Book Title: Ramayanma Sanskritino Sandesh Part 01
Author(s): Chandrashekharvijay, Bhanuchandravijay
Publisher: Kamal Prakashan Trust
View full book text
________________
પ્રવચન પહેલું
અર્થની અન્દર નીતિ અને નમ્રતાનો અને કામની અન્દર સદાચારનો ધર્મ જોડી દેવામાં આવ્યો હતો. ધર્મ સ્થાનોમાં જઈ ને ખૂટી ગયેલો પાવર પાછો મેળવવાનો છે. ધર્મ કરનારો કદાચ નીતિ ન કરતો તો ય એનું અંતર રડતું રહેતું. કોઈ યુવાન સ્ત્રીઓ સામે આવતી તો પણ તે એમની સામે વિકારી નજરે જોતો નહિ. એ સમજતો. “ મરણં બિન્દુાતેનનીવિત વિવ્રુક્ષાત્” વીર્યના એક બિન્દુના પાતથી મરણ અને એક બિંદુના રક્ષણ માત્રથી જીવન પ્રાપ્ત થાય છે. પૂર્વના ઋષિઓ અને મુનિઓ પોતાના શિષ્યોને આશ્રમોમાં આ પાઠ શીખવતા. તપોવનોમાં આવી જ વિદ્યાનાં દાન થતાં. અને એ બ્રહ્મચારી યુવાનોમાં એક અપૂર્વ તાકાત પ્રાપ્ત થતી હતી.
૨૦
શું ન્યાય અને નીતિ માત્ર ધર્મસ્થાનોમાં જ સાચવવાના છે? પ્રભુના નામનો જપ માત્ર મંદિરોમાં જ કરવાની ચીજ છે? એના દ્વારા પ્રાપ્ત થતી સમત્વની સાધના સર્વત્ર આદરવાની વસ્તુ છે. જેમ ખાવાનું માત્ર રસોડામાં પરંતુ પચાવવાનું સર્વત્ર. દિવાનખાનામાં ય પચાવવાનું કામ ચાલુ. રરતે ચાલતા અને પેઢીએ એસીને ધરાક સાથે વાતો કરતા પણ પચાવવાનું કામ ચાલુ. એ જ રીતે ધર્મ માત્ર ધર્મસ્થાનોમાં આચરીને મૂકી દેવાની ચીજ નથી. અર્થમાં નીતિ આદિ અને કામમાં સદાચાર આદિ ધર્માં ઘુસાડવા જ જોઈએ. યુવાનોએ સદાચાર, સ્ત્રીઓએ શીલ, વેપારીએ નીતિ પોતાના જીવનમાં સદા આચરવા જ જોઈ શે.
ઉત્તમ નીતિમત્તા
પૂર્વના કાળના મંત્રીશ્વરો પણ કેવા હતા ? એકવાર મંત્રીશ્વર વિમળ આબુના પહાડ ઉપર જિનમંદિરનું નિર્માણ કરવા ઇચ્છતા હતા. આબુના પહાડ ઉપરની મોકાની જમીન લેવા માટે તેમણે પ્રયત્નો શરૂ કર્યાં. તે ધારત તો રાજસત્તાનો ઉપયોગ કરીને જમીન મેળવી લેત, પણ તે આપખુદી તેમને માન્ય ન હતી.
તેમણે બ્રાહ્મણોને એકઠા કરીને તેમની માલિકીની તે જમીન માંગી. ધણી વિચારણાના અંતે બ્રાહ્મણોએ એક દરખાસ્ત મૂકી કે જેટલી જમીન જોઈતી હોય તેટલી જમીન ઉપર પાથરીને સોનામહોરો આપવી.
વિમળ મંત્રીએ તરત જ એ દરખાસ્ત વધાવી લીધી, સોનામહોરોના કોથળાઓ ભરાઈ ને આવ્યા. જમીન ઉપર પાથરવાનું શરૂ કરવામાં આવ્યું. તે જ વખતે મંત્રી વિમળને એક વિચાર આવ્યો કે “ આ તો હું અનીતિ કરી રહ્યો છું. સુવર્ણમહોર ગોળાકાર છે એટલે જમીન ઉપર પાથરતાં થોડીક થોડીક પણ જગા સોનામહોર વિનાની રહેશે જ. આટલી જગા આવી અનીતિથી કેમ લેવાય ?” તરત જ તેમણે તે સોનામહોર રાજના ભંડારમા પાછી મોકલી અને ખાસ નવી ચોરસ સોનામહોર તૈયાર કરાવીને પથરાવીને જરૂરી જમીનની ખરીદી થઈ ગઈ.
