________________
વ્યક્તિ વાસિત બને છે. પૂર્વે માણસ સંતોષી હતો. તેની આજુબાજુમાં સાદગીનો વૈભવ પથરાયેલો જોવા મળતો. અલ્પ જરૂરિયાત અને પરિમિત વપરાશ તેની પરખ હતી.
ગુણો અને અવગુણો બન્ને સૈકાલિક અસ્તિત્વ ધરાવતા હોય છે તેથી લોભ, લાલચ, આસક્તિ વગેરે અવગુણો પૂર્વેનહોતા તેવું કહી શકાય નહીં. છતાં ક્યાંક કોકની પ્રબળતા હોય છે. પૂર્વે ક્યાંક જોવા મળતો લોભ આજે લગભગ સર્વત્ર વ્યાપ્ત થયેલો દેખાય છે. આજે ક્યાંક જોવા મળતો સંતોષ પૂર્વે લગભગ સર્વત્ર વ્યાપ્ત હતો.
સંતોષી નર સદા સુખી’ની પંક્તિ માત્ર કંઠસ્થ નહીં, હૃદયસ્થ અને જીવનસ્થ પણ હતી. જ્યાં સુધી સુખની આવ્યાખ્યાનું વિશ્વમાં ચલણ હતું, ત્યાં સુધી વિશ્વની આંતરિક અને બાહ્ય પરિસ્થિતિ પણ, સામાન્ય ચડાવ-ઉતાર સિવાય પૂર્વવત્ હતી.
પછી એક અકસ્માત સર્જાયો. સંતોષને સુખનું કારણ માનતી વ્યાખ્યાને લૂણો લાગ્યો. સામગ્રીઓથી સુખ મળે એવી એક ભ્રમણા, માન્યતાના સ્વરૂપમાં ઊપસી આવી. આ વૈચારિક દુર્ઘટનાએ સમગ્ર માનવ અને માનવેતર સૃષ્ટિની શકલ પલટી નાંખી. માનવીની તૃષ્ણા અસીમના સીમાડાઓ વટાવવા માંડી. સુખ મેળવવાના ધ્યેય સાથે તે આરૂઢ થયો 24143N2A-11 2455CL 42 “More the commodities, More the Happiness"-ll નવા સમીકરણનો પ્રસવ થયો.
વધુને વધુ સુખ મેળવવાના ઈરાદા સાથે તે વધુને વધુ સામગ્રીઓનો સંચય કરવા લાગ્યો.
સંતોષપ્રેરિત સાદગીઆધારિત સુખની વ્યાખ્યા હૃદયના સિંહાસનેથી પદભ્રષ્ટ થઈ. અને તૃષ્ણાપ્રેરિત સામગ્રીઆધારિત સુખની વ્યાખ્યા ગાદીનશીન થઈ.
ત્યારે કોઈને કલ્પના પણ નહોતી કે આ વિશ્વસ્તરની સમસ્યાઓના શિલાસ્થાપન થઈ રહ્યા છે. પરિણામ હવે ઘણું ખરું પ્રતીત છે.
પ્રાણીમાત્ર કાયમી ધોરણે સુખાભિલાષી હોય છે. સુખ સાધનો દ્વારા મળશે અને સાધનો સંપત્તિ દ્વારા. આ બે મુદાએ માનવ મગજ પર કબજો જમાવ્યા પછીની દશાનું વર્ણન મકરંદ દવેએ કહ્યું તે યથાર્થ છે. “દોઢિયા ખાતર દોર્યું દેતા, જયોને જીવતા પ્રેત.”
