________________
ઘરખર્ચના નિયન્તાને રજૂ કર્યો છે. ડાયારિતો :”ખર્ચ આવકને અનુરૂપ જોઈએ. જીવન ઉપર અનુશાસન કરી શકે તેને શાસ્ત્ર કહેવાય. (શાસના શાસ્ત્રમ્). આવા ધર્મશાસ્ત્રો જીવનનાં તમામ પાસાંઓ પર પ્રકાશ પાથરતાં હોય છે. આજના અર્થશાસ્ત્રને શાસ્ત્ર કહેવું કે કેમ ? ઈન્કમ અને ઈન્વેસ્ટમેન્ટની સાથે એકસ્પેન્ડિચરની મર્યાદા અને વિવેક અંગે આજના ચોપડા લગભગ મૌન ધારણ કરે છે. ધર્મશાસ્ત્રો ગૃહસ્થના અર્થોપાર્જનની વ્યવસ્થા અને મર્યાદાની સાથે તેના વ્યયનો વિવેક પણ ભેગો શીખવે છે.
શાસ્ત્રોએ બતાડેલી વ્યવસ્થાની મર્યાદામાં રહીને ગૃહસ્થનીતિ અને પ્રામાણિકતાપૂર્વક ધન ઉપાર્જન કરવાનો પુરુષાર્થ કરે. પોતાના ભાગ્ય અનુસાર તેને ધનપ્રાપ્તિ થઈ જાય. પણ પછી ખર્ચ કેટલો કરવો? પ્રસ્તુત સૂત્ર આવકની મર્યાદામાં રહીને ખર્ચ કરવાની સોનેરી સલાહ આપે છે. વર્તમાન પ્રવાહ આનાથી તદ્દન વિપરીત છે. પહેલાં પોતાનું જીવનધોરણ નક્કી કરવામાં આવે છે અને પછી તેને અનુરૂપ આવક ઊભી કરવાનો પ્રયત્ન થાય છે. આ ઊંધો પ્રવાહ લગભગ સર્વત્ર વ્યાપ્ત છે.
કેન્દ્રની કે રાજ્યની સરકાર પહેલા પોતાનું બજેટ બહાર પાડે અને પછી તેને પહોંચી વળવા માટેના ઉપાયો શોધે છે; જેમાં કરવૃદ્ધિને મોંઘવારીના ભોગ પ્રજાને બનવું પડે છે. ઘરમાં લગ્નપ્રસંગ છે. પહેલા ખર્ચ નક્કી કરો. પછી તે ખર્ચને પહોંચી વળવાના ઉપાયો વિચારો. આવકનો પનો ટૂંકો પડે તો બચતને કામે લગાડો.છતાં ય ખર્ચ અને ક્ષમતાના બે છેડા ભેગા ન થાય તો દેવું કરીને ય ટાર્ગેટ પાર પાડવાનો જ. પછી ભલે વ્યાજનો રાહુ આવકના ચંદ્રમાને સતત ગ્રસતો રહે. આવકને અનુરૂપ ખર્ચ કરવાને બદલે ખર્ચને અનુરૂપ આવક ઊભી કરવાની અવળી નીતિનું આ પરિણામ છે.
આવકની સામું જોયા વગર ખર્ચને પહેલા નક્કી કરી દેવામાં, મનને ખર્ચનક્કી કરવા માટે મોકળું મેદાન મળી જાય છે. ગુજરાતીમાં કહેવાય છે : 'કોઈ મુરતિયા માટે કન્યા પસંદ કરવાનું કાર્ય વાંઢાને ન સોંપવું, એ પોતાનું જ ગોઠવી આવશે.’ અઢળક ઈચ્છાઓ પૂરી કર્યા બાદ પણ અધૂરપ અનુભવે તેવું મન તો લગ્ને લગ્ને કુંવારું છે. આવકને અનુરૂપ ખર્ચની પસંદગી કરવાને બદલે તે પોતાને (ઈચ્છાને) અનુરૂપ પસંદગી જ કરી આવશે.
સ્કેલ ઓફ ઈન્કમની સામે નજર કર્યા વગર જ જે સ્ટાન્ડર્ડ ઑફ લિવિંગ નક્કી કરી
