________________
દેવામાં આવે તો ફજલ ખર્ચાઓ અને બિનજરૂરી જરૂરિયાતોનો ઉમેરો તેમાં થઈ જાય તે સ્વાભાવિક છે. કારણકે જરૂરિયાતો નક્કી કરવાનો અખત્યાર આવકને બદલે મનને સોંપાઈ ગયો.
પછી તો એક જ સૂત્ર છે Buy, borrow or steal. મન તો સારામાં સારી અને ઊંચામાં ઊંચી જ પસંદગી કરે તે સ્વાભાવિક છે. સારી અનેં ઊંચી ગણાતી ચીજના દામ પણ ઘણા સારા અને ઊંચા જ હોય તે પણ સ્વાભાવિક છે. આવક ઓછી પડે તો નક્કી કરી રાખેલા ટાર્ગેટને આંબી જવા ઉધાર કે ઉચાપતના માર્ગે જવા માટે મન લલચાય તે પણ સ્વાભાવિક છે. આવું કરવામાં વ્યાજનો બોજ, ટેન્શન, નાદારી કે બદનામીના શિકાર બનવું પડે તે પણ સ્વાભાવિક છે.
આમ ખર્ચને અનુરૂપ આવક ઊભી કરવા જતાં બે ય તબક્કામાં નુકસાન છે. ખર્ચ કરતી વખતે તેને સ્વાધીનપણે નક્કી કરવાનો હોવાથી ખર્ચની મર્યાદા નક્કી કરી આપતું કોઈ પરિબળ ત્યારે હાજર જ ન હોવાના કારણે બેફામ, નિરંકુશ અને અમર્યાદ જીવનનો નકશો તૈયાર થાય છે. અને પછી નક્કી કરી રાખેલા ઊંચા આંકને પહોંચી વળવાનું અનિવાર્ય જણાતા ધંધામાં નીતિ પ્રામાણિકતા ગીરવે મુકાય છે.
ઊંચા ટાર્ગેટ બાંધવા માટે ઈચ્છા સિવાય બીજું કાંઈ જરૂરી નથી પણ તે ટાર્ગેટને પહોંચી વળવા માટે તો પુણ્ય અને પરિશ્રમ પણ અપેક્ષિત છે. અને ઈચ્છા કરતાં પુણ્ય અને પરિશ્રમ લગભગ ઓછાં જ રહેવાનાં. પુષ્ય પોતાનો પક્ષકાર ન બને તો અનીતિ કે અપ્રમાણિક્તાનો કરાતો આશ્રય પણ અર્થોપાર્જનને બદલે અનર્થોપાર્જન દ્વારા કેટલીય માનસિક યાતના ઊભી કરી આપે છે.
આના બદલે જો સૂત્રોક્ત રીતે આવકને અનુસાર ખર્ચ નક્કી કરવામાં આવે તો બન્ને રીતે સંયમ જળવાય છે. અર્થોપાર્જનનો ઉપાય શોધતી વખતે ખર્ચાઓના મોટા આંકની કોઈ ભીંસ ન હોવાથી સહજ રીતે, પુણ્ય પ્રમાણે, પ્રામાણિકપણે જે કાંઈ પણ આવક થાય તેનાથી નભાવી લેવાની સંતોષી મનોવૃત્તિ જળવાઈ શકે છે. બીજી બાજુ થયેલી આવકને નજરમાં રાખીને જ ખર્ચ નક્કી કરવાનો હોવાથી ખર્ચ ઉપર નિયંત્રણ રહે છે.
ખર્ચ માટે ઈચ્છાઓ એકસ્પરેટરનું કામ કરે છે, જ્યારે આવક બ્રેકનું કામ કરે છે.
