________________
છે તે જ શા માટે ન લઈ લેવાં. જ્યારે જમીન પર પડેલા જાંબુથી જ આપણું કામ સરી જતું હોય પછી ઉપર નજર કરવાની જરૂર જ શું છે?
આ છ એ પ્રકારના અભિપ્રાયોને ક્રમશઃ છ લેશ્યા સ્વરૂપે જણાવીને છેલ્લી શુક્લ લેશ્યાને સર્વશ્રેષ્ઠ ગણાવી છે.
આ ઉદાહરણ ઘણું માર્મિક છે. છએ વ્યક્તિઓની જરૂરિયાત એક સરખી છે. અહીં છ વ્યક્તિમાંથી જરૂરિયાત વગરની હોય તેવી એકે ય વ્યક્તિ નથી. છએ વ્યક્તિઓને આવશ્યકતા તો છે જ. દરેકે પોતાની આવશ્યકતા પૂર્ણ કરી છે. એટલે જરૂરિયાત વગરનાને ઊંચો કહી દેવાની કે જરૂરિયાતોની સર્વથા ઉપેક્ષા કરવાની અહીં વાત નથી. પરંતુ જરૂરિયાત સંતોષવાની તેમની રીત વિલક્ષણ છે.
કૃષ્ણલેશ્યામાં માત્ર પોતાને વસ્તુ મળે એ જ ઈષ્ટ છે, તેની સામે થતું નુકસાન દૃષ્ટિબાહ્ય છે. શુક્લ લેક્ષામાં બીજાના વિચારપૂર્વકની સ્વેચ્છાપૂર્તિ છે. જરૂરિયાતના કારણે અહીં ભેદ પડતા નથી પણ જરૂરિયાત સંતોષવાની રીતમાં જેટલો વધુ પ્રમાણમાં બેફિકરાઈ ભળે એટલું સ્તર નીચું અને જેટલા અંશે બીજાનો વિચાર ભળે તેટલું સ્તર ઊંચું. પોતાના વપરાશ માટેની ઉપયોગી ચીજ મેળવવાનો અબાધિત અધિકાર બધાને હોઈ શકે. પણ વસ્તુ ઉપયોગી છે કે ઈચ્છિત વસ્તુનો વપરાશ થાય છે કે વેડફાટ ? અને આ બધું કોના ભોગે છે? આ બધું નક્કી કોણ કરશે?
અહીં સૌ પ્રથમ આપણે કૃષ્ણલેશ્યાના સ્વરૂપને બરાબર સમજી લઈએ : (૧) જરૂર માત્ર જાંબુની છે, (૨) તેને મેળવવાની પ્રક્રિયા એવી છે કે તેમાં સમગ્ર ઝાડનો લોથ નીકળે છે, (૩) પરિણામે કેટલાયનો વિસામોને કેટલાયનો આશ્રય, જેવી પ્રાથમિક જરૂરિયાતો
છીનવાય છે. જંબુની જરૂરિયાત નીચેનાં જાંબુથી જ સંતોષવી જોઈએ. એ શક્ય ન હોય તેવા સંયોગોમાં ઉપરનાં જાંબુ એ રીતે મેળવવાનાં હોય કે ફરીથી જાંબુ ઊગીને બીજાની જરૂરિયાત સંતોષી શકે. તેના બદલે જાંબુની સાથે સાથે વર્ષો પછી ઊગેલા ઝાડનો પણ
