________________
છે. અનિશ્ચિત આક્તોની ભીતિએ મારુતિ લઈ શકવાના નિશ્ચિત ફાયદાને શા માટે જતો કરું? એમ વિચારીને પડશે તેવા દેવાશે'ની નીતિ પર તે મારુતિ ખરીદી લે છે. શાસ્ત્રજ્ઞ વિદ્વાનોએ ગૃહસ્થાશ્રમના માર્ગાનુસારી કક્ષાના વર્ણવેલા પાંત્રીશ ગુણોમાં અને તેની ઉપરની શ્રાવકની કક્ષામાં પણ દૂરદેશીને એક અગત્યના ગુણ તરીકે સ્થાન આપ્યું છે. આવનારી અમુક આફત અનપેક્ષિત હોવા છતાં, ગમે ત્યારે આક્ત ઊતરવી જાણે કે અપેક્ષિત જ હોય, તેવી તૈયારી સુધી માનવીને પહોંચાડવાનું કાર્ય, આ ગુણ કરે છે.
ઉમર નાની હોવા છતાં માનવી વીમો કેમ ઉતરાવે છે? શરીર તંદુરસ્ત હોવા છતાં માનવી મેડિકલેઈમ કેમ ઉતરાવે છે? અનપેક્ષિત આક્રમણો જાણે કે અપેક્ષિત જ હોય તેમ માની લીધા વિના આ શક્ય નથી. બચત પણ આથી જ થતી હોય છે. છતાં નાના હપ્તા પર મોટી વસ્તુ મેળવવાની લાલચ, માનવીને સંભવિત ભયસ્થાનોને અવગણવા ઉશ્કેરે છે. આવી સ્કીમના છટકામાં ફસાયેલો માનવ હપ્ત હતું જીવે છે ને હપ્તે હપ્ત મરે છે. કોકે બહુ સારું કહ્યું છે : “Never spend your money before you have it”હાથમાં પૈસો આવતા પૂર્વે ક્યારે ય ખર્ચતા નહીં.
આવી હપ્તા-પદ્ધતિને મધ્યમવર્ગીય માટે આશીર્વાદરુપે ગણનારા ભીંત ભૂલે છે. અહીં આશીર્વાદનું શીર્ષાસન થયેલું છે અને આશીર્વાદનું શીર્ષાસન અભિશાપ છે. જે ગ્રાહકોના ભલા કાજે આવી હપ્તા પદ્ધતિ દાખલ કરાઈ હોત તો હપ્તા પર જીવનજરૂરિયાતની ચીજો મળતી હોત, મોજશોખની નહીં. આજના કાળની ઓળખ એ છે કે માણસે જીવનજરૂરિયાતની ચીજો રોકડે પૈસે જ ખરીદવી પડે છે અને લક્ઝરી આઈટમો હપ્તા પર મળી શકે છે.
શ્રીમંત વર્ગ તો રોકડે પૈસે લક્ઝરી આઈટમ ખરીદી શકે તેમ છે પણ તેવો ગ્રાહક વર્ગ કરોડોમાંથી ગણતરીનો મળે. અમાપ ઉત્પાદનને માપસરની માર્કેટ શી રીતે પરવડે ? માટે જંગી માર્કેટ ઊભી કરવા મધ્યમ વર્ગને આકર્ષવો પડે અને માર્કેટિંગના એક પ્રકાર તરીકે આ પદ્ધતિ અમલી બની. દૈનિક જરૂરિયાતો અંગે કોઈ હપ્તા પદ્ધતિ ક્યારેય ન રાખે. કારણકે તેની માર્કેટ નિશ્ચિત છે. માણસને મરચા મસાલા વગર ચાલવાનું નથી, મારુતિ વગર ચાલી શકે છે. હપ્તાપદ્ધતિ એવી ચીજવસ્તુઓ પર ચલણી બને છે જેના વગર
(પ.
