arthamAM keTalAka zabdothI "are pratyaya thAya che, "(), galA sudhI pANi; mA madhe, mAthA sudhI; namaNe (hIrA), jala magna (nAva) (11) sadaza arthamAM "nA" pratyaya thAya che. rAtre mA = rajano, rUpA sarakhe; janinA, pANije, (pANize). kayAMhI 2 nA ne na thaI jAya che jemake. naSiI, lAla je. (12) manuSyanA nAmothI ja, nA, nAtha, Adi sthaLe kayAMhI 2 "arUM pratyaya thAya che. jemake, vaya-tramANe, sanaka, sanAre, baLadeva, kIjarAke, kRSNa (kahe). (13) pUrNa arthamAM "rA' pratyaya thAya che. jemake janama-cha, jIMdagI sudhI, Icatra 2 rana, keDa bhara pAnI. (14 vyApta arthamAM "mA" ane zaka prayaya thAya che. jemake kAma, jalathI vyApta, zatrama, dharothI vyApta, kiza AkhA gAmamAM vyApta. (15) anAdaramAM, potAne nitya upayogamAM AvatA padArtha vAcaka zabdAmAM, bAhudaya arthamAM, sadA arthamAM, tathA saMbaMdha vigere bIjA arthamAM prAyaH "" wya Ave che; anAdaramAM jemake makAnanA = www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 79 ) mAtA, dArU Adi kephI cIja pIne mara thaele, jAna + za =jAranI gAMDe. mUna + = manI. bAmaNa, manuSyane bolAvavA vAcaka nAmamAM aMte "rA' AvatAM prAyaH anAdara prakAza kare che. jemake, "ja, mA, bolavAmAM (ka) nitya upayogamAM AvatA padArthomAM tathA moTAI arthamAM phrekokA, hAMDaluM, zani-nA, thALo, jA -AkA pAtra (vAsaNa) (kha) sadaza arthamAM--14 mana ana-vArA, vAdhanA jevA baLavALa, zAka matR-A zArA, hAthanA samAna lAkaDuM te hAthe. (ga) saMbaMdha vigere arthomAM mariyo hAjI kUla, mariyA , (be. marerA) bheMsathakI nIkaLeluM dudha te bheMsanuM dudha. nacvatra mUka-nAnA, mITha yukta te mIThAvALuM, china jana vinie 7 jA, traNa pagI (16) AdhAra ane pAtra arthamAM jAna ane nAnI pratyaya thAya che jemake. namana, kalama rAkhavAnuM ghaNuM; 7 jAnI. ataradAnI. (17) kartA, svAmI Adi arthamAM "ka" pratyaya thAya che. jAnatra dukAnadAra, 8kkI , cekIyAta, jAtra, phojadAra jAva, havAladAra, Adi. (1) eka saMkhyAnI sAthe bIjI saMkhyAne guNatAM daza pachInI saMkhyA omAM ma(3) thAya che. hina-vatrama = vina, traNa agyAre tetriza, evI rIte, bheM-kare = hama tri, aThThAvIza paMcAM 140, (19) sarvanAma zabdothI tathA baMgalAmAM utarI Avela saMskRta zabdo thI "cana, zAna, 5, jA, ,ma, ane mana, pratyaya thAyache; samaya arthamAM-- cana (4) hare-Lazana, atyAre. kaca, tyAre cIna, jyAre sthAna arthamAM varSe zani (na)-sthAna, ahIM, bhajana, tyAM, ne, jyAM. parimANa * jevI rIte gujarAtamAM mAdhava nAmanA koI mANasane anAdara bhAvathI bolAvatAM "alyA e mAdhavA bolAya che tevI ja rItano bhAva sUcaka baMgalAmAM jA pratyaya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arthamAM tathA saMskRtanAM rUpAMtaramAM-che, keTaluM, 10, jeTaluM, 7, teTaluM, ka, eTaluM. sthAna arthamAM temaja saMskRta zabdonA vikAramAM-8cA, kayAM, tathA ahIA, tvacA, jayAM, nizA, tyAM. kAla nirdezamAM, Ava, kayAre, 54, jayAre, , tyAre , eve. sadaza arthamAM-hama - -mana, evo mika , mina, ke, uma9,-82ma9i-mana, jeva, dama, 87ma9i, mana, te. (20) je karato hoya, athavA jenuM heya tene jaNAvavAne mATe, temaja, utpanna, saMbaMdhIya, vyApAra, Asakti, Agata Adi arthomAM keTalAka zabdathI 4' thAya che. jemake. cAmara la = gAmaCF, khuzAmata je karete khuzAmatI. zarata zaC = thAta ahaMkAra jene heya te ahaMkArI, murzidAbAda saMbaMdhI te mUrtinAtana [kApaDa] murzidAbAdI; e prakAre madana, vardhamAnI, nIkUda, bhavAnI purI ( kApaDa ), mAnI bhUda, medanapurI (brAhmaNa). jaf5ma, pazcimI mANasa, zanadara sAtamI =CLa, bakare vecanAra, e pramANe jaIna, jelara, jada vi7i, jAthe patharA vaDe banAvela. (21) atyAsakti jaNAtAM keTalAka zabdothI 8) pratyaya thAya che. jemake jUnA 8z, jugArI, bha=c, dArUDIo. (22) khaMDa (bhAga) artha jaNAtAM, nirdeza jaNAtAM, tathA svArthamAM. zani, Si, 6 ane je anAdara jaNAto hoya to zAnA, "jha', ane "jJa pratyaya thAya che. udA. garabA zani, ekAda barANuM (dAgIne) cha zani keTalAMka, , rUpIA, bhi Si, gInI, (mehara) , ekAda, varu, ekAda, , , 9 te, thaze teTalAka, unA- i(g) eTalA; keTaleka sthaLe Adara jatAM paNa che, jenA. Adi pratyaya thAya che jemake mUra zAnA kure ja, mahetuM ghaNuM ja suMdara, chana, AMkha sArI. ukArAnta zabdathI "" nA sthAnamAM vika www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 81 ) bha thAya che. jemake-phaLa, phUla, be; bAlavAmAM kayAre 2 "nA" ne ThekANe cAna, thaI jAya che, "mUranA , mUca na. (23) a5 arthamAM kayAre 2 pratyaya thAya che, jenA thoDuMka pANI ziH thoDIka buddhi. bolavAmAM kyAre 2jU ne phUra thaI jAya che. pada paricaya, vana 7 ja che jaahIMthI candra bahAne dekhAya che. e vAkyamAM ": ' e kriyAne artha daSTa thAya che. prazna keNa dekhAya che uttara candra, ata eva 84" vibhakti yukta chatAM paNa "mA" e pada ahIM kartA che. mAtra 49 ba 8rpheda 05 ! tuM bahu dubaLo dekhAya che. e vALamAM madagi e kartA che. | se din cndr udy' hile bner bhitr andhkaar kmiy'aa gele aamraa jina fjaf if kSetramAM te divase candradaya thayA bAda vanamAM aMdhakAra kama thaI jatAM arUM hariNanA zikAra mATe bAhara nikaLyA. e vAyamAM-phana, ane nAma, e traNa kriyA che. hemAM pahelI kriyA " akarmaka "zuM' dhAtu ane seksa pratyayathI banela hovAthI te asamApikA kriyA che; tene kartA candra che. candra vizeSya, aprANi vAcaka, saMjJA bodhaka puMliga, eka vacana che. tethI kartA kAramAM Avela "va" vibhaktine lepa thaI gayo che. bhAva-vizeSya che, ahIM te vizeSaNa rUpe vaparAyela che. 'fjana" vizeSya aprANi vAcaka padArtha be dhaka puliMga, eka vacana che. adhikaraNu kArakamAM hethI Avela 'va' vibhaktino lepa thaI gayo che. e sarvanAma vizeSaNa "jina" e padanuM vizeSaNa che. ' 'Czana asamApikA kriyA, akarmaka "rA' dhAtuthI arjuna vibhakti AvatAM banela che, tene kartA "andhakAra che; "mikA' asamApikA kriyA, akarmaka "ma' dhAtuthI bA' vibhakti AvatAM banela che, tene "ct." e kriyAnI sAthe saMbaMdha che. yAne mizA -fmacla. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 82 ). " -vizeSya, aprANi vAcaka padArtha bedhaka, puliMga eka vacana, che, kattamAM Avela 'ii' vibhaktine lopa thaI gayo che. trima e samApikA kriyA, akarmaka " dhAtunA vartamAna kAlanA uttama purUSa eka vacanamAM phelAya' vibhaktinuM rUpa che-"mA" e sarvanAma "uphenAjha' e kriyAne kartA, uttama purUSa, puli ga, bahu vacana, rA" vibhaktinuM kAM kArakanuM rUpa che. phitra e bhAva vizeSya, vizeSa rUpe vaparAyela che. te Amira e padanuM vizeSaNa che. "f=fca e paNa bhAva-vizeSache; nimitta arthamAM "La" vibhakti Avela che. stana prANi vAcaka, jAti bedhaka, puliMga, eka vacana, "nira'' e bhAva vizekhane karma che; "tana' e vizeSya ane prANi vAcaka, jAti bodhaka, puMliMga, eka vacana che, saMbaMdha pada hovAthI ' vibhakti Avela che, "f " e vizeSa, aprANi vAcaka, padArtha bedhaka, puliMga, eka vacana che; adhikaraNa kArakamAM Avela "A' vibhaktine lepa thaI gayo che. vAkya prakaraNa, (1) vAkyamAM pahelAM kattAM. ane sarvane aMte samApikA kriyA rahe che. jemake-tenA vatana rAma dattara I siMha vanamAM vAsa kare che. (2) karma kAraka kriyAnI pUrvamAM rahe che. jemake--kAsa cAre. janA caMdrazekhare jamaNa khAdhuM, ne kriyA dvikarmaka hoya to tenuM pradhAna karma kriyAnA pUrvamAM rahe che, ane aprapAna ke pradhAna kammathI paNa pUrvamAM rahe che. jemake. nirajI ma .sa alAna drA . gurU ziSyane ghaNuM preme bhaNAve che. 83) karaNa kAraka karmanI pahelAM rahe che. jemake -tra vAjhuM bhAna di. jala vaDeja prANa rahAche. kyAre 2 kampanI pAchaLa paNa rahe che. '[bAda] 9. Ja RAtrA nika siddiA hene nekara dvArA kahI dIdhuM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 83 ) (4) saMpradAna pada karmanI pahelAM rahe che. darara ninAmA daridrane ana ApyuM. kyAMhi kartA ane adhikaraNanI pahelAM paNa rahe che. (5) apAdAna pada prAyaH karI kriyAnI pahelAM rahe che. jemake jAne zeka vAra niphinamAM dukAnathI dhAnya kharIduM hatuM; rajha thayeka 4 . bIjathI aMkura thAya che. (6) adhikaraNa pada kayAMhi 2 kartAnI pahelAM, kayAMhi 2 pachI. kayAMhi 2 vAkyanI AdimAM rahe che. jemake- mallara, kUlamAM madhu rahe che, ane ittra zana . chokaro pAThazALAmAM gayo; 7 nA vamana ki i bhUrA zizna nI AdezamAM AvI rIta to pahelAM hatI nahi. (7) saMbaMdha pada jenI sAthe saMbaMdha hoya tenI pahelAM rahe che. mAMhi 2 anya sthaLe paNa rahe che. jemake kAvra (zizi ! tene chokare; mana rUDa CRCS drA AvI sundara choDI konI ]i. (8) sabodhana pada prAyaH vAkayanI pahelAM rahe che. jemake 82 datta, sAjanA kAma mA he prabhu huM tyAre sevaka [ii. (9) vizeSa vizeSyanI pahelAM rahe che. vidheya vizeSaNa vizeSanI pachI rahe che. jemake rU? bhUja ! naukA bhadraka maLI (10) kriyA vize paNa koI sthaLe kriyAnI, keI sthaLe karmanI, ane koI sthaLe adhikaraNanI AgaLa rahe che. zrAdena mahenaH 8nA te dhIre dhIre gaye. sabhA anna labAnane #dika nAginanA rAma putranI jema prajA pAlana karavA lAgyA. 8na aritrANa amidavA te zIdhra Avaze. (11) uttama ane maghama, vA uttama madhyama ane prathama purUSa je-sAthe eka kriyAne kartA hoya te kriyA uttama purUSanI thAya che. kRmi 3 ami para, tuM ane huM jaIzuM cAmi mie fka davA huM tuM ane te jazuM. (12) madhyama ane prathama purU sAthe eka kriyAnA kartA hoya to kiyA madhyama purUSanI thAya che; jemake, ka u nagna trikA zillA he ane zarada karyuM hatuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 4 ) (17) asamApikA kriyA samApikA kriyAnI pahelAM rahe che. jemake. rAmanirAja iinA nAnA nAnA ramaNika kapaDAM kharIdI laI gayo. uparanA niyamo aneka sthaLe nathI paNa lAgatA jJa' zabdanI sAthe "za" zabdane nitya saMbaMdha che, ethI karI vAkathamAM "jAza' zabda (pada) rahetA sAthe "za' zabda [pada) paNa avazya rahe che. anyathA vAkya asaMpUrNa rahe che. jemake. kAza jana chAza , krizciyA agina nA pa je gayo te te pharI Avyo nahi. tevIja rIte ane 7; kathana ane sana; vacana ane bIna; zI ane kathA; mane ane mana ne paNa nitya saMbaMdha che. kaI kaI sthaLe saMbaMdha vAcaka paddha aprakAzita rahe che. jemake kivi kAnU kAmAdika nA divanA te jagatane baMdha che, amArA upara dayA karaze. sarvanAmanAM vizeSa sarvanAmathI prAyaH pachIja rahe che. jemake eka ki nirjana, huM ghaNo garIba mANasa chuM. be padone saMyoga karavo hoya tyAre chuM ane be vAkyane saMyoga karavo hoya tyAre "vasara vaparAya che, bethI adhika pado sAthe hoya tyAM saMyogamAM pahelAMnA padenI AgaLa (.) evuM cinha karavuM paDe che. jemake. siMga, mAM mi tin jn ebN aamaar bu| samAsa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 85 ) anuvAda zikSA, vAkaya mALA, eikssnn aamaar biniit praarthnaa ei ye, aapni dhair'yy dhaarnn purbk kssnn maatr bilmb naa kriy'aa prtijnyaa paalne nil rghubNsher gaurb rkssaa krite ytnbaan hun| bilmb kraa kon mte bidhey' nhe| yti bilmb kriben, tti jn smaaje nindniiy' hite hibe| A vakhate mahArI namra prArthanA eja che je, Apa pairya dhAraNa pUrvaka jarA paNa vilaMba na karI (ne) lIdhela pratijJAnA pAlana vaDe nirmaLa raghuvaMzanuM gairava rakSaNa karavA yanavALA thAo (prayatna kare). eke sptnii bidbess, haate aabaar taahaabaa prspr bipriit sbbhaab / AjanA eka to zakayane dveSa, temAM vaLI teo paraspara ulakA svabhAvavALA hatA. bhiissmer ei jnyaangrbh skl updesh yen duryodhner krnne bissdhaaraa brssnn kril, ebN sei bissm bisser ash yaatnaay' tini jld gmbhiir sbre bhiissmke smbodhn kriy'aa blilen "pitaamh, aapni aar aamaar smksse kkhno paannddbdiger naam uccaarnn kriben naa| uhaader naam shunileo aamaar srb shriir kr'odhaanle dgdh hiy'aa yaay', aami e jiibne ek bindu rkt thaakite paannddbdigke cysthaan prdaan krib naa, uhaa nishcy' yaaniben| bhISmAcAryanA e jJAna bharyA badhA upadeze duryodhananA kAnamAM viSa varasAvyuM; temaja te bhayaMkara vizvanI nahi sahI zakAya tevI pIDAe te meyanA jevA gaMbhIra avAje bhISmAcAryane saMbodhIne bolyA ke "pitAmaha, Apa have bIjI vakhata hArI AgaLa pAMDavonA nAmane ucAra karazo nahi. enuM nAma sAMbhaLatAM paNa mahArUM badhuM zarIra krodharUpa agni vaDe baLI bhasma thaI jAya che. huM A jIvanamAM eka bindu mAtra lehI rahetAM pAMDavone sAyanA agramAM rahe teTaluM paNa sthAna (pradeza) daIza nahi; e nizcaye jANaze." www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 3 ) kaamaatur byktidiger priy'tmaa naariii ekmaatr upaasy debtaa| taahaaraa priy'tmaar citt binaaedner j naa krite paare ei ruup kukaar'yy ei jgte praay' pridRsstt hy' naa| kAmI purUSone priya strI eja eka mAtra upAsanA [ArAdhanA]. karavA lAyaka devatA che, teo priya strInuM mana khuza karavA mATe na karI zake evuM kharAba kArya A jagatamAM prAyaH dekhAtuM nathI. ei jgte cirkaal kaahaari smaan yaay' naa| sukher pr duHkh o duHkher pr sukh din raatrir nyaay' snggttit hiy'aa thaake| A jagatamAM ghaNe vakhata koine paNa barAbara vItate nathI; sukhanI pachI duHkha, ane duHkhanI pachI sukha divasa ane rAtrinI jema sAthe maLIne s 24. / anntr, yudhisstthir sNsaar asaabhaabiy'aa shiighri abshissttkr'tby smaapn krilen| anntr tini saas dhrm prigrher jny caari bhraataa o draupdiir shit raaj bhbn hite bhirgt hilen| bAda yudhiSThira rAjAe saMsAra asAra jANI tarataja bAkInuM karavA lAyaka kAma pUrNa karyuM tyAra pachI teo saMnyAsa dhAma grahaNa karavA mATe cAra bhAIo ane dropadInI sAthe rAja mahelathI bahAra nikaLyA. ai smst pshu pkssiir kthaa ki ruup likhit aache, jaanibaar nimitt taahaar atishy' icchaa jnmil| 1m pe 4 5n ed } 14aai lakhelI che (ta) jANavAne mATe tene ghaNI ja IcchA thaI. | ekdin itsttH bhrmnn krite krite tini ektti aashrm dekhite paailen| ai aashrme paalimen naame ek tpsbii thaakiten| eka divasa ahIM tahIM bhamatAM bhamatAM teNe eka Azrama je, e AzramamAM pAlimena nAme eka tapasvI rahetA. | ytkssnn aami upaasnaa dbaaraa bhgbaaner saakssaakaar laabh kriy'aa abhiisstt br laabh krite naa paari, ttkssnn prynt amlaan bdne skl www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 87 ). prkaar klesh shy kriy'aa bhgbt cintaay' rt thaakib| jeTalo vakhata huM upAsanA vaDe bhagavAnane sAkSAtkAra (pratyakSa) prApta karI Icachata vara prApta karavA na samartha thAuM, teTalo vakhata sudhI (tyAM sudhI) svani rahita mukhe badhA prakAranA kaSTa sahana karIne bhagavAnanI cintAmAM lAge rahIza. aar tumi ekttu bibecnaa kriy'aa dekh, tumi ye raajysukh-smbhoger j dy'aadhrm jlaanyjli diy'aa cir klngk arjn krite udyt hiy'aache| ei nshbr jgte jl trnggsm kssnn bhnggur shriir dhaarii maanber pksse sei kuza kai ? vaLI tuM jarA vicArI je (ke) tuM je rAjya sukha saMjogane mATe dayA dharmane tyAgI sadAne mATe kalaMka prApta karavA tatpara thayo chuM A nAzavaMta jagatamAM pANinA taraMga samAna kSaNamAM nAza thanAra zarIrane dhAraNa karanAra manuSyane mATe te , kha sabhaga keTalA vakhatane mATe. saMkhyA, uru, eka vAra, agyAra; pheba, ekavIsa; ALIna, ekatrIza; GSTnana, ekatAlisa; vana ekAvana; u u ekasaTha; vAu, Ikotera; ; ekAsI; nare, ekANuM; rajA, daza ghare be; sapheba, bAvIza; ravi, batriza; vini, beMtAliza; vamana, bAvana; rajaau bAsaTha; sAkara, betara; vidro , khAsI; vinavaNe, bANuM; vinA, viza. kina, traNa; 7, tera; nija, tetriza; kAnina, teMtAliza, 7kAna tapana; 87, tresaTha; 7 , tretera, kiarI, trAsI; nitare, trANuM; vina, triza. ri, cAra; jA, cauda; crNAi , ceviza; kila, cetriza, UMnija, cummAlisa; gAna, cepana; , cosaTha, agni, cumotera; aro. corAzI, grAna chuM, cora chuM; zani, cAlisa. [cAne sthAne e paNa belAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 5 ) paaNc, khkh; pnr, 1-2; pNcish, khthib;ptrish, khskh; py'caalish, udie; pNcaan, yaan; pNy'sstttti, kh8; pNcottr, 'maan; pNcaashii, y, pNcaanbi, vag; pNcaas, ythaa, chy', 3; saael, 13; chbish, biy'; chaatrish, oni; chiaalish, 3ua (gun); chiaan n; chsstti, 3aa; chiaattr jaan; chiaashii, 42; chiaanbi, ; ghaatti, 5. saat, md; str, br; saataaish, pdnn; saay'trish, mpith saatcaalish, 4naa; saataan, sn; saatsstti, ; saataattr, 47; saataashii, saaNt; saataanbi, sbaa; sttri, sin, | aatt, saa; aatthaar, s52; aatthaaish, 14thi; aatttrish shaasiy'; aattcaalish, duta; aattaan, paan; aattsstti, s; aattaashii, s, aattaanbi, saa; aashii saa. | ny', n; unish, saathi ; untrish, ssi; uncaalis, 9 a; un pcaash, sg vssaa; untti, saath; unsttri, saan42; unaashi, skhi, unbi, naa; unsht baa niraanbi, nkhu; sht, maa, jaajli o tulaadhaar| g n 4/4/2. purbkaale jaajli naamk ek braahmnn dhr'mmepaarjn nimitt bne giy'aa ghaaetr tpsyaa krite prbRtt hiy'aachil| pahelAnA vakhatamAM jAjali nAmano eka brAhmaNa dharma prApta karavAne mATe vanamAM jaI bhayaMkara tapasyA karavA pravRtta thayA hatA. kme prkhr griissme anler mdhye o daarunn brssaay' anaabRtt sthaane ebN shiitkaale slil mdhye absthaan kriy'aa tpshcr'yyaa krite laagil| dekhite dekhite tpshcryaar maatraa ktthor hiteo ktthortr hiy'aa utthil, aahaar' maatr'i ek baare prityaag kriy'aa shuddh baay', sebn dbaaraa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaajli kaasstth khnndder daay' sthir bhaabe dnnddaay'maan rhiy'aa tpshcrnn krite mAnanA kame dhaga dhagatA uhALAmAM aminA vacamAM ane bhayaMkara varasAdamAM khullA sthAnamAM temaja zIyALAmAM pANImAM rahIne tapasyA karavA lAgyo. jota jotAM tapasyAnI mAtrA kaTherathI paNa kaThera [ugra thaI gaI, AhAra mAtra ekadama choDI daIne zuddha vAyunuM bhakSaNa karI jAjali lAkaDAnA TukaDAnI mAphaka nizcala ume rahIne tapasyA karavA lAgyA. raudrer kirnn, bRssttir jl, jhdd'er dhulaa-e sklei jaajlir anaabRtt mstke krmaagt ptit hiy'aa grnthish bRh jttaa bhaar rcnaa kril| kichukaal gt hile taahaake nirjiib o nishcl bhaabiy'aa cttk pkssii yugl, sei jttaa grnthi mdhye sbcchnde kulaay' nirmaann, ddimb esb o chaanaa gulike prti paaln kriy'aa ythaa smy'e sthaanaantre cliy'aa gel| unALAnA kiraNe varasAdanAM pANI, AMdhInI dhULa, e badhAMye jAjalinA khullA mAthAmAM kramasara paDIne ciTalInI] gAMTha sAthe maLI moTo jaTA bhAra banAvI dIdhe; thoDe samaya jatAM tene jaDa ane nizcala jANI cakalAMnuM joDu teja jaTAnI gAMThamAM svachanda mALe bAdhI, IMDAM mukI ane baccAMne pAlana karIne yaMgya samaye bIje sthAne cAlyuM gayuM diirghkaal pr tpaaebhngg hile se mne mne bhaabil-ei baar aami ythaarth dhr'mmopjjn krite paariy'aachi| e jgte aami adbitiiy', aamaar mt dhaammik o tpsbii aar kei naai| ghaNA samaya pachI tapa pUrNa thatAM te manamAM manamAM vicAravA lAgyo (je). A vakhata huM egya dharma prApti karI zakyo chuM, A jagatamAM huM advitIya chuM. hArA je dharma karavA vALo ane tapasvI bIje kaMI nathI. | ei kthaa mne kribaa maatr, ke yen kothaa hite bliy'aa utthil jaajli, dhr'mmopaar'jjn kriy'aachi bhaabiy'aa taaemaar ahngkaar kraa bRthaa| dhrmaacrnne tumi konn mtei mhaatmaa tulaadhaarer tuly hite paarib naa" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e vAta manamAM karatAM ja (lAvatAMja) koNa jANe kahIthI bolI uThe } shp, em saam yaa 4 lii oi so 62 427 arth ; maacaraNamAM tuM koI paNa rIte mahAtmA tulAdhAranI tulya thaI zakIza nahi. jaajli ei aakaash baannii shuniy'aa stmbhit hiy'aa gel; sei tulaadhaarer saakssaat paaibe, ei sndhaane se pRthibiir naanaadesh pribhrmnn krite laagil| jAjali e AkAzavANi sAMbhaLI nizcala thai gaye, te tulAdhArane maLIza e khyAle te pRthivInA vividha dezomAM bhamavA lAgyo. bhukaal naanaadesh ghuriy'aa jaajli, baaraannsii ngre aasiy'aa dekhiltulaadhaar aapn dokaane bsiy'aa sntusstt citte naanaabidh pnnydrby bikry' kriteche| dhaNa vakhata aneka deza ghumIne jAjalie vArANasI (kAzI) nagarImAM AvI joyuM, tulAdhAra pitAnI dukAne besI saMtuSTa cita aneka prakAranI vecavAyegya vastu vecI rahe che. | ei ki sei tulaadhaar, aakaashbaannii yaahaar kthaa aamaay' nirdesh kriy'aa diy'aache ? e bykti t bhuliy'aao ek baar bhgbaaner naam grhnn kre naa-sbid i nij krm liy'aai byst| AzuM teja tulAdhAra, AkAzavANie jenI vAta mahane sucavI dIdhI che ? A mANasa to bhulIne paNa eka vakhata bhagavAnanuM nAma grahaNa karyo (le) nathI, hamezAM pitAnA kAmamAMja lAge rahe che. | sei smy' tulaadhaar, dokaan hite taahaar niktt aasiy'aa abhyrthnaa o smbhaassnn puurbk khil, "tpsbi, aapni ye aamaar niktt aagmn kriy'aachen, taahaa aami puurb hite jaaniy'aachi| aapni bhu kaal dhriy'aa ghaaer tr tpsyaa kriy'aachen, kintu dhrmer prkRtmr'mm o mhimaa aad+ abgt hite paaren naai| aapni shaabk prtipaaln o piiyuglke aashry'daan kriy'aa dhr'mlaabh kriy'aachi bhaabiy'aa grbit hiy'aa chilen| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | ( 57 ) kintu sei smy' daibbaannii dbaaraa, aamaar bissy' aapnaar krnngaaecr hoy'aay' aapni aamaar prti kruddh o iirssaanbit hiy'aa aamaar niktt upsthit hiy'aachen, ekhn aamaay' ki krite hibe, aadesh prdaan krun| teja vakhata tulAdhAre dukAnathI tenI pAse AvI satkAra ane saMbhASaNa pUrvaka kahyuM "tapasvi, Apa je mArI pAse AvyA che, te mahe pahelethI ja jAyuM che. Ape ghaNA kALa sudhI atyaMta kaThaNa tapasyA karI che, parantu dharma ne yogya mArga ane mahimAM pahelAM samajI lIdhe nathI. Apa baccAne pALavAne mATe pakSInA joDAne Azraya daIne, dharma prApta karyo che vicArI ahaMkAra yukta thayA hatA, paraMtu te ja samaye AkAza vANi vaDe mahArI vAta ApanA kAne paDatAM Apa mahArA upara krodha ane IrSyA yukta thaI mArI pAse 2 ythaa (saa) 4. paai oi kh o g (4) 7. jaajlir ethn tulaadhaarer upr iirssaa okrodh kothaay' cliy'aa gel! kichukssnn nispnd bhaabe absthaan kriy'aa se tulaadhaarke smbaaedhn kriy'aa khil jAjaline atyAre tulAdhAranI uparane irSyA ane krodha kayAMhI cAle gayo, cheDe vakhata nizcala mane rahI te tulAdhArane saMbodhI be. 'he bnnik putr, dekhitechi tumi srbdaa ei dukaane bsiy'aa gndhdrby phlmul ityaadi bikry' kritech| ttraac tumi kiruupe emn dhr'mmbRddhi o diby-jnyaan laabh krile, taahaa ythaarth bhaabe brnnn kriy'aa aamaar kautuhl nibaarnn kr| aami pRthibiir srbbidh maay'aa prityaag kriy'aa dhr'mm laabher jny ekaakii bnmdhye diirghkaal ktthortm tpsyaa dbaaraa shriir paat kriy'aachi, se skl aamaar bRthaa hil| ekhn tumi aamaay' prkRt updesh diy'aa aamaar jiibn saarthk kr / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ he vaNika putra, jouM chuM tuM hamezAM A dukAnamAM besIne gadhIyANuM, phaLa mULa vigere vece che. tyAM rahI he kevI rIte AvI dharmabuddhi ane divya jJAna prApta karyuM tenuM yathArtha rIte varNana karIne mahArUM kautuhala dUra kara; mahe dunIyAnI saghaLA prakAranI mAyA tyAga karI choDI) dharma prAptine mATe ekalo vanamAM lAMbA vakhata (rahI) atyaMta kaThora tapasyA vaDe zarIra kSINa karyuM che, te badhuM mahArUM vyarya thayuM atyAre tuM mahane samayagya upadeza daI mahAruM jIvana sArthaka kara. | tkhn tulaadhaar blite laagil 'jaajli, aami jgte kon praanniir prti kkhn hiNsaa kri naa, ahiNsaa dbaaraa jiibikaanirbaah kraai aamaar prdhaan dhr'mm| aami go-jaati upiiddkriy'aa kRssi kr'mm krinaa--sei j kebl phl phul o gndh drbyaadi dbaaraa sNsaar yaatraa nirbaah kri| te vakhate tulAdhAra bolavA lAgyo, jAjali, huM jagatamAM koI prANinA upara koI paNa vakhata hiMsA karato (duHkha deto) nathI; dayA vaDe jIvikA calAvavI eja mahAre mukhya dharma che. huM ga jAtine pIDA karI (duHkha daI) khetI karma karato nathI, teTalAja mATe mAtra phaLa phULa, ane gaMdhIyANuM vecI saMsAra yAtrA (jIvana) calAvuM chuM. abhy'daan skl prkaar daan apekssaa shresstthdaan| aamaake dekhiy'aa kon praanniii bhiit hy' naa, aami kaahaaro prti kon ruup nirdy' bybhaar kri naa, kon praanniike kon ruup ksstt prdaan kri naa| aami aprer upkaar krite paaile dh o critaarth hi, kintu tnte kkhn grbit hi naa| yaahaate skl jiib abhy' laabh krite paare aami taahaai vizA zafe abhaya dAna (jIvita dAna) badhA prakAranA dAna karatAM uttama dAna che. mahane joIne koI paNa prANi bhaya pAmate nathI, huM koI paNa upara keI prakArano nirdaya vyavahAra karatA nathI, koI prANIne koI prakAranuM kaSTa deto nathI; huM bIjAne upakAra karavA pAmatAM dhanya ane kRtArtha thAu chuM, paraMtu tene mATe kayAre paNa garva yukta yate nathI (abhimAna karatuM nathI); jevaDe badhA jIva jIvita lAbha karI zake huM teja karuchuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( ) aami kaahaaro hiNsaa kri naa| kintu aamaar keh hiNsaa baa prshNsaa krile aami taahaa smbhaabei grhnn kriy'aa thaaki| nijer sbaarth j pshu hiNsaa krile dhr'mmopaajjn hy' naa| aapni saadhu o asaadhu bykti gnner mdhye kaahaaraa ahiNs dhrmaacrnn kre, lkssy krilei dekhite paai ben 'ahiNsaai prm dhrm ai dekhun, aapnaar mstk sstut cttk pkssii, gnn ai bRkss kottre deh sngkucit kriy'aa prbisstt hiteche| aapni uhaader prti, puurbe ye ruup putrb sneh pkaash kriy'aachilen, ekhno sei ruup he shkaare aahbaan krile, ekhni aapnaar niktt upsthit hiy'aa ahiNsaai prm dhr'mm ki naa bujhaaiy'aa dibe| huM koInI paNa hiMsA karatuM nathI, paraMtu mahArI keIhisA () athavA prazaMsA kare huM tene eka bhAvathI svIkAra karuM chuM. pitAnA svArtha mATe pazu hiMsA karavAthI dharma prApti thatI nathI, Apa sAdhu ane asAdhu (sArA ane kharAba mANasamAM) ke ahiMsA dharmanuM AcaraNa (pAlana) kare che te dhyAna detAM joI (jANI) zakazo; ahisAja zreSTha dharma che, A juo ApanA mAthAmAM janmela cakalAo A jhADanA keTaramAM deha saMkecIne pehI rahyA che; Ape enA upara pahelAM jevA prakArano putranI mAphaka sneha prakAza karyo hato, atyAre paNa tevIja rIte sneha pUrvaka bolAvatAM hAlamAM ja ApanI pAse hAjara thaIne ahiMsAja utkRSTa dharma che yA nahi te jaNAvI deze. aatmiiy' sbjn hite duure thaakiy'aa tpshcrnn krilei dhrmaacrnn kraa hy'naa-taahaa kebl nijsbaarth saadhibaar cessttaamaatr| sbbhaabgt doss smudy' prityaag krite naa paarile smsti bRthaa| skler mdhye rhiy'aa ahiNsaacrnn dbaaraa aprer shaay'taa krile, bhgbaaner pr'itilaakt hy'| ye bykti, shuddh nij sbaarth saadhn jny laalaay'it hy', taahaar kkhno sbaarth siddhi hy' naa|' pitAnA saMbaMdhIthI dUra rahIne tapasyA karavAthIja dharma prApti thAya nahi, te kevaLa pitAno svArtha sAdhavAne vyApAra mAtra che. svabhAva janya deSa www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ choDI na zakatAM badhuMya phokaTa che, badhAnA vacamAM rahIne ahiMsA vRttidvArA bIjAne sahAyatA karavAthI bhagavAnanI prIti pamAya che, je mANasa kevaLa pitAnA svArtha sAdhavA mATe lAlasA vALe thAya che, tenI kyAre paNa ravArtha siddhi thatI nathI. tulaadhaarer niktt ei ruup saar grbh updesh baaky shuniy'aa jaajlir jnyaan ckssu khuliy'aa gel| ttHpr laaeksmaaje ahiNsaatr't ablmbn kriy'aa nb udyme nb saadhnaay' prbRtt hil| tulAdhAranI pAse evA prakAranAM tatva vALAM upadeza vAkya sAMbhaLI jAjalinA jJAna cakSu khulI gayAM; tyArathI laI leka samuhamAM (rahI) ahiMsA vrata dhAraNa karIne navA vyApAramAM, navI sAdhanAmAM pravRtta thayA joDAye.) vAkyA vaLI, aamraa dui baaen aar tintti bhaai| bhaai tintti bdd', aamraa dubaaen cheame be bahena ane traNa bhAI (chIye); traNa bhAIbaheTA, ane ame be bahene nahAnI (chIye). | nijer prshNsaa nije krte naai, tbu naa blleo cle naa, aami khub daa, keu ydi aamaake ekgnn dey', aami taake (taahaake) pitAnI prazaMsA pote karatA nathI, te paNa na bele paNa cAle nahi; huM khuba dAnI chuM, koI ja mahane eka gaNuM de (to) huM tene dazagaSya vALI Apu chuM ( dauchuM ). ekttaa phl bhaanggaamaatr ektti sonaar kauttaa baahir hil, taar mdhye hiiraa maaetii paannaar naanaan rkm alngkaar| raajknyaa alngkaar guli gaay'e prilen| eka phala bhAMgatAMja eka senAnI DabI nikalI, temAM hIrA motI pannAnA jAta jAtanA bhUSaNe. rAjakanyAe bhUSaNe zarIre ghAraNa karyA (paheya) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 2 ) edike raaj puriite haahaakaar utthil| haay' haay' kriy'aa raajaa chuttilen, raaj mhissii aachaadd' khaaiy'aa kNdite laagilen, mntrii-o sbhaasder coker (cokher jle maattaa bhijil| A tarapha rAjapurImAM hAhAkAra uTha (thaI rahya), hAya hAya karIne rAjA bAhara nIkaLe, paTarANI pachADa khAIne rovA lAgI, pradhAna ane sabhAsadenI AMkhanA pANIthI mATI bhIMjI gaI se aamaar baaly bndhu, ek sngge skule pdd'echi (pdd'iy'aachi); se klkaataay' aache, taake (taahaake) nimntrnn naa kraa tthik hbe (hibe naa| te mahAre nahAnapaNano mitra che, eka sAthe skulamAM bhaNyA chIye, te kalakattAmAM che. tene AmaMtraNa (nAtaruM) na karavuM Thika na gaNAya. se taake prthm cinitei paaril naa; stiish kintu taahaake cinite paaril| dinesher bdd' apraadh chil naa| e bn gai Wwiig 44 / nahi, satIze paraMtu hene oLakhI lIdho. dInezane moTo vAMka hato nahi. ei dekh, aabaar ek jhudd'i prshn aarmbh krle; se sb pre hbe (hibe), taaemaar baadd'iir tthikaanaattaa ble daao; aami kaal skaale giy'e ythaariiti nimntrnn kre aasb (aasib)| ml (2) 7 (1) 18 Dhagale prazna AraMbha karyA, te badhuM pAchaLathI thaze. hArA gharanuM ThekANuM kahI de, huM kAla prabhAte jaine rIta pramANe notarUM karI (daI) AvIza. aamraa y'khn kleje pdd'tum, pedd'itaam, tkhn diinesh bhaal chele chil| baaedh hy' klkaataay' ese [aasiy'aa] kusngge pdd'e pidd'iy'aach] aar py'saa haate pey'e [paaiy'aa] emn bigdd'e geche [giy'aache], saai - jamAM bhaNatA tyAre dIneza sAre chokaro hato, lAge che [ke ] kalakattAmAM AvI kharAba sebate paDI paisA hAthamAM pANI Ama bagaDI gayo che. ei bhaabe raatri dshttaa prynt gaan hit, baajnaa hit, dsh chilim taamaak udd'it, 91* baa sigaarett bhsmiibhut hit; s paan 2 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 6 ) [rAte daza vAgyA sudhI gAyana thatuM, vAjuM thatuM [vAgatuM], daza calama tamAku uDatI [vaparAtI), 9,10 peTI sIgareTa rAkha thatI. tini ei kthaa shuniy'aa byst hilen; taahaar ckssu diy'aa jl pdd'ite laagil; tini kon kthaa naa bliy'aa tkssnnaa sushiilaar shyyaa paashbe yaaiy'aa bsilen| teNe A vAta sAMbhaLI gabharAI gaI. tenI AMkhothI pANI paDavA lAgyuM, te koI vAta belyA vinA teja vakhate suzIlAnI pathArInI pAse jaI beThI. | kon ngr [ kraaiy'aa ] theke gaadd'iite utthbaar aage snaan kriy'e niy'e chilum, jl khaaoy'aar smy' paai naai| brdhmaan theke khaabaar kine niy'e ei etkssnn dhre [dhriy'aa] khete (khaaite) blchi (blitechi) kintu o kichutei khaabe naa, ble (bliteche) kaashiite giy'aa maake susth dekhe jl grhnn krb| kana nagarathI gADImAM caDhavAnA pahelAM snAna karAvI lAvyo hato. bhojana karavAne vakhata maLyA nahi. vardhamAnathI khAvAnuM kharIdI lAvI A ATalo vakhata jhAlI rAkhI khAvA kahuM chuM paraMtu e kaI rIte khAze nahi. kahe che, kAzImAM jaI mAne svastha jeI AhAra grahaNa karIza. | ddaak shuniy'aa bishbeshbrii bhaadd'aar ghr hite baahire aasilen| benniir by'ser sngge tulnaa krile taahaar jnniir by's pnycaasher km hoy'aa smbhb ny'; kintu dekhile kichutei cllisher beshii mne hy' naa| hAka sAMbhaLI vikavezvarI bhaMDAra gharathI bAhara AvI, veNInI umaranI sAthe sarakhAvatAM tenI mAnI umara pacAzathI kama hovA saMbhava nathI, paraMtu jovAmAM kaI rIte cAlIzathI adhika jaNAtI nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 63) / | sr'uktgiiner sbpn, o 3nH 27 . ek deshe sbuktgiin naame ekjn gRhsth chil, taahaar dhn dault, daas-daasii kichui chil naa| kintu se bdd' bhaal laaek chil| se duHkhiike srbdaa dy'aa krit ebN nije dridr hileo taahaadigke ythaasaadhy sn] saahaayy krit| : "eka dezamAM sabuktagIna nAme eka jaNa gRhastha hato. tene dhana dolata, dAsa dAsI kaI paNa hatuM nahi. paraMtu te ghaNo sAro mANasa hato, te duHkhIne (dukhI para) hamezAM dayA karato, temaja pote daridra chatAM paNa teone banatI / ek din se ek ghaaedd'aay' cdd'iy'aa bne giy'aachil; sekhaane se ektti hrinn shaabk dekhite paaiy'aa taahaake dhriy'aa ghodd'aay' tuliy'aa lil| ai hrinn shishur maa tkhn ekttu dure ghaas khaaitechil, se prthme sbukt giinke dekhe naai| ykhn sbuktgiin hrinn shaabkke ghaaedd'aay' tuliy'aa lil, tkhn se taahaa dekhite paaiy'aa kaache aasil, kintu maanusser haat hite shaabk kaadd'iy'aa loy'aa shj ny' bhaabiy'aa se duHkhit mne ek paa, dui paa kriy'aa dhiire dhiire ghaaedd'aar pshcaa pshcaa yaaite laagil| taahaar mukher dike taakaaiy'aa sbukt giin bujhil ye, shaabktti loy'aate taahaar bdd' duHkh hiy'aache, ydi pshu kthaa blite paari tbe se shaab ktti phiriy'aa paaibaar j kti naa kaakuti-minti krit| ei ruup bhaabite bhaabite sbukt giiner mne dy'aa hil| se ghaaedd'aar pitth hite dhiire dhiire shaabktti maattite naamaaiy'aa diy'aa nije sriy'aa ekttu duure gel| tkhn hrinnii aahlaade shaabker niktt daudd'iy'aa giy'aa taahaake kt aadr krite laagil o baar baar sbukt giiner dike taakaaite laagil| taahaar ei ruup bhaab dekhiy'aa sbukt giiner mne hil yen hrinnii taahaake baar baar aashiirbaad kriteche| eka divasa te eka joDApara caDhI vanamAM gayA hatA, tyAM teNe eka harinuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 98 ) bacuM joIne tene pakaDI ghoDA para caTAvI (lA) lIdhuM. e harinA baccAMnI mA te vakhate theDeka dUra ghAsa khAtI hatI, teNe pahelAM sabuta gInane dekhyo hato. je vakhate sabuktagIne harigunA baccAne ghoDA para caDhAvI lIdhuM, te vakhate teNuM (hariNI) te (ne) joine pAse AvI, paraMtu manuSyanA hAthathI (yakI) bacuM laI levuM sahela nathI vicArI teNuM duHkhatA mane eka pagale be pagale karI dhIre dhIre ghaDAnI pAchaLa 2 javA lAgI, tenA moDhA tarapha tAkIne jotAM sabuktagIna samaye je bacyuM letAM (levAthI) tene ghaNuM duHkha thayuM che. jo pazu vAta kahI zakata to te baccuM pAchuM laI levAne mATe keTalIe AjIjI karata. evuM vicAratAM 2 sabukta gInanA manamAM dayA thai [AvI. te gheDAnI pITha parathI dhIre dhIre baccuM mATImAM [jamIna para] namAvI daI pote sarakI thoDeka dura gayo. te vakhate harirNa AhAde bacA pAse doDI jaI tene keTalo Adara karavA lAgI ane vAraMvAra sabukta gInanI tarapha tAkavA lAgI. te (hariNI)ne e prakArano bhAva joI sabukta gInanA manamAM thayuM, jANe hariNI tene vAra vAra AzIrvAda karI rahI che. sei din raatrite sbuktgiin sbpn dekhil ne hjrt mhmmd sby'N taahaar niktt aasiy'aa blitechen, "sbuktgiin, tumi aaj hrinn-shishu o taahaar maar prti ye dy'aa dekhaaiy'aach, taahaate iishbr taaemaar prti sntusstt hiy'aachen| taahaar icchaay' tumi raajaa hibe| ykhn raajaa hibe tkhno tumi duHkhiir prti ei ruup dy'aa krio, taahaa hile iishbr tomaar prti cirdin sntusstt thaakiben"| teja divase rAtre sabuta gIne svapna joyuM, jANe hajarata mahammada pote tenI pAse AvI bolI rahyA che, [ka] "sabukta gIna, heM Aja hariyuM bALaka ane tenI mAnA para je dayA batAvI che tethI Izvara hArA 5ra saMtuSTa thayA che. te ei]nI irachA vaDe tuM rAjA thaIza. jayAre rAjA thAya tyAre paNa tuM da:khonA upara evI dayA karaje, tema thatAM (tethI) Izvara hArA u 2 hamezAM saMtuSTa raheze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | ( 6 ) . dridr sbuktgiin sty styi raajaa hiy'aachilen| dy'aa o praaepkaay'er ei ruup phl| garIba sabuktagIna sAceja rAjA thaye hate. dayA ane paropakAranAM evAM . saaennaar phul| ek raajputr aar ek mntriir putr; dujn bdd' bhaab ( ek din| du'jne bne shikaar korte (krite) giy'e sainy saamsuder kaach theke anek dure giy'e paaedd'len, prkaao bne taaraa (taahaar) raastaa bhule ghurte ghurte shesse ek raajaar deshe giy'e paaedd'ne| raajaa taader anek ytn kore (kriy'aa) nijer baattiite raakhlen| sei raajaar ek mey'e chil| mey'ettaa khub sundrii tthik yen priir mt dekhte| raajaa sei mey'ettiir sngge raaj putrer biy'e dilen| mntriir putrer kintu mne mne khub hiNse h'l (hil)| eka rAjAno putra ane eka maMtrIne putra (hati ); bane jaNane ghare anurAga hato. eka divasa bane jaNa vanamAM zikAra karavA mATe jaI sainya sAmanata vigerethI ghaNe dUra jaI caDhayA, gahana vanamAM teo mArga bhUlI jaI ghumatA ghumatA aMte kaI eka rAjAnA dezamAM jaI caDhyA. rAjAe teene ghaNI mahenata karI (samajAvI potAne ghare rAkhyA. te rAjAne eka kanyA hatI; kanyA khuba rUpALI [jotAM ] ThIka jANe parInA jevI, rAjAe te kanyAnI sAthe rAjaputrane vivAha karyo, paraMtu mandInA putranA manamAM manamAM khuba hepa thayo. ... tini kaauke (kaahaake) kichu naa ble ( bliy'aa) mner duHkh mne cepe rekhe [raakhiy'aa dilen| kichudin pre tini ek saaedaagrer mey'eke biy'e kollen (krilen)| dui bndhute sei eeshi r'aas korte (krite) laaglen [laagilen-aar baadd'ii phirbaarnaamttii Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ o kollen naa| raajaa mshaai, raaj putr aar raaj knyaake ekttaa baagaan baadd'iite rekhe dilen, aar bole (bliy'aa) dilen ye "taaemraa tin diker drjaa diy'e yaaoy'aa aasaa koraae (kr), kebl pur'bbdiker drjaa diy'e kothaao yeo naa; se dike ekttaa raaksssii aache"| teNe koIne kAMI paNa na kahetAM mananuM duHkha manamAM samAvI rAkhyuM. DAka divasa pachI teNe eka sodAgaranI kanyA sAthe vivAha karyo. bane mitro te dezamAM ja vAsa karavA lAgyA, pharI ghare javAnuM nAma paNa lIdhuM nahi. rAjamahAzaye, rAjaputra ane rAja kanyAne eka vRkSa vATikA (bagIcA) mAM rAkhyA. ane kahI dIdhuM (kahyuM ke hame traNa dizAnA (taraphanA) dvArathI javuM AvavuM kare, mAtra pUrva dizAnA dvArathI kayAre paNa jaze nahi. te dizAmAM eka rAkSasI che. | ek din bhorer belaay' ykhn kaak kokil ddaakche (ddaakiteche) sei smy' mntriir putr ndiite naaite giy'e (yaaiy'aa) dekhlen ye ektti saaennaar pdmphul bhese aasche (aasiteche)| tini sei phulttii niy'e ese (aasiy'aa) taar bauke dilen| raaj kny| se kthaa shune [shuniy'aa] baay'naa dhre baaeslen ye "aamaaro pdm phul caai, taa naa hle [hile aami utthbaae [utthib naa, naaikaae (naaib) naa, khaabbaa (khaaib) naa, ei bichaanaay' shuy'e shuy'e (shuiy'aa shuiy'aa) maaere (mriyaa) paaedd'e pedd'iy'aa] baabd (thaakib)|" eka divasa prabhAtanA vakhate je vakhate kAgaDAkAyala bolI rahyA che, te vakhate mastrI putre nadImAM nahAvA jaI (jatAM) joyuM. je eka senAnuM kamala hatuM Ave che. teNe te phUla laI AvI tenI vahune ApyuM; rAja kanyA te vAta sAMbhaLI hAnuM laIne beThI je mahAre paNa sonAnuM kanaLa joIe. na maLatAM huM haThIza nahi, hAIza nahi, khAIza nahi, A pathArImAM suI suI marI paDI hIraza. | mhaa bipd,-raaj putr ki kren; tini mntriir putrke jijnyaasaa kollen, "bhaai kothaa theke phul pey'e paaiy'aa)-ch bl"| mntriir putrer mne mne raag chil, tini baaellen: "taaemaader baagaaner purb diker www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 300 ) drjaa diy'e beriy'e tin din tin raatri clle (clile) taarpr ekttaa pusskrinniite saaenaar pdmphul dekhte paare; sekhaan theke yt paar niy'e es|" 14 sp (2), 2aag 47 khri; eg mgn gn 44. "bhAI kathAthI pula prApta karyuM che (lAvyo che) bela, maMtrInA putranA manamAM dveSa hato tethI] te be, hArA bagIcAnI pUrva dizAnA daravAjAthI nIkaLI traNa divasa, traNa rAta cAlatAM, tyAra bAda eka taLAvamAM senAnA kamaLa dekhAya che. tyAMthI jeTalAM [lAvI] zake teTalAM laI Ava. raajputr aar derii naa kre kriy'aa] sndhyaar smy' ek pkssiiraaj ghaaedd'aay' cepe purb drjaa diy'e saaenaar pdmphul aante (aanite) berulen| tin din, tin raatri mukhe jl prynt naa diy'e tini clte laaglen| rAjaputra jarAya vAra na karIne sAMjhanA vakhate eka garUDa jevA ghaDe caDhIne pUrva daravAjA (thI) sonAnuM padma pula levA nikaLe. traNa divasa, traNe rAtri mahehe jala mAtra na detAM te cAlavA lAgyo. prkaanndd arnthe epaar opaar dekhaa yaay' naa| kothaay' baa pusskrinnii, aar kothaay'i baa saaennaar pdm phul! caar diner sndhyaar smy' sei skl prdesh ghire (gheriy'aa) megh naamlo (naamil)-caaridike andhkaar hy'e el,-bhy'ngkr jore jhdd' bite (bhite) laaglo (laagil), aakaash ddaakte laaglaae (laagil), bRssttite yen smst sRsstti sNsaar bhese yaabaar absr h'l| raajputr' ur'd, shbaase ghaaedd' chuttaalen (chuttaailen)| anek smy' pr ghaaedd' ese prkaanndd baadd'iir niktt thaamlo (thaamil)| gADhA jaMgalamAM ApAra pele pAra jaNAto nathI. kayAM rahyuM taLAva ane kayAMya rahyuM senAnuM kamaLa? cethA divasanI sAMjhe te badhA pradezane gherI varasAda AvyA. cAre tarapha aMdhakAra thaI Avya, bhayaMkara vege AMdhI vahevA lAgI, AkAza gajavA lAgyuM, varasAdathI jANe samagra sRSTi-saMsAra www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 02 ) vahI javAno vakhata thayo. rAjaputre eka zvAse ghoDo hAMkI muko, ghaNo vakhata pachI gheDa AvI eka moTI havelInI samIpe rokANa. | ei baadd'ite ekttaa raaksssii thaaktaae (thaakit); se maanusser gndh pey'e [paaiy'aa] sidd'i diy'e nice naamte naamte dekhe, ye ekjn sundr raajputr daadd'iy'e ry'eche (rhiy'aache)| raajputrer ruup dekhe [dekhiy'aa] se maanuss khaabaar (khaaibaar) kthaa bhule [bhuliy'aa] gel; tkhni ektti sundrii mey'er mur'tti dhre (dhriy'aa] se raajputrer kaache el (aasil) aar haat dhaaere [dhriy'aa] tNaake (taahaake) baadd'iir mdhye niy'e gel| raaksssii raajputrke biy'e kre [kriy'aa] sei baadd'iite rekhe raakhiy'aa] dile, aar taake baaele (bliy'aa) dil ye "ydi kthno baadd'iir baaibe (baahire) paa daao taa hle hile) ghaadd'tti mutt kore (kriy'aa) bhengge rkt shusse (shussiy'aa) khaabaae [khaaib"| raajputr sei khaane bndii hy'e [hiy'aa] rilen (rhilen), aar phire[phiriy'aa] aaste (aasite) paarlen [paarilen] naa| e havelImAM eka rAkSasI rahetI, teNe manuSyanI gaMdha [pAmI] AvatAM niH zaraNue thaI nIce utaratAM 2 joyuM; je eka suMdara rAjaputra ubhe rahI che. rAjaputranuM rUpa joI te manuSya khAvAnI vAta bhUlI gaI. te vakhate eka suMdara kanyAnuM rUpa laIne rAjaputranI pAse AvI. ane hAtha pakaDI hene havelImAM laI gaI. rAkSasIe rAjaputrane paraNuM te havelImAM rAkhyo. ane hene kahI dIdhuM; je je kyAre paNa gharanI bahAra paga mUke to gaLuM maraDI nAkhI bhAMgI lehI cusI khAIza. rAjaputra tyAMja baMdI thaI rahayo. ane pAcho AvavA pAme nahi. | sbbhaaber laaebh| aahaa (haay')! ebhb bhbn (ei sNsaar) kibaa shaaebhaamy' kemn sundr), ykhn ye dike caai (dRssttipaat kri, tkhni (seidike) ny'n Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 504 ) juddaay' (ckssu pritRpt hy')| dibaanishi (dibs o raatrikaale) ythaakrme (krm purbk) rbi shshi ggne prkaashi (aakaashe udit hiy'aa) biml kirnne bhubn (jg) ujjbl kre (aalaakit kre)| sthlj (sthl jaat) kusum jaale (smuh) sthl bhaag (sthl prdesh) shaaebhaa kre (shaabhit kre), ebN kmle (kml dbaaraa) srsiir jl (sraabrer jl) kibaa [kemn shaaebhit hy' ? shyaaml (sbuj-shyaam brnn) bittpii dl (bRkss smuh) kibaa shaaebhaa kemn mnaaehr saindry) dhre (dhaarnn kre)? ltaar llit (mnehr-rmnniiy') ruup (aakRti) aaakhi (ckss) mugdh kre (mohit kre)| baaridhir (smudrer) shaaebhaar bhaannddaar (saundryyer puNj) bhiimruup (bhiissnn aakRti) dekhe (dekhiy'aa) kaar [kaahaar-kon byktir mn bimaaehit [muigdh naa hy' ? (arthaa skleri antHkrnn mugdh hiy'aa thaake-jaay'] ye bykti kon din [dibs] giri aaraaehnn kreche(prbtaaepri cdd'iy'aache) se (sei bykti) bhudhrshaaebhaa (prbter saundr'y) kemn bicitr ki ruup cmkaar yukt, taahaa jaane (abgt aache)! kon sthaane kothaao begbtii beg yukt) srotsbtignn [ndii skl] adhaaemukhe [nimn prdeshe] khrbege [drt gtite] prtikssnn bhe[srbdaa bhiteche], kon sthaane mRg gnn kriidd'aa kre khelaa kriteche); jgter (sNsaarer) ei ruup (ei pkaar) shaaebhaa smudy' (saundr'y skl) bhaabi (bhaabiy'aa-cintaa kriy'aa) bhaabuk bykti (shrdy' maanuss) bhaab rse bhaase (bhaab ruuprse bhaasite-bhite thaake) (arthaa bhaab graahii bykti skl prkRtir shaaebhaar bissy' skl bhaabiy'aa [cintaa kriy'aa] maaehit hiy'aa thaake| hbucndr raajaa o gbucndr mntrii| habu candrarAjA ane gabu candra matrI, raajaa chilen on) buddhir jaalaa (sH) aar (sn) mntrii chilen buddhir taalgaach (as), du'jne (pn) keu kaauke [aan] chaadd'aa (l) thaaken naa (24aa no). Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 708 ) caaridike (yaai 22) dey'aal tuliy'aa (shn 2) raajaa raajtb kren (2torss 12); naake kaane ( nkh 4aa) tulaar ddhibi diy'aa (2i si t4) mntrii sbhaay' bsen (saa )-ki jaani--[khulguydi buddhi baahir hiy'aa yaay' ? (gs sulaao th [] shy)"hh| haae ?" "haa ? haa !" (o| ! ! ! ! !) kriy'aa du'jne e oNr [m lnaa] buddhi dekhiy'aa "baahaa baahaa" kren (7% 7 (saa ) 82) diner belaa (9) ghumaan, (4) raatre buddhi aaNtten [2aan sunyji 42d-3 ] buddhir cotte (gu&inaa p] tNaader raajy asthir| [. gaaoN 2lo 10mnn o]. raajye abicaar naai| ( 2shm s7i2 -naa.)| | ekdin ek shuor (s2] raaj baadd'iir paash diy'aa yaay', [274 en 9 kh g], raajaa dekhiy'aa blen [2aal [9] 8n saathii o ki ?" [s 4 []] mntrii blen "taai t,e ki ?" [nn naa ] anekkssnn dekhiy'aa shesse blen [g / sb sb sNy) "mhaaraaj, srbnaash! maahut bettaaraa tt cor? [ maan4/ aaan| maai!] ottaa raajbaadd'iir haatii [s 24ea althaa] "naa khaaite paaiy'aa shukaaiy'aa 2 amn hiy'aache|" [saabaan mdi 244 2Wkhaa[s] : sb bettaa maahut tkhni ky'ed [pr'aa 4/ maar'| 1 er 4 [32aam shaakhi]]. aar ekdin [74/ s 57} shuorttaa yaay'| sei pg d]. raajaa blilen--"mntri ? haatiite bdd' hil naa ?" [thaa naa maatth ath| no] mntrii blilen,-"mhaaraaj ? taaito nel n]. et din or shudd' gjaail naa (Weal a74 [v] sn gue Gn amaann n4] ottaa nimm raajaa baadd'iir idur, me sip2 mn| o o] "j bhaannddaar luttiy'aa khaaiy'aa maaettaa hiy'aache ?" [21 2 40 paa maatth kh . srbnaash! raajbhaannddaare ei ? (] sb sipaair ddaak www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 02 ) pdd'il se| khilaanii o kh-saalaam shaakhaa sb bettaar gndh| n [pr'aa aamaan ) raaj bhaannddaar baaNcil [p] et buddhi khrc kriy'aa [2e gu& aah] raajaa mntriir bhaari prishrm hiy'aache, [aal nkh mn naai nn a8 4 (9thaa) haaoy'aa kutthriite giy'aa ( aakhaan 2li g) du'jne haaoy'aa khaaite laagilen| (baa paab4/ praamaa). | ktkguli bideshii laaeke pth diy'aa yaaite (427 22820 maakhun| 9 (7) 227 aJn gd) raaj baadd'iir pukur paadd'e (nlbnn khaal) sundr tthaai (2khaan) dekhiy'aa, sekhaane paak saak kribe tthik kril (29 / * maa 2% [7] ni428 42t). jiniss ptr naamaaiy'aa (saamaan on) keu kaatth kdd'aaiteche (dhsi i24) keu unn khudd'iteche| [aa mRnnaa s4].. | dekhi raajaa blilen--o ki? ( 8 2l jaamaa, sg!) taaj taadd'i naake kaane ttibi attiy'aa (222 n aan () 45aakhii), -"ki o ?" [s.] anekkssnn dekhiy'aa ttekhiy'aa(sh ) byst hiy'aa ( 28 ) mntrii blilen,--"mhaaraaj! srbnaash! raajy gel ! ans kothaa theke (1i4/ thaa) bistr laaek aasiy'aa [6 s 1] pukr tt cori krilaae ? ( nbm| maa) [a4/aan yubaa paan4/ ] ai dekhun siNd kaattiteche, (saamprs4/61 v4) raajaao dekhen (2aal loN, taaitaae (mn a) amni dhr! dhr [7 3] raaj duy'aare ddngkaa [20 42mt s / 71 / ] sipaai shaastrii chuttil| [as a4/ o] laaek gulaake dhriy'aa maariy'aa aadhmraa kriy'aa aanil, [pr'4/ 4aan 4, aai emn| ekh]. tkhni shuule ? [n thu thus](57m shaakhaa) raajy giy'aachil| 2lo ag]aaj pukur curi (saal naanaa yaay', kaal raajy cukti krit ( 28 ); buddhi chil taai rkssaa (sd akh 2w). www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 20 ) et buddhi khrc kriy'aa raajaa mntrii taadd'aataadd'i ghumaaite gelen (saa bRha vAparI rAja tathA maMtrI jhaTa paTa uMdhavA gayA). corer bipd| ghuutt ghutte andhkaar| eke amaabsyaar raatri taahaar upr aabaar meghe aakaash ddhaakiy'aache, bhaabiy'aa cor aahlaade aattkhaanaa hiy'aa naacite laagil| ghara andhakAra. eka te amAvasyAnI rAta, temAM vaLI varasAde AkAza DhaMkAI gayuM che vicArI cAra AnaMde ATha gaNe thaI nAcavA lAge. | se aapnaar astr shstr liy'aa aaste aaste baahir hil ebN edhaar odhaar ghuriy'aa curii kribaar suy'aaeg anbessnn krite laagil| krme raatri adhik o mussler dhaare bRsstti pdd'ite thaakaay' caalaa ghrer maattiir deoy'aale siNd kaattite aarmbh kril| te pitAnA ojAra laine dhIre 2 bAhara nIkaLe, temaja ahIM tahIM ghumIne corI karavAne me javA lAgyo. krame rAtri adhika thavA (vaDa) thI ane muzaLadhAra varasAda paDato hovAthI teNe ekacitte eka mATInA gharanI mATInI dIvAla (bhIta) mAM chiMDuM kApavA (pADavA) AraMbha karyo. | siNd kaattite 2 cor maajhe maajhe, baadd'iir laaekjn jaagiy'aa aache ki naa, taahaader pdd'aa shbd paaoy'aa yaay' ki naa, kaan paatiy'aa ek ek baar shunite laagil, kintu kono aaoy'aaj naa paaiy'aa taahaar khub phur'tti hil ebN baadd'iioy'aalaar smst jiniss ptr curii krite paaribe bhaabiy'aa aapnaar mne aannde haasite laagil| hiM; kApanAM 2 (pADatAM) cera vacce vacce (dhaDI 2) gharanA mANase jAgelA che ke nahi. temane sAde paNa zabda pamAya (saMbhaLAya) che ke nahi (te) kAna lagAvI ghaDI ghaDI sAMbhaLavA lAgyA. paraMtu koI paNa (prakAra) bAvAja na pAmatAM tene khuba thiI. tathA gharavALA Avane badhA [jaNa] thAmAna jArI karI zakAze vicArI pitAnA manamAM Ananda hasavA lAgyA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 03 ) baadd'iite ektti maatr laaek| se aahaaraadi kriy'aa shuiy'aa chil| sbe maatr taahaar tndraa aasiy'aache emn smy' dey'aale siNder shbd shuniy'aa| jaagiy'aa diy'aashlaai haate bichaanaar upr bsiy'aa, ghumaaibaar bhaann kriy'aa naak ddaakaaite laagil ebN kkhn caar ghre ddhukibe, ki upaay'e taahaake riitimt shaasti dite paaribe taahaar upaay' cintaa krite laagil| dharamAM ekamAtra mANasa, te bhojana karI (jamI) suto hato. sutAM ja tene uMdha AvI che, e bhIMtamAM chIMDAno avAja sAMbhaLI jAgI dIvAsaLAIhAthe ( hAthamAM bAkasa laI) pathArI upara besI uMdhavAno DoLa karI nAka bolAvA lAge, tathA kayAre cora gharamAM praveza karaze, kyA upAye tene daMDa daI zakAze, tene upAya ciMtavavA lAgyo. siNd kaattaa shess hibaar pr cor sei grter bhitr diy'aa ghre prbisstt hil o khaanikkssnn daadd'aaiy'aa dhrer laaek ghuumaaiteche bujhiy'aa curii kribaar jny ghrer bhitr dui ek paa agrsr hil| chIMDuM pADI rahyA pachI cera te khADAnI aMdara thaI gharamAM peThe ane thoDIvAra ubhA rahI paranA mANaso uMghe che jANI corI karavA mATe gharanI aMdara be eka pagalAM AgaLa vadhyA. andhkaar ghr-kothaay' ki aache cor taahaar kichui jaane naa| ek ttu giy'aa haat baadd'aai maatr ekttaa beter pettraay' taahaar haat tthekil se khub khusii hil| pettraattite taalaa laagaan chil naa sutraaN nimesser mdhye se uhaar ddaalaa khuliy'aa phelilen| aMdhAra dhara-kayAM zuM che, cAra temanuM kAMI paNa jANato nathI, cheDeka jaI hAtha laMbAvatAMja eka netaranA paTArAmAM tene hAtha aTakANa (bhaDakANe) te khuba khusI thayo. paTArA [karaMDIyA]mAtALuM lagAvela hatuM nahiM ethI kSaNa mAtramAM teNe tenuM DAluM (DhAMkaNu) kholI nAkhyuM. kintu aksmaa srbnaash| yemn se ddaalaa khuliy'aache amni peNttraar bhitr hite duittaa saap phaas kriy'aa baahir hiy'aa taaNhaar haat duittaa www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 108 ) jdd'aaiy'aa dhriy'aa grjn krite laagil| cor dekhil mhaabipd| se mne mne bhaabil, ki kukssnei aaj baahir hiy'aachilaam, haay' re ? curii krite aasiy'aa aaj saaper chaaeble praann haaraaite hibe| parantu ocIMtAM sarvanAza, je teNe ThAluM kholyuM e (ja) paTArAnI, aMdarathI be sApa phAMsa (zabda) karI bAhara nIkaLI tenA be hAtha jakaDI pakaDI phADA mAkavA lAgyA; core joyuM moTI Aphata (vipatti), teNe manamAM vicAryuM, kevA kharAba vakhateja Aja bAhara thaye (nIkaLyo) hato, hAya re corI karavA AvI Aja sApanA DaMze prANa taja paDaze. | baadd'iioy'aalaa saapudd'iy'aa| se saap khelaaiy'aa jiibikaa arjn krit| se saaper phaas shbd shuniy'aa byaapaar bujhite paaril o tkssnnaa aalaae jaaliy'aa haae haae kriy'aa haasite haasite tubdd'ii baajaaite laagil| baaNshiir shbde saaNp duittaa sei absthaay' phnnaa tuliy'aa corer mukher kaache helite dulite laagil| cor tkhn ht bhnt| se naa paare kthaa khite, naa paare ndd'ite cdd'ite| se tkhn sthir bujhiy'aachil ye ekttu ndd'ilei saap duittaa taahaar mukhe chaaeblaaiy'aa dibe, aar taahaa hile taahaar bhbliilaa saangg hiy'aa yaaibe| se bhy'e tthk tthk kriy'aa kaapite mAjanA gharavALo madArI, sApane khelAvI jIvana calAvato, te sApano kIsa zabda (kuMphADA) sAMbhaLI ghaTanA biInA) samajI zakyo ane tarataja dIve pragaTAvI he he karI hasatAM hasatAM moralI bajAvA lAgyo. morabInA avAje banne sarpe teja avasthAmAM [ hAthe vaLagyA rahIneja] hAlavA DolavA lAgyA. cera te vakhate gabharAye. te na zake belI, na zake namI caDhI [ hAlI cAlI ], te te vakhata nizcaye samajyo hato, je jarAka namatAMja sApa ane tenA maheThe karaDI deze [ karaDaze ], ane tema thatAM tenI [ pitAnI ] mAnavalIlA saMpUrNa thaze, te samaye te Thaku Thak karIne kAMpavA lAgyo. . saapudd'iy'aa tkhn taahaar kaache aasiy'aa bulil--ki bndhu? aache www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 500 ) kemn ? ki rkm mjaa bl dekhi? bdd' ye aamaar ghre curii krite aasiy'aa chile, ekhn ki hy'| ekhn ye saaper mukhe praannttaa dite hbe [hibe]|ye saap duittaa corer haat jdd'aaiy'aa dhriy'aache taahaader biss daaNt bhaanggaa chil sutraaN corke bishess bhaabe jbd kribaar j i saapu, bhiy'aa maajhe maajhe kthaa khite laagil o maajhe maajhe taahaake ghuriy'aa| ghuriy'aa bhaal kriy'aa tubdd'ii baajaaite laagil| badArI te vakhate tenI pAse AvI che. kema mitra! chekevA? (kema che) kevI majA che, kahe jeuM, jabara je mahArA ghare corI karavA Avyo hato. ahIM zuM hAya ! ahIM to sApanA maheThe prANa devA paDaze. je bane sApe cArano hAtha jakaDI pakaDa che, te bannenA jherI dAMta bhAMgela hatA; ethI rane vizeSa prakAre japta [vaza] karavAne mATeja madArI vacce vacce thoDI vAra] vAta karavA lAgyo ane vacce vacce tene ghumI ghumI sArI rIte muralI vagADavA lAgyA. edike saaper jdd'aaniite o bhy'e corer praann knntthaagt| se aar sdy krite naa paariy'aa bheu bheu kriy'aa kNditech saapRdd'iy'aake khil, mshaai? aamaar rkssaa krun--aamaake baaNcaan, aar kkhn emn kaaj krib naa| ANagama sApanA jakaDAvA vaDe ane bhaye ceranA prANa gaLe. teNe have sahana na karI zakIne [zakavAthI meM meM karIne retAM rotAM madArIne g, mm !24 22, (7} 14n sbaa , 7 khaai paNa AvuM karIza nahi. | saapdd'iy'aa blil--taahaa hibe naa| taaemaay' o rkm kthaay' aami taaemaake chaadd'iy'aa dite paari naa| ydi tumi prtijnyaa kr, ye curii byr' saattii eke baare chaadd'iy'aa dibe taahaa hile aamio taaemaake chaadd'iy'aa dib, nce ei absthaay' aami taaemaake thaanaay' giy'aa puliser haate dib| : madArI bolyo te tema] thaze nahi hArI evA prakAranI vAta hu have www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | ( 740 ) choDI zakIza nahi. jo tuM sevana kara je cerIne dhaMdhe ekadama (bIlakula) choDI daIza. tema chatAM (to) huM paNa hane choDI daIza; nahito(anyathA) AvI ja hAlatamAM huM hane thANAmAM laI jaine polIsanA hAthamAM daIza. | ki kre--cor agtyaa taahaar kthaatei raajii hil| saapudd'iy'aa blil,--'aami aamaar sngge ghuribaar jny ekjn laaek khujite chilaam, taa tumi ydi aamaar kaache thaak tbe aami yaahaa upaarjn krib taahaar bkhraa paaibe--kemn raajii aach ?' cor blil haaN aachi|' saapRjiy'aa blil-taaemaar o jghny paaper kaaj apekssaa aamaar bybsaa lkss gunne bhaal sbiikaar krt ? cor blil--h mshaai! | kh 12,-- s unaa4/ p7 nn4/ aar 23 em. madArI ba hu mahArI sAthe ghumavAne mATe eka jaNa mANasa jAte hato te tuM je mArI pAse rahe to huM je kamAIza, teno bhAga (4) shiith-5m 2 au| ! 12 / ] . 1 / tthaa-aa / e nI kAma karatAM hAro dhaMdho lAkha gaNe sAro mAna to ? cAra bole, hA maay'.. saapudd'iy'aa tkhn saap duittaake ttaaniy'aa petter mdhye raakhiy'aa dil| taahaarpr corke blil, dekh, ek din naa ek din cor dhraa pdd'i bei pdd'ibe, taaemaar kpaaleo taahaai ghttit| tkhn jele giy'aa dhaani| ttaanite 2 kimbaa paathr bhaanggite 2 mukh diy'aa rkt utthiy'aa yaait, prhaar khaaite khaaite haadd' gaaedd' cuurnn hiy'aa yaait, taahaar bdle tumi ye eruup bhaabe aamaar kaache dhraa pdd'ile ihaa taaemaar pksse mnggler bissy'| yaao-ekhn haat mukh dhuiy'aa es| saabdhaan plaay'n krio naa| aamaar saaperaa taaemaar gaay'er gndh paaiy'aache, tumi ye khaaneo lukaao aamaar saaperaa nishcy' taaemaake dNshn kribe| cor blil naa mhaashy' ? aar aamaake kichui blite hibe naa| madArIe te vakhate banne sApane kheMcI laI karaMDIyAmAM rAkhI dIdhA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 111 ) tyArabAda cerane kahyuM je, eka divasane eka divasa cera pakaDAyaja pakaDAya, hArA kapALe (bhAgyamAM) 5Na temaja ghaTyuM (banyuM), te vakhate (tyAre) jelamAM jaI dhANI kheMcatAM kheMcatAM athavA paththara bhAMgatAM bhAMgatAM maheThethI lehI nIkaLI jatuM (Avatu), mAra khAtAM 2 hAtha paga bhAMgI jatA, tene badale tuM je A prakAre mahArI pAse pakaDAyo e hAra mATe maMgalanI vAta. jA- atyAre hAtha mAM che Ava; sAvadhAna, bhAgI jaIza nahi. mahArA sApe dvArA zarIranI gaMdha oLakhI lIdhI che. huM bhAgatAMja teone cheDI daIza. tu je sthaLe chupA, mahArA sarpo nizcaya ne karaDaze ? cera be - nA mahAzaya? vadhu ane kAMI paNa kahevuM paDaze nahi. sei abdhi cor caur kaar'yy chaadd'iy'aa saapudd'iy'aar bybsaay'er aNshiidaar hil| thIja laI cera corIpaNuM choDI madArInAM dhaMdhAne bhAgIdAra thaye. | sek phrider bicaar| khejur gaach gelo sek phrider kaache bicaar krte (krite)| bhara kavi hinA (vAkabAla kAre) tana manira; bhajana 17 ja gaachdd'aa, bn jnggl aache sb taar adhiin, taar prjaa| khajuranuM jhADa gayuM seka pharidanI pAse nyAya karavA, seka pharika vananA mAlikate sthaLe jeTalAM jhADa, jhADavAM, vana jaMgalache, (te) badhAM tene tAbe, tenI prajA. taai khejur gaach sek phrider drbaare naalish krlen "dohaai hujur, maanusseraa aamaar gaay'er rs ttuk sb khey'e phele| aamaar gaa kette kette (kaattiy'aa 2) rs ber kre ney'| er ekttaa upaay' krun| teTalA mATe khajuranA jhADa seka karinA darabAramAM arajI karI. "duhAI hajuranI, mAsuso mhArA zarIrane rasa badhe khAI jAya che. mahAruM zarIra kApI kApI rasa alaga karI le che, ene eka (kAI) upAya kare. sek phrid jijnyes krlen "taaemaar saakssii ke ? " Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 7 ) seka pharida jIjJAsA karI-puchayuM "hAre sAkSI koNa?" 'aak' mhaashy' paashe daadd'iy'e chilen, tini bllen "dohaai khaaer celaa, khejur gaach tthik bleche| maanuss gulaae thaakte aar aamaader baacaa naai| khejur gaacher t rs ttuku khey'e praann ttuk thaakte chedd'e (chaaejiy'aa] dey' aar aamaader t eke baare praannei mere phele| uH maant sser baaccaa gulere daate ki dhaar! | "44" [ hiiel ] no4/akh khi oraa onaa, saaNgl4 4aan4/ celAnI, khajura ThIka kahe che. mANase rahetAM have amAre bacAva nathI, khajurane te rasaja khAI prANa rahevA choDI de che. ane amane te ekadama jIvathIja mArI nAkhe che]. u, manuSyanA baccAMonA dAMtamAM kevI dhAra ! | sek phrid anek bhebe [bhaabiy'aa] jijnyes krlen "aachaa bl dekhi maanusseraa taaemaader et ksstt dey' ken ? seka pharide ghaNuM vicArI puchayuM "ThIka kahe jeuM manuSyo tyamone A TaluM duHkha de che zA mATe ? khejur gaach bllen "aajnye mshaai, aamaader rs bdd' misstti, ye aamaader rs ek baar khey'eche (khaaiy'aache), aamaader dekhlei taar naaem jl aase| khajura jhADe kahyuM "jI mahAzaya, amArA rasa ghaNo mIThe [] jeNe amAro rasa eka vAra [paNa] khAdhe che,-amane jotAja tenI jIbhamAM pANI Ave (che). se phrid bllen "btte, btte tbe ekttaa baar es t baapu, ekttu khey'e prkh kre dekhi, taaemaar rs kemn misstti|" seka pharida bolyA "ThI che, ThIka te paNa eka vAra Avyo bApu, jarA khAi pArakhI jouM tyAre rasa ke mIThe che." tkhn khejur gaach prnnaam kre blle "hujur, tbe aami ekhn bidaay' hi-aamaar aar bicaarer kaaj naai|" tyAre khajunuM jhADa praNAma karI belyuM, "hajura to huM atyAre vidAya . o 4, 4 o 2 27d sthaao thaa.. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 113 ). vAya guccha, ei nirjn pthe ek bhgn mjeder saaepaanaaepri upbisstt ht, bhaagy-aami| ekttaa nishaacro aasiy'aa aamaar ekaant cintaar suutr chinn krite paariteche naa| uprer niilimaamy' annt aakaash yemn siimaahiin-aamaar cintaa sroto sei ruup| A nirjana mArgamAM eka bhAMgela masajIdanA pagathI para besela hatA bhAgya (abhAgI) huM ekAda pizAca paNa AvI hAruM ekAnta cittA sUtra toDI zakato nathI. uparanuM zyAma vistRta AkAza jevuM aMta vagaranuM-hAre cintA sAta [pravAha-paraMparA] paNa tevo. | shsaa sei naish nistbdhtaa bhngg kriy'aa ke yen bhiimknntthe bliy'aa u. ni-jAva? kALa kaocIMtAM te rAtrIsaMbaMdhI nizcalatA (ne) bhaMga karI koNa jANe kaThera (bhayaMkara) avAje bolyo, Thaga hArUM A kAma. | upkRt bykti aamaay' ssneh aalinggn kriy'aa blilen-"dh sei mhimaanbit khaaedaa yini aaj taaemaar aamaar uddhaarer jy' paatthaaiy'aachen| bndho ? bl tumi ke ? maalbeshbrke tumi ye ducchedy Rnne aabddh krile, taahaa aprishaaedhniiy' ?" upakRta mANasa mahane sneha sahita AliMgana karI [bheTI) - dhanya te mahimAzAli khudA, jeNe Aja hane mahArA uddhArane mATe mokalyo che? bhAI kahe tuM koNa cho ? mAlava nRpane huM je kaThiNa aNuthI bAMdhI lIdhA che te na vALI zakAya tevuM che. din kaahaaro jnt apekssaa kre naa| sukhe dukhe sbaari din kaatte| aamaaro din kaattite laagil| aamaar upritn krmcaarii ibraahimkh| aamaar nmr bybhaare bdd'i sntusstt| divasa koInI paNa vATa joto nathI, sukhe dukhe badhAyanA divaso vIte che; mahArA paNa divasa vItavA lAgyA; mahArA upara kAma karanAra IbrAhImakhAM mahArA namra vyavahAre ghaNuM ja saMtuSTa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | ( 18 ) ihaar pre ghttnaablii bdd' jttil| se kemn kriy'aa, bishess kriy'aa, priskaar kriy'aa, blib jaani naa| ekttaa ghn ary'er maajhkhaan diy'aa yaatraa kriy'aachilaam, tthik kon pth diy'aa kkhn cliy'aachilaam se ki aar khujiy'aa baahir krite paari ?-kothaay' aarmbh krib, kothaay' shess krib, konttaa tyaag krib, konttaa raakhib, smst kaahiniike ki upaay'e emn spsstt prtykss kriy'aa tulib yaahaate kichui asaadhy asmbhb aprkRt baaedh naa hy' ? e pachInI ghaTanAo ghaNI dUdha che. te kema karI, [kevI rIte ] alaga karI, sudhArI kahuM te huM] jANato nathI; eka gADha jaMgalanI vacamAM thaI pravAsa karyo hato, Thika kaye mArga kayAre cAlyo hato te zuM pharIthI khoja bAhara karI zakuM? kayAM thI AraMbha karuM, jyAM samApta karUM, kayo bhAga choDI dauM, kayo rAkhuM, baMdhI vAtane kyA upAye evI spaSTa pratyakSa karI rAkhyuM jethI jarA paNa asAdhya na thaI zake tevuM] asaMbhava aprakRta [asthAne] jaNAya nahi! ckrbrtii paalaaibaar pth paay' naa| bhaabil raam raam, sndhyaabelaay' e ki bipdei pdd'ilaam? aadaalte saakssy dite ditei praann baahir hiy'aa pdd'ibe| chidaam (naam) kichutei taahaar paa chaadd'il naa, khil daadaa tthaakur, ekhn aamaar bauke baaNcaaibaar ki upaay' kri !" cakrartIne bhAgavAne raste maLe nahi. vicAryuM rAma rAma, sAMjhanA vakhate A kaI vipattimAM paDyo ? korTamAM sAkSI detAM detAMja jIva nIkaLI jaze. chidAme koI paNa rIte teno paga choDe nahi, kahyuM "dAdA, atyAre mahArI vahune bacAvavAne karyo zi] upAya karuM. | abshesse apuber maa ek din mRnmy'iike ddaakiy'aa khilen "bau maa, (maa asaadhn) apuu anek din baadd'i el naa, taai mne krci (kritechi) klkaataay' giy'e taake dekhe aasige (ge-R mukh)| tumi sngge yaabe ?' munmy'ii smmti suuck ghaadd' naadd'il ebN ghrer mdhye aasiy'aa dbaar ruddh kriy'aa bichaanaar upr pdd'iy'aa baalishkhaanaa bker www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upr caapiy'aa dhriy'aa haasiy'aa ndd'iy'aa cdd'iy'aa mner aabeg unmukt kriy'aa dil; taahaar pr krme gmbhiir hiy'aa bissnn hiy'aa aashngkaay' pripuurnn hiy'aa bsiy'aa kaaNdite laagil| aMte apUrvanI mAe eka divasa mRNamayIne belAvI kahyuM "vahu, apU [apUrva ghaNu divasa thaya ghare AvyA nathI, tethI vicAra kare chuM, kalakattAmAM jaI tene dekhI AvuM? tuM sAthe cAlIza ?" mRNamayIe sammati sucaka mAthuM namAvyuM. ane gharamAM AvI bAraNA baMdha karI pathArInA upara paDIne ozIkuM chAtIe cAMpI [dAbI] pakaDI hasI hAlI cAlI [uMcA nIcA thai] mane ubharo kama karI nAkhyuM. tyAra pachI krame gaMbhIra thaI, bedita thaI, AzaMkA othI pUrNa thaI besI rovA lAgI. | taahaar pre aar ki blib! shess kthaa ati sblp ? prdiip ykhn nebe tkhn ekttaa phukaarei nibiy'aa yaay'-se kthaa aar sudiirgh kriy'aa ki byaakhyaa krib ? - | u2 paa * kh 2', an en e tha [ ] 7 / ei buke tyAre eka kUkArathIja bujhI thAya che. te vAtane adhika lAMbI karI zuM aaw 3. ei bhaabe haasy prihaas clite laagil, kintu apuurb atynt bimrss hiy'aa rhil| kon kthaa taahaar bhaal laagitechil naa| taahaar mne hite chil, sei ykhn maa klikaataay' aasilen tkhn munmy'ii icch4/ krile anaay'aase taahaar shit aasite paarit| baaedh hy' maa taahaake sngge aanibaar cessttaao kriy'aachilen kintu se smmt hy' naai| e smbndhe sngkoc bsht maake kon prshn krite paaril naa-smst maanb jiibn ebN bishb rcnaattaa aagaagodd'aa bhraanti sngkl bliy'aa baaedh hil| e rIte hAMsI ThaThThA thavA lAgyA, paraMtu apUrva atyaMta khedita thaI rahe. kaI vAta hene sArI lAgatI hatI, tenA manamAM thatuM hatuM, [3] te jyAre mA kalakattAmAM AvI tyAre mRmathI IcchA karatAM anAyase [panA prayane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenI sAthe AvI zakata, jazuAya che ke mAe tene sAthe lAvavA yatra paNa karyo hato paraMtu te mAnI nahi; e saMbaMdhI saMkeca thavAthI mAne kaI vAta puchI zo nahi-sakaLa mAnava jIvana tathA vivi racanA saMpUrNa brAti pUrNa jaNAvA lAgyAM. emn smy' sNbaad paailaam keshrlaal raajdnndd hite plaay'n k riy'aa nepaale aashry' liy'aache| aami nepaale gelaam| sekhaane diirgh kaal baas kriy'aa sNbaad paailaam- keshrlaal bhukaal hil nepaal tyaag kriy'aa kothaay' cliy'aa giy'aache keh jaane naa| 177m a54 [1] aae pth [3] 00 nm rahaye che. huM nepAla [mAM gayA. tyAM ghaNo kALa rahI sAMbhaLyuM, kezaralAla ghaNo samaya thayAM nepAla choDI kAMha [anyatra cAlyA gayA che te koI jANatuM nathI, saakssaa maatri maake jijnyaasaa kril, "maa sb bhaal t ?" maa kbi, len, "sb bhaal| tui chuttite baadd'i geli naa taai aami taaeke (taaemaake) nite eseci (aasiy'aachi), maLatAMja mAne puchayuM "mA badhAM kuzaLa che ne ?" mAe kahyuM, saghaLI vAte [badhAM] kuzaLa che. tuM rajAmAM ghare gayo[AvyA]nahi, tethI huM hane levA paathii 4 : munmy'iio sthir kril apuurb taahaar upr birkt hiy'aache, tkhn aapnaar citthi khaani mne kriy'aa se ljjaay' mriy'aa yaaite laagil| se citthi khaanaa ye kt tucch, taahaate ye kon kthaai lekhaa hy' naai, taahaar mner bhaab ye kichui prkaash hy' naai, settaa paatth kriy'aa apuurbr ye mnmy'iike aaro (aaro) chele maanuss mne kriteche, mne mne aaraae abjnyaa kriteche, ihaa bhaabiy'aa se shrbiddher raay' antre antre chttphtt krite laagil| daasiike baarbaar kriy'aa jijnyaasaa kril, "se citthi khaanaa tu ki ddaake diy'e esechi ?" daasii taahaake shsrbaar aashbaas diy'aa khil "hN| go, aami nijer haate baaser mdhye phele diy'echi, baabu taa e ni kon kaale pey'eche (paaiy'aache)| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 117 ) mRrmayIe paNa nizcaya karyo[3] apUrva tenA upara niprema thayuM che, tyAre pitAne [lakhela] patra yAda karI te lajajA vaDe[thI] marI javA lAgI. te patra je keTale tuccha, temAM koI paNa vAta lakhI zakAI nahi, tenA manano bhAva [abhiprAya]je jarAya prakAza thaye nahi te [patra] vAMcI apUrva jANe mRmayI ne vadhu bALaka [chokaravaTa yukta] samajI rahayo che. manamAM manamAM adhika anAdara karI rahaye che, e vicArI te bANathI viMdhAyAnI mAphaka manamAM manamAM taraphaDIyA mAravA lAgI. dAsIne phera phera puchayuM, te patra tuM TapAlamAM nAMkhI AvI chuM ? dAsIe hete hajAra AzvAsana daI kahayuM, hA! mAre hAthe TapAlanI peTImAM nAkhI AvI chuM. bAbu, te ATalA divase kayAranAya pAmyA che. | e ki sbpn ? ke e ? ht bhaagy bhaagybitaadd'it musaaphrer praann rkssaar jny ke et aaraam sbiikaar kriteche| shuniy'aachi deblaaeker apsraaraa abhaagaar prti dy'aa kriy'aa aashry' den| A zuM svapna ? kevuM A? hA bhAgya devathI haNAela musApharanI prANa rakSA mATe koNa ATale prayAsa rahe che. sAMbhaLyuM che svarganI apsarAo nibhaMgInA upara dayA karIne Asare de che. | prspr mukh caahiy'aa rhil| ydi shRgaale liy'aa giy'aa thaake ? kintu aacchaadn bstrtti pr'yynt naai| sndhaan krite krite baahire giy'aa dekhe, kuttiirer dbaarer kaache khaanikttaa kaadaa jmiy'aachil taahaate strii laaeker sdy ebN kssudr pd cihn| parapara mukha joI tAkI] rahyA, kadAca ziyALa laI gayuM hoya, paraMtu kAna zuddhAMta nathI. khoLa karatAM karatAM Ahira jaI joyuM, gharanA bAraNAnI pAse keTalAka kAdava jAmI gayA hatA, temAM strI jananA turatanA temaja AchAM pagalAM. mRtdeh kuttiirer mdhye sthaapn kriy'aa citaar kaatth aasibaar prtiikssaar caar jne bsiy'aa rhil| smy' et diirgh baaedh hite laagil ye adhiir Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 500 ) hiy'aa caarijner mdhyei nitaai ebN gurucrnn kaatth aanite et bil hiteche ken dekhite gel| bidhu ebN bnmaalii mRtdeh rkssaa kriy'aa bsiy'aa rhil| - maDaduM jhupaDAmAM rAkhIne citAnA mATe] lAkaDAM AvavAnI rAha jotA cAre jaNa besI rahyA; vakhata eTale lAMbo jaNAvA lAge che adhIra thaIne cAra jaNamAMthI nitAI temaja gurUcaraNa lAkaDAM lAvatAM ATale vilaMba thAya che zAthI [o] jovA gayA. vidhu temaja vanamAlI maDaduM sAcavI besI rahyA. | shaardaa shngkr shj laaek nhen, taahaake ei bhuter glp blile| htthaa ye kono shubh phl paaoy'aa yaaibe emn smbhaabnaa naai| tkhn caar jn bistr praamrsh kriy'aa sthir kril ye, daah kaar'yy smaadhaa hiy'aache ei ruup khbr deoy'aai bhaalaae| zAradA zakara jahadI mAnI le te mANasa nathI, teone A bhUtanI vAta kahetAM ekadama je koI pazu sArUM phaLa maLe tevI saMbhAvanA nathI. tyAre cAre jaNe ghaNe vicAra karI nizcaya karyo, je agni saMskAra samApta thayA che evA khabara ApavAja sArA. bidhu ebN bnmaalii raamnaam jpite jpite kaapite laagil| htthaa ghrer mdhye ekttaa diirgh nishbaas sunaa gel| bidhu ebN bnmaalii ek mu hurte ghr hite lmph diy'aa baahir hiy'aa graamer abhimukhe dodd' dil| vidhu tathA vanamAlI rAma nAma japatAM japatAM kAMpavA lAgyA. ekadama ghara [jhapasi] mAM eka lAMbo nizvAsa saMbhaLANe. vidhu ane vanamAlI ekaja kSaNamAM ghara thakI lAMpha mArI [kadI bAhara thaI [nIkaLI] gAmanI tarapha deDayA. | a bykti khil, "aami ctt kriy'aa ek daudd'e smst sNgrh kriy'aa aanite paari"| bIje mANasa be, "huM jaldI eka deTe baMdhuM ekaThuM karI lAvI zakuM. bnmaaliir plaay'ner abhipraay' bujhiy'aa bidhu khil-"maairi? aar aami bujhi ekhaane eklaa bsiy'aa thaakib|"| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 56 ) vanamAlInuM bhAgavAnuM mana jANa vidhu belyo-"mA re ? ane huM jANe ahIM ekalo besI rahIza? aabaar kthaabaartaa bnd hiy'aa gel| paaNc minittke ek ghnnttaa bliy'aa mne hite laagil-taahaar ye diby aaraame kothaao bsiy'aa glp krite krite taamaak khaaiteche esndeh krmshi taahaader mne ghniibhut hiy'aa utthite laagil| vaLI vArtAlApa baMdha thaI gayuM. pAMca miniTa eka kalAka jevI jaNAvA lAgI-teo je divya sthAnamAM kayAM besI vAta karatAM karatAM tamAku khAya che te saMdeha dhIre dhIre teonA manamAM vadhAre jorathI pedA thavA lAge. | kaalbilmb naa kriy'aa caarjnei shmshaane sei kuttiire giy'aa upsthit hil| ghre ddhukiy'aa dekhil mRtdeh naai, shu khaatt pdd'iy'aa aache| jhAjho vakhata na karatAM cAre jaNa smazAnamAM te jhuMpaDAmAM jaI hAjara thayA. jhuMpaDhAmAM praveza karI joyuM ]i maDaduM nathI, khATale zunya paDe che. raannii haatter jmidaar shaardaashngkr baabuder baadd'ir bidhbaa bdhuttir pitR kule keh chil naa sklei eke eke maaraa giy'aache| ptikuleo tthik aapnaar blite keh naai, ptio naai putro naai| ektti bhaasur paae shaardaa shngkrer chaaett cheletti sei taahaar cksser mnni chil| rANIhATa [gAma] nA jamInadAra zAradAzaMkara bAbunA gharanI vidhavA vahunA pIyaramAM kaI hatuM nahi, badhAMya eka eke eka pachI eka] marI gayAM che. sAsarAmAM paNa Thika pitAnuM kahevA koI hatuM nahi. patie nahi, putra paNa nahi. eka mAtra jeThane putra zAradA zaMkarane hAne chokaro, teja tenA - khanI maNi kinInikA] hatI. ky'din kaattiy'aa giy'aache taa blite paari naa| aamaar puurb cetnaa o sngge sngge smRti phiriy'aa aasiy'aache| aami ci pheliy'aa caahiy'aa dekhi laam| yaahaa dekhilaam taahaate aamaar bismy' aaro baadd'iy'aa utthil| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 12 ) susjjit kksse dugdhphen nibh shyyaay' aami shuiy'aa aachi| se kksser sjjaa raaj kksser mt| keTalA divaso vItI gayA che te kahevA ]i samartha nathI. mArI pUrvenI cetanA ane sAthe sAthe smRti pAchI pUirvanI jema] pharI AvI gaI che. huM najara phelAvI joyuM. je joyuM, tethI mahAre vismaya [Azcarya] adhika vadhI gayA. eka sArI rIte sajela oraDAmAM dudhanA pheNa jevI pathArImAM huM suto chuM, te oraDAnI sajaja rAjamahelanA eraDAnA jevI. | 'saaheb, gRh sbaaminiir aadeshe aamraa aapnaar pricryaar j niyukt| aapni ei s paan krun| ihaate aapnaar shriire shkti snycaar hibe|" sAheba, ghara ghaNI ANInA hukame amahuM ApanI sevA mATe nimAyelA chiIe. Apa A sarabata pIve, ethI ApanA zarIramAM zaktine saMcAra thaze. | e tirskaare aami htthilaam btte, kintu ek adbhut smsyaar mdhye pdd'ilaam| mne bhaabilaam yaahaar mukhe at srltaa, cokhe at krunnaa, haashye at prem, se et nisstthr ken ?" e tiraskAre huM haTha khare, paraMtu eka adabhUta samasyA[bhAMjagaDa]mAM po, manamAM vicAryuM ke jenA maheDhAmAM (bolavAmAM) ATalI saralatA, AMkhamAM ATalI karUNuM, hAsyamAM ATale prema, te ATalI nidhura [kaThAra] kema. | mrite aami prstut| aami e jiibne aajiibn ksstt bhaaegi kri y'aachi| ek muhurter jny ekttu sukh paaiy'aachilaam taahaar phl mRtyu| besh aami mRtyur ji prstut! maravA huM hAjara chuM. heM A jIvanamAM jIvana paryaMta dukheja bhogavyAM che. eka kSaNa bharane mATe jarAka sukha pAmyA hatA henuM phaLa maraNa? sAruM, huM mRtyune mATeja hAjara chuM. | aami aar si krite paarilaam naa| tkhni sei htle bsiy'aa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ diin bhaabe krjodd'e sei strii laaekke blilaam aapni yei hun,aar aamaay' sndehe raakhibe naa| blun aamaar priy'tmaar kon anisstt ghttimaache ki naa| huM have sahI zako nahi, teja vakhate te gharanI jamInamAM besI dIna bhAve hAtha joDI te strIne be, Apa je kAI ho. have mane saMdehamAM rAkhazo nahi; kahe mahArI priyatamAnuM kAMI aniSTa [azubha] thayuM che ke nahi. bibi, ei hRdy'er shaaennit aapnaake ekhni ditechi, aapni ihaa liy'aa saahaajaadiike uphaar din| se nirdoss ablaar yen kon anisstt hy'| bibi, A hadayanuM lehI Apane atyAre ja dai dauM chuM, Apa e ]i lai zAhajAdIne upahAra che. te nirdoSa abalAnuM jethI kAMI azubha na thAya. paache puliser updrb ghtte ei jy' adhik aadd'mbr naa kriy'aa jmidaarer caari jn braahmnn krmcaarii antibilmbe mRtdeh daah krite liy'aa gel| pAchaLa polIsane upadrava thAya eTalA mATe ghaNe ADaMbara na karanAM jamInadAranA cAra jaNa brAhmaNa nakara jaldI maDaduM bALavA laI gayA. anekkssnn cup kriy'aa thaakiy'aa ekjn khil, "bhaaire ek chilim taamaaker yaaegaadd' thaakile bdd' subidhaa hit| taadd'aataadd'i kichui aanaa hy' naai| ghaNA vakhata cupa karI rahIne eka jaNa bolyo "bhAI he ? eka calama tamAkuno upAya joigavAI] thatAM ghaNuM ThIka thatuM; utAvaLe kAMI paNa lahANuM 6. | praay' krosh dedd'ek pth giy'aa dekhil taahaar abshisstt dui snggii lnntthn haate phiriy'aa aasiteche| taahaaraa baastbikei taamaak khaaite giy'aachil, kaatther kon khbr jaane naa, tthaapi sNbaad dil gaach kaattiy'aa kaatth phaadd'aaiteche--anti bilmbe ronaa hibe| tkhn bidhu o bnmaalii www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 12 ) kuttiirer smst ghttnaa brnnnaa kril| nitaai ebN guru crnn abishbaas kriy'aa udd'aaiy'aa dil, ebN krtby tyaag kriy'aa aasaar jny apr dui jner prti atynt raag kriy'aa bistr bhsnaa krite laali| prAya: doDheka koza mArge jaI joyuM tenA bAkInA be sebatI lAlaTena hAthe hAthamAM lAlaTena laI pAchA AvI rahyA che. teo nizcayeja tamAku khAvA gayA hatA, lAkaDAnI kAMI vAta jANatA jotA to paNa samAcAra kahyA [3] jhADa kApI lAkaDAM cIrAya che, thoDI ja vAramAM ravAnA thaze. te vakhate vidhu temaja vanamAlIe jhuMpaDAnI badhI ghaTanA varNana karI; nitAI tathA gurU caraNe avizvAsa karI vAta uDAvI dIdhI (be nAnI) ane kartavya (kAna) choDI A vavA mATe bIjA beja upara atyaMta kRdha karI atyaMta Thapako devA lAgyA. tra-kaMgAla, se chil dridrer smbl, andher ysstti| te have dakvine AdhAra, AMdhaLAnI lAkaDI (AdhAra). shaishbe maatRhaaraa se taar maake jaanitei naa| ki duHkhii chil se, ektti khelaar snggii pr'yynt taar (taahaar) chil naa, naa ektti taai ki jana bAhya vayamAM mAtA vinAne te tenI mAne jANa ja nahe. ke dukhI hato te, ekAda ramavAne sAthI zuddhAMta tene hato nahi, nahi ekAda bhAI ke bahena. tbu se tthik duHkhii chil naa, kaarnn se taar duHkh anubhb krite paarit naa; skl abhaab puurnn krite taar sei budd'aae baap| te paNa te sArI rIte (atyaMta) dukhI hatuM nahi, kAraNa te tenuM duHkha anubhava karI zakato nahi; badhA abhAva purA karavA (mATe) tene te mude pitA hato). Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 24) baaper mt khaattiy'aa khaaoy'aait (oy'aa-aakhaan) maay'er mt buke jdd'aaiy'aa ghum paadd'aait, aar shishur mti haasy mukhr hiy'aa taar saathe kheliy'aa din kaattaait| bApanI jema mahenata laI khavarAvate, mAnI jema hRdaye dAbI uMdhADato, ane bALakanI jemaja hAsya pUrNa thaIne tenI sAthe ramI dIna vItAvate. se ykhn bujhite shikhite chil ei pRthibii khaali haasiy'aa kheliy'aa bedd'aaibaar jaay'gaa ny', ekhaane maathaar ghaam paay'e pheliy'aa dumuttho tnur yaaegaadd' krite hy';--ekhaane duHkh shaaek shy kriy'aa, maan apmaan agraah kriy'aa smmukher diirghtr kaaler prtikule bujhiy'aa baaNciy'aa thaaki te je samaye samajavA zIkhato hato (ka) A pRthvI khAli hasI ramIne bhaTakavAnI jagyA nathI, ahIM mAthAnI garamI page caDhAvI be muThI annanI jogavAI karavI paDe che. ahIM duHkha zoka sahana karIne, mAna apamAna grahaNa na karIne na samajIne) sAmenA lAMbA samayanI pratikule laDI bacI rahevuM 14. emn ekdine taahaar baapke pRthibii hite cliy'aa yaaibaab prey'aanaa aasil| bhu duHkh yaahaader, taahaaraa at shje gele se duHkh bhaaeg kribe ke? niy'tir ay'aacit krunaay' binaa cikisaay' bRddh saariy'aa utthil, kintu raaeg taar smaark cichu sbruup liy'aa gel taar ckssur jyoti ttuku| eve eka divase tenA bApane pRthivIthI cAlyA javAne paravAno AvyA. ghaNuM duHkha jeonuM, teo ATalI sahelAIe jatA te duHkha bhogave koNa? bhAgyanI vyAkhyA vinAnI karUNa vaDe vinA upAye vRddha nIrogI thaI gaye. paraMtu roga tenA pitAnI yAdagIrI svarUpa laI gayo te [buDhAnI AMkhanI jyoti maao. | bRddh aartsbre ddaakil-phkir baabaa ki upaay' hbe| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 14 ) vRddha dIna svare be -phakira beTA ze upAya thaze. upaay', aar upaay' ki, baaraae bsrer baalk bRddher haat dhriy'aa pthe baahir hil| upAya, bIjo upAya zo, bAra varasano bALaka vRddhanA hAtha pakaDI bahira nIkaLyo | shiirnn bkss pnyjr ruddh shbaase kaapiy'aa piy'aa utthit, ashN bednaay' byy' kNdiy'aa phelit; dulaal, aamaar maanik! eo aamaar kpaale tri ! jINuM vakSa (chAtI) piMjara raMdhAela zvAse atyaMta kAMpatuM, asahya pIDAe vRddha roI tai; dulAla, hArUM mANika, A paNa mahArA lalATa [bhAgya mAM hatuM (6)? | upbaas klisstt mukhe haasi aaniy'aa bRddher rukss maathaay' aadre haat bulaaite bulaaite phkir ekttu dhmker sbre blit, chi, chele maanuss tumi baaejhnaa| baap ksstt krei cheleke khaaoy'aay'| upavAse (khe) kaleza yukta hoThe hAsya lAvI vRddhanA rUkhA mAthAmAM Adara pUrvaka hAtha pheravatAM pheravata (sparza karatAM) kira jarAka joradAra avAje bolate, chi, nAnA bALaka (jema) hame rahamaje nahi? (je) bApa dukha veThIne ja putrane khavarAve. taader chaaett kuttiir diirghkaal asNskRt thaakiy'aa bhaanggiy'aa yaaite laagil| chaaett graam khaani ekdnndde sb ky'khaanaa baadd'ii ghuriy'aa aasaa yaay', ekhaane nity pett bhre naa, nity kehi dite caay' naa| aar dibei baa ki kriy'aa ? dridr plliir skleri ye ek absthaa, ekttu unish bish che. . teonI hAnI jhuMpaDI ghaNe vakhata sudhI] asudharela rahIne bhAgI javA lAgI. nehAnuM gama, eka AMTAmAM badhAM keTalAM dhara dhumI avAya, ahIM hamezAM peTa jarAya nahi, hamaNAM ja devA mahAya nahi, ane de paNa zuM karI (kevI www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 520 ) rIte? garIba gAmanA badhAMyanI je sarakhI avasthA (hAlata); kaIka ochI 7 maap.. niHshaay' duttite taaraa (taahaaraa) prsprer shaay' sbruup hiy'aa bhu ksstte bhu aashaay' shre giy'aachil| diirgh pther sudiirgh yaatraa bhu anaahaare bhu ashrujle smaapt hiy'aachil; kintu taahaader se ksstt absaade se aashaa mriicikaay', se anaahaase ashrujl aanaae bubhukssaa aar haahaakaare prinnt hil| niHsahAya bane teo eka bIjAnA sahAya svarUpa thaIne, ghaNuM duHkhe, ghaNI AzAe zaheramAM gayA hatA. lAMbA rastAnI lAMbI yAtrA (pravAsa) ghaNI bhUkhe, ghaNuM rUdane pUrNa thaI hatI, paraMtu teonuM te dukha viSAde, te AsAnAM jhAMjhavAe te bhUkha te azrujala adhika bhukha adhika hAhAkAramAM badalAi 2i. | ghaaett plliir kuttiire kuttiire yaahaa milit; bishaal ngriir praasaad maalaay' taahaar ekaant abhaab| hy't baa temni taahaader bhikssaabhaajn puurnn hit| konaae din baa beshii pryttne ek muttho beshii| kintu temn tRptite taahaader citt prsnn hit ki ? nahAnA gAmanA jhuMpaDe je maLatuM, vizAla nagarInAM mahelanI hAramAM tane bIlakula abhAva: kadAca tevI rIte [saMpUrNa] bhikSApAtra bharAtuM. koI divase athavA jhAjhuM bhamatAM eka muThI vadhAre (maLatuM), paraMtu tevI prakAranI tRptimAM teonuM citta prasanna thAya kema (kyAMthI). ekhaane ye mmtaar pribrte abjny, saantbnaar bdle rutt bikaar paaiy'aa mr'mm taahaader bhikt hiy'aa gel| ahIM je mamatAnA badalAmAM anAdara, sAttvanAne badale atyaMta dhikkAra pAmI marma (sthaLa) teonuM bhedAI gayuM. emni kriy'aa ktdin kaattil; prbl shiit daarunn griissm aar prly'ngkrii jhdd' brssaar maataal kaal khelenaa din guli liy'aa laaephaalaaphi k: www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 126 ) nite 2 cliy'aa gel raakhiy'aa gel saaraa pRthibiite taahaader anaabRt pdcihu guli, keh baa se sprshe srs sundr hiy'aa utthe, keh baa dlit mthit hiy'aa yaay'| evI rIte keTalAka divasa vItyA. atyaMta TADha, bhayaMkara unahALe ane pralaya kare tevI AMdhI (ane) varasAdane matavALA (mA) samaya (25) khelena (ramakaDuM) divaso laI kudate nAcate cAlyo gayo. rAkhI gaye sakala pRthvImAM tenAM na bhUMsAya tevAM pagalAM, keAI te paze sarasa suMdara thaI jAya, keAI athavA hata na thaI jAya. ek din ykhn dhniir duy'aare dhikRt baalk uplbdhi krite paari| se baalk ny'. purnnaangg kishaaer; et ay'tneo se blisstth krmtth sbaasthy sundr kaantimy',-se ken bhikssaa kriy'aa khaaibe ! aataaedr pritRptir j prer maarjit dhne se ken niHsngkoce haat paatibe? konkon adhikaare ? eka divasa jyAre (koI) gRhasthane bAraNe dhikkAra pAmela bALaka samajI sa (ke) te bALaka nathI puro yuvaka che. ATalA vinA prayatna paNa te baLavAna, kAma karI zake te, svAdhdhathI suMdara kAnti pUrNa (che)-te zA mATe bhikha mAgI khAze ? pitAnA peTa bharavA mATe bIjAnI mahenate kamAla dhanamAM te zAne saMkoca rahita hAtha nAkhaze ? zAne-kayA adhikAre ? | tkhn taahaar citt aabaaler abhyst krme nitaanti bimukh hiy'aa utthil| taahaar aagt yaubner nuungr', nuutn tej, nbtr kr'mmli, anaadr kssubdh kishor praanner phaake phaake uki maarite chil| se bhikssaa paatr pheliy'aa jiirnn bstre dRddh' ruup ktti smRddh kril| te vakhate tenuM citta bAlyavayanA abhyAsela karmathI asaMta vimukha thaI gayuM. tene Avela juvAnIne navo garva, navuM teja, atyaMta navIna karma (kAma) karavAnI IcchA, anAdara vaDe karI lebha pAmela juvAna prANanA chidra chidra (rage rage) DokIyAM mAravAM lAgyAM, teNe bhikSAnuM vAsaNa choDI, purANA lugaDe majabuta rIte keDa bAMdhI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 23) / bRddh khil-e paaglaami ken taaer baabaa ? tui ye aamaar maay'er tthaaio kedd'echis, aamaay' niHshaay' ekelaa phele kothaa yaabiy'e tui! o 4-e (kh) khaa (si) a2 t? (44n mn sthAna (janma sthAna) thI paNa kAryo che, ane sahAya vinA ekalo mukI kayAM naa-se phiribe naa,-phirite paaribe naa tbe shaarpl yemn taar apuurnnaangg shaabkke mukhe kriy'aa deshaantre cliy'aa yaay', seo temni atymRt shjei ei bhaar bhn kribe;- taahaake kaaj kritei hibe, emer binimy'ei se khaady grhnn kribe? et din dbaare dbaare phiriy'aa ye byrth shr'm kritechil, taahaa bRthaay' naa pheliy'aa drdiike taar bhikssaadaaner muuly sbruup dibe| se ky'laar khnite kaaj lil| saaraa diner aklaant cessttaay' ye ky'tti py'saa paait, taahaatei sbcchnde taahaader din cliy'aa yaait| nAte pharaze nahi,-pharI zakaze nahi, te paNa vAdha jevI rIte tenA -hAnA bALakane mAtrAmAM laI bIja pradezamAM cAlyo jAya, te pote paNa tevI rIte ghaNI sahelAIthI e bhAra vahana karaze;-to paNa tene kAma karavuM ja paDaze, mahenatane badalAmAMja te khAdya (anAdi) grahaNa karaze. ATalA divasa bAraNe bAraNe (uMbare uMbare) pharI je phogaTane zrama karato hato, tene vyartha na karatAM daradIne tenAbhikSA dAnanA mU9ya svarUpa deze, teNe koyalAnI khANamAM kAma lIdhuM. AkhA divasanuM udvega rahita udyame (te) je keTalAka paisA pAmata (mn) 7 273- 7maanaa biet fnnii pnt. | prti prbhaatei phkirer ay'tu bist kesh raashir mdhye shiirnn angguli guli snycaaln krite krite, ekttaa diirghshbaaser shit smst maun aashiirbaad caaliy'aa, putrke bidaay' diy'aa sthbir bRddh saaraa din taar kuttirer dbaar khaanite niirbe bsiy'aa thaake| sndhyaa ykhn aakaashe taar Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 720 ) kaalaae aaNcler chaay'aa chdd'aaiy'aa, dhrnniir aaant kr'mm snggiite ektti khaas ptner shesse biraamer yti aaniy'aa dey', tkhn se taahaar jyoti hiin ckss taarkaar upr jyoti mnnddler abhaar bujhiy'aa gRhdiip paani jblibaar prtyaashaay' klpit bksse ukrnn hiy'aa thaake| roja hANamAM phakiranA oLyA vinAnA vALanA gucchAmAM rUkhAM agaLAMo pheravatAM pheravatAM eka lAMbA svAsa sAthe samagra mAna-vinA bole) AzIrvAda daI, putrane vidAya karI vRddha hamezAM tenA jhuMpaDAnA bAraNAmAM cupa besI raheto. saMdhyA je vakhate AkAzamAM tenA (pitAnA) vastranI chAyA bichAvIne pRthvInA thAkyA vinAnA karma saMgItamAM ekasvAsa patanane aMte virAmanI yati (iti) lAvI de, te vakhate te tenI tirahita akhanI kanInikA upara ti (taja) maMDalane abhAva jANI gharane dIvo pragaTAvavAnI AzAe bin 4 (d) 4aan 5 [dr] naa. | ekdin,--se din brssaar ghn ghttaay' aakaash dhusr chil, emn ek dine rugn bRddh taar shktihiin deher bhaar praannaant prishrme meru kendre sthir raakhiy'aa temni bhaabe duy'aare bsiy'aa chil| prti muhurte yen udbeg cnycl pd shbd shunite paaiy'aa aapnaake atndr raakhibaar cessttaay' sckit hite chil| eka divasa,te divase varasAdanA ghaTATope AkAza vyApta hatuM, evA eka divase pIDita vRddha tenA pitAnA) zakti zUnya dehane bhAra prANAnta (atyaMta) mahenate merU danDa para sthira rAkhI tevA vicAre bAraNAmAM beThe hato. pratikSaNe jANe ugathI caMcala pagalAMne zabda sAMbhaLI potAne pramAda rahita rAkhavA mATenI ceSTA (uvAga)e camakI jatuM hatuM. ykhn se klpnaay' taar kmpit osstthe mehmy' tny'er emaaettpt llaatter sukhsprsh anubhb krite chil, tkhn baahire shsaaekhit kolaahler mdhye bhy' byaakul kaahaar sbr taar skl sbpn bhaanggiy'aa diy'aa ekttaa nidaarunn bibhiissikaay' taahaake jdd' muddh' baanaaiy'aa dil| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 129 ) je vakhate te kalpanA vaDe (tenA pitAnA) kAMpatA heThe sneha pUrNa putranA parizramathI tapela lalATane sukha sparza anubhava karato hato. tene bAhara akasmAta uddhavela kelAhalamAMnA bhayathI vyAkula koInA svare tenuM badhuM svapna (taraMgo) bhAMgI daI eka bhayaMkara bhaye tene jaDa mUDha banAvI dIdho. ke blil-bissaakt gyaase nuutn naalaa bhriy'aa giy'aa asaabdhaan ky'tti chaaekr mjurer praann nsstt hiy'aache| kAI bolya-jherI gesa vaDe navI suraMga bharI jaI asAvadhAna keTalAka majuranA bALakone prANa nAza thayo che. bRddh ekbaar aartsbre ddaakil, phkir baabaa ? vRddha ekavAra dInasvare bolyo, phakira beTA ? phkir ykhn jntaa ttheliy'aa bhuulunntthit bRddher laaelit mstk sy'tne bksse tuliy'aa lil, bRddh tkhn haasikaannaar pr paabe| phakIre jyAre jana samUhane alaga karI jamInamAM ALoTatA vRddhanA caMcaLa mastakane yatna sahita chAtIe laI lIdhuM; vRddha tyAre harSa rUdanane pele pAre (arthAta saMsAra choDI cAlyA gaye). | duHsh bednaay' unmaad asthir yubk aapnaar hRd pinndd chidd'iy'aa upaaddiy'aa phelite caahe;-emn shaaecniiy' mtyu ? ektti saantbnaar kthaa blibaar, ek muhuurt sebaa kribaar absr milil naa! taahaari aashaay' prtiikssymaann pitaa ye taahaari jy' cliy'aa gel, sneher bednaay' ryaakl| hiy'aa skl sneher bndhn chidd'iy'aa diy'aa gel ? atyaMta pIDAe unmAda caMcaLa yuvaka potAnuM hRdaya chedI (phADI) uThAvI pheMkavA Iche, evuM zocanIya maraNa ? jarAya sAtvanAnI vAta kahevA, eka kSaNa sevA karavA samaya maLyo nahi. tenI AzAe vATa jotA pitA je tene ja mATe cAlyo gayo; snehanI pIDAe vyAkuLa thaI badhA snehanA baMdhana chedI (DI) daI (cAlyo gayo. aar taar ki aache pRthibiite ? kaar j, kaar haasi mukh dekhi Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 130 ) baar jny se kssudhaar anu liy'aa byaakul drut pde nity sndhyaay' kuttre prati ? anya tenuM keNu che pRthivI para ? kone mATe,kenuM hAsya pUrNa mukha jevA mATe te bhukhane mATenuM anna laI vyAkuLa (te) jadI pagale hamezAM sAruM kuTIra tarapha chuTaze (Avaze). keh naai taar, konaae kichu naai; konaae kichur pry'aaejno naai| nijer praanner ki emn drkaar ? dshjn drshker mmtaa- aashaa aashbaas aar saantbnaar anuraaedhe taahaake aaraae (aaro) paagl kriy'aa tulil| ki caay' ihaaraa ? ihaader mt taahaar ki aaache ye taahaa dekhiy'aa se aapn cittke prbaaedh dibe? koI nathI tenuM, koI paNa prakAranuM kAMI nathI. koI paNa hevAnuM prayajana paNa nathI. pitAnA prANanI zuM evI darakAra ? daza jaNa dekhavA vALAonI mamatA rahita AzA, AzvAsana ane sAMtvanAnI sI pArase tene adhika gAMDo karI nAkhyA. zuM cAle che eo; eonI jema tene koNa che, je te dekhIne pitAnA cittane prabodha de simajAve. | ashrutaar buker aagune shukaaiy'aa giy'aache, cokhe shudhu taar rktim sei shussk aarktim cokhe se paagler mt anirdsstt paad kssepe raastaay' phirite laagil| AMsu tenI chAtI (hRdaya) nI Age sukAI gayAM che. AMkhamAja kevaLa tenI lAlAza; te sukI AchI lAla AMkhe te pAgala (gAMDA)nI jema avicArita pagale rastAmAM pharavA lAgyo. | ekttaa krunn aartnaade taahaar cintaa srot baa cintaa bihiin citter bipul biplb ek nimesse khaamiy'aa gel| dhuli dhuusritaa ai unmaadinii naariir kaatr ciikaare bujhi paassaanno phaattiy'aa yaay' ? eka karUNa dIna zabda (rUdane) tene ciMtAta (paraMparA) vA ciMtA rahita mananuM atyaMta taphAna (caMcaLatA) eka kSaNamAtramAM rokAI gayuM. dhULathI vyApta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 15 ) e unmAdinI (gaDA jevI thaI gaela) strInI bhayAnaka rADe jANe paththara paNa phATI jAya? phkirke smmukhe dekhiy'aa rmnnii aachaadd'iy'aa pdd'il; baabaa, taaer mnggei't se kaaje giy'aachil| ene (aaniy'aa) de aamaar aacler saaenaa aamaar kaanggaaler dhn ene de, aamaay' baabaa ? aamaar ye aar keu sei [naai]| aami ye bdd' kaanggaal re bdd' kaanggaal ? phakirane sAme joI ramaNa pachADa khAI paDI,-bAvA, hArI sAthe to te (mahAro putra) kAme gayo hato. lAvI de mahArA AMcaLanuM (gAThanuM) senuM (ati priya putra), mahArUM kaMgAlanuM dhana (sarvasva) lAvI de, mahane bAva; mahArUM (2) je bIjuM koI nathI, huM je ghaNI garIba chuiM] re ghaNI garIba? ki bhiissnn dRshy phkirer cokher saamne punraay' jaagiy'aa utthil| haay' ei bidhbaar nidhi ye taahaari cokher saamne bisser jbaalaay' chttptt krite praann haaraaiy'aache| aar se ati tprtaay' aapnaake rkssaa kriy'aa pr muhuurtei sei anushaaecnaay' anutpt hiy'aao ashaay' baaper jny ye se kthaa bhaabibaari absr paay' naai| kintu taahri baaNcaa anaabshyk, praanner binimy'e ydi ei ashaay' naariir srbsb dhn rkssaa paait! kevuM bhayaMkara dazya phakira (aMdha putra)nI AMkhane sahAme pharIthI prakaTa thaI AvyuM. hAya e vidhavAnA khajAnAe je tenA phikIranA ja AMkhanI hAme viSanI javALAe chaTaphaTa karatAM [ taraphaDIyA daI] prANa gumAvyA che. ane te te pote phakIra) atyaMta tvarAe pitAne bacAvI bIjI kSaNamAMja te pascAttApe (zake) tapta thaine paNa asahAya pitAne mATe te vAta yAda karavAne ja samaya pAme nahi. paraMtu tenuM (pitAnuM) bacavuM (bApa marI javAthI) nakAmuM thayuM che, tenA nakAmA prANanA badalAmAM je nirAdhAra strInuM sarvasva dhana [putra] bacAvata? duHkhinii bidhbaa kaadite chil, baabaare, tui ye naa khey'e (khaaiy'aa) kaaje giy'aachili! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 42 ) dukhinI vidhavA retI hatI,bAvA re tuMja je khAdhA vinA kAme gayo 6n|! muhuurte phkirer mne pdd'il, eye niHsmbl, nirnn,-ey'e nirupaay'? jaanu paatiy'aa ashru aaplut knntthe phkir ddaakil; maa se giy'eche, aar phirbe naa, aay' maa aay' aamaar kaanggaaler ghre aay' ? kSaNa vAramAM kakiranA manamAM thayuM-Avya nirAdhAra, niranna, Avya nirUpAya? DhIMcaNIe thaI AMsu bharyuM gaLe phakira bolyo mA te game che; have pharaze [pAcho Avaze nahi, Avya mA Avya mahArA garIbanA gharamAM Avya. meher jy'| | prthm pricched| , aar ekttu (thaaoH) maaNs naao [u], maaNs khaaoy'aa bhaal [saapt -n2]-bl baadd'e (8 / o-2) bliy'aa prbhaater. shbshur (laa2) maaNser baatti (28) nijer haater o paater khub niktt ttaaniy'aa lil [7daan4/ okh sn emn e, yaa 'khaa ] / | prbhaat biny' nmrsbre ghaadd' nt kriy'aa blil aamraa pllii baasii (maapt nmaann saaNs, 15 maas) maaNser bdd' pry'aasii naai-brN dudh-ghi-ttaari pksspaatii [4 din saa2 aas]. | naa, he, (no i) taaemraa chele maanuss tthik baaejh naa (om s52 gugaael (4 mnn no)-maaNse haadd' shkt o maaettaa hy' (maam oa mdhgun sn lo aakh) ghi dudh kebl medh (22) bRddhi kre, alp by'se shithilaangg kriy'aa phele (4aan o 2m naa - n ). | ei smshtru tthaakuraannii (4) prbhaater paater (90) niktt www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (74 ) ekttaa prkaanndd paatr pripurnn ghn dugdh raakhiy'aa gelen| se 4/ aag bharela kaDhela dudha rAkhI gayA]. et (saa) dudh ki khaaite paarib bliy'aa se [prbhaat ] dhiire dhiire paatrtti ttaaniy'aa lil| | dbitiiy' pricched| prbhaater shbshur praann kRssnn cttttopaadhyaay' klikaataar ekjn smraant (1atngn-2) bdd' loek taahaar arth o aishbr'yy| gaadd'i ghaaedd'aa caakr baakr (12 saa12] saaj srnyjaamer [maann miinaa] t tulnaa naai| praann kRssnner khub bdd' bybsaa [ 2] / sutraaN et aishbry atishy'e taahaar ahngkaar naa hiy'aa yaay' naa (wee vil Gn soaa yth binaa 24 no)| praann kRssnner lkssmiir shrii (ta), thaakileo esthle kichu bytikrm ghttiy'aache (og ug) / taahaar kthaa guli saadhaarnntH atynt krksh taahaar aatmbishbaasttaa [naanaan 7i27] bdd' beshii| andh bishbaaser (g' sb) upr nirbhr kriy'aa [42 2] se ye kon siddhaante upniit hibe taahaa prkRtprstaabe (12n thaan) anyaay' hileo taahaar bibecnaay' nyaay' snggt| ussaa ei bishisstt ( bin) niir ekmaatr duhitaa| ussaa bdd' maanu. sser knyaa hileo shaant sushiil, mdhur bhaassinnii--bnsptir sht saundry aishbryer bhitr pth haaraa kssudr ltikaar (en24nin sn im| sue & red7e & ) ussaa ei bRh sNsaare taar (praann kRssnne) ablmbn; jnkke (bhinn) sneh paashe aabddh kriy'aa ye shaaebhaa o saundry bikshit kriy'aache taahaar knnaamaatr [sN8 maa] bujhi praann kRssnner bipul dhnrtn raajir mdhye chil naa| knyaa bsl pitaa, ussaake praann apekssaa sneh o ytn krit [saath khnnddu s7i4 1 aasn]| taahaar ahngkaar o uddht prkRti kothaao nt naa hileo uyaar aklngk baalikaa-baal hRdy'er niktt praajy' Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 38 ) maanit| trunn arunner (sunaa] prthm kirnn o lhriir mt se ykhn koml kci [saan im] adhr pllbe [maa ykhi] haasy sudhaar trngg tuliy'aa-baabaa [dhin] bliy'aa chuttiy'aa aasit (4) saanii) tkhn ahngkaarii uddht prkRti praannkRssnn, shishu baalker daay' se sneher sNghaate [4] aatmhaaraa hiy'aa (aalaan mus) praajy'e sukheri sprsh anubhb krit| se anek cessttaay' sntaaess gur nibaasii guru prsnu bndyopaadhyaay'er putr prbhaat kumaarer shit ussaar bibaah dil (binaa 1mt)| prbhaat tkhn klikaataay' maatraa baase (aust o maa) thaakiy'aa em, e, pdd'iteche| prbhaat critrbaan (yaa) yubk| se dhniir sntaan ny' sty, tthaapi aatm smmaan-baaedh taahaar unnt critrke aaro smujjbl kriy'aa chil| se bhikssaa bRttike (28 din) ghRnnaar cksse (2) dekhit| prbhaater pitaa mdhybitt (maa) absthaar laaek| bilaasitaar [a4/ saam] shit taahaader bdd' aalaap pricy' ( 4) naai| kintu putr prbhaater bidyaa o khyaati, ei dhniir sNsaarer mdhye kuttumbi taar pth anbessnn kriy'aa lil| taahaa bhaal ki maa srl prkRti niriih guru prsnu, ussaar nissklngk sundr mukhkhaani dekhiy'aa bicaar krite bismt hil| putrer bhbissyke ei dhniir aatmiiy'taar smbndh kriy'aa dil| | tRtiiy' pricched| ' em, e, priikssaa hiy'aa giy'aache| prbhaater shyaalk [a] prkaash cndr ek shnibaare judd'ii cdd'iy'aa taahaar baasaay' aasiy'aa thiy'ettaar dekhite yaaibaar jy' bishess anuraaedh (saa) kril| prbhaat shriir bhaal ny'| bliy'aa kaattaaite cessttaa paail| kaarnn prkaasher critr bhaal ny' taahaar shit thiy'ettaare giy'aa prbhaatke ekbaar bdd' bidd'mbit hite hiy'aa| chil| prkaash o taahaar duibndh, se raatrite md (3) khaaiy'aa atynt a. bhdrtaa kriy'aachil| lekhaa pdd'aa naa khikhile dhniir sntaaner ye smst doss www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 3 ) aasiy'aa juttiy'aa thaake prkaasher critre se sb guli puurnn maatraay' (8s 9) pkaash paaiy'aachil| pr'kaash yaaibaar smy' blil "tbe tumi yaabe " / prbhaat blil, naa| prkaash blil ken (m)? prbhaa bllaam, t shriir bhaal ny'| ny'! taa aasl kthaa tumi aamaader sngge gele maatti hy'e yaabe| maatti naa hy'e yaaoy'aai baaedh kri taaemaader bhgniir pksse mnggl| yaak bhaai esb kthaa| maa, taaemaake aamaader baadd'ii aaji raatrite nimntrnn krechen-yen taate aar asmmt ho naa [y n ] / tbe thiy'ettaare yete anuraaedh krchille ken? saakaar chedd'e ki naa bhaai niraakaar bhjnaay' niy'e maar chille| (yaa on) taaemaader cenaa bhaar'! | ydi jeraa ( 22) kr tbe cllaam| taaemraa hle bidbaan buddhimaan kthaa kite (gni) aashngkaa hy'| maa, bllen prbhaatke sngge kre (kriy'aa) sndhyaar smy' baadd'ii aanbe (aanibe),yen bilmb kre| (kr'ionaa)taai mne bhaabilaam tumi ydi snggii ho t aamaar ssngge kaashii baas hy', adhik raatri hileo kaiphiy'ter hst hite nistaar paaib| taar pr prkaashcndr guher mejer upr hst sthit haadd'er chdd'itti tin kaar' kiy' bidaay' caahiy'aa [aathi & slid maa pthaar' 4/ 2sh maa] blil, tbe [n] nishcy'ei yeo bhaai, aamaar ekttu bishess drkaar aache nile (naa hle) sngge krei (kriy'aai) niy'e yetaam [yaaitaam]| | cturth pricched| shbshur jaamtaa (smaapt) bsiy'aachen| naanaa ruup kthaaepkthn (n. al) hiteche| priikssaa kemn (8) hil se smbndheo dui ekttaa prshn utthil (s m s ythaa.)| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 3 ) ebaar chuttite ki deshe yaaibe ? prbhaat blile aajnye (3) yaaib bliy'aat mnsth kriy'aachi--anek din deshe yaai naai| | ekhaane chutti kaattaaile besh bhaal khaakite, paadd'aa gaaNy'er (gm4aasaani) jl baayu maaettei ( kaa) bhaal ny'| | aamaader graamer sbaasthy jl baayu khub bhaal| klikaataa apekssaa , shudhu (70) bhaal taa ney', anek gunne tulnaa hy' naa| [ gupt nn sr's aar' no].| | ekthaa shuniy'aa praannkRssnn haasy sNbrnn krite paaril naa(i| ekh| no)| se haahaa kriy'aa haasiy'aa utthil, haasir sbre ekttu yen bidrup (4ced) mishrit chil--prbhaat bickssnn sutraaN haasyer mrm taahaar bujhite baakii rhil naa| shshur guru jn ( / ele-maash) pujniiy' dhnii ateb prtibaad (14 saa4/ emn 7d okhaa) kribaar sht uttejnaa stbeo se sNy't hil| (e aussn o 3n khnnddu o budh 2t.) tbe ki naa, klikaataay' thaakile aahaaraadi (paapn esi) bhaal hy'| ei daarunn prishrme taaemaar shriir bhgn (kh)hiy'aache, khaaoy'aa daaoy'aa prti (paann4/ paam) ekttu [thaa] lkssy raakhaa caai| sbaasthyer prti dusstti [n] thaak| bishess pry'aaejn| | chaatraabaase yt dur {2&4/] smbhb, taahaa hy', kintu taar beshii [ 4 ] bideshe bdd' prtyaashaa| [ smd saa] kraa yaay' naa ( 22 yaa no] baadd'iir ytn aadr prbaase kothaay' paaibe blun ? ( 27 mn mn 2 snaakm 1i baashaar, saao). ken, tumi ek kaaj (m) kr naa (2) prti din (my') aamaar ekhaane aasibe yt paar [sn khaai no-skhno]bhaaejn kribe, ekhaane't aahaarer kon ruup ( 1829) abhaab baa asubidhaa hibe| / taaemaar baasaattaa bujhi ekttu dur naa ? (thaa 24) taa besh ttraame Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 543 ) kriy'aa (1m 42) aasibe| desher cey'e khub sbaasthyer unnti hibe| diza-gharanI apekSAe khuba sArI rIte svAthyanI vRddhi thaze.] kthaa guli ye ahngkaar ruup aabrnne aacchaadit chil prbhaat taahaa besh bujhite paaril| [44/ aar ai soaa 275ith 5'4aas naa sld d at ( mt a4] / ekhaane desher cey'e bhaal aahaar hibe| prtidin aamaar ekhaane aasibe, yt paar bhaaejn kribe ken? [9] aamraa dridr ? tumi smbhraant dhnii taai ekthaa baaeliy'aa sprdhaa kritech-naa| jaamaataar prti prgaaddh' [ 25] sneh o anuraag bshtHi bethii] blitech ? sneher sbr baa anuraager lkssnn ki ei prkaar (Wi) ? se ebissy'e yti bhaabil (24 72) taahaar hRdy'e apmaaner tiibr (4) jbaalaa taahaake tti adhiir o asthir kriy'aa tulil| mne hil-bdd' maanuss [ 2] ttaakaa dite paare sneh dite paare naa--aadr ytn krite jaane naa| pr'bhaat se din aar maaettei ( 2aan) aahaar krite paaril naa aahaar'yy saamgrii taahaar ny'ne pther dhuli knn [ 22dlaa skul ] apekssaa hiin bliy'aa prtiiy'maan hil [ at] / gRher shaaebhaa saundr'yy jhaadd' lnntthn [ 42-si] aishbr'y bibhb skl guli yen mne hil taahaar pti upekssaa ( 2) krunn dRsstti nikssep kriy'aa haasiteche| se abykt ( 28) tiibr haasyer uphaas yen jbaalaamy' sht jihb yu [l] pbhaatke skldik hite [ pdh 528thaa] aakrmnn kriteche / sNngkoc, sNngkiirnntaa nisphl dRsstti [ ni] taahaake taahaar nijer nikttei ashaaebhn kriy'aa dhril| icchaa hil se [ aan-] sei muhuurti shshur gRh tyaag kriy'aa yaay'; kintu bhaabil settaa krile yen se (shbshur) nijeke prbhaatke bishess kriy'aa dhraa dibe se anek ksstte aapnaake saamlaaiy'aa lil| ghnghaaer meghaacchnn maathaa em] andhkaar aakaash yen [l]] shaantbaayu prbaahe pbisskaar [4] murti Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | ( 33 ) dhaarnn kril| krtbyer ktthin shRngkhl [n] yen taahaake baadhiy'aa phelil| blil baadd'iir [ bnaanii enaa] apekssaa ytn pRthibiir ye kaathaao [ suits vg s ] hy' naa pitaar sneh o ytn--maar an [ mn o 29 / ] jnniir aadr debtaar aashiirbaad apekssaa bdd' [8] / aamaader shaanti, aannd plliigraamer abicchin sneh bndhener bhitr [ amArI zAnti, Anada-gAmaDAonA gADha sneha bandhananI aMdara ] jnniir ytn snycit shaak [27] anuer bhitr| ebaar praann kRssnn baabu kon uttr kril naa| nirb (44) hiy'aa rhil| taahaar ddr [lm] kunycit [] hil| ny'n prjjlit hiy'aa utthil| adhr yugl (sn 4 / 4) alp kNpite laagil| hst kichu asNy't [ &itha ] hil, paater [ khaap-khaamg ] upr gelaastti ulttaaiy'aa pdd'il (kh4/ @ / e / ) / krr srp yemn baadhaa [bi.] paaiy'aa raaess kssubdh [ th guli] hiy'aa phaas 2 krite thaake-- ahngkaarii, aishbryshaalii paannkRssnn krodhe duikhaani [ smq4/ ] hiy'aa phuliy'aa utthit| kintu duhitaar (osiinaa) mukher dike caahiy'aa se din aatm sNbrnn kril ( 24 mnn4/ ) / taadd'aataadd'i utthiy'aa nij prkosstthe [ s24aam ] giy'aa prbesh kril| pubhaat kumaar sei raatrite skler ajnyaat saare (88thaa-naamaan|) shbshur gRh tyaag kril| ykhn anusndhaan kriy'aa jaamaataake khuNjiy'aa paaoy'aa gelo naa, tkhn punni kRssnn baabu gRh hite baahir hiy'aa blil, se baasaay' giy'aache, aamaake bliy'aa giy'aache| | pnycm pricched| taarpr ( snaab smaas) dui bsr kaattiy'aa giy'aache se ei n4/ saa]| pbhaat em, e, o okaalti (78an) paas kriy'aache| ekhno praakttis suru kre naai, kothaay' yaaibe taahaao aaj prynt nirdhaarnn krite paare naai| dpii, [] ahngkaarii dhnii punnkRssnn sei Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 3 ) prynt jaamaataar kon sNbaad (4 kh 142 sp2) raakhe naai mne mne bhaabile-kothaay' yaaibe () ? taahaake't kichu krite hibe| tkhn nijei aasiy'aa upsthit (o|g2) hibe| taake klikaataay' ke cene [ maaes ], amn paas kraa chele ddher aache [maa aa i ii m| 4aakh ] / arthi sb bybsaay'er mul [dhng adh| aa24 maan 224] sei arther anaattn abhaab) ykhn skl dik hite taake [taahaake aacchnn kriy'aa tulibe (nn ) tkhn dekhib taar (taahaar) grbit jnyaane kt ttuku (24)aatmsmmaan| bhaabite bhaabite se adhrer upr adhr caapiy'aa dhril o dte dnt pishiy'aa ( 5id Aii) blil, ke taaeke (taaemaake caay', ke taaemri bNsh mryaadaa dekhiy'aa taaeke knyaa prdaan kriy'aachil! yaahaa kriy'aachi shudhu taaer bidyaa dekhiy'aa, tui kinaa (3nn n) sei tinttaa (pg-va) paash kraa bidyaa liy'aa ahngkaare maattite paa phelili naa (maamaa es imaan]| aamaake tucch mne krili [22] / bhaabili aami taaeke anuny' kriy'aa (mnaa) ddaakiy'aa aanib [a ennii], se cintaa (nn-bekhaa) pbhaat ? taaer sbpn ? paann kRssnner jiibit thaakite, taahaa hibe naa| emn smy' ussaar maa aasiy'aa blil, prbhaater kon khbr pele ki (es aa-aa ) ? | aaj aaphise (5m) ek khaanaa citthi pey'echi [paaiy'aachi]| se bhaal aache; ekhn yaao-bdd' maathaa dhreche (aay'u 564)-baahire yaab| ki likheche ( ) ? beshii kichu ny' shudhu bhaal aache| kbe [] aasbe taa kichu ble naai ? taaemaader pry'aaejn hy', paay'e dhre khi khl-vj ] aante (aanite) paar-taar aamaar bishess drkaar naai| taai o sb kthaa kichu lekhe naai (th m s khaan g2t* e nkh)| aar bkionaa (8ii no) bdd' maathaa dhreche-paann kRssnn www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 780 ) taadd'aataadd'i baattiir baahir hiy'aa gel [5] 2n paao naa ] uyaar jnnii anycle (7277 43) ny'naa muchil [ss| okhi]. | ussaa aasiy'aa ddaakil, "maa baabaa [[n] emn smy' shshbynte (aa en 9m anaars) kothaay' gel? | ekttu haaoy'aa khete [th| o4/ aa]| cl aamraa chaade (saa. m) yaai, bdd' grm ny' ussaa, naa maa,aaj't tt griissm ny' (paaln nN 32 nthii). ussaar jnniir maathaar bhitr tkhn aagu [saa] jblitechil| srlaa ussaa taar kichui baaedh hy' bujhil naa| | sssstth pricched| aaro (aar) dui bsr atibaahit hil [qui] / ussaa ekhn yaubner pripuurnn kule (2) aasiy'aa daaNdd'aaiy'aache| taar saundry brssaa kaaler kul plaabinii tttiniir mt [2n laalbaann maadh] taar srbaangge uchliy'aa pdd'iy'aache-shishir-snaat prbhaat kusumer mt [49thaa *aas saan smthnaa 2/ gm] mukh khaani laabnnye cl ddhl krileo brssaar jl knnaa se ny'n konne snycit hiy'aache| kaumudii plaabit jyo snaar mt ye adhr pllbe haasir baa [76-22] bhaasiy'aa yaait, bissaa dcchaay'aay' taahaa mlin hiy'aache| praann kRssnn baabu ptniir krndn o anuraaeg [ssb-27] sb bujhiten| ek maatr praannaadhikaa [maathaa kh saao] kaar duHkhe mne mne mrmaaht hiten| aagney' giri [rthaa| 4 an] yemn nij antrnihit [khdaam 26] agnite dgdh hileo taar prtikaar krite paare naa--tinio [paan kRssnno] ekssetre 24 temni kon upaay' udbhaabn kriten naa| | ei smy' prbhaater pitaa kaar'yaaplksse [9] klikaataa aagmn kril| nibiraaedhii (i! 2ngin) braahmnn mne kril baibaahiker (7 ) shit dekhaa kriy'aa [mlii] bdhu maataar [agnn maan] sNbaad Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 28 ) miy'aa2] liy'aa yaaibe| kaarnn pbhaater pisii maataa bliy'aachil yen gaaepne ( g a) baibaahikke bujhaaiy'aa sujhaaiy'aa yaay' [lml baath], taay' [mth] becaarii ( 2) aaj praann kRssnner dbaarer niktt giy'aa daadd'aail| paay'e plliigraamer riiti anuy'aay'ii ctti jutaa, (kh) aamaann 2d mm 22 lsi) smst crnn'ttaa [saap| 7) jutaar mdhye sthaan sngkulaan krite paare naa (lm 2yaan mnii 4 no)--sutraaN [pd ] paay'er phaattaa aNsh ttuku [khaan4/ 194/ aa] saadhaarnner dRsstti aakrssnn krite chil, (n samuhanI najara kheMcI letA hatA. yAne jana samuhanI najare te phATelA thii| gn4/ on)| gaatre maaettaa muur'ttii piraann (2i maa l -- ') taar upr addh my'laa caadr (bn oi sb m4/ maa baa thl)| srbaapekssaa ullekh yaaegy gaurb sphiit mstker shikhaattii (s| 4n o5is baa yaa 4/4/27 22maan ano maathn 4/eel-enaa gunyj)| taahaake bhikssuk braahmnn bhaabiy'aa dbaarbaan aabi mulaakaat hogaa nehi" bliy'aa prtyaakhyaan krite pry'aas kril, (nn lisaa| vicArI daravAne "A vakhate mulAkAta-maLavuM thaze nahi." kahI niSedha karavA o ausst); tkhn pkaashcndr duijn bndhur shit baahire yaaiteche| braahmnn prkaashke dui tin baar maatr dekhiy'aa chil, sutraaN taar (taahaar) besh smrnn chil (nn 9 haan saajsn) blilen p kaash aami sntoss pur hite esechi (aasiy'aachi) taaemaader kushl ? pkaash abjnyaa bhre ekbaar ny'n phelaaiy'aa dekhil (saay' naai 72 saap n3 4 d4) / ekjn bndh, (sip) blil, whos the devil?-baaedh hy' kon dridr braahmnn baabaar (no) kaache saahaayy bhikssaa (kaa maakh) krte eseche (aasiy'aache)? bliy'aa cliy'aa gel| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 542 ) becaarii guru pusner se yaatraa putr bdhur [pd anaa] mukh drshn adRsstte ghttil naa| bhu ksstte ekjn jhiyer niktt [2] aamth] bdhur kushl sNbaad sNgrh kril / dhnbaan baibaahiker duy'aar [42] hite htaash-hRdy'e [ne22-55] bhgn mnaaerthe srl prkRti guru psnn deshe phiriy'aa aasil| bhgnii (sn) aasiy'aa ullaase aahlaade klikaataa ptyaagt (p aa7) bhraataake jijnyaasaa kril| | daadaa! (saa) baumaa (7752722) kemn aache ? kbe aabaar din sthir kre el (1ui ekhn| 54 nikh 42 laakh)| | guru psnn se kthaar kon uttr khuNjiy'aa paail naa (saa a49 n)| stybaadii braahmnn praann thaakite mithyaa blite jaanenaa; sut taar mr'mmsthaan bhed kriy'aa ny'ne ashru dekhaa dil| se bhgniir mukher puti nirbaak hiy'aa caahiy'aa hhil ( 242) / | ki bau maa bhaal nei (nrth) ? kon asukh bisukh kreche (kriy'aache baumaar baap maa bhaal aache t daadaa ? shunlaam taaraa 'taahaar bhaal aache| shunle ki blch (blitech) daadaa ? (airs', 'saa| bl dekhe elum (aasilaam)| | ekjn jhiy'er mukhe khpr (sH) niy'e esechi (aasiy'aachi) (44 saa| 4), taader baadd'ii ddhukte paai naa (7 1274/ mkh yaa no) prkaasher sngge dekhaa hlaae (hil) se-o. aamaake cinte paarle naa ( 24 / no)-draaey'aan gulo (27n| prkhyaat saap)| paasher ( mnaa) ghre pbhaat pdd'ite chil| se pitaar shess ky'ektti kthaa shunite paaiy'aa gRher baahire aasil| pkaashke dekhiy'| bRddh yen ekttu itsttH kril (7r 27 naa)-paache putr e skl kthaa shuniy'aa bednaa paay'| baal, kaajttaa baaedh hy' bhaal hy' naai| doss smpuurnn aamaar| ken Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 583 ) / sekhaane yete (yaaite nissedh kre dii naai (maatth 47 24 pr'aa naa naa)| | taahlet apmaanit hte (hite) hte (hite) naa, (1m adi shaanen o 40 n)| taaraa bdd' loek-aamraa dridr| aamaader bhaal mnder taader ki yaay' aase (smaa| 2 / naathaa-4 : // 1aaoN g 2 7) ? guru psnn sthir dRsstte (s| ni) ek baar putrer mukher prti caahiy'aa dekhil, blil taa sty (7m - 14 4 [13) / | sptm pricched| ek din paatHkaale baitthk khaanaay' (pbaan maakhi) bsiy'aa guru psnn taamaak khaaiteche| cintaar kaal (aam) megh taar smst hRdy' smaacchnn (4) kriy'aa pheliy'aache| bdd' maanusser ghre bibaah diy'aa putrer bhrisske (70) ashaantimy' kriy'aache bujhiy'aa bRddher ny'ne ashru biglit hiteche| ei smy' ekjn piy'n (1 ) ek khaani ptr o tteligraam ek sngge diy'aa gel| (khr sn naa2 s ei 5 12) / bRddh ptr o tteligraam liy'aa baadd'iir mdhye prbesh kriy'aa ddaakil pbhaat" ? pbhaat aasiy'aa ptr o tteligraam pdd'il; blil, shbshur mhaashy' likhiy'aachen taar knyaa mRtyu shyyaay' shaay'it (29 vu29 ) jiibner aashaa naai (bhnnnaa 'nthaa)| dekhibaar icchaa kaarile yemn aach temni aasio (pnn led, m / niil o smiir nl thaakaa saathp) cikisk gnn aashaa ek ruup (sH) tyaag kriy'aachen| tbe baabaa prbhaat derii kraae- krio naa ekhni yaao (saai l)| yaaoy'aa abshy krtby| kintu asukh ek dine kichu et prbl hiy'aa utthe naai| puurbe aamaader sNbaad deoy'aa baaedh hy' tini temn py'aae Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 38 ) jn bibecnaa kre naai| sei j mne hy' mRtyu dekhite giy'aa ekhn aar laabh ki ? aar ekdin dekhile hy'naa| tbe-naa hy' aar ek din dekh--kaali naa hy' ese, kintu pbhaat sekhaan hite utthiy'aa gel| guru psn baahire giy'aa naanaa ruup dushcintaay' (nnaa maanaa saas yid77) adhiir hiy'aa utthil| | assttm pricched| paannaadhik knyaa ussaa aaj rugn shyyaay' (pii mn ythaahiim) mRtyur apekssaa kriteche (72 sh 24) / taar kishaaer saundr'yy akaale shukaaiy'aa giy'aache| jnnii knyaar shusk mukher (44/ 4) puti skrunn byaakul dRssttite caahiy'aa aache (p 24) / paann kRssnn arther maay'aa mmtaa shuuny hiy'aa klikaataar prsiddh 2 cikisk (a) jdd' (25 phin) kriy'aache| ahngkaariir sneher bndhn ussaa aaj bujhi taar kRt apraadher paay'shcitt sbruup tyaag kriy'aa clil|aaj dpii, paann kRssnn duhitaar skrunn kaatr dRssttir niktt praajy' sbiikaar kriy'aache aaj se smst binimy'e (naanaa 2 / mn maan sH) kaa caay' (dhd uaa 977mlii pthaar'r' 2i 4) / cikiskgnn bliy'aachen 'jaamaataake aanaan, taahaa hile kichu subidhaa hite paare (maan sg4/--saapaar'aa, 7m adi+th 44 4thir'4/ ath)| paann kRssnn bhaabil aamaar ki aar se mukh aache ? bhaat ki aar aamaar kthaa raakhibe(o o er maan1 22) et din ye taar kon sNbaad grhnn kri naai, aaj ki bliy'aai baa ptr likhib (saap4/ 57 nn4/ * saainaa aamaathaai dh| no, aa s +4aa-i4/ r y oo')| taar pr se din aatmmbhrii (maaH aalaap 2 422) paann kRssnn jaamaataake ptr dil tteligraaph kril| se din saaraa din jaamaataar aagmn pyaashaay' (paas) udbign antre (o8 8 5H) ek baar ghre o ek baar baahire aasite laagil| sndhyaa hiy'aa geche (giy'aache) tbuo (n| www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | ( 2 ) kh) bhaat aase naai (smaan)| tkhn paann kRssnn asthir hiy'aa pli| jutaar shbd shunile (ln| e-sb naa) praann kRssnn jaamaataar aashaay' chuttiy'aa (emkh 8) baahire aase (saa),prkssnnei (p| nrhtaash hy'e rugn| tny'aar (0 saa: ) shyyaay' giy'aa bsiy'aa pdd'e| ussaa ei smy' nimiilit netr (3,khH 1aas) / pitaar o maa taar mukher dike taakaaiy'aa thaake (n: 2)|se dRsstti punn. kRssnner hRdy'er antHsthle giy' aaghaat kre| ussaa nisskl dRssttite tkhni ny'n mudit kre (saathii 2) / pinyjr bddh byaaghrer mt pnn kRssnn gRher mdhye duHkhe krodhe abhimaane anek baar pd caarnn kril(pi jarAmAM bAdhela vAdhanI jema prANu kuSNu dharmamAM dukhe dedhe abhimAne e sb pth o 5m |1)-shesse ek baar ki bhaabiy'aa muhur'ttr tre nistbdh hiy'aa daadd'aail-(sn 194 72 r' bir'4/ 52 maakhr khop4/ *) / ghdd'ir dike caahil (all" ei ) blil, ekhni sntosspur yaair' gaadd' r smy' aache| aami clum (clilaam), kaal paate '0) prbhaatke niy'aa aasib (a7 ) / aami naa gele se abhimaane aasib naa| sei raatrite praann kRssnn gRh tyaag kril (7 9 o 42 n ) / taar hRdy'er bhitr tumul jhdd' 'shaakhaa- n) bhite laagil| nbm pricched| put mner shit aaj tumuul sNgm (thaa 45) kriy'aa praajit hiy'aache| mnussytb bisrjn niy'aa (36:57 6aa! se kemn kriy'aa ekhnaae sthir hiy'aa bsiy'aache ? bhaabite taar ny'n phaattiy'aa ashru gdd'aaiy'aa pli| emn smy' baahir baattii hite taar pitaa ddaakil, "p bhaat tomaar shbshur esechen [aasiy'aachen]. edike ese '-tRtaake taamaak dite (7m sN4) aadesh hil| bhuut' taachaat dd'i hst pd dhaut kribaar (oth s eb maatth) jl raakhiy'aa taamaak aaniy'aa haasir kril| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 8 ) baibaahik mhaashy', aamaar skl doss kssmaa krun| pbhaater hst dhaarnn kriy'aa (24 25 khil, "baabaa p bhaat kichu mne kro naa kr naa taa iyaai kri taaemaar shshur (o' 8 8 1 - 7 / 07 / n| * : 2 - 2: 4,-";" t4), aaj ekhni tomaake yete hbe : 2 / ' 27 (20 o 21 ?) / sb bhule yaao (so sukhii l) se aar kichu blite paaribe naa| pbhaater ny'n chl chl kriy'aa aali (4:11f ), se shbshurke prnnaam kriy'aa pd dhuli (7 28) grhnn kril| | paannkRssnn b': aaj aapni griib baibaahiker gRhe atithi o a:gntukn: 1 7. / / kintu e absthaay' aapnaar kon smmaan pdshn krte paarilaam naa, ihaate bdd'i mrmaaht hite hil| | t sh! '7i run yen sh khr ussaa o ptike niy'e ese (aasiy'aa) tnaar aatithe| nijke saubhaashaalii mne krite paari| kngkaa-jaamaat liy'aa, bhudiner pr (e| 5nn sng) praann kRssnn baibaahikr guhe aasiy'aache| dii, ahngkaarii uddht pukRti paannkRssnn sei din hite (28) shaant, shisstt o bhdr hiy'aache| | ei pribrtner jntu paann kRssnn taar praannaadhik kr'aa ussaar niktt smp, Rnnii| sneher niktt praajy' sbiikaar kriy'aa ye sukh smmaan o gaurb laabh hy' taahaa bujhi sht raajy jy'er bhitbeo naai; paann kRssnn taahaa bujhiy'aache| taai se aaj sukhii, taai aaj se plliibaasii dridr baibaahiker gRhe shaanti o sukher anbessnne nijer nimntrnn niji kriy'aache| 2p!. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 147 ) nmonm shriigurugautmaay' / dhAtu pATha. , aMkti karavuM che--uchaLavuM, ubharAvuM ga, zarzA, AgaLa-agrasara thavuM che ke, pravAhathI ulaTuM cAlavuM bana, ANa, rakSA karavI,cokI karavI che, ujaDa thavuM, nAza pAmavuM, hara, ukhADavuM sanumAna karavuM, , uThavuM che, Acamana karavuM, g, nakha prahAra kara, phADavuM | hai. uThAvavuM, taLavuM , uDavuM -hevuM che jhulavuM, svIkAra na karavuM, bA , jorathI AdhAta kara, pANI choDI devuM chAMTavuM, dhArApAta karavo ke, nIpaja thavI, apa, phelAvavuM dUra karavuM, aka- | , utaravuM smAta paDI javuM che, kena, phulAI javuM, ulaTAvI bA (ga) kasI bAMdhavuM nAMkhavuM. , aTakAvavuM, ubakA, vadhavuM tNa ADuM AvavuM jAhna, upArjana karavuM che, acakAvuM, akasmAta bhaya hena, tatpara thavuM, utaravuM pAmI cIsa pADavI che. ulaTuM thavuM jana, lAvavuM naLa, ulaTuM thavuM vA karavuM bA-AvavuM hA, hA, sahunI AgaLa javuM, hA, uMlaMdharva-pAra karavuM ucAu-ukhADavuM gA, alaga thavuM nA karavuM kezava, vamana (ulaTI) karavI SjA gharSa kaNva, ragaDavuM, , ughADavuM ma. kepa kara, dAMta vigerenI raka ha, asAra padArtha tyAga karI sAra | ka I karavA : - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 14 ) za, DarAvavuM, kharAba vacano saM* saM za, vastrAdi saMkelavA meLavavA | , pharI nAkhavuM cUrNa karavuM, kApavuM, rA , kathA rahetAM zikhavuM, abhyAsa . kA. e dara karavo jana, kAtarIne vA kApIne sAruM karavuM ? kA, saMgraha karavo 5 kama-echuM thavuM jUna, kadavuM, ramavuM -vuM , kepita thavuM. 5, vAdinI parIkSA kavI, kavuiM. 1 , mAravuM, cura kara nA, pAra karavuM sA. prahAra karIne ramaNa, vAMkuM thavuM vA karavuM, 2, evuM m, cAra para caDhAvI gALa karavuM gA, aMku thavuM karavuM Tao, kodALI vaDe khodavuM TE , ghasI chevu, caLakatu 8rAjA, kApavuM hAja, rovuM che, kApavuM, karaDavuM, ja kSINa thavuM che, samaya vItA evo jam. kSamA karavI cha, chI pI levuM . kSINa thavuM rANa, 1 1.2 ma Ta levuM, kADhavuM 4, jharavuM, jaldI cAlavuM, #g, dhAvu, niSkAra karavo va, kSobha pAmavo ja kApavuM mA. muMDana A kAma karavuM amiSA, karaDavuM, AMTI mAravI, anA, ati ThaMDuM thaI evuM jAma, DAMkavuM mi bharavuM. jU, caravuM, haThA karavA 8 jA, AkSepa kara, krodha kare zi, kSaya kare caka, bakavuM, jema tema belivuM. anna, khAtuM cukavavuM, hisAba cukavavA jana, khAvuM. khedavuM sa, kharI javuM , khasavuM, khalita thavuM, hina thavuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 14 ) jA, alita karavuM, bahAra javuM | tyA, vistAra karavo kevayA laImara , khAvuM, zi() navA AMgaLA dhArA kApazA, mahenata karavI, 5 thavuM celA, uttejIta karasa, maLavuM, lar, eka eka karI ekaThuM karacAvanA, hemAMgama) kI javuM tAjA ja karavI ji)mA, nakha prahAra karavA da, khedazis, , khIMcavuM, tirAravuM. , bodara, cUrNa, kAra sUS, 5, uttejIta karavuM, jana, khodAvala, khajavuM 8 Thokara khAvI, athaDAke, ekaThuM karavuM. , kharaca karInAkha khe- vapa17, chedavuM. jyAM karavI ri, eka tha, pRSTha tha hAjara thaca, davuM. rA, nUtana prakaTa tha upasI AvajUna, AdhAta karavA gaI, cha, ghaDa, raca-, goThavajUra, khelavuM { jas, . gaNa- nAya karo. caMkha, dhamakI ApavI, R, , garjanA karavI. (gAja) laMjiMka, hAthapaga pheMkavA, pAnuM nana, gaLa-, jhara-, sukI ja anubhavavI, ejJA gALacaMDo, ghaDI ghaDI baka zA, , gAke, gajA uparAMta khA fka, gAja1,bIjAne khedaupajava, dhamakAvI jinA, matha, masaLa-. . tyA, pAchaLa doDa jANa, mATI vigeremAM khucI javaja, dha kara, AkSepa karI 1 TS, guMtha, raca-, bAMdha- gAMTha vALavI bA, pheMka, kodha karo jA, jAkara- cAMpa- Thasa karacala, rama I nAja, gopava, chupAva* jyAM jyAM 90 ciha jaya mAM tyAM samajavuM TAIpanAM abhAvane laIne tema karavA pharaja paDI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 150 ) jAba, gALo devI, gALa- | 3, ghuMTa, meLava-, pIsa-, jhina, gaLI ja, gaLethI nIce utArI ja mA, nidrA levI. jaza, ekaThuM kara-, bAMdha.. , dhuma-, bhaTakaka, gopana kara- (chupAva-). vA, ghoLa-, 9. muMjana (gaNa gaNa) kara- sUpa, tapa, gheSaNa karavI, jUna, piMDAkAra karavuM, vartula kara- phUlI, muThIvaDe prahAra karavA (sA s, sacita karanDa, cUrNa - ga, ghusa, praveza kare, nA, cUrNa kara, khuba prahAra kara. 4i , gheraziMgaDA dvArA prahAra karavo, na, pAse javuM, ghasAvuM. ( gayuM mAra) b, cara-, cAla , bhamajAma, khavAI javuM. khe-- Sche, kepa karavo, virakta tha-, uThI jajana, gheLa SjA, mardana kara, caTake mAravo. nAnA, nAnA, ulaTa pAlaTa tha-, vA karI sy, caDha, caDhAI karavI. CzA, kalezayukata aspaSTa zabda karavo. kaNa, capeTa mAravo (lAta mAravI) hA, khAI ja... kamara, camakI ja, khAMco khAve gho, paga, saMdhaTita tha-, ThIka maLI - 5%, carcA karavI, vAda karo ghaTanA banavI, dhA , cAla, unA, nikaTa tha, saMkaDA 5, khetI karavI, kheDa, rama, vasa s, dekha-, cAha, mAnapaNa, rA' f, cAkhache, ghaTa-, kama tha, SE, sudhArache, mardana kara calAyamAna kara Sche, cATajaLa, ghAMTA pA, dha karavo Sja, cAMpa-. dAba-- tri, bITa, DhAMka-, ghara | SNa, lApaTa mAravI jiya, dhasa SAjA, cAMpI adhika bhAra bharavA, naikA , dUra ja naSTa tha vigere sthira karavAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 151 ) rA, alaga alaga kara-, heMcI nAkhI che, ceta. ST, cALa-, unA, hADa, cIrazA, paradeza caDhAva- (mAla calAna | 2, vadhArakaravA.) che, bhUlA paDI ja. , je, thAya. | phaNa, bIchAva, phelAvafe, cetana jAga- saMjJA pAmavI chuM, ThagAI karavI. Scha, citA thaI paDa za, gharapara naLIyAM vA patarAM vigere dina, oLakha, jANu bIchAvavAM. Em, capaTuM kara. , cekhA khAMDavA unA, cAva-, za, chaTha- tyaja. unA, cAmaDAnI jema sukAI ja zaNa, cha3-, chotarAM vigere utAravAM , cIraphADa-. TukaDA karavA za, chaNa $$, sukA-- rasa rahita tha : 1 zA, chApa mAravI, thappA mAravA, dUra, caka. bhUla-, khuTa-cukI ja chupAI ja, chupAvay, unmukha karavA. pti, chAMTa-, sIMcajUche, prahAra karI kApa gis, chaMTakAva karavo ytra, ja8dI koi kAma kara zikA, chaMTakAI ja, vIkharAI ja, yja, maithuna kara Si, phADa-, Dui pADajUna, upara uparathI vINI le phina, chInavI le, paDAvI lep, cupa tha. phizA, chupAvaunA, zukA ni, chAlapUrI, DubAva chuM, aDaka- sparza karavo. p, cuMbana kara phUga, pakhALa levI. pUnA, khaNa, khujalI khaNavI pke, chuTa, mukta tha, baca-, deDa4, curo karo . chULa, choDI de, deDAva-' , cusa B7, cha, chAla ukhADavI, chola61, rADa pADavI pUra, raMga, cune devo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 12 ) na, zAka vigere sudhAra- kharAba 2 hira, chata kADhI nAkhI sAre bhAga rAkhI le. kinA, vizrAma karavo dara, zAka vigere vadhAravAM, rUMdha. | jIva, jIvita rahe, jIva IMDa, AdhAta karava, saca-, gausA, jIvita rAkha bacAvavA u. C, chedana kara pAya karo jaMga, zauca kriyA karavI. , mApa, taLa, kha(jA, vastrAdi raMgavA | sUche. jeDA-, maLI ja, judI javinA, karaDa jU, badha-, jakaDAI jaGrgrA, aDaka | #ga, DAM mAravAM, gADImAM pAka , vIMTa bAMdha- jaDAva- coTale vigere betavA bAMdha , DubAva- ati AsakA - anama, janma- pedA tha, uga- a, tAva Ava ja, ja5-. tra, baLabhA, smaraNa karAvaka vicAra ApavA na, bALa-teja, karajaya, jame thana, ekaThuM tha-eka karI nA, koIne duHkha che jAmI janma, jamAva- 1 roja jhaga jhagakayA, ekaThuM kara-eka citta kara-rAva, jharaara,pAkI ja-cha thai ja nAtha soDhA, jhava, bAhara karalA, ADaMbara rAkhave, vadha, ro, jhaLakAvajA , jaga, sonamAM, aDadhuM baLa, vA bALajas, yAca , dhakake devo. kapAva, yatra dvArA kheMca, bAMdha- pIsa che, sa, vAsIduMvALa, ghara vigere na, jANa sApha karavAM. jAnai, vITa- be hAthe bIjanuM zarIra fka, jhADa, sudhAra hA, bhUta bhagAvavA vA, cha kara- jarjarita kara | rAja, DhAMkI de. hi, bacI ja, jIva-, rA , kudakA mAravA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 53 ). rAga, jhApaTa mAravI I , saMkSepathI lAkha, dhIredhIre khA, sAyara, agninA dahemara, karamAI jI sIva, yAda rAkhavA lakhI rAkharama, purANuM vAsaNe vigerenegArava | , tuTa-. bhAMga-. joDavAM, sudhAravAM. , Tapaka, jharanA, bA 8DaeN, Taka rakSA, pAmavI. virAma, jholAM khAvAM, nidrA AvavI nA, Tapaka, jhara, biMdu biMdu paDa: sUra, kAM khAvAM, - | , ThamA-, hArI jasUNa, suDa-guDI sudhAra || TharA, Thaga. na, bula, laTaka uSA, nizcaya karo. , thaI ja, kaTAI jA- ga, aMbhai ja rekA, ThAMsache calAyamAna che, TI. di, ThakarA- ThAkarakhAvI) keja Tapa ra, AghAta kara, gha karavo Breo, TapI ja. vA, , cAMca vaDe AghAta garA, phATI ja- tuTI ja, ja kara ThAkara mAravI. nA, ghuma | vaira, vikha pAma, sparza phara. che, TAMka, sIva- * rA, aTakAva-, dukhI karahA, TAMca laTakAva ajA, prahAra kara, lAkaDI vigere che; pIDA bhogavavI. dvArA mAra mAravo. na, kheMca pAse lai le rTana, Thelana, katAraNu karavI, (udara) pUrNa karI ddhana, tiLa kara, ghana kara, Dela ba, mara, maryA jema thaI ja | a, 7%, Daransi, Taka, rakSA pAmavI karA, daLa, pIsaja, TIpa-, mardana kara, saMkSepamAM , belAva, zabda karavo. lakha- (TIpa karavI) na, AW, relAvanApaA, pALela kutarA vigerene tu tu | jainA,pAkI ja-(pAkIne DAM thaI). karI bolAvavA 1 fl, hinA, ulaMgha kudI ja www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 154 ) pUrA, uMce svare ro | jAnu, mardita kara-(kaNeka vigere bAMdhachUtra, kuba, koI paNa kAmamAM magna vAmAM) thaI ja zuM rAkha- sthApana, nama- DhaLa zaMkA , daLa-, pIsa-, inA, pitAne doSa prakAza (s, nhAnA nhAnA TukaDA karavA. 2, DhAMka , karaDa, na, DhALa rama, dama le, zvAsa rUMdhAvo Bra, duka, praveza kara. ,i dekhA, prakAzita karas, DhuMDha, gota, kheAja karavI. jana, daLauar, chatrA, taM2, pAra tha, tAra na, dene, baMdha kara, (bAraNuM daIvA) nA, DubI ja-, taLIe ja fNA, ubhA rahe-, vATa jovI, rokAcha3, tApa de, tAva, pALa- fja,,hukama calAvo, dAba pADo. of, rA, tAka-, je kuna, jhula... / zaM, AzAe rahe, lakSya kara- jAnI, jhulAva. s, Ina, mAra- hAMkI kAMTha- jadI | ku, , dehakAma karavuM. Bya, deSa deva, deSita kare thAka, cha, garama tha Cii, je, pArakha, cA, dekhAja, tApa de. Ci, 81, dehachadra, tAra-, rakSA karavI, bacAva- , deDa%i, AthAe rahe, sthira thaI rahe. ] zamI, dhamakAvana, chonA, taLa ka, dhAraNa kara, dhara, aTakAva- 5kaDajUna, tulanA karavI, barAbarI karavI | da, dhasI paDa-, bhAMgI japhUla, tuSTa kara tra, deDa, vegethI jami, thAma-, rokA-, nizcaLa - | zAra, devAdAra - 6,dhe, na, pIMjathama, nivRtta tha, kA. I vyA, ciMtava-, dhyAna karaShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 155 ) na, zabda (AvAja ) karo. | ja, pesa-, bhagAra, phelAvatArA, dhA jara4, pa, pazcAtApa kara na, hAla-cAla zithila tha- bhaSTa thaI jA, pAma- * nama, namaskAra karavo: jAra, pAka-, zukAnamAM, narama thaI ja ja, paka8-, raMdhanA, hA.. nA, nAca bhAsanA, pakhALa- chenA, nATaka kara- (abhinaya karo) chA, supaDA dvArA dhAnya sApha karanA, nA, calAyamAna kara- jANa, pachADa-, pheMkanAna, zabda karava, avAja kare. jA, pAThava- mokalanara, nAya, utara, nama jas, pADa-, namAM, utAra che, sthApa- pArtharanAna, vinAza kare jAna, pAda-, udaramAMne vAyu kADho. na , hA fa, samartha tha- zake. ki, le- nirA, lIMpa jAtrA, pAra tha- jAna, pALanija, niMdA karavI. nA, bhAga- nAzI janiva, nika, bujhAI ja- zAMta tha bhAja, palaTo khAI javo, ulaTa nivA, mujhAva, zAMta kara, pAlaTa karavI , nama-. ninA, bhaDakAva ji, pI. nizA, namAva jiruM, pAchaLa (pachIthI) ja-nivRtta tha.. s, pAka, , 5kAva niza, , pAchaLa ThelarDa, pATha kare, bhaNa binA, lapasabhaNA, zikha, bhaNa biM, pIMja- ' ' , jea, hera ula, pITa, pArakha ziva, pIsa-, daLa, vATa. jana, aDaka- sparza karo , pIDA devI janA, bhAgI ja jU, pucha-- * www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , luI nAkha, bhUsI nAkha-- | tri, pula, vadha-khIla bhUkha, dAjha sUga nA, cupa cupa vAta karavI bhUja, vAva, dhana vigere jamInamAM dATa sukhanA, phosalAva, jUra, poSaNa kara pALa vijhA, phelAva-, phekI de jUra, puja lag, kANuM pADajUDha, purU thana, purU kara va, vaha-, caha, kharAbamAge japurUM kara, saphaLa kahe, ro, bhAla-tiraskAra karavA, bAcbheM, dAvamAM lapakaDa, karavatInI , Thaga chaLa jema zaru vigerethI cIra. vaLa, badalacrza, jUza, prabhAta thave, rajanA, badalAva, pAchuM pherava. pha, beMza6, poMcI ja, paheAMca. sana, bana (tenI sAthe mahane banatuM mina, phaLa, saphaLa tha nathI, yAne meLa nathI) phI, phaskI ja-, nibaLa thaI ja sanA, banAva, che, paNa phaTa, cIca na, namaskAra karavo. , phalaMga mArI kudI ja va, grahaNa kara-kavara, parazu. abhi lASA karavI aja, ubharA, va 2, varNana kara. ga, phasA-, phasAva , varta, sthiti AvI. ri , pheMka , varasa, vassAvavahi, kara, bhAnu, parNa Ava-, sana, bela, kahesAme thakara ulaTAvI de sana, besava-, va, jitrA, nA, pAchuM pherava-, badalAva sagA, besAra, vAva- , kuMkavuM, vIMdhA tara, vahe, saha - che, 5Ta- kANuM - saurA, vAMkuM thana, kaj thaI ja muM, phoDa-, viMdha sarA, vAMkuM karasUra, saphaLa tha, rA, vyAsa karaja, vistArathI ja sUkA, pUrNa tha, samApta tha- | rabA, vazamAM lAva, tame ja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 15 ) sa, tenuM cAMdI vigerenI pArakha | sika, vaheMcakaravI, vika, vidha, viMdhAsais, baca rakSA pAmavI. rilA, viSa yukta thasaMga, bacAva-, chavADa ekaThuM kara, nimaka, visarjana karaas, alaga kara-, sudhAra 9. sUkA, bujhAI ja, pUruM thayAga, baja-, (vAgha vAgavAM). 3, samaja kA, bajAva-, parIkSA karavI, (vA | 37, buDa. , buDAva saNa Adi bajAvI levAM) ba, vAvacANa, vAMchA karavI, I7 lA, dhIre dhIre sparza karavo che, vATa, pIsa laI, vecaache, heca, bhAga pADavA. vi, vIMTa-, vADa karavI. , vadha, dhaNuM tha9, pANInI rela | va, bhamaAvavI. vi, laDyA. bAhara thana, nItaLarANA, vadhAra jaja, vAta tha. , bAdhA (vigha)karavI, aTakA- 7, bhaja-, Azraya karo saMya, jaya, bAMdha aTakAva 7-2 (ga) bhaDaka, bhaDakAya, jana, banAva, taiyAra kara kA, bela- kahe, vaNanA karavI. paga, vAsa kare, chama chamA, vyarya bakavATa karavo. saddhi, bAhara thavA bAhara kara- cha, bhara, purNa karavi, vihe, viyA- (kutarI viyANI) chAnuM nA bhAgI ja nAzI javi , khIla, prakAza pAmavo. . er, choka, bhAMga, virA, vecA | chAya, taLa, bhuja.. vigaNa, bagaDa, kharAba thadeSita - | ofs, kApaDa sakelavAM, kAga bhajavA vighaNa, kharAba cAle cAla, bagaDa- ' (vALavA). viza, bichAva-, phelAva.... chANa, pratAraNa karavI, satya chupAvafphariNa, baDabaDa kara-, aspaSTa bola, chAsa, dhAnyanA chalakAM alaga karavAM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 18 ) chAsa, ciMtava, bhAva-, vicAra- | maka, mAMja-, sudhAra, sApha kara, ghAsakAkA, bApha Apo, citita karavo | mare, matta thaI ja, atyAsakta tha.. thAka, bhAre thana, bhAre pIDita tha | mA, utsAha devo thAya, bala mAna, mAna- svIkAra7. upara upara vahe, tara- rAja, mA, mApa, teLa. chAnAM pANImAM vahAvI de cheDI de.. | mA, mAra mAra. prahAra karavo. fkA. bhIMja, Addha tha, prasanna tha | fche, saMpUrNa maTI ja,sArUM thaI jakijA, bhIMjAva mina, ekaThuM tha, ekamata tha-, ada7i, bhIDa, kasI tANuM badha zya tha.. chida, bhIDa thavI, saMkaDAza thavI , maLI ja, eka thaI ja.. chUza, bhogava. vinA, maLI ja, vA meLava-eka karachUja, bhUla-, vismaraNa tha. S0, mRdu hAsya karaCOT, bheda kare, viMdha-, medA. guru, lu, dhoI nAkha. sa, matha, maMthana kara y, vALa, saMdela, DhAMkamA , phasakI ja, bhAMgI ja. #g, muMDAva, suMDa pUja, AMkho mIMcavI, baMdha karasa, kuba, magna tha0, sArI rIte pAka. pUche, mutaramajA, majA thavI vA karavI, maraDavA ro, saMgraha karavo. ma, akha maTakAvavI. mA, TacAkA pADavA, aMga maroDavAM S. vAca-, mAga-. magaja, zabda thAya tema bhAMga ga, jAMca karavI, parIkSA karavI. mI, maMthana kara, jera pUrvaka prApta karavI rU, mAramatra, mara- maryA je-tha, ta, yuddha kara, jIjhamarSa, saha-, sama, g, yejanA karavI, bApta tha0 maLIjamaga, masaLa-, daLa rUNA, zItaLa, tha, svastha tha.. ' mAsa, lepana kara, mane kara meLava! vAjA, hAjara karavA - jogavAI mane mAka, mAga, pAcana, bhikSA karavI karavI. - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 10 ). , rahe- nivRta tha. * * * | jUra, lukA-, chuparo, ragaDa, basa, jUra, chupAva* a3, 4, zAha, khuza tha, anurakta tha-, mUche, ALeTa Ananda vA dArU vigere pIvu matta tha! jUi, luTa, jerathI laI leSi, raca nija, lepa karavo. che, raTanA karavI, pracAra pAmavo CRbhA, karaDavA mATe kutarAM vigerene , pracAra karavo uzkeravAM, 25, 2ma, tA; rasayukata tha (12, cATara6, rahe. jAma, zAMta tha. [ karavAM. ca, rakSA karavI, rAkha choDa (rAkha| 1, zANu devI, cAku vigere tila mAre nathI joItuM) jAjA, zApa devo rAja, Dedha kare [kara. bhAra, hukama kara,devo. tatiA, bIjAne kuddha kara, tIraskAra bAgA, bhaya dekhADa, tiraskAra karavo vAda, khuza kara- ujavala kara vica, zikha, kisA, bhaNAva, f, rAdha, pakAva s, su, hAra, rapa- , kuddha tha che. huM, zu(su)kArA, roga bhega karavo, dubaLuM tha cha, suMdhaCaf, aTakAva cha, sujha, bhama haThAvalabha, ropa 7tha, zuddha kara, nirdoSa karana, le, svIkAra chA, sudhAra-, vA sudharakA, ulaMdha ka, sAMbhaLa, unA, sabhaLAvara nA , laTakara , zeSAI ja, sukAna, GDu, laDa- jhagaTha bhaya, zodha- hirAvI dIdho. rU, le, grahaNa kare? | 8 , suvADavA, suvADI dara yAne lA, (kAme) lAga-, pravRta tha, bhAgagotra, lAlana pAlana kara ka, zAla, ci, lakha bhAra, zekI leShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , mRta prAya thaI ja. | makA. roga cheDavo, sudhArana, saMgraha karavo, saha, ni, ni, nihA, sIvanA ekaThuM kara, sacaya kara- nika, sIMca44, tarI pAra ja.. gira, mitra, camakI ja romAMca thavuM ja. , arpaNa kara dara, seka karavo karava, saMvaraNa kara, gepa rA, sIlAi karavI. majAka, belAva, saMbodha mara, yAda kara43, saMbhava tha, 2, ca-, rahe.. jha, sarakI ja* khasI ja..., cAlavA ja- che, , haTha, parAjita tha. matro, sarakAva tra, haraNa kara-, corI karavI. majA, salAha ApavI za, hAka mAravI, bolAva-, mapha, saha zatra, rADa pADavI. ajJa, sahI zake tevI rIte kAma kara | rAma, mala tyAga kare- haga. maka, sajjita thana, kapaDAM paheravAM | ke, hiMDa, gAkA, ghara vigere sajAva, zaNagAra- haijA, zaka, hAMmA, adhIna karI de. , hAra khAvI, gAya, sAdhana, kAma purUM kara trA, parAjita karavo. gaMjA, andara praveza thave ga, hasa, hasI karavI mAmA, saMbhALI cAlana, sAvadhAna rahe- 8, hera, beja karavI. samAsa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI yaza) vividha bhASA zikSA sAhitya mALA. | zlcPhilo 1 boller (1) khaM'ga-bhASApade. 2. nA 1 bhAga, (2) bhUga -bhASApadezikAre 9 :- mu. rU. 1) u cA kA anukrame prasiddha co. (3) bagalA gujarAtI zabda koSa. (ba galAM bhApa nA = 15000 zabdone apUrve sa graha) mUlsa, rU 0 3) je hA (2) gujarAtI ba'galA zabda koSa. (mAtra 3000 vya hArika , A zabdone sADa). ma-5 rU. nA | (5) bagalA padya zikSA, mUlya rU 0 1) - hA (6) vividha bhASA vyavahArika rAkheda keSa. (gujarAtI parathI hiMdI, bagalA, maDI, saMskRta, i grejI vigere zika bhASAonA vyavahArika zabdo jANa vArtA eka mAtra apUrva kASa, mU-rU-2) dareka bhASAnI zikSikAo tathA tene lagatAM upayegI sAdhanA.. vividha bhASA zikSA sAhitya mAlA, naM. 18 lakkhI cotarA, banArasa SADa 8* Saa che , jI : Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com