Paumchariyam Part 04

Author(s): Parshvaratnavijay
Publisher: Omkarsuri Aradhana Bhavan

Page 82

६३८
पउमचरियं ताणं अणन्तरोवरि, दीवसमुद्दा भवे असंखेज्जा । जम्बुद्दीवादया, एते उसयंभुरमणन्ता ॥११॥ एएसु वसन्ति सुरा, किन्नर-किंपुरिस-गरुड-गन्धव्वा । जक्खा भूयपिसाया, कीलन्ति य रक्खसा मुइया ॥१२॥ पुढवि-जल-जलण-मारुय-वणस्सई चेव थावरा एए । काया एक्को य पुणो, हवइ तओ पञ्चभेयजुओ ॥१३॥ एगिन्दियाउ जाव उ, जीवा पञ्चिन्दिया मुणेयव्वा । फरिस-रस-गन्ध-चक्खू-सोउवओगा बहुवियप्पा ॥१४॥ दुविहा थावरकाय, सुहुमा तह बायरा य नायव्वा । उभओ वि होन्ति दुविहा पज्जत्ता तह अपज्जत्ता ॥१५॥ जीवाणं उवओगो, नाणं तह दंसणं जिणक्खायं । नामं अट्ठवियप्पं, चउव्विहं दंसणं भणियं ॥१६॥ अण्डाउय-पोयाउय-जराउया गब्भजा इमे भणिया। सुर-णारओववाइय, सेसा संमुच्छिमा जीवा ॥१७॥ ओरालियं विउव्वं, आहारं तेजसं च कम्मइयं । सुहुमं परंपराए, गुणेहि संपज्जइ सरीरं ॥१८॥ धम्मा-ऽधम्मा-ऽऽगासं, कालो जीवो य पोग्गलेण समं । एयं तु हवइ दव्वं, छब्भेयं सत्तभङ्गजुयं ॥१९॥ एयं दव्वविसेसो, नरवइ ! कहिओ मए समासेणं । निसुणेहि भणिज्जन्तं, दीवसमुद्दाण संखेवं ॥१०॥ जम्बुद्दीवाईया, दीवा लवणाइया य सलिलनिही । एगन्तरिया ते पुण, दुगुणा दुगुणा असंखेज्जा ॥१०१॥ अन्ते संयभुरमणो, जम्बुद्दीवो उ होइ मज्झम्मि । सो जोयणाण लक्खं, पमाणओ मण्डलायारो ॥१०२॥ तस्स वि य हवइ मझे, नाहिगिरी मन्दरो सयसहस्सं । सव्वपमाणेणुच्चो, वित्थिण्णो दससहस्साई ॥१०३॥
तेषामनन्तरोपरि दीवसमुद्रा भवन्त्यसंख्येयाः । जम्बूद्वीपादय एते तु स्वयंभूरमणान्ताः ॥९१॥ एतेषु वसन्ति सुराः किन्नर-किम्पुरुष-गरुड-गान्धर्वाः । यक्षा भूतपिशाचाः क्रीडन्ति च राक्षसा मुदिताः ।।९२॥ पृथिवी-जल-ज्वलन-मरुद्वनस्पतय एव स्थावरा एते । काया एकश्च पुन भवति ततः पञ्चभेदयुतः ॥१३॥ एकेन्द्रिया यावत्तु जीवाः पञ्चेन्द्रिया मुणितव्याः । स्पर्श-रस-गन्ध-चक्षुः श्रोत्रोपयोगा बहुविकल्पाः ॥६४॥ द्विविधाः स्थावरकायाः सूक्ष्मास्तथा बादराश्च ज्ञातव्याः । उभयोऽपि भवतो द्विविधाः पर्याप्तास्तथापर्याप्ताः ॥९५।। जीवानामुपयोगो ज्ञानं तथा दर्शनं जिनाख्यातम् । ज्ञानमष्टविकल्पं चतुर्विधं दर्शनं भणितम् ॥१६॥ अण्डज-पोतज-जरायुजा गर्भजा इमे भणिताः । सुर-नारका औपपातिकाः शेषाः समुच्छिमा जीवाः ॥९७॥ औदारिकं वैक्रियमाहारं तैजसं च कार्मिकम् । सूक्ष्म परंपरया गुणैः संपद्यते शरीरम् ॥९८।। धर्माऽधर्माऽकाशं कालो जीवश्च पुद्गलेन समम् । एतत्तु भवति द्रव्यं षड्भेदं सप्तभङ्गयुतम् ॥९९॥ एतद्रव्यंविशेषो नरपते ! कथितो मया समासेन । निश्रुणु भण्यमानं द्वीप-समुद्राणां संक्षेपम् ॥१००॥ जम्बूद्वीपादयो द्वीपा लवणादयश्च सलिलनिधयः । एकान्तरितास्ते पुन द्विगुणा असङ्ख्येयाः ॥१०१।। अन्ते स्वयंभूरमणो जम्बुद्वीपस्तु भवति मध्ये । स योजनानां लक्षं प्रमाणतो मण्डलाकारः ॥१०२॥ तस्यापि च भवति मध्ये नाभिगिरि मन्दर: शतसहस्रम् । सर्वप्रमाणेनोच्चो विस्तीर्णो दश सहस्राणि ॥१०३॥
१. उ-प्रत्य० । २. सुर-नारय उववाया, इमे य सम्मु०-मु० । ३. ०ज्जन्ता दीव-समुद्दा उ सं०-मु० । ४. हवइ-मु० ।
Jain Education Intematonal