________________
પાડી શકાય છે. કારણકે બાળહઠ અને સ્ત્રીહઠ, પસંદ પડેલી ચીજને ઘરમાં લાવીને જ જંપશે.
આજે તો ગ્રાહકોને માત્ર આકર્ષવાનું નહીં, ખેંચવાનું અને તાણવાનું જ થાય છે. તે માટે જાતજાતના નુસખાઓ અજમાવાય છે. ક્યાંક સેલના નામે મબલક સેલ થાય છે. ક્યાંક ડિસ્કાઉન્ટની જાહેરાત થતાં જ કાઉન્ટર પર તડી પડે છે. ક્યાંક ડિફેક્ટિવ માલનો કીમિયો ભારે ઈફેક્ટિવ પુરવાર થાય છે. ક્યાંક લકી ડ્રો હેઠળ સહુ પોતાનું નસીબ અજમાવે છે. ક્યાંક ગિફૂટ યોજના હેઠળ એકાદ બિનજરૂરી ચીજ મતમાં લેવાની લાલચે માનવી બીનજરૂરી ચીજોનો ઢેર ખરીદી લે છે. .
વિજ્ઞાપનના અતિરેકે જીવનધોરણને ખર્ચાળ બનાવી દઈને આર્થિક અરાજકતા ઘણાં કુટુંબોમાં ઊભી કરી છે. અસંતોષના કારણે માલની વધુમાં વધુ ખપત કરી લેવાનો એકાંગી દષ્ટિકોણ વેપારીમાં વિકસે છે. ત્યાં ગ્રાહકની જરૂરિયાતનો વિચાર ગૌણ બને છે. ગ્રાહકમાં પણ અસંતોષના કારણે વધુમાં વધુ વસ્તુઓ ઘરમાં ભરવાનો એક ચસ્કો ઊભો થાય છે. ત્યાં પોતાના જ ભાવિનો વિચાર ગૌણ બને છે.
બાર રૂપિયાની એક ટ્યૂબ ખરીદનારને ઉપરથી એક ટયૂબ મત આપનારો વેપારી, ગ્રાહકને એક જ ટ્યૂબ છ રૂપિયામાં આપતો નથી. એવું કરવામાં તેને કોઈ નુકસાન થતું નથી અને ગ્રાહકનું હિત પણ જળવાય છે. પણ એવું થતું નથી. જરૂર કરતાં વધુ માલ બનાવી બેઠા પછી લોકોના ઘરમાં જરૂર કરતા વધારે માલ પધરાવેજ છૂટકો છે. ઉત્પાદનનો અવિવેક વિક્રય અને વ્યયના અતિરેકને ખેંચી લાવે છે.
આવા સમયે પોતાની સલામતીનો વિચાર માત્ર ગ્રાહકે જ કરવાનો રહે છે. માનવતાના શાસ્ત્ર વિનાના અર્થશાસ્ત્ર આ બર્ડન એકલા ગ્રાહકના માથે મૂકી દીધું છે. ગ્રાહક છેતરાય નહીં તે માટે આજે એક ગ્રાહક સુરક્ષા ધારો (Consumer Protection Act)ઘડાયો છે. આ ધારો એ ધ્યાન રાખે છે કે ગ્રાહકને હલકો માલન મળે. પણ ગ્રાહકને બિનજરૂરી માલ ન મળે તે કોણ જોશે? તે માટે સંતોષ આવશ્યક છે. સંતોષ એ સર્વકાલીન શ્રેષ્ઠ કક્ષાનો ગ્રાહક સુરક્ષા ધારો છે. ગ્રાહકને બિનજરૂરી ખર્ચ, બિનજરૂરી પરિગ્રહ અને બિનજરૂરી સંકલેશ અને ઘણાં પાપોથી તે રોકીદે છે. ગ્રાહકની ખરી સુરક્ષા આ જ છે. જેની ઉત્પાદકો
