________________
પાપાત્ આ શાસ્ત્રપંક્તિમાં બે સનાતન સિદ્ધાંતો જણાવ્યા છે. સુખ ધર્મનું ફળ છે, પાપનું ફળ દુઃખ છે. દુઃખથી દૂર રહેવા ઈચ્છનારે પાપથી જ દૂર રહેવું પડે. પાપથી છેટા રહેવા ઈચ્છનારે પાપનાં સાધનોથી જ છેટા રહેવું પડે. પૈસા માટે દરેક પાપ રમત વાત છે. માટે સંસારની યાત્રા ટૂંકાવા ઈચ્છનારે પૈસાની માત્રા જ ઘટાડવી પડે.
બાહ્ય પાપો સામગ્રીઓની અપેક્ષા રાખે છે અને સામગ્રીઓ સંપત્તિની. જ્યાં સંપત્તિ જ પરિમિત હોય ત્યાં પાપોને પરિમિત રહે જ છૂટકો. મધ્યમવર્ગીય માણસ ઘણાં પાપોથી સહેજે બચી શકે છે. પાપ કરવાની ઈચ્છા જ ખતમ થવાને કારણે જેમ પાપોથી બચી શકાય છે તેમ પાપ કરવાની અનુકૂળતા ન હોવાને કારણે પણ ઘણાં પાપોથી બચી શકાય છે. પૂર્વના કાળમાં સમાજની મર્યાદાને કારણે ઘણાં પાપો થઈ શકતાં નહોતાં. આજે માત્ર ખિસ્સાની મર્યાદા નડે છે. મનની પરવાનગી મળવા છતાં પણ ખિસ્સાની પરવાનગી ન મળવાથી, ઘણાં પાપો મૂર્ત સ્વરૂપ પામી શકતાં નથી આ પણ એક ફળશ્રુતિ
છે.
મનનાં પાપને શરીર સુધી પહોંચતું અટકાવવામાં સીમિત સંપત્તિનું અસીમ યોગદાન છે. ધર્મ વધારવા માટે સંપત્તિ વધવી જરૂરી નથી પણ સંપત્તિ ઘટાડયા વગર પાપ ઘટાડવા બહુ મુશ્કેલ છે. આથી જ સંસારનું લંબાણ કરવું ન હોય તો પાપોનું પ્રમાણ ઘટાડવું પડે, જે સંપત્તિનું પ્રમાણ ઘટાડયા વગર મુશ્કેલ છે.
પૈસાની અલ્પતા કદાચ કેટલીક ઊંચી સવલતોથી દૂર રાખે છે પણ ઘણાં મોટાં પાપોથી દૂર રહેવાની ઊંચી સવલત ઊભી કરી આપે છે. ઓછા પૈસા થકી ઓછા પાપ થાય અને પુષ્કળ પૈસા થકી પુષ્કળ પાપ થાય એટલું જ માત્ર નથી. ઓછી સંપત્તિથી બહુ બહુ તો પાપની કરણી થઈ શકે, જેમાં નુકસાન વ્યક્તિગત છે. પુષ્કળ પૈસો તો પાપના ફેલાવા તરફ પ્રેરે છે, જેમાં નુકસાની અનેકને થવા સંભવ છે.
આજના માનવીની વિચારસરણી પણ ગજબની છે. પૈસા ખાતર બોલાતાં જુઠ્ઠાણાં અને કરાતી ઠગાઈને તથા વિશ્વાસઘાતને તે ખરાબ માને છે, પૈસા ખાતર કરાતી હિંસા અને શોષણખોરીને તે ભાંડે છે, પૈસાથી થઈ જતા અનાચાર, દુરાચાર, વ્યભિચારને તે નિંદ્ય કહેવા તૈયાર છે, પણ પૈસાને તે ખૂબ સારો માને છે. તેનું કારણ એ છે કે પૈસો
૪૦
