________________
કંપનીઓ જ બનાવતી હતી તેવી ચીજો આજે અનેક કંપનીઓ બનાવવા લાગી અને સરકારે વિદેશી કંપનીઓ માટે દરવાજા ખુલ્લા કર્યા તેથી બજારમાં હરીફાઈ વધુ ઉગ્ર બની.
એક જ પ્રોડક્ટ પૂરી પચ્ચીસ કંપનીઓ બનાવતી હોય અને તે પણ એમ જ માનીને કે અહીં અમારી સામે પૂરા નેવું કરોડનું વિશાળ માર્કેટ છે, અને પછી પોતાનો માલ વેચવા (રાધર, પધરાવવા) જે રીતે માર્કેટિંગ વૉરફેર આરંભે છે ત્યારે સૌથી દયનીય સ્થિતિના ભોગ બનવું પડે છે ગ્રાહકવર્ગને. કબડ્ડીમાં પકડાયેલા ખેલાડીને તો સહુ એક જ બાજુ ખેંચે પણ અહીં તો સહુ પોતપોતાના પક્ષે જેને ખેંચવા મથે તે બિચારા ગ્રાહકની શી વલે થતી હશે તે તો તે પોતે પણ નથી જાણતો. કારણ કે આજના વિજ્ઞાપનકારો એવી હોંશિયારી વાપરતા હોય છે કે પોતાનું ધોવાણ થઈ રહ્યું છે તેવો ગ્રાહકને અણસાર પણ આવતો નથી.
મચ્છર ચટકો ભરે કે કૂતરું કરડે કે તરત જ માણસને ખબર પડી જાય. ઉંદરના કરડ્યા પછી માણસને ખબર પડે પણ ખિસ્સે ચિરાઈ જવા છતાં ખબર ન પડવા દે તેવા આ પ્રોફેશનલ ખિસ્સાકાતરુંઓથી સાવધ રહેવાનું પણ કોણ કહે ?
આજનું વૈશ્વિક બજાર એક મહાન કુરુક્ષેત્ર લાગે. આજના બજારયુદ્ધનું મુખ્ય શસ્ત્ર છે પ્રચારમાધ્યમો. ‘પાડે પાડા લડે તેમાં ઝાડનો ખો નીકળે તે કહેવતનો સાક્ષાત્કાર આજે જોવા મળે છે.
બહુરાષ્ટ્રીય કંપનીઓની પસડાલડાઈમાં ઝાડનો રોલ ભજવવાનું દુર્ભાગ્ય ગ્રાહકસમૂહને ભાગે આવે છે. એલ રિસ અને એક ટ્રાઉટ નામના વિદેશી લેખકોએ માર્કેટિંગ વોરફેર નામનું એક પુસ્તક લખ્યું છે. પુસ્તકનું નામ અને તેમાં યુદ્ધવિષયક પરિભાષાઓના છૂટથી થયેલા પ્રયોગો જ એવું સૂચવે છે કે જાણે બજારક્ષેત્ર એટલે કુરુક્ષેત્ર, માર્કેટિંગ અને પબ્લિસિટિનાં પણ શાસ્ત્રો રચાય છે અને તેના પણ નિષ્ણાંતો હોય છે.
એક ચિંતકે લખ્યું છે કે પોતાના વિચારો બીજા ઉપર ઠોકી બેસાડવા તે પણ હિંસાનો એક પ્રકાર છે.’ જાહેરાતોનો મારો ચલાવીને પોતાની પ્રોડકટ્સની જંગી માર્કેટ ઊભી કરીને ઘર-ઘરમાં પોતાના માલનો ખડકલો કરતી કંપનીઓ દ્વારા આવા પ્રકારનો મોટો
|
(૭)
